Ένα από τα αναπάντητα ερωτήματα της
ιστορίας είναι η πώς θα ήταν η εξέλιξη της πολιτικής ζωής στη Γερμανία,
αν τη μέρα ανάληψης της εξουσίας από το Χίτλερ, στις 30.1.1933 είχε
υπάρξει μαζική ανταπόκριση στο κάλεσμα του ΚΚΓ για γενική απεργία,
κάλεσμα που πέραν των αντικειμενικά αντίξοων συνθηκών υπονομεύθηκε και
από τη στάση της πλειονότητας του ελεγχόμενου από τους σοσιαλδημοκράτες
συνδικαλιστικού κινήματος. Κι όμως ,ένα “γαλατικό” θα τολμούσαμε να
πούμε χωριό, το Μέσινγκεν, κοντά στο Τύμπινγκεν της Βάδης -Βυτεμβέργης,
έγραψε τη δική του ιστορία πραγματοποιώντας γενική απεργία ως απάντηση
στην παράδοση της εξουσίας στους ναζί. Τρία εργοστάσια υφαντουργίας της
περιοχής δε λειτούργησαν εκείνη τη μέρα, των οποίων οι εργαζόμενοι μαζί
με 800 κατοίκους (σε έναν πληθυσμό συνολικά 4.200 ατόμων)
πραγματοποίησαν διαδήλωση στο χωριό. Το βράδυ της 30ης Γενάρη σε σύσκεψη
που είχε συγκαλέσει το ΚΚΓ παρουσία 200 ατόμων αποφασίστηκε να
διαμοιραστούν προκηρύξεις στους χώρους δουλειάς με την προτροπή για
γενική απεργία. Η πρώτη επιχείρηση που μπήκε στο χωρό των κινητοποιήσεων
ήταν η εταιρεία Pausa, σε μια σπάνια κίνηση σύμπραξης εργοδοτών κι
εργαζομένων, καθώς οι Εβραίοι ιδιοκτήτες της, το ζεύγος Λέβενσταιν, που
αργότερα διώχθηκε από τους ναζί, έδωσε εκείνη τη μέρα άδεια στους
εργάτες. Ο εργάτης Γιάκομπ Τέξτορ κρέμασε την κόκκινη σημαία στην
επιχείρηση. Μετά τις 12 το μεσημέρι σχηματίστηκε πορεία με προπορευόμενο
πανώ που έγραφε “Εμπρός για μαζική απεργία”, ενώ στη συγκέντρωση που
ακολούθησε μίλησε το τοπικό στέλεχος του ΚΚΓ, Φριτς Βάντελ. Ένας άλλος
εργοστασιάρχης της περιοχής ωστόσο, ο Μερτς, δεν είδε με καλό μάτι την
πρωτοβουλία των εργατών, καλώντας την αστυνομία από το κοντινό
Ρόιτλινγκεν. Η αστυνομική επέμβαση με πιστόλια, λαστιχένια γκλομπ και
αποκλεισμούς δρόμους, καθώς και η συνειδητοποίηση ότι οι απεργοί ήταν
απομονωμένοι στις ενέργειες τους, οδήγησε στον τερματισμό των
κινητοποιήσεων την ίδια μέρα. Ακολούθησαν μαζικές συλλήψεις, με 98
άντρες και 4 γυναίκες να κατηγορούνται μεταξύ άλλων για υποκίνηση
ταραχών κι εσχάτη προδοσία, ενώ υπήρξαν και μαζικές απολύσεις απεργών,
ιδίως από την εταιρία του Μερτς. Ένας εκ των κατηγορουμένων, ο Πάουλ
Άγιεν δραπέτευσε στην Ελβετία κι αργότερα εντάχθησε στην Ισπανία στις
Διεθνείς Ταξιαρχίες, πολλοί ωστόσο καταδικάστηκαν. Τη βαρύτερη καταδίκη
είχε ο Φριτς Βάντελ, που πέρασε τα επόμενα δέκα χρόνια πρώτα στη φυλακή
και μετά στο στρατόπεδο του Νταχάου, για να συρθεί αναγκαστικά στο
μέτωπο, υπηρετώντας στο Τάγμα Ανεπιθύμητων 999. Έχει ενδιαφέρον ωστόσο η
διαπίστωση του (δυτικογερμανικού) δικαστηρίου του Τύμπινγκεν το 1954 σε
δίκη αποκατάστασης των θυμάτων, πως η γενική απεργία, αν είχε εξάπλωση
σε όλη τη Γερμανία “θα ήταν ένα κατάλληλο μέσο, να εξαναγκάσει την
κυβέρνηση Χίτλερ που είχε μόλις αναρριχηθεί στην εξουσία να παραιτηθεί”.
Διαπίστωση εξάλλου που μπορεί να στηριχτεί και σε ένα όχι πολύ μακρινό
ιστορικό προηγούμενο, εκείνο του πραξικοπήματος Καπ το 1920, όταν και
πάλι μια γενική απεργία σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα είχε αποτρέψει τα
σχέδια των πραξικοπηματιών.
Από διαδήλωση τοπικών κομμουνιστών το 1932
Τι ήταν όμως εκείνο που επέτρεψε την
ενιαία δράση του εργατικού κινήματος που εξέλιπε στην υπόλοιπη Γερμανία;
Δεν είναι εύκολο να δοθεί απάντηση, σαφώς όμως έπαιξε ρόλο η ενεργή
παρέμβαση των κομμουνιστών σε όλες τις μορφές κοινωνικής ζωής του
χωριού, περιλαμβανομένων των αθλητικών και μουσικών συλλόγων. Η ενότητα
από τα κάτω με εργάτες διαφορετικών πεποιθήσεων, περιλαμβανομένων των
σοσιαλδημοκράτων, για τη βελτίωση των καθημερινών συνθηκών ζωής κι
εργασίας, χωρίς την απεμπόληση του στρατηγικού στόχου της σοσιαλιστικής
επανάστασης σίγουρα έπαιξε σημαντικό ρόλο, κι αντικατοπτρίζεται και στα
εκλογικά αποτελέσματα της προναζιστικής περιόδου. Τέτοιες προϋποθέσεις
ωστόσο υπήρχαν και σε πολλές άλλες περιοχές της Γερμανίας, θυμίζοντας
μας πάντα ότι η ιστορική κίνηση είναι μια εξίσωση με πολλούς αγνώστους.
Σε κάθε περίπτωση, τα αποτελέσματα της
ναζιστικής λαίλαπας ήταν εμφανή ακόμα και σε αυτό το “κόκκινο”
προπύργιο, καθώς μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι κομμουνιστές βρέθηκαν
σε ένα περιβάλλον εχθρικό, υφιστάμενοι τις διώξεις της καπιταλιστικής
ΟΔΓ, που έφτασε ως γνωστόν και στην ποινικοποίηση του ΚΚΓ το 1956. Η
απεργία του ’33 περιέπεσε στη λήθη μεταπολεμικά, με εξαίρεση το 1983,
όταν μια μεγάλη διαδήλωση ως 15 χιλιάδων ατόμων πέρασε από το Μέσινγκεν,
που είχε ήδη ξεπεράσει τους 20.000 κατοίκους, στα πλαίσια
αντιφασιστικής και αντιπολεμικής διαδήλωσης.
Σκηνή από τη διαδήλωση του 1983 στο Μέσινγκεν
Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησαν ένα
ντοκυμανταίρ κι ένα βιβλίο με τίτλο “Πουθενά δεν έγινε τίποτε εκτός από
εδώ”, αφιερωμένα στα γεγονότα. Αργότερα το πέπλο λησμονιάς ξανασκέπασε
το περιστατικό, μέχρι το 2003, όταν εν μέσω έντονων πολιτικών διενέξεων
αναρτήθηκε τιμητική επιγραφή στο δημοτικό γυμναστήριο, παρά τις
αντιδράσεις του τοπικού χριστιανοδημοκρατικού κόμματος αλλά αρχικά και
του δημάρχου Βέρνερ Φίφκα, που ανήκε τότε στο SPD. Το 2013 για την 80η
επέτειο της απεργίας πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση 1200 ατόμων με τίτλο
“Μια πολιτική απεργία θα έριχνε το Χίτλερ και θα απέτρεπε τον πόλεμο”.
Παράλληλα, οι εκδηλώσεις μνήμης άρχισαν να ξεπερνούν τα σύνορα του
χωριού. Το ταμπούρλο του Πάουλ ήταν το πρώτο χρονολογικά έκθεμα μιας
έκθεσης αφιερωμένης στη Γερμανική Αντίσταση στο “Σπίτι της Ιστορίας” της
τοπικής πρωτεύουσας Στουτγγάρδης. Το 2015 γυρίστηκε ντοκυμανταίρ με
θέμα την παράσταση ενός γνωστού τοπικού θίασου στην αίθουσα της πρώην
επιχείρησης Pausa, στο οποίο εμφανίστηκε και η Αντρέα Άγιεν, κόρη του
Πάουλ αλλά και εγγονή κι ανηψιά άλλων απεργών. Εκδήλωση τιμής και μνήμης
πραγματοποιήθηκε στο χωριό στις 3 Φλεβάρη, με αφορμή τα 85 χρόνια από
τη συμπλήρωση της απεργίας.
Κατεπείγουσα Ερώτηση κατέθεσε η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ στην ΕΕ για την κλιμακούμενη τουρκική επιθετικότητα – Δήλωση του Δ. Κουτσούμπα
Κατεπείγουσα Ερώτηση κατέθεσε η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ προς την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Φεντερίκα Μογκερίνι για τις κλιμακούμενες προκλήσεις του τουρκικού κράτους που οδήγησε στον εμβολισμό σκάφους της ελληνικής ακτοφυλακής από τουρκική ακταιωρό μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα.
Οι ευρωβουλευτές του ΚΚΕ Κώστας Παπαδάκης και Σωτήρης Ζαριανόπουλος επισημαίνουν πως:
«Αυτές τις μέρες βρίσκεται σε εξέλιξη κλιμάκωση της επιθετικότητας της Τουρκίας στο Αιγαίο,
η οποία, μεταξύ άλλων, οδήγησε στον εμβολισμό σκάφους της ελληνικής
ακτοφυλακής από τουρκική ακταιωρό μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα.
Πρόκειται για συμβάν που αποτελεί συνέχεια των διαρκών παραβιάσεων από πλευράς της Τουρκίας του εναέριου χώρου και χωρικών υδάτων της Ελλάδας και αμφισβήτησης της ΑΟΖ του κυπριακού κράτους.
Επίσης, με σειρά προκλητικών κι απαράδεκτων δηλώσεων τόσο του προέδρου της Τουρκίας, του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών
όσο κι άλλων κυβερνητικών παραγόντων επανειλημμένα αμφισβητούνται τα
κατοχυρωμένα και διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα και κυριαρχικά δικαιώματα
στα Ίμια, το Αιγαίο, η ίδια η Συνθήκη της Λωζάνης.
Σημειώνεται επίσης πως το
ελληνικό πλοίο που εμβολίστηκε συμμετείχε σε επιχείρηση που
συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και
Ακτοφυλακή, ενώ στο Αιγαίο επιχειρεί και ΝΑΤΟϊκή δύναμη.
Το γεγονός ότι και με παρούσες τις ευρωΝΑΤΟϊκές δυνάμεις εκτυλίσσονται τέτοιες προκλητικές ενέργειες
δείχνει στην πράξη ότι τόσο η συμμετοχή στην ΕΕ όσο και στο ΝΑΤΟ δεν
παρέχει καμιά ασφάλεια, αντίθετα προκαλούνται μεγάλοι κίνδυνοι για τους
λαούς.
Με βάση τα παραπάνω ποια είναι η τοποθέτηση της Ύπατης Εκπροσώπου σε αυτές τις συνεχιζόμενες και κλιμακούμενες προκλήσεις του τούρκικου κράτους;».
Για την κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ,
Δημήτρης Κουτσούμπας, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Τα τελευταία γεγονότα, συνιστούν κλιμάκωση της τουρκικής επιθετικότητας, μετά και την επισημοποίηση των διεκδικήσεων της Τουρκίας κατά την πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα.
Πριν την προχθεσινή σύγκρουση του τουρκικού σκάφους, είχαμε:
Συνεχή αποκλεισμό νησίδων από τουρκικά πλοία
Παραλίγο σύγκρουση τουρκικού σκάφους με ελληνική πυραυλάκατο
Παρεμβολή τουρκικών πλοίων κατά την κατάθεση στεφάνου στα Ίμια από τον υπ. Άμυνας.
Επίσης απαγόρευση από τουρκικά πολεμικά πλοία της κίνησης του ιταλικού γεωτρύπανου στην Κυπριακή ΑΟΖ.
Το πρόσφατο χτύπημα σε ελληνικό σκάφος δεν είναι τυχαίο. Φαίνεται ότι η κατάσταση θα κλιμακωθεί παραπέρα,
με άμεσο κίνδυνο την όξυνση της κρίσης στο Αιγαίο, η οποία θα αφορά και
ζητήματα «έρευνας και διάσωσης», συνολικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Όπως επισήμανε και η
Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ σε ερώτησή της προς την εκπρόσωπο της
ΕΕ για την εξωτερική πολιτική, κ. Μογκερίνι, το ελληνικό πλοίο
που εμβολίστηκε συμμετείχε σε επιχείρηση που χρηματοδοτείται από την ΕΕ
και την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, την ίδια στιγμή βέβαια
που, όπως όλοι ξέρουμε, στο Αιγαίο επιχειρεί και ΝΑΤΟϊκή δύναμη.
Για μια ακόμα φορά δηλαδή, επιβεβαιώνεται ότι οι ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί του ΝΑΤΟ και της ΕΕ,
όχι μόνο δεν αποτελούν παράγοντα σταθερότητας, ασφάλειας για το λαό μας, εξασφάλισης των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας, όπως διατυμπανίζουν οι κυβερνώντες, αλλά μόνο παράγοντα όξυνσης, παραπέρα κινδύνων και πολεμικών εμπλοκών».
Για να μη πάνε στράφι μερικές από τις σχετικές με τα προηγούμενα κείμενα
σημειώσεις μου, επιτρέψτε μου σήμερα να παραθέσω επί τροχάδην ορισμένες
απ' αυτές, κλείνοντας το θέμα που άνοιξα προχτές λόγω Novartis. Επέλεξα
αποσπάσματα από κείμενα τα οποία βρίσκονται στο διαδίκτυο, ώστε να
μπορεί ο αναγνώστης να ελέγξει την αυθεντικότητά τους (οι τίτλοι δικοί
μου):
- Εμπόδια στα γενόσημα
Πρόστιμα ύψους 146 εκατομμυρίων ευρώ έχει επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
σε ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες που παρεμποδίζουν την κυκλοφορία
γενόσημων φαρμάκων στην εσωτερική αγορά, στο πλαίσιο του
"pay-for-delay". Σύμφωνα με την πρακτική "pay-for-delay", οι μεγάλες
φαρμακοβιομηχανίες πληρώνουν -κάτω από το τραπέζι- τις μικρότερες, με
σκοπό να εξασφαλίσουν την καθυστέρηση της παραγωγής και κυκλοφορίας
γενόσημων, και κατ' επέκταση φθηνότερων, φαρμάκων. Το αποτέλεσμα είναι
ότι όλες οι φαρμακοβιομηχανίες έχουν όφελος (οι μεγάλες γιατί
εξακολουθούν να πουλούν τα ακριβά φάρμακά τους και οι μικρές γιατί
λαμβάνουν χρήματα από τις μεγαλύτερες για να καθυστερήσουν την παραγωγή
γενοσήμων), ενώ οι καταναλωτές (κράτη, ασφαλιστικά ταμεία, ασθενείς)
ζημιώνονται. (...) Η Επιτροπή έχει επιβάλει πρόστιμο ύψους 93,8
εκατ. ευρώ στη δανική φαρμακευτική εταιρεία Lundbeck και πρόστιμα
συνολικού ύψους 52,2 εκατ. ευρώ στους παραγωγούς γενόσημων φαρμάκων
Alpharma (τώρα τμήμα της Zoetis), Merck KGaA/Generics UK (η Generics UK
είναι τώρα τμήμα της Μylan), Arrow (τώρα τμήμα της Αctavis) και Ranbaxy.
Οι εταιρείες αυτές διαπιστώθηκε ότι παρέβησαν την ευρωπαϊκή συνθήκη
καθυστερώντας την είσοδο στην αγορά γενόσημης κιταλοπράμης μέσω αυτών
των συμφωνιών.(*) [medical.gr, 6/9/2013]
- Σκάνδαλο Glaxo
Η βρετανική φαρμακοβιομηχανία GlaxoSmithKline καλείται να πληρώσει
πρόστιμο-ρεκόρ ύψους 3 δισ. δολαρίων για να θέσει τέλος στη δίωξή της
από τις αμερικανικές δικαστικές αρχές για απάτη, που περιλαμβάνει
παράνομη προώθηση φαρμάκων και ψευδείς δηλώσεις. Ο γίγαντας της
φαρμακοβιομηχανίας κατηγορήθηκε για "παράνομη προώθηση ορισμένων
φαρμάκων, για μη αποκάλυψη ορισμένων δεδομένων που συνδέονται με την
ασφάλεια των φαρμάκων και για ψευδείς δηλώσεις ως προς την τιμή τους",
ανακοίνωσαν τη Δευτέρα τα υπουργεία Δικαιοσύνης και Υγείας των Ηνωμένων
Πολιτειών κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. [Το Βήμα, 3/7/2012]
- Το καρτέλ των βιταμινών
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε πρόστιμα 855,22 εκατομμυρίων ευρώ σε οκτώ
φαρμακοβιομηχανίες, κατηγορώντας τις ότι σχημάτισαν παρανόμως καρτέλ για
να καθορίζουν τις τιμές των βιταμινών. Τα μεγαλύτερα πρόστιμα καλούνται
να πληρώσουν η ελβετική Roche και η γερμανική BASF - 462 και 296
εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Και οι οκτώ φαρμακοβιομηχανίες
κατηγορούνται ότι συμφώνησαν να καθορίζουν από κοινού τις τιμές των
βιταμινών, με στόχο να αυξήσουν παράνομα τα κέρδη τους. Σύμφωνα με τα
στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το καρτέλ των φαρμακοβιομηχανιών
λειτουργούσε από τον Σεπτέμβριο του 1989 έως τον Φεβρουάριο του 1999. [Ναυτεμπορική, 21/11/2001]
- Πρόστιμα, πρόστιμα, πρόστιμα
Το 2005, η Serono συμφώνησε να πληρώσει 704 εκατ. για την εκτός
ενδείξεων προώθηση του Serostim. Δύο χρόνια αργότερα, οι Purdue Pharma
και Bristol-Myers Squibb συμμάζεψαν τα ασυμμάζευτα με 1,15 δισ. δολ.
Μέχρι το 2009, τα πρόστιμα έφθασαν στα ύψη, με τη Pfizer και τη Lilly να
κληθούν να πληρώσουν μαζί 3,7 δισ. δολ.! (...) Στα τέλη του
2011, η Merck έκλεισε την υπόθεση του Vioxx με πρόστιμο 950 εκατ.
(πολλοί λένε "και πάλι καλά"). Λίγο αργότερα, η Abbott Laboratories
"έκλεισε" με 1,6 δισ. δολ. την υπόθεση Depakote. (...) Μόλις πριν
από λίγες ημέρες, η βρετανική GSK κλήθηκε να καταβάλει πρόστιμο μαμούθ
ύψους 3 δισ. δολ. για τις πρακτικές που ακολούθησε στην προώθηση των
φαρμάκων της, που αφορούν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα Wellbutrin και
Paxil. (...) Η Johnson & Johnson κυκλοφορεί ότι είναι κοντά
να πληρώσει πρόστιμο από 1,6 έως και 2,2 δισ. δολ. για αντιδεοντολογική
συμπεριφορά στην προώθηση του αντιψυχωσικού φαρμάκου Risperdal, καθώς
και σε άλλες, μικρότερης σημασίας, υποθέσεις. Η Amgen λέγεται ότι
αναμένεται να πληρώσει περίπου 780 εκατ. δολ. για "αντιδεοντολογική"
συμπεριφορά όσον αφορά στην προώθηση των αντιαναιμικών φαρμάκων της. (...)
Η Novartis πλήρωσε 422,5 εκατ. για το φάρμακο Trileptal το 2010, η
Cephalon δέχθηκε να πληρώσει 425 εκατ., η Schering-Plough 435 εκατ., η
AstraZeneca 355 εκατ. για το Zoladex, η Forest Laboratories 313 εκατ.
και η Elan 203 εκατ. [insuranceworld.gr, 19/11/2012]
- Μόλυνση στον Ρήνο...
Την 1η Νοεμβρίου (ενν.: 1986), περίπου 30 τόννοι υδραργύρου και
φυτοφαρμάκων χύνονται στον Ρήνο, μετά από φωτιά που ξέσκασε σε αποθήκη
της Sandoz. Αρκετές μέρες αργότερα, η Ciba-Geigy, άλλος ελβετικός
χημικός γίγαντας, παραδέχτηκε ότι έρριξε κατά λάθος στον Ρήνο 900 λίβρες
φυτοφαρμάκων, λίγες μόλις ώρες πριν την φωτιά στις αποθήκες τής Sandoz.
[The New York Times, 15/2/1987]
- ...μόλυνση και στο Νιου Τζέρσεϋ
Η Ciba-Geigy θα πληρώσει 20 εκατ. δολλάρια σε χιλιάδες κατοίκους της
περιοχής Oak Ridge του Toms River του Νιου Τζέρσεϋ, οι οποίοι
ισχυρίζονται ότι το χημικό εργοστάσιο της εταιρείας απελευθέρωσε στο
έδαφος ρύπους που μείωσαν την αξία των κατοικιών στην περιοχή. Η αγωγή
αποζημίωσης για τοξικά απόβλητα επιδικάστηκε μετά από σχεδόν μια
δεκαετία δικαστικών διενέξεων. Η Ciba-Geigy παρήγαγε βιομηχανική βαφή
και ρητίνη στο εργοστάσιο του Toms River από το 1952 έως το 1996. Το
1983, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος κατέγραψε υψηλά επίπεδα
καρκινογόνων χημικών ουσιών σε μια έκταση 1.350 στρεμμάτων, ιδιοκτησίας
τής εταιρείας. Δέκα χρόνια αργότερα, δύο στελέχη της Ciba δήλωσαν ένοχοι
για την παράνομη απόρριψη ρύπων σε χώρους υγειονομικής ταφής στην
ιδιοκτησία της εταιρείας. Η αγωγή ακολουθεί δύο άλλες αγωγές στις οποίες
οι κάτοικοι ζήτησαν και έλαβαν αποζημίωση για καρκίνο που φέρεται ότι
προκλήθηκε από την έκθεση σε μολυσματικούς παράγοντες στο χώρο. [law.com, 14/6/2011]
Από τα ελάχιστα δείγματα που παρέθεσα, είναι σαφές ότι οι
φαρμακοβιομηχανίες δεν βάζουν μυαλό παρ' ότι πληρώνουν δεκάδες
δισεκατομμύρια σε πρόστιμα. Προφανώς, το κόστος των προστίμων είναι
αμελητέο, αν συγκριθεί με το ύψος των κερδών που αυτές οι εταιρείες
προσπορίζονται παρανομώντας.
Το μεγάλο ερώτημα δεν είναι αν τα μονοπώλια παρανομούν προκειμένου να
αυξήσουν τα κέρδη τους. Κάτι τέτοιο δεν μας εκπλήσσει, εφ' όσον αυτή η
τακτική είναι σύμφυτη με τον καπιταλισμό. Το μεγάλο ερώτημα είναι ποια
στάση τηρεί η ευνομούμενη πολιτεία απέναντι σε τέτοια φαινόμενα.
Δυστυχώς, η απάντηση είναι ευκόλως εννοούμενη, οπότε θα μπορούσε και να
να παραληφθεί. Το μόνο που κάνει η πολιτεία (ε, όχι και ευνομούμενη!) με
την στάση που τηρεί απέναντι στις φαρμακοβιομηχανίες, είναι να
μετατρέπει το φάρμακο για τον λαό σε φαρμάκι.
Τις τελευταίες μέρες ζούμε ένα θέατρο του παραλόγου, στο οποίο
μεγαλόσχημοι πρωταγωνιστές καμώνονται τους ανήξερους και ωρύονται
ζητώντας την παραδειγματική τιμωρία των ενόχων. Όμως, πώς μπορεί να
είναι ανήξερος οποιοσδήποτε διαθέτει κοινό νου; Και οι πολιτικοί, οι
οποίοι σπεύδουν σήμερα να βάλουν "το μαχαίρι στο κόκκαλο" και να
-δηλώνουν ότι θα- διεκδικήσουν από την -όποια- Novartis αποζημίωση για
τις ζημιές που έχει υποστεί το δημόσιο, πού βρίσκονταν μέχρι σήμερα;
Στον Άρη ζούσαν;
Αν μια μεγάλη φαρμακοβιομηχανία έπαιρνε τον έλεγχο της εκκλησίας:
-Συγχώρεσέ με πάτερ, γιατί έχω αμαρτήσει.
-Έχουμε φάρμακο γι' αυτό!
Και καλά, ας δεχτούμε πως όλοι αυτοί δεν έτυχε ποτέ να διαβάσουν ούτε το
αποκαλυπτικώτατο άρθρο τού καθηγητή ιατρικής Ιωάννη Παπαδόπουλου "Ιατρική διαφθορά: συνέπειες για την ποιότητα των προσφερόμενων ιατρικών υπηρεσιών"
(περιοδικό "Επιστήμη και Κοινωνία", τεύχος 26/2011) ούτε την τριλογία
τής ερευνήτριας γιατρού Marcia Angell (**), η οποία πραγματεύεται, με
πληθώρα στοιχείων από υποθέσεις που έφτασαν στη δικαιοσύνη, τους
οικονομικούς δεσμούς ανάμεσα στις φαρμακοβιομηχανίες και τους
ακαδημαϊκούς γιατρούς, τους καθηγητές και διευθυντές ιατρικών σχολών
μεγάλων και ευυπόληπτων πανεπιστημίων, όπως Harvard, Stanford, Brown,
Emory κλπ. Μα ούτε την παρακάτω ιστοριούλα (με την οποία κλείνω προς το
παρόν το θέμα) έχουν υπ' όψη τους, η οποία είναι και πολύ-πολύ πρόσφατη;
- Σκάνδαλο Novartis από το... 2012
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας εμφανίζεται να γνώριζε τα
τελευταία χρόνια για σχέσεις των εταιρειών με στελέχη των υπηρεσιών, οι
οποίοι κατείχαν θέσεις-κλειδιά σε θέματα τιμολόγησης και έγκρισης
φαρμάκων. Για το θέμα αυτό, είχε ζητηθεί το 2012 έλεγχος από τον τότε
αναπληρωτή υπουργό Υγείας Μάριο Σαλμά. Τα πορίσματα των ελέγχων, που
βρίσκονται στη διάθεση του Iatronet, αποκαλύπτουν σε όλο της το βάθος τη
μεθόδευση για την οικονομική κάλυψη ταξιδιών στελεχών για συνέδρια στο
εξωτερικό. Οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις χρηματοδότησαν τα ταξίδια μέσω
της "Ελληνικής Εκπαιδευτικής Εταιρείας",
η οποία ανέλαβε τη διαδικασία μετάβασής τους στο συνέδριο της
Ευρωπαϊκής Εταιρείας Φαρμακοοικονομίας, που διεξήχθη στο Βερολίνο τον
Νοέμβριο του 2012. Στο συνέδριο μετέβησαν πέντε στελέχη του υπουργείου
Υγείας, 15 στελέχη εποπτευόμενων φορέων του υπουργείου (νοσοκομεία),
τέσσερις νοσοκομειακοί φαρμακοποιοί και τρία στελέχη της Εθνικής Σχολής
Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ). Στα πορίσματα που προέκυψαν από σχετικές έρευνες
επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης και Υγείας το 2012 και το 2013,
εμφανίζονται δέκα φαρμακευτικές επιχειρήσεις (ελληνικές και πολυεθνικές)
να πληρώνουν το κόστος παρακολούθησης του εν λόγω συνεδρίου. (...) Οι
επτά πλήρωσαν συνολικά το ποσό των 49.000 ευρώ στην "Ελληνική
Εκπαιδευτική Εταιρεία". Τη μερίδα του λέοντος κατέβαλε η Novartis,
πληρώνοντας 25.000 ευρώ. Άλλες τρεις επιχειρήσεις κάλυψαν το κόστος
μετάβασης και διαμονής στελεχών του υπουργείου Υγείας στο ίδιο συνέδριο.
[iatronet, 16/1/2017]
------------------------------------------------
(*) Για τον ίδιο λόγο, η Johnson & Johnson και η Novartis
καταδικάστηκαν αργότερα την ίδια χρονιά, σε πρόστιμο 16,3 εκατ. ευρώ ("J&J, Novartis fined $22.4M over Pay-For-Delay deal", law360.com, 10/12/2013).
Πόλεμος μεταξύ των Συριζαίων ξέσπασε
σήμερα στην Αθήνα. Οκτώ μέλη του Συριζαίικου κινήματος «Δεν Πληρώνω»
συνελήφθησαν από τα ΜΑΤ του ΣΥΡΙΖΑ έξω από συμβολαιογραφικό γραφείο
γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να αρπάξει τη Λαϊκή Κατοικία και το Συριζαίκο
«Δεν Πληρώνω» προσπαθεί να αποτρέψει την αρπαγή! Δεν έφτανε το τσίρκο
της σύλληψης Συριζαίων από τα Συριζαίικα ΜΑΤ, αλλά το θέατρο του
παραλόγου έμελλε να συνεχιστεί και με τη συμμετοχή της Ζωής
Κωνσταντοπούλου η οποία προσήλθε στη ΓΑΔΑ για να υπερασπιστεί τους οκτώ
αγωνιστές συλληφθέντες! Η Ζωή μάλιστα θα υποβάλει μηνύσεις γιατί οι οκτώ
προσήχθησαν χωρίς κατηγορίες!
Γέλιο με μαύρο δάκρυ προκαλούν με τις
ενέργειές τους οι Συριζαίοι «Δεν πληρώνω», οι οποίοι έφεραν τον ΣΥΡΙΖΑ
στην κυβέρνηση και τον στήριξαν για να σταυρώσει τον Ελληνικό λαό και
κατόπιν μεταλλάχτηκαν από Συριζαίοι σε Λαϊκή Ενότητα, σε Πλεύση
Ελευθερίας και ποιος ξέρει σε τι άλλο! Γέλιο με μαύρο δάκρυ προκαλεί η
Ζωή Κωνσταντοπούλου που άνοιξε παραμονές δεκαπενταύγουστου τη Βουλή για
να ψηφιστεί πραξικοπηματικά το τρίτο μνημόνιο και τώρα παριστάνει την
Πασιονάρια! Γέλιο με μαύρο δάκρυ προκαλούν Κωνσταντοπούλου, Κουβέλης και
τα γκρουμπούσκουλά τους παριστάνοντας ότι δίνουν μάχες για να σωθεί η
λαϊκή κατοικία όταν αυτοί οι ίδιοι έδωσαν τη λαϊκή κατοικία βορά στους
τραπεζίτες!
Η κωμωδία που παίζουν όλοι οι πρώην
Συριζαίοι παριστάνοντας ότι μάχονται για τη λαϊκή κατοικία μόνο αναγούλα
προκαλεί στο λαό! Η υπόθεση της λαϊκής κατοικίας είναι σοβαρή για να
αφεθεί στα χέρια αυτών που κορόιδεψαν τον λαό και συνεχίζουν να τον
κοροϊδεύουν ακόμα! Ας τραβήξουν λοιπόν οι πρώην Συριζαίοι και τα
συμπορευθέντα με αυτούς εξωκοινοβουλευτικά γκρουμπούσκουλα, τα οποία
διαδήλωναν για να στηρίξουν τις Συριζαίικες διαπραγματεύσεις στην
Ευρώπη, κατά τον αγύριστο και ας αφήσουν την λαϊκή κατοικία να την
υπερασπίσουν τίμιοι αγωνιστές με κότσια! Γιατί οι λαϊκές κατοικίες είναι
Θερμοπύλες που για να κρατηθούν χρειάζονται παλικάρια κι όχι ψεύτες,
απατεώνες και λωποδύτες που έταζαν στο λαό ελπίδα και του έφεραν λεπίδα!
Ανεξάρτητα
από την πορεία που θα ακολουθήσει, σε συνάρτηση με το συνολικότερο
«παιχνίδι» των ανταγωνισμών στην περιοχή, έχει αξία ο λαός,
παρακολουθώντας τις εξελίξεις στο Αιγαίο και στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και
τις δηλώσεις Ερντογάν ότι «οι μαγκιές τους είναι μέχρι να δουν τα
αεροσκάφη, το στρατό και το στόλο μας», να θυμηθεί τι του έλεγαν πριν
από μερικούς μήνες τα αστικά επιτελεία για τα γεωτρύπανα των ενεργειακών
κολοσσών που κατέφταναν στην ΑΟΖ της Κύπρου. Τότε που τα μονοπώλια της
Ενέργειας παρουσιάζονταν περίπου ως «ειρηνευτική δύναμη», «δύναμη
ευημερίας και σταθερότητας» στην περιοχή. Δεν έλειπαν επίσης ούτε οι
αναλύσεις για τις «win - win» προοπτικές που δημιουργούνται «για όλους»
από τις γεωτρήσεις και το πέρασμα των ενεργειακών δρόμων από την
περιοχή, ούτε η καλλιέργεια κλίματος ευφορίας από την τεράστια δύναμη
πυρός των ΗΠΑ και χωρών της ΕΕ που έχει συγκεντρωθεί στην περιοχή, «για
να προστατεύει τις πλατφόρμες», και που θα απέτρεπε τάχα την τουρκική
επιθετικότητα. Επιβεβαιώνεται για μια ακόμα φορά ότι όλα αυτά αποτελούν
κούφια λόγια, αφού είναι ακριβώς οι ανταγωνισμοί των μονοπωλίων, των
ιμπεριαλιστικών κέντρων και των καπιταλιστικών κρατών που βάζουν
μπουρλότο στην περιοχή. Ο λαός πρέπει να αντιταχθεί στους σχεδιασμούς
αυτούς, όπως και στα διάφορα ιδεολογήματα και «τυράκια» με τα οποία
προσπαθούν να τον στοιχίσουν πίσω από τους στόχους της αστικής τάξης.
Ιδια γλώσσα
Το
γεγονός ότι η πόρτα της ΠΓΔΜ «είναι πάντα ανοιχτή στις τουρκικές
επιχειρήσεις» τόνισε ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζ. Ζάεφ, κατά τη διάρκεια
της επίσκεψής του στην Τουρκία, μιλώντας σε επιχειρηματική συνάντηση που
οργάνωσε η Ενωση Εμπορικών Επιμελητηρίων και Χρηματιστηρίων της
γείτονος (TOBB), ενώ εξέφρασε και την ελπίδα ο όγκος των διμερών
εμπορικών συναλλαγών να υπερδιπλασιαστεί και να φτάσει στο 1 δισ.
δολάρια, από τα 475 εκατ. που είναι σήμερα. Πού βασίζει τις «ελπίδες»
αυτές ο Σκοπιανός πρωθυπουργός; Στο ότι, όπως είπε, «επιδοτούμε το
κόστος του προσωπικού» και στη «ζώνη ελεύθερου εμπορίου» της χώρας όχι
μόνο εφαρμόζονται μεγάλες φοροαπαλλαγές, αλλά επιπλέον αυτή αποτελεί και
«πύλη προς ολόκληρη την Ευρώπη», ενώ «η περιοχή γύρω από τη "Μακεδονία"
έχει μεγάλες προοπτικές, με ειδικές ευκαιρίες στους τομείς της
γεωργίας, των κατασκευών και της Ενέργειας». Η ένταση δηλαδή της
εκμετάλλευσης, όπως και τα σχέδια για το πέρασμα αγωγών και δρόμων
διαμετακόμισης από και προς την ΕΕ, αποτελούν το «ατού» για την
προσέλκυση επενδύσεων, όπως ακριβώς λέει και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ
για λογαριασμό της αστικής τάξης της Ελλάδας. Αλλη μια επιβεβαίωση ότι
απ' όλες τις μεριές των συνόρων οι καπιταλιστές μιλάνε όντως την ίδια
«γλώσσα», εκείνη του κέρδους. Σε αντίθεση όμως με τα όσα λέει η
κυβέρνηση, αυτή ακριβώς είναι η πηγή των μεγάλων ανταγωνισμών και των
κινδύνων για τους λαούς, και όχι η «γιατρειά» τους.
Δηλώσεις
Επειδή
πολλά πανηγύρια ακούγονται από κυβερνητικά στελέχη για την αναβάθμιση
των σχέσεων Ελλάδας - ΗΠΑ, έρχεται μια δήλωση της εκπροσώπου του Στέιτ
Ντιπάρτμεντ για να υπενθυμίσει ότι κανένα «κυριαρχικό δικαίωμα» δεν
εγγυάται η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ και ότι η ιμπεριαλιστική συμμαχία
αντιμετωπίζει το Αιγαίο ως ενιαίο επιχειρησιακό χώρο, γεγονός που
ενθαρρύνει την επιθετικότητα και τις αμφισβητήσεις της Τουρκίας. Σύμφωνα
με το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, σε ό,τι αφορά το επεισόδιο στα
Ιμια, «από θέση αρχής οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν την κυριαρχία
των χωρών της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδας και της
Τουρκίας»! Παίρνοντας τοις μετρητοίς αυτή τη δήλωση, Ελλάδα και Τουρκία
έχουν εξίσου κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή των Ιμίων, τα οποία οι
ΗΠΑ αναγνωρίζουν και σέβονται! Αποκαλυπτική πραγματικά η απάντηση σε
όσους έλεγαν ότι η ΝΑΤΟική αρμάδα στο Αιγαίο αποτελεί παράγοντα
αποτροπής της τουρκικής επιθετικότητας, αλλά και σε όσους προπαγανδίζουν
ότι η «ευρωατλαντική ολοκλήρωση» στα Βαλκάνια θα αποτελέσει παράγοντα
σταθερότητας και ασφάλειας, προς όφελος τάχα του λαού.
Σύμμαχοι
Αν
πιστέψουμε τα όσα γράφει η κυβερνητική «Αυγή», τότε η ETUC, δηλαδή η
ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία των κυβερνητικών και εργοδοτικών συνδικάτων,
πιέζει για αύξηση του κατώτερου μισθού στην Ελλάδα, ενώ και η κυβέρνηση,
με τις ομιλίες Τσίπρα και Αχτσιόγλου στο πρόσφατο συνέδριο του
«Economist», έστειλε για το ίδιο θέμα μήνυμα στο «εσωτερικό αντεργατικό
λόμπι». Δηλαδή, σύμφωνα με την «Αυγή», σύμμαχος των εργαζομένων στην
Ελλάδα, που διεκδικούν αυξήσεις στους μισθούς και καλύτερες συνθήκες
δουλειάς, είναι η κυβέρνηση και ο εργοδοτικός - κυβερνητικός
συνδικαλισμός (!), αφού βραχίονας της ETUC στην Ελλάδα είναι η ΓΣΕΕ.
Κρίνοντας τώρα από τις θέσεις της συνδικαλιστικής πλειοψηφίας, που
ετοιμάζεται να δημοσιοποιήσει σήμερα «κοινή δήλωση» με τις εργοδοτικές
ενώσεις για το στόχο της «ανάπτυξης», κατανοεί κανείς το μέγεθος της
απάτης και του λάκκου που σκάβουν στο λαό η κυβέρνηση, η εργοδοσία και
οι συνδικαλιστικοί τους εκπρόσωποι. Αλλωστε, η μεν κυβέρνηση έχει αφήσει
να εννοηθεί ότι τυχόν αυξήσεις στον κατώτερο μισθό θα κινούνται στα
όρια που επιβάλλει η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, στη βάση του
σχετικού αντεργατικού νόμου, ενώ η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ, εκτός του ότι
αφορίζει κάθε αγώνα για αυξήσεις στους μισθούς και Συλλογικές Συμβάσεις,
έχει ήδη υπογράψει και ανανεώσει μερικές φορές την ΕΓΣΣΕ με τον ΣΕΒ,
χωρίς καν αναφορά στο ύψος του κατώτερου μισθού, δηλώνοντας απόλυτο
«σεβασμό» στο νόμο. Με τέτοιους «συμμάχους» μόνο τα χειρότερα μπορούν να
περιμένουν οι εργαζόμενοι.
Το G-Weekend Journal γράφει για την Λιβόρνο, την ομάδα των κομμουνιστών
και τον σημαντικό ρόλο που έχει διαδραματίσει η πόλη και ο ιστορικός
σύλλογος στην ιταλική πολιτική σκηνή.
Στο βιβλίο του «Ποδόσφαιρο χωρίς βρωμιές» (Futbol sin trampa) ο Λουίς Σέζαρ Μενότι επιχειρεί τη σύνδεση ποδοσφαίρου -πολιτικής. «Υπάρχει
το ποδόσφαιρο της Δεξιάς και της Αριστεράς. Της Δεξιάς προσπαθεί να μας
πείσει ότι η ζωή είναι μια πάλη που θέλει θυσίες και να είμαστε από
ατσάλι και να κερδίζουμε με κάθε τρόπο. Θέλει τους ποδοσφαιριστές να μην
εκφράζουν πολιτικές απόψεις, να υπακούν και έτσι να δημιουργούνται
περισσότεροι χρήσιμοι ηλίθιοι.
Στο Δεξιό ποδόσφαιρο, η νίκη διαγράφει τα πάντα, υπάρχει
μόνο το αποτέλεσμα και ποδοσφαιριστές πειθαρχημένοι σαν στρατιώτες. Στο
Αριστερό, έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται η νίκη,
επειδή ο ποδοσφαιριστής είναι ο προνομιούχος εκφραστής των ονείρων
εκατομμυρίων φιλάθλων τους οποίους καλείται να κάνει καλύτερους. Δεν
γράφω για τα πολιτικά κόμματα και τα πολιτικά συστήματα. Υπάρχουν
Αριστερά κόμματα που αν τους δώσεις την εξουσία δεν θα ξέρουν τι να την
κάνουν. Η χώρα που δεν έχει όμως οργανωμένη Αριστερά δεν έχει μέλλον.
Παρά τις πολιτικές αλλαγές στον πλανήτη, πιστεύω ότι υπάρχουν και θα
συνεχίσουν να υπάρχουν δύο διαφορετικά ποδόσφαιρα».
Η αντιπαράθεση που υπάρχει και αφορά την σχέση του ποδοσφαίρου με την
πολιτική κι έχει ξεσπάσει από την αρχή του αθλητισμού, θα συνεχίσει να
υπάρχει σε μια ατέρμονη διαμάχη. Από την μία πλευρά αυτοί που θεωρούν
ότι το ποδόσφαιρο και πολιτική αποτελούν δύο έννοιες τελείως αντίθετες,
την ώρα που η άλλη πλευρά δεν σταματά να αναφέρεται στο πόσο σημαντικός
είναι ο ρόλος του ποδοσφαίρου και γενικότερα του αθλητισμού στις όποιες
αλλαγές των πολιτικών σκηνικών της εποχής επισημαίνοντας βασικά
κοινωνικά προβλήματα, δίνοντας φωνή σε όσους βρίσκονται στο περιθώριο.
Μπορεί ο ρόλος αυτός τα τελευταία χρόνια να έχει μειωθεί με την εισροή
τεράστιων ποσών και την παγκοσμιοποίηση του αθλήματος όπου οι σύλλογοι
πλέον δεν αποτελούν εκπρόσωποι μιας τοπικής κοινότητας, αλλά ένα
εμπορικό σήμα, ένα brand name, μια ιδιωτική επιχείρηση θεάματος. Αυτό
όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σύλλογοι που σε ένα άκρως
καπιταλιστικό περιβάλλον, έχουν μείνει σταθεροί στις αξίες τους και με
την στάση τους αποτελούν τον καλύτερο μηχανισμό για μια πιθανή κοινωνική
αλλαγή. Ένας τέτοιος σύλλογος είναι η Λιβόρνο.
Ομάδα και πόλη έννοιες ταυτόσημες
Η ιστορία της ομάδας είναι συνυφασμένη με την ιστορία της πόλης αλλά και
όλης της χώρας πριν το Risorgimento (Αναβίωση) και την δημιουργία του
ιταλικού κράτους. Oι ιδρυτικοί μύθοι είναι ζωτικής σημασίας για τη
δημιουργία μιας εθνικής ταυτότητας όπως και η ιστορία η οποία
διαδραματίζει εξίσου σημαντικό ρόλο, ιδίως στο Λιβόρνο. Μέχρι την
ενοποίησή της, η ιταλική χερσόνησος αποτελούνταν σε κάτι που έμοιαζε
με πόλεις-κράτη όπως το Μιλάνο, η Νάπολη, η Βενετία και η Ρώμη.
Στην κεντρική Ιταλία κυρίαρχη δύναμη ήταν η Φλωρεντία και η οικογένεια
Medici, που κυβέρνησε τη Δημοκρατία της Φλωρεντίας από το 1300 και για
τέσσερις αιώνες. Οι Μέδικοι έχτισαν ένα νέο λιμάνι στο Λιβόρνο για να
βελτιώσουν το εμπόριο ενθαρρύνοντας την μετανάστευση εργατικού δυναμικού
από οποιοδήποτε μέρος στην πόλη και να την κάνουν το σπίτι τους. Για να
κατοικηθεί αυτή η νέα πόλη, οι Medici πέρασαν μια σειρά νόμων που
ονομάζονταν Leggi Livornine επιτρέποντας την εγκατάσταση Εβραίων,
Τούρκων, Μαυριτανών, Αρμενίων, Περσών εμπόρων, για να κατοικηθεί η πόλη.
Επίσης και άλλες εθνικότητες έγιναν δεκτές στην πόλη ανεξαρτήτου εθνικής
ή θρησκευτικής προέλευσης και μάλιστα χωρίς να ληφθεί υπόψη οποιαδήποτε
εγκληματική δραστηριότητα τους στο παρελθόν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το
Λιβόρνο να μετατραπεί από μια άχρωμη πόλη σε ένα μωσαϊκό εθνικοτήτων. Η
πολυπολιτισμικότητα ήταν το κύριο χαρακτηριστικό των κατοίκων κάτι που
αποτυπωνόταν ξεκάθαρα και στα χρυσά νομίσματα της εποχής (το 1656
νομίσματα απεικονίζουν την πόλη του Λιβόρνο με το σύνθημα: «Πολλοί λαοί
σε ένα»). Τα απομεινάρια αυτού του ψηφιδωτού κουλτούρας και πολιτισμού
είναι ακόμα εμφανή στην πόλη με την παρουσία τόσο των εκκλησιών
(Αγγλικανικές, Προτεσταντικές, Αρμενικές, Ελληνορθόδοξες), όσο και της
συναγωγής των Εβραίων.
Η εκβιομηχάνιση και η ενοποίηση της Ιταλίας είδε το Λιβόρνο να συνεχίσει
να χαράζει μια ανεξάρτητη θέση. Οι εργάτες της πόλης και ειδικά οι
ναυτεργάτες ήταν ιδιαίτερα πολιτικά ενεργοί. Η ενοποίηση συντέλεσε στο
να χαθεί το καθεστώς του αυτόνομου του λιμανιού κάτι που οδήγησε σε ένα
διαρκές αυξανόμενο πολιτικό ακτιβισμό. Η εκβιομηχάνιση του 19ου αιώνα
είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία μιας κοινωνικής τάξης της οποία τα
μέλη ανήκαν σε αναρχικά και σοσιαλιστικά πολιτικά γκρουπ. Οι κοινωνικές
και πολιτικές εντάσεις της δεκαετίας του 1920 έφεραν απεργίες και
διαδηλώσεις σε όλη την Ιταλία, κάτι που επηρέασε όπως ήταν λογικό και το
Λιβόρνο.
Αυτό το κλίμα έντασης βοήθησε στη ανάπτυξη κι εγκαθίδρυση του
κομμουνισμού. Σε μια πόλη που ναι μεν υπήρχε η έντονη αντίσταση στον
φασισμό που είχε κάνει την εμφάνισή του στην χώρα, η μετριοπάθεια των
σοσιαλιστών είχε προκαλέσει μεγάλη ανησυχία. Έτσι, το 1921 ο Αντόνιο
Γκράμσι αποφάσισε να βάλει μια για πάντα το Λιβόρνο στο βιβλίο της
ιστορίας με την απόφασή του στο θέατρο San Marco να αποχωρήσει από το
Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ιταλίας και να ιδρύσει το ΚΚΙ (Ιταλικό
Κομμουνιστικό Κόμμα) για να ακολουθήσει μισό αιώνα αργότερα και η
δημιουργία του Ευρωκομμουνισμού σε συνεργασία με τους Ισπανούς
κομμουνιστές.
Αυτή η πολιτική παράδοση και ιδεολογία παρέμεινε στην πόλη και συνήθως
σε κάθε εκλογική αναμέτρηση (βουλευτικές-δημοτικές) ο εκλεκτός άρχων
ανήκε στην αριστερή πολιτική σκηνή. Η πολιτική σκηνή της μεταπολεμικής
Ιταλίας και όπως αυτή διαμορφώθηκε είχε ως αποτελέσματα την
πολιτικοποίηση και των συνδέσμων. Από το 1946 έως το 1992 όταν και
ξέσπασε το σκάνδαλο tangetopolis, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Ιταλία
ήταν ένα μονοκόμματο κράτος με τους Χριστιανοδημοκράτες να αποτελούσαν
την κυρίαρχη πολιτική δύναμη. Οι άστοχες πολιτικές τους, η διαφθορά τους
καθώς και η οικονομική στασιμότητα σε συνδυασμό με τα Μολυβένια χρόνια
(περίοδος στην οποία η Ιταλία γνώρισε μια σειρά από τρομοκρατικές
επιθέσεις, τόσο της άκρας δεξιάς όσο και της άκρας αριστεράς) έφερε μια
τεράστια απογοήτευση με την καθημερινότητα να πολιτικοποιείται ακόμα
περισσότερο με τους ανθρώπους-ειδικά στο Λιβόρνο-να ψάχνουν άλλες
συλλογικές μορφές για τις ιδεολογικές τους πεποιθήσεις με το ποδόσφαιρο
και την ομάδα να αποτελεί κύριο όχημα έκφρασης.
Λουκαρέλι: Ο ασυμβίβαστος Λιβορνέζος
Σχεδόν όλα τα παιδιά ονειρεύονται κάποια στιγμή να αγωνιστούν με την
φανέλα της αγαπημένης τους ομάδας και ο Κριστιάνο Λουκαρέλι δεν
αποτελούσε εξαίρεση. Γεννημένος στο Λιβόρνο το 1975 ο άλλοτε αρχηγός των
«Αμαράντο» συμβόλιζε τον τυπικό Λιβορνέζο. Ευγενικός, φιλικός, αλλά και
βαθιά πολιτικοποιημένος, ένα παιδί βγαλμένο από τους δρόμους της πόλης
να αποτελεί το σημείο αναφοράς για τον σύλλογο. Ο ίδιος έγινε γνωστός ως
ένας από τους λίγους επαγγελματίες ποδοσφαιριστές που αρνήθηκαν να
παραμείνουν σιωπηλοί για τις πολιτικές πεποιθήσεις τους.
Ο Λουκαρέλι, ο οποίος είχε εκφράσει τις ιδέες του υπέρ του ιδεολογίας
του κομμουνισμού, το 2003 έκανε το όνειρό του πραγματικότητα όταν άφησε
την Τορίνο για την Λιβόρνο δεχόμενος μείωση αμοιβής κατά 50% καθώς και
να αφήσει τα μεγάλα σαλόνια για μια χαμηλότερη κατηγορία όπου αγωνιζόταν
η ομάδα της πόλης του. «Ορισμένοι ποδοσφαιριστές αγοράζουν μια Ferrari ή ένα σκάφος. Εγώ μόλις αγόρασα την φανέλα της Λιβόρνο»,
δήλωνε στην παρουσίαση του, ενώ ως μέλος του μεγαλύτερου συνδέσμου
οπαδών, του Brigate Autonome Livornesi (BAL), αποφάσισε να πάρει την
φανέλα με το Νο99, έτος ίδρυσης του club.
Tα διαπιστευτήρια του τα είχε δώσει όμως πολύ νωρίτερα όταν σε ματς της
U21 της Ιταλίας κόντρα στην Μολδαβία σκόραρε και το πανηγύρισε
δείχνοντας την φανέλα με τον Che Guevara που φορούσε. Ένας πανηγυρισμός
που δεν άρεσε στην Ομοσπoνδία με συνέπεια την αποστασιοποίησή του από
την «Σκουάντρα Ατζούρα» μέχρι και το 2005 όταν και ανέλαβε ο Μαρτσέλο
Λίπι.
Το χτύπημα αυτό δεν τον πτόησε, αντίθετα του έδωσε μεγαλύτερη δύναμη με
τον ίδιο να «απαντάει» στο γήπεδο με 102 γκολ σε 174 ματς, ενώ παράλληλα
συνέχιζε να δείχνει την αλληλεγγύη του για τα όποια κοινωνικά και
πολιτικά προβλήματα που ταλάνιζαν την Ιταλία. Χαρακτηριστικές είναι οι
δηλώσεις του μετά από ένα νικηφόρο παιχνίδι της Λιβόρνο όπου αφιέρωσε τη
νίκη σε 400 απολυμένους εργάτες ενός εργοστασίου στην Φλωρεντία.
Η παρουσία του Λουκαρέλι στην Λιβόρνο συνέπεσε με μια χρονική περίοδο
όπου στην Ιταλία υπήρξε ξανά μια έκρηξη της τοπικής συνείδησης την
γνωστή και ως campanilisimo. Καθώς οι γηγενείς παίκτες αποκτούσαν
μεγαλύτερη σημασία λόγω των παγκόσμιων μετασχηματισμών, την ίδια ώρα
ενισχυόταν και η τοπική ταυτότητα των ομάδων. Η παγκοσμιοποίηση είχε
συντελέσει στην συνεχώς αυξανόμενη ροή διαφορετικών ανθρώπων και
εικόνων.
Καθώς οι ομάδες βρίσκονταν αντιμέτωπες με μια αυξανόμενη πολιτιστική
μίξη, ο ρόλος της τοπικής ταυτότητας γινόταν ακόμα μεγαλύτερος. Κάπως
έτσι η ισχυρή και μοναδική ιστορία του Λιβόρνο εξασφάλιζε ότι και η
ομάδα της πόλης θα είχε ισχυρές ιστορικές παραδόσεις. Και στην περίπτωση
της Λιβόρνο, επιβεβαιώνεται στο απόλυτο μια πολιτικοποιημένη τοπική
ταυτότητα.
Και μπορεί οι «Αμαράντο» να μην προκαλούν λάμψη με το ποδόσφαιρο τους,
αλλά όπως λέει και το περίφημο τραγούδι του Χιλιανού Σέρχιο Ορτέγκα (El pueblo unido, jamás será vencido), οιάνθρωποι ενωμένοι ποτέ δεν θα ηττηθούν.
Στις 14 του Φλεβάρη 2005 έφυγε από τη ζωή η Τατιάνα Γκρίτση –
Μιλλιέξ, από τις σημαντικότερες συγγραφείς της μεταπολεμικής πεζογραφίας
με έντονο το ποιητικό ύφος στη γραφή της και ιδιαίτερα ευαίσθητη ματιά
στο εσωτερικό της ανθρώπινης ύπαρξης και την επιμονή στην απόδοση των
μικρών λεπτομερειών της καθημερινής ζωής. Γνωστή για την αντιστασιακή της δράση από τα χρόνια της Μεταξικής
δικτατορίας, εντάχθηκε στο ΕΑΜ και εργάστηκε ως εθελόντρια του Ε.Ε.Σ. Το 1939 παντρεύτηκε τον Ροζέ Μιλλιέξ και στη διάρκεια της Κατοχής έδωσαν καταφύγιο σε πολλούς κυνηγημένους αντιστασιακούς. Με την επιβολή της δικτατορίας το 1967 χάνει την ελληνική της
υπηκοότητα και το αρχείο της με μυθιστορήματα και αλληλογραφία
κατασχέθηκε. Βραβεύτηκε με κρατικά και άλλα βραβεία για το έργο της και διετέλεσε
μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας
Συγγραφέων και ταμίας του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου
καθώς και Πρόεδρος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.
Τατιάνα Γκρίτση – Μιλλιέξ (1920-2005)
Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1945, με δυο διηγήματα. Ακολούθησαν τα έργα Πλατεία Θησείου (νουβέλα, 1947), Στο δρόμο των αγγέλων (μυθιστόρημα, 1950), Κοπιώντες και πεφορτισμένοι (διηγήματα, 1951), Ημερολόγιο (1951), Αλλάζουμε (μυθιστόρημα που της χάρισε το Κρατικό Βραβείο, 1957) Σε πρώτο πρόσωπο (διηγήματα, 1958), Και ιδού ίππος χλωρός (μυθιστόρημα που της χάρισε το βραβείο της «Ομάδας των 12»), 1+1=1 (επανέκδοση σε κοινό τόμο της Πλατείας Θησείου και της συλλογής διηγημάτων Σε πρώτο πρόσωπο), Σπαράγματα
(σελίδες που διασώθηκαν από διάφορα γραπτά της τα οποία καταστράφηκαν,
όταν κατασχέθηκε το αρχείο της από τη δικτατορία (1973), και που της
χάρισαν το βραβείο μυθιστορήματος), Βυθοσκοπήσεις (διηγήματα, 1978), Το παραμύθι του Κάσιαλου (ιστορικό παραμύθι, 1981), Αναδρομές (διηγήματα, Κρατικό Βραβείο 1983), Στη σκάλα του Ουρανού (διηγήματα, 1988), Από την άλλη όχθη του Χρόνου (μυθιστόρημα, 1988), Ονειρικά (διηγήματα, 1991), Το αλώνι της Εκάτης (διηγήματα, 1993). Αρκετά έργα της έχουν μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες (τουρκικά, ρουμανικά, γαλλικά γερμανικά). Επίσης δημοσίευσε δύο μελέτες: Κριτική Κυπριακής Λογοτεχνίας (1970) και Η Τρίπολη του Πόντου
(1976, Bραβείο της Ακαδημίας Αθηνών). Μετέφρασε στα ελληνικά ξένα
λογοτεχνικά έργα (πεζά και θεατρικά) καθώς και μελέτες. (Ανάμεσα σ’ αυτά
περιλαμβάνονται τα: Εγώ και αυτό και Πίσω στις ρίζες μου της Μ. Καρντινάλ, και Το αυγό του Φ. Μαρσό). Πλούσιο και το δημοσιογραφικό της έργο με χρονογραφήματα, επιφυλλίδες και κριτική λογοτεχνίας και εικαστικών τεχνών. Παραθέτουμε ένα διήγημα από τη συλλογή Κοπιώντες και πεφορτισμένοι (εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1985, 2η έκδοση):
ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ
ΤΟ ΠΟΤΗΡΙ με το κόκκινο κρασί απάνω στο τραπέζι. Ο γλόμπος ολάκερος μέσα του. Παίζει το φως και τρεμουλιάζουνε οι φλέβες του χοντρού ποτηριού. Αίμα που γλιστράει καυτό, κατακόκκινο. Προσπαθεί άδικα να διαβάσει. Το φως παίζει μέσα στο ποτήρι. Παίζει, και τα γράμματα δεν έχουνε καμιά λογική σειρά. Το βλέμμα στο ποτήρι. Τι της θυμίζει; Τα αλγεβρικά σχήματα, η μονοτονία της γραμματικής, κουράζουν άδικα τα μάτια της. Αύριο, δε γίνεται αλλιώτικα, θα περάσει εξετάσεις, έχει τρία μαθήματα. Το τρίτο Ιστορία. Περνάνε οι βασιλιάδες, περνούν και παν χωρίς να αφήσουν άλλο από κλασικές ημερομηνίες που πρέπει να κρατήσει γι’ αύριο. Πρέπει να πετύχει, πρέπει να πάρει το πτυχίο της. Το κρασί ξεχάστηκε. Ο ίσκιος του λεκιάζει το καρό τραπεζομάντιλο. «Ο Λουδοβίκος 13ος και η ακολουθία του στο Μπορντό.» Μια παλιά λιθογραφία ξαπλωμένη στις δυό σελίδες του βιβλίου ξεκουράζει τα μάτια της. Κυράδες με φανταχτερά φορέματα,
άρχοντες με λεπτές μέσες και σπαθάτοι, ένα πλήθος χωρικοί με καλάθια
σταφύλια. Στο πρώτο πλάνο το μάτι ξαφνιάζεται. Χωρικές με ώμους στρογγυλούς και χοντρά γυμνά ποδάρια πατάνε ρώγες μέσα σε τεράστιους ξύλινους κάδους. Την ξέρει αυτή τη γυναίκα με το
ανοιχτό φουστάνι στο λαιμό και τα ηδονικά φουρτουνιασμένα ποδάρια μέσα
στην υγρή λάμψη του μούστου. Την ξέρει! Νιώθει ολάκερη σαν ανοιγμένο
όστρακο που του χύνουνε χυμό λεμονιού. «Η μάνα μου. Ίδια η μάνα μου.» Τραβάει μέσα από το βαρύ καρυδένιο συρτάρι το πάκο με τις φωτογραφίες. – Εδώ νύφη…εδώ μαζί μου σαν ήμουνα
δυό χρονώ. Δε θάχει άλλες. Πέθανε στην πολυκλινική από μια παράξενη
αρρώστια. Για να την κρατήσουνε ακόμα λίγο στη ζωή τήνε ποτίζανε
σαμπάνια. Μέσα στα δάχτυλά της περνάνε κι άλλες, κι άλλες φωτογραφίες. Ο πατέρας της στο στρατό, κάτι
ξαδέρφια με μωρουδίστικα πουκαμισάκια, μια δική της σαν μπήκε στο
λύκειο, κι άλλες που δεν αναγνωρίζει από τα χρόνια. Γλιστρήσανε κι οι τελευταίες. Να τηνε. Πριν φύγει από το χωριό. Κάποιος περαστικός τη φωτογράφισε που έπλενε στο ποτάμι. Κοιτάζει μια τη χαλκογραφία, μια τη μάνα της, ίσαμε που χωνεύει η μια την άλλη και γίνονται ένα. – Από πότε είναι καμωμένη η χαλκογραφία; Γυρίζει τα φύλλα του λεξικού. Γυρίζει, μασάει τις λέξεις, πηδάει σειρές. Χτύπησε ο συναγερμός. «Όταν ο Λουδοβίκος 13ος
στα 16…έφτασε στο Μπορντό με την ακολουθία του για μια γιορτή τ’
αμπελιού. Έτρεξε τόσο το κρασί, κι ο Διόνυσος τόσο χοροπήδηξε, που
εκείνο το βράδυ πολλοί πεθάνανε και πολλοί ήρθανε στη ζωή.» Και πολλοί ήρθανε στη ζωή… Ο χυμός πέφτει κόμπους κόμπους από το φως και γιομίζει ίσαμε τα χείλια το ποτήρι. ……………………………………………………………………………………………………………………………. Δεν πήρε το δίπλωμά της με άριστα όπως όλοι το περιμένανε. – Δεν καταλαβαίνω τι έπαθα. Με ρώτησε για τον Ερρίκο τον 4ο και του μίλησα για το Λουδοβίκο το 13ο. Φαίνεται πως κατάλαβε ότι είχα πυρετό και δε μ’ έκοψε. – Δεν είναι σπουδαίο, είπε ο πατέρας, ήσουνα πολύ κουρασμένη. Και έτσι θα διοριστείς. Και διορίστηκε. Τώρα λίγο λίγο θα φτιάνανε το σπίτι,
θα ’κανε μια βιβλιοθήκη και θα ’στρωνε στο τραπέζι άσπρο τραπεζομάντιλο.
Ο γέρος της θα ξεκουραζότανε. Έτσι θα γινότανε. Μα μίλησε πολύ στα παιδιά για τα όργια των βασιλιάδων, είπε και πολλές λεπτομέρειες. Γίνηκε γνωστό και της έκαναν την παρατήρηση. Τον άλλο χρόνο τη στείλανε σε χωριό. Δεν άντεχε την ατμόσφαιρα, δεν αγαπούσε τις κουβέντες, δεν της έφτανε το διάβασμα. Βρήκε το χρώμα του κρασιού θελκτικό, έπειτα χάρηκε τη ζεστασιά του μέσα στα σωθικά της, και είπανε πως η δασκάλα πίνει. Κάτω από το χριστουγεννιάτικο
στολισμένο δέντρο κατέβασε ο πατέρας το κεφάλι και της εμπιστεύτηκε το
μυστικό. «Από αλκοολισμό πέθανε η μητέρα της. Κι ήταν όμορφη· Κι ήτανε
νέα.» Και τότες λευτερώθηκε. Έκοψε από το βιβλίο την παλιά
γκραβούρα και την κόλλησε στον τοίχο της, έπιασε κουβέντα και με τις
χωρικές και τους είπε πως κατάγεται από παλιά αρχοντική γενιά. ‘Ένα
γαλόνι κόκκινο μπορντολέζικο κρασί γιόμισε φως το μοναχό δωμάτιο. Ένα βράδυ ομολόγησε στο γέρο της πως
μέσα της κυλούσε αίμα βασιλικό λιωμένο με ζεστό μούστο, γιόμισε από το
γαλόνι τις χούφτες της κι έπλυνε το πρόσωπό της μπροστά του. Εκείνος δεν κατάλαβε κι έκλαψε. Εκείνη έκλαψε μόνο το πρωί και ορκίστηκε να μην ξαναβάλει στο στόμα της σταγόνα. Ίσαμε που μια Πέμπτη απόγιομα έθαψε τα σγουρά άσπρα του μαλλιά και φοβήθηκε να γυρίσει στο σπίτι. Έμεινε όλη τη νύχτα στο δρόμο, κι ακούμπησε ευλαβικά το χέρι της στο μπράτσο που της προσφέρανε. Στην υγρασία των σεντονιών του
ξαμοληθήκανε μέσα της τ’ αλόγατα και οι πατούσες που λιώνουνε τις ρώγες
κυλίσανε ποτάμια δίψας στα χείλια της. Δεν είδε ούτε την έκπληξη στα μάτια του, ούτε το θυμό, ούτε το δέος. Οι φωτιές και οι Άι-Γιάννηδες λέγανε
του κλήδονα το τραγούδι, οι τάφοι στεγνώνανε από τις ρίζες του κισσού,
οι πουλάρες οργώναν τα χωράφια της. Και ζήτησε να πιεί. Το παιδί της έπεσε μια μέρα στο ποτάμι. Κατέβηκε ήμερα, ψάξανε τα χέρια της μέσα στο νερό, το τράβηξε ενώ γύρω της όλοι ουρλιάζανε. «Έτσι έπλενε η μάνα μου στον ποταμό.» Κι έκλαψε το παιδί της. Τη διώξανε από το σχολειό, κλείσανε
τα παντζούρια οι γειτόνοι, τη μάθανε οι χωροφύλακες και τη γυρίζανε στο
σπίτι της σα δεν έβρισκε τη στροφή. Πάνω από τον καρό μουσαμά, κατακόρυφο το σώμα ισκιώνει και πήζει το χυμό στον πάτο του ποτηριού. Ένα άσπρο χαρτί. Διαθήκη. «Πολλοί πεθάνανε κείνο το βράδυ κι άλλοι ήρθανε στη ζωή.»
***
Όταν πρωτοκυκλοφόρησε το Κοπιώντες και πεφορτισμένοι,
το 1950, ο Τάκης Παπατσώνης και ο Οδυσσέας Ελύτης επισημάνανε από τότε
τη νεωτερική του γραφή, εμπεδωμένη πια σήμερα. Γραφή ελλειπτική που
διασπάει χρόνο και χώρο, αναιρώντας μία πράξη από μίαν άλλη (από το
οπισθόφυλλο). «Πολλά από τα άλλα κομμάτια του
έργου, δεν θα μπορούσαν ίσως να περιληφθούν στα αυστηρά καθορισμένα
πλαίσια του διηγήματος. Κάποτε είναι φωτογραφίες, παρμένες όμως με
πρισματικό θα ’λεγε κανείς φακό, που διαθλά τα αντικείμενα κι επιτρέπει
να εισδύσεις πέρα και κάτω από την επιφάνειά τους. Άλλοτε, είναι πίνακες
ζωγραφικής, δοσμένοι με ιμπρεσιονιστικές πινελιές, πεταχτές, ιδίως στις
λεπτομέρειες τις ικανές να δώσουν τον τόνο της ατμόσφαιρας. Συχνά,
είναι εξομολογητικοί μονόλογοι του εσωτερικού της Είναι, όπως τούτο
αντικρύζει την εξ αντικειμένου εξωτερικότητα κι εντυπωσιάζεται απ’
αυτήν. Μερικά, θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως «νεκρές φύσεις» – με
την έννοια που έχει ο όρος στη ζωγραφική – που πάλλονται όμως από ζωή.
Και τα υπόλοιπα, είναι στιγμιότυπα της ζωής, που μολονότι περνούν
απαρατήρητα από τον πολύ κόσμο, συνιστούν ωστόσο αυτή τούτη την αλήθεια
της μικρής, αλλά πραγματικής ζωής. Μπάμπης Κλάρας, Κριτική για το
Κοπιώντες και πεφορτισμένοι, εφημ. «Βραδυνή» 28 Φεβρουαρίου 1952. (Από
τον ΣΤ΄τόμο της Μεταπολεμικής Πεζογραφίας, εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα 1988)
Το μεγαλείο του ΕΑΜ ανήκει στο λαό και τα λάθη στο… ΚΚΕ! Με αφορμή την Συμφωνία της Βάρκιζας (12/02/1945)
Αξίζει να παρακολουθήσουμε σύντομα τα γεγονότα εκείνης της περιόδου που άρχισε με την οργάνωση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ με στόχο την απελευθέρωση και την λαοκρατία. Εξ΄ορισμού οποιοδήποτε κίνημα βάζει τέτοιους στόχους, είναι ταξικό.
Αναπόφευκτα τέτοια κινήματα έχουν καθοδηγητικές δυνάμεις (το ΚΚΕστην
περιπτωσή μας) που μοιραία κουβαλούν μέσα τους από τη μια το
επαναστατικό στοιχείο της ανατροπής και της κατάκτησης της εξουσίας και
το οπορτουνιστικό στοιχείο του συμβιβασμού με την αστική εξουσία από την
άλλη.
Το ΕΑΜ τον Μάη του ’44 ήταν εκείνο που υπέγραψε την συμφωνία του Λιβάνου δηλαδή την συμμετοχή των υπουργών της ΕΑΜικής αντίστασης στην κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» Παπανδρέου.
Δεν είχε γίνει ακόμα η συνάντηση Στάλιν – Τσώρτσιλ στην Μόσχα (με την περίφημη χαρτοπετσέτα του Τσώρτσιλ), ούτε η διάσκεψη της Γιάλτας.
Ακόμα κι αν πιστέψουμε τη αστική ιστοριογραφία
το ΕΑΜικό κίνημα είχε ήδη «συμβιβαστεί» με την αστική τάξη της πολύ
πριν ο… «κακός» Στάλιν το «προδώσει» μοιράζοντας τον κόσμο σαν ένας
κοινός ιμπεριαλιστής.
Στις 26 Σεπτέμβρη του 1944 το ΕΑΜ υπέγραψε την συμφωνία της Καζέρτας, δηλαδή την υπαγωγή όλων των ανταρτικών δυνάμεων στις διαταγές του Σκόμπυ, με την ρητή υποχρέωση:
«Ουδεμία ενέργεια θα αναληφθεί εκτός υπό τας αμέσους διαταγάς του στρατηγού Σκόμπυ».
Ο Τσώρτσιλ, τον Οχτώβρη του 1944, πηγαίνοντας στην Διάσκεψη της Μόσχας (9-19 Οχτώβρη) είχε ήδη στις βαλίτσες του:
Τη συμφωνία του Λιβάνου,
τη συμφωνία της Καζέρτας
και τα βρετανικά στρατεύματα ήδη σε ελληνικό έδαφος αφού η απόβασή τους είχε ξεκινήσει από τις αρχές Οκτωβρίου στις ακτές της Πελοποννήσου.
Δηλαδή το ελληνικό κίνημα δεμένο χειροπόδαρα.
Στην ουσία τα λάθη κι οι υποχωρήσεις του
ΕΑΜικού κινήματος στέρησαν από την ΕΣΣΔ τις δυνατότητες να
διαπραγματευτεί, πιθανόν σε άλλη βάση το ελληνικό ζήτημα.
Το Νοέμβρη του 1944 ο Άρης σε
σύσκεψη καπετάνιων του ΕΛΑΣ πρότεινε να ετοιμαστεί ο ΕΛΑΣ για την
αναμενόμενη σύγκρουση με τους Άγγλους:
«Αν ζήσει κανένας σας να θυμάται τα
λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά, εγώ στα χέρια
τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την
ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια
τους. Αυτό θέλω να το θυμάστε αν κανένας σας ζήσει.»
Στις 29 Νοέμβρη του 1944 ο
Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός της Αλβανίας καθοδηγούμενος από το
Κομμουνιστικό Κόμμα, απελευθέρωσε την χώρα, χωρίς την επέμβαση του Κόκκινου Στρατού.
Παρόμοιες συνθήκες υπήρχαν και στην Ελλάδα όπου ο ΕΛΑΣ τσάκιζε τα γερμανοφασιστικά στρατεύματα κι απελευθέρωνε την χώρα απο τους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους.
Οι αγγλοαμερικάνοι πραγματοποίησαν στρατιωτική εισβολή
με μοναδικό στόχο την καταστολή των δυνάμεων του λαϊκού κινήματος και
την αποκατάσταση της παλιάς αντιδραστικής τάξης πραγμάτων στην Ελλάδα,
σε συνεργασία με τους συνεργάτες των γερμανών.
Ακολούθησε η μάχη του Δεκέμβρη. Το ελληνικό ταξικό κίνημα έδωσε την μάχη του και μάλιστα ενάντια στη δήθεν «θέληση» του Στάλιν!
Στην ουσία ενώ είχαν διαμορφωθεί συνθήκες επαναστατικής κατάστασης στην Ελλάδα,
αλλά το κίνημα (και το ΚΚΕ ως καθοδηγητής του) δεν ήταν αντίστοιχα
έτοιμο για να οδηγήσει την ταξική πάλη προς την επαναστατική λύση του
προβλήματος της εξουσίας.
Έτσι κίνημα αυτοαφοπλίστηκε και μοιραία ήλθε η ήττα.
Η συμφωνία της Γιάλτας (4-11 Φλεβάρη του 1945) σε ότι αφορά την Ελλάδα δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να αποτυπώσει τον διαμορφωμένο μέχρι εκείνη την στιγμή συσχετισμό των δυνάμεων.
Κι η ήττα του Δεκέμβρη έφερε την Βάρκιζα
Σε εκείνη την στιγμή ο Αρης διαφώνισε με την συμφωνία και τάχθηκε υπέρ της συνέχισης του ένοπλου αγώνα. Είχε δίκιο αλλά πήγε κόντρα στις κομματικές αποφάσεις.
Εκείνη την στιγμή δεν ήταν ο Άρης αντίθετος στο ΚΚΕ,
αλλά μιά μάζα ατσαλωμένων επαναστατών είχε πάρει διαφορετικές αποφάσεις
από μιά εξαντλημένη, αυτοπαγιδευμένη και τρομοκρατημένη λαϊκή μάζα που
όπως έδειξαν οι εξελίξεις είχε πιστέψει στην «εθνική ενότητα» και που
εθελοτυφλούσε στα σχέδια της αντίδρασης.
Ο Άρης κι η τότε ηγεσία του ΚΚΕ (Γ. Σιάντος) ήταν απλά οι προσωποποιήσεις αυτής της κατάστασης.
Λίγο μετά (24 Μάρτη του 1945) ο Αρης στέλνει γράμμα [1]προς την ΚΕ του ΚΚΕ:
«Πιστεύω, θα έχετε πειστεί κι εσείς τώρα
πως οι Έλληνες αντιδραστικοί κι οι Άγγλοι κατακτητές δεν έχουν καμιά
πρόθεση να εφαρμόσουν έστω κι αυτή την ετεροβαρή, επιζήμια στα
συμφέροντα του λαού μας και μη δίδουσα καμιά εγγύηση – ομολογία δική σας
– για το σεβασμό των ελευθεριών του λαού μας, συμφωνία της Βάρκιζας.»
Οι υποχωρήσεις και οι
συμβιβασμοί άρχισαν να δείχνουν το σκληρό τους πρόσωπο στο ίδιο το
κίνημα. Ο Άρης προειδοποίησε πως ο εμφύλιος είναι αναπόφευκτος:
«Πρόθεσή
τους είναι, όχι να συμβάλουν σε προσπάθεια για ομαλή εξέλιξη της
πολιτικής ζωής του τόπου, ή έστω να ανεχθούν απλώς τη δική σας
προσπάθεια προς την τέτοια κατεύθυνση, αντίθετα, να οργανώσουν και να
διεξαγάγουν με πλεονεκτικές γι’ αυτούς συνθήκες τον εμφύλιο πόλεμο μ’
όλα τα μέσα.»
Ο Αρης σε εκείνο το γράμμα ανέλυσε με τρομερή ευστοχία την πολιτική της Σοβιετικής Ενωσης και του Στάλιν:
«Η διάσκεψη και συμφωνία της Γιάλτας δεν πρέπει να έχετε καμιά αυταπάτη
πως είναι δυνατό να επιδράσει σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να στρέψει το
τιμόνι της χώρας που αφήσατε να κρατούν γερά στα χέρια τους οι Άγγλοι.
Η Σοβιετική Ένωση, όπως πρέπει να σας είναι γνωστό, δεν μπορεί να κάνει «ελληνική» πολιτική ώστε να επέμβει ενεργά στο ελληνικό δράμα. Γιατί δεν κάνει ούτε Σέρβικη, ούτε Βουλγάρικη, ούτε Ρώσικη ακόμα πολιτική.
Κάνει πολιτική παγκόσμιας επανάστασης, και δεν είναι διατεθειμένη ούτε κατ’ ελάχιστο
να την διακινδυνεύσει για το μικρό αυτό ποσοστό της ανθρωπότητας που
λέγονται Έλληνες, που οι ίδιοι – δια των ηγετών τους – οδηγήθηκαν στη
νέα σκλαβιά…»
Κι
επειδή οι στιγμές ήταν κρίσιμες προσπαθώντας έστω και στο παρά πέντε να
στρίψει το τιμόνι της ΚΕ, είπε τις σκέψεις του δίχως να μασήσει τα
λόγια του:
Η Σ.Ε. θα μπορούσε να επέμβει «ενεργότερα», όπως, δεν αποκλείεται, κι αυτή η Αμερική, αν εμείς – εσείς δηλαδή – ήσασταν ικανοί να δημιουργήσετε στην Ελλάδα
διαφορετική κατάσταση, ανάλογη περίπου με της Γιουγκοσλαβίας […] με μια
ορθή και συνεπή πολιτική κι όχι γεμάτη «αριστερά» και δεξιά
οπορτουνιστικά λάθη στα βασικότερα προβλήματα της χώρας.
Οι δυνατότητες υπήρχαν όλες για μια τέτοια πολιτική και για δημιουργία μιας τέτοιας διαφορετικής κατάστασης στη χώρα μας.Κι όποιος δεν το βλέπει και δεν παραδέχεται αυτό πρέπει να είναι ή μαρξιστικά αγράμματος ή …τι να πω. […]
Μετά τη σωρεία των σοβαρών οπορτουνιστικών τακτικών λαθών από των αρχών του 1943 στη διεύθυνση του αγώνος από μέρους σας
και το εγκληματικό επιστέγασμά τους, τη Μάχη των Αθηνών, έχασαν την
εμπιστοσύνή τους κι αναγκάστηκαν, για να μην οδηγήσετε τη χώρα και το
λαό της σε μεγαλύτερες καταστροφές, να σας «συμβουλέψουν» να υποχωρήσετε
και να κλείσετε τη συμφωνία της Βάρκιζας.
Τις απόψεις του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ για τις δυνατότητες συνέχισης του αγώνα είμαι σίγουρος ότι δεν τις είπατε πουθενάκαι συνεπώς δεν γνώριζαν οι Ρώσοι σύντροφοι αν μπορούσε και σε ποιες δυνάμεις να βασιστεί μια άλλη πολιτική.»
Κλείνοντας το γράμμα του έγραφε:
«Βγάλτε από τώρα, έστω και λίγους αντάρτες, έστω από μια ομάδα σε κάθε επαρχία.
Μην τη χρωματίζετε ως δική σας ή ως συνέχεια του ΕΛΑΣ. Αφήστε την
καμουφλαρισμένη, αφού δεν καταλαβαίνετε ότι πρέπει να ξαναπάρει τα όπλα ο
ΕΛΑΣ.
Δε θέλετε εμένα επικεφαλής τους; Βρείτε έναν άλλον. Πάντως μην κάνετε το έγκλημα να αργείτε. Ενεργήστε σύντομα και δραστήρια.»
Σε εκείνη την κρίσιμη στιγμή (Η Συμφωνία τηςΒάρκιζας ήδη ποδοπατιόταναπό Άγγλους κι ελληνική αντίδραση) το ΚΚΕ πίστεψε πως θα μπορούσε να «λιμάρει» τα δόντια της τίγρης.
Πίστεψε πως θα μπορούσε να αποφύγει τον εμφύλιο που ήδη είχαν ανεπιστρεπτί αποφασίσει οι αντίπαλοι.
Επέμεινε στο όνομα της εθνικής
ενότητας να αποφεύγει να θέτει θέμα κατάληψης εξουσίας, τακτική που
οδήγησε στις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας.
Το ΚΚΕ πίστεψε πως με τον μαζικό πολιτικό αγώνα ο ίδιος ο λαός θα απομονώσει την αντίδραση και θα ακυρώσει τα σχεδιά της για το οριστικό ξεκαθάρισμα.
Ο λαός όπως ήταν φυσικό ακολούθησε τις αυταπάτες του συμβιβασμού με την αστική εξουσία και της εθνικής ενότητας, που έσπειρε – άθελά – της η πρωτοπορία του και βρέθηκε γρήγορα σε παθητικό ρόλο να παρακολουθεί τις εξελίξεις εναντίον του.
Σε ένα τέτοιο διαμορφωμένο σκηνικό οποιαδήποτε προσπάθεια ένοπλης λαϊκής αντίδρασης,
είχε λιγοστές ελπίδες να βρεί λαϊκή υποστήριξη κι ήταν εξ΄ορισμού
«προβοκατόρικη» σε σχέση με την πολιτική «εθνικής ενότητας» και τήρησης
της συμφωνίας της Βάρκιζας.
Σε εκείνη την συγκυρία κάθε
προσπάθεια ένοπλης δράσης στα βουνά θα προκαλούσε άγριο ξεκλήρισμα των
λαϊκών δυνάμεων στις πόλεις, με δικαιολογία την παραβίαση της συμφωνίας της Βάρκιζας.
Είχαμε φτάσει στο σημείο που ένα ρωμαλέο ταξικό κίνημα είχε αυτοπαγιδευτεί.
Είχαμε φτάσει στο σημείο η σωστή εκτίμηση του Αρη να είναι αντίθετη στην συλλογική κομματική απόφαση.
Είχαμε φτάσει στο σημείο η σωστή θέση του Αρη για την συνέχιση του ένοπλου αγώνα να είναι σχεδόν αδύνατο πιά να υλοποιηθεί.
Αυτό ήταν το διαμορφωμένο κλίμα
στις 29 Μάη του 1945 όταν επέστρεψε στην Αθήνα απελευθερωμένος απο το
στρατόπεδο συγκέντρωσης ο Νίκος Ζαχαριάδης.
Ο Αρης επεδίωξε συνάντηση μαζί του και κινήθηκε για την επιστροφή του στην Αθήνα διασχίζοντας την Ηπειρο προς το νότο.
Στις 12 Ιούνη του 1945 δημοσιεύθηκε η καταγγελία της δράσης του Άρη στον Ριζοσπάστη:
«Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, αφού
συζήτησε πάνω σε εκθέσεις που ήρθαν από διάφορες κομματικές οργανώσεις,
αποφάσισε να καταγγείλει ανοιχτά την ύποπτη και τυχοδιωκτική δράση του
Αρη Βελουχιώτη. Ο Βελουχιώτης και ύστερα από τη σύναψη της συμφωνίας της
Βάρκιζας συνέχισε τη δράση του.
Η δράση αυτή που μονάχα την αντίδραση θα
μπορούσε να εξυπηρετήσει γιατί της έδινε όπλα για να κτυπά το ΚΚΕ, να
παραβιάζει τη συμφωνία της Βάρκιζας και να δικαιολογεί τα εγκλήματά της,
δεν επιτρέπει καμιά καθυστέρηση για την ανοιχτή καταγγελία του Αρη
Βελουχιώτη.»
Ο
Άρης στις 15 Ιούνη του 1945 παγιδεύτηκε στην Μεσούντα της Άρτας και για
να μην πιαστεί ζωντανός αυτοκτόνησε στις 16 Ιούνη, την ημέρα που
δημοσιεύτηκε στον Ριζοσπάστη η διαγραφή του από το ΚΚΕ.
Συμπεράσματα
Ποιοί είναι οι ενδογενείς λόγοι που ένα λαϊκό κίνημα απεμπολεί τις βέβαιες επαναστατικές του προοπτικές και αναβάλει ή διστάζει για το τελικό και αποφασιστικό βήμα για την κατάληψη της εξουσίας;
Η λαθεμένη εκτίμηση της κατάστασης.
Η κόπωση των μαζών.
Ο οπορτουνισμός κι οι τάσεις συμβιβασμού στις τάξεις κινήματος και κόμματος.
Η αποξένωση της ηγεσίας από τις μάζες.
Η θεωρητική ανεπάρκεια.
Η ανετοιμότητα του λαϊκού παράγοντα.
Η αδυναμία να ουδετεροποιηθούν κρίσιμες κοινωνικές μάζες για να μην πάρουν το μέρος της αντίδρασης κλπ.
Ότι και να είναι – και με
οποιονδήποτε συνδυασμό – η ευθύνη είναι πυραμιδικά κατανεμημένη από την
κορυφή ως την βάση με την μορφή ενός δυναμικού ιστού που συνδέει
με ισχυρή αλληλεπίδραση την ηγεσία ενός επαναστατικού κινήματος με όλα
τα επαναστατημένα, με όλα τα αδρανοποιημένα ακόμα και με τα εχθρικά
τμήματα της κοινωνίας.
Κάποιοι
λοιπόν βολεύονται να μην βλέπουν αυτόν τον πολύπλοκο μηχανισμό
αλληλεπίδρασης μεταξύ βάσης και κορυφής καταλήγοντας με ευκολία σε
συμπεράσματα του στύλ:
«Ο λαός προδόθηκε από την ηγεσία» ή ότι «Το κόμμα με τα λάθη του οδήγησε έναν πανέτοιμο λαό στην ήττα.»
Αυτές οι απόψεις δεν θέλουν ή δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι σε κάθε λαϊκό κίνημα πάντα δρά πάνω σε μιά αέναη «διένεξη»
ανάμεσα στην επαναστατική δράση όταν οι συνθήκες είναι ώριμες και στην
οπορτουνιστική υποχώρηση ακόμα κι όταν οι συνθήκες δεν επιβάλουν τον
συμβιβασμό.
Μιά
διένεξη που διαπερνά και χαρακτηρίζει το κάθε κίνημα απο την κορφή
μέχρι την βάση και αντίστροφα. Αυτός είναι ο λόγος που σε αυτές τις
απόψεις κυριαρχούν τα συμπεράσματα πως το μεγαλείο της αντίστασης ανήκει στον λαό … και τα λάθη στο ΚΚΕ.
Οι σημερινοί οπορτουνιστές όμως εκτός απο το ότι «πάσχουν» από θεωρητική αδυναμία ανάλυσης «υποφέρουν» κι από πολιτική υστεροβουλία κι ανεντιμότητα επειδή κρύβουν επιμελώς πως ήταν ο οπορτουνισμός μέσα στο κίνημα που έφερε την Βάρκιζα κι ιστορικά γέννησε τους ιδεολογικούς τους προγόνους.
Όσο κι αν ψάξει κανείς στις
αναλύσεις των σημερινών οπορτουνιστών δεν θα βρεί ίχνος οπορτουνισμού
στα γεγονότα εκείνης της περιόδου, όμως θα βρεί υμνολόγια για τον «διαγραμμένο από το ΚΚΕ» Άρη για να «καταδικάσουν» το σημερινό ΚΚΕ που δεν συμβιβάζεται με μια «αριστερά» αλά Σύριζα.
Κι όταν η κουβέντα πηγαίνει στην επανάσταση και στον ένοπλο αγώνα οι «υπερασπιστές» του Άρη, που αναριγούν στη φράση:
«Μα έλληνας να τουφεκάει έλληνα!;»
από το «Ψυχή Βαθιά» του Βούλγαρη, βγάζουν σπυράκια και φλύκταινες.
Σημειώσεις:
[1]. Αρχείο ΚΚΕ – Εγγραφο 139162: Γράμμα του Θανάση Κλάρα (Αρη Βελουχιώτη) προς τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ 24/3/1945, σελ. 1 – 9.