Κυβέρνηση της Αριστεράς – Οι μονομερείς ενέργειες

 Κυβέρνηση της Αριστεράς – Οι μονομερείς ενέργειες

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αναγνώσματα των καιρών μας, βάσει και της σύνθεσης του νέου υπουργικού συμβουλίου, είναι ένα συλλογικό βιβλίο που είχε κυκλοφορήσει προ διετίας από τις εκδόσεις Τόπος, με τίτλο «Κυβέρνηση της Αριστεράς, δρόμος για το μέλλον ή παρένθεση;». Σε εκείνη την έκδοση συναντάμε κι ένα άρθρο του γιάννη δραγασάκη με τίτλο «από τα μνημόνια στην ανασυγκρότηση και το ριζικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας», από το οποίο προέρχονται και τα αποσπάσματα που θα διαβάσετε στη συνέχεια. Δεν πρόκειται για προσπάθεια απομόνωσης των λεγόμενων (ή των γραπτών εν προκειμένω) ενός στελέχους της κυβερνώσας αριστεράς, προκειμένου να βγει γέλιο ή λαβράκι (κάτι που θα ήταν το μόνο εύκολο). Αλλά για τις θέσεις του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και αν δεν κάνω λάθος και ιθύνοντα νου των συνεδριακών προγραμματικών επεξεργασιών του σύριζα, γύρω από ένα κρίσιμο ζήτημα: τη διαπραγμάτευση και τις μονομερείς ενέργειες στη στρατηγική του σύριζα.

Θα ξεπεράσουμε λοιπόν με μια απλή αναφορά κάποια σημεία, όπως το παρακάτω, όπου αναλύει το σοσιαλισμό και τον αντικαπιταλισμό του 21^ου αιώνα, με την ειρηνική συνύπαρξη ιδιωτικού και δημόσιου…

Ιδιαίτερα μετά τον εκφυλισμό της σοσιαλδημοκρατίας και την κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, έγινε ακόμα πιο ορατή η ανάγκη για ένα νέο αντικαπιταλισμό, ο οποίος δε θα περιορίζεται στο δίλημμα των κριτηρίων της ανάπτυξης, στα πεδία του κοινωνικού ελέγχου, της αποεμπορευματοποίησης, της υπεράσπισης των δημόσιων αγαθών, του επαναπροσδιορισμού της έννοιας και του περιεχομένου του «δημόσιου χώρου» σε αυτονομία από το κράτος και τις αγορές, στους κοινωνικούς και τους οικολογικούς όρους συνύπαρξης του «ιδιωτικού» με το «δημόσιο», της ανάπτυξης νέων συνεργατικών και αλληλέγγυων μορφών κοινωνικής οικονομίας, και γενικότερα μιας νέας πολιτικής οικονομίας των κοινωνικών αναγκών, στη θέση μιας οικονομίας που κινείται με σκοπό και κίνητρο τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Η Αριστερά καλείται να επαν-οριοθετηθεί, σ’ έναν άξονα κοινωνικό-κεντρικό, και όχι κρατικο-κεντρικό ή ιδιωτικό-κεντρικό.

Ενώ λίγο πιο κάτω μας εξηγεί τη σχέση κράτους-αγορών (έτσι γενικά κι αόριστα) και κοινωνίας

Πρωταγωνιστής στο νέο μοντέλο ανάπτυξης δεν είναι ούτε το κράτος από μόνο του, ούτε οι αγορές, αλλά η ίδια η κοινωνία. Στη νέα σύμπραξη κράτους-αγορών-κοινωνίας, η τελευταία θέτει τους κανόνες με βάση τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις δημοκρατικές επιλογές της, και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέας, τις τράπεζες, τις αγορές.

Και αναλύει ποιον θα έχει σύμμαχο σε αυτή την προσπάθεια.

Στην κατάσταση που βρίσκεται η κοινωνία δεν αρκούν κάποια μέτρα πολιτικής ούτε αρκούν οι αποδιαρθρωμένες δημόσιες υπηρεσίες. Θα πρέπει να οργανωθεί μια κοινωνική πανστρατιά, με την ενεργοποίηση της ίδιας της κοινωνίας, συνδικάτων, κινημάτων, δομών αλληλεγγύης, Εκκλησίας, μη κυβερνητικών οργανώσεων, με κρίσιμο το ρόλο της Τοπικής και Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης, με στόχο την υπεράσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, την καταπολέμηση της φτώχειας αλλά και του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, του φασισμού σε όλες τις μορφές και εκδηλώσεις του.

Δε μας εξηγεί βέβαια, αφενός τι γίνεται με την προστυχιά του σοσιαλφασισμού και αφετέρου αν θεωρεί σκόπιμο να καταπολεμήσει πχ και τη θρησκοληψία με τη βοήθεια της εκκλησίας –γιατί όχι;

Θα ξεπεράσουμε επίσης θέσεις σαν και αυτήν παρακάτω, όπου δίνει μια διαυγή ανάλυση για την κρίση του νεοφιλελευθερισμού την οποία ζούμε.

Χωρίς να παραγνωρίζονται οι ενδογενείς αιτίες της, η κρίση του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού κατανοήθηκε ως έκφραση της ευρύτερης δομικής κρίσης του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και του ευρωσυστήματος.

Αυτή η αφετηριακή θέση επέτρεψε στο ΣΥΡΙΖΑ να απορρίψει αποφασιστικά, και από την πρώτη στιγμή, την κυρίαρχη αφήγηση, που παρουσίαζε στο εσωτερικό και το εξωτερικό την κρίση με όρους μιας «εθνικής ιδιαιτερότητας».

Τούτων δοθέντων, το ότι πιο κάτω κάνει λόγο και για κρίση υπερσυσσώρευσης, είναι μάλλον τυχαίο και μου θυμίζει ένα σημείο σε κάποια πολεμική του λένιν, που λέει για τον πολιτικό του αντίπαλο πως πότε-πότε κάνει κατά τύχη και κάποια σωστή εκτίμηση, όπως καμιά φορά τα τυφλοκούταβα βρίσκουν τυχαία, σκοντάφτοντας, το σωστό δρόμο.

Μια αίσθηση που ενισχύεται πχ όταν διαβάζεις μια σωστή επισήμανση (ότι δηλ το μνημόνιο δεν αποτελεί εργαλείο ξενικής κατοχής) τυλιγμένη με διάφορα αστικά ιδεολογήματα (πχ περί ελίτ γενικά κι όχι της αστικής τάξης, νεοφιλελεύθερου υποδείγματος, κτλ.

Τα μνημόνια δεν αποτελούν εργαλεία ξενικής κατοχής, όπως ορισμένοι υποστηρίζουν. Είναι το πρόγραμμα εγχώριων κυρίαρχων δυνάμεων, εγχώριων ελίτ. Περιλαμβάνουν αιτήματα που οι ίδιες έθεταν από καιρό, πριν από την κρίση, με στόχο τη βαθύτερη προσαρμογή της ελληνικής κοινωνίας στο νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα.

Και φτάνουμε στο ψητό, που αναφέραμε και στην αρχή του κειμένου, το οποίο και παραθέτω χωρίς κάποια άλλη εισαγωγική επισήμανση ή σχόλιο.

ΙΧ. Οι μονομερείς ενέργειες και οι διαπραγματεύσεις στη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ

Το δίπολο «διαπραγμάτευση ή μονομερείς ενέργειες» αναδεικνύεται ορισμένες φορές με έναν τρόπο διλημματικό και διχαστικό. Οι καθεστωτικές δυνάμεις κατηγορούν το ΣΥΡΙΖΑ ότι το πρόγραμμα αντικειμενικά οδηγεί σε μονομερείς ενέργειες –που θεωρούνται παντού και πάντα επικίνδυνες- ενώ δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, αλλά εσχάτως και το ΚΚΕ, κατηγορούν τον ΣΥΡΙΖΑ για το αντίθετο. ότι δεν έχει ως πολιτική του τη, σε κάθε περίπτωση, μονομερή ακύρωση του χρέους και των δανειακών συμβάσεων.

Είναι, όμως, αμοιβαία αποκλειόμενες η διαπραγμάτευση και οι μονομερείς αποφάσεις;

Ας δούμε τις βασικές επιλογές.

Η πρώτη είναι η επιλογή της συναίνεσης, στη βάση της θέλησης των δανειστών και της τρόικας, που πάντα έχουν την πρωτοβουλία των κινήσεων και τον τελικό λόγο. (…) Η επιλογή της συναίνεσης, με δεδομένη την ασυμμετρία δύναμης που υπάρχει σήμερα διεθνώς και στην Ευρώπη, οδηγεί στην υποταγή. Και αυτό ακριβώς έχει συμβεί στην χώρα μας με όλες τις ως τώρα κυβερνήσεις.

Η δεύτερη επιλογή απορρίπτει κάθε διαπραγμάτευση, συμβιβασμό ή όρο. Είναι μια λογική «ή όλα ή τίποτε». Ορισμένοι που αρέσκονται στους χαρακτηρισμούς θεωρούν αυτή την επιλογή «αριστερή», ενώ τη διαπραγμάτευση τη θεωρούν «δεξιά» πολιτική. Άλλοι, πάλι, θεωρούν τη διαπραγμάτευση «υπεύθυνη», ενώ αποκλείουν κάθε μονομερή ενέργεια ως «ανεύθυνη».

Αυτοί οι χαρακτηρισμοί δε λένε πολλά πράγματα. Η ίδια ενέργεια, υπό διαφορετικές συνθήκες, μπορεί να οδηγεί σε ένα «αριστερό» ή «δεξιό» αποτέλεσμα, δηλαδή σε προαγωγή ή καταβαράθρωση των λαϊκών συμφερόντων. Διότι τα πάντα εξαρτώνται από τους συσχετισμούς, από το σκοπό και το σχέδιο που υπηρετούν οι επιμέρους τακτικές.

Αν και οι συνθήκες δεν είναι συγκρίσιμες, αξίζει να επισημάνω μια συναφή εμπειρία από την επαναστατική Ρωσία. Αρχικά, ο Λένιν αρνήθηκε το εξωτερικό χρέος της Ρωσίας και κάθε συζήτηση με τους δανειστές. Ίσως ανέμενε επέκταση της επανάστασης και σε άλλες χώρες της Ευρώπης ή ήλπιζε να βρει δανεισμό από άλλες χώρες. Όταν τίποτε από αυτά δεν έγινε και η κυβέρνηση άρχισε να χάνει τη νομιμοποίησή της σε τμήματα  των εργατών, ο Λένιν έκανε στροφή. Ανακοίνωσε μια νέα οικονομική πολιτική και κάλεσε τους δανειστές σε διαπραγματεύσεις με μοναδική προϋπόθεση τον έλεγχο και το σωστό υπολογισμό του χρέους. Ποια ήταν ακριβώς η «αριστερή στιγμή» του Λένιν και ποια η «δεξιά»; Η μονομερής άρνηση του χρέους το 1917 ή η έκκληση στους δανειστές για διαπραγματεύσεις το 1921; Το «αριστερό» ή το «δεξιό» κρίνονται όχι στο πεδίο της συγκεκριμένης τακτικής ή του επιμέρους χειρισμού, αλλά του συνολικού σχεδίου και της στρατηγικής που η δοσμένη τακτική υπηρετεί. Εκείνοι, λοιπόν, που και στην χώρα μας ανάγουν τις μονομερείς ενέργειες σε φετίχ ή ενοχοποιούν τις ρήξεις ανεξαρτήτως συνθηκών, ανάγουν την τακτική σε στρατηγική διότι δεν έχουν στρατηγική.

Η τρίτη επιλογή δεν αποκλείει ούτε τη διαπραγμάτευση ούτε τη μονομερή ενέργεια ως στοιχεία μιας στρατηγικής που εκτυλίσσεται ανάλογα με την εξέλιξη των συσχετισμών. Πρόκειται για μια διεκδικητική στρατηγική. Με την έννοια ότι μια κυβέρνηση της Αριστεράς διαμορφώνει ένα διεκδικητικό πλαίσιο το οποίο καταρχήν επιδιώκει να γίνει αποδεκτό με διαπραγματεύσεις. Διατηρεί, όμως, το δικαίωμα να προβεί και σε μονομερείς ενέργειες και σε ρήξεις με τη στήριξη και τη σύμφωνη γνώμη του λαού αν βρεθεί αντιμέτωπη με εκβιασμούς ή παράλογες απαιτήσεις.

Σε μια συνέντευξή μου στην εφημερίδα Βήμα, στο ενδιάμεσο των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, είχα διατυπώσει αυτή τη συνθετική στρατηγική με τον εξής τρόπο: «Αναγνωρίζουμε ότι έχουμε μια δομική αλληλεξάρτηση στην ΕΕ και γι’ αυτό δε μιλάμε για μονομερείς ενέργειες αλλά για επαναδιαπραγμάτευση των πάντων, εκτός και αν υποχρεωθούμε σε μονομερείς ενέργειες».

Ο προσεκτικός αναγνώστης του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ δε θα δυσκολευτεί να διακρίνει τη σαφήνεια του προσανατολισμού και την ευελιξία των χειρισμών που το εν λόγω πρόγραμμα, όπως και η παραπάνω δήλωσή μου, θέλει να εξασφαλίζει σε μια κυβέρνηση της Αριστεράς.

Τα παραπάνω είναι όντως αρκετά σαφή, για όποιον θέλει να καταλάβει. Εκτός και αν θέλει να μπερδεύει το δραγασάκη και το σύριζα με τις… αριστερές στιγμές των μπολσεβίκων και τρέφει φρούδες ελπίδες για την έναρξη ριζικών κοινωνικών σχηματισμών.

το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών και..... τι να κανουμε

 το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών και..... τι να κανουμε

1. Η ΚΕ χαιρετίζει τα χιλιάδες μέλη, τους φίλους και οπαδούς του Κόμματος και της ΚΝΕ, τους συνεργαζόμενους, τους ψηφοφόρους, που έδωσαν τη μάχη, συστρατεύτηκαν και συνέβαλαν στην ενίσχυση του ΚΚΕ. Το ΚΚΕ σημείωσε άνοδο σε ποσοστά (+1%), ψήφους (+61.000) και βουλευτές (+3) σε σχέση με το εκλογικό ποσοστό, τις ψήφους και τους βουλευτές του Ιούνη του 2012, εκλέγοντας 15 βουλευτές. Επιβεβαιώνεται η θετική τάση συσπείρωσης στο ΚΚΕ, ανάκτησης απωλειών ψήφων, εισροής νέων.

Ιδιαίτερα, θέλουμε να χαιρετίσουμε τους ψηφοφόρους που για πρώτη φορά ψήφισαν το ΚΚΕ, εκτιμώντας τη σταθερότητα, τη συνέπεια, την ανιδιοτέλειά του, τη μαχητικότητά του στην πάλη για τα συμφέροντα του εργαζόμενου λαού, ακόμη και αν δε συμφωνούν όλοι με όλες τις θέσεις του ΚΚΕ.
Καλούμε όσους έκαναν το θετικό βήμα και ψήφισαν για πρώτη φορά το ΚΚΕ, να συνεχίσουν και να συναντηθούν μαζί μας στους καθημερινούς αγώνες, στα σωματεία, στους χώρους δουλειάς και νεολαίας, στο κίνημα, για τις επείγουσες διεκδικήσεις, για την ανάκτηση των απωλειών, αλλά και γενικότερα στην πάλη για να αλλάξει συνολικά χέρια η εξουσία. Αποτελεί ευθύνη και καθήκον άμεσης προτεραιότητας η σύσφιξη των σχέσεων του Κόμματος, από την Κεντρική Επιτροπή έως την κάθε Κομματική Οργάνωση, με όλους αυτούς τους εργαζόμενους, τους συνταξιούχους και νέους ανθρώπους που έκαναν το βήμα, βρέθηκαν στο πλάι του ΚΚΕ, το ενίσχυσαν στις εκλογές, διευρύνοντας τους δεσμούς με νέες εργατικές, λαϊκές δυνάμεις.
Οι παράγοντες που διαμόρφωσαν το εκλογικό αποτέλεσμα δεν είναι μόνο του τελευταίου μήνα, της καθαρής προεκλογικής περιόδου. Ιδιαίτερη σημασία και προτεραιότητα είχε η έντονη ιδεολογική, πολιτική, οργανωτική δουλειά όλου του Κόμματος και της ΚΝΕ για την ιδεολογική θωράκιση των γραμμών μας, του περίγυρου ευρύτερα, που προηγήθηκε όλο το προηγούμενο διάστημα. Η σταθερότητα που έδειξε το ΚΚΕ, ιδιαίτερα από το 2012 και παρά τις σημαντικές απώλειές του, για την προώθηση και προβολή της στρατηγικής του, το σταθερό μέτωπο αντιπαράθεσης με τη συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, αλλά και με τον ΣΥΡΙΖΑ, αποδεικνύοντας τις συνεχείς μεταλλάξεις του, συνέβαλαν σημαντικά στο σημερινό αποτέλεσμα. Η πολύτιμη πείρα από τη δράση αυτή πρέπει, και μπορεί, να αποτελέσει συστατικό, μόνιμο στοιχείο της δουλειάς όλων των Κομματικών Οργανώσεων Βάσης, όπως και των Οργανώσεων της ΚΝΕ.

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

2. Το γενικό εκλογικό αποτέλεσμα εκφράζει, και μέσω της κάλπης, τη μεγάλη δυσαρέσκεια και οργή του λαού για τα κόμματα της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ και όσων συνεργάστηκαν μαζί τους, που τον βύθισαν στη φτώχεια και την ανεργία στα χρόνια της οικονομικής κρίσης.

Το εκλογικό αποτέλεσμα διαμορφώθηκε κάτω από την πίεση ενός ισχυρού ρεύματος άμεσης κυβερνητικής εναλλαγής. Επικράτησε η λογική «ποια κυβέρνηση - ποιος διαπραγματευτής», πάντα μέσα στα αντιλαϊκά τείχη της ΕΕ, μακριά από τα πραγματικά προβλήματα του λαού.
Η ψήφος στον ΣΥΡΙΖΑ είναι κυρίως ψήφος απόρριψης της προηγούμενης αντιλαϊκής κυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ. Είναι ψήφος που περιέχει προσδοκία μειωμένων απαιτήσεων και αυταπατών για το χαρακτήρα της ΕΕ. Δεν είναι ψήφος συνολικής αποδοχής και απαίτησης για ικανοποίηση των πραγματικών σύγχρονων εργατικών - λαϊκών αναγκών. Ως ένα βαθμό είναι ψήφος υπό αίρεση, υπό εξέταση της πορείας της νέας κυβέρνησης, η οποία, ανάμεσα στα αντίθετα συμφέροντα κεφαλαίου - μισθωτών και άλλων λαϊκών δυνάμεων, θα τάσσεται με τα πρώτα.
Εκφράζει σε μεγάλο βαθμό και την απατηλή ελπίδα ότι η νέα κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ακολουθήσει φιλολαϊκή πολιτική. Το ΚΚΕ εκτιμούσε και εκτιμά ότι η διαμόρφωση σήμερα κυβέρνησης συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ θα κινηθεί στις ίδιες ράγες του ευρωμονόδρομου, των υποχωρήσεων και συμβιβασμών, των δεσμεύσεων προς το μεγάλο κεφάλαιο, τα μονοπώλια, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, με ό,τι αρνητικό συνεπάγεται αυτό για το λαό και τη χώρα μας. Η νέα συγκυβέρνηση παίρνει τη σκυτάλη της αντιλαϊκής πολιτικής για να εξασφαλίσει και μέσα από το πακέτο Ντράγκι ρευστότητα στο κεφάλαιο, χωρίς αποκατάσταση των απωλειών της κρίσης.

3. Η κυβερνητική εναλλαγή και η ανάληψη της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ δε συνιστά πολιτική αλλαγή υπέρ του λαού. Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ θα συνεχίσει τις αντιλαϊκές δεσμεύσεις της χώρας στην ΕΕ και τους δανειστές και φυσικά αυτό θα είναι ανάσα στο αστικό πολιτικό σύστημα, που επιδιώκει την πιο βαθιά ενσωμάτωση του λαού μέσα από την ανασύνθεση του αστικού κομματικού συστήματος, σε μια κρίσιμη στιγμή για το λαό και το κίνημά του. Ηδη ο ΣΥΡΙΖΑ έχει παραδεχθεί ότι την επόμενη μέρα θα υπάρξει πρόγραμμα σε συμφωνία με τους δανειστές. Αυτό το πρόγραμμα, ακόμη κι αν δεν ονομαστεί μνημόνιο ή δεν έχει την τυπική μορφή του σημερινού μνημονίου, θα περιέχει αντιλαϊκούς όρους.

Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι φιλεργατικό, φιλολαϊκό. Είναι ένα πρόγραμμα που, και στις στρατηγικές του κατευθύνσεις, και στις συγκεκριμένες προτάσεις της τετραετίας, κινείται στις ράγες της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των μονοπωλιακών ομίλων, της στρατηγικής της ΕΕ, που λέει στο λαό να ξεχάσει ότι μπορεί να πάρει πίσω όλα όσα έχασε και υπόσχεται μόνο ορισμένα ψίχουλα «πτωχοκομείου» προς την πιο ακραία φτώχεια, τα οποία θα εξανεμιστούν από τη συνολικότερη αντιλαϊκή πολιτική. Για την πλειοψηφία των εργαζομένων και των λαϊκών οικογενειών το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι μοίρασμα της φτώχειας και της ανεργίας σε περισσότερους.

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δηλώσει, επίσης, ότι θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, τη στρατηγική συμμαχία με τις ΗΠΑ. Αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, σε μια περίοδο που το ΝΑΤΟ και η ΕΕ εξελίσσονται ακόμη περισσότερο σε παράγοντες υπονόμευσης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, που οξύνονται οι ανταγωνισμοί για τις αγορές και τις πρώτες ύλες και πυκνώνουν τα σύννεφα του πολέμου στην Ανατ. Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, στην Ουκρανία, με την εμπλοκή και της Ελλάδας.

4. Η κυβερνητική εναλλαγή στην Ελλάδα αξιοποιείται από τις αστικές πολιτικές δυνάμεις εντός της χώρας, της Ευρωζώνης, αλλά και διεθνώς, που θέλουν μια πιο χαλαρή νομισματική και δημοσιονομική πολιτική ως εργαλείο εξόδου από την παραγωγική στασιμότητα. Το ΚΚΕ στο 19ο Συνέδριό του είχε επισημάνει την προοπτική διαφοροποίησης του μείγματος της αστικής διαχείρισης. Πρόκειται για την ανάγκη που προκύπτει να αντιμετωπισθούν ο δισταγμός και η επιφύλαξη των ομίλων να θέσουν σε κίνηση λιμνάζοντα κεφάλαια, συγκεντρωμένα την περίοδο της καπιταλιστικής ανάπτυξης, με όρο την ένταση της ταξικής εκμετάλλευσης, τη μείωση της φορολογίας του κεφαλαίου, τελικά την άνοδο του μέσου ποσοστού κέρδους. Αυτό άλλωστε είναι η περίφημη «επανεκκίνηση» της καπιταλιστικής οικονομίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ιδιαίτερα, καλλιέργησε συστηματικά την παραπλανητική και εντελώς ψεύτικη θέση, ότι η ΕΕ αλλάζει σε θετική κατεύθυνση υπέρ των λαών, επειδή μετακινείται προς μια λιγότερο περιοριστική πολιτική, τη λεγόμενη ποσοτική χαλάρωση. Γι' αυτό πανηγύρισε για τα μέτρα Ντράγκι και την αγορά κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ. Μια τέτοια αλλαγή, όμως, δεν είναι φιλολαϊκή. Είναι προς το συμφέρον μονοπωλιακών ομίλων, τραπεζών, βιομηχάνων, προς τους οποίους θα κατευθυνθούν τα χρηματοδοτικά πακέτα και τα οποία θα φορτωθούν και πάλι οι εργαζόμενοι.
Η κυβερνητική εναλλαγή, επίσης, συμβολίζει και υπηρετεί την πίεση των ΗΠΑ, της Γαλλίας και Ιταλίας προς τη γερμανική κυβέρνηση για να αλλάξει ο επιμερισμός βαρών και κερδών, σχετικά με τη διαχείριση των υπερχρεωμένων κρατών της Ευρωζώνης. Σε αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε προεκλογικά και ο ΣΕΒ.

5. Το συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα καταγράφει την πορεία αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος, που ξεκίνησε στις διπλές εκλογές του 2012, σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης. Αυτή η αναμόρφωση ήταν αναγκαία για την πολιτική εξουσία των καπιταλιστών, σε συνθήκες όπου, λόγω του νέου μεγάλου κύματος ανεργίας και φτώχειας, αδυνάτισε η πολύ μεγάλη πολιτική ικανότητα χειραγώγησης εργατικών - λαϊκών μαζών εκ μέρους της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και της φιλελεύθερης αστικής παράταξης και είχε ως αποτέλεσμα να μη λειτουργεί η απρόσκοπτη αυτοδύναμη δικομματική εναλλαγή στη διακυβέρνηση. Η αναμόρφωση της σοσιαλδημοκρατίας προχώρησε ταχύτερα, ουσιαστικά αντικαθιστώντας το ΠΑΣΟΚ από τον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς όμως να πετύχει το βαθμό επιρροής του ΠΑΣΟΚ, ως κυβερνητικού κόμματος. Η αναμόρφωση της φιλελεύθερης παράταξης είναι ακόμα σε εξέλιξη, παρά τη σημαντική διάσπαση εθνικιστικών, φασιστικών δυνάμεων που έχει ήδη υποστεί.

6. Ως προς το ΚΚΕ, το αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε συνθήκες πλαγιοκόπησης των δυνάμεών του, εκβιαστικών διλημμάτων ότι υπάρχει «καλός» και «κακός» δρόμος μέσα στην Ευρωζώνη, προοπτική «αριστερής» αλλαγής μέσα στην ΕΕ, ή αυταπατών ότι δήθεν μια «αριστερή» κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα αλλάξει την πορεία σε όφελος των λαϊκών δυνάμεων.

Κρίσιμος αρνητικός παράγοντας για το συσχετισμό δυνάμεων, επομένως για την πολιτική επιρροή του ΚΚΕ, ήταν και είναι η κατάσταση μαζικότητας και προσανατολισμού του εργατικού - λαϊκού κινήματος. Οσο το κίνημα, η συμμετοχή των εργαζομένων σε αυτό παραμένουν σε υποχώρηση, παρά τις πρωτοβουλίες του ΚΚΕ και άλλων ριζοσπαστικών δυνάμεων, των ταξικά συνειδητοποιημένων δυνάμεων, τόσο θα κυριαρχούν οι λογικές της αναμονής, της ανάθεσης, της αναζήτησης «σωτήριων» και ανύπαρκτων λύσεων από τα πάνω. Στην πορεία, η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, από τα ίδια τα πράγματα, θα ξανασκεφτούν προβλέψεις και εκτιμήσεις του ΚΚΕ, θα συμπορευτούν με το ΚΚΕ, για την ανασύνταξη του εργατικού - λαϊκού κινήματος, την ενδυνάμωση της λαϊκής κοινωνικής συμμαχίας.

7. Παρά τη θετική τάση συσπείρωσης υπέρ του ΚΚΕ, ο συνολικός συσχετισμός δυνάμεων παραμένει αρνητικός, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν εκφράζει τάση χειραφέτησης εργατικών - λαϊκών δυνάμεων από την ΕΕ, το δρόμο του κεφαλαίου και τα συμφέροντα των μονοπωλίων.

Εκφραση αυτού του αρνητικού συσχετισμού αποτελεί η ανάδειξη σε τρίτη δύναμη της ναζιστικής εγκληματικής ΧΑ, ενός κόμματος με δολοφονική δράση, φτιαγμένο μέσα από τους μηχανισμούς του συστήματος, που διατηρεί υψηλά ποσοστά, παρά τις απώλειες που είχε σε ψήφους. Ιδιαίτερη ευθύνη για τη διαμόρφωση του εκλογικού ποσοστού της ΧΑ έχει τόσο η κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ που καλλιέργησαν τον αντικομμουνισμό, τη θεωρία των δύο άκρων, την ενοχοποίηση των μεταναστών, όσο και η θολή «αντιμνημονιακή» γραμμή που πρόβαλλε ο ΣΥΡΙΖΑ και η οποία αθωώνει τον πραγματικό αντίπαλο του λαού, τους καπιταλιστές. Σε αυτό το ιδεολογικό και πολιτικό έδαφος αναπτύχθηκε η συγκεκριμένη φασιστική εγκληματική οργάνωση. Το ΚΚΕ παραμένει ο σταθερός πολέμιος του φασισμού, ακριβώς γιατί αντιπαρατίθεται συνολικά με τον καπιταλισμό, το σύστημα που γεννά το φασισμό, τον εθνικισμό και το ρατσισμό.
Το σύστημα, τα μονοπώλια και η εξουσία τους διαθέτουν ακόμη αρκετές εφεδρείες για τον εγκλωβισμό λαϊκών στρωμάτων, σε μια περίοδο που δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία αναμόρφωσης του πολιτικού σκηνικού.
Χρειάζεται να δυναμώσει ακόμη περισσότερο μέσα στην εργατική τάξη, στη νεολαία και το κίνημα η γραμμή της αντεπίθεσης και της ρήξης σε αντίθεση με τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης, την ΕΕ και την πολιτική που στηρίζει αυτόν το δρόμο, με την ενσωμάτωση και την παθητική αναμονή. Σήμερα είναι παρόντα και απέναντι από το λαό τα μνημόνια διαρκείας της ΕΕ, οι στόχοι της ανταγωνιστικότητας και της νέας ανάκαμψης της κερδοφορίας του κεφαλαίου, που οδηγούν σε μεγαλύτερη χρεοκοπία του λαού και δεν μπορούν να λύσουν τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα, όπως αυτό της ανεργίας. Η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και τα άλλα κόμματα υπηρετούν αυτόν τον αντιλαϊκό δρόμο και προσπαθούν να τον εξωραΐσουν στα μάτια του λαού.

8. Το ΚΚΕ, συνεπές σε όσα έλεγε και πριν από τις εκλογές, δεν πρόκειται να στηρίξει ή να δώσει ανοχή στη νέα κυβέρνηση. Θα αξιοποιήσει τη συσπείρωση δυνάμεων, που σε αυτή τη φάση πραγματοποίησε, για να κάνει αυτό που υποσχέθηκε στο λαό, να υπάρξει δυνατή εργατική - λαϊκή αντιπολίτευση υπέρ του λαού και στη Βουλή, με τις προτάσεις του, αλλά πάνω από όλα στο κίνημα για να δυναμώσει η λαϊκή συμμαχία για το σήμερα και για την προοπτική. Για να δυναμώσουν οι αγώνες ενάντια στην ΕΕ, στα μνημόνια διαρκείας, στα μονοπώλια, στο κεφάλαιο και την εξουσία του, που είναι εδώ, παρόντα. Για να ανακτηθούν οι μεγάλες απώλειες των εργαζομένων την περίοδο της κρίσης, για να μην πληρώσουν ξανά οι μισθωτοί και οι αυτοαπασχολούμενοι τα όποια ψίχουλα δοθούν στην ακραία φτώχεια, αλλά να πληρώσουν οι μονοπωλιακοί όμιλοι, το κεφάλαιο.

Το ΚΚΕ θα δυναμώσει τις προσπάθειες και τις πρωτοβουλίες του για τα οξυμένα λαϊκά προβλήματα, για την ανακούφιση των ανέργων, των λαϊκών νοικοκυριών. Θα δυναμώσει τις προσπάθειες για την ανασύνταξη του εργατικού - λαϊκού κινήματος, για την ανάπτυξη της λαϊκής αλληλεγγύης, για την οικοδόμηση της λαϊκής συμμαχίας ενάντια στα μονοπώλια και το καπιταλιστικό σύστημα.
Το ΚΚΕ θα συνεχίσει να προβάλλει και να παλεύει μέσα στο λαό για τη μοναδική φιλολαϊκή διέξοδο: Με το λαό στην εξουσία, πραγματικά κυρίαρχο, ικανό να αναδείξει τη δική του διακυβέρνηση, τη διακυβέρνηση της εργατικής - λαϊκής εξουσίας, καταργώντας την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Μόνο η κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής και των υποδομών μπορεί να στηρίξει έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης, προς όφελος των λαϊκών αναγκών, με κεντρικό σχεδιασμό, με τελείως διαφορετικά κίνητρα στην κατανομή των πόρων. Τον δρόμο, που η αποδέσμευση από την ΕΕ, η μονομερής διαγραφή του χρέους μπορούν να αποκτήσουν λαϊκό περιεχόμενο. Να οικοδομήσει και ν' ανα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΖΗΤΗΜΑ

    ΔΙΑΛΕΞΗ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΖΗΤΗΜΑ

ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΔΙΣΜΑ…

Όταν οι Μαρξ και Ένγκελς αρχικά και στη συνέχεια ο Λένιν επεξεργάστηκαν τη θεωρία του επιστημονικού σοσιαλισμού-κομμουνισμού, πήγαν αρκετά πιο μπροστά από την εποχή τους, όσο βέβαια το επέτρεπαν οι συνθήκες. Άνοιξαν ζητήματα και θέματα και της βάσης και του εποικοδομήματος, παρά το γεγονός ότι τότε το κύριο ήταν η αναγκαιότητα πάλης κατά του καπιταλισμού, η αποκάλυψη των νόμων της βασικής αντίθεσης και των αντιφάσεων που χαρακτηρίζουν τον κοινωνικοοικονομικό καπιταλιστικό σχηματισμό.

Πρόκειται για μια απόδειξη ότι η θεωρία μας είναι επίκαιρη και σήμερα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξελίξεις, ότι δεν έχουμε παλιά φαινόμενα με νέα μορφή, ζητήματα για τα οποία πρέπει ν’ αναπτύσσεται η μελέτη, έρευνα, ερμηνεία εκ μέρους του Κόμματος, επομένως να εμπλουτίζεται και ν’ αναπτύσσεται η θεωρία μας.

Έτσι, τα Κομμουνιστικά Κόμματα που στις αρχές του 20ού αιώνα έκαναν τα πρώτα βήματά τους, είχαν ένα απόθεμα θεωρητικού υλικού που αντικειμενικά έδινε υπεροχή και δυναμική κατεύθυνση απέναντι στην αστική τάξη, που ήδη ήταν αρκετά έμπειρη την περίοδο που ο καπιταλισμός περνούσε στο ανώτατο στάδιό του, το ιμπεριαλιστικό.

Ένα από τα μεγάλα θεωρητικά και πρακτικής αξίας ζητήματα αποτελούσε η ανάδειξη του ταξικού χαρακτήρα του γυναικείου ζητήματος.

Οι κομμουνιστικές ιδέες και οι θέσεις, τα συνθήματα για το ζήτημα της ισοτιμίας και ισότητας των δύο φύλων, στο επίπεδο του εργατικού κινήματος, με το βάρος των σκοταδιστικών αντιλήψεων για τη γυναίκα και το ρόλο της στην οικογένεια και γενικότερα στην κοινωνία, με την έκταση του αναλφαβητισμού και των προλήψεων, ήταν πολύ τολμηρές, προχωρημένες, επαναστατικές στην κυριολεξία.

Ο επαναστατικός χαρακτήρας της θεωρίας-ιδεολογίας μας συνίσταται βεβαίως στο ζήτημα της στρατηγικής, εμποτίζει όμως κι εμπλουτίζει όλα τα προβλήματα-ζητήματα που έχουν σχέση με τις συνθήκες δουλειάς και ζωής, τις σχέσεις παραγωγής, το ιδεολογικό, πολιτιστικό, πνευματικό εποικοδόμημα.

Το Κόμμα μας υιοθέτησε τις θέσεις και κατευθύνσεις των θεμελιωτών της κομμουνιστικής ιδεολογίας Μαρξ - Ένγκελς για το γυναικείο ζήτημα από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του, σε μια Ελλάδα που ήταν αδιανόητο να γίνεται λόγος για τη χειραφέτηση της γυναίκας, τη συμμετοχή στην ταξική πάλη, στην πάλη για την εξουσία, όταν τότε δεν αναγνωριζόταν στις γυναίκες ούτε το δικαίωμα της ψήφου.

Είχαμε δηλαδή από την πρώτη στιγμή, ιδεολογική, πολιτική, ηθική υπεροχή και σ’ αυτό το τόσο δύσκολο εκείνη την περίοδο πρόβλημα.

Σκεφτείτε τι συνθήκες υπήρχαν στην Ελλάδα του 1918, αλλά και των κατοπινών χρόνων, στις οποίες το Κόμμα μιλούσε για την ισότητα των δύο φύλων, αποκάλυπτε το χαρακτήρα του γάμου και της οικογένειας στις συνθήκες του καπιταλισμού, υποστήριζε την αθεΐα, το διαχωρισμό του γάμου και της βάπτισης από τη θρησκευτική τελετή. Αυτό, ανεξάρτητα από την εμβέλεια που είχε η δράση του Κόμματος, ήθελε πολλή τόλμη. Και αυτό το έζησαν οι πρώτες κομμουνίστριες.

Οι νεότερες γενιές, ειδικά οι πολύ νέοι σύντροφοι και συντρόφισσες, δεν είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν άμεσα τις εμπειρίες των πρώτων κομμουνιστριών του 20ού αιώνα, πόσα εμπόδια και σκοπέλους έπρεπε να περάσουν -και μάλιστα σε συνθήκες διώξεων- στο κίνημα, αλλά και μέσα στο Κόμμα. Η σ. Αύρα Παρτσαλίδου έλεγε ότι, όταν την έστειλαν καθοδηγήτρια σε μια ΚΟΒ, οι σύντροφοι την κοιτούσαν με μισό μάτι, τους φαινόταν άβολο κι αφύσικο να έχουν γυναίκα καθοδηγήτρια και μάλιστα πολύ νέα τότε στην ηλικία. Κι όταν μάλιστα έβγαλε και τσιγάρο (ήταν φανατική καπνίστρια, κάπνιζε από τα 15 της χρόνια μέχρι που πέθανε), έγινε χαμός, την αγριοκοίταζαν. Εκείνη την εποχή, γυναίκα που κάπνιζε, ακόμα και για τους κομμουνιστές, ήταν μεγάλη πρόκληση. Η συντρόφισσα ήταν ένα πολύ ανεξάρτητο πνεύμα σε αυτά, όχι με την έννοια του μοντερνισμού, αλλά είχε μάθει να καπνίζει και θεώρησε φυσιολογικό να καπνίσει την ώρα που ανέλυε την πολιτική κατάσταση και τα καθήκοντα των Κομματικών Οργανώσεων.

Για την κοινωνία τότε, ακόμα και για τους αγωνιστές, ήταν πρόκληση να πηγαίνουν οι γυναίκες στην εξορία και πίσω τους να μένει ο σύζυγος και κυρίως τα παιδιά. Το ίδιο ίσχυε και για τις φυλακισμένες εκείνα τα χρόνια. Αυτά ήταν πράγματα πρωτόγνωρα.

…Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ

Σήμερα, συχνά κομμουνιστές και κομμουνίστριες υποχωρούν και συμβιβάζονται με θρησκευτικό γάμο, βάπτισμα παιδιών, ενώ υπάρχει ο θεσμοθετημένος διαχωρισμός τους και ακολουθείται και από αστούς.

Σε μια σειρά ζητήματα όπως είναι το γυναικείο ζήτημα, ενώ είχαμε υπεροχή για πάρα πολλά χρόνια, στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, του ΔΣΕ, σήμερα η εργατική τάξη, ο εργαζόμενος λαός δε μας ξεχωρίζει για τις τολμηρές ως ουσία επαναστατικές μας θέσεις σε σχέση με το γυναικείο ζήτημα. Μάλλον αγνοούν τη διαφορά μας από τις απόψεις γενικά περί ισότητας, ακόμη κι εκείνοι που λίγο-πολύ κάτι γνωρίζουν από τη στρατηγική μας, το Πρόγραμμά μας.

Δε μας ξεχωρίζουν έστω και με κριτικό ή ερωτηματικό τρόπο για τη θέση μας πάνω σε αυτό το πρόβλημα, την κοινωνική ισότητα και σε φυλετική βάση. Δεν έχουμε αναδείξει την υπεροχή μας, ενώ έχουμε γενικά υπεροχή (και παγκόσμια μπορούμε να πούμε), αφού είμαστε ένα από τα λίγα κόμματα που αντέξαμε την πίεση της αντεπανάστασης, ανεξάρτητα από τα πισωγυρίσματα και τις δυσκολίες.

Η υπεροχή ιδεών, όταν αξιοποιείται, ανεβάζει την ικανότητά μας να επιδράμε σε εργάτες-εργάτριες, υπαλλήλους, φτωχά λαϊκά στρώματα στην πόλη και στην ύπαιθρο, σε όσους και όσες έχουν λίγο-πολύ μια ριζοσπαστική συνείδηση, ενδιαφέρον προς το πραγματικά καινούργιο για την πλειοψηφία. Είναι ένα σοβαρό βήμα για ν’ αντιπαλέψουμε το σκοταδισμό, τον ψευτοανανεωτισμό και ψευτομοντερνισμό.

Δεν αναφερόμαστε λεπτομερειακά στο ζήτημα αυτό ως πρόβλημα ιδεολογικής, πολιτικής και μαζικής πάλης, γιατί το συζητήσαμε αναλυτικά στα τρία τελευταία Συνέδρια, το 17ο , το 18ο και το 19ο.

Η πορεία της ταξικής πάλης έδειξε πως το ΚΚ δεν πρέπει απλώς ν’ ανταποκρίνεται στις ανάγκες του καθημερινού αγώνα ή γενικά ν’ αναγνωρίζει την εποχή μας ως εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, αλλά θα πρέπει να πηγαίνει και πιο μπροστά όσον αφορά τη μελέτη τάσεων, όσον αφορά τη ζύμωση των θέσεων και ιδεών μας που σχετίζονται με το σοσιαλισμό-κομμουνισμό. Αυτό σημαίνει πρωτοπορία, κάτι που μόνο το Μπολσεβίκικο Κόμμα στη Ρωσία κατέκτησε στις αρχές του αιώνα και τα επόμενα χρόνια.

Γενικά τι μένει στις γραμμές μας και στον ευρύτερο περίγυρο που επηρεάζουμε; Ότι εμείς παλεύουμε για την ισοτιμία των δύο φύλων. Αλλά το ζήτημα της ισοτιμίας και των αιτημάτων που σωστά προβάλλουμε ως Κόμμα και μέσα στο εργατικό κίνημα είναι ένα τμήμα του ολοκληρωμένου πυρήνα των θέσεών μας, ενώ η αποσπασματική προβολή του δε συμβάλλει από μόνη της στη ριζοσπαστικοποίηση και στην προσέλκυση εργατριών στην οργανωμένη δράση. Άλλωστε το ζήτημα της ισότητας, ως σύνθημα, το προβάλλουν εδώ και πολλά χρόνια όλα τα κόμματα.

Δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι την υπεροχή που είχαμε ως ένα βαθμό και τα πρώτα χρόνια της «μεταπολίτευσης», τη χάσαμε όταν οι αστικές κυβερνήσεις προχώρησαν σε αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, στο εργατικό, υιοθέτησαν διατάξεις περί ισοτιμίας γυναίκας-άνδρα κάτω από την πίεση μιας πραγματικότητας: όταν το καπιταλιστικό σύστημα είχε ήδη προσελκύσει σημαντικό μέρος γυναικείων εργατικών χεριών, όταν ήθελε να βελτιωθεί το μορφωτικό επίπεδο της γυναίκας για να συμβάλει στην άνοδο της κερδοφορίας, όταν ήδη αστές γυναίκες είχαν διακριθεί μέσα στην τάξης τους.

Η πορεία της ταξικής πάλης όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και γενικότερα, έδειξε ότι η συνειδητοποίηση της ταξικής φύσης του γυναικείου ζητήματος και ιδιαίτερα η εξέλιξή του στον καπιταλισμό αποτελεί δείκτη του επιπέδου της πολιτικής συνείδησης της εργατικής τάξης, των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Με αυτήν την έννοια, υπάρχει ανάγκη το Κόμμα ν’ ανακτήσει σήμερα την ιδεολογικοπολιτική του υπεροχή και στο καίριο αυτό ζήτημα. Η λειψή γνώση-κατανόηση πώς συμπλέκεται το ταξικό και φυλετικό ζήτημα για την εργατική τάξη, πριν απ’ όλα, αδυνατίζει τη βαθύτερη γνώση για το χαρακτήρα και τους νόμους του καπιταλιστικού συστήματος, τη σχέση οικονομίας και πολιτικής, σχέσεων ιδιοκτησίας και κοινωνικών σχέσεων, βάσης κι εποικοδομήματος, δυσκολεύει τη σταθερή διάθεση δράσης, αυτοθυσίας στους καθημερινούς αγώνες, στην επαναστατική προοπτική.

ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΖΗΤΗΜΑ ΩΣ ΣΥΖΕΥΞΗ ΤΟΥ ΤΑΞΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΥΛΕΤΙΚΟΥ

Η συνειδητοποίηση της σύζευξης του ταξικού και του φυλετικού επιδρά θετικά σε όλες τις μορφές πάλης στις συνθήκες του καπιταλισμού, αλλά και στη συνειδητοποίηση της υπεροχής του σοσιαλισμού-κομμουνισμού.

Η κατανόηση-συνειδητοποίηση της σύζευξης οδηγεί κατευθείαν στην επιβεβαίωση της θέσης μας ότι δεν μπορεί να γίνεται διαχωρισμός με βάση το φύλο, ανδρικό-γυναικείο, πολύ περισσότερο, δεν είναι δυνατό να θεωρείται το γυναικείο φύλο αταξικά. Το Κόμμα δρα για το ζήτημα αυτό στην εργατική τάξη και τους συμμάχους της βλέποντας ως αντίπαλους την αστική τάξη και τους συμμάχους της με τα δύο φύλα μαζί, άνδρες και γυναίκες.

Έτσι μπορεί να κατανοηθεί γιατί το γυναικείο κίνημα, η πάλη για τα προβλήματα των γυναικών, είναι πρώτ’ απ’ όλα υπόθεση της εργατικής τάξης, γιατί η Λαϊκή Συμμαχία, που βασίζεται στις κοινωνικές αντικαπιταλιστικές αντιμονοπωλιακές δυνάμεις, επεκτείνεται στο ιδιαίτερα οργανωμένο ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα, ενώ οι γυναίκες δε συνιστούν τάξη ή στρώμα. Δεν το βλέπουμε μόνο από τη φυλετική πλευρά, έστω κι αν στις συνθήκες του καπιταλισμού υπάρχει ζήτημα ορισμένων φυλετικών διακρίσεων και στις γραμμές της αστικής τάξης και των συμμάχων της, κυρίως για λόγους ιδεολογικούς, επειδή επιβιώνουν αναχρονιστικές ιδέες.

Ο Μαρξ, ο Ένγκελς κι ο Λένιν είπαν ορισμένα πράγματα που ήταν πολύ μπροστά για την εποχή τους. Τα πρώτα χρόνια όταν ιδρύθηκε το Κόμμα, τα λέγαμε κι εμείς σ’ ένα μικρό ακροατήριο, αλλά μετά, κάτω από το βάρος εξελίξεων, των ιδιαίτερων δυσκολιών όπως της παρανομίας και ημιπαρανομίας, σταματήσαμε ν’ αναδεικνύουμε ολοκληρωμένα και ως εργατικό πρόβλημα το γυναικείο ζήτημα. Η μαρξιστική-λενινιστική διδασκαλία για το γυναικείο ζήτημα δεν εδραιώθηκε μέσα στο Κόμμα ως τρόπος σκέψης και δράσης, στάσης.

Ένα ζήτημα που έθεσε ο Μαρξ και αφορά όλους, αλλά έχει ιδιαίτερη αξία για τις εργαζόμενες γυναίκες, είναι ότι η πραγματική ελευθερία του ανθρώπου αρχίζει μετά από τη λήξη της εργασίας. Αυτό το είπε ο Μαρξ, ενώ έδινε τέτοια σημασία στο θέμα της εργασίας, όταν χαρακτήριζε κοινωνική πρόοδο την είσοδο της γυναίκας στην κοινωνική εργασία, μίλησε για πραγματική ελευθερία του ανθρώπου που αρχίζει μετά από τη λήξη της εργασίας, υπολογίζοντας την εργασία σε συνθήκες σοσιαλισμού-κομμουνισμού, που δε συγκρίνονται με αυτές του καπιταλισμού.

Ο Λένιν υπογράμμιζε ότι η γυναίκα θ’ απελευθερωθεί όταν αναπτυχθούν οι παραγωγικές δυνάμεις, όταν κοινωνικοποιηθεί όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος του σπιτικού νοικοκυριού ώστε η γυναίκα να γλιτώσει από την αποβλακωτική σκλαβιά του σπιτιού. Βεβαίως, και στον καπιταλισμό τα σύγχρονα μέσα προσφέρουν δυνατότητα μείωσης της βαριάς χειρωνακτικής δουλειάς του νοικοκυριού, όμως και στις συνθήκες του σημερινού καπιταλισμού ο ελεύθερος χρόνος για το ζευγάρι και ιδιαίτερα για τη γυναίκα της εργατικής τάξης είναι πολύ λίγος, έως κι ανύπαρκτος.

Σκεφτείτε πόσο επαναστατική ήταν η θέση για την αποβλακωτική δουλειά του νοικοκυριού στο σπίτι την περίοδο που τα έλεγε ο Λένιν. Ούτε ως ίχνος σκέψης δεν υπήρχε στην υπόλοιπη κοινωνία.

Σήμερα βεβαίως πολύ περισσότερες γυναίκες θα χειροκροτήσουν αυτήν τη θέση, αλλά από μια περιορισμένη αστική αντίληψη και όχι ως στοιχείο για να μετέχει η εργάτρια, η εργαζόμενη στην πάλη, στην επαναστατική δράση, στα όργανα εξουσίας κι ελέγχου, όχι ως ταξικό ζήτημα, αλλά ως φυλετικό δικαίωμα.

Ο Λένιν μάλιστα έθετε τα ζητήματα αυτά σε μια περίοδο που δεν είχε ακόμα καλά-καλά κριθεί αν η σοσιαλιστική εξουσία θα νικούσε την αντεπανάσταση και την ιμπεριαλιστική επέμβαση-περικύκλωση.

Έθετε με παρρησία το ζήτημα ότι από τα πρώτα καθήκοντα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης ήταν ν’ αντιμετωπιστεί η δημιουργία δημόσιων εστιατορίων, παιδικών σταθμών, πλυντηρίων, γενικότερα ένα σημαντικό μέρος των εργασιών του ατομικού νοικοκυριού να περάσει στην κοινωνική εργασία, ώστε ν’ απελευθερωθεί η γυναίκα που τότε ήταν απόλυτα προσκολλημένη σε αυτές τις εργασίες.

Σήμερα υπάρχει έδαφος να κατανοηθούν τέτοιες θέσεις προσαρμοσμένες, αλλά και η διαφορά με την αστική κι οπορτουνιστική αντίληψη που δε βλέπουν ή δε θέλουν να δουν την εμπορευματοποίηση τέτοιων λειτουργιών, τον πραγματικό σκοπό τους, που είναι κυρίως το καπιταλιστικό κέρδος, η σχετική ή και απόλυτη αύξηση του χρόνου εργασίας, η άνοδος της παραγωγικότητας κι ανταγωνιστικότητας για την κερδοφορία ή για την επανάκαμψη της κερδοφορίας σε συνθήκες κρίσης, αλλά και η ενσωμάτωση.

Η συνειδητοποίηση της ανάγκης να μειωθεί ο χρόνος ορισμένων σπιτικών εργασιών, όσο κι αν είναι ελκυστική για την οικογένεια, δε σημαίνει ότι αυτόματα οδηγεί στη ριζοσπαστικοποίηση, στην οργάνωση και δράση. Ωστόσο το έδαφος είναι πιο πρόσφορο σήμερα για ν’ ανοίξουμε και να βαθύνουμε σε τέτοια ζητήματα στην αντιπαράθεση μεταξύ καπιταλισμού-σοσιαλισμού, κομμουνισμού, αλλά και τις πραγματικές αιτίες που στις σημερινές συνθήκες της κρίσης υπάρχει νέα υποχώρηση.

Όταν οι κομμουνιστές μιλούσαν εναντίον της κυρίαρχης άποψης που ήταν και νομικά-θεσμικά νομιμοποιημένη, ότι η γυναίκα στον καπιταλισμό είναι κτήμα του άνδρα, ξέσπασε ένας ύπουλος πόλεμος ότι οι κομμουνιστές θέλουν να καταργήσουν το θεσμό της οικογένειας και να επιβάλουν την κοινοκτημοσύνη των γυναικών. Και μόνο αυτή η γελοία κι χυδαία πολεμική είναι η απόδειξη της δικής μας υπεροχής που σήμερα πρέπει κυριολεκτικά ν’ ανακτήσουμε, να προκαλέσουμε αντίδραση και ν’ ανοίξει η δική μας αντεπίθεση και στο γυναικείο ζήτημα.

Υπάρχει πρόσθετη ανάγκη ν’ αποκαλύψουμε την αστική και οπορτουνιστική υποκρισία για το πώς βλέπουν την ισοτιμία των δύο φύλων, να πολεμήσουμε νέες στρεβλώσεις που προσθέτουν και που είναι πολύ επικίνδυνες ιδιαίτερα για τις νεότερες ηλικίες που έχουν μεγάλη σχετικά απόσταση από την πείρα των ταξικών αγώνων, την προσφορά του σοσιαλισμού.

Λόγου χάρη, έχει γίνει σημαντικός νομοθετικός εκσυγχρονισμός στην Ελλάδα -έστω και καθυστερημένα- που επέδρασε και στην άμβλυνση των ακραίων απόψεων ότι η γυναίκα είναι κτήμα του άνδρα, ταυτόχρονα όμως διατηρείται ο βασικός αναχρονιστικός πυρήνας. Στον αστικό εκσυγχρονισμό π.χ. περιλαμβάνεται το ότι η γυναίκα διατηρεί το επώνυμό της, τα στοιχεία της γυναίκας σήμερα αναφέρονται στον πατέρα και όχι στο σύζυγο. Η οικονομική «απεξάρτηση» της εργαζόμενης γυναίκας από τον άνδρα είχε ως αποτέλεσμα ν’ αυξηθούν τα διαζύγια, οι περισσότεροι του ενός γάμοι. Επομένως, η ταυτότητα της γυναίκας έπρεπε να φέρει πιο σταθερά στοιχεία, όπως το πατρώνυμο κι όχι το όνομα του συζύγου. Το αστικό θεσμικό σύστημα έπρεπε σ’ αυτό να απαλλαγεί από γραφειοκρατικές δυσκολίες.

Ο Ένγκελς κατέθεσε τη σκέψη ότι μελλοντικά, στις συνθήκες του κομμουνισμού, θα συμβούν και αλλαγές στη μορφή της συμβίωσης, χωρίς βεβαίως να μπορεί να τις περιγράψει και να τις προσδιορίσει, καθώς αυτό θα ήταν μεγάλη αυθαιρεσία.

Το αστικό θεσμικό πλαίσιο δε διστάζει να προχωρά σε μεταρρυθμίσεις που το αναγκαίο εκσυγχρονιστικό στοιχείο συνυπάρχει με το αντιδραστικό ως προς το θεσμό του γάμου. Και τέτοιο είναι η θεσμοθέτηση της οικογένειας των ομοφυλοφίλων, η νομιμοποίηση δύο άνδρες ή δύο γυναίκες να θεωρούνται γονείς. Η αναπαραγωγική διαδικασία μπαίνει σ’ επικίνδυνα τούνελ, καθώς συζητιέται η νομιμοποίηση της παρέμβασης στο DNA για την τεκνοποίηση, όχι για λόγους ιατρικούς.

Αυτές οι απόψεις και πρακτικές δεν αντιμετωπίζονται έτσι απλά μ’ ένα «όχι» ή μ’ ένα «ναι», αλλά με την ανάδειξη της δικής μας θέσης για την ταξική προέλευση και την εξέλιξη της οικογένειας, για τα δικαιώματά της, τις σχέσεις των δύο φύλων, τα δικαιώματα των παιδιών κλπ., και στο επίπεδο των αιτημάτων, αλλά και των απόψεων, των ιδεών. Χρειάζεται να γνωρίζουμε και ενιαία να διακηρύσσουμε και να παλεύουμε για αιτήματα που διευκολύνουν στην απεξάρτηση γυναίκας και παιδιού, όπως είναι η κοινωνική ασφάλιση για όλους χωρίς προϋποθέσεις, το επίδομα ανεργίας χωρίς προϋποθέσεις, μέτρα κοινωνικής προστασίας του παιδιού κλπ.

Το συμπέρασμα είναι ότι, δίχως την εξειδίκευση της στρατηγικής μας στις γυναίκες, δίχως την ένταξη του γυναικείου ζητήματος στον ιδεολογικό, πολιτικό, εργατικό μαζικό αγώνα, δε θα έχουμε την απαιτούμενη ικανότητα, την όποια αποτελεσματικότητα, με βάση κάθε φορά το συσχετισμό δυνάμεων, στην πάλη κατά του καπιταλισμού. Όταν αφήνουμε σοβαρά κενά σε ζητήματα όπως το γυναικείο ζήτημα ή και άλλα που δεν είναι της παρούσης, τότε το κενό το καταλαμβάνει ο αντίπαλος.

Ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής δεν αποκαλύπτεται μόνο με τη σωστή γενική τοποθέτηση της αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας. Για να κατανοηθεί αυτή, απαιτείται να φωτίζονται από αυτήν τη σκοπιά όλες οι πλευρές της εργασίας και της ζωής.

Δεν αρκεί ν’ αναδειχτεί ο πρωτοπόρος ρόλος μας μόνο με συγκεκριμένα αιτήματα και διεκδικήσεις -που βεβαίως οφείλουμε να επεξεργαζόμαστε συνεχώς- αλλά πρέπει αυτά να εντάσσονται στην πάλη των ιδεών, στην προβολή της ιδεολογίας μας.

Άλλωστε στις συνθήκες του καπιταλισμού τα αστικά κόμματα, το αστικό πολιτικό σύστημα έχει δείξει ικανότητα να υιοθετεί ορισμένα συνθήματα και να τους προσδίδει το δικό του ταξικό περιεχόμενο. Έτσι, υιοθέτησε το σύνθημα της ισοτιμίας των δύο φύλων και το μετέτρεψε σε «ίσες ευκαιρίες» των δύο φύλων, στ’ όνομα των οποίων ισοπέδωσε ευνοϊκές ρυθμίσεις υπέρ των γυναικών.

Αλλά και η παραγωγή διάφορων εργαλείων και καταναλωτικών προϊόντων, όπως είναι αυτά στα οποία ήδη αναφερθήκαμε, με τον εξηλεκτρισμό και την αυτοματοποίηση του νοικοκυριού, τα έτοιμα και προμαγειρεμένα φαγητά, που όλα όμως λειτουργούν ως εμπορεύματα, εγκλωβίζουν τους εργαζόμενους και με νέες μορφές απομύζησης του εργατικού μισθού μέσω πιστωτικών καρτών και τραπεζικών δανείων.

Έχει αποδειχτεί σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα ότι ο καπιταλισμός, το αστικό πολιτικό σύστημα και η καπιταλιστική εργοδοσία έδωσαν πολύ βάρος στην «επαναστατικοποίηση» των μέσων παραγωγής, στην αυτοματοποίηση, στην πληροφορική, υιοθέτησαν πολλές ριζοσπαστικές τεχνοκρατικού τύπου ιδέες, έκαναν πολλές δοκιμές στην οργάνωση και διεύθυνση της παραγωγικής διαδικασίας, ταυτόχρονα όμως διατήρησαν ακόμα και αναχρονιστικές ιδέες προηγούμενων κοινωνικών συστημάτων στο ζήτημα της οικογένειας, των σχέσεων των δύο φύλων, στο ζήτημα της θρησκείας κλπ. Αυτή η τάση ισχύει παντού, με διαφορετικό βαθμό οξύτητας, πιο αμβλυμμένα στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, πιο έντονα στις λιγότερο ανεπτυγμένες. Ο καπιταλισμός έδωσε στη γυναίκα το δικό της επώνυμο, αναγνώρισε την ισοτιμία παιδιών εντός κι εκτός γάμου, ταυτόχρονα διατήρησε σε άλλες περιοχές βάρβαρες επιλογές, που τις βλέπουμε σε αραβικές, ασιατικές κι αφρικανικές χώρες.

Κι εκεί που διατήρησε αναχρονισμούς κι εκεί που τους έβαλε στο περιθώριο κι έκανε εκσυγχρονισμούς, κράτησε σταθερή στάση στο να συσκοτίσει την ταξική φύση του γυναικείου ζητήματος. Στις συνθήκες της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης που δε συμβαίνει για πρώτη φορά τώρα (ας μην ξεχνάμε την περίοδο του 1920-1930 ή της αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ τη δεκαετία 1980), πισωγυρίζει ακόμα περισσότερο προκειμένου να συμφιλιώσει τη γυναίκα με τη μερική, περιστασιακή απασχόληση, με τη δουλειά στο σπίτι ή κοντά στο σπίτι κλπ.

Αυτή η φαινομενικά αντιφατική στάση -από τη μια μεριά τεχνολογικός εκσυγχρονισμός της βιομηχανίας, του εμπορίου, των διοικητικών και άλλων κρατικών υπηρεσιών και από την άλλη διατήρηση αναχρονιστικών αντιλήψεων- φαίνεται σε όλο τον 20ό αιώνα, ακόμα και στο ζήτημα της ψήφου για το αστικό κοινοβούλιο. Ενώ ο καπιταλισμός είχε μεγάλη ανάπτυξη στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη, το δικαίωμα της ψήφου για τη γυναίκα καθιερώθηκε με μεγάλη καθυστέρηση.

Ο Μαρξ απέδειξε ότι ο καπιταλισμός -μιλώντας για τη μαζική αξιοποίηση της γυναικείας και παιδικής εργασίας- μοίρασε την αξία της εργατικής δύναμης του άντρα στη γυναίκα και στα παιδιά. Αυτό τι υποδεικνύει; Ότι δεν πρέπει να βλέπουμε την εργατική τάξη ως ένα άθροισμα ατόμων που δρουν στο συνδικαλιστικό κίνημα, που ανήκουν στον έναν ή τον άλλο κλάδο. Απέναντί μας στέκεται το ζήτημα της εργατικής, της λαϊκής οικογένειας που περικλείει στο εσωτερικό της εργάτες/εργάτριες που συνήθως ανήκουν σε διαφορετικό κλάδο -ο ένας μπορεί να είναι στον ιδιωτικό τομέα, ο άλλος στον κρατικό παραγωγικό τομέα, ο ένας να είναι άνεργος ή άνεργη ή και οι δύο άνεργοι, και μαζί είναι τα παιδιά τους που μπορεί να είναι στα θρανία, στο πανεπιστήμιο ή στο ΤΕΙ, να είναι εργαζόμενα ή άνεργα, να έχουν την α΄ ή τη β΄ εργασιακή σχέση. Στην εργατική οικογένεια υπάρχουν οι ηλικιωμένοι γονείς-συνταξιούχοι κλπ. Μπορεί να υπάρχουν άτομα με ειδικές ανάγκες, υπάρχει και η μονογονεϊκή οικογένεια κλπ. Άρα το ζήτημα της σχέσης των δύο φύλων, της ισοτιμίας και ισότητας δεν είναι θέμα δύο εκπροσώπων των φύλων, αλλά της οικογένειας, της πολιτικής απέναντι στην οικογένεια.

Βέβαια τα τελευταία χρόνια το Κόμμα έχει κάνει πρόοδο π.χ. στην αντίληψη και στη δουλειά με τα νέα ζευγάρια. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να γίνει πολύ περισσότερο κατανοητή η θέση μας για την ισοτιμία των δύο φύλων στον καπιταλισμό, στο σοσιαλισμό-κομμουνισμό, να γίνει αντιπαράθεση με τις εξαιρετικά επιζήμιες κι αποπροσανατολιστικές απόψεις που προβάλλουν όλα τ’ άλλα κόμματα, εξηγώντας το γυναικείο ζήτημα ως πρόβλημα ανδροκρατικών και πατριαρχικών αντιλήψεων, αταξικά, αντιβιολογικά-αντιεπιστημονικά.

Αναφέραμε ήδη ότι η αστική ιδεολογία και στρατηγική είναι πιο ευέλικτη στην υιοθέτηση νέων τρόπων και μεθόδων αύξησης της ταξικής εκμετάλλευσης και είναι λιγότερο ευκίνητη στην απαλλαγή από αναχρονιστικές αντιλήψεις που επικρατούσαν την περίοδο του προμονοπωλιακού καπιταλισμού, την περίοδο που μόλις αναπτυσσόταν η βιομηχανία, την περίοδο συμβιβασμού της αστικής τάξης με την αριστοκρατία των γαιοκτημόνων κλπ.

Την τελευταία 20ετία δείχνει μια μεγάλη κινητικότητα με φαινομενικά νεωτερικές ιδέες που στην πραγματικότητα είναι επιστροφή στο παρελθόν, επίσης ιδέες που εκφράζουν πλήρη ανορθολογισμό, με παραγνώριση των ιδιαίτερων βιολογικών διαφορών που υπάρχουν στα δύο φύλα, όπως βιολογικές διαφορές υπάρχουν και κατά ηλικία, ακόμα και ανάλογα με το σε ποιο γεωγραφικό φυσικό περιβάλλον ζει ο καθένας, η καθεμιά κλπ.

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε ότι ψηφίστηκε νόμος απ’ το γερμανικό κοινοβούλιο σύμφωνα με τον οποίο, όταν γεννιούνται παιδιά, δε θ’ αναγράφεται το φύλο τους. Θ’ αναγράφεται στην πορεία, ανάλογα με το πώς αισθάνεται ο καθένας ή η καθεμιά. Υπάρχουν επιστημονικά συγγράμματα που διδάσκονται σε τμήματα Γυναικείων Σπουδών των πανεπιστημίων στα οποία υποστηρίζεται ότι ο καθοριστικός παράγοντας δεν είναι αν γεννιέσαι άνδρας ή γυναίκα, αγόρι ή κορίτσι, αλλά το τι γίνεσαι στην πορεία, ότι δεν χαρακτηρίζει το βιολογικό φύλο έναν άνδρα ή μία γυναίκα, αλλά το «κοινωνικό φύλο». Αυτό που ο ίδιος ή η ίδια αισθάνεται ότι είναι.

Στο δήμο της Βενετίας δεν χρησιμοποιούνται οι όροι μητέρα, πατέρας για εγγραφή των παιδιών στους παιδικούς σταθμούς, αλλά γονιός, γονείς. Στην Αργεντινή, με νόμο του κοινοβουλίου, έγινε δεκτό ένα αγοράκι 6 ετών να θεωρείται κοριτσάκι γιατί έτσι πίστευε το ίδιο.

Δεν είναι άσχετο το γεγονός αυτό με το ότι αποφασίστηκε σε μια σειρά χώρες να υιοθετούν οι οικογένειες των ομοφυλοφίλων ή να κάνουν παιδιά με υποβοηθούμενη τεκνοποίηση, με τη βοήθεια τράπεζας ωαρίων και σπέρματος, οπότε δεν μπορούν να λέγονται μπαμπάς και μαμά, είναι γονείς· είτε είναι δύο γυναίκες είτε δύο άνδρες. Εδώ φτάνει ο καπιταλισμός: Σ’ έναν ανορθολογισμό, στον οποίο, από την ανορθολογική, αντιεπιστημονική εκδοχή που η γυναίκα θεωρούνταν ως βιολογικά κατώτερη, περάσαμε στην κατάργηση ουσιαστικά των ιδιαίτερων βιολογικών χαρακτηριστικών του άνδρα και της γυναίκας, τα οποία υπάρχουν και πρέπει να υπολογίζονται στην εργασία, στην αναπαραγωγική διαδικασία, στη λειτουργία των δύο φύλων ως προς τη μητρότητα και την πατρότητα. Η αναπαραγωγή της οικογένειας έχει να κάνει με τη σχέση άνδρα-γυναίκας, είτε είναι σε γάμο είτε δεν είναι, είτε είναι ευκαιριακή είτε είναι βαθύς έρωτας.

Η θεωρία ότι το φύλο δεν καθορίζεται από βιολογικά χαρακτηριστικά (εξαιρούνται βεβαίως ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις ερμαφροδιτισμού), αλλά από το κοινωνικό εποικοδόμημα, έχει αρκετή ομοιότητα με την προσπάθεια να καταργηθεί στα χαρτιά (στην πράξη, στη ζωή δεν καταργείται) κάθε κοινωνικός, ταξικός ή πολιτικός διαχωρισμός που αντικειμενικά υπάρχει. Λόγου χάρη, ο εργάτης, αν δεν αισθάνεται ή δεν πιστεύει ότι ανήκει στην εργατική τάξη, δεν είναι εργάτης. Δηλαδή υποστηρίζουν ότι η συνείδηση καθορίζει την κοινωνική θέση και όχι η σχέση με τα μέσα παραγωγής και η θέση στην παραγωγική διαδικασία. Πρόκειται για την ιδεαλιστική άποψη ότι δεν υπάρχει ταξική κοινωνία, αλλά γενικά μια κοινωνία που δίνει ευκαιρίες σε όλους· και ο διαχωρισμός γίνεται με βάση το ποιος αξιοποίησε ή δεν αξιοποίησε τις ευκαιρίες.

Ανάλογη λογική διέπει και την αστική άποψη ταύτισης του ναζισμού-φασισμού με τον κομμουνισμό, τη θεωρία της καταδίκης της βίας απ’ όπου κι αν προέρχεται, οπότε εξισώνεται ο θύτης με το θύμα, αποενοχοποιείται ο θύτης.

Αυτά όλα είναι ζητήματα που δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητα, κι ας μην τρέφουμε αυταπάτες ότι στην Ελλάδα τέτοιες απόψεις και πρακτικές δεν έχουν επίδραση.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΞΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Διάλεξη για το Γυναικείο Ζήτημα που έχει διαμορφωθεί με Απόφαση του ΠΓ1, ο Μαρξ ανέδειξε ότι ο τρόπος παραγωγής μιας κοινωνίας (σχέσεις ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, σχέσεις κατανομής του παραγόμενου προϊόντος) αποτελεί το καθοριστικό στοιχείο, τη βάση της, και ιστορικά προσδιορίζεται από το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων (επίπεδο ανάπτυξης του ανθρώπου και των μέσων που χρησιμοποιεί). Με άλλα λόγια δηλαδή, υπογράμμισε ότι η εργασία και οι μορφές οργάνωσής της αποτελούν την πραγματική σκηνή της ιστορίας, καθορίζουν όλες τις σχέσεις των ανθρώπων. Από αυτήν την άκρη μπορούμε να τραβήξουμε το νήμα που μας οδηγεί στο να κατανοήσουμε την εξέλιξη της θέσης της γυναίκας στην κοινωνική εξέλιξη, το πέρασμα από την πρωτόγονη ισοτιμία των δύο φύλων στην ανισοτιμία μεταξύ τους στην ταξική κοινωνία.

Οι Μαρξ και Ένγκελς απέδειξαν ότι η κοινωνική ανισότητα του άνδρα και της γυναίκας είναι ένα ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο το οποίο εμφανίστηκε σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης του ανθρώπινου πολιτισμού, και σαν τέτοιο έχει και τη λήξη του όταν εκλείψουν οι όροι που το δημιούργησαν. Στο πρωτόγονο κοινοτικό σύστημα δεν υπήρχαν ούτε ταξικές, ούτε φυλετικές διακρίσεις. Ο καταμερισμός εργασίας μεταξύ των δύο φύλων ήταν φυσικός. Η εργασία της γυναίκας στο νοικοκυριό, κοντά στα παιδιά και στους γέροντες, αφορούσε την κοινότητα, όπως και η εργασία του άνδρα (κυνήγι, ψάρεμα κλπ.) που γινόταν μακριά από το κοινοτικό νοικοκυριό. Το νοικοκυριό δεν ήταν ατομικό αλλά κοινωνικό, γι’ αυτό και η συμβίωση δεν είχε ατομικό αλλά κοινωνικό χαρακτήρα. Ο φυσικός καταμερισμός ανάμεσα στα φύλα2, όπως και ο ηλικιακός, δεν μπορούσε να έχει εκμεταλλευτικό χαρακτήρα λόγω της πολύ χαμηλής παραγωγικότητας της εργασίας που δεν άφηνε υπερπροϊόν. Δεν άφηνε ένα περίσσευμα το οποίο θα μπορούσε κάποιος να ιδιοποιηθεί και να ζει χωρίς να εργάζεται ο ίδιος. Το γένος καθοριζόταν από το μέρος της μητέρας λόγω της πολυγαμίας. Είναι η περίοδος της μητριαρχίας3, η οποία όμως δεν έδινε κοινωνικά πλεονεκτήματα στις γυναίκες έναντι των ανδρών.

Σε μια πορεία, με τη δημιουργία πλεονάσματος-υπερπροϊόντος που συντελέστηκε στον τομέα της εργασίας του άνδρα, διαμορφώθηκε ιστορικά και η δυνατότητα σφετερισμού αυτού του υπερπροϊόντος, επομένως και η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Διαμορφώθηκε ο πρώτος κοινωνικός καταμερισμός, ανάμεσα στους δουλοκτήτες και τους δούλους. Η εργασία της γυναίκας έχασε τον κοινωνικό χαρακτήρα της, γιατί και το κοινοτικό νοικοκυριό έχασε τον κοινωνικό παραγωγικό του χαρακτήρα. Μετατράπηκε σε ατομικό νοικοκυριό του δουλοκτήτη. Η οικογένεια εξελίχτηκε σε μονογαμική για τη γυναίκα, γιατί ο άνδρας ιδιοκτήτης έπρεπε να είναι σίγουρος για τους κληρονόμους του (κληρονόμους της περιουσίας του).

Για το ιστορικό αυτό γεγονός ο Ένγκελς έλεγε:

«Το γυναικείο φύλο υπέστη την κοσμοϊστορική του ήττα». Τότε εμφανίζεται το πατριαρχικό δίκαιο για το πέρασμα (την κληρονομιά) της ατομικής ιδιοκτησίας στα γνήσια παιδιά. Η ανισότητα στο οικογενειακό δίκαιο αντανακλά αυτό που συμβαίνει στο πεδίο της οικονομίας. Θεσμοθετείται η κυριαρχία του άνδρα πάνω στη γυναίκα, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Για τον άνδρα η πολυγαμία παίρνει διάφορες μορφές (πορνεία, φεουδαρχική κυριότητα, άτυπη ή επίσημη πολυγαμία).

Το δουλοκτητικό κοινωνικό σύστημα υπέταξε τη γυναίκα συνολικά, θέση η οποία συνεχίζεται και στη φεουδαρχία, όπου η γυναίκα εξακολουθεί να είναι κτήμα, ιδιοκτησία του άνδρα.

Όμως και στα δύο εκμεταλλευτικά συστήματα οι γυναίκες που ξεχωρίζουν -που είναι σε καλύτερη θέση- προέρχονται από την κυρίαρχη τάξη, λόγω των οικονομικών προνομίων που απολαμβάνουν. Ιδιαίτερο είναι το καθεστώς της εταίρας.

Ο ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

Το νέο που δημιουργεί ο καπιταλισμός στη θέση της γυναίκας είναι ότι έδωσε τη δυνατότητα επιστροφής της στην κοινωνική παραγωγή, ως μισθωτής εργατικής δύναμης.

Η εισαγωγή μηχανών που όχι μόνο μείωναν την απαιτούμενη μυϊκή δύναμη, αλλά κυρίως χρειάζονταν τα λεπτά κι ευκίνητα γυναικεία και παιδικά χέρια (στην υφαντουργία) δημιούργησε τη δυνατότητα για τη μαζική είσοδο των γυναικών στην κοινωνική παραγωγή και, όπως σημειώνει ο Μαρξ στο «Κεφάλαιο», «η εκμετάλλευση της εργασίας των γυναικών και των παιδιών αποτελεί την τελευταία λέξη της κεφαλαιοκρατικής χρησιμοποίησης των μηχανών»4.

Ωστόσο, το καπιταλιστικό κίνητρο, η προσκόμιση όσο το δυνατό μεγαλύτερης υπεραξίας, είχε συμφέρον να διατηρήσει και να εκμεταλλευτεί τις διακρίσεις και ανισοτιμίες εξαιτίας του φύλου στην εργάτρια. Έτσι την χρησιμοποίησε ως φτηνότερη εργατική δύναμη σε σχέση με τον άνδρα. Η εργασία της γυναίκας και των παιδιών έγινε αντικείμενο της πιο σκληρής εκμετάλλευσης από το κεφάλαιο. Η γυναίκα βρέθηκε αντιμέτωπη με απάνθρωπες συνθήκες ζωής και εργασίας, συνθήκες που πολύ ανάγλυφα περιγράφει ο Ένγκελς στο έργο του «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία».

Βέβαια, η γυναικεία ανισοτιμία δεν είχε και δεν έχει ως σήμερα τις ίδιες επιπτώσεις στη ζωή ολόκληρου του γυναικείου φύλου. Στην πραγματικότητα, στο σύγχρονο καπιταλισμό, όπως και σε όλες τις ταξικές κοινωνίες, οι γυναίκες που ανήκουν στην αστική τάξη έχουν υψηλό επίπεδο διαβίωσης, απολάμβαναν και απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα που δίνει η ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η πολιτική εξουσία. Έχουν τη δυνατότητα να ελαφρύνουν κατά πολύ το βάρος των όποιων αναχρονιστικών αντιλήψεων επηρεάζουν τη δική τους τάξη. Το κυριότερο, οι γυναίκες αυτές έχουν την οικονομική δυνατότητα και τα μέσα για τη μόρφωση, τη φροντίδα των παιδιών και της οικογένειας, έχουν ελεύθερο χρόνο, ανεξάρτητα βεβαίως πώς αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο. Οι γυναίκες της αστικής τάξης, ακόμα κι όταν ζητούν μια καλύτερη μεταχείριση, την διεκδικούν στο πλαίσιο της τάξης τους. Στηρίζουν το σύστημα της ταξικής εκμετάλλευσης, της ιδεολογικής καταπίεσης και χειραγώγησης, που αποτελεί τη βάση της εκμετάλλευσης και της διπλής καταπίεσης της γυναίκας που ανήκει στην εργατική τάξη και τ’ άλλα λαϊκά στρώματα.

Γι’ αυτό, στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία οι γυναίκες της αστικής τάξης δεν μπορούν να υποστηρίξουν ουσιαστικά αιτήματα για την ισοτιμία της γυναίκας (π.χ. σε σχέση με τις εργασιακές σχέσεις, τη συνταξιοδότηση, τη μητρότητα, την εκπαίδευση και υγεία για όλες τις γυναίκες, την κοινωνική φροντίδα των ηλικιωμένων της οικογένειας). Περιορίζονται σε αιτήματα που αφορούν κυρίως την τάξη τους (π.χ. ποσοστιαία κατοχύρωση συμμετοχής στα κόμματά τους, στα κυβερνητικά και άλλα όργανα) ή σε προβλήματα που αφορούν τις γυναίκες ανεξάρτητα από την ταξική τους τοποθέτηση, προβλήματα αναχρονιστικών καταλοίπων στις σχέσεις των δύο φύλων, ως ιδέες και ως συμπεριφορά, π.χ. προκαταλήψεις για τον κοινωνικό ρόλο των δύο φύλων, βία του άνδρα προς τη γυναίκα, σεξουαλική παρενόχληση κλπ.

Όμως σε όλη την πορεία ανάπτυξης κι εξέλιξης του καπιταλιστικού συστήματος, όπως και στον τομέα της οικονομίας έτσι και στον τομέα των ιδεών, της νομοθεσίας, γενικότερα των θεσμών, ιδιαίτερα μετά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, επέρχονται αλλαγές, αναπροσαρμογές, που αφορούν και στο πώς η αστική πολιτική αναδεικνύει το γυναικείο ζήτημα. Ο ιδεολογικός και πολιτικός πυρήνας (άρνηση της ταξικότητας του γυναικείου ζητήματος) δεν αλλάζει. Προσαρμόζεται στις εξελίξεις, ενδύεται το μανδύα των λεγόμενων αστικών εκσυγχρονιστικών ιδεών, πράγμα που το ζούμε ιδιαίτερα στην καπιταλιστικά ανεπτυγμένη Ευρώπη. Σε ορισμένες συνθήκες, π.χ. της μεγάλης οικονομικής κρίσης του Μεσοπολέμου, στη δικτατορία του 1967 στην Ελλάδα, στην πρώτη φάση ανάπτυξης της αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ στη δεκαετία του 1980, αναβιώνουν οι πιο αντιδραστικές θεωρίες που προτάσσουν τον ιδιαίτερο ρόλο της γυναίκας στην οικογένεια με περιορισμό του δικαιώματός της στην κοινωνική εργασία, χωρίς αναγνώριση της συλλογικής, κρατικής κοινωνικής ευθύνης για την ικανοποίηση των αναγκών που απορρέουν από τη μητρότητα. Γενικά, οι αστικές ιδέες «εκμοντερνίζονται» ανάλογα με τις συγκυριακές ανάγκες του συστήματος για την έκταση στη χρησιμοποίηση της γυναικείας εργατικής δύναμης, ανάλογα με την ταξική πάλη και γενικότερα το συσχετισμό δυνάμεων. Ο καπιταλισμός σε καμιά περίπτωση δεν είναι διατεθειμένος να παραιτηθεί από το βασικό, τη διαιώνιση της ανισότητας των δύο φύλων ως αναπόσπαστου στοιχείου της ταξικής εκμετάλλευσης και του συστήματος των ιδεών που αναπτύσσεται σ’ αυτήν τη βάση.

Στην ΕΕ, από τη δεκαετία του 1990 μετά από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, νέες θεωρίες έχουν βγει στη δημοσιότητα, η θεωρία του συγκερασμού των υποχρεώσεων της γυναίκας στην οικογένεια, τη μητρότητα και την εργασία, ώστε να χρυσώσουν το χάπι της ανεργίας και κυρίως να περάσουν με εργατική συναίνεση οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις, η εποχικότητα στην απασχόληση. Κολακεύουν τη γυναικεία ιδιαιτερότητα κι ευαισθησία ωθώντας τις γυναίκες στον εθελοντισμό, στα κοινωνικά προγράμματα της ιδιωτικής φιλανθρωπίας για τους ανέργους, αστέγους, τα θύματα της φτώχειας κλπ.

Ωθούν βίαια τις γυναίκες στην κακοπληρωμένη και μη πληρωμένη απασχόληση που τάχα τους ταιριάζει, στο μαγείρεμα, στην περιποίηση των ανήμπορων, αναπαράγοντας τα κλασικά πρότυπα που δικαιολογούσαν την άνιση αμοιβή της γυναίκας, τη γενικότερη ανισοτιμία της, παρόλο που έχει θεσμοθετηθεί η «ίση αμοιβή για ίση εργασία».

Σε άλλη φάση, αλλά και σήμερα, στο όνομα της ισότητας παραγνωρίζονται ιδιαίτερα βιολογικά χαρακτηριστικά που έχει η γυναίκα -πολλά από αυτά συνδέονται με τη μητρότητα- και ωθείται σε εργασίες και συνθήκες δουλειάς ανθυγιεινές.

Αυτές που έχουν αντικειμενικά συμφέρον για την κατάργηση της ταξικής ρίζας της φυλετικής ανισότητας είναι οι γυναίκες της εργατικής τάξης, καθώς κι εκείνες των λαϊκών στρωμάτων, που αντικειμενικά έχουν συμφέρον από την κατάργηση της εκμετάλλευσης, δηλαδή το σοσιαλισμό, το σύστημα που μπορεί να εγγυηθεί την κοινωνική απελευθέρωση γενικά και ιδιαίτερα της γυναίκας.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

* Επιμελημένη γραπτή απόδοση διάλεξης του Τμήματος για την Ισοτιμία των Γυναικών της ΚΕ του ΚΚΕ στην Κομματική Σχολή της ΚΕ.

1. Διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ: «Για το γυναικείο ζήτημα», ΚΟΜΕΠ, τ. 1/2006, σελ. 10.

2. Φρ. Ένγκελς: «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», σελ. 195-203.

3. Ό.π., σελ. 42-43, 50-51, 168-169.

Δοκιμασμένοι και με «προϋπηρεσία» αρκετοί υπουργοί της συγκυβέρνησης

Δοκιμασμένοι και με «προϋπηρεσία» αρκετοί υπουργοί της συγκυβέρνησης

Δοκιμασμένοι σε διάφορα πόστα, σε κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ, αλλά και σε διεθνή ινστιτούτα των μονοπωλίων, είναι αρκετοί από τους υπουργούς που επιλέχθηκαν να στελεχώσουν τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

• Υπουργός Οικονομικών τοποθετήθηκε ο Γ. Βαρουφάκης, πρώην σύμβουλος του Γ. Α. Παπανδρέου και της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ (2009 - 2010), καθηγητής Οικονομικής Θεωρίας, την οποία δίδαξε σε ουκ ολίγα πανεπιστήμια του εξωτερικού, πριν καταλήξει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας Lyndon Johnson Graduate School of Public Affairs στο Όστιν, το ίδιο απ' όπου ο Αλ. Τσίπρας είχε εκφωνήσει μια ομιλία μνημειώδη για την προσαρμογή του στις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας... Το όνομά του έχει συνδεθεί με το ίδρυμα «Σόρος». Για τον ίδιο τον Σόρος έχει δηλώσει: «Από τότε που ξέσπασε η κρίση, το 2008, ο Soros καταθέτει συνεχώς προτάσεις επίλυσής της, οι οποίες -αν γίνουν αποδεκτές- θα βοηθήσουν τη χώρα μας (και βέβαια όλη την Ευρώπη)».
• Αναπληρωτής του είναι ο Δ. Μάρδας, πρώην στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, επικεφαλής της Ομάδας Εργασίας για το Εμπόριο - Παραγωγή του Τομέα Ανάπτυξης του ΠΑΣΟΚ, υποψήφιος βουλευτής του στην Α' Θεσσαλονίκης, με θητεία στο υπουργείο Ανάπτυξης, όπου άρχισε να εργάζεται επί υπουργίας Νίκου Χριστοδουλάκη, συνεχίζοντας με υπουργό τον Άκη Τσοχατζόπουλο.
• Αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας η Ράνια Αντωνοπούλου, μόνιμη κάτοικος Νέας Υόρκης, καθηγήτρια στο αμερικάνικο «Bard College», διευθύντρια του Τμήματος Έρευνας για την ισότητα των φύλων του «Levy Economics Institute» στη Νέα Υόρκη (του ιδρύματος που είχε καλέσει τον Αλ. Τσίπρα στις ΗΠΑ), και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Εργασίας. Για όσους δεν γνωρίζουν, το «Levy Economics Institute» δεν είναι κανένας φιλανθρωπικός όμιλος, αλλά ερευνητικό κέντρο στην υπηρεσία των αμερικάνικων μονοπωλίων, με ισχυρές σχέσεις με τραπεζίτες και hedge funds των ΗΠΑ.
• Υπουργός Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων το πρώην στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, τρεις φορές βουλευτής του μέχρι το 2011, Π. Κουρουμπλής, γραμματέας Πρόνοιας στην κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ (1993 - 1996), θέση απ' την οποία συνέταξε το πρώτο Σχέδιο Νόμου για τη διάλυση της Πρόνοιας, που αποσύρθηκε στη συνέχεια.
• Υπουργός Εξωτερικών ο Ν. Κοτζιάς, επίσης προερχόμενος απ' το ΠΑΣΟΚ, στενός συνεργάτης παλαιότερα του Γ. Παπανδρέου και πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ), ενώ επίσης είχε διατελέσει σύμβουλος στο υπουργείο Εξωτερικών απ' το 1993.
• Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας ο Ν. Τόσκας, βασικός συντάκτης του προγράμματος του ΠΑΣΟΚ για την Άμυνα στις εκλογές του 2009, αλλά και επικεφαλής του Γραφείου του υπουργού Άμυνας του ΠΑΣΟΚ Π. Μπεγλίτη στη διετία 2009 - 2011.
• Υπουργός Δικαιοσύνης ο Ν. Παρασκευόπουλος, που την περίοδο 1993 - 1995 υπήρξε σύμβουλος για θέματα Ποινικού και Σωφρονιστικού Δικαίου, του τότε υπουργού Δικαιοσύνης Γ. Κουβελάκη.
• Γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου τοποθετήθηκε ο Σπ. Σαγιάς, νομικός ειδικευμένος σε θέματα δημοσίων συμβάσεων, δημόσια έργα, συμβάσεις παραχώρησης, επενδυτικά σχέδια, πρώην νομικός σύμβουλος του υπουργού Πολιτισμού της κυβέρνησης Σημίτη, Δ. Λιβανού, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, νομικός σύμβουλος της COSCO.
• Αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη ο Γιάννης Πανούσης, ενταγμένος στο ΠΑΣΟΚ από το 1978 μέχρι το 2001, πρώην βουλευτής της ΔΗΜΑΡ, έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στη συγκυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ τον Ιούνη του 2012.
• Αναπληρωτής υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων ο Χρήστος Σπίρτζης, πρόεδρος του ΤΕΕ, και για χρόνια συνδικαλιστικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ. Πριν μερικούς μήνες, προβαλλόταν από μια σειρά αστικές εφημερίδες ως η ελπίδα για την ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς, ενώ τον περασμένο Δεκέμβρη ίδρυσε μαζί με τον Παπασπύρου, πρώην πρόεδρο της ΑΔΕΔΥ, και άλλους πρώην συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ, τη «Ριζοσπαστική Αριστερή Σοσιαλιστική Κίνηση».

Οι υπουργοί των ΑΝΕΛ

Στους ΑΝΕΛ δόθηκαν το υπουργείο Άμυνας, που αναλαμβάνει ο ίδιος ο Π. Καμμένος, και τέσσερις θέσεις αναπληρωτών υπουργών και υφυπουργών. Άπαντες πρώην στελέχη της ΝΔ, με τον πρόεδρό τους να έχει και κυβερνητική εμπειρία, έχοντας διατελέσει υπουργός Ναυτιλίας της ΝΔ.

• Υφυπουργός Μακεδονίας - Θράκης η Μαρία Κόλλια - Τσαρουχά, βουλευτής των ΑΝΕΛ και πρώην βουλευτής της ΝΔ στις Σέρρες (2000 - 2009).
• Αναπληρώτρια υπουργός Τουρισμού η Έλενα Κουντουρά, βουλευτής των ΑΝΕΛ, που είχε διατελέσει βουλευτής της ΝΔ (2004 - 2012).
• Αναπληρωτής υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο Παναγιώτης Σγουρίδης, βουλευτής των ΑΝΕΛ και πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ (1989 - 2009).
• Υφυπουργός Επικρατείας για τον Συντονισμό Κυβερνητικού Έργου ορίστηκε ο Τέρενς Κουΐκ, ο οποίος όπου σταθεί και όπου βρεθεί δεν χάνει την ευκαιρία να δηλώσει ότι «είμαι καραμανλόπαιδο»...

 Αριστερά, όπως βγαίνεις

Γράφει ο Σφυροδρέπανος

Τα δελτία ειδήσεων μεταδίδουν πως στην Ευρώπη προκάλεσε αίσθηση ο πολιτικός αρραβώνας μεταξύ Σύριζα και ΑΝΕΛ και η κυβερνητική σύμπραξη ενός κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς με ένα άλλο της ευρωσκεπτικιστικής Δεξιάς.
Σταματάς λίγο, παίρνεις μια ανάσα και σκέφτεσαι όσα διάβασες. Ως ριζοσπαστική αριστερά λογίζεται η πλήρης σύμπλευση με το Μάαστριχτ και τον ευρωμονόδρομο, ενώ ως συντηρητική δεξιά οι ευρωσκεπτικιστές των ΑΝΕΛ –που ούτε καν αυτό δεν είναι, αλλά ας το δεχτούμε ως υπόθεση εργασίας. Θαυμάζεις την οργουελική διπλή γλώσσα του κυρίαρχου δημόσιου λόγου και τη δύναμή του να αντιστρέφει τις έννοιες, και συνεχίζεις παρακάτω.
Ο επικεφαλής του «ακραίου κέντρου» (ψηλό προς το κοντό, φιλελεύθερο προς το φασίζον, δεξιό προς το αριστερό) κατηγορεί τον πετεινό των ΑΝΕΛ για ακροδεξιό (επι)κεφάλα. Ενώ ο Δελαστίκ της… άκρας αριστεράς, που το 89’ είχε φύγει από το ΚΚΕ, διαφωνώντας από τα αριστερά με την κυβέρνηση Τζανετάκη, τώρα υποδέχεται με θερμά, διθυραμβικά σχόλια την κυβερνητική συνεργασία των Σ-ΑΝΕΛ, και το σχηματισμό μιας γνήσια αντιμνημονιακής κυβέρνησης.
Χτες ανακοινώθηκε και η σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου, που είναι πολυσυλλεκτικό και περιέχει από παλιούς «ΝΑΡίτες» (Κοτζιάς, Βαλαβάνη), μέχρι γκεσέμια του εκσυγχρονισμού (όχι απλά κάποια τυχαία πασοκογενή στελέχη) και βαμμένους δεξιούς, σαν διαφήμιση κινητής τηλεφωνίας: SYRIZA connecting people.
Και ενώ περιμέναμε να δούμε πρώτη φορά μετά από σαράντα χρόνια μια κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, δεν προλαβαίνουμε να μετράμε παλιούς Πασόκους και Νεοδημοκράτες στο νέο κυβερνητικό σχήμα.
Ήδη πολλοί κάνουν λόγο για δεξιά στροφή. Που μπορεί να την περάσεις και για αριστερή, αναλόγως πού στέκεσαι και με τι θα τη συγκρίνεις. Με τη μνημονιακή Τζάκρη ή με τους ΑΝΕΛ, που, αν και ακροδεξιάς κοπής, έχουν πιο ριζοσπαστικές θέσεις για το χρέος από τον «αριστερό ΣΥΡΙΖΑ». Και αυτό ακριβώς είναι το βασικό πρόβλημα με τις «γεωγραφικές έννοιες», που συσκοτίζουν την πολιτική ουσία.
Μήπως όμως έτσι χαρίζουμε τον όρο «αριστερά» σε εκείνους που τον δυσφημούν; Μήπως υποτιμάμε τα βιώματα και τη συνείδηση των απλών ανθρώπων που νιώθουν και δηλώνουν αριστεροί;
Ας σημειώσουμε καταρχάς πως δεν χαρίζουμε τίποτα, και αντιστρόφως, τίποτα δεν χαρίζεται· τα πάντα κατακτιούνται, με οργάνωση και αγώνα. (Εξαιρείται μόνο ο… χαρισματικός ηγέτης του «χαρίζω οικόπεδα, χαρίζω χρέη, (…)» και πάνω απ’ όλα άφθονο γέλιο σε δύσκολους καιρούς). Κι αυτό είναι ένα ασφαλές πολιτικό κριτήριο για κάθε απλό αριστερό, για να καταλάβει το πολιτικό ποιόν όσων του τάζουν εύκολες, κυβερνητικές λύσεις από τα πάνω, χωρίς αγώνες και… εξαλλοσύνες.
Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα. Η κριτική που κάνουν οι κομμουνιστές σε κάποια έννοια ή κάποια ιστορική περίοδο, δε σημαίνει πως την χαρίζουν στον πολιτικό τους αντίπαλο (που μπορεί να έρθει φορώντας προβιά φίλου).
Η κριτική εξέταση της στρατηγικής του ΕΑΜ πχ και των λόγων που οδήγησαν σε ήττα ένα τόσο σπουδαίο κίνημα με παλλαϊκό χαρακτήρα, απέχει πολύ από μια συλλήβδην απόρριψή του ή τον παραλληλισμό του με τη σημερινή κυβέρνηση (με τον Καμμένο στο ρόλο του Ζέρβα).
Όπως σημειώνει εύστοχα ο ιστορικός Γ. Μαργαρίτης:
Τα μέτωπα που προτείνονται ελάχιστα μοιάζουν με εκείνα του παρελθόντος, παρά τη συχνή επίκληση του ΕΑΜ. Το ΕΑΜ πολεμούσε το φασισμό κάτω από την πολιτική καθοδήγηση της εργατικής τάξης και του κόμματός της, του ΚΚΕ. Η νίκη επί του φασισμού συνοδευόταν από το αίτημα για Λαοκρατία. Ας μην πω Λαϊκή Εξουσία –για λόγους που καταλαβαίνετε. Αλήθεια, η διαχείριση των υποθέσεων και των συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα του 2014, όπως έστω τη φαντάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει οποιαδήποτε συγγένεια με τη Λαοκρατία του ΕΑΜ; Ας αφήσουν στην Κουμουνδούρου ήσυχες τις παρακαταθήκες του ελληνικού εργατικού και λαϊκού κινήματος. («Ο φασισμός στο χτες και το σήμερα», Θέματα Παιδείας, τ. 51-52, σ. 14)
Αντιστοίχως, η κριτική που γίνεται στους όρους διαμόρφωσης της ΕΔΑ και την πολιτική ουράς που κατέληξε να ακολουθεί απέναντι στην Ένωση Κέντρου, δεν την εξισώνει με τη σημερινή κυβερνώσα αριστερά. Ας μην ξεχνάμε πως η ΕΔΑ χαρακτήριζε πχ την τότε ΕΚΑΧ ως «λάκκο των λεόντων» για τους λαούς κι όχι ως ευκαιρία για την ανάπτυξη της ευημερίας τους, ευνοϊκό πεδίο ταξικής πάλης και αδιαπραγμάτευτο πλαίσιο για τη διακυβέρνησή τους.
Σήμερα κάποιες λέξεις είναι πολυφορεμένες, σκουριάζουν από την ανούσια χρήση τους και χάνουν το νόημά τους. Η Αριστερά που τόσο πολύ δυσφημίστηκε και ως ένα βαθμό εκφυλίστηκε ως έννοια στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, δεν είναι παρά ένας γεωγραφικός όρος, που περιγράφει την πλευρά των εδράνων που κατέλαβε κάθε παράταξη στο κοινοβούλιο, επί Γαλλικής Επανάστασης. Τότε δηλ που καθιερώθηκε και ο διαχωρισμός εκκλησίας-κράτους, ως ώριμη ανάγκη κατάργησης των αναχρονιστικών κατάλοιπων της φεουδαρχίας. Κάτι που αποτελεί ταμπού όμως για τη σημερινή εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας στην χώρα μας, σχεδόν δυόμισι αιώνες μετά.

Μια «Αριστερά» που αρκείται στον πολιτικό όρκο, αλλά αρνείται να συγκρουστεί με το εκκλησιαστικό κατεστημένο. Αρνείται να αμφισβητήσει το πλαίσιο ένταξης της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, περιμένοντας να αλλάξει στη Δευτέρα Παρουσία (να κι ένα ακόμα κοινό σημείο αναφοράς με την Εκκλησία). Και καθιστά έτσι απόλυτα αναγκαίο κι επίκαιρο έναν άλλο σαφή διαχωρισμό: των κομμουνιστών απ’ ό,τι έχει επικρατήσει να ονομάζεται «Αριστερά», γενικά κι αόριστα, στην χώρα μας. Και το οποίο μόνο εντός εισαγωγικών μπορεί να σταθεί.
Γιατί η Αριστερά είναι αρκετά θολός και πολυφορεμένος όρος, που μπορεί να μη λέει τίποτα από μόνος του, όταν μιλάμε για έναν πολιτικό σχηματισμό. Αλλά εξακολουθεί να έχει νόημα για πολλούς αριστερούς (χωρίς εισαγωγικά), που δεν πρόκειται να τους χαρίσουμε στη σοσιαλδημοκρατική σκουριά της κυβερνώσας «αριστεράς» και των εναλλακτικών γενόσημών της.

Ατεχνως