Αστικές θεωρίες για τις τάξεις

Αστικές θεωρίες για τις τάξεις

Στις κοινωνικές επιστήμες, στα πολιτικά έντυπα και στην πολιτική γενικά, χρησιμοποιούνται διάφοροι όροι για τον προσδιορισμό διαφόρων κοινωνικών ομάδων. Αρκετά γνωστοί και διαδεδομένοι είναι όροι όπως: Εργαζόμενοι, λαός, εργαζόμενος λαός, μισθωτοί ή μισθοσυντήρητοι, παραγωγοί ή παραγωγικές τάξεις, εκμεταλλευόμενοι, εκμεταλλευτές κλπ. Οι όροι αυτοί προσδιορίζουν συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων στην κοινωνία με βάση ένα κοινό γνώρισμα.

Για παράδειγμα: Με τον όρο μισθωτοί, προσδιορίζουμε μια κατηγορία ανθρώπων, που το εισόδημά τους το αποκτούν με τη μορφή μισθού, μεροκάματου, ωρομισθίου. Το γνώρισμα αυτό διαχωρίζει μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων από τον τρόπο απόκτησης του εισοδήματός τους. Αυτό το γνώρισμα όχι μόνο δεν προσδιορίσει ακριβώς τα ταξικά χαρακτηριστικά αυτών των ανθρώπων, ενώ μπορεί να τα συγκαλύπτει. Ο εργάτης στη βιομηχανία ή το εμπόριο είναι μισθωτός, αλλά έχει εκτελεστικό ρόλο στην παραγωγική διαδικασία και το ύψος του μισθού του κινείται γύρω από την αξία της εργατικής του δύναμης, που την πουλά για να το αποκτήσει.

Ο γενικός διευθυντής της ίδιας επιχείρησης ή ο διευθύνων σύμβουλος έχει διευθυντικό ρόλο στην οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας και ο μισθός του ξεπερνά κατά πολύ την αξία της εργατικής του δύναμης, φτάνει σχεδόν στο ύψος του εισοδήματος του καπιταλιστή και προέρχεται από το κέρδος. Και οι δυο είναι μισθωτοί, αλλά ο ένας ανήκει στην εργατική τάξη και ο άλλος στην αστική τάξη.

Επίσης ο όρος «εργαζόμενοι» δεν αρκεί για να προσδιορίσει τη διάκριση σε ποια τάξη ανήκουν. Ο εργάτης είναι εργαζόμενος, αλλά εργαζόμενος είναι και ο έμπορος που έχει ένα μικρό κατάστημα και εργάζεται μόνος του ή ο βιοτέχνης που εργάζεται ο ίδιος και που μπορεί να απασχολεί ταυτόχρονα και έναν ελάχιστο αριθμό εργατών. Αυτοί όμως ανήκουν στα μεσαία στρώματα.

Συνεπώς, για να προσδιορίσουμε σε ποια τάξη ή στρώμα ανήκει κάθε μέλος της κοινωνίας, είναι αναγκαίο και υποχρεωτικό να συνυπολογίζουμε όλα τα κριτήρια τα οποία δίνονται στον ορισμού του Λένιν για τις κοινωνικές τάξεις.

Τα κοινωνικά όρια της εργατικής τάξης έχουν ιστορικά συγκεκριμένο χαρακτήρα και ηδιεύρυνσή τους βρίσκεται σε άμεση σχέση με την εξέλιξη των παραγωγικών δυνάμεων και των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής. Αλλα ήταν την εποχή της μανουφακτούρας, άλλα ήταν στις αρχές του αιώνα μας και άλλα είναι σήμερα. Αυτό το παρατηρούμε και στη σημερινή σύνθεση της εργατικής τάξης του καπιταλιστικού κόσμου. Η σύνθεσή της στις καθυστερημένες χώρες διαφέρει πολύ από τη σύνθεσή της στις χώρες με μέσο επίπεδο ανάπτυξης και ακόμη περισσότερο από τη σύνθεσή της στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.

Μια αστική θεωρία, η αστική στατιστική θεωρεί τους μισθωτούς ενιαία τάξη. Ετσι αντικειμενικά συσκοτίζουν τα κοινωνικά όρια της εργατικής τάξης. Εκφράζουν επίσης την άποψη της αντικατάστασης του όρου «εργατική τάξη» με τον όρο «μισθωτοί». Αυτή η θεωρία, που διευρύνει τα όρια της εργατικής τάξης, στόχο έχει την εξαφάνιση της εργατικής τάξης ως κοινωνικής τάξης, γεγονός που έχει ολέθριες συνέπειες στον πολιτικό τομέα. Οδηγεί στην πλήρη άρνηση της ιστορικής της αποστολής ως την κοινωνική δύναμη ανατροπής του καπιταλισμού και οικοδόμησης του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού.

Παρόμοιες αντιλήψεις για διεύρυνση των ορίων της εργατικής τάξης φτάνουν μέχρι του σημείου να συμπεριλαμβάνουν σ' αυτήν, σαν ενιαία ταξική κατηγορία, ολόκληρη τη διανόηση. Η διανόηση όμως είναι διαταξικό κοινωνικό στρώμα. Μπορεί να 'χει κοινό γνώρισμα την ενασχόληση με την πνευματική εργασία, αλλά στο εσωτερικό της υπάρχουν και συντελούνται ταξικές διαφοροποιήσεις.

Στις συνθήκες της ραγδαίας επιστημονικής και τεχνικής εξέλιξης, της αυτοματοποίησης, η αύξηση εργατών με ανεβασμένο μορφωτικό επίπεδο, με προσφορά κυρίως πνευματικής εργασίας, παρατηρείται, πρώτα απ' όλα, στον τομέα της υλικής παραγωγής. Αντικειμενικά η επαναστατικοποίηση των μέσων παραγωγής απαιτεί ολοένα και μεγαλύτερο μέρος πνευματικής εργασίας. Τα σύγχρονα μέσα παραγωγής (π.χ. πληροφορική) απαιτούν και ανάλογη εργατική δύναμη. Τη βλέπουμε τόσο άμεσα στις βιομηχανικές επιχειρήσεις, όσο και στα επιστημονικά ιδρύματα που ασχολούνται με έρευνες για την τελειοποίηση των μηχανών, της τεχνολογίας και γενικά των μέσων παραγωγής και έτσι γίνονται ουσιαστικό μέρος της παραγωγικής διαδικασίας. Αυτό το γεγονός έχει τη συμβολή του στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και στην ταξική διαφοροποίηση της διανόησης.

Οι διανοούμενοι που ανήκουν στην εργατική τάξη αποτελούν ξεχωριστό τμήμα της. Σε σύγκριση με άλλα τμήματα της εργατικής τάξης, επειδή έχει υψηλό μορφωτικό επίπεδο, κάνει πνευματική εργασία, διαμορφώνει διαφορετική ψυχολογία και τον δυσκολεύει να συνειδητοποιήσει την πραγματική κοινωνική του θέση. Αυτό δεν αναιρεί καθόλου την αντικειμενική ταξική θέση αυτών των διανοουμένων.

Σε συγκάλυψη των πραγματικών ταξικών σχέσεων οδηγεί και η χρησιμοποίηση του όρου «κοινωνική τάξη» στη θέση των όρων «επάγγελμα», «κλάδος», που γίνεται από αστούς κοινωνιολόγους. Η τάξη περιλαμβάνει ανθρώπους που ανήκουν όχι σε ένα, αλλά σε πάρα πολλά επαγγέλματα. Στην εργατική τάξη π.χ. ανήκουν άνθρωποι από όλα σχεδόν τα επαγγέλματα.

Στην αστική κοινωνιολογία και στατιστική αναπτύσσονται θεωρίες που προσπαθούν ν' αποδείξουν τη μείωση των κοινωνικών ορίων της εργατικής τάξης, με τη δήθεν μείωση της αριθμητικής δύναμης ή ακόμα και τη βαθμιαία εξαφάνισή της.

Μια απ' αυτές τις θεωρίες χωρίζει τους με αμοιβή εργαζόμενους, σε υπάλληλους και εργάτες. Στην κατηγορία των υπαλλήλων κατατάσσει όσους παίρνουν μηνιαίο μισθό, στην κατηγορία των εργατών όσους παίρνουν ημερομίσθιο. Στην κατηγορία των υπαλλήλων κατατάσσει αυτούς που κάνουν πνευματική εργασία, ενώ εργάτες θεωρεί αυτούς που κάνουν σωματική εργασία.

Είναι θεωρία εντελώς αντιεπιστημονική, που κρύβει τις πραγματικές ταξικές σχέσεις. Οταν χαρακτηρίζουμε έναν εργαζόμενο υπάλληλο εννοούμε μόνο ότι αυτός ο άνθρωπος βρίσκεται στην υπηρεσία ενός ιδιώτη ή του κράτους. Ο όρος υπάλληλος δεν προσδιορίζει καθόλου την ταξική θέση του εργαζόμενου, γιατί οι υπάλληλοι δεν αποτελούν ξεχωριστή τάξη, ούτε ξεχωριστό κοινωνικό στρώμα. Αν εξετάσει κανείς τους υπαλλήλους, είτε στο δημόσιο τομέα, είτε στον ιδιωτικό, θα βρει ανώτερους υπαλλήλους (διευθυντές, κρατικοί λειτουργοί, δικαστικοί, ανώτεροι στρατιωτικοί) που ανήκουν στην αστική τάξη, θα βρει, όμως, και φύλακες, θυρωρούς, καθαρίστριες που ανήκουν στην εργατική τάξη.

Αλλες θεωρίες κατατάσσουν στην εργατική τάξη μόνο τους χειρώνακτες ανειδίκευτους ή μόνο αυτούς που απασχολούνται στην υλική παραγωγή κλπ. Και αυτές είναι αντεπιστημονικές θεωρίες για τα κοινωνικά όρια της εργατικής τάξης. Το αν η εργασία είναι βασικά χειρωνακτική ή κυρίως πνευματική, δεν έχει καμιά σχέση με το σε ποια τάξη ανήκει κάθε άνθρωπος. Ο Μαρξ απέδειξε ότι «η παραγωγική εργασία είναι η εργασία εκείνη η οποία εξαρχής δεν έχει απολύτως καμιά δουλιά με το συγκεκριμένο περιεχόμενο της εργασίας, με την ιδιαίτερη ωφελιμότητά της ή με την ειδική αξία χρήσης με την οποία παριστάνεται. Το ίδιο είδος εργασίας μπορεί να είναι παραγωγική ή μη παραγωγική εργασία. Μια τραγουδίστρια που πουλάει για δικό της λογαριασμό το τραγούδι της είναι ένας μη παραγωγικός εργάτης. Ομως η ίδια τραγουδίστρια που την έχει προσλάβει ένας επιχειρηματίας, ο οποίος τη βάζει και τραγουδάει για να βγάλει λεφτά, είναι ένας παραγωγικός εργάτης, επειδή παράγει κεφάλαιο» («Θεωρίες για την υπεραξία», Μέρος Πρώτο, σελ. 449).

Στις σύγχρονες συνθήκες, οι θεωρίες για τη «μεταβιομηχανική κοινωνία», την «κοινωνία της πληροφορίας» ή την «κοινωνία της γνώσης» επιδιώκουν τον προσδιορισμό του κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού έξω από τις παραγωγικές σχέσεις. Προπαγανδίζουν ότι ο καπιταλισμός μετατρέπεται σε άλλη κοινωνία, η εργατική τάξη φθίνει ως την εξαφάνισή της. Αρα η επιστημονική κοσμοθεωρία του Μαρξισμού-Λενινισμού για το επαναστατικό πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό είναι ξεπερασμένη, ότι ιστορική εξέλιξη των κοινωνιών δεν είναι αυτή που προσδιορίζει ο ιστορικός υλισμός, δεν υπάρχει η εργατική τάξη σαν κοινωνική δύναμη που θα επιβάλει επαναστατικά τις δικές της σχέσεις παραγωγής.

Οι θεωρίες που συρρικνώνουν τα όρια της εργατικής τάξης, οι οποίες είναι κυρίαρχες στις σύγχρονες συνθήκες, επιδιώκουν να επιβάλουν στην εργατική τάξη την άρνηση της ταξικής πάλης, την άρνηση του επαναστατικού μετασχηματισμού της καπιταλιστικής κοινωνίας και του περάσματος στο σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό.

Σ.

    

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

1/1/2005

 -- Για το κίνημα στη διανόηση

28/11/2004

 -- Τα περί τέλους της εργασίας και της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας

10/2/2002

 -- Για τα κοινωνικά όρια της εργατικής τάξης

27/1/2002

 -- Κάποιοι ψάχνουν την εργατική τάξη

24/9/2000

 -- Διαταξικά κοινωνικά στρώματα: Αγροτιά - Διανόηση

Η «θεωρία της CIA»

Πώς ξεκινάει η αντικουβανική εκστρατεία

Από την πρόσφατη μεγάλη διαδήλωση, εύλογο το πλακάτ των διαδηλωτών, που διασυνδέει τον φασίστα εγκληματία Καρίλες με τον Μπους

Associated Press

Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο του Γκαμπριέλ Μολίνα, διευθυντή της διεθνούς έκδοσης της κουβανικής εφημερίδας «Γκράνμα», η θεωρία για «εμπλοκή της Κούβας», «εμφυτεύτηκε» από τη CIA με σημείωμα που μοιράστηκε προς τα μέλη της επιτροπής του αμερικανικού Κογκρέσου με επικεφαλής των Λ.Στόουκς (συστάθηκε 15 χρόνια μετά τη δολοφονία Κένεντι) και αναφερόταν ότι ο Οσβαλντ διέπραξε το φόνο με εντολές της κουβανικής κυβέρνησης. Σημείωμα που μετά από παρέμβαση του FBI αποσύρθηκε και επιβλήθηκε τείχος σιωπής στον Τύπο, καθώς κρίθηκε «ανεύθυνη πρωτοβουλία που ενδεχομένως θα είχε τρομακτικές και αναρίθμητες συνέπειες, όπως ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος».

Εμμέσως, τα πορίσματα της επιτροπής Στόουκς έδειχναν, εκτός των άμεσων υπευθύνων, και τμήματα της εξουσίας των ΗΠΑ και κυρίως τη CIA, χωρίς φυσικά να «υπάρχουν άμεσα στοιχεία». Και πάλι ο Οσβαλντ ήταν ο δολοφόνος...

Ολως τυχαίως, πρόσωπα όπως ο Ρίτσαρντ Χελμς, επικεφαλής του τμήματος μυστικών επιχειρήσεων της CIA κατά τη διάρκεια της δολοφονίας εμπλέκονται «εμμέσως». Ο Χελμς --γνωστός και από το νόμο «Χελμς - Μπάρτον» που επιχειρεί να στραγγαλίσει την Κούβα -- είχε «παρακάμψει την εντολή» του τότε υπουργού Δικαιοσύνης Ρόμπερτ Κένεντι να μην έχει η υπηρεσία επαφές και σχέσεις με τις «αντικουβανικές ομάδες και τη μαφία χωρίς τη δική του εποπτεία και εντολή», καθώς είχε ανακαλύψει τις διασυνδέσεις στην πορεία των ερευνών ενόσω ήταν ακόμη στην κυβέρνηση του Λίντον Μπ. Τζόνσον - ο οποίος σημειωτέον, όταν έγινε πρόεδρος μετά τη δολοφονία Κένεντι - προήγαγε τον Χελμς σε διευθυντή της CIA. Παράλληλα, ο Τζόνσον έδωσε το «πράσινο φως» για την επιχείρηση Νόρθγουντς* η οποία ήταν πρόκληση τρομοκρατικών ενεργειών εντός της αμερικανικής επικράτειας αλλά και δολιοφθορές -όπως βύθιση πλοίων με Κουβανούς που διαφεύγουν, αεροπειρατείες, ανατίναξη σκάφους ή πλοίου των ΗΠΑ - ώστε να δικαιολογηθεί η εξαπόλυση μιας επίθεσης εναντίον της Κούβας.

Σχέδιο που χαρακτηρίστηκε το «πιο νοσηρό» που εκπονήθηκε ποτέ στα υψηλά κλιμάκια της αμερικανικής εξουσίας. Το σχέδιο που εκπονήθηκε από τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγό Λίμαν Λ. Λέμνιτζερ, παρουσιάστηκε στον Πρόεδρο Κένεντι τον Μάρτη του 1962, από τον τότε υπουργό Αμύνης Ρόμπερτ ΜακΝαμάρα, ο οποίος όμως το απέρριψε. Στον Λέμνιτζερ δε θα ανανεωθεί η θητεία στην ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, αλλά επί Προεδρίας Τζόνσον θα διοριστεί ΓΓ του ΝΑΤΟ. Η υπόθεση του σχεδίου Νόρθγουντς έχει επιστρέψει δραματικά στην επικαιρότητα, καθώς πολλές πλευρές του θυμίζουν την 11η Σεπτέμβρη, αλλά και την προσπάθεια ανατροπής που εκδηλώθηκε στην Κούβα το Μάρτη του 2003.

Εξάλλου, κατά τη διάρκεια των ερευνών, αποδείχτηκε ότι όλα αυτά τα πρόσωπα είχαν στρατολογηθεί από τη CIA, όπως και ο Οσβαλντ και συμμετείχαν σε όλες τις επιχειρήσεις της CIA. Ο ίδιος ο Τραφικάντε (μαφιόζος κουβανικής καταγωγής στη Φλόριδα) θα παραδεχτεί ότι είχε στρατολογηθεί από τη CIA, για να δολοφονήσει τον Φιντέλ Κάστρο. Ο Χελμς αποκαλύπτει ότι η συνωμοσία για τη δολοφονία του Κένεντι είχε πολιτικά κίνητρα. Παράλληλα, πολλά πρόσωπα πλέον θα «φωτογραφιστούν». Ξανακοιτάζοντας τις αμερικανικές έρευνες και αυτές που έγιναν στην Κούβα υπό την ηγεσία του επικεφαλής των Μυστικών Υπηρεσιών, Φαμπιέν Εσκαλάντε, όπου τα πορίσματα σχεδόν ταυτίζονται, πρόκειται για μια συνωμοσία της CIA, της Μαφίας και των Κουβανών Αντεπαναστατών, ενώ σύμφωνα με την «Γκράνμα» κατά τον στρατηγό Εσκαλάντε, ένας εκ των παράπλευρων στόχων της δολοφονίας Κένεντι ήταν η εξάλειψη της κουβανικής επανάστασης και η δολοφονία φυσικά του Φιντέλ Κάστρο.

Μια οικογένεια: CIA, αντικουβανική μαφία

Τα πρόσωπα που εμπλέκονται συμμετέχουν σε όλες σχεδόν τις «συνωμοσίες» των τελευταίων δεκαετιών, είτε στις θέσεις των πρωταγωνιστών, όπως η οικογένεια Μπους και άλλα υψηλόβαθμα στελέχη των εκάστοτε αμερικανικών κυβερνήσεων είτε των εκτελεστικών τους οργάνων. Στο Σκάνδαλο Γουότεργκέιτ, ο Χάουαρντ Χαντ, μαζί με τον Φρανκ Στέρτζις και τον Ντέιβιντ Ατλι Φίλιπς «επιχειρησιακό υπεύθυνο» του Οσβαλντ. Ποσάδα Καρίλες, Ορλάντο Μπος, στην Ανατροπή Τζάκομπο Αρμπενς στηΓουατεμάλα το 1954, χούντα στη Χιλή, επιχειρήσεις της χιλιάνικης DINA καιυπόθεση Κόνδωρ, σκάνδαλο Ιράν - Κόντρα, ανατίναξη αεροσκάφους της Κουμπάνα, δολοφονία Τσε Γκεβάρα, για να αναφερθούμε σε μερικές από τις δράσεις τους.

* Πλήρως το σχέδιο αποκαλύφθηκε από τον Τζέιμς Μπάμφορντ, πρώην αρχισυντάκτη στο βιβλίο του Body of Secrets, εκδόσεις Doubleday

    

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

29/1/2006

 -- Στόχος τότε και τώρα η κουβανική επανάσταση

29/1/2006

 -- Τα στοιχεία για τη δολοφονία

13/8/2005

 -- Ιδού η τρομοκρατική δράση των ΗΠΑ

22/11/2001

 -- 1963: Η δολοφονία του Προέδρου Τζον Κένεντι

22/11/2000

 -- 1963: Η δολοφονία του προέδρου Τζον Κένεντι

«ΤΑ ΖΩΤΙΚΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ»

Ο Λένιν με τα μέλη της οργάνωσης «Ενωση πάλης για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης» του Πέτερμπουργκ. Ορθιοι (από αριστερά) Μάλτσενκο, Ζαπορόζετς, Βανέεφ. Καθιστοί: Σταρκόφ, Κρζιζανόφσκι, Λένιν, Μάρτοφ

Σοσιαλδημοκρατία είναι η συνένωση τουεργατικούκινήματος με το σοσιαλισμό και καθήκον της είναι όχι να υπηρετεί παθητικά το εργατικόκίνημασε κάθε ξεχωριστό στάδιό του, αλλά να εκπροσωπεί τα συμφέροντα όλου τουκινήματος στο σύνολό του, να υποδείχνει σ' αυτό τοκίνημα τον τελικό του σκοπό, τα πολιτικά του καθήκοντα, να περιφρουρεί την πολιτική και ιδεολογική του αυτοτέλεια. Αποσπασμένο από τη σοσιαλδημοκρατία, τοεργατικόκίνημα εκφυλίζεται κι αναπόφευχτα πέφτει στον αστισμό: διεξάγοντας μόνο οικονομική πάλη, η εργατικήτάξη χάνει την πολιτική της αυτοτέλεια, γίνεται ουρά άλλων κομμάτων, προδίνει τη μεγάλη υποθήκη: «η απελευθέρωση των εργατών πρέπει να είναι έργο των ίδιων των εργατών». Ολες οι χώρες πέρασαν μια τέτοια περίοδο που το εργατικόκίνημα κι ο σοσιαλισμός ήταν παράγοντες αποσπασμένοι ο ένας από τον άλλο και βάδιζαν ο καθένας το δρόμο του - και σ' όλες τις χώρες η απόσπαση αυτή είχε σαν συνέπεια την αδυναμία του σοσιαλισμού και του εργατικούκινήματος· σ' όλες τις χώρες μόνο η συνένωση του σοσιαλισμού με το εργατικόκίνημα δημιούργησε στέρεη βάση και για το σοσιαλισμό και για τοεργατικόκίνημα. Σε κάθε χώρα, όμως, αυτή η συνένωση του σοσιαλισμού με τοεργατικόκίνημα δημιουργήθηκε ιστορικά, δημιουργήθηκε με ιδιαίτερο για κάθε χώρα τρόπο, ανάλογα με τις συνθήκες τόπου και χρόνου. Στη Ρωσία η ανάγκη της συνένωσης του σοσιαλισμού με το εργατικόκίνημα θεωρητικά έχει διακηρυχτεί κιόλας από καιρό, πρακτικά, όμως, αυτή η συνένωση δημιουργιέται μόλις σήμερα. Το προτσές αυτής της δημιουργίας είναι πολύ δύσκολο και δεν πρέπει καθόλου να μας εκπλήσσει ιδιαίτερα το γεγονός ότι συνοδεύεται από διάφορες αμφιταλαντεύσεις και αμφιβολίες.

Ενας ναύτης, αντιπρόσωπος των μπολσεβίκων των ναυτών της Βαλτικής, μιλάει σε συλλαλητήριο των στρατιωτών της φρουράς της Σεβαστούπολης το 1917

Ποιο δίδαγμα βγαίνει λοιπόν για μας από το παρελθόν;

Η ιστορία όλου του ρωσικού σοσιαλισμού πρόβαλε σαν πιο επιτακτικό του καθήκον την πάλη ενάντια στην απολυταρχική κυβέρνηση, την κατάκτηση της πολιτικής ελευθερίας. Το σοσιαλιστικό μας κίνημα συμπυκνωνόταν, μπορούμε να πούμε, στην πάλη ενάντια στην απολυταρχία. Από τη άλλη μεριά, η ιστορία έδειξε ότι στη Ρωσία η απόσπαση της σοσιαλιστικής σκέψης από τους πρωτοπόρους εκπροσώπους των εργαζόμενων τάξεων είναι πολύ μεγαλύτερη, παρά σ' άλλες χώρες, και ότι με μια τέτοια απόσπαση το ρωσικό επαναστατικό κίνημα είναι καταδικασμένο σε αδυναμία. Από δω απορρέει μόνο του το καθήκον που καλείται να πραγματοποιήσει η ρωσική σοσιαλδημοκρατία: να μπάσει τις σοσιαλιστικές ιδέες και την πολιτική συνείδηση στη μάζα του προλεταριάτου και να οργανώσει ένα επαναστατικό κόμμα, αδιάρρηκτα συνδεμένο με το αυθόρμητοεργατικόκίνημα. Πολλά έχει κάνει κιόλας προς αυτή την κατεύθυνση η ρωσική σοσιαλδημοκρατία· όμως μένει να γίνουν ακόμα πιο πολλά. Με την ανάπτυξη του κινήματοςτο πεδίο δράσης της σοσιαλδημοκρατίας γίνεται όλο και πιο ευρύ, η δουλιά όλο και πιο πολύπλευρη, όλο και πιο μεγάλος αριθμός στελεχών του κινήματος συγκεντρώνει τις δυνάμεις του στην πραγματοποίηση διάφορων μερικότερων καθηκόντων, που προβάλλονται από τις καθημερινές ανάγκες της προπαγάνδας και της ζύμωσης. Το φαινόμενο αυτό είναι πέρα για πέρα φυσιολογικό και αναπόφευκτο, μας υποχρεώνει, όμως, να προσέχουμε πολύ ώστε τα μερικότερα καθήκοντα δράσης και οι διάφορες μέθοδοι πάλης να μην ανάγονται σε κάτι το αυτοτελές και η προπαρασκευαστική δουλιά να μην ανάγεται σε κύρια και μοναδική δουλιά.

Το κύριο και βασικό καθήκον μας είναι να βοηθάμε την πολιτική ανάπτυξη και την πολιτική οργάνωση της εργατικής τάξης. Οποιος βάζει αυτό το καθήκον σε δεύτερη μοίρα και δεν υποτάσσει σ' αυτό όλα τα μερικότερα καθήκοντα και τις διάφορες μορφές πάλης, ακολουθεί στραβό δρόμο και προξενεί σοβαρή ζημιά στο κίνημα. Και το καθήκον αυτό το βάζουν σε δεύτερη μοίρα, πρώτο, όσοι καλούν τους επαναστάτες ν' αγωνιστούν ενάντια στην κυβέρνηση με τις δυνάμεις χωριστών ομίλων συνωμοτών, αποσπασμένων από τοεργατικόκίνημα. Δεύτερο, το καθήκον αυτό το βάζουν σε δεύτερη μοίρα όσοι στενεύουν το περιεχόμενο και την ευρύτητα της πολιτικής προπαγάνδας, ζύμωσης και οργάνωσης, όσοι θεωρούν δυνατό και πρέπον να φιλεύουν τους εργάτες με «πολιτική» μόνο σε εξαιρετικές στιγμές της ζωής τους, μόνο σε επίσημες ευκαιρίες, όσοι με πολλή φροντίδα στη θέση της πολιτικής πάλης ενάντια στην απολυταρχία βάζουν τις διεκδικήσεις για επιμέρους παραχωρήσεις από την πλευρά της απολυταρχίας και δε φροντίζουν αρκετά ώστε τις διεκδικήσεις αυτές για επιμέρους παραχωρήσεις να τις ανεβάσουν στο επίπεδο μιας συστηματικής και αποφασιστικής πάλης του επαναστατικού εργατικού κόμματος ενάντια στην απολυταρχία.

«Οργανωθείτε!», λέει και ξαναλέει στους εργάτες, σε διάφορους τόνους, η εφημερίδα «Ραμπότσαγια Μισλ», λένε και ξαναλένε όλοι οι οπαδοί της «οικονομιστικής» κατεύθυνσης. Και μεις, φυσικά, συμμεριζόμαστε απόλυτα αυτό το κάλεσμα, όμως εμείς θα προσθέσουμε εξάπαντος: οργανωθείτε όχι μόνο σε συλλόγους αλληλοβοήθειας, απεργιακά ταμεία καιεργατικούς ομίλους, μα οργανωθείτε επίσης και σε πολιτικό κόμμα, οργανωθείτε για την αποφασιστική πάλη ενάντια στην απολυταρχική κυβέρνηση κι ενάντια σ' όλη την κεφαλαιοκρατική κοινωνία. Χωρίς μια τέτοια οργάνωση, το προλεταριάτο δεν είναι ικανό να υψωθεί ως τη συνειδητή ταξική πάλη, χωρίς μια τέτοια οργάνωση το εργατικόκίνημα είναι καταδικασμένο σε αδυναμία, και μόνο με τα ταμεία, τους ομίλους και τους συλλόγους αλληλοβοήθειας η εργατική τάξη δε θα κατορθώσει ποτέ να εκπληρώσει το μεγάλο ιστορικό καθήκον που πέφτει στους ώμους της: να απελευθερώσει τον εαυτό της και όλο το ρωσικό λαό από την πολιτική και οικονομική του σκλαβιά. Καμιά τάξη στην ιστορία δεν πέτυχε την κυριαρχία, χωρίς ν' αναδείξει τους δικούς της πολιτικούς αρχηγούς, τους δικούς της πρωτοπόρους εκπροσώπους, ικανούς να οργανώσουν το κίνημα και να το καθοδηγήσουν. Και η ρωσική εργατική τάξη έδειξε κιόλας ότι είναι ικανή ν' αναδείξει τέτοιους ανθρώπους: η πάλη των Ρώσων εργατών, που απλώθηκε πλατιά τα τελευταία 5-6 χρόνια, έδειξε τι πλήθος επαναστατικών δυνάμεων κρύβει μέσα της η εργατική τάξη, έδειξε ότι και οι πιο λυσσασμένες κυβερνητικές διώξεις δε λιγοστεύουν, αλλά μεγαλώνουν τον αριθμό των εργατών που φλέγονται από τον πόθο του σοσιαλισμού, της πολιτικής συνείδησης και της πολιτικής πάλης. Το συνέδριο των συντρόφων μας το 1898 έβαλε σωστά το καθήκον και δεν επανέλαβε ξένες εκφράσεις, δεν εξέφρασε μόνο τον ενθουσιασμό των «διανοουμένων»... Κι εμείς πρέπει να καταπιαστούμε αποφασιστικά με την εκπλήρωση αυτών των καθηκόντων, βάζοντας στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα του προγράμματος, της οργάνωσης και της τακτικής του κόμματος. Είπαμε κιόλας, πώς βλέπουμε τις βασικές θέσεις του προγράμματός μας και, φυσικά, δεν είναι εδώ ο τόπος για ν' αναπτύξουμε λεπτομερειακά αυτές τις θέσεις. Στα οργανωτικά ζητήματα σκοπεύουμε ν' αφιερώσουμε μια σειρά άρθρα στα επόμενα φύλλα. Πρόκειται για ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματά μας. Στον τομέα αυτόν έχουμε μείνει πολύ πίσω από τους παλιούς αγωνιστές του ρωσικού επαναστατικού κινήματος· πρέπει ν' αναγνωρίσουμε ανοιχτά αυτή την έλλειψη και να κατευθύνουμε τις δυνάμεις μας στην οργάνωση της δουλιάς με πιο συνωμοτικό τρόπο, στη συστηματική προπαγάνδα των κανόνων δουλιάς και των μεθόδων παραπλάνησης των χωροφυλάκων και αποφυγής των παγίδων της αστυνομίας. Πρέπει να ετοιμάζουμε ανθρώπους που θ' αφιερώνουν στην επανάσταση όχι μόνο τα ελεύθερα βράδια τους, αλλά όλη τους τη ζωή, πρέπει να ετοιμάζουμε μια οργάνωση τόσο μεγάλη, ώστε να μπορούμε μέσα σ' αυτή να κάνουμε αυστηρό καταμερισμό εργασίας ανάμεσα στα διάφορα είδη της δουλιάς μας. Τέλος, σχετικά με τα ζητήματα τακτικής, θα περιοριστούμε εδώ στα παρακάτω: η σοσιαλδημοκρατία δε δεσμεύει τον εαυτό της, δε στενεύει τη δράση της μ' ένα οποιοδήποτε από τα πριν επινοημένο σχέδιο ή μέθοδο πολιτικής πάλης - η σοσιαλδημοκρατία παραδέχεται όλα τα μέσα πάλης, αρκεί ν' ανταποκρίνονται στις υπάρχουσες κομματικές δυνάμεις και να δίνουν τη δυνατότητα να πετυχαίνουμε τα μεγαλύτερα αποτελέσματα, που είναι δυνατό να επιτευχθούν στις δοσμένες συνθήκες. Οταν υπάρχει γερά οργανωμένο κόμμα, μια μεμονωμένη απεργία μπορεί να μετατραπεί σε πολιτική διαδήλωση, σε πολιτική νίκη ενάντια στην κυβέρνηση. Οταν υπάρχει γερά οργανωμένο κόμμα, μια τοπική εξέγερση μπορεί να εξελιχθεί σε νικηφόρα επανάσταση. Πρέπει να θυμόμαστε ότι η πάλη ενάντια στην κυβέρνηση για μεμονωμένες διεκδικήσεις, η απόσπαση μεμονωμένων παραχωρήσεων δεν είναι παρά μικροσυμπλοκές με τον εχθρό, αψιμαχίες των προφυλακών, ενώ η αποφασιστική σύγκρουση είναι ακόμα μπροστά. Μπροστά μας ορθώνεται σ' όλη του την ισχύ το εχθρικό φρούριο, απ' όπου μας ρίχνουν βροχή τα βλήματα και τις σφαίρες, που μας παίρνουν τους καλύτερους αγωνιστές. Πρέπει να κυριέψουμε αυτό το φρούριο, και θα το κυριέψουμε, αν ενώσουμε όλες τις δυνάμεις του αφυπνιζόμενου προλεταριάτου με όλες τις δυνάμεις των Ρώσων επαναστατών σ' ένα κόμμα που θα προσελκύσει ό,τι ζωντανό και τίμιο υπάρχει στη Ρωσία.

Οκτώβρης - αρχές Νοέμβρη του 1900

«Απαντα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», τ. 4, σελ. 379-382

    

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

17/1/2010

 -- 105 χρόνια από τη Ρώσικη Επανάσταση του 1905

3/10/2004

 -- Για το «Κόμμα Νέου Τύπου» και το ρόλο της ΚΟΒ

29/4/2001

 -- Τα διδάγματα της Κομμούνας*

23/4/2000

 -- Θεμελιωτής του μαρξισμού στην εποχή του ιμπεριαλισμού

19/3/1998

 -- Να σφίξουν πιο γερά τα χέρια οι κομμουνιστές σ' όλο τον κόσμο

ΣΕΡΙΦΟΣ Ενα εργατικό Κιλελέρ η απεργία των μεταλλωρύχων στα 1916

Ο πρώτος νεκρός της απεργίας της Σερίφου, ο νεόνυμφος Θεμιστοκλής Κουζούπης

Η Σέριφος είναι το τρίτο από τον Πειραιά νησί των Δυτικών Κυκλάδων, μετά την Κέα και την Κύθνο. Στη δυτική πλευρά του νησιού έχει διαδραματιστεί, στις αρχές του περασμένου αιώνα, ένα από τα πιο πρώιμα και πιο δραματικά επεισόδια στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος: Η αιματηρή απεργία των μεταλλωρύχων του 1916, μια απεργία που εξελίχθηκε σε ανοιχτή ταξική σύγκρουση, με τέσσερις νεκρούς από την πλευρά των απεργών, αλλά και δύο νεκρούς χωροφύλακες.

Η μεταλλευτική δραστηριότητα στη Σέριφο είναι πανάρχαιη, συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας. Φαίνεται ότι τα μεταλλεία λειτουργούσαν διαρκώς, με τη χρησιμοποίηση εκτεταμένης δουλικής εργασίας, όπως και κατά τη διάρκεια της - ιδιότυπης, στα νησιά των Κυκλάδων - Βενετοκρατίας (1208 - 1537).

Ουσιαστικά, η ιστορία των μεταλλείων της Σερίφου ξεκινά κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Από τη συγκρότηση ακόμη του ελληνικού κράτους, πολλοί κεφαλαιούχοι ενδιαφέρθηκαν να αποκτήσουν άδεια εξόρυξης μεταλλευμάτων, σε πολλές περιοχές του νεοσύστατου κράτους. Η πρώτη άδεια εκμετάλλευσης των μεταλλείων της Σερίφου δόθηκε το 1869, με βασιλικό διάταγμα του Οθωνα στην «Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία», για την εξόρυξη και εκμετάλλευση μαγνητικού και ανθρακικού σιδήρου. Η εταιρία ανέλαβε την υποχρέωση να καταβάλλει ετησίως 3 λεπτά φόρο ανά τόνο, για κάθε ένα από τα παραχωρημένα στρέμματα, φόρο καθαρού εισοδήματος που προσδιοριζόταν κάθε χρόνο από το φορολογικό νόμο και μέρισμα 5 τοις χιλίοις στους ιδιοκτήτες των μεταλλοφόρων κτημάτων. Μετά από αλλεπάλληλες εκδόσεις αδειών σε ιδιώτες, για την εξόρυξη ποικίλων μεταλλευμάτων και την κακή διαχείριση από την πλευρά των εργολάβων, που οδήγησε την εταιρία στα πρόθυρα της πτώχευσης, το 1880, τα μεταλλεία περιήλθαν στη γαλλική μεταλλευτική εταιρία του Λαυρίου. Η νέα εταιρία ονομάστηκε «Σέριφος - Σπηλιαζέζα», δραστηριοποιήθηκε για τρία χρόνια και το 1883 διέκοψε, με σοβαρές ζημιές, τη λειτουργία της.

Κωνσταντίνος Σπέρας

Νέα, σημαντική περίοδος για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Σερίφου (κυρίως του σιδηρομεταλλεύματος) ξεκινά το 1885, με την εμφάνιση στο νησί ενός ικανότατου τυχοδιώκτη, του γερμανού μεταλλειολόγου Αιμίλιου Γρόμαν, ο οποίος συνεβλήθη με την εταιρία «Σέριφος - Σπηλιαζέζα» και ανέλαβε εργολαβικά την εξόρυξη.

Ο αδίστακτος Γερμανός αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα πραγματοποίησης συσσώρευσης, χωρίς ο ίδιος να καταβάλει το παραμικρό αρχικό κεφάλαιο. Ο Γρόμαν πειθανάγκαζε τους ιδιοκτήτες των - μικρών έως νανωδών - κλήρων, να του εκχωρούν τα χωράφια τους, χωρίς να τους αποδίδει το νόμιμο μέρισμα και εξαναγκάζοντάς τους να δουλεύουν στην εξόρυξη με γλίσχρο μεροκάματο. Σε μια επίδειξη «φιλάνθρωπου» πνεύματος απέναντι στους άθλια πληρωμένους εργάτες του, ίδρυσε δημοτικό σχολείο στο Μέγα Λειβάδι (όπου και η έδρα της επιχείρησης) και ένα υποτυπώδες νοσοκομείο στο κοντινό Μέγα Χωριό. Το προσωπικό, βέβαια, των ιδρυμάτων αυτών, πληρωνόταν από τους ίδιους τους εργάτες.

Επί των ημερών του πρεσβύτερου Γρόμαν, ο οποίος πέθανε το 1906, εξορύχθηκαν 2.800.000 τόνοι σιδηρομεταλλεύματος. Στη Σέριφο, προσέφευγαν, για να δουλέψουν στα μεταλλεία, νησιώτες από τα γύρω νησιά, αλλά και από την απέναντι πελοποννησιακή ακτή. Τα επώνυμα «Πελοποννήσιος» και «Μονεμβάσιος», που επιχωριάζουν στη Σέριφο, μαρτυρούν τη μακρινή καταγωγή αυτών που τα φέρουν.

Νησί προλεταρίων

Η άγονη Σέριφος δεν υπήρξε ποτέ νησί αλιέων, εμπόρων και καπεταναίων, όπως ήταν για παράδειγμα η γειτονική Σίφνος. Το 19ο αιώνα, μετατράπηκε σε κάτι πολύ σπάνιο για τον ελλαδικό χώρο: Σε νησί προλετάριων. Παρατηρείται μία σημαντική, για τα πληθυσμιακά δεδομένα του νησιού, συγκέντρωση της εργατικής τάξης. Ο πληθυσμός, από 2.134 κατοίκους το 1880, ανεβαίνει στους 4.000 το 1912. Η συγκέντρωση αυτή αποτυπώνεται και στην οικιστική φυσιογνωμία του νησιού: Τα κυβόσχημα, λευκά σπίτια της Χώρας, τυπικά κυκλαδίτικα με την πρώτη ματιά, κρύβουν μια ιδιαιτερότητα: Για να περάσεις στο δεύτερο δωμάτιο του ίδιου σπιτιού (συνήθως αυτά αποτελούνται από ένα υπνοδωμάτιο και μια κουζίνα, όπου συγκεντρώνεται η οικογένεια), πρέπει να βγεις στο δρόμο και να μπεις από άλλη πόρτα. Οι εργάτες, που έρχονταν από άλλες περιοχές, έχτιζαν πρώτα ένα δωμάτιο για να μείνουν, και, αργότερα, όταν έφερναν όλη τους την οικογένεια, έχτιζαν και το δεύτερο, όπως και όπου μπορούσαν.

Εργάτες μεταλλωρύχοι στο χώρο δουλιάς τους, στις αρχές του περασμένου αιώνα

Υπήρχαν (μερικά ερείπια έχουν σωθεί μέχρι σήμερα) κοντά στις περιοχές όπου γινόταν η εξόρυξη, σπίτια - τρώγλες που κατασκεύαζε η εταιρία για τους εργάτες. Παρά τη «φιλάνθρωπη» διαχείριση του πρεσβύτερου Γρόμαν, οι συνθήκες ζωής και εργασίας ήταν θλιβερές. Γλίσχρα μεροκάματα, άθλιες συνθήκες υγιεινής, 20ωρη (!) πολλές φορές δουλιά, μέσα στις στοές, από τις οποίες είχαν αφαιρεθεί τα υποστυλώματα! Σε μια στοά μήκους 3 χλμ. που ενώνει τους δύο βασικούς τόπους εξόρυξης, το Μέγα Λειβάδι και τον Κουταλά, φημολογείται (αλλά δυστυχώς, τα στοιχεία είναι ατεκμηρίωτα, λόγω της ελλιπούς έρευνας) ότι έχουν βρει το θάνατο πάνω από 3.000 εργάτες!

Δυστυχώς, πάρα πολλές είναι οι αδιερεύνητες πλευρές των δραστηριοτήτων της εταιρίας. Μία από αυτές αφορά και το για πού προοριζόταν το μετάλλευμα. Θρυλείται ότι, μεγάλο τουλάχιστον μέρος του, εξαγόταν προς τη Γερμανία και ότι προοριζόταν για τη γερμανική πολεμική βιομηχανία. Η αλήθεια είναι ότι στα υπόγεια της ερειπωμένης πια έδρας της διοίκησης των μεταλλείων, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από γερμανικά εγχειρίδια πολέμου. «Από τα σπλάχνα του νησιού μας, βγήκε το γερμανικό μέταλλο δύο παγκοσμίων πολέμων», λένε οι γέροι Σερφιώτες: πολλοί από αυτούς, έχουν προλάβει να δουλέψουν στα μεταλλεία και πάσχουν από ασθένειες των πνευμόνων - κληρονομιά της δουλιάς τους στα έγκατα της γης.

Οι ήδη άθλιες συνθήκες ζωής των μεταλλωρύχων της Σερίφου, επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο με την ανάληψη της εργολαβίας των μεταλλείων από το νεότερο Γρόμαν, τον Γεώργιο, που διαδέχτηκε τον πατέρα του το 1906. Οι Γρόμαν είχαν, επίσης, κατορθώσει να ελέγχουν πολιτικά το νησί, έχοντας δημιουργήσει στο πλάι τους μια ομάδα πιστών τους υπαλλήλων, που λειτουργούσαν ως επιστάτες και μαγκουροφόροι πραιτοριανοί. Αλλά και λόγιοι, «εγγράμματοι», τουλάχιστον υπάλληλοί τους, φαίνεται ότι έκαναν κάθε προσπάθεια να διαμορφώσουν την εικόνα ενός «εργοδότη - πατερούλη», που νοιάζεται και φροντίζει τους «εργάτες - παιδιά του». Από αυτή την άποψη, είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Εμμανουήλ Γ. Ανδρόνικος, διευθυντής της «Γρωμαννείου Σχολής» (του σχολείου που λειτουργούσε στο Μέγα Λειβάδι), για να εξυμνήσει τους «μεγάλους ευεργέτες»: «Ολοι» - σ.σ. εννοεί τους εργάτες - «ζουν με ζηλευτή αρμονία και άνεση, διότι βρίσκονται κάτω από την προστασία και βρίσκουν θαλπωρή και καταφύγιο, στο παρελθόν μεν από τον αείμνηστο πατέρα (Αιμίλιο Γρώμμαν), σήμερα δε από τον πολυαγαπημένο του γιο (το Γεώργιο), όπως ακριβώς ένα μεγάλο και ψηλό δέντρο που φυτρώνει στη μέση της ερήμου».

Το παραπάνω κείμενο είναι γραμμένο στα 1906. Δέκα χρόνια μετά, να πώς περιγράφει, σε μάλλον ήπιο και υπηρεσιακό ύφος, πλευρές των συνθηκών ζωής των μεταλλωρύχων, το υπόμνημα του νεοσυσταθέντος σωματείου τους, προς το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας:

«(...) εις το βασίλειον Σερίφου, αι ώραι εργασίας είναι κανονισμέναι από της Ανατολής μέχρι της δύσεως ηλίου, με διακοπή μιας ώρας κατά τους χειμερινούς μήνας, και 2 έως 2 1/2 κατά τους θερινούς, ήτοι 9 - 12». Και παρακάτω:

«Ασφάλεια καμία δεν υπάρχει μεταξύ των εργατών μεταλλωρύχων διότι η εταιρεία με τον σκοπόν να καρπωθεί κέρδη εύκολα από δύο μηνών διέταξε κι κρημνίζονται οι στύλοι μεταλλεύματος οίτινες μένουν προς στήριξη των στοών κατά τους κανόνες της μηχανικής. (...) Υποχρεούμεθα να καταβάλλωμεν 2% επί των ημερομισθίων μας διά το ταμείον αλληλοβοήθειάς μας, αλλά κανείς εργάτης δεν ηξεύρει τι ποσόν συνάζεται πού κατατίθεται και ποίος το διαχειρίζεται. Μόνον ιατρική περίθαλψις και τα στοιχειώδη φάρμακα τους παρέχονται και όχι πάντοτε».

Η ίδρυση του σωματείου

Το 1916, είναι μία χρονιά «στο μάτι του κυκλώνα», τόσο για τα εν γένει πολιτικά πράγματα της Ελλάδας, όσο και για την ανέλιξη του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος. Είναι η χρονιά της κορύφωσης της σύγκρουσης ανάμεσα στις μερίδες της ελληνικής αστικής τάξης για το αν θα βγει η Ελλάδα ή όχι στον πόλεμο. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων επιδιώκει την έξοδο της χώρας στον πόλεμο, στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ, ενώ οι βασιλικοί προκρίνουν την ευμενή, προς τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες, ουδετερότητα. Πιέσεις ασκούνται και από τις δύο εμπόλεμες πλευρές, ενώ στην ουσία υπάρχουν δύο κυβερνήσεις: Η βασιλική της Αθήνας και η φιλοβενιζελική της «Εθνικής Αμυνας» στη Θεσσαλονίκη.

Η στάση απέναντι στον πόλεμο αποτελεί κομβικό ζήτημα και για το αδύναμο και κατακερματισμένο ακόμη σοσιαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα, που, ωστόσο, μπαίνει σιγά - σιγά, στο δρόμο της ενοποίησής του και της αποσαφήνισης της φυσιογνωμίας του. Βέβαια, η ιδεολογική διαπάλη που αναπτύσσεται ανάμεσα στους διάφορους σοσιαλιστικούς ομίλους και τις οργανώσεις δεν μπορεί, αντικειμενικά, να έχει την αντανάκλασή της στο μικρό νησί των Κυκλάδων. Εκείνο όμως που αποτυπώνεται, τη χρονιά αυτή, στη συνείδηση και στις δραστηριότητες των κατοίκων του είναι η ένταση της ταξικής αγανάκτησης. Αυθόρμητη στην αρχή, ωριμάζει και αποκρυσταλλώνεται στη δημιουργία σωματείου «εργατών μεταλλευτών», στις 24 Ιουλίου. Η τρίτη παράγραφος του 2ου άρθρου, ορίζει, μεταξύ άλλων, ως σκοπό του σωματείου, τα ακόλουθα:

«Η αλληλεγγύη με τους οργανωμένους εργάτας όλης της Ελλάδος και όλου του κόσμου, διά την άμυνα υπέρ των εργατικών δικαίων και την καταπολέμηση της εκμεταλλεύσεως από το κεφάλαιον, με τελικόν σκοπόν να δημοσιοποιηθούν τα μέσα παραγωγής να γίνουν τα εκ της εργασίας αγαθά αποκλειστική απόλαυσις των παραγωγών των και να παύσει η εκμετάλλευσις του ανθρώπου από τον όμοιόν του».

Στη συγκρότηση του σωματείου των μεταλλωρύχων συντέλεσε ουσιαστικά ο Κωνσταντίνος Σπέρας, ικανός συνδικαλιστής και μέλος της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Πειραιά (Σερφιώτης στην καταγωγή). Ωστόσο, ο ρόλος του δεν είναι καθαρός: γενικά, χαρακτηρίζεται ως «αναρχοσυνδικαλιστής». Ηταν κάθετα αντίθετος με τη δημιουργία πολιτικού κόμματος που θα έπαιζε καθοδηγητικό ρόλο για το προλεταριάτο και, παρ' όλο που συμμετείχε στο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ, το 1918, στην ουσία διαφώνησε με τη συγκρότησή του και διαγράφτηκε στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, το 1920. Η στάση του, στην απεργία που ακολούθησε, ήταν αρκετά συμβιβαστική, αλλά και - για λόγους που θα δούμε αμέσως παρακάτω - ύποπτη για εξυπηρέτηση σκοπών αλλότριων από εκείνους της εργατικής τάξης.

Η πρώτη οργανωμένη δράση οδηγεί στην απεργία

Το σωματείο των μεταλλωρύχων της Σερίφου συγκροτήθηκε, πάντως, με άμεσο στόχο και αίτημα τον περιορισμό των αυθαιρεσιών του Γρόμαν, την καθιέρωση του 8ωρου, την αύξηση των ημερομισθίων και τη λήψη μέτρων προστασίας. Στις 7 Αυγούστου του 1916, και μετά από σειρά υπομνημάτων προς τα αρμόδια υπουργεία, ξεσπά η απεργία. Οι μεταλλωρύχοι αρνούνται να φορτώσουν το ανδριώτικο πλοίο «Μανούσι», που ήρθε να παραλάβει σιδηρομετάλλευμα, για τη Γερμανία, όπως ισχυρίζονται οι ίδιοι, για τη Γλασκώβη, όπως λένε οι εκπρόσωποι της εταιρίας. Στις 21 Αυγούστου, φτάνουν στη Σέριφο 10 (κατ' άλλους 12) χωροφύλακες, με επικεφαλής τον υπομοίραρχο Χρυσάνθου, άνθρωπο εντελώς χαρακτηριστικό του επαγγέλματός του, με την εντολή να καταπνίξουν την απεργία. Ο Χρυσάνθου βιαιοπραγεί εναντίον των πάντων, σε όλη την πορεία του αποσπάσματος από το λιμάνι του νησιού στο Μέγα Λειβάδι, ενώ φυλακίζει την ηγεσία του σωματείου - ανάμεσά τους και τον Σπέρα. Ο χώρος της απεργίας και της συγκέντρωσης των εργατών είναι η κλειστή παραλία του Μεγάλου Λειβαδιού: δεξιά, καθώς κοιτάζουμε τη θάλασσα, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις εξόρυξης και η γέφυρα φόρτωσης, όπου είναι συγκεντρωμένοι οι εργάτες. Αριστερά, βρίσκεται το κτίριο της διοίκησης των μεταλλείων. Το απόσπασμα της χωροφυλακής δίνει προθεσμία 5 λεπτών στους συγκεντρωμένους για να φορτώσουν το πλοίο. Οταν η προθεσμία εκπνέει, πυροβολεί τους απεργούς εν ψυχρώ. Ενας εργάτης, ο Θεμιστοκλής Κουζούπης, πέφτει αμέσως νεκρός, και ακολουθούν άλλοι τρεις. Οι απεργοί δε μένουν με σταυρωμένα τα χέρια: Ακολουθεί γενικευμένη σύρραξη, στην οποία συμμετέχουν ενεργά γυναίκες και παιδιά. Τραυματίζονται 10 χωροφύλακες, ενώ λιθοβολούνται μέχρι θανάτου ο υπομοίραρχος Χρυσάνθου και ο αστυνόμος Σερίφου Τριανταφύλλου, ο οποίος γκρεμίζεται από τη γέφυρα φόρτωσης στη θάλασσα. Κατά την τοπική μάλιστα παράδοση, είναι γυναίκα εκείνη που συνθλίβει με την πέτρα το κεφάλι του υπομοίραρχου!

Η σύρραξη έδειχνε τάσεις περαιτέρω γενίκευσης σε όλο τον πληθυσμό του νησιού. Ο Σπέρας - που είχε εν τω μεταξύ απελευθερωθεί - κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες να συγκρατήσει το πλήθος. Η αντιφατική του στάση απέναντι στα γεγονότα, φαίνεται αρκετά καθαρά από τα όσα ο ίδιος περιγράφει στο μικρό βιβλίο που έγραψε, στις φυλακές Τζιβάρα της Σύρου.

«Φθάσαντες εις το κέντρον της κωμοπόλεως, συνεκεντρώθημεν εις την πλατείαν, εκεί δε αφού ωμίλησα διά μακρόν εξιστορήσας εις τον λαόν τα της συμπλοκής, απεφασίσθη να ζητήσωμεν ξένη προστασίαν μην έχοντες πλέον ουδεμίαν εμπιστοσύνη εις την Κυβέρνησιν των Αθηνών.

Πάραυτα, μετά την απόφασιν του λαού, διέταξα τους οπλισμένους εκ των απεργών να καταλάβουν το τηλεγραφείον, την Αστυνομίαν, το ειρηνοδικείον κτλ.. δημόσια ιδρύματα».

Και παρακάτω:

«Τακτοποιήσαντες προχείρως τα πράγματα, συνετάξαμεν έγγραφον προς τον αρχηγόν της εν Μήλω ναυλοχούσης συμμαχικής μοίρας εκθέτοντες τα της συμπλοκής και τακτοποιούντες την απόφασιν των κατοίκων όπως τεθούν υπό την προστασίαν της Γαλλικής Δημοκρατίας...».

Ηταν τα πρώτα σκιρτήματα ταξικής συνειδητοποίησης

Δεν έχουμε στα χέρια μας επαρκή στοιχεία για να τεκμηριώσουμε μία συγκροτημένη άποψη. Ωστόσο, μπορούμε να διατυπώσουμε μια υπόθεση εργασίας. Η εξέγερση των εργατών της Σερίφου το 1916, ήταν αναμφίβολα μια μεγαλειώδης εκδήλωση ταξικού φρονήματος, που εξελίχθηκε σε ανοιχτή ταξική σύγκρουση (και που έληξε με μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των απεργών). Αναντίρρητα, έδωσε στην ελληνική εργατική τάξη τους πρώτους νεκρούς ήρωές της, μέσα στον εικοστό αιώνα. Η πολιτική καθοδήγηση όμως της απεργίας αυτής ήταν όχι μόνο λειψή αλλά, κατά τη γνώμη μας, και ύποπτη. Με την επίκληση της προστασίας των δυνάμεων της Αντάντ, ο Σπέρας, που καθοδήγησε την εξέγερση, προσπάθησε, πρακτικά, να θέσει το εργατικό κίνημα του νησιού, στο πλευρό, αν όχι στην υπηρεσία, του ενός από τους δύο ιμπεριαλιστικούς συνασπισμούς που έσερναν τους λαούς στο σφαγείο του Α` Παγκοσμίου Πολέμου, της μιας από τις δύο αντιμαχόμενες μερίδες της ελληνικής αστικής τάξης. Σε τίποτα βέβαια, οι προσπάθειες αυτές δε μειώνουν τον ηρωισμό και τη θυσία των μεταλλωρύχων που με τον ηρωισμό της απελπισίας τους και της ταξικής τους οργής δημιούργησαν αυτό το εργατικό Κιλελέρ, στην καρδιά του Αιγαίου.

Τα μεταλλεία της Σερίφου λειτούργησαν μέχρι το 1964. Νέοι νεκροί, από εργατικά ατυχήματα, προστέθηκαν στη μακρά σειρά των θυμάτων που οι μνήμες τους εξακολουθούν να στοιχειώνουν τις στοές. Οταν οι κληρονόμοι του Γρόμαν βρήκαν πλουσιότερες φλέβες μεταλλεύματος στη Νότια Αφρική, τα εγκατέλειψαν. Εάν επισκεφτεί κανείς σήμερα το Μέγα Λειβάδι και τον Κουταλά θα δει ένα υποβλητικό τοπίο: Βαγονέτα και ράγες παρατημένα σαν να λειτουργούσαν μέχρι χτες, μισογκρεμισμένες γέφυρες φόρτωσης, είσοδοι στοών σαν γοτθικές αψίδες. Στο Μέγα Λειβάδι το έδαφος είναι κόκκινο από το σιδηρομετάλλευμα και τον ήλιο που τα απογεύματα του καλοκαιριού μένει για πολλή ώρα στο δυτικό ορίζοντα και η θάλασσα έχει το βαθύ πράσινο του οινοπνεύματος. Στη γωνία, το νεοκλασικό κτίριο της (φασματικής) πλέον εταιρίας, με τους σκονισμένους φοίνικες, δυστυχώς τελεί υπό κατάρρευση. Οι σημερινοί ιδιοκτήτες (η οικογένεια Αγγελόπουλου) το «χάρισε» πρόσφατα στο Δήμο της Σερίφου, ωσάν να μην είναι χτισμένο και τούτο, όπως και όλα τα άλλα βιομηχανικά ερείπια με το αίμα, τον ιδρώτα, τη σάρκα, αυτού του κομματιού της ελληνικής εργατικής τάξης που είναι οι μεταλλωρύχοι του νησιού. Και δεν μπορεί να μην αναλογιστεί κανείς τη στιγμή που, σε μιαν άλλη κοινωνία, τα ερείπια αυτά θα συντηρηθούν και θα αποδοθούν σε ένα ευτυχισμένο, νικηφόρο προλεταριάτο, ως εργαλεία μνήμης και διαπαιδαγώγησης. Μέχρι τότε, ο επισκέπτης του νησιού, ας μην παραλείψει να επισκεφτεί αυτόν τον τόπο της θυσίας και, με το μπρούσκο, αρωματισμένο με θρούμπι και θυμάρι κόκκινο σερφιώτικο κρασί, ας κάνει μια σπονδή στη μνήμη των χιλιάδων νεκρών των στοών και των τεσσάρων ηρωικών νεκρών του 1916.

Πηγές:

• «Μέχρι Σερίφου», Θεοδώρου Κ. Αργουζάκη, Αθήνα 1904.
• Γ. Κορδάτος: Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος», εκδ. Μπουκουμάνη, 1972.
• «Η αιματηρή απεργία των μεταλλωρύχων της Σερίφου», έκδ. Ομοσπονδίας Μεταλλωρύχων Ελλάδας.
• Κωνσταντίνος Σπέρας: Η απεργία της Σερίφου (ήτοι: αφήγησις των αιματηρών σκηνών της 21ης Αυγούστου 1916, εις τα μεταλλωρυχεία του Μεγάλου Λειβαδίου της Σερίφου), εκδ. Ιστορία, Πλους 1ος, Βιβλιοπέλαγος

ΟΧΤΩΒΡΙΑΝΗ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Πάλη για κοινωνική απελευθέρωση και ισοτιμία

«Η απελευθερωμένη γυναίκα στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού», σοβιετική αφίσα του 1926

Η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση έφερε στο προσκήνιο της ιστορίας την εργατική τάξη και μαζί τις γυναίκες που ανήκουν σε αυτή. Εθεσε στο κέντρο της προσοχής τα καθήκοντα των κομμουνιστών για δράση ανάμεσα στις μάζες των γυναικών, τις δυσκολίες στην προσπάθεια να τραβηχτούν οι γυναίκες στο επαναστατικό κίνημα. Το κόμμα των Μπολσεβίκων έδωσε ιδιαίτερη σημασία στη συμμετοχή των εργαζόμενων γυναικών στην πάλη, στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, στην προσέλκυσή τους στη σοβιετική εξουσία, στα όργανα και τους θεσμούς της. Με αφορμή τη συμπλήρωση 94 ετών από την Οκτωβριανή Επανάσταση, ανατρέχουμε σε ορισμένα αποσπάσματα από το Λένιν που αναδεικνύουν τα ζητήματα αυτά.

Οι παρεμβάσεις και οι υποδείξεις του Λένιν είναι ενδεικτικές για την ανάγκη ανάπτυξης δράσης για την ένταξη των γυναικών στην ταξική πάλη, στη σοσιαλιστική επανάσταση και οικοδόμηση. Μιλώντας στο πρώτο Πανρωσικό Συνέδριο των εργατριών, στις 19 Νοέμβρη 1918, ο Λένιν τόνιζε: «...από μια ορισμένη άποψη το συνέδριο του γυναικείου τμήματος της προλεταριακής στρατιάς έχει ιδιαίτερα σοβαρή σημασία, επειδή σε όλες τις χώρες οι γυναίκες είναι εκείνες που έμπαιναν πιο δύσκολα στο κίνημα. Δεν μπορεί να γίνει η σοσιαλιστική επανάσταση, αν δεν πάρει μέρος σ' αυτή σε σημαντικό βαθμό το μεγάλο τμήμα των εργαζόμενων γυναικών».

«Μεγαλούργησαν στη διάρκεια της επανάστασης»

Στη συνομιλία του το 1920 με τη Γερμανίδα κομμουνίστρια Κλάρα Τσέτκιν ο Λένιν μεταφέρει την πείρα από τη συμβολή των εργατριών στα πρώτα βήματα της επανάστασης: «Στην Πετρούπολη, εδώ στη Μόσχα, σε πόλεις και σε βιομηχανικά κέντρα, που βρίσκονται μακριά, οι προλετάρισσες μεγαλούργησαν στη διάρκεια της Επανάστασης. Χωρίς αυτές δε θα μπορούσαμε να νικήσουμε. 'Η ίσως να μη νικούσαμε και καθόλου. (...) Στο κόμμα μας έχουμε σταθερές, έξυπνες και ακούραστα δραστήριες κομμουνίστριες. Θα μπορούσαν να καταλάβουν υπεύθυνες θέσεις στα Σοβιέτ, στις Εκτελεστικές Επιτροπές, στα Επιτροπάτα του Λαού, στα ιδρύματα. Απ' αυτές πολλές δούλευαν μέρα και νύχτα, είτε στο κόμμα, είτε μέσα στο λαό των προλετάριων και των αγροτών, είτε στον Κόκκινο Στρατό. (...)

Γυναίκες πιλότοι της ΕΣΣΔ στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

(Αυτό) είναι σπουδαίο για τις γυναίκες όλου του κόσμου, γιατί μαρτυρεί τις ικανότητες των γυναικών, τη μεγάλη αξία που έχει η δουλειά τους για την κοινωνία. Η πρώτη προλεταριακή δικτατορία ανοίγει πραγματικά το δρόμο προς την απόλυτη κοινωνική ισοτιμία της γυναίκας. Αυτή ξεριζώνει περισσότερες προκαταλήψεις, απ' ό,τι οι όγκοι των όσων έχουν γραφεί για την ισοτιμία της γυναίκας».

Πάλη ενάντια στην ταξική εκμετάλλευση

Συζητώντας με την Κλάρα Τσέτκιν για την προετοιμασία του Συνεδρίου της Β' Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο Λένιν επισημαίνει: «Η πραγματική απελευθέρωση της γυναίκας είναι δυνατή μόνο μέσω του κομμουνισμού. Πρέπει να ξεκαθαριστεί ριζικά το ζήτημα της αδιάσπαστης σύνδεσης που υπάρχει ανάμεσα στην κατάσταση της γυναίκας, σαν ανθρώπου και μέλους της κοινωνίας, και της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Ετσι θα ξεχωρίσουμε για καλά από το αστικό κίνημα για τη "χειραφέτηση της γυναίκας". Αυτό θέτει επίσης τις βάσεις για την εξέταση του γυναικείου ζητήματος, σαν τμήματος του κοινωνικού, εργατικού ζητήματος, και επιτρέπει έτσι να το συνδέσουμε γερά με τον προλεταριακό ταξικό αγώνα και την επανάσταση. Το γυναικείο κομμουνιστικό κίνημα πρέπει κι αυτό να είναι μαζικό, πρέπει να είναι μέρος του γενικού μαζικού κινήματος, όχι μόνο του κινήματος των προλεταρίων, μα όλων των εκμεταλλευομένων και καταπιεζομένων, όλων των θυμάτων του καπιταλισμού. Εκεί έγκειται η σημασία του γυναικείου κινήματος για τον ταξικό αγώνα του προλεταριάτου και για το ιστορικό του δημιουργικό καθήκον: τη δημιουργία της κομμουνιστικής κοινωνίας. Μπορούμε με το δίκιο μας να είμαστε περήφανοι για το ότι το άνθος των γυναικών - επαναστατριών βρίσκεται στο κόμμα μας, στην Κομμουνιστική Διεθνή. (...) Πρέπει (όμως) να τραβήξουμε τα εκατομμύρια των εργαζόμενων γυναικών στην πόλη και στο χωριό να συμμετάσχουν στην πάλη μας, και ιδιαίτερα στο έργο της κομμουνιστικής αναδιοργάνωσης της κοινωνίας. Χωρίς τις γυναίκες δεν μπορεί να υπάρξει πραγματικό μαζικό κίνημα».

Ενοπλη πολιτοφυλακή εργατών και εργατριών στα πρώτα χρόνια της ΕΣΣΔ

Ο Λένιν αναγνώριζε τις δυσκολίες της προσέλκυσης πλατιών γυναικείων μαζών στην ταξική πάλη, γι' αυτό προέτρεπε: «να μελετήσουμε, να κάνουμε πολλές δοκιμές για να βρούμε το δρόμο προς αυτές». Πρότεινε την προβολή αιτημάτων «προς όφελος των γυναικών χωρίς αυτά να αποτελούν ένα μίνιμουμ πρόγραμμα, ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων στο πνεύμα του σοσιαλδημοκρατισμού». Και εξηγούσε για την προβολή του πλαισίου αιτημάτων: «Αυτό δεν είναι αναγνώριση, ότι πιστεύουμε στην αιωνιότητα ή έστω στη μακρόχρονη ύπαρξη της αστικής τάξης και του κράτους της. (...) Τα αιτήματά μας πηγάζουν πραχτικά εκ της αδηρίτου ανάγκης και των αισχρών εξευτελισμών, στους οποίους υποβάλλεται η αδύναμη και χωρίς δικαιώματα γυναίκα μέσα στο αστικό καθεστώς. Ετσι εμείς δείχνουμε πως γνωρίζουμε αυτές τις ανάγκες, νιώθουμε και την καταπίεση της γυναίκας, νιώθουμε την προνομιακή θέση των ανδρών και μισούμε, ναι, μισούμε και θέλουμε να φύγουν από τη μέση όσα καταπιέζουν και βασανίζουν την εργάτρια, τη γυναίκα του εργάτη, την αγρότισσα, τη γυναίκα του ταπεινού ανθρώπου και μάλιστα, από πολλές απόψεις, και τη γυναίκα των ευπόρων τάξεων. Τα δικαιώματα και τα κοινωνικά μέτρα, που εμείς απαιτούμε απ' την αστική κοινωνία για τη γυναίκα, αποτελούν απόδειξη του ότι καταλαβαίνουμε τη θέση και τα συμφέροντα των γυναικών, και θα τα λάβουμε υπ' όψη μας στην προλεταριακή δικτατορία. Εννοείται, όχι σαν κηδεμόνες, η κηδεμονία αποκοιμίζει. Οχι, φυσικά, όχι, μα σαν επαναστάτες, που καλούν τις γυναίκες, σαν ισότιμες που είναι, να δουλέψουν οι ίδιες για την αναδιοργάνωση της οικονομίας και για το ιδεολογικό εποικοδόμημα».

Και η κομματική δουλειά

Η ιστορικά διαμορφωμένη διπλή καταπίεση των γυναικών του λαού πρέπει να συνυπολογίζεται στο σχεδιασμό της πολιτικής δουλειάς στις γυναικείες μάζες. «Το κόμμα», αναφέρει ο Λένιν συζητώντας με την Τσέτκιν, «πρέπει να έχει όργανα, εργατικές ομάδες, επιτροπές, τμήματα ή όπως αλλιώς τις πούμε, που το βασικό τους καθήκον θα είναι, να αφυπνίζουν τις πλατιές μάζες των γυναικών, να τις συνδέουν με το κόμμα και να τις κρατάν κάτω από την επιρροή του. Γι' αυτό είναι, εννοείται απαραίτητο, να διεξάγουμε απόλυτα συστηματική δουλειά μέσα σ' αυτές τις γυναικείες μάζες. Πρέπει να διαφωτίζουμε τις γυναίκες, που βγήκαν απ' την παθητικότητα, να τις στρατολογούμε και να τους δίνουμε τα εφόδια για τον προλεταριακό ταξικό αγώνα κάτω από την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Εχω συνάμα υπ' όψη μου όχι μόνο τις προλετάρισσες, που δουλεύουν στα εργοστάσια ή στην κουζίνα του σπιτιού. Αναλογίζομαι και τις αγρότισσες, τις γυναίκες των διαφόρων μικροαστικών στρωμάτων. (...) Από την ψυχοσύνθεσή του όλος αυτός ο γυναικείος κόσμος, δείχνει αδιαφορία στην πολιτική, είναι ακοινώνητες, καθυστερημένες, είναι στενός ο κύκλος δράσης τους, όλος ο τρόπος της ζωής τους. Ετσι έχουν τα πράγματα. Θα ήταν ανοησία, μεγάλη ανοησία, αν δεν το προσέχαμε αυτό. Μας χρειάζονται δικά μας όργανα, που να κάνουν δουλειά μέσα σ' αυτές, μας χρειάζονται ειδικές οργανωτικές μορφές και μέθοδοι ζύμωσης».

Στα 94 χρόνια από την Οχτωβριανή Επανάσταση αξίζει να επαναλάβουμε: Οι κοινωνικές ανατροπές που απαιτεί η εποχή μας δεν μπορούν να συντελεστούν χωρίς τη μαζική συμμετοχή των γυναικών στην ταξική, στην επαναστατική πάλη. Ο Λένιν έλεγε ότι «το καθήκον της δημιουργίας μαζικού κινήματος των εργαζομένων γυναικών (...) η ανάπτυξη και η κομμουνιστική καθοδήγησή του (...) αποτελεί ζήτημα ζωής και νίκης του Κομμουνιστικού Κόμματος (...) σπουδαιότατο μέρος της όλης κομματικής δράσης και μάλιστα το ήμισυ της γενικής κομματικής δουλειάς». Ο αγώνας των γυναικών για ισοτιμία είναι αναπόσπαστα δεμένος με την πάλη της εργατικής τάξης για κοινωνική απελευθέρωση και η Επανάσταση του Οκτώβρη άνοιξε το δρόμο για τη δικαίωσή τους.

Ευ.ΧΑΪΝΤ.

    

ΕΕ. Το Σιδηρούν Παραπέτασμα.

Από τη Βαλτική μέχρι την Κρήτη και από τη Λισαβόνα μέχρι το Δουβλίνο και τη Στοκχόλμη, ένα σιδηρούν παραπέτασμα έχει απλωθεί παντού! 

Ένα σιδηρούν παραπέτασμα που εγκλωβίζει στην φτώχεια και στη στέρηση τους λαούς της ηπείρου. 

Η απειλή μια νέας ταξικής και πολιτικής τυραννίας του κεφαλαίου για τους εργαζόμενους και τους λαούς βαραίνει πάνω από κάθε στέγη σπιτιού, πάνω από το κεφάλι κάθε ανθρώπινου πλάσματος. 

Η πείρα από τον καπιταλισμό έδειξε ότι αυτός δεν σέβεται καμία αξία παρά μόνο το κέρδος. 

Κέρδος από τον ιδρώτα των εργαζομένων, κέρδος από την εκμετάλλευση των λαών, κέρδος  από τους πολέμους στους οποίους έχει σύρει άπειρες φορές τους λαούς με αμέτρητα εκατομμύρια νεκρούς.

Αυτή είναι η αφανής εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία αναδύεται αργά αλλά σταθερά κάτω από τις αποφάσεις των ηγετών της για μια νέα δημοσιονομική πειθαρχία και κατάργηση κάθε εργασιακού και δημοκρατικού δικαιώματος που απέμεινε από τις κατακτήσεις των λαών της Ευρώπης στα τελευταία 100 χρόνια.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση από τις αρχικές διακηρύξεις της «Eυρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας» για συνεχή διεύρυνση της δημοκρατίας και της ελευθερίας, για συνεχή ευημερία των λαών, για συνεχή ανάπτυξη του καπιταλισμού χωρίς κρίσεις, για ενωμένη Ευρώπη χωρίς διακρίσεις και πολέμους  έχει μετατραπεί σήμερα στο ακριβώς αντίθετο όλων των κατά καιρούς διακηρύξεών της. Το φάντασμα του αιματοβαμμένου καπιταλισμού που επιμελώς κρύβονταν πίσω από ψευδεπίγραφες Διακηρύξεις, Συνθήκες και Ευρωσυντάγματα, εμφανίζεται ως αναγεννημένος βρικόλακας μέσα από τις πολιτικές που θεσπίζουν κατά ριπάς  οι ηγέτες της ΕΕ, ως εκτελεστές της διαθήκης του.

Η ΕΕ έχει  εγκλωβίσει μέσα στο σιδηρούν παραπέτασμά της εκατομμύρια λαών και τους υποβάλει σε σταδιακή αφαίμαξη. Τους αφαιρεί κάθε μέρα, κάθε ώρα και νέα δικαιώματα και παίρνει πίσω όσα με ιδρώτα και αγώνα έκτισαν. Αφαιρεί τον πλούτο των χωρών και των λαών ρίχνοντάς τους κατά εκατομμύρια στην φτώχια, στην ανεργία και στο περιθώριο. Είναι λαοί που «περισσεύουν» για το υπερσυσσωρευμένο κεφάλαιο και οι απαιτήσεις τους για ζωή πρέπει να συνθλιβούν μέχρι να θωρηθούν «αξιοποιήσιμοι» και «κερδοφόροι». Και αν  ο θάνατός τους αποφέρει μεγαλύτερα κέρδη δεν θα διστάσει να τους αναλώσει σε νέους πολέμους για νέες παρτίδες κερδών του κεφαλαίου.

Οι τελευταίες αποφάσεις της ΕΕ αγγίζουν τα όρια του περάσματος από την κλασσική αστική έννοια της δημοκρατίας και του κράτους στον ωμό αυταρχισμό, στην κοινοβουλευτική δικτατορία και ευκόλως στον ημι-φασισμό και στον πόλεμο.  Η επιβίωση του κεφαλαίου και όχι εκείνη της Ευρώπης είναι η ρίζα και η αφορμή, ως και η μοναδική εξήγηση της εγκληματικής πολιτικής των… Έχουν την θρησκεία των καπιταλιστών και το δόγμα της πλήρους υποταγής των λαών και των ανθρώπων στο κεφάλαιο.

Η πλήρης κατάργηση των εθνικών κοινοβουλίων, η κατάργηση των κρατικών οικονομικών πολιτικών, ο ασφυκτικός έλεγχος των προϋπολογισμών, η αυτόματη τιμωρία των απείθαρχων χωρών (!) και κυρίως η εφαρμογή γενικών κανόνων λιτότητας και αυταρχισμού, σε όλη την ΕΕ, είναι οι προπομποί της νέας φρίκης που έρχεται στους λαούς του σιδηρού παραπετάσματος.

Αν το 1946 ο Ο. Τσόρτσιλ μίλησε για «σιδηρούν παραπέτασμα» δείχνοντας το σοσιαλιστικό στρατόπεδο ήρθε ο καιρός να αντιστραφούν πλήρως οι όροι και οι περιγραφές του να ταιριάζουν στον δικό του κόσμο, στον καπιταλισμό που υπεράσπιζε, στο κεφάλαιο του οποίου κάλυπτε τα εγκλήματα δείχνοντας προς ανατολάς.

ΣΣ. Για τη συγγραφή του κειμένου χρησιμοποιήθηκαν σε παράφραση αποσπάσματα από τους αντικομουνιστικούς λόγους του Ουίνστον Τσόρτσιλ στο Φούλτον των ΗΠΑ στις 5 Μάρτη 1946 και στη Βοστόνη στις 31 Μάρτη 1949.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ Αριστερά και πολιτική

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ. Επιλογές που ενέχουν θανάσιμο κίνδυνο μυστικά από τους λαούς.

Ερευνητής στην Ολλανδία τροποποίησε επικίνδυνο στέλεχος του ιού της γρίπης των πτηνών, έτσι ώστε να μεταδίδεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων. Εκτιμήσεις ειδικών μιλούν για εξάλειψη μεγάλου μέρους του πληθυσμού της Γης, σε περίπτωση που ο ιός βγει από το εργαστήριο και προκαλέσει πανδημία

Μέσα σε κάποιο εργαστήριο στην Ολλανδία, υπάρχει ένας ιός που μπορεί να σκοτώσει εκατομμύρια, αν όχι δισεκατομμύρια ανθρώπους. Ο ιός αυτός δε συναντάται στη φύση, αλλά κατασκευάστηκε με σκόπιμη τροποποίηση του γενετικού κώδικα του ιού της γρίπης των πτηνών (H5N1). Δεν υπάρχει κανένα εμβόλιο για την προστασία από τον τεχνητό ιό, που η ύπαρξή του ανακοινώθηκε τον περασμένο Σεπτέμβρη, σε επιστημονικό συνέδριο για τη γρίπη, από τον Ρον Φουτσιέ, καθηγητή ιολογίας στο ιατρικό κέντρο «Ερασμος» του Ρότερνταμ.

Οπως αποκαλύφθηκε, την παραγγελία για τον ιό έκανε η κρατική αμερικανική ερευνητική υπηρεσία NIH (National Institutes of Health), με την οποία ο επικεφαλής της ομάδας των Ολλανδών ερευνητών, Ρ. Φουτσιέ, συνεργάζεται συχνά τα τελευταία χρόνια - κρίνοντας από τον αριθμό των εργασιών του (για τη γρίπη) που συναντώνται σε ιστοτόπους της υπηρεσίας. Σκοπός της έρευνας φέρεται να ήταν η εξέταση της πιθανότητας να μεταφερθεί στον άνθρωπο ο ιός H5N1 της γρίπης των πτηνών, προκαλώντας πανδημία.

Κατά τ' άλλα, οι ΗΠΑ εξέφρασαν ...βαθιά ανησυχία για τη δημιουργία του νέου ιού και καθυστέρησαν τη δημοσίευση της σχετικής μελέτης στο αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό «Science», όταν το τελευταίο απευθύνθηκε στην Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για τη Βιοασφάλεια (NSABB) των ΗΠΑ, ζητώντας έγκριση, επειδή ο τροποποιημένος ιός θα έχει παγκόσμιας κλίμακας συνέπειες σε περίπτωση που απελευθερωθεί.

Πιο επικίνδυνος από τον άνθρακα

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με απόλυτη μυστικότητα και απέδειξε ότι ένας μικρός αριθμός τροποποιήσεων στο DNA του ιού H5N1 είναι αρκετός για να τον μετατρέψει σε εξαιρετικά μολυσματικό ιό για το ανθρώπινο είδος. Η γρίπη των πτηνών, όπως συναντάται στη φύση, δύσκολα μεταφέρεται από το ζώο στον άνθρωπο, αλλά όταν αυτό συμβεί το αποτέλεσμα είναι συνήθως θανατηφόρο (ποσοστό θανάτων πάνω από 50%). Ο Φουτσιέ, τροποποιώντας το DNA του H5N1, κατάφερε να τον κάνει εξαιρετικά μεταδόσιμο μεταξύ κουναβιών, είδους που χρησιμοποιείται για τη μελέτη της μετάδοσης της γρίπης μεταξύ ανθρώπων, επειδή το ανοσοποιητικό του σύστημα μοιάζει πολύ με του ανθρώπου, ιδιαίτερα στην καταπολέμηση της γρίπης. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ούτε μία περίπτωση που ιός να είναι μεταδόσιμος μεταξύ κουναβιών και να μην είναι μεταξύ ανθρώπων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Φουτσιέ και η ομάδα του μόλυναν επί τούτου τα πειραματόζωα με τον H5N1, έτσι ώστε ο ιός να προσαρμόζεται κάθε φορά στο νέο ξενιστή. Μετά από 10 γενιές κουναβιών, τα ζώα μολύνονταν πια μόνο με το που βρίσκονταν κοντά στα κλουβιά άρρωστων κουναβιών (μέσω του αέρα). Οπως διαπιστώθηκε, ο ιός είχε πάθει πέντε μεταλλάξεις, που συναντώνται μεμονωμένες στη φύση, αλλά ποτέ μαζί. Ο νέος ιός είναι το ίδιο μολυσματικός όπως της εποχιακής γρίπης, που σκοτώνει δεκάδες χιλιάδες κάθε χρόνο, με τη διαφορά ότι είναι πολύ πιο θανατηφόρος. «Δεν μπορώ να σκεφτώ παθογόνο οργανισμό πιο επικίνδυνο απ' αυτόν. Νομίζω ότι ο άνθρακας δεν προκαλεί καθόλου φόβο, συγκρινόμενος με αυτόν», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πολ Κέιμ, συντονιστής της Εθνικής Επιτροπής για θέματα βιοασφάλειας των ΗΠΑ.

Υπό εξέταση είναι και τα ευρήματα ξεχωριστής μελέτης για τον H5N1, υπό τον Γιοσιχίρο Καβαόκα του Πανεπιστημίου του Γουισκόνσιν και του Πανεπιστημίου του Τόκιο, που καταλήγουν σε ανάλογα συμπεράσματα. Ο Ρ. Φουτσιέ έχει δημοσιεύσει στο παρελθόν κοινές μελέτες με τον Καβαόκα.

Δημοσίευση ή μη δημοσίευση;

Για να επιβεβαιωθεί μια έρευνα πρέπει να γίνουν γνωστές όλες οι λεπτομέρειές της, ώστε να μπορέσει να αναπαραχθεί από διαφορετική ερευνητική ομάδα, σε διαφορετικό εργαστήριο. Η ανάγκη επιβεβαίωσης - αν η έρευνα αυτή αντιμετωπιστεί όπως κάθε άλλη - πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο, αφού όλα τα χαρακτηριστικά και οι μέθοδοι γενετικής τροποποίησης του H5N1 θα γίνουν γνωστές σε παγκόσμια κλίμακα, δίνοντας επιπλέον τη δυνατότητα για εφαρμογή τους και σε άλλους ιούς. Ακόμα κι αν δε γίνει δημοσίευση ή αφαιρεθούν κρίσιμες λεπτομέρειες, που θα αποτελούσαν οδηγίες για την κατασκευή βιολογικών όπλων, η ίδια η ύπαρξη της μελέτης και η κυκλοφορία της ανά τον κόσμο σε επιστημονικά περιοδικά, επιτροπές και ιδρύματα, κάνουν εντελώς απίθανο να μην έχει γίνει ήδη στόχος - μέσω υποκλοπής - και άλλων κρατών, πέρα από το κράτος που την παράγγειλε και το κράτος στο οποίο πραγματοποιήθηκε.

Οπως αναφέρεται σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Science», οι κατασκευαστές του ιού υποστηρίζουν ότι η έρευνά τους υπόσχεται μεγάλα οφέλη για τη δημόσια υγεία. Γνωρίζοντας επακριβώς τι μπορεί να προκαλέσει μια πανδημία του H5N1, οι επιστήμονες μπορούν να έχουν το νου τους για τις σχετικές μεταλλάξεις στη φύση και να προετοιμάσουν αντίμετρα. Αντίθετα, ο θανάσιμος κίνδυνος από τον τεχνητό ιό κάνει πολλούς επιστήμονες να θεωρούν ότι η σχετική έρευνα δεν έπρεπε να είχε γίνει ποτέ. Από το 1997 που εμφανίστηκε έξαρση γρίπης των πτηνών στην Ασία, έχουν υπάρξει μόνο 600 περιστατικά μόλυνσης ανθρώπων.

«Επιστημονική ελευθερία»

Σύμφωνα με την ολλανδική εφημερίδα «De Volkskrant», ο Φουτσιέ δεν είναι πρόθυμος να σχολιάσει το όλο ζήτημα μέχρι να γνωστοποιηθούν τα αποτελέσματα της διαβούλευσης στις ΗΠΑ. Σε δημοσίευμα του «ScienceInsider» στο διαδίκτυο φέρεται να παραδέχεται ότι «είναι πιθανόν ένας από τους πιο επικίνδυνους ιούς που μπορείς να κατασκευάσεις». Η απόφαση για αναβολή και ενδεχομένως απαγόρευση δημοσίευσης της μελέτης πυροδότησε μια συζήτηση περί «επιστημονικής ελευθερίας» μεταξύ των επιστημόνων.

Ορισμένοι θεωρούν ότι έρευνες που μπορεί να έχουν και καταστροφική αξιοποίηση πρέπει να είναι αντικείμενο διεθνούς ελέγχου πριν πραγματοποιηθούν. Ακόμα και αν τα ιμπεριαλιστικά κέντρα και κράτη συμφωνήσουν σε τέτοιο έλεγχο της επιστημονικής έρευνας, είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί ουσιαστικά, ακριβώς λόγω των αντιθέσεων και των διαφορών μεταξύ τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κατασκευή ενός πανδημικού ιού ήταν ακριβώς το παράδειγμα που χρησιμοποιούνταν για να υποστηριχτεί η άποψη περί ελέγχου της έρευνας πριν πραγματοποιηθεί.

Κι αν μερικοί φοβούνται την τρομοκρατική χρήση του νέου ιού και της σχετικής γνώσης, η απληστία που γεννούν οι εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής δεν είναι λιγότερο επικίνδυνη. Αφού η πανδημία της γρίπης H1N1, προ διετίας, «φουσκώθηκε» υπέρ το δέον για να πουληθούν σκευάσματα και εμβόλια, τι θα εμποδίσει το επιχειρηματικό πνεύμα από το να κατασκευάσει ένα εμβόλιο που θα πουλήσει για χρυσάφι όταν ...τυχαία αρχίσει να διαδίδεται ένας ιός σαν του Φουτσιέ. Το ενδεχόμενο να μεταλλαχτεί ο εξαιρετικά θανατηφόρος και μεταδοτικός ιός και σύντομα να μην αντιμετωπίζεται από το έτοιμο εμβόλιο δεν είναι κάτι που θα σταματήσει τον αποφασισμένο επιχειρηματία, που ξέρει ...τι κάνει τον κόσμο να γυρίζει.

Μόνο η εξάλειψη των εκμεταλλευτικών σχέσεων και των αντιθέσεων που δημιουργούν μπορεί να εξασφαλίσει ότι η επιστήμη θα χρησιμοποιείται ως εργαλείο για τη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου και όχι ως όπλο θανάτου και καταδυνάστευσης. Τότε η επιστημονική έρευνα θα εντάσσεται στον κεντρικό σχεδιασμό για την ανάπτυξη του κοινωνικού πλούτου και την κάλυψη των λαϊκών αναγκών και οι όποιες αμφιβολίες σχετικά με την αναγκαιότητα ή σκοπιμότητα μιας έρευνας θα λύνονται χωρίς ατομιστικές σκοπιμότητες, στη βάση της κοινωνικής αναγκαιότητας. Το «τότε» δεν είναι κάπου στο μακρινό μέλλον. Είναι σήμερα, όπως αποδεικνύει η εδώ και μήνες ύπαρξη του μεταδοτικού θανατηφόρου ιού, σε εργαστήριο του Ρότερνταμ.

Επιμέλεια:

Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ

Πηγές: www.nih.gov, www.sciencemag.org, www.doctortipster.com, www.rnw.nl, www.dutchdailynews.com