Ποια είναι η διαφορά μεταξύ φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης; Πότε η πρώτη υποτάσσεται στο νόμο το θεάματος και ποια είναι η ταξική της φύση ανεξάρτητα από προθέσεις; Σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα, απαντά το παρακάτω κείμενο των IforInterview, με αφορμή ένα βίντεο στο οποίο youtubers έδωσαν μεγάλα φιλοδωρήματα σε ντελιβεράδες, καταγράφοντας τις αντιδράσεις τους:Σήμερα έφτασε στην οθόνη μου το νέο επεισόδιο από το youtube κανάλι «ΑΛΛΟΙ», το οποίο δημοσιεύθηκε στις 2 Φλεβάρη με τίτλο «Δώσαμε 1000€ ΣΕ ΝΤΕΛΙΒΕΡΑΔΕΣ!» και αφορά στην καταγραφή των αντιδράσεων διαφόρων διανομέων τη στιγμή που τους δίνονται υπέρογκα φιλοδωρήματα από την ομάδα των YouTubers.
Σύμφωνα με την ομάδα και τον πρόλογο/επίλογο του επεισοδίου, τα χρήματα διατέθηκαν από τους ίδιους, χωρίς την ύπαρξη χορηγών, ενώ η ιδέα για το επεισόδιο αυτό προήλθε από την ανάγκη τους να ευχαριστήσουν τον κλάδο των διανομέων.
Όπως αναφέρεται συγκεκριμένα στο βίντεο:
«Σήμερα, θα μοιράσουμε λεφτά σε ντελιβεράδες, στα αλάνια που μας ταΐζουν τόσο καιρό. Είναι εδώ με βροχές, με χιόνια…Μας φροντίζουν περισσότερο και από τις μανάδες μας…άρα πρέπει κάτι να κάνουμε. Θα κάνουμε όσες παραγγελίες μπορούμε για να μοιράσουμε 1,000€ σε ντελιβεράδες.»
Παρακολουθώντας λοιπόν το 11-λεπτο επεισόδιο – το οποίο λαμβάνει χώρο σε μία πολυτελή κατοικία και στο σύνολο του παρουσιάζει εφτά εργαζόμενους διανομείς – πριν καν ολοκληρώσω την προβολή, αυτόματα γεννήθηκαν σκέψεις και ένας αντίλογος στο μυαλό μου.
Η γενική αρχή του «να βοηθήσουμε τον φτωχό συνάνθρωπο» στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας -και όχι της αλληλεγγύης- εμπεριέχει μια αισχρή υποκρισία και πόσο μάλλον, όταν εφαρμόζεται σαν δόλωμα για να τσιμπήσεις διαδικτυακή επευφημία, να χτυπήσεις όσο πιο πολλά views μπορείς και να μαζέψεις πολλά thumps up. Προσωπικά, είμαι πάντα υπέρ της προσπάθειας αύξησης της δημοτικότητας οποιασδήποτε ψηφιακής παρουσίας αλλά έχω ενστάσεις και δεοντολογικούς φραγμούς που περιορίζουν την στρατηγική που θα εφαρμοστεί στην εκάστοτε περίπτωση.
Η φιλανθρωπία δεν είναι καθήκον και εκ φύσεως αναιρεί την έννοια της ισότητας. Είναι μια επιλογή που εφαρμόζεται από τον ισχυρό προς τον αδύναμο και συντίθεται πάντα από δύο μέρη: από ένα αντικείμενο και ένα υποκείμενο, από τον ταξικά ανώτερο που «προσφέρει» και τον ταξικά κατώτερο που αναμένεται να «αποδεχθεί» ταπεινά.
Λέει η λαϊκή ρήση πως «το αποτέλεσμα μετράει» και κατά συνέπεια θα μπορούσαμε να σταθούμε απλά στο γεγονός ότι εφτά εργαζόμενοι χτες, έβγαλαν λεφτά διπλάσια ή και πενταπλάσια από ένα μεροκάματο τους, επειδή κάποιοι «έχοντες» αποφάσισαν να γυρίσουν αυτό το επεισόδιο και να γλεντήσουν με ένα χιλιάρικο πλάι στην πισίνα τους.
Και ίσως εσύ που με διαβάζεις τώρα να σκέφτεσαι «Να ‘τα μας, αρχίσαμε πάλι να διυλίζουμε τον κώνωπα». Δεν μπορούμε να κάνουμε τα στραβά μάτια. Δεν γίνεται να χαζεύουμε την επιφάνεια των πραγμάτων χωρίς να περνάμε στο δεύτερο επίπεδο ανάλυσης μιας πληροφορίας.
Πέρα από τον χαβαλέ και της αναμφισβήτητα ευχάριστης ατμόσφαιρας που δημιουργεί η ομάδα του βίντεο για να ολοκληρώσει το μοίρασμα των 1,000 ευρώ, διέκρινα ανθρώπους να σαστίζουν, να νιώθουν ίσως «μικροί» μπροστά στην ανάγκη τους για τα χρήματα και σε αντίθεση με την ευχέρεια των «ευεργετών» τους.
Ο ένας διανομέας κάνει το σταυρό του πριν μπει στο ΙΧ να φύγει -αφού είχε λάβει 142€ φιλοδώρημα- και στο τέλος ξαναγυρνάει στο σπίτι για να σιγουρευτεί μήπως τα παιδιά κάνουν πλάκα.
Από τον ίδιο διανομέα ζητήθηκε να πει έναν αριθμό από το 1 έως το 20, χωρίς να ξέρει φυσικά τον λόγο εξ αρχής. Εκείνος διαλέγει το 17 και έτσι πληρώνεται με 17 δεκάευρα. Ο τέταρτος εμφανιζόμενος διανομέας ανασηκώνει πλαστικά κυπελλάκια που κρύβουν ποσά και πετυχαίνει το ποσό των 100€, λες και γυρίσαμε στο 1992 και όπου να ‘ναι θα βγει ο Ζονγκ στο Μεγάλο Παζάρι του Μικρούτσικου.
SOLIDARITY
Παίζοντας «με τον πόνο του άλλου», στον πλέον έκτο διανομέα, δίνονται και παίρνονται πίσω 60€ κάμποσες φορές -τάχα μου σε μία φιλική διαμάχη της ομάδας για το ποιος θα πληρώσει σήμερα- ενώ ο εργαζόμενος απορεί και έρχεται φανερά σε δύσκολη θέση.
Αν πραγματικά θες να βοηθήσεις τον συνάνθρωπό σου, πράττεις διακριτικά και ανιδιοτελώς ή αν θες και μπορείς, γιατί έχεις το βήμα, τους πόρους ή έστω την απήχηση στο ευρύ κοινό, τότε κινητοποιείσαι μαζικά και προσπαθείς να αφυπνίσεις τον κόσμο προς έναν κοινό σκοπό.
Αν θες να βοηθήσεις τους ντελιβεράδες, δεν επιλέγεις εφτά εργαζόμενους στην τύχη αλλά τάσσεσαι δίπλα σε όλους και στον αγώνα τους για εργατικά δικαιώματα.
Αν θες να «προσφέρεις» πραγματικά, τότε στέκεσαι αλληλέγγυος ΠΛΑΪ στον συνάνθρωπο χωρίς να σκορπάς χαρτονομίσματα στο παρτέρι μιας αυλής για να διασκεδάσουν οι followers στο κανάλι σου τη στιγμή που συνάνθρωποί σου λιμοκτονούν ή κρύωνουν μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Είναι τελείως διαφορετικό πράγμα η επίδειξη πλούτου στον κινηματογράφο και στο σενάριο μιας ταινίας του holywood και άλλο η προκλητική άνεση -έστω και χάριν παραγωγής ενός επεισοδίου- των ιπτάμενων 20ευρων.
Δε θέλω να καταδικάσω την ενέργεια της ομάδας «Άλλοι» καθώς δε θεωρώ πως η κίνησή τους είχε το οποιοδήποτε κακόβουλο κίνητρο.
Αλλά είμαι βέβαιη πως η ενέργεια τους δεν φιλτραρίστηκε σωστά και δεν αναλογίσθηκαν το κοινωνικό αντίκτυπό της. Η φιλανθρωπία παγιώνει την ανισότητα και τονίζει τη γιγάντωση της κοινωνικής αδικίας. Από την άλλη, η αλληλεγγύη είναι ένα ηθικό καθήκον που χτίζει τα θεμέλια για ένα καλύτερο αύριο αμφισβητώντας προκλητικά τους ισχυρότατους θεσμούς και τα εξουσιαστικά πρότυπα που παλεύουν να διατηρήσουν τεράστιο το χάσμα ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις.
Τη δεκαετία του ’30 ο Δημήτρης Γληνός σε ένα συγκλονιστικό κείμενό του αναφέρει:
«Μέσα σ’ αυτή τη φοβερή στιγμή της παγκόσμιας κρίσης πλήθυνε το κακό, που ήτανε πάντα πολύ, μεγάλωσε η αθλιότητα των απαθλιωμένων ανθρώπων. Ο εργάτης, ο φτωχός αγρότης, ο μικροεπαγγελματίας, ο υπάλληλος ζούνε μέσα σε μια αδιάκοπη αγωνία (…).
Από την άλλη, κάθε μέρα κρούει την πόρτα τους το σκιάχτρο της αναδουλειάς με τη συντρόφισσά της, την πείνα. Και σ’ όσα σπίτια μπει μέσα το μεγάλο κακό ρημάζουνε πια.
Άγριος πόλεμος κοινωνικός έχει ξεσπάσει και οι πεινασμένοι διεκδικώντας τα πιο απλά δικαιώματά τους στη ζωή, γίνονται θύματα κι από τούτη την πλευρά. Μα απ’ όλους τους κυνηγημένους και τους απόκληρους τα τραγικότερα θύματα είναι τα παιδιά. Το παιδί του προλετάριου, το παιδί του φτωχού αγρότη, το εργαζόμενο παιδί, το παιδί του βιοπαλαιστή ήτανε πάντα σε θέση σκληρή και μειονεκτική. Μα τώρα έγινε πια η μοίρα του αβάσταχτη (…).
Απέναντι στην απέραντη τούτη τραγωδία, που πλημμυρίζει τα σκοτεινά υπόγεια και τις υγρές αυλές μέσα στις πολιτείες, τα χαμόσπιτα των συνοικισμών και τις καλύβες της αγροτιάς σ’ όλη τη χώρα, η βοήθεια που η επίσημη και ιδιωτική φιλανθρωπία καταπιάνεται να δώσει δεν είναι ούτε σα σταγόνα νερού σε φλογισμένο καμίνι. Τα ελατήριά της άλλως τε δεν είναι καθαρά. Για να υπάρχει της χρειάζεται να υπάρχουνε θύματα. Ο φτωχός εργαζόμενος λαός που είναι το θύμα, και τα παιδιά που είναι διπλά θύματα, πρέπει να ζητήσουνε και να βρούνε τη βοήθεια και την απολύτρωση από τον ίδιο τον εαυτό τους.
Δεν πρέπει να περιμένουν τη σωτηρία τους από την άλλη πλευρά. Και του πιο αδύνατου η δύναμη διπλασιάζεται, όταν ενώσει τη λιγοστή του μπόρεση με την προσπάθεια των συντρόφων του. Όταν ο εργάτης , ο αγρότης, ο φτωχός εργαζόμενος λαός νιώσει μιαν ολοκληρωτική αλληλεγγύη να τον ενώνει με όλους τους συντρόφους του στη δυστυχία και μέσα στα σύνορα της χώρας κι όξω απ’ αυτή σ’ όλες τις χώρες της γης, και όταν κινηθεί ομόψυχα και ολόψυχα να βοηθήσει τον εαυτό του και τους άλλους, τότε θα βρει το δρόμο της ανακούφισης και της σωτηρίας. Αλληλεγγύη των δυστυχισμένων! Να το σύνθημα μιας καινούργιας δράσης, που μπορεί να φέρει τα πιο χειροπιαστά αποτελέσματα. Αλληλεγγύη οργανωμένη, ενεργητική ζωντανή, θετική και έμπρακτη, είναι ο πρώτος όρος της σωτηρίας. Η εργατική τάξη, το πιο συνειδητό και το πιο οργανωμένο κομμάτι του εργαζόμενου λαού, πρέπει να βαδίσει πρώτη το δρόμο αυτό στην ολότητά της, απάνω από τα κόμματα και κάθε πολιτική διαίρεση.
Αλληλεγγύη και ενότητα. Και μαζί με τον εργαζόμενο φτωχό λαό πρέπει να βαδίσουν όσοι νιώθουν τον εαυτό τους αλληλέγγυο με κείνους, που αγωνίζονται για την απολύτρωση, όσοι νιώθουν και όσοι πονούν. Ελάτε να βοηθήσουμε τα παιδιά! Ελάτε να οργανώσουμε την αλληλεγγύη σε τούτο τον τομέα. Να βοηθήσουμε το ξύπνημα και τη συνειδητοποίηση της αλληλεγγύης, να βοηθήσουμε να φανερωθεί έμπρακτα στο πρόβλημα του φτωχού παιδιού. Η αλληλεγγύη των εργαζομένων κάνει θάματα. Μα και το πιο μικρό βήμα που μπορεί να γίνει απάνω σε τούτο το σωστό δρόμο, θα έχει τεράστια σημασία. Γιατί θα ξυπνήσει τη συνείδηση του σκοτεινού δρόμου σε χιλιάδες χιλιάδων ανθρώπους. Όσοι μπορούν, όσοι θέλουν, όσοι νιώθουν, ας κινηθούν. Τώρα είναι η στιγμή. Κάθε μέρα που περνάει θέτει τα προβλήματα οξύτερα και επιτακτικότερα. Ο αγώνας για τα δικαιώματα του παιδιού του εργαζόμενου λαού είναι ένας ευγενικός αγώνας.
Ας έρθουνε μαζί μας, όσοι θέλουνε να προσφέρουνε και τις πιο μικρές υπηρεσίες στο μεγάλο τούτο έργο (…).
Δημήτρης Γληνός, Δεκέμβρης 1932».
ΥΓ.
Η ομάδα του #IFI θα επικοινωνήσει σύντομα με την ομάδα «Άλλοι», αναζητώντας την υλοποίηση ενός γόνιμου διαλόγου σχετικά με τα κίνητρα και τον απώτερο σκοπό του επεισοδίου καθώς και με στόχο τη διερεύνηση των όποιων μελλοντικών ενεργειών μπορούν να συντονιστούν από κοινού για την ενίσχυση όσων συνανθρώπων έχουν την ανάγκη στήριξης.
