Κολομβία: Δεν έχουν τελειωμό οι δολοφονίες πρώην ανταρτών του FARC, μετά την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας

Κατιούσα

Συνεχίζονται οι δολοφονίες πρώην στελεχών και μελών των FARC – EP (Ένοπλες Επαναστατικές Δυνάμεις της Κολομβίας – Λαϊκός Στρατός),παρά τη συμφωνία που υπογράφτηκε τον Ιούνη του 2016 για κατάπαυση του πυρός και έναρξη νέας προσπάθειας ειρηνευτικής διαδικασίας, μετά από 50 σχεδόν χρόνια ένοπλης σύγκρουσης.
Όπως διαβάζουμε στο Ριζοσπάστη “Τα τελευταία θύματα είναι δύο μέλη του νόμιμου κόμματος που προέκυψε από το αντάρτικο, με το ίδιο ακρωνύμιο, FARC (Fuerza Alternativa Revolucionaria del Comun – Επαναστατική Εναλλακτική Δύναμη της Πλειοψηφίας), οι Γουίλμαρ Ασπρίγια και Ανχελ ντε Χεσούς Μοντόγια,που δολοφονήθηκαν στην επαρχία της Αντιόκια στην κοινότητα Πέκε, όπου συμμετείχαν στην προεκλογική εκστρατεία ενόψει των βουλευτών εκλογών τον ερχόμενο Μάρτη και των προεδρικών το Μάη. Εκτελέστηκαν από ένοπλους παραστρατιωτικούς που τους αιφνιδίασαν στις 11 το βράδυ της Τετάρτης σε ένα πάρκινγκ, όταν επέστρεφαν από μια προεκλογική εκδήλωση.
Επίσης, στην επαρχία Ναρίνιο, στο νότο και συγκεκριμένα στο Τουμάκο, η κυβέρνηση του Χουάν Μανουέλ Σάντος προχώρησε πρόσφατα στην ενίσχυση της στρατιωτικοποίησης της περιοχής με την επιχείρηση «Ηρακλής», στο όνομα της αντιμετώπισης των παράνομων ένοπλων οργανώσεων. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για επιχείρηση κατά του λαϊκού κινήματος και ουσιαστικά ενισχύει τις προσπάθειες να μπουν εμπόδια στην εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας. Στην ίδια επαρχία τον προηγούμενο Οκτώβρη δολοφονήθηκαν 6 πρώην αντάρτες, ενώ από το 2016 οι νεκροί, μέλη και στελέχη της νέας οργάνωσης, έχουν ξεπεράσει τους 30, ενώ έχουν δολοφονηθεί και δεκάδες μέλη λαϊκών και ιθαγένικων οργανώσεων από τη δράση παραστρατιωτικών ταγμάτων θανάτου, που έχουν την ανοχή ή και τη στήριξη του επίσημου κράτους.
Η αποστολή του ΟΗΕ περί επαλήθευσης της ειρηνευτικής συμφωνίας στην Κολομβία σε ανακοίνωσή της καταδικάζει τις δολοφονίες και σημειώνει ότι «πρέπει να υπάρξουν εγγυήσεις για την ελεύθερη άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας».
Από την άλλη, στελέχη της FARC έχουν προειδοποιήσει για τον κίνδυνο να επαναληφθεί το κύμα στοχευμένων μαζικών δολοφονιών των δεκαετιών 1980 και 1990, όπου πάνω από 5.000 μέλη της οργάνωσης που είχαν δημιουργήσει οι FARC-EP μαζί με το Κολομβιάνικο ΚΚ, «Πατριωτική Ενωση» (Union Patriotica), εκτελέστηκαν από παραστρατιωτικά τάγματα θανάτου.
Σε πρόσφατη ανακοίνωσή της, η FARC είχε καταγγείλει ότι ενώ αυτή συμμορφώνεται πλήρως με τη συμφωνία που υπογράφτηκε στην Αβάνα, «το κράτος την παραβιάζει συνεχώς και αρνείται την ύπαρξη παραστρατιωτικών οργανώσεων, που αφαιρούν τις ζωές όχι μόνο μελών των FARC και οικογενειών τους, αλλά και υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ηγέτες κοινωνικών αγώνων και γενικά της αντιπολίτευσης». Επίσης, εξακολουθούν να είναι στη φυλακή 600 πρώην αντάρτες. Πάντως, η νέα αυτή οργάνωση, όπως δείχνουν προγραμματικά της ντοκουμέντα και οι δηλώσεις των κύριων στελεχών της, εμμένει στη λεγόμενη «εθνική συμφιλίωση» και την «ειρήνη με κοινωνική δικαιοσύνη και ευημερία όλων, στη νέα Κολομβία». Κυρίαρχο στοιχείο που προβάλλει και στην προεκλογική περίοδο είναι «η επίτευξη μιας μεταβατικής εναλλακτικής κυβέρνησης, που θα σταματήσει τη βία, θα εμπεδώσει τη δημοκρατία, θα κατοχυρώσει τα πολιτικά δικαιώματα και θα καταπολεμήσει τη διαφθορά». Η ταξική ανάλυση λείπει, ενώ και η συμφωνία που υπογράφτηκε μετά από 4 χρόνια διαπραγματεύσεων με το αστικό κράτος, περιλαμβάνει σοβαρές παραχωρήσεις στην αστική τάξη και δημιουργεί πολλές αυταπάτες για «εξανθρωπισμό» της καπιταλιστικής βαρβαρότητας, που ανεξάρτητα από προθέσεις, θα έχουν μελλοντικά αρνητικές συνέπειες στο εργατικό – λαϊκό κίνημα.

Αμίλκαρ Καμπράλ: Ο πρωτεργάτης της ελευθερίας της Γουινέας Μπισάου που θαύμασε ο Φιντέλ

Κατιούσα

Ο Αμίλκαρ Καμπράλ, ηγέτης του αγώνα της ανεξαρτησίας της Γουινέας-Μπισάου και του Πράσινου Ακρωτηριού γεννήθηκε το Σεπτέμβρη του 1924 στη Μπαφάτα, στην τότε πορτογαλική Γουινέα. Το 1932 μετακόμισε στο Πράσινο Ακρωτήριο, ενώ το 1944 ξεκίνησε να δουλεύει στο Εθνικό Τυπογραφείο. Στα 21 του λαμβάνει υποτροφία για το Αγρονομικό Ινστιτούτο της Λισαβώνας, επίτευγμα εξαιρετικά σπάνιο σε μια χώρα μαστιζόμενη από τον αναλφαβητισμό, απ’όπου αποφοίτησε το 1950. Στη διάρκεια των σπουδών του ίδρυσε ένα Κέντρο Αφρικανικών Σπουδών και μυήθηκε από συμφοιτητές του στη σοσιαλιστική ιδεολογία. Το 1952 επιστρέφοντας Μπισάου διορίζεται στην Υπηρεσία Γεωργίας και Δασών και περνά τα επόμενα χρόνια διασχίζοντας τη Γουινέα για υπηρεσιακούς λόγους. Οι άγριες συνθήκες που αντίκρυσε τον έπεισαν πως η ανεξαρτησία από την Πορτογαλία του δικτάτορα Σαλαζάρ περνούσε μέσα από την ένοπλη εξέγερση. Σύντομα ο Καμπράλ κηρύσσεται ανεπιθύμητος από την αποικιακή κυβέρνηση της Γκουινέας-Μπισάου και κατέφυγε στην Ανγκόλα, όπου δρούσε ήδη το -μαρξιστικό εκείνη την εποχή- Κίνημα για την Απελευθέρωση της Ανγκόλας (MPLA). Το Σεπτέμβρη του 1956, στη διάρκεια γίνεται συνιδρυτής του Αφρικανικού Κόμματος για την Ανεξαρτησία του Πράσινου Ακρωτηρίου και της Γουινέας (PAIGC). Χάρη στη στήριξη του ηγέτη του παναφρικανισμού, προέδρου της Γκάνα Κβάμε Νκρούμαχ, από τις αρχές του ’60 του δίδεται η δυνατότητα να εκπαιδεύσει στρατιωτικά αντάρτικες ομάδες του PAIGC. Δυο χρόνια αργότερα το κίνημα του ξεκίνησε τον ανταρτοπόλεμο κατά της πορτογαλικής κυβέρνησης, ο οποίος το Γενάρη του 1963 εξελίχθηκε σε γενικευμένη σύγκρουση. Ο Καμπράλ και το κίνημά του εμφορούνταν από τις ιδέες του παναφρικανισμού, της συνεργασίας δηλαδή των αφρικανικών κρατών για την αποτίναξη της αποικιοκρατίας, ενώ στόχος ήταν η ίδρυση ενός ανεξάρτητου κράτους.
O Καμπράλ κατόρθωσε να κερδίσει υποστήριξη για το αίτημα ανεξαρτησίας της χώρας του από πολλές πλευρές, κι ανέπτυξε στενή σχέση με τις χώρες του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, μεταξύ των οποίων και η Κούβα. Ο ίδιος ο Φιντέλ Κάστρο μάλιστα, σε ομιλία του στην Αβάνα το 1966, εποχή που οι δυνάμεις του Καμπράλ ήλεγχαν ήδη τα 2/3 της Γουινέας-Μπισάου, χαρακτήρισε τον Καμπράλ ” έναν από τους πιο διαυγείς και ευφυείς ηγέτες της Αφρικής, που μας ενστάλαξε τεράστια εμπιστοσύνη στο μέλλον και την επιτυχία της πάλης του για απελευθέρωση”. Το 1970 μαζί με αντιπροσωπεία του κόμματός του έγινε δεκτός στο Βατικανό από τον Πάπα Παύλο Στ’, ενώ το 1972 μίλησε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ζητώντας τη διαμεσολάβηση του οργανισμού στη διένεξη του εθνικού κινήματος με τις πορτογαλικές αρχές, μετά από μια σειρά σημαντικών στρατιωτικών επιτυχιών. O Καμπράλ δεν κατόρθωσε να δει την ανεξαρτησία των δυο του πατρίδων από τον πορτογαλικό ζυγό, αφού δολοφονήθηκε στις 20 Γενάρη 1973, από ένα πρώην μέλος του PAIGC, τον Ινοσένσιου Κάνι, υπό αδιευκρίνηστες συνθήκες, με πιθανή εμπλοκή των πορτογαλικών μυστικών υπηρεσιών, που επεδίωκαν την ανάρρηση ενός ευμενέστερου προς τα πορτογαλικά συμφέροντα ηγέτη του κινήματος. Ο αγώνας ανεξαρτησίας συνεχίστηκε νικηφόρα ωστόσο, χάρη και στη σημαντική υλική και στρατιωτική βοήθεια της ΕΣΣΔ, και στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές της χώρας το 1974 το PAIGC έλαβε άνω του 90% των ψήφων, με τον ετεροθαλή αδελφό του Καμπράλ, Λουίς, να γίνεται πρώτος πρόεδρος της ανεξάρτητης Γουινέας-Μπισάου. Ο Αμίλκαρ Καμπράλ είναι και ο στιχουργός του εθνικού ύμνου της χώρας “Esta é a nossa pátria bem amada” (Αυτή είναι η πολυαγαπημένη μας πατρίδα), ο οποίος ήταν ο ίδιος και για το Πράσινο Ακρωτήρι μέχρι το 1996.

Δύσκολες Νύχτες

Στα άδυτα -των τσιρακιών του κεφαλαίου- της Χ/Α.:

Μια δημοσιογράφος και σκηνοθέτης, κόρη μεταναστών, "έζησε" έξι χρόνια μαζί με τη Χ.Α. Η Ανζελίκ Κουρούνη, εντεταλμένη δημοσιογράφος γαλλικών μέσων και κάτοικος Ελλάδας από το 1985, ξεκαθαρίζει ήδη από τα πρώτα δευτερόλεπτα του ντοκιμαντέρ της, γιατί το ονόμασε "Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση" (Pics+Vids)

Χρήστος Δεμέτης

Ιανουαρίου 19 2017 13:59

Ο σύντροφος της είναι Εβραίος, ο ένας γιος της ομοφυλόφιλος, ο άλλος αναρχικός, και εκείνη, μια αριστερή φεμινίστρια και κόρη μεταναστών όπως αυτοπροσδιορίζεται, αποφάσισε να "περάσει" έξι χρόνια με τη Χρυσή Αυγή για να φέρει εις πέρας έναν σκοπό: Να καταφέρει να την καταγράψει "από μέσα" και να εξηγήσει με τον κινηματογραφικό της φακό το γιατί ενδυναμώνεται εν μέσω ελληνικής και διεθνούς οικονομικής κρίσης.


"Αν η Χρυσή Αυγή έρθει στα πράγματα, το μόνο μας πρόβλημα θα είναι σε ποιο βαγόνι θα μας βάλουν" αναφέρει η Ανζελίκ Κουρούνη στο ξεκίνημα του ντοκιμαντέρ της, "Χρυσή Αυγή - Προσωπική Υπόθεση". Πρόκειται για μια ταινία διάρκειας 90 λεπτών που περιλαμβάνει υλικό το οποίο η ίδια συνέλεγε από το 2009 μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2015. Πρόκειται επίσης για μια ταινία που θα έπρεπε ήδη να διδάσκεται στα σχολεία αλλά δεν έχει βρει διανομή στις μεγάλες κινηματογραφικές αίθουσες και στην κρατική τηλεόραση.

Μαζί με την δημοσιογράφο, ανταποκρίτρια και σκηνοθέτιδα Α. Κουρούνη, ο Thomas Iacobi (Θωμάς Ιακόμπι/σενάριο – ηχοληψία), ο Αντώνης Δημόπουλος (μοντάζ, μιξάζ, μουσική: OmniaTV) και ο Λουκάς Σταμέλλος (εκτέλεση παραγωγής/OmniaTV).

Η ομάδα ανέλαβε να "μοντάρει" 18 terrabyte οπτικού υλικού (*ίσο με 18 χιλιάδες ταινίες σε διάρκεια, με πρόχειρο υπολογισμό). Το ντοκιμαντέρ βραβεύτηκε διεθνώς (πρόσφατη βράβευση στο φεστιβάλ PriMed στη Μασσαλία) αλλά στην Ελλάδα έχει για την ώρα προβληθεί σε αυτοοργανωμένους χώρους, κινηματογραφικές λέσχες και στην αίθουσα του κινηματογράφου "Αλκυονίς" όπου και βρήκαμε την Ανζελίκ Κουρούνη για να μας μιλήσει για το έργο της.

Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση | Greek Trailer from Omnia TV on Vimeo.

Η ίδια αποκαλύπτει στο NEWS 247 ότι η αρχική διαλογή πλάνων είχε ολοκληρωθεί την παραμονή της ημέρας που δολοφονήθηκε ο Φύσσας. Στη συνέχεια ξεκίνησαν οι συλλήψεις χρυσαυγιτών και όλα άρχισαν εκ νέου από το σημείο μηδέν.

Η Ανζελίκ Κουρούνη μας μιλά για τα "πρόσωπα" των μελών της Χρυσής Αυγής και για τις ομοιότητες και τις διαφορές που έχουν με εκείνα του γαλλικού Εθνικού Μετώπου, το οποίο γνωρίζει επίσης εκ των έσω, από τον καιρό που ζούσε στη Γαλλία. Όπως προκύπτει από το υλικό και τη μαρτυρία της, τα μέλη της Χ.Α. δεν είναι μόνο οι "skinheads" της πρώτης γραμμής, αλλά και καθημερινοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Συνεκτικό τους στοιχείο, ο "φόβος των στελεχών, των κατώτερων προς τους ανωτέρους. "Γιατί υπάρχει στρατιωτική δομή και ιεραρχία, στρατιωτικές διαταγές, κάτι το οποίο δεν υπάρχει στο Εθνικό Μέτωπο", όπως μας λέει η σκηνοθέτις.

Αξίζει να σημειωθεί πως η συνέντευξη δημοσιεύεται λίγο μετά τη ρατσιστική επίθεση μελών της Χ.Α. με επικεφαλής τον υπόδικο βουλευτή Γιάννη Λαγό σε δημοτικό σχολείο του Περάματος.
Πώς ξεκίνησε το project της ταινίας

"Άρχισα να τραβάω το 2009, όταν ο Μιχαλολιάκος μπήκε στο συμβούλιο του δήμου Αθηναίων. Εν τέλει, συνέχισα μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2015. Δεν υπάρχει κανένα πλάνο με κρυφή κάμερα. Τους είπα την αλήθεια. Ότι ήθελα να καταλάβω πώς σκέφτονται, πώς δρουν και πώς ανέρχονται στην τρίτη πολιτική δύναμη", μας λέει η σκηνοθέτις. "Επομένως ήμουν μαζί τους διαρκώς. Ήμουν μέρος των επίπλων, όπως συνηθίζω να λέω. Έχει συμβεί να διοργανώνουν κάποια πορεία, να μην είμαι εκεί, και να μου τηλεφωνούν ρωτώντας γιατί δεν πήγα. Να επισημάνουμε όμως ότι χωρίς τα παιδιά του OmniaTV δεν θα είχαμε καταφέρει τίποτα".

Τη ρωτάμε αν οι ατομικές καταβολές της, ως κόρη μεταναστών και άτομο με κοινωνικές ευαισθησίες, την ώθησαν στο να ασχοληθεί με το φαινόμενο ανόδου του νεοναζισμού στη χώρα μας.

"Ενδιαφέρθηκα για τη Χρυσή Αυγή γιατί έχω και ένα αρκετά μεγάλο παρελθόν που έδινα μάχη μέσω της Διεθνούς Αμνηστίας, ακόμη και κινητοποιήσεων από το Γυμνάσιο -το λένε "κόκκινο Γυμνάσιο του Παρισίου"- στη Γαλλία. Ήμουν 15 τότε. Όταν λοιπόν έφθασα στην Ελλάδα -σαν κάθε μετανάστρια ερχόμουν για κάποιους μήνες κάθε χρόνο- στη δεκαετία του 1980 και είδα τα πρωτοσέλιδα ακροδεξιών εφημερίδων, όπως ο "Στόχος", δεν μπορούσα να το συνειδητοποιήσω. Έπειτα ήρθε το Μακεδονικό ζήτημα και οι χρυσαυγίτες βγήκαν μπροστά για να το εκμεταλλευτούν. Είχα πάει κι εγώ σε μια συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη, αλλά δεν μπορούσες να τους διακρίνεις στο πλήθος. Ήταν όμως εκεί".

Στο ντοκιμαντέρ καταγράφονται πολλές καθημερινές στιγμές. Μέλη της Χ.Α. να συζητούν τρώγοντας σουβλάκια, γυναίκες - μέλη να πίνουν τον καφέ τους, έναν υποψήφιο να σάς δείχνει μια συλλεκτική έκδοση του "Ο Αγών μου" του Χίτλερ, την Ουρανία Μιχαλολιάκου να μιλά με τον πατέρα της στο κινητό, να λέει "πάω για εκπομπούλα", και πολλά ακόμη. Είναι αυτό το συστατικό που κάνει το φιλμ να ξεχωρίζει;

Α.Κ.: "Πολλοί ρωτούν γιατί πήρε τόσα χρόνια αυτή η ταινία. Ο λόγος είναι ότι αυτό ήταν που ήθελα να κάνω. Να μπω στην καθημερινότητά τους. Και αν είχα λίγο παραπάνω χρόνο θα είχα μπει ακόμη πιο μέσα. Υπάρχει κάτι το οποίο δεν αγγίζω στο ντοκιμαντέρ. Και αυτό είναι τα παιδιά. Νομίζω θα χρειαζόταν δυο ακόμη χρόνια για να αναδειχθεί και αυτή η πτυχή. Να δείξω το πως κάνουν πλύση εγκεφάλου στα παιδιά. Υπήρχαν πάρα πολλά πράγματα που ήθελα να κάνω, αλλά έπρεπε να σταματήσω κάπου, γιατί είχα γονατίσει. Και, τελικά, τελειώσαμε το μοντάρισμα, την παραμονή της ημέρας που δολοφονήθηκε ο Φύσσας! Και όπως την είχαμε έτοιμη τη βάλαμε στα... σκουπίδια. Ξεκίνησαν τότε οι συλλήψεις των χρυσαυγιτών και βάλαμε μπρος, πάλι, από την αρχή, φυσικά και με το υλικό που είχαμε".

Φόβος και στρατιωτική πειθαρχία

Ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι της συνέντευξης έχει να κάνει με το πώς λειτουργεί το δίκτυο των ακροδεξιών στην Ελλάδα. Η δήθεν "αλληλεγγύη" βασίζεται στον φόβο και τη στρατιωτική πειθαρχία.

Ποια είναι η σχέση με τη λειτουργία του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας;

Όπως μας λέει η Α. Κουρούνη, η φερόμενη ως "αλληλεγγύη" μεταξύ των μελών των δύο ομάδων είναι ένα υπάρχον στοιχείο, το οποίο οικοδομείται με "θεμέλιο" τον φόβο.

"Ήταν κάτι το οποίο ένιωσα και στη Χρυσή Αυγή και στο Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία. Η "αλληλεγγύη” μεταξύ τους είναι ένα πολύ δυνατό στοιχείο. Για τη Χρυσή Αυγή είναι και ο φόβος. Ο φόβος δηλαδή των στελεχών, των κατώτερων προς τους ανωτέρους. Γιατί υπάρχει στρατιωτική δομή και ιεραρχία, στρατιωτικές διαταγές, κάτι το οποίο δεν υπάρχει στο Εθνικό Μέτωπο. Ταυτόχρονα, ο χρυσαυγίτης εστιάτορας μπορεί να δώσει μια δουλειά, καλοπληρωμένη ή κακοπληρωμένη -αυτό δεν το ξέρω-, σε ένα χρυσαυγίτη άστεγο ή άνεργο. Εάν μια γυναίκα – χρυσαυγίτισσα ψάχνει μια κοπέλα για να της καθαρίζει το σπίτι, ναι μπορεί να πάρει χρυσαυγίτισσα. Εάν και είδα με τα μάτια μου να έχουν ξένες γι' αυτές τις δουλειές!".

Αντώνης Δημόπουλος: "Υπάρχει περίπτωση κοπέλας από την Ουκρανία την οποία είχε προσλάβει μια χρυσαυγίτισσα ως αποκλειστική (σ.σ. "νοσοκόμα") στη μάνα της. Η οποία μάλιστα έφτιαχνε και καφέδες στη μάζωξη (σ.σ. περιλαμβάνεται η σκηνή στο ντοκιμαντέρ) με τις άλλες χρυσαυγίτισσες".

Στην ταινία γνωρίζουμε πρόσωπα. Τον Χάρη την κυρία Στέλλα τη Ζέτα, τη Σουλτάνα, τον Νίκο. Ρωτάμε τους συντελεστές αν η ταινία μας προσφέρει εν τέλει έναν "οδικό χάρτη" για να διακρίνουμε τη Χρυσή Αυγή που είναι δίπλα μας.

Α.Κ.: "Μα εκεί ξεκινά η καθημερινή μας αντίσταση. Στον ταξιτζή, στον φούρναρη, στον καφετζή. Ξέρετε γιατί οι χρυσαυγίτες, και το ίδιο ισχύει και για το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας, έχουν πετύχει εκεί που η Αριστερά απέτυχε; Γιατί έχουν ασχοληθεί με την καθημερινότητα, τις καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων, εκεί που σαν Αριστερά έχουμε απουσιάσει. Εκεί πιστεύω ότι είναι το στοίχημα. Και η καθημερινότητα είναι ένα στοίχημα που δεν πρέπει με τίποτα να χάσουμε, όσο και να μας στοιχίσει".
Λουκάς Σταμέλλος: "Εγώ βάζω πάντα μια υποσημείωση στο θέμα "κυρία Στέλλα" (σ.σ. Μια κυρία στην οποία πήγαινε φαγητό η Χρυσή Αυγή, ο άντρας της οποίας δήλωσε Αριστερός), όπως προβάλλεται στο ντοκιμαντέρ. Η κυρία Στέλλα έκανε την επιλογή. Πήγε εκεί που ένιωθε πιο άνετα και πιο οικεία. Γιατί υπάρχουν και άλλα συσσίτια, όπως της Εκκλησίας, του δήμου, δομές αλληλεγγύης. Ήταν επιλογή τα συσσίτια της Χρυσής Αυγής".
Α.Κ.: "Δεν ήταν το ίδιο εύκολο να πάει στα συσσίτια δομών Αλληλεγγύης ή του δήμου. Το λένε και στην ταινία: "Εκεί ζητούν δικαιολογητικά".
Αντώνης (προς Ανζελίκ): "Να σε ρωτήσω κάτι; Εσύ θα πήγαινες στα συσσίτια της Χρυσής Αυγής; Όσο και να πεινούσες, θα πήγαινες;".
Α.Κ.: "Αν αφορά μόνο μένα, όχι. Δεν ξέρω, ειλικρινά δεν ξέρω, αν είχα τρία παιδιά που πεινούσαν τί θα έκανα. Δεν είπα ότι θα το έκανα, είπα "δεν ξέρω". Και θέλω να είμαι απολύτως ειλικρινής. Έχω δει γυναίκες που πούλησαν το κορμί τους, ούτε καν για ένα πιάτο φακή, αλλά για ένα ποτήρι ζεστό νερό. Αν με ρωτήσεις τώρα αν θα το κάνω; Θα σου πω όχι. Αλλά η σωστή απάντηση είναι "δεν ξέρω".Δεν πιστεύω ότι θα μορφώσεις τον φασίστα εύκολα. Αλλά μπορείς να προπαγανδίζει το πώς δρουν, το πώς συμπεριφέρονται, ώστε τελικά να αλλάξεις το περιβάλλον που γεννά φασίστες

Εκτιμάτε δηλαδή ότι δεν είναι μόνο οι καθημερινές ανάγκες, η ακραία λιτότητα, που ευνοούν τον φασισμό και τη Χρυσή Αυγή.

Λουκάς: "Δεν είναι μόνο οικονομικό το θέμα. Ούτε, η ταινία είναι μόνο για τη Χρυσή Αυγή. Δείχνει πώς εδραιώνεται αυτό το πράγμα, που χθες ήταν ΛΑ.Ο.Σ, σήμερα Χρυσή Αυγή και αύριο, ίσως, κάτι πιο άγριο. Η ανοχή αυτή όμως εκφράζεται από κει που δεν το περίμενες. Τι να σχολιάσεις όταν βγαίνει ένας Παρασκευόπουλος, που έχει μία διαδρομή, ακόμη και θεσμική, στα ανθρώπινα δικαιώματα και λέει ότι "θα πρέπει να εκδημοκρατιστούν" οι χρυσαυγίτες;".
Αντώνης: "Υπάρχει μια φράση που λένε, ως αντίδοτο, για τους φασίστες: "να τους μορφώσεις". Δεν πιστεύω ότι θα μορφώσεις τον φασίστα εύκολα. Αλλά μπορείς να προπαγανδίζει το πώς δρουν, το πώς συμπεριφέρονται, ώστε τελικά να αλλάξεις το περιβάλλον που γεννά φασίστες. Και θα το δείξεις στους υπόλοιπους που είναι, ξέρεις, "λίγο εθνικιστές", και στα νέα παιδιά".

Στην εκδήλωση στο Μελιγαλά έφαγα ξύλο. Τρεις από τους κάμεραμέν μου χτυπήθηκαν επίσης

Ερωτηθήκατε επίμονα και από το κοινό και στην προβολή του ντοκιμαντέρ στο "Αλκυονίς" αν έχετε δεχθεί απειλές όσο δουλεύατε το "Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση", αλλά και στη συνέχεια.

Α.Κ.: "Ναι. Και η απειλή αποτυπώνεται και στο ντοκιμαντέρ. Στην εκδήλωση στο Μελιγαλά, για παράδειγμα, που φαίνεται και στο τρέιλερ, έφαγα ξύλο. Τρεις από τους κάμεραμέν μου χτυπήθηκαν επίσης. Κάποια στιγμή δεν μπορούσα να βρω κανέναν να τραβά εικόνες και αρχίσαμε να το κάνουμε εγώ και ο Θωμάς (Ιακόμπι)".
Ρωτάμε τι έχει αλλάξει από το 2009 μέχρι σήμερα σε σχέση με τη μετεξέλιξη του μορφώματος.
Αντώνης Δημόπουλος: "Επειδή έχω δει αρκετό από το υλικό είχα προσέξει ότι παλαιότερα ήταν πιο άγριοι, ας πούμε. Έλεγαν αυτό που σκέπτονταν. Το ίδιο και ο Μιχαλολιάκος. Έλεγε ανοικτά πράγματα ρατσιστικά, ή για να το θέσω πιο σωστά, ναζιστικά. Μετά τη δολοφονία Φύσσα μαζεύτηκαν λίγο. Άλλαξαν το προσωπείο τους και έβαλαν ένα πιο πατριωτικό προσωπείο".
Α.Κ.: "Διατηρώντας φυσικά το "εμείς εναντίον όλων" και το αντιμνημονιακό προφίλ".

Αντώνης: "Είναι χαρακτηριστικό, όπως βλέπουμε από το υλικό, ότι στο παρελθόν δεν ακουγόταν σχεδόν ποτέ το "Πατρίδα, τιμή, χρυσή αυγή". Μετά τη δολοφονία Φύσσα ήρθε αυτό. Αντικαταστάθηκε το "αίμα" με την "πατρίδα". Επίσης, οι ελληνικές σημαίες στο παρελθόν ήταν ελάχιστες. Ήταν κυρίως Μαίανδροι, κόκκινες - μαύρες. Ενώ και στο δρόμο έβγαιναν με στρατιωτικές παραλλαγές, κάτι που περιορίστηκε στη συνέχεια. Τελευταία, όμως, στα πλάνα του Σεπτεμβρίου του 2015, σε μια διανομή τροφίμων, εμφανίστηκαν αρκετοί, ξανά, με παραλλαγές. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τον Μιχαλολιάκο, ο οποίος τελευταία χρησιμοποιεί ορολογία που είχε στην προ Φύσσα περίοδο".Έπαθα σοκ όταν είδα ότι δεν υπήρχε καμία απολύτως συνέπεια όταν ο Μιχαλολιάκος ανέλαβε την πολιτική ευθύνη για τη δολοφονία του Φύσσα"
Α.Κ.: "Εγώ έπαθα σοκ όταν είδα ότι δεν υπήρχε καμία απολύτως συνέπεια όταν ο Μιχαλολιάκος ανέλαβε την πολιτική ευθύνη για τη δολοφονία του Φύσσα. Νόμιζα ότι δεν κατάλαβα σωστά. Πήρα τον Λουκά (σ.σ. Σταμέλλο) για να μου το επιβεβαιώσει. Και όταν είδα, πριν από ένα – δυο μήνες ότι ανέλαβε την πολιτική ευθύνη των γεγονότων στη Χίο, έστω, παρέχοντας τέτοια πολιτική κάλυψη, ("τιμή μας να λένε ότι αυτοί που τα έκαναν αυτά είναι χρυσαυγίτες") έπαθα εξίσου σοκ. Δεν έγινε τίποτα. Στο γαλλικό Δίκαιο αυτό θα συνιστούσε το αδίκημα της ώθησης σε ρατσιστικά εγκλήματα. Και δεν κουνήθηκε κανείς εδώ. Ούτε πολιτικά, ούτε δικαστικά. Αυτό για μένα είναι ό,τι το πιο πολιτικά επικίνδυνο, ό,τι πιο κοινωνικά ανησυχητικό, διότι δεν αντέδρασε η Πολιτεία, δεν αντέδρασε η Δικαιοσύνη, δεν αντέδρασαν τα κόμματα. Και ποιοι θα αντιδράσουν; Οι συνηθισμένοι: Οι αντιεξουσιαστές, το αντιφασιστικό κίνημα".

Είναι, τελικά, οι αντιεξουσιαστές, το αντιφασιστικό κίνημα, όπως το αναφέρετε και στο ντοκιμαντέρ, αυτοί που αντιστέκονται περισσότερο στη Χρυσή Αυγή;

Ανζελίκ: "Οι άνθρωποι του αναρχικού χώρου δεν είναι αυτοί που αντιστάθηκαν πιο λίγο ή πιο πολύ. Είναι, όμως, αυτοί που πήραν στα σοβαρά την απειλή, από την απαρχή του φαινομένου. Διότι οι πιο πολλοί, και βάζω και τον εαυτό μου μέσα σε αυτούς τους πολλούς, λέγαμε ότι ήταν περιθωριακοί, αστείοι, "τί ασχολείσαι;" κ.λπ. Όταν μίλησα με τους "15" (σ.σ. Οι 15 που μετείχαν σε αντιφασιστική μοτοπορεία, επί υπουργίας Δένδια, συνελήφθησαν και, όπως είχε επιβεβαιώσει και ο "Guardian", υπέστησαν βασανιστήρια και απειλές στη ΓΑΔΑ) μου είπαν "μα δεν βγήκαμε σήμερα στους δρόμους. Είκοσι χρόνια είμαστε στους δρόμους για τη Χρυσή Αυγή. Μόνο που τότε ήταν ψίχουλα, και τώρα έχουμε απέναντί μας ολόκληρο ψωμί".

Βλέπουμε, πάντως, ότι γίνονται διαρκώς προβολές σε χώρους συλλογικοτήτων και σε στέκια. Τι πήρατε "πίσω" από αυτή τη διαδικασία;

Λουκάς Σταμέλλος: "Καθώς δεν είχαμε την ψευδαίσθηση ότι τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης ή τα κανάλια να ενδιαφερθούν για το ντοκιμαντέρ, ήταν αυτό που περιμέναμε για την ενημέρωση, όπως λέμε, από τα κάτω. Άνθρωποι και οργανώσεις που το παίρνουν πάνω τους και λειτουργούν αυτές τις δικτυώσεις στις γειτονιές τους, στα χωριά τους, στις πόλεις τους. Σε όλη την Ελλάδα έγινε αυτό. Ήταν πολλές οργανώσεις και ομάδες, από την Αριστερά έως τον Αντιεξουσιαστικό χώρο που οργάνωσαν τις κατά τόπους προβολές. Εμείς, σαν ομάδα του ντοκιμαντέρ, μόνο δυο προβολές οργανώσαμε μόνοι μας".

Και ο κόσμος που έρχεται να το δει είναι αυτό που λέμε "πολιτικά στρατευμένος" ή όχι αποκλειστικά;

Λουκάς: "Ενδεικτικά, στο Ηράκλειο της Κρήτης, την προβολή την είχε οργανώσει η κινηματογραφική ομάδα του Πανεπιστημίου, σε ένα αμφιθέατρο, στο φοιτητικό κέντρο. Βλέπω, τότε, στις μπροστινές θέσεις, έναν μυστακιοφόρο κρητικό, στα 75, μπορεί και μεγαλύτερος, με τη συμβία του και τη μαγκούρα του και λέω από μέσα μου "ωπ, να δούμε τί θα ακούσουμε". Τελειώνει η προβολή και τον βλέπω στη θέση του, αμετακίνητο. Ήταν η στιγμή που ξεκίνησαν οι εισηγήσεις και σηκώνει αυτός πρώτος το χέρι: "Θέλω να πω ένα μεγάλο μπράβο σ' αυτή τη ζυναίκα ζ' αυτό που έκανε. Μπράβο σ' αυτή τη ζυναίκα και σ' όσους την βοήθησανε" είπε! Έχει τη σημασία του ότι οι προβολές δεν έγιναν μόνο σε στέκια αριστερών και αναρχικών -όπου υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση- αλλά και σε πιο ανοικτά σημεία, πλατείες για παράδειγμα, που είναι πιο προσβάσιμα σε όλους, για να έρχεται κι άλλος κόσμος".

Γιατί όμως το φιλμ δεν έχει φτάσει στο ευρύ κοινό; Σε ό,τι αφορά τους τηλεοπτικούς σταθμούς, τους κινηματογράφους και τα μίντια, θεωρείτε ότι το ντοκιμαντέρ πήρε την προβολή που τού έπρεπε;

Α.Κ.: "Εξαρτάται πώς το βλέπεις. Νομίζω η ταινία δεν έχει την απήχηση που θα έπρεπε να έχει ένα φίλμ που ασχολείται με την άνοδο του νεοναζιστικού μορφώματος , σε μία χώρα που αυτό το κόμμα είναι τρίτη πολιτική δύναμη τα τελευταία χρόνια. Ιδίως, μάλιστα, αν λάβουμε υπόψιν και δημοσκοπήσεις που δείχνουν τη Χρυσή Αυγή να πλησιάζει το 10%. Πιστεύω ότι υπάρχουν διάφοροι λόγοι για την περιορισμένη απήχηση. Κάποιοι έχουν να κάνουν με τον φόβο. Οι κινηματογράφοι δεν το έπαιξαν. Μόνο αυτό, το "Αλκυονίς" το προέβαλε. Και όταν ήρθα για πρώτη φορά εδώ (σ.σ. Στο "Αλκυονίς") συνειδητοποίησα ότι είναι λίγο πιο κάτω οι χρυσαυγίτες. Και είπα «μπράβο, ο τύπος έχει κότσια».
Το δεύτερο έχει να κάνει με ένα μέρος ανθρώπων που θεωρούν ότι η ταινία μας δεν καθοδηγεί τον θεατή και πως αφήνουμε πολύ χώρο και χρόνο στους χρυσαυγίτες να εκφραστούν. Έχουν γίνει πολλές ταινίες, σχεδόν προπαγανδιστικές, στην κατεύθυνση του "η Χρυσή Αυγή είναι κακή, κάνει και δεν πρέπει να την ψηφίζεις". Εμένα δεν με ενδιέφερε αυτό. Με ενδιέφερε να φανεί τί ακριβώς είναι και πώς έφτασαν εκεί. Το τρίτο "αγκάθι" έχει να κάνει με τον ίδιο τον χώρο της δημοσιογραφίας, που δεν είναι ό,τι πιο συναδελφικό μπορείς να συναντήσεις".

Η στάση της ΕΡΤ

-Νιώσατε από τα Μέσα Ενημέρωσης, ή και δημοσιογράφους, απόπειρα να το υπονομεύσουν;

Α.Κ.: "Όταν η ΕΡΤ σου λέει, ρητά, "δεν έχουμε κανένα απολύτως ενδιαφέρον για την ταινία", και αυτό έγινε προ δυο εβδομάδων, τί να περιμένεις από ιδιωτικούς σταθμούς;".
Λουκάς: "Η ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που την ενέταξε στο πρόγραμμά του με μεγάλη θέρμη. Αμέσως μετά ήρθε μια επικοινωνία από το γραφείο προγραμματισμού της ΕΡΤ για να τους στείλουμε στο screener και να το προτείνουν στη διεύθυνση. Έπειτα όμως... σιγή. Πέρασε το καλοκαίρι, πέρασε και το φθινόπωρο. Προ ημερών επικοινωνήσαμε ξανά και διαπιστώσαμε ότι έχει αλλάξει το συγκεκριμένο πόστο. Η απάντηση που λάβαμε ήταν ότι «δεν υπάρχει κανένα, απολύτως, ενδιαφέρον για την ΕΡΤ για να το προωθήσει".
Α.Κ.: "Και όλα αυτά, φυσικά, τη στιγμή που προβάλλονται κανονικά εκδηλώσεις της Χρυσής Αυγής στην ΕΡΤ όπως η τελετή των Θερμοπυλών, που ακόμα είναι ανεβασμένη στο διαδίκτυο".
Λουκάς: "Ή και οι ομιλίες του Μιχαλολιάκου στην κοινοβουλευτική ομάδα, η γιορτή νεολαίας της Χρυσής Αυγής στο πάρκο της Χωροφυλακής".
Α.Κ.: "Θεωρώ ότι είναι καθαρά πολιτική επιλογή. Δεν είχαν καμία υποχρέωση να παίξουν την τελετή των Θερμοπυλών, κάτι που είναι τελείως εκτός κοινοβουλευτικής δραστηριότητας. Και το μετέδωσαν ολόκληρο και σε απ' ευθείας σύνδεση. Ας έπαιζε η ταινία μας στην ΕΡΤ και ό,τι χρήματα έβγαιναν ας πήγαιναν στους δικηγόρους της Πολιτικής Αγωγής (σ.σ. του αντιφασιστικού κινήματος/jailgoldendawn.gr) στη δίκη της Χρυσής Αυγής, οι οποίοι δουλεύουν αφιλοκερδώς και είναι απίστευτοι".

Στο εξωτερικό έχει ήδη προβληθεί σε σχολεία η ταινία σας, ενώ έχετε λάβει και ένα σημαντικό βραβείο, ύστερα από ψηφοφορία 1.500 μαθητών Λυκείων, από σχολεία όλης της Μεσογείου. Στην Ελλάδα έχει γίνει κάποια αντίστοιχη κουβέντα;

Α.Κ.: "Όχι. Όμως ο πρώην υπουργός Παιδείας, Νίκος Φίλης, είχε εκδηλώσει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, και γραπτώς, τονίζοντας ότι θα πρέπει να προβληθεί στα σχολεία. Μετά ήρθε ο ανασχηματισμός και δεν έχουμε κάτι νεότερο. Ενδιαφέρον έχουν δείξει και πολλοί εκπαιδευτικοί. Εγώ, πάντως, έχω αμφιβολία για το εάν γονείς και κηδεμόνες θα το αποδέχονταν. Το θετικό για εμάς είναι ότι η ταινία πάει πολύ καλά γενικά στην Ευρώπη, και σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η Αργεντινή. Όλο αυτό μας ενθαρρύνει, όπως και το γεγονός ότι την 1η Μαρτίου θα παίξει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κίνηση που προωθεί, και έδωσε επί ένα χρόνο μάχη, διεκδικώντας καλή και μεγάλη αίθουσα, η ομάδα των φιλελευθέρων! Όλα αυτά τα κάνει μια γυναίκα από την ομάδα των Φιλελευθέρων που ξέρει ποια είμαι και ξέρει ότι διαφωνούμε".

Εν κατακλείδι. Μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους Ελλήνων πολιτών. Ζήσατε μαζί τους όσο λίγοι. Είναι όλοι χρυσαυγίτες; Είναι νεοναζί;

Ανζελίκ: "Όταν το 2012 βγήκα στη γαλλική τηλεόραση είπα: "Οι Έλληνες στέλνουν ένα μια ψήφο οργής, ένα μήνυμα στο πολιτικό σύστημα". Και το πίστευα ο βλάκας. Κράτησα, όμως, και τα νώτα μου. Είπα «θα δούμε στις επόμενες εκλογές. Αν η ψήφος επαναληφθεί τότε σημαίνει ότι συμβαίνει κάτι άλλο". Βγήκαν τα αποτελέσματα, βγήκα κι εγώ ξανά στην τηλεόραση και είπα: "Μάλλον αυτή η οργή έχει βαθιές ρίζες".
Θωμάς Ιακόμπι: "Να επισημάνω, σχετικά, ότι όταν πήραμε πρώτη φορά συνέντευξη από τον Μιχαλολιάκο είχε αφίσα του Χίτλερ στο γραφείο του. Ενώ, επειδή είμαι Γερμανός, μου τραγουδούσε χιτλερικά τραγούδια σε άπταιστα γερμανικά και με τέλεια προφορά. Τότε, μας είχε πει επίσης ότι "αυτό που έχετε εσείς στη Γαλλία, με τη Μαρίν Λεπέν να βάζει μαύρους στις αφίσες της δεν περνά εδώ. Εσείς θέλετε να είστε τα καλά παιδιά. Εμείς είμαστε τα κακά παιδιά".
Α.Κ.: "Έτσι, στις τρίτες εκλογές είπα ότι "πρέπει να καταλάβουμε ότι ένα 10% της ελληνικής κοινωνίας είναι ακροδεξιοί". Και καθώς ο Μιχαλολιάκος είναι ανοικτά ναζιστής, πρέπει, δυστυχώς, να συνειδητοποιήσουμε ότι το ίδιο ποσοστό Ελλήνων ψηφοφόρων είναι ανεκτικό και στις ναζιστικές ιδέες".

Η φωτογράφηση έγινε στον κινηματογράφο "Αλκυονίς". 

Ευχαριστούμε τον Βελισσάριο Κοσσυβάκη για τη φιλοξενία, τους συντελεστές του ντοκιμαντέρ για τις πληροφορίες και τον άνθρωπο που μας έφερε σε επαφή μαζί τους.

Φωτογραφίες: Μαρία Χουρδάρη

πηγή 

Μακεδονία ξακουστή του Βουκεφάλα η χώρα

Σφυροδρέπανος

Στο κέντρο της Σόφιας στη Βουλγαρία, πίσω από ένα υπουργείο είναι κρυμμένη μια ροτόντα, μια μικρή στρόγγυλη Βυζαντινή εκκλησία, την οποία τη λένε μάλιστα Αη-Γιώργη ή περιέχει το Γκιόργκι στον τίτλος, όπως ακριβώς με τη Ροτόντα (Αγ. Γεώργιος) στη Θεσσαλονίκη, πάνω απ’ την Καμάρα. Λίγο παραδίπλα μάλιστα είναι η ομώνυμη καφετέρια (Ροτόντα), όπως ακριβώς στη Θεσσαλονίκη, που υπήρχε μια ταβέρνα Ροτόντας (λογοπαίγνιο διπλής ανάγνωσης), δίπλα στη διαχρονική φοιτητική επιλογή της Ναυτιλιακής.

Ροτόντα Αγίου Γεωργίου μέσα στα ερείπια της αρχαίας Σαρδικής (Σόφια), 4ος μ.Χ αιώνας

Παρόλαυτα, η Ροτόντα της Σόφιας δεν έδειξε καμία αλυτρωτική διάθεση, δεν υπήρξε θέμα επεκτατισμού και δε δημιούργησε ρατσιστικό ζήτημα. Δεν τέθηκε ποτέ ζήτημα ότι η Ροτόντα είναι μία και είναι ελληνική, πως το όνομά της είναι η ψυχή της κι ότι Ροτόντας πας στην Πόλη- που κι αυτή θα την πάρει κάποτε ο μαρμαρωμένος βασιλιάς. Αν και το μέγα ζήτημα είναι τι θα κάνει ο μαρμαρωμένος λαός που βλέπει απαθής σαν άγαλμα τη ζωή του να πηγαίνει απ’το κακό στο χειρότερο-γιατί πίστεψε στο μικρότερο κακό που θα την έκανε τάχα καλύτερη.

Κι έτσι παίζει ο καθένας το ρόλο του στην ίδια ξαναζεσταμένη ιστορία που επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Κάποιοι ξεσκονίζουν την περικεφαλαία τους, για να έχουν αποδείξεις για τη βλακεία τους. Η ΠΑΕ ΠΑΟΚ καλεί στο συλλαλητήριο, η ΕΠΣ της Δράμας αναβάλλει την αγωνιστική για να διευκολύνει τη συμμετοχή, τα ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης βάζουν ειδικά δρομολόγια μετ’επιστροφής με μειωμένες τιμές.

Ο Τσίπρας ενημερώνει τον Ιερώνυμο πριν από τους πολιτικούς αρχηγούς, κι αυτός ανταποδίδει συνιστώντας ψυχραιμία-αντί για συλλαλητήρια. Οι χρυσαυγίτες αφήνονται ελεύθεροι να αλωνίζουν, βλέποντας το εθνικιστικό τους δηλητήριο να χύνεται παντού και να ηγεμονεύει ιδεολογικά.

Κι ύστερα όλοι μαζί θα απορούν γιατί ανεβαίνουν οι φασίστες, καθώς θα τραγουδούν το “Μακεδονία ξακουστή του Βουκεφάλο η χώρα”. Γι’αυτόν κι αν ερίζουν, ποιος είναι ο πιο γνήσιος απόγονός του.

ΑΠΟΣΤΟΛΗ «ΝΕΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ»

Μετά τις ανακαλύψεις στον Πλούτωνα, στο δρόμο για το νέο διαστημικό στόχο

Υψηλής ανάλυσης φωτογραφία του Πλούτωνα από το «Νέοι Ορίζοντες»

Πέρασαν δυόμισι χρόνια από τότε που το σκάφος της αποστολής «Νέοι Ορίζοντες» έφτανε στο βασικό του στόχο, το νάνο πλανήτη Πλούτωνα (τον μόνο ανεξερεύνητο έως τότε από διαστημοσυσκευές), στέλνοντας εκπληκτικής ανάλυσης φωτογραφίες και πληθώρα άλλων πληροφοριών, που οι επιστήμονες θα μελετούν για πολλά χρόνια ακόμα. Η αποστολή αυτή της NASA αποκάλυψε έναν πλανήτη που ήταν πολύ πιο σύνθετος, γεωλογικά ποικίλος και ενεργός, συγκριτικά με αυτό που περίμεναν οι ερευνητές.
Για να πετύχει το στόχο του το σκάφος «Νέοι Ορίζοντες» έπρεπε να φτάσει στον Πλούτωνα μέσα σε ένα χρονικό «παράθυρο» 9 λεπτών, ύστερα από 9,5 χρόνια πτήσης από τη Γη! Επιπλέον, έπρεπε να τον προσεγγίσει μέσα από ένα «παράθυρο» στο χώρο, διαστάσεων 56 επί 96 χιλιομέτρων, που μπορεί να φαίνεται μεγάλο, αλλά δεν είναι καθόλου, αν σκεφτεί κανείς ότι έπρεπε να βρει το στόχο ξεκινώντας από απόσταση 4,8 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων και με μικρή δυνατότητα διορθώσεων στην πορεία.

Γαλάζιος ουρανός

Ανάμεσα στις ανακαλύψεις που έκανε στον Πλούτωνα είναι η διαπίστωση ότι η αραιή ατμόσφαιρά του εκτείνεται εκατοντάδες χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια και έχει δεκάδες ομόκεντρα στρώματα ομίχλης, αλλά ελάχιστα σύννεφα. Μέτρησε την ατμοσφαιρική πίεση και τη βρήκε 11 εκατομμυριοστά της ατμοσφαιρικής πίεσης της Γης, όση είναι δηλαδή σε υψόμετρο 90 χιλιομέτρων πάνω από τη γήινη επιφάνεια, στα όρια μεταξύ ατμόσφαιρας και Διαστήματος. Διαπίστωσε ότι η διαφυγή των συστατικών της ατμόσφαιρας του Πλούτωνα γίνεται με ρυθμό 500 έως 1.000 φορές μεγαλύτερο απ' ό,τι περίμεναν οι επιστήμονες, ανάλογο δηλαδή με εκείνον των ατμοσφαιρών του Αρη και της Γης και καθόλου παρόμοιο με εκείνο των κομητών, όπως πρόβλεπαν τα μαθηματικά μοντέλα. Επιπλέον, διαπίστωσε ότι η ομίχλη δίνει ένα γαλάζιο χρώμα στην ατμόσφαιρα, κάνοντας τον ουρανό του να θυμίζει τον ουρανό της Γης.

Η ομίχλη, που κατέγραψε η κάμερα της διαστημοσυσκευής, στην ατμόσφαιρα του μεγαλύτερου νάνου πλανήτη του ηλιακού συστήματος

Η αποστολή αποκάλυψε με ακρίβεια τις διαστάσεις του Πλούτωνα, επιβεβαιώνοντας ότι είναι ο μεγαλύτερος από τους νάνους πλανήτες, με διάμετρο 2.362 χλμ. (αν και μεγαλύτερης μάζας είναι η Εριδα). Αυτό ταυτόχρονα σημαίνει ότι δεδομένης (από αστρονομικούς υπολογισμούς) της μάζας του, η πυκνότητά του είναι λίγο μικρότερη απ' ό,τι υπολογιζόταν. Το μη πετρώδες μέρος του πλανήτη αποτελείται κυρίως από πάγο νερού και ίχνη πιο εξωτικών πάγων (όπως ο πάγος αζώτου). Με βάση τα νέα δεδομένα οι επιστήμονες εκτιμούν ότι είναι πολύ πιθανό σε ικανό βάθος, όπου η θερμοκρασία είναι υψηλότερη και σε συνδυασμό με την πίεση επιτρέπει υγρό νερό, να υπάρχει ολόκληρο στρώμα νερού σε υγρή μορφή.

Πεδιάδα Σπούτνικ

Αποκαλύφθηκε ότι το στρώμα πάγου αζώτου στην επιφάνεια του Πλούτωνα είναι πολύ λεπτό, ακόμη και πάνω στα βουνά ύψους 5.000 μέτρων που εντοπίστηκαν. Το ανώτερο μέρος του φλοιού του είναι κυρίως πάγος νερού. Ο μεγαλύτερος παγετώνας του Πλούτωνα είναι η Πεδιάδα Σπούτνικ (προς τιμήν του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης, του σοβιετικού «Σπούτνικ»). Καλύπτει έκταση πολλών εκατοντάδων χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων και είναι μοναδικό χαρακτηριστικό λείου εδάφους σε ολόκληρο το ηλιακό σύστημα. Οπως έδειξαν οι ροές πάγου στο εσωτερικό του, ο παγετώνας είναι ενεργός (αλλάζει μορφή) με κάποια πηγή θερμότητας να βρίσκεται από κάτω. Οι πάγοι του ανανεώνονται από τους παγετώνες και τις χιονοστιβάδες των οροσειρών που τον περιβάλλουν.

Τμήμα της επιφάνειας του Πλούτωνα, πλάτους 80 χιλιομέτρων. Αριστερά λοφώδεις «ερημότοποι», στο κέντρο απότομα βουνά και δεξιά η άκρη του παγετώνα της Πεδιάδας Σπούτνικ

Ορισμένες περιοχές στον Πλούτωνα έχουν πάψει να είναι γεωλογικά ενεργές πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, ορισμένες άλλες πριν από μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, ενώ η Πεδιάδα Σπούτνικ φαίνεται να είναι ηλικίας μικρότερης των 30 εκατομμυρίων ετών. Οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι λόγω του μικρού του μεγέθους ο Πλούτωνας θα είχε παγώσει αρκετά γρήγορα μετά το σχηματισμό του και δεν θα μπορούσε να διαμορφώνει νέο φλοιό. Αυτή η εκτίμηση αποδείχτηκε λανθασμένη, αν και δεν είναι γνωστό ποιες πηγές Ενέργειας τροφοδοτούν τις αλλαγές.
Η αποστολή «Νέοι Ορίζοντες» έστειλε πολύτιμες φωτογραφίες και άλλες πληροφορίες και για τους 5 δορυφόρους του Πλούτωνα, κυρίως για τον μεγαλύτερο, τον Χάροντα, που έχει το μισό μέγεθος του Πλούτωνα, αλλά και για τους μικρότερους, τη Στύγα, τη Νύχτα, τον Κέρβερο και την Υδρα.

Ζώνη Κουίπερ

Το 2016, η NASA ενέκρινε πενταετή επέκταση της αποστολής «Νέοι Ορίζοντες», κατά την οποία το σκάφος θα εξερευνήσει τη Ζώνη Κουίπερ, τον ευρύ δακτύλιο μικρών πλανητών και γενικά ουράνιων σωμάτων, που περιβάλλει τον Ηλιο, πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα. Κορυφαία στιγμή θα είναι η προσέγγιση στο μικρό σώμα KBO (Kuiper Belt Object) 2014 MU₆₉, την Πρωτοχρονιά του 2019. Αυτός ο αρχαίος κοκκινωπός βράχος, που διατηρήθηκε στην «κοσμική κατάψυξη» μακριά από τον ήλιο επί 4 δισεκατομμύρια χρόνια, θα είναι το πιο παρθένο απομεινάρι από το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος που θα έχει μελετηθεί ποτέ από ανθρώπινη διαστημοσυσκευή. Εχει διάμετρο 30,5 χιλιόμετρα και ενδέχεται να διαθέτει και μικροσκοπικά φεγγάρια (φυσικούς δορυφόρους). Οι επιστήμονες θεωρούν ότι ο Πλούτωνας και άλλα ανάλογα μικρά σώματα της Ζώνης Κουίπερ σχηματίστηκαν από πολλούς τέτοιους βράχους που συνενώθηκαν.

Διάγραμμα της διαδρομής της αποστολής «Νέοι Ορίζοντες» (δεν απεικονίζονται οι εσωτερικοί πλανήτες Αφροδίτη και Ερμής)

Το «Νέοι Ορίζοντες» θα συναντήσει το MU₆₉, όταν η απόστασή του από τον Ηλιο θα είναι 44 φορές μεγαλύτερη από εκείνη της Γης. Το σκάφος θα χρησιμοποιήσει όλο το «οπλοστάσιο» των οργάνων του για να μελετήσει τη σύνθεση και τη γεωλογία του MU₆₉, στο σύντομο πέρασμα δίπλα του. Θα αναζητήσει στοιχεία γεωλογικής δραστηριότητας, ίχνη ατμόσφαιρας και θα προσπαθήσει να εντοπίσει τυχόν δορυφόρους και δακτυλίους γύρω του, ενώ θα μετρήσει και τη θερμοκρασία στην επιφάνειά του.
Πέρα από το κοντινό πέρασμα από το MU₆₉, η διαστημοσυσκευή από το 2016 έως το 2021 θα μελετήσει τουλάχιστον δύο δεκάδες άλλα KBO, από σχετικά κοντινή απόσταση. Αυτές οι παρατηρήσεις θα βοηθήσουν να μπουν οι παρατηρήσεις για το MU₆₉, στο σωστό πλαίσιο αναφοράς. Το σκάφος θα καταγράψει ακόμη τις ιδιότητες του διαστημικού περιβάλλοντος της Ζώνης Κουίπερ, τη διάχυτη σκόνη, το αέριο ήλιο, τον ηλιακό άνεμο και τα φορτισμένα σωματίδια σε αυτήν την απόμακρη περιοχή της σφαίρας επιρροής του άστρου του πλανητικού μας συστήματος.
Οι επιστημονικοί υπεύθυνοι της αποστολής αισιοδοξούν ότι η NASA θα επιλέξει να επεκτείνει ακόμη περισσότερο την αποστολή «Νέοι Ορίζοντες», καθώς το σκάφος χαίρει άκρας «υγείας», ενώ τα διαθέσιμα καύσιμα πλοήγησης και η διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια μπορούν να του επιτρέψουν να λειτουργεί και να επικοινωνεί με τη Γη έως τα μέσα της δεκαετίας του 2030, ή και ακόμη περισσότερο. Σε αυτήν την περίπτωση, θα μπορέσει να μελετήσει και άλλα, πιο μακρινά KBO, ίσως μάλιστα να κάνει και κοντινό πέρασμα σε κάποιο απ' αυτά.

Το σκάφος «Νέοι Ορίζοντες» μπόρεσε να παρατηρήσει το έδαφος από δύο διαφορετικές γωνίες (όπως κάνουν τα μάτια μας), μετρώντας την παράλλαξη των κορυφών των βουνών και άλλων ανυψωμένων χαρακτηριστικών της επιφάνειας του Πλούτωνα, δηλαδή πόσο φαίνονται να μετακινούνται οπτικά, συγκρινόμενα με τα πιο χαμηλά εδάφη, επιτρέποντας έτσι τη μέτρηση του ύψους τους

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

Εωλα και επικίνδυνα κυβερνητικά επιχειρήματα για την «ιατρική» κάνναβη

Η «Διεθνής Εκθεση Κάνναβης», που έγινε πριν από λίγες μέρες στη χώρα μας, αξιοποιήθηκε για άλλη μια φορά από την κυβέρνηση και μεγάλη μερίδα των αστικών ΜΜΕ για να προπαγανδιστούν τα «οφέλη» ενός ...«αθώου και παρεξηγημένου φυτού», όπως ξεδιάντροπα ισχυρίζονται, αλλά και να διαχυθούν ειδήσεις για δισεκατομμύρια ευρώ που θα αποφέρουν οι επενδύσεις στη χώρα από την καλλιέργεια και διακίνηση της «ιατρικής» κάνναβης. Ακόμα, δεν έλειψαν οι «πλάγιες» αναφορές για τη νομιμοποίηση της κάνναβης για «ψυχαγωγικούς» λόγους! Το νομοθετικό πλαίσιο που θα ρυθμίζει την καλλιέργεια και διακίνηση «ιατρικής» κάνναβης εκτός κρατικού μονοπωλίου αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή το επόμενο διάστημα.

Και στην περίπτωση της «Διεθνούς Εκθεσης» όπως και στις κατά καιρούς δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών και οπαδών της νομιμοποίησης των ναρκωτικών προβλήθηκε μια μεγάλη γκάμα επιχειρημάτων σε ορισμένα από τα οποία απαντά σήμερα ο «Ριζοσπάστης».

• Η απελευθέρωση της καλλιέργειας της ιατρικής κάνναβης εκτός κρατικού μονοπωλίου θα έχει πολλαπλά οικονομικά οφέλη για τη χώρα.

Στην πραγματικότητα, αυτό που ενδιαφέρει και τη σημερινή κυβέρνηση είναι να εξασφαλίσει κάθε πεδίο δραστηριότητας για το κεφάλαιο, να δημιουργήσει επενδυτικές ευκαιρίες για τα μεγάλα μονοπώλια του κλάδου του φαρμάκου. Προβάλλουν ως βασικό επιχείρημα ότι η Ελλάδα, λόγω του κλίματός της, προσφέρεται για την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων (3 σοδειές ανά χρόνο) και καλής ποιότητας κάνναβης, γεγονός που - σύμφωνα με κυβερνητικές διαρροές - ήδη έχει οδηγήσει διάφορες πολυεθνικές εταιρείες να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στην Ελλάδα, μιλούν για χιλιάδες θέσεις εργασίας που θα ανοίξουν και θα αναζωογονηθεί η αγροτική παραγωγή.
Στην ουσία και σ' αυτό το θέμα αποτυπώνονται η συνολικότερη επιχειρηματολογία της κυβέρνησης και το κριτήριο της ανάπτυξης που έχει υπέρ των επιχειρηματικών ομίλων. Μιας ανάπτυξης που μεταφράζεται σε κερδοφόρες επενδύσεις και ελάχιστη φορολογία για το κεφάλαιο, χαμηλούς μισθούς για τους εργαζόμενους και ομηρία μέσω των ελαστικών σχέσεων εργασίας, χρήσεις γης που να βολεύουν τις επενδύσεις, που ψευδώς κάνουν λόγο για ένα «αθώο φυτό» κι άρα «υγιεινό», με στόχο να νομιμοποιηθεί στη συνείδηση του λαού, κυρίως των νέων, όπως και ο τρόπος ζωής που συνοδεύει τη χρήση.

• Η κάνναβη είναι ένα «παρεξηγημένο φυτό».

Η κάνναβη είναι μια ναρκωτική ουσία που επηρεάζει τον εγκέφαλο, επιδρά στη μνήμη, την κρίση και την αντίληψη και προκαλεί εξάρτηση όπως όλα τα ναρκωτικά. Η αυτοσυγκέντρωση, ο αυτοέλεγχος και η αίσθηση του χρόνου αλλοιώνονται, εξίσου σοβαρές είναι και οι συνέπειες στο σώμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο οργανισμός αναπτύσσει γρήγορα ανοχή στη συγκεκριμένη ουσία, γεγονός που σημαίνει ότι για να νιώσεις το ίδιο πρέπει να χρησιμοποιήσεις περισσότερη ποσότητα ή κάποιο ισχυρότερο ναρκωτικό.
Αυτού του είδους η επιχειρηματολογία έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται δραματικά ο αριθμός των νέων που κάνουν χρήση κάνναβης, ενώ καλλιεργείται ανοχή απέναντι στη χρήση κάνναβης και στις οικογένειες, που πλέον δεν κινητοποιούνται άμεσα για να ενταχθεί το παιδί τους σε κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα, με αποτέλεσμα η χρήση να κλιμακώνεται.

• Η «ιατρική» κάνναβη είναι ένα φάρμακο που οι ασθενείς το έχουν ανάγκη και χρειάζεται να εξασφαλίζεται η νόμιμη πρόσβασή τους σε αυτό.

Είναι ξεκάθαρο ότι οι ασθενείς αυτοί αναφέρονται στη φυτική κάνναβη καθώς τα φαρμακευτικά σκευάσματα της κάνναβης μπορούν να τα προμηθευτούν μέσα από μια συγκεκριμένη διαδικασία του ΕΟΦ, όπως προβλέπει σχετική Υπουργική Απόφαση.
Το φυτό της κάνναβης περιέχει πάνω από 750 διαφορετικές χημικές ουσίες, εκ των οποίων περίπου 104 διαφορετικά κανναβινοειδή. Είναι πια ευρέως αποδεκτό ότι ο καπνός της κάνναβης περιέχει σημαντικές ποσότητες τοξικών χημικών ουσιών, όπως η αμμωνία, το υδροκυάνιο και το μονοξείδιο του αζώτου, πολλές από τις οποίες έχουν αντίστοιχη ή και ισχυρότερη καρκινογόνο (και όχι μόνο) δράση, σε σύγκριση με αυτές του συμβατικού καπνού. Μάλιστα, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, στις οδηγίες της σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα (Μάρτης 2015) υποστηρίζει τη ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε χρήσης της κάνναβης πριν την ηλικία των 21 ετών, με εξαίρεση πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως σε πολύ σοβαρές ασθένειες, με μικρό προσδόκιμο ζωής.

• Εχει αποδειχθεί μέσα στους αιώνες η θεραπευτική της αξία και δεν χρειάζονται έρευνες καθώς τα εμπειρικά δεδομένα είναι αρκετά. Η επιλογή της θεραπείας από τον ασθενή είναι δικαίωμα.

Η χρήση της φυτικής κάνναβης στηρίζεται σε εμπειρικά δεδομένα και όχι σε επιστημονικές μελέτες. Οι οπαδοί της παραπάνω άποψης υποστηρίζουν ότι η έλλειψη ουσιαστικών και ασφαλών μελετών σχετικά με τις φαρμακευτικές της ιδιότητες είναι και το συγκριτικό οικονομικό πλεονέκτημά της σε σχέση με τα φάρμακα που έχουν συνθετικά κανναβινοειδή. Διότι δεν χρειάζεται ουσιαστικά να γίνονται τέτοιες μελέτες, γιατί είναι ένα «αγνό και αβλαβές προϊόν της φύσης», το οποίο μάλιστα, μετά από τόσους αιώνες χρήσης, έχει διαμορφώσει το «προφίλ ασφαλείας του».
Ενώ άλλες μελέτες στηρίζονται απλά στη συμπλήρωση ανώνυμων ερωτηματολογίων από τους ασθενείς ως προς την προσωπική χρήση - αποτελεσματικότητα της κάνναβης σε αυτούς, δεν αξιολογούν την ποιότητα και λειτουργικότητα της καθημερινής ζωής (κοινωνικές συναναστροφές, οδήγηση, εργασία, επιδόσεις στο σχολείο, επιπτώσεις στις γνωστικές ικανότητες κ.λπ.), δεν εκτιμούν τις μακροχρόνιες επιπτώσεις που μπορεί να υπάρχουν (εξάρτηση, μείωση των γνωστικών ικανοτήτων, ψυχολογικές διαταραχές κ.λπ.).
Ωστόσο, ένα νέο φάρμακο το οποίο περιέχει συνθετικά κανναβινοειδή (όπως και οποιοδήποτε νέο φάρμακο), για να πάρει άδεια να βγει στην κυκλοφορία πρέπει πρώτα να περάσει από διάφορους κοστοβόρους ελέγχους και κλινικές δοκιμές και να «αποδείξει» την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του. Βέβαια είναι κοινό μυστικό ότι στον καπιταλισμό πολλές φορές ακόμη και οι έλεγχοι αυτοί παρακάμπτονται ή αποσιωπούνται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της ηρωίνης, η οποία αρχικά παρασκευάστηκε από τη «Bayer» με σκοπό να αντιμετωπίσει την εξάρτηση από τη μορφίνη και πέρασε όλους τους «ελέγχους ασφαλείας»!
Πρόκειται για επιχειρηματολογία που κινείται στη λογική της μείωσης του «κόστους» της θεραπείας με τη χρήση της κάνναβης έναντι των άλλων ακριβών θεραπειών, με τη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων τα οποία έχουν «περάσει» από τις διαδικασίες που απαιτούνται για να χορηγηθούν τελικά στους ασθενείς. Ο εμπειρισμός αποτελεί πισωγύρισμα, καθώς χρησιμοποιείται για να αντικαταστήσει την επιστημονική έρευνα και συγχρόνως λειτουργεί ως χέρι βοηθείας στην πολιτική κυβέρνησης - ΕΕ για το πώς οι ασθενείς θα «κοστίζουν» ακόμα λιγότερο στο κράτος και στους επιχειρηματικούς ομίλους, καλλιεργούν την παραίτηση από τη διεκδίκηση του να αξιοποιείται η τεράστια δυνατότητα της επιστήμης προς όφελος των ασθενών.

• Οι οπαδοί της αυτοκαλλιέργειας υποστηρίζουν ότι η αυτοκαλλιέργεια εξασφαλίζει μια σειρά από ζητήματα για τα οποία δεν μπορούν να εγγυηθούν οι εταιρείες, όπως π.χ. η καλή ποιότητα του φυτού αλλά και η τιμή του, αφού μόνο στην αυτοκαλλιέργεια εξασφαλίζεται ότι το προϊόν θα είναι πάντα φθηνότερο από την αγορά του από τη βιομηχανία και ότι θα είναι βιολογικό.

Το δήθεν «αντικαπιταλιστικό προφίλ» του επιχειρήματος καταρρέει καθώς εξυπηρετεί τη στρατηγική του κεφαλαίου και της ΕΕ που προβάλλουν την «ατομική» δραστηριότητα, την «κοινωνική οικονομία» ως απάντηση για τη λύση των λαϊκών προβλημάτων, μεταξύ των οποίων και της υγείας, οδηγώντας στην πλήρη παραίτηση και ενσωμάτωση, δηλαδή στη στήριξη αυτού του εκμεταλλευτικού συστήματος.

Πόλεμος φαρμακοβιομηχανιών

Η βιομηχανία των οπιοειδών παυσίπονων έχει κέρδη δισεκατομμυρίων και κατηγορείται όλο και περισσότερο από ειδικούς των ΗΠΑ επειδή τα παυσίπονα που παράγει θεωρούνται υπεύθυνα για 16.000 θανάτους το χρόνο, δηλαδή περισσότερους από τους θανάτους λόγω της χρήσης ηρωίνης και κοκαΐνης μαζί. Ερευνητές βλέπουν στην κάνναβη μια εναλλακτική λύση παυσίπονων που θα διατηρήσει τον υψηλό τζίρο. Η βιομηχανία «Pfizer» που κινείται στην αγορά τέτοιων παυσίπονων έχει τζίρο 7,3 δισ. δολάρια το χρόνο. Το 2011 εξαγόρασε την παρασκευάστρια εταιρεία «King Pharmaceuticals» και τώρα ετοιμάζεται να ρίξει στην αγορά ανταγωνιστικά προϊόντα.

Ε.

ΓΙΩΣΕΦ ΕΛΙΓΙΑ Ενας αποσιωπημένος κομμουνιστής ποιητής

Ο ποιητής της «Τέχνης της γυμνής κι αστόλιστης Αλήθειας»

Ο Γιωσέφ Ελιγιά, Ελληνοεβραίος ποιητής, γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1901. Μολονότι πέθανε στα 30 του, πρόλαβε να συμβάλει με άλλους ομότεχνούς του στην ανανέωση της μορφής και του περιεχομένου της ποίησης στη δεκαετία του '20.

Παρά τη φτώχεια του, σπουδάζει στη σχολή της Alliance Israelite Universelle στα Γιάννενα. Τόσο η επίδραση από την εβραϊκή κοινότητα, όσο και αυτή της Σχολής, του διαμορφώνουν σιωνιστικές απόψεις, και αρχικά γράφει ποίηση με ανάλογο περιεχόμενο.
Η έντονη πνευματική κίνηση που παρατηρείται στα Γιάννενα ευνοεί την πνευματική δράση του Ελιγιά, που ήδη στις αρχές της δεκαετίας του '20, κάτω και από την επίδραση της Οκτωβριανής Επανάστασης, μετατοπίζει το ενδιαφέρον του από τα στενά εβραϊκά ζητήματα σε πιο κοινωνικά, με ενεργή συνάμα ανάμειξη. Ως στρατιώτης στη Μικρά Ασία γράφει επαναστατικά αντιπολεμικά ποιήματα, εξαγριώνοντας τους ανωτέρους του. Αρχίζουν να πληθαίνουν οι διαφωνίες του με τις σιωνιστικές οργανώσεις. Η οριστική ρήξη εκφράζεται με το ποίημα «Το Τορά μας» (O Νόμος μας).
Ο Ελιγιά πρεσβεύει πλέον ότι ο σιωνισμός καθυποτάσσει τα εργατικά στρώματα των ομόθρησκών του, καλλιεργώντας το σκοταδισμό. Τα επόμενα τέσσερα χρόνια διδάσκει στην Alliance, μελετά όλη τη βιβλική και μεταβιβλική φιλολογία, γράφει ποίηση και διαδίδει παντού τις σοσιαλιστικές ιδέες της κοινωνικής απελευθέρωσης. Αξίζει να παραθέσουμε την περιγραφή του από τον Δ. Χατζή στο βιβλίο του «Το τέλος της μικρής μας πόλης»: «...Αυτός ο καινούργιος προφήτης ήταν ο πρώτος εβραίος κομμουνιστής της πόλης αυτής ...ήταν πάντα ξεκούμπωτος, παλτό, σακάκι, γιλέκο, καμιά φορά και τα κουμπιά του παντελονιού του. Ηταν ορφανός από πατέρα κι η μάνα του τον είχε αναστήσει ξενοδουλεύοντας και τον καμάρωνε ύστερα πο 'γινε καθηγητής των γαλλικών σ' ένα τέτοιο σχολειό σαν της "Αλλιάνς Φρανσαίζ", που το κράταγε στα χέρια της η κοινότητα των οβραίων. Τον καμάρωνε ακόμα που 'ταν έτσι ταπεινός και γλυκός κι οι οβραίοι τον κοιτούσαν στα μάτια και την τιμούσε κι αυτήν, όπως τιμούν οι φτωχοί τις μανάδες τους... Λίγο λίγο με δισταγμό και με φόβο οι οβραίοι αρχίσανε και μαζευόντανε γύρω κι ακούγανε ξαφνιασμένοι που τους εξήγαγε τη γραφή μ' έναν τρόπο δικό του, καινούργιο κι ανασαίνανε τα' όνειρό του».
Το 1921 το Εργατικό Κέντρο της πόλης έχει δυνατό σοσιαλιστικό πυρήνα. Την Πρωτομαγιά του 1923 ο Ελιγιά απαγγέλει στίχους του Βάρναλη από «Το φως που καίει». Γενικά, εκφωνεί πύρινους λόγους σε εκδηλώσεις του Εργατικού Κέντρου. Η «Πανηπειρωτική Ενωση Παλαιών Πολεμιστών και Θυμάτων Στρατού», μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, εκδίδει την εφημερίδα «Νέος Αγών» (1924), στην οποία δημοσιεύει ο Ελιγιά, πάντοτε στην πρώτη σελίδα, ένα ποίημά του. Μάλιστα, η ομάδα της εφημερίδας δεν δίστασε να κάνει μνημόσυνο στη Μητρόπολη της πόλης για τον Λίμπκνεχτ και την Λούξεμπουργκ.
Εννοείται ότι προκαλείται σάλος, στις ελληνικές Αρχές αλλά και στην εβραϊκή κοινότητα. Η εφημερίδα κλείνει και η ομάδα φυλακίζεται.
Το 1924 δημοσιεύει τους«Φαρισαίους», όπου φανερώνεται η μεταστροφή του ξεκάθαρα: «Ω Φαρισαίοι κυρτοί, προσευχηθήτε! / Μέσ' στα λευκά σεντόνια τυλιγμένοι / ... Γύρω κάποιος Ντουνιάς τραντάζει, σειέται, / Κάποια ρομφαία πύρινη σπιθίζει... / Μα ω Φαρισαίοι κυρτοί, / γιατί φοβάστε; / Κι είν' ο σκλάβος χλωμός και ταπεινός / Βουίξετε χλωμοί, ταπεινωμένοι...».
Την ίδια χρονιά δημοσιεύει το ποίημα «Εργάτης»:«Γλυκοχαράζει η αυγή, τη γλυκοχαιρετίζεις / Και ξεκινάς πικρέ αδερφέ για τον τραχύ αγώνα / Με ροζιασμένα μπράτσα, ωιμέ, και πληγιασμένο γόνα. / Μεσ' της δουλειάς την κόλαση της ζωής τα' άνθια μαδίζεις. / ...Κ΄ενώ κροτούνε του άρχοντα στην Πολιτεία τα γέλια, /Σκλάβε πονώ τον πόνο σου, βυζαίνω την οργή σου».

Φως του σκλαβωμένου ανθρώπου

Στο ποίημα «Προλεταριακή Τέχνη» αναφέρεται στο περιεχόμενο της τέχνης του, κάτι σαν Ποιητική του: Μια καθαρά μαρξιστική αντίληψη για την τέχνη.
«Είμαι της ζωής ο νέος ρυθμός, κ' η αρμονία του δρόμου
του πλήθους είμαι ΄γω παλμός, του λαού το καρδιοχτύπι
Το βλέμμα μου ερευνητικό και στην κοσμοπλημμύρα
σεμνή κι' απέριττη, γλυκειά κι' ωμή, σιγοπροβάλλω.
Γλυκό τραγούδι τραγουδώ το ιδανικό του σκλάβου,
τον πόνο της φτωχολογιάς και τη μεγάλη ελπίδα.
Μα γίνουμε άγριαν αστραψιά, πυρσούς, βεζούβεια λάβα
μπρος στου δυνάστη το ραβδί, του αφέντη το μαστίγι.
Εμένα δε με συγκινούν τα μαραμένα ρόδα
μονάχα η κίτρινη θωριά του πεινασμένου σκλάβου
Μες στην ψυχή μου δεν μιλεί το θρόισμα των φύλλων
Μόνον βογγάει της θάλασσας το μανιασμένο κύμα.
Εγώ είμαι Τέχνη της γυμνής κι' αστόλιστης Αλήθειας,
εγώ είμαι η Τέχνη, είμαι το φως του σκλαβωμένου ανθρώπου,
μεσ' στο ρυθμό τον άρρυθμο ζυγιάζω τα φτερά μου
και σεργιανίζω ανάμεσα από τρώγλες και καλύβια!»

Πλήρωσε για τη φτώχεια του και τις πολιτικές επιλογές του

Στα τέλη του 1924 παρουσιάζει μια φιλοσοφική διάλεξη με θέμα «Περί Μεταβιβλικής Ποιήσεως». Περιστρέφεται γύρω από το ιστορικό γίγνεσθαι, την τέχνη, τον ιουδαϊσμό και τον χριστιανισμό, την εβραϊκή παράδοση, φτάνοντας στους φιλόσοφους ποιητές της μεσαιωνικής Ισπανίας, και όλα τούτα υπό το πρίσμα της μαρξιστικής θεώρησης. Η διάλεξή του σχολιάστηκε θετικά από όλους τους διανοούμενους αρθρογράφους των εφημερίδων στα Γιάννενα.
Μετά την αποφυλάκισή του ο Ελιγιά απομονώνεται από ομόθρησκους και μη, και φοβούμενος για τη ζωή του φεύγει από τα Γιάννενα. Αφού πουλά το σπίτι του, κατεβαίνει με τη μητέρα του στην Αθήνα. Εκεί παρακολουθεί νυχτερινά μαθήματα στη Γαλλική Ακαδημία, γιατί τη μέρα βιοπορίζεται και συντηρεί και τη μητέρα του. Γράφει ο Δημήτρης Χατζής: «Ο Γιωσέφ διώχτηκε... απ' το σχολειό της Αλλιάνς Φρανσαίζ. Οι πόρτες του κλείστηκαν όλες, στην αρχή οι οβρέικες, ύστερα κι όλες οι άλλες. Ζώστηκε ολούθες από τη φτώχεια, κυνηγήθηκε με κείνον τον τρόπο που ξέρουν στην επαρχία να κυνηγούνε...».
Σύντομα εντάσσεται στην πνευματική ζωή της Αθήνας. Ερχεται σε επαφή με την πρωτοπορία της ελληνικής σκέψης και διανόησης, ενώ παράλληλα επιδίδεται και στην ολοκλήρωση της μετάφρασης του «Ασματος Ασμάτων», την οποία πρωτοπαρουσιάζει στην «Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού» το 1927. Συναντά αποδοχή και εκτίμηση, με αποτέλεσμα να τονωθεί η αυτοεκτίμησή του.
Συνεργάζεται με τη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια και επιφορτίζεται τη συγγραφή λημμάτων με εβραϊκή θεματολογία. Πρόλαβε να συντάξει 203 λήμματα. Συνεργάζεται με τα πολλά προοδευτικά περιοδικά και μελετάει το έργο Εβραίων ποιητών, μεσαιωνικών και σύγχρονων, την εβραϊκή φιλοσοφία, εμβαθύνει στην ελληνική και γαλλική γραμματολογία. Η περίοδος αυτή κρίνεται η ωριμότερη στη δημιουργία του. Το καλοκαίρι του 1927 επισκέπτεται τα Γιάννενα και η υποδοχή του είναι εντυπωσιακή, από ομόθρησκους και αλλόθρησκους. Με την επιστροφή του παίρνει το δίπλωμά του στα Γαλλικά και για βιοποριστικούς λόγους δέχεται το μοιραίο διορισμό του στο Κιλκίς. Εκεί συναντά ένα πολύ δυσμενές κλίμα, καταρχάς από τον ίδιο τον γυμνασιάρχη, που εχθρευόταν την κοσμοθεωρία του Ελιγιά. Το αποκορύφωμα: Δεν του δίνει άδεια στη μέση της χρονιάς, ενώ ήταν άρρωστος (αρχές του '30) από τύφο.
Το έργο του Ελιγιά δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί, να ωριμάσει και να μεστώσει τεχνικά και αισθητικά στη σύντομη ζωή του. Γενικά, παρέμεινε πιστός του παραδοσιακού μετρικού και του ομοιοκατάληκτου στίχου, αλλά τόλμησε και νεωτερισμούς, ρήξεις τόσο σε στίχο, όσο και σε αντιποιητικές λέξεις, σε σπάνιες λέξεις και τολμηρές υπερρεαλιστικές εκφράσεις. Συνδυάζει στο έργο του αντιθέσεις όπως: Λυρισμός - καταγγελία, εξομολόγηση - κραυγή, αθωότητα - υποψία, τρυφερότητα - αυτοσαρκασμό, που είναι και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες. Η θεματολογία του διακρίνεται από σχετικό εύρος: Παραδόσεις της Βίβλου, ειδυλλιακό τοπίο και φυσιολατρία, αγάπη και έρωτας, κοινωνική και πολιτική καταγγελία, ανεξιθρησκία και αγάπη για τον τόπο του, ελληνισμός και Ιουδαϊσμός. Ο Ελιγιά είναι και ρομαντικός, και λυρικός, και συμβολικός, και ταξικός. Δυστυχώς, η μία και μοναδική δεκαετία κατά την οποία έγραψε είναι πολύ μικρό διάστημα για έναν ποιητή. Και η ζωή ήταν «άδικη» και μ' αυτόν, γιατί είχε την ατυχία να είναι φτωχός, Εβραίος και μαρξιστής. Πλήρωσε για τη φτώχεια του και τις πολιτικές επιλογές του και σ' αυτές τις επιλογές του οφείλεται και η παντελής αποσιώπηση όχι μόνο του έργου, αλλά και του ονόματός του από όλες σχεδόν τις Ιστορίες της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.

Νατάσσα ΑΒΡΑΜΙΔΟΥ
Μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων