Εκεί στη ΝΔ, μαζέψτε τον περιφερόμενο ακροδεξιό «παλιάτσο» σας

Παναγιώτης Κολέλης

Αποτελεί τον πλέον τραγελαφικό πολιτικάντη του κοινοβουλίου, έναν άνθρωπο που αυτογελοιοποιείται πιο συχνά και από τη συχνότητα που επιτίθεται σε δημοσιογράφους.
Ο λόγος για τον βουλευτή της ΝΔ, Κωνσταντίνο Μπογδάνο, που προτού καν προλάβει να κατακάτσει το μελάνι της στοχοποίησης της δημοσιογράφου, Ελευθερίας Κουμάντου, εξαπολύει νέα επίθεση κατά του δημοσιογράφου, Νίκου Μπογιόπουλου, γράφοντας στο twitter: «Μπογιόπουλε σου τη χαρίζω χρόνια τώρα κυρίως διότι σε λυπάμαι που από παντού σε πετάνε. Όχι πια. Ήρθε και η δική σου ώρα -με όλο το υλικό που μού ’χεις αφιερώσει- να καταλάβεις ότι εδώ δεν είναι ΕΣΣΔ κι εσύ δεν είσαι κομισάριος».

Ο κύριος αυτός αποδεικνύει για μία ακόμη φορά όχι μόνο πως αποτελεί έναν βασικό ιδεολογικό αιμοδότη του συστήματος, που δίνει καθημερινά τα διαπιστευτήριά του, αλλά και πως ο κατήφορος στην πολιτική ξεφτίλα δεν έχει πάτο.
Ο Νίκος Μπογιόπουλος είναι μέλος του ΚΚΕ και η επίθεση του ακροδεξιού βουλευτή στρέφεται ουσιαστικά κατά του ίδιου του ΚΚΕ. «Ήρθε και η δική σου ώρα», γράφει ανερυθρίαστα αυτός ο κύριος, που έχει εξελιχθεί αναμφίβολα σε έναν σύγχρονης κοπής Κουίσλινγκ, και είναι σαν να απευθύνεται στους εκατοντάδες χιλιάδες κομμουνιστές και να τους κουνάει το δάχτυλο, λέγοντάς τους να… προσέχουν.
Ο Νίκος, από τη μεριά του, απάντησε άμεσα, βάζοντας τα πράγματα στη σωστή τους θέση: «Πληροφορήθηκα ότι ο εκδιωχθείς από τον ΣΚΑΙ ως φορέας “παραπληροφόρησης και ανοίκειων επιθέσεων”  με παρακολουθεί χρόνια και μαζεύει υλικό της δημοσιογραφικής δουλειάς μου. Προφανώς δεν του χρησίμευσε σε τίποτα.  Όσον αφορά τις απειλές, αφού υπογραμμίσω και από εδώ όσα επισημαίνω στο άρθρο μου, ότι δηλαδή “Το θέμα δεν είναι ο Μπογδάνος, το θέμα είναι η ΝΔ”, περιορίζομαι προς το παρόν να σημειώσω: Μπογδάνε, αφού μας ομολόγησες δημόσια ότι στον “φασίστα”, στον “ρουφιάνο”, στον “γλίτσα”, στον “γελοίο”, στο “προϊόν και σύμβολο της παρακμής”, στον “για λύπηση” της ανάρτησής μου, αναγνωρίζεις τον εαυτό σου, περιττό να σου πω – τώρα που “ήρθε η ώρα μου” – πόσο… σκιάχτηκα».
Ο Μπογδάνος δεν μπορεί να φοβίσει ούτε τον Νίκο ούτε κανέναν κομμουνιστή, το μόνο που μπορεί να προκαλέσει είναι – όπως σωστά επισήμανε και ο Νίκος – λύπηση.
Περαστικά του και περαστικά σας εκεί στη ΝΔ.

Να αλλάξουνε δουλειά οι εστιάτορες σε κρίση – Οργή στην Ιταλία από τις δηλώσεις της υφυπουργού οικονομικών Λάουρα Καστέλι

Κατιούσα

Η πανδημία, όπως σε όλες σχεδόν τις χώρες, έχει πλήξει βαθιά τον τομέα της εστίασης, ιδιαίτερα στην Ιταλία, που βγήκε εδώ και περίπου δυο μήνες από μια βαθιά καραντίνα και συνεχίζει, έστω με κατά πολύ μειωμένους ρυθμούς ως τώρα, να προσθέτει κρούσματα και θύματα στη μαύρη λίστα του κορονοϊού.
Τα αυστηρά υγειονομικά πρωτόκολλα, το πλήγμα στον τουρισμό, αλλά και η επιφυλακτικότητα των ντόπιων να επισκεφτούν με τον παραδοσιακό ζήλο που τους διέκρινε τα αγαπημένα τους εστιατόρια και καφέ έχει οδηγήσει στο χείλος του γκρεμού χιλιάδες, μικρομεσαίους κυρίως ιδιοκτήτες. Σε μια από τις πολλές εκπομπές που πραγματοποιούνται στην ιταλική τηλεόραση για το θέμα, ένας εστιάτορας παραπονέθηκε ότι ο τζίρος του είναι κατά 80% μικρότερος από πέρσι, χωρίς να λαμβάνει επαρκή κρατική στήριξη ώστε να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του.
Η παρούσα στο πάνελ υφυπουργός οικονομίας Λάουρα Καστέλι, προερχόμενη από το κίνημα των 5 αστέρων, ούτε λίγο ούτε πολύ, προέτρεψε όσους εστιάτορες δε βγαίνουν, ν’αλλάξουν επάγγελμα: “Πρέπει να βοηθήσουμε τους δημιουργικούς επιχειρηματίες να κινηθούν σε νέες μπίζνες. Αν κάποιος αποφασίσει να μην πηγαίνει πια να κάτσει σε εστιατόριο πρέπει να βοηθήσουμε τον επιχειρηματία να κάνει μια άλλη δραστηριότητα και να μη χάσει την απασχόλησή του”.
Oι προτροπές της Καστέλι προκάλεσαν την οργή των ανθρώπων του κλάδου, που κάλεσαν την υφυπουργό “να αλλάξει εκείνη επάγγελμα”. Η ίδια για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, έκανε λόγο για παρερμηνεία, ισχυριζόμενη πως “έδωσε ένα παράδειγμα και δεν επιτέθηκε στον κλάδο, όπως κάποιοι προσπάθησαν να το εργαλειοποιήσουν”.
Τις πολυσυζητημένες δηλώσεις σχολίασε και ο Μάρκο Ρίτσο, γγ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας, μέσω ανάρτησής του στο τουίτερ:
“Εστιάτορες σε κρίση; Να αλλάξουν δουλειά”. Αυτές είναι οι λέξεις της απίστευτης Λάουρα Καστέλι, υφυπουργού του κινήματος 5 Αστέρων. Την έχετε ακούσει ποτέ να λέει λέξη; Σε μια σοσιαλιστική κοινωνία κάποια σαν αυτή θα είχε δικαίωμα να μιλήσει. Όχι να ακουστεί.

Σε απόγνωση χιλιάδες εργαζόμενοι - Για μήνες χωρίς μεροκάματο (VIDEO)

• 
  

Η τραγική κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στον κλάδο του τουρισμού, των ξενοδοχείων και του επισιτισμού βρέθηκε στο επίκεντρο παρέμβασης που έγινε την Κυριακή 19 Ιούλη στο «Mega» από τον Γιώργο Στεφανάκη, μέλος της διοίκησης της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Τουρισμό και πρόεδρο του Συνδικάτου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Αττικής, τον Βαγγέλη Σοφίου, μέλος του ΔΣ του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Ηρακλείου και τον Γιώργο Τζίτζο, εποχικό εργαζόμενο στον επισιτισμό.

Τόνισαν ότι οι εποχικοί εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Χαρακτηριστικά, οι εργαζόμενοι στον επισιτισμό δεν έχουν ενταχθεί σε κανένα μηχανισμό στήριξης.
Σημείωσαν ότι στο Ηράκλειο η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων έχει να δει μεροκάματο από πέρυσι τον Σεπτέμβρη ή τον Οκτώβρη, ενώ αυτή τη στιγμή πάνω από τα μισά ξενοδοχεία είναι κλειστά και πάρα πολλοί εργαζόμενοι δεν γνωρίζουν αν οι επιχειρήσεις θα ανοίξουν.

Άριστα στο μαλάκωμα!

Λιάνα Κανέλλη

Μαλακώστε ρε, τη γλώσσα σας. Την εικόνα σας. Τη διαμαρτυρία σας. Μαλακώστε γενικώς. Τώρα που το ρολόι της Ιστορίας γυρίζει σαν τρελό, όπισθεν ολοταχώς για να μας πάει εκεί που θα αφήσουμε τα μαύρα σκυλιά του φασισμού. Τους αργυραμοιβούς, τους θεομπαίχτες, τα ζόμπι σταρ του καπιταλισμού, τη νέα γενιά φαιοχιτώνων, την αλεπού στο παζάρι της κλιματικής αλλαγής, κι άλλα τέτοια, αν δεν μαλακώσετε, αν δεν …«softαινάρετε» λιγάκι, τότε θα γνωρίσετε απ’ την καλή κι απ’ την ανάποδη τι πάει να πει ευρωπαϊκό φιλότιμο. Ειδικώς όσοι νομίζετε ότι η λέξη φιλότιμο είναι ελληνικής κοπής και δεν μεταφράζεται, αλλά εύκολα παραφράζεται, με το χέρι παρά τσέπη και το χρήμα παρά πόδα.
Η απόρριψη της Ερώτησης των ευρωβουλευτών του ΚΚΕ στο Ευρωκοινοβούλιο, γιατί λέει χρησιμοποιούσε επιθετική γλώσσα στη δεύτερη παράγραφό της (διαβάστε την και διαδώστε την ολόκληρη, κυρίως σε μη κομμουνιστές), κινείται στα όρια τέτοιας επίσημης γελοιότητας, που προξενεί οργή και σκλήρυνση κάθε μορίου ανθρώπινου όντος, που δεν πάσχει από άνοια ή προϊούσα αποκτήνωση.
Και σιγά μην ανακαλούσαν την Ερώτηση οι κομμουνιστές ευρωβουλευτές! Σιγά δηλαδή μην ευθυγραμμίζονταν ο Κώστας κι ο Λευτέρης μας με το μαλάκωμα του σκληρόπετσου Πέτσα, που …μπέρδεψε την πλατεία Βικτωρίας με την αείμνηστη βασίλισσα της βρετανικής αυτοκρατορίας. Και έτσι, πάνω στο μπέρδεμα, μας είπε ότι ο Κασιδιάρης και ο Μπογδάνος μπορούν να συνευρίσκονται στην ίδια διαμαρτυρία, στην ίδια πλατεία, του οιονεί υφέρποντος ρατσισμού, κίβδηλου πατριωτισμού και στρογγυλεμένου νεοφασισμού. Κι έτσι με κυβερνητική βούλα ξεθώριασε η καλά τριμμένη με ιδεολογική γομολάστιχα σβάστικα στο μπράτσο του Λιάκου τους κι υψώθηκε τ’ ανάστημα του Κωνσταντίνου τους.
Να τη χαίρονται τη μαλακοσύνη, τη softαινίλα τους όλα τα όργανα της ΕΕ, πάντα ικανά να γλείψουν τα ιδιώνυμα αδικήματα τύπου διαδήλωσης και δημόσιας συνάθροισης, προκειμένου να μην πάρει πρέφα ο λαός ότι η δικτατορία του κεφαλαίου τρέμει μπας και το σφυροδρέπανο κατεβάσει τις μάσκες, τρυπήσει τα προφυλακτικά των συμφερόντων τους, και η απενοχοποιημένη διαμαρτυρία της μαυρίλας βρεθεί αντιμέτωπη με το φως της αντίστασης γιγάντιων μαζών.
Αρίστευσε στο μαλάκωμα η κυβέρνηση. Αρίστευσε και στο μαλάκωμα και η ευρωενωσιακή πολιτική που απαντάει μόνο σε χαϊδευτικές, κομψές, φινετσάτες Ερωτήσεις. Άλλωστε, στην εποχή του κορονοϊού, η πλέμπα φοράει μάσκα μιας χρήσης για μια βδομάδα, ενώ οι αστοί με γούστο και πορτοφόλι μάσκα ντιζαϊνάτη και σινιέ.
Σημείωση: Το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 18-19/7/2020

Οι «αόρατοι» σκλάβοι της Ελλάδας και της Ευρώπης

Σκλαβοπάζαρο σε εποχές Covid-19. Ερευνα του Lighthouse Reports σε συνεργασία με τα Der Spiegel, Mediapart και Euronews καταδεικνύει πως οι εποχικοί εργάτες είναι εξίσου αόρατοι στη νότια όσο και στη βόρεια Ευρώπη.

των Νικόλα Ζηργάνου & Σταύρου Μαλιχούδη

Από τα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας και της Χουέλβα, στην Ισπανία, έως τις φάρμες με τα σπαράγγια της Γερμανίας, τα σφαγεία της Ολλανδίας και τις καλλιέργειες με τα βιολογικά καρότα της Γαλλίας, εκατοντάδες χιλιάδες εποχικοί εργάτες γης εργάστηκαν ως σύγχρονοι σκλάβοι, εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού, για να γεμίσουν τα ράφια των σουπερμάρκετ με τα αγαπημένα προϊόντα των Ευρωπαίων καταναλωτών. Ρίσκαραν τη ζωή τους, πληρώθηκαν πολύ κάτω από το βασικό μεροκάματο, εργάστηκαν απλήρωτες υπερωρίες, συχνά ανασφάλιστοι, απροστάτευτοι από τις αυθαιρεσίες των εργοδοτών τους, τους οποίους δεν γνώρισαν ποτέ, τις περισσότερες φορές.

Τις απάνθρωπες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν και εργάζονται την εποχή του κορονοϊού οι εποχικοί ξένοι εργάτες στις ευρωπαϊκές φάρμες που επιδοτούνται πλουσιοπάροχα από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε. αναδεικνύει πολύμηνη πανευρωπαϊκή κοινή έρευνα του Lighthouse Reports σε συνεργασία με τα Der Spiegel, Mediapart και Euronews. Tα συμπεράσματα της διεθνούς έρευνας καθώς και την έρευνα που αφορά τη Μανωλάδα παρουσιάζει σήμερα η «Εφ.Συν.». Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης αγροτικές επιχειρήσεις σε Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Ιταλία, Ισπανία, Βέλγιο και Ρουμανία.

Κοινό συμπέρασμα είναι πως οι εποχικοί εργάτες είναι εξίσου αόρατοι στη νότια όσο και στη βόρεια Ευρώπη. Η εκμετάλλευσή τους είναι συστηματική, οι συνθήκες εργασίας συχνά επικίνδυνες, αν όχι απάνθρωπες, οι συνθήκες ενδιαίτησης προσομοιάζουν συχνά με αυτοσχέδιους οικισμούς τύπου φαβέλα, χωρίς στοιχειώδεις υποδομές υγιεινής, χωρίς πόσιμο νερό, αποχέτευση και ηλεκτρικό.

Οι εποχικοί εργάτες τυγχάνουν εκτεταμένης εκμετάλλευσης, με τον εκπρόσωπο της γαλλικής CGT, Μπερνάρ Ντεγκρέ, να κάνει λόγο για «έναν τρόπο επιχειρείν που μπορούμε να τον παρομοιάσουμε με διακίνηση ανθρώπων. Οι προσλήψεις γίνονται κυρίως σε τρίτες χώρες και δίνονται υποσχέσεις για μεροκάματα και συνθήκες εργασίας που δεν τηρούνται καθόλου. Αντίθετα, οι συνθήκες εργασίας και διαμονής είναι απάνθρωπες και απαράδεκτες».

Αν στον Νότο το μοντέλο εκμετάλλευσης των εποχικών εργατών γης είναι σχετικά «πρωτόγονο», στον Βορρά τη βρόμικη δουλειά την κάνουν κυρίως οι ενδιάμεσες εταιρείες που νοικιάζουν εργαζόμενους. Τους χρεώνουν –σχεδόν πάντα με υπερβολικά και ανεξέλεγκτα ποσά– τη μεταφορά από τη χώρα καταγωγής τους, συχνά τη Ρουμανία ή την Πολωνία, την ενδιαίτηση και κάθε άλλο έξοδο, δεν τους ασφαλίζουν, τους απολύουν χωρίς καμία αποζημίωση αν τραυματιστούν ή αρρωστήσουν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, δεν τηρείται καμία αργία, δουλεύουν ακατάπαυστα, ενώ δεν πληρώνονται υπερωρίες.

Συνήθως στο τέλος της σεζόν, η οποία διαρκεί περίπου δύο με τρεις μήνες, λαμβάνουν πολύ λιγότερα, έως και τα μισά, χρήματα από όσα υπολόγιζαν ή τους είχαν υποσχεθεί οι ενδιάμεσοι επιτήδειοι. Οι εποχικοί εργάτες γης δεν γνωρίζουν αν και ποια δικαιώματα έχουν, ενώ είναι συχνά σε τέτοια ένδεια, που αποτελούν εύκολα θύματα για τους εκμεταλλευτές τους.

Ο Φαμπιέν Τρουχίλο της γαλλικής ΠΑΣΕΓΕΣ επισημαίνει ότι «η κρίση του κορονοϊού έφερε στην επιφάνεια προβληματικές συνθήκες που τις καταδικάζουμε εδώ και δεκαετίες. Πρόκειται για ένα δομημένο σύστημα “σκλαβοπάζαρου”. Οι εργάτες φοβούνται τόσο πολύ για αντίποινα, που δεν τολμούν ούτε καν να μιλήσουν με τους συνδικαλιστές».

Στο έλεος του Covid-19

Κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης, που η απαρχή της σχεδόν συνέπεσε με την αρχή της συγκομιδής βασικών αγροτικών προϊόντων στην Ε.Ε., δεν τηρήθηκαν από τους εργοδότες βασικοί κανόνες για τους εποχικούς εργάτες, όπως η αποφυγή συγχρωτισμού. Συχνά οι ίδιοι οι εργάτες ήταν υποχρεωμένοι να αγοράσουν την ατομική μάσκα προστασίας και τα γάντια μιας χρήσης, ενώ δεν ήταν πάντα διαθέσιμα αντισηπτικά, νερό και σαπούνι.

Ισως το πιο σοκαριστικό που αναδεικνύεται από την έρευνα είναι πως τα ζώα έχουν περισσότερα δικαιώματα από τους ξένους εργάτες που εργάζονται στα σφαγεία, ενώ για τα σπαράγγια, τις φράουλες και τα ροδάκινα, η Ευρώπη έχει μεριμνήσει να ψηφίσει πληθώρα κανονισμών που ρυθμίζουν σχεδόν τα πάντα, αλλά δεν έχει αφιερώσει ούτε μία γραμμή στους εργάτες γης που τα συλλέγουν. Είναι οι αόρατοι εποχικοί εργαζόμενοι που έγιναν ορατοί χάρη στον κορονοϊό, όταν κινδύνεψε να σαπίσει στα χωράφια η ευρωπαϊκή αγροτική παραγωγή λόγω της έλλειψης εργατικών χεριών και απαγόρευσης των μετακινήσεων.

Η με κάθε νόμιμο, νομιμοφανή ή και παράνομο ή παράτυπο τρόπο συμπίεση του εργατικού κόστους στον αγροτικό τομέα είναι αποτέλεσμα και της επιθετικής πολιτικής για συμπίεση τιμών παραγωγού που ασκούν οι μεγάλοι προμηθευτές-αλυσίδες σουπερμάρκετ στις αγροτικές επιχειρήσεις. Πάντως, αυτές οι ίδιες επιχειρήσεις παραγωγής και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων που παραβιάζουν βασικά εργατικά δικαιώματα, επωφελούνται από την απλόχερη επιδοματική πολιτική της Ε.Ε.

Αν και δεν ελήφθη καμία απολύτως μέριμνα από την Κοινή Αγροτική Πολιτική για τους εποχικούς εργάτες γης την περίοδο του κορονοϊού, εκταμιεύτηκαν επειγόντως από τα ευρωπαϊκά ταμεία 58 δισ. ευρώ για ενισχύσεις και επιδοτήσεις προς τις αγροτοδιατροφικές επιχειρήσεις.

Η εργατική νομοθεσία

Πρώτη φορά, μόλις στις 19 Ιουνίου, το Ευρωκοινοβούλιο αναγνώρισε ορισμένα από τα θέματα που θίγει η έρευνα και με ψήφισμα επισημαίνει: «Η πανδημία επιδείνωσε το κοινωνικό “ντάμπινγκ” και την επισφάλεια των διασυνοριακών εποχικών εργατών και καταδεικνύει ότι υπάρχουν κενά στην εφαρμογή και επιβολή της υπάρχουσας νομοθεσίας προστασίας τους». Το ψήφισμα, που πέρασε με 593 θετικές ψήφους σε σύνολο 705 βουλευτών, προτρέπει σε μεταρρυθμίσεις, ενώ ευρωβουλευτές, όπως ο Ερίκ Αντριού, πρότειναν να ακυρώνονται οι επιδοτήσεις σε εταιρείες που δεν τηρούν την εργατική νομοθεσία.

Οι εργάτες μένουν σε παράγκες από καλάμι και νάιλον θερμοκηπίου, για τις οποίες πληρώνουν ενοίκιο 30-50 ευρώ τον μήνα έκαστος. Δεν έχουν πρόσβαση σε τρεχούμενο νερό. Γίνεται χρήση αυτοσχέδιων τουαλετών και ντους

Επίσης, η έρευνα καταρρίπτει έναν μύθο που προσπάθησαν σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να συντηρήσουν από την αρχή της κρίσης. Αυτόν της επιστροφής Ευρωπαίων ανέργων από τον αστικό ιστό στην αγροτική παραγωγή με την ιδιότητα του εποχικού εργάτη γης. Από τους πολλούς χιλιάδες ενδιαφερόμενους που έκαναν αιτήσεις ανά την Ευρώπη, μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό άρχισε να δουλεύει στα χωράφια, κι από αυτούς, η συντριπτική πλειονότητα τα παράτησε μέσα στην πρώτη εβδομάδα όταν ανακάλυψε το σκληρό τίμημα. Οι εποχικοί εργάτες γης αξίζουν τον σεβασμό μας για όσα κάνουν και οφείλουμε ως Ευρώπη να τους ανασύρουμε από την αφάνεια και να προστατέψουμε τα δικαιώματά τους.

Οταν στις αρχές του περασμένου Μαρτίου ξέσπασε η πανδημία του κορονοϊού, δημιουργήθηκε πανικός ανά την Ευρώπη: πώς θα μπορούσε να διαφυλαχθεί η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, ενώ επιβάλλονται μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και οι χώρες κλείνουν τα σύνορά τους η μια μετά την άλλη;

Τις επόμενες εβδομάδες, παραγωγοί του πρωτογενούς τομέα σε όλη την ήπειρο αναγκάζονταν να πετάξουν τα προϊόντα τους, καθώς δεν μπορούσαν να διατεθούν στην εγχώρια αγορά ή να εξαχθούν. Σύντομα αποφασίστηκε η διάθεση ευρωπαϊκών κονδυλίων για την ενίσχυσή τους.

Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα, ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς, δήλωνε πως μια βεβαίωση από τους εργοδότες τους θα αρκούσε ώστε οι εργάτες γης να μπορούν να κινούνται από και προς την εργασία τους. Οπως είπε: «Οι καλλιεργητές πρέπει να δώσουν βεβαίωση εργοδότη, και θέλω την προσοχή σας σε αυτό, σε όλους τους υπαλλήλους τους, ημεδαπούς ή αλλοδαπούς. Ο έλεγχος θα γίνεται επί των βεβαιώσεων και μόνο».

Σύμβαση 50 ετών

Με αφορμή αυτή τη δήλωση του υφυπουργού, ασκήθηκε κριτική για ό,τι έγινε αντιληπτό ως υπαναχώρηση της κυβέρνησης από την ευθύνη της, ουσιαστικά, για πραγματοποίηση ελέγχων στα χωράφια.

Η πραγματικότητα, όμως, είναι πως ο αγροτικός τομέας αποτελεί από πάντα έναν αχαρτογράφητο τόπο για το ελληνικό κράτος. Κι αυτό γιατί μια διεθνής σύμβαση ηλικίας πενήντα ετών, που αφορά τη λειτουργία της Επιθεώρησης Εργασίας, ακόμη δεν έχει κυρωθεί.

Η Επιθεώρηση Εργασίας στην Ελλάδα έχει ιδρυθεί και λειτουργεί, έως και σήμερα, με βάση την 81η Διεθνή Σύμβαση «Για την επιθεώρηση εργασίας στη βιομηχανία και το εμπόριο», που υπογράφηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας στη Γενεύη το 1947 και κυρώθηκε από την Ελλάδα το 1955.

Το 1969, αναγνωρίζοντας πως η Επιθεώρηση Εργασίας στην αγροτική παραγωγή έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες και απαιτήσεις, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας υπέγραψε στην ίδια πόλη την 129η Διεθνή Σύμβαση «Για την επιθεώρηση εργασίας στη γεωργία».

Τα συνολικά 35 άρθρα της Σύμβασης θέτουν το πλαίσιο για την πραγματοποίηση ελέγχων στον αγροτικό τομέα, ορίζοντας πως σε κάθε χώρα που την κυρώνει θα πρέπει να λειτουργεί ειδικό τμήμα επιθεωρητών εργασίας με αντικείμενο συγκεκριμένα την επιθεώρηση των συνθηκών εργασίας στη γεωργία.

Ακόμη και σήμερα όμως, 50 χρόνια μετά, η Ελλάδα δεν έχει κυρώσει τη σύμβαση. Σημείο που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι πως οι διεργασίες από την αρμόδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή, που ήταν επιφορτισμένη με τη σύνταξη σε νομοσχέδιο που θα κληθεί να ψηφίσει η Βουλή όσων η σύμβαση προβλέπει, έχουν ολοκληρωθεί και οι δύο προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν από πλευράς τους εκφράσει την πρόθεση να κυρώσουν τη σύμβαση.

Ελεγχοι υπό στέγη

«Στο πλαίσιο της εκπόνησης της σχετικής επιστημονικής μελέτης ζητήθηκε και από το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ) να συμβάλουμε με ιδέες και προτάσεις για την τυπική κατοχύρωση και οργάνωση των ελέγχων στην αγροτική αγορά εργασίας», λέει ο δρ Απόστολος Καψάλης, ερευνητής εργασιακών σχέσεων στο ΙΝΕ/ΓΣΕΕ και πρώην ειδικός γραμματέας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας.

«Το παραδοτέο των διεθνών εμπειρογνωμόνων προς το υπουργείο κρίνεται ολοκληρωμένο και επαρκές», συμπληρώνει. «Συνεπώς, η αναβλητικότητα του κράτους να κυρωθεί η εν λόγω σύμβαση είναι ενδεικτική της παγιωμένης, πλέον, πεποίθησης ότι η ανομία και η εκτεταμένη παραβατικότητα στον πρωτογενή τομέα αποτελούν αναπτυξιακούς παράγοντες και προϋπόθεση για την οικονομική πρόοδο της οικονομίας της υπαίθρου».

Η κύρωση της σύμβασης θεωρείται πως θα μπορούσε να προσφέρει το απαραίτητο οπλοστάσιο για την καταπολέμηση ζητημάτων εργασιακής εκμετάλλευσης στον αγροτικό τομέα, εξισώνοντάς τον με άλλους χώρους εργασίας. Αλλά έως και σήμερα, οι έλεγχοι πραγματοποιούνται κατά βάση όχι σε χωράφια, καθώς η σχετική πρόβλεψη δεν υπάρχει, αλλά κυρίως σε κλειστούς χώρους (π.χ. συσκευαστήρια), αφού η 81η Διεθνής Σύμβαση, με την οποία γίνεται η επιθεώρηση, ορίζει πως οι έλεγχοι θα πρέπει να γίνονται σε στεγασμένους χώρους.

Κύκλος εργασιών 4-10 εκατομμυρίων, απασχολούμενοι εργάτες... πέντε-έξι!

Στα χωράφια της Ηλείας και της Δυτικής Αχαΐας, οι έως και 8.500 εργάτες γης που εργάζονται στην περιοχή που σχηματικά ονομάζεται «Μανωλάδα» (και περιλαμβάνει Νέα Μανωλάδα, Λάππα, Βάρδα, Βουπράσιο) κατά την κορύφωση της σεζόν της φράουλας δεν παραμένουν αόρατοι μονάχα από τους ελέγχους των επιθεωρητών Εργασίας, αλλά και από τα επίσημα έγγραφα των παραγωγών για τους οποίους εργάζονται.

Οι παραγωγοί φράουλας της παραγωγής έχουν επαινεθεί από πολιτικούς για τον «κόκκινο χρυσό» τους, με τον τζίρο από το προϊόν, που σε ποσοστό άνω του 90% εξάγεται, να αγγίζει σύμφωνα με τους ίδιους τα 100 εκατ. ευρώ ετησίως.

Εξετάσαμε τους δημοσιευμένους ετήσιους ισολογισμούς των τριών μεγαλύτερων παραγωγών φράουλας στην ευρύτερη περιοχή. Η ανάλυσή μας δείχνει πως, μολονότι κάθε εταιρεία εμφανίζει ετήσιο κύκλο εργασιών ανώτερο τουλάχιστον των 4 εκατ. ευρώ και που μπορεί ακόμα και να ξεπεράσει τα 10 εκατ. ευρώ ορισμένες χρονιές, στους ισολογισμούς τους οι εταιρείες εμφανίζονται να απασχολούν μόλις έξι, εφτά, δέκα, ή και τρεις μονάχα εργάτες γης.

«Φράουλες Κυριαζή Α.Ε.»

Ο αριθμός του προσωπικού έρχεται σε αναντιστοιχία και με την έκταση των καλλιεργούμενων εκτάσεων των εταιρειών. Για παράδειγμα, η εταιρεία «Φράουλες Κυριαζή Α.Ε.», που θεωρείται η μεγαλύτερη στην ευρύτερη περιοχή της Μανωλάδας, με καθαρό κύκλο εργασιών 8,6 εκατ. ευρώ για το 2017 και 8,1 εκατ. ευρώ για το 2018 αντίστοιχα, δηλώνει τόσο στην ιστοσελίδα όσο και στους ισολογισμούς της πως κατέχει 1.200 στρέμματα στα οποία παράγεται φράουλα, καθώς και συσκευαστήριο.

Σύμφωνα με τους ίδιους τους εργάτες γης της περιοχής, τα μέλη της οικογένειας Κυριαζή που συμμετέχουν στην εταιρεία απασχολούν στα χωράφια τους συνολικά περισσότερους από 700 εργάτες γης. Αλλά στους δημοσιευμένους ισολογισμούς βρίσκουμε την εταιρεία να απασχολεί ως εργατοτεχνικό προσωπικό κατά το 2017 και το 2018 μόλις 10 και 18 άτομα αντίστοιχα. Σε ετήσιο ισολογισμό της εταιρείας, οι μισθοί εμφανίζονται να αντιστοιχούν μόλις στο 1,44% του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών.

Απευθυνθήκαμε στην εταιρεία ζητώντας να μάθουμε πόσους εργάτες γης απασχολεί συνολικά και με ποιο καθεστώς εργασίας. Η εταιρεία μάς απάντησε πως αποτελεί μια «αμιγώς εξαγωγική εμπορική εταιρεία», που δεν απασχολεί εργάτες γης. Συγκεκριμένα, «δεν έχει καμία σχέση με την παραγωγή της φράουλας, ούτε διαθέτει στην κατοχή της στρέμματα γης είτε ως ιδιοκτησία είτε ως ενοικιαζόμενα. Απασχολούμαστε καθαρά με την τυποποίηση και την εξαγωγή του προϊόντος και όχι με την παραγωγή του».

Τόσο στους ισολογισμούς της εταιρείας, όμως, όσο και στην ίδια την ιστοσελίδα της αναφέρεται: «H εταιρεία μας διαθέτει δική της παραγωγή φράουλας, έκτασης 1.200 στρεμμάτων, τα οποία ανήκουν στους μετόχους της εταιρείας». Ταυτόχρονα, οι μέτοχοι της «Κυριαζής Α.Ε.» εμφανίζονται κατά τα προηγούμενα έτη να έχουν λάβει χρηματική ενίσχυση από τον Ελληνικό Οργανισμό Πληρωμών των Κοινοτικών Ενισχύσεων, μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, που απευθύνεται σε παραγωγούς.

Οι εργάτες σαν «λίπασμα» και το τέχνασμα με το εργόσημο

Εγκυρες πηγές εκτιμούν πως μόλις ένας στους είκοσι εργάτες στην ευρύτερη περιοχή της Μανωλάδας εργάζεται με ασφάλιση. Την ίδια στιγμή είναι προς συμφέρον των παραγωγών, για φορολογικούς σκοπούς, να εμφανίζουν έξοδα. Τότε είναι που αναλαμβάνουν οι λογιστές. Ετσι, η απουσία ουσιαστικών ελέγχων δίνει τη δυνατότητα σε παραγωγούς να εμφανίζουν τα ποσά που έχουν δοθεί (μαύρα) στους εργάτες γης ως λίπασμα στους ισολογισμούς των εταιρειών τους.

Οπως σχολίασε μια πηγή από την περιοχή: «Εάν κοιτάξει κανείς τα σχετικά δελτία, θα διαπιστώσει πως η Μανωλάδα εμφανίζεται να αγοράζει το λίπασμα που αντιστοιχεί σε ολόκληρη τη χώρα».

Το δεύτερο τέχνασμα που αξιοποιείται είναι μέσω των λίγων Μπανγκλαντεσιανών, που έχουν ελληνικό λογαριασμό τραπέζης και μπορούν να εργαστούν με εργόσημο. Οι παραγωγοί βάζουν στους λογαριασμούς τους χρήματα που αντιστοιχούν για πολλούς συμπατριώτες τους και εκείνοι με τη σειρά τους τα μοιράζουν. Ετσι, υπάρχουν λογαριασμοί εργατών γης που μπορεί να βρεθούν με δεκάδες χιλιάδες ευρώ σε έναν μήνα.

Την ίδια στιγμή, πέραν των εσόδων τους, οι ντόπιοι παραγωγοί έχουν πρόσβαση σε κοινοτικές ενισχύσεις μέσω της ΚΑΠ. Σημαντικά ποσά πρόκειται να τους διατεθούν και λόγω του κορονοϊού, αλλά οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές δείχνουν να εστιάζουν περισσότερο στην προστασία των καλλιεργειών, την ώρα που οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτές παραμένουν αόρατοι.

Εργάτες γης την εποχή του κορονοϊού

Το σύστημα μαστούρ και το τράφικινγκ εργασίας

Δεν μαζεύει πια φράουλες σε εφτάωρες, εξαντλητικές βάρδιες, από τις 6 το πρωί ώς τις 13.00. Φορά σαγιονάρες και όχι λασπωμένες μπότες ή παπούτσια. Τζιν και όχι φόρμα εργασίας ή σορτς. Η σιγουριά με την οποία κινείται ανάμεσα στους συμπατριώτες του μαρτυρά πως είναι «μαστούρ», ή «κουμάντο», όπως ονομάζονται οι Μπανγκλαντεσιανοί που επιτελούν ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα στους παραγωγούς φράουλας και τους συμπατριώτες τους που δουλεύουν στα χωράφια

Οι Μπανγκλαντεσιανοί, που αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα των εργατών γης στην περιοχή, πέρασαν την καραντίνα ανησυχώντας για τους συγγενείς τους πίσω στη χώρα τους, όπου τα κρούσματα έχουν πλέον ξεπεράσει τα 180.000. Και πίσω στη Μανωλάδα; Εκεί δεν μπορούσαν να κάνουν και πολλά. Αλλωστε, ο κορονοϊός τούς βρήκε σε συνθήκες διαβίωσης που, σύμφωνα με τους ίδιους, σχετίζονται με την απώλεια ζωής τεσσάρων συμπατριωτών τους κάθε χρόνο.

Σπαρμένοι στα χωράφια περιφερειακά των χωριών της περιοχής, βρίσκονται δεκάδες ιδιότυποι καταυλισμοί, που αποτελούνται από παράγκες από καλάμι για βάση και νάιλον θερμοκηπίου για κάλυμμα, στις οποίες μένουν έως και είκοσι άτομα.

Πρόκειται για συνθήκες όπου εξ ορισμού είναι αδύνατο να τηρηθούν αποστάσεις ασφαλείας. Οι οδηγίες για «κοινωνική αποστασιοποίηση» είναι πρακτικά αδύνατο να εφαρμοστούν και κατά τη μετακίνηση των εργατών γης προς τη δουλειά, καθώς όσοι δεν εργάζονται σε χωράφια που βρίσκονται κοντά στον καταυλισμό όπου μένουν, και άρα περπατούν ώς εκεί, μεταφέρονταν σύμφωνα με την αυτοψία μας στην περιοχή τον Μάιο και τον Ιούνιο με φορτηγάκια που κανονικά χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά εμπορευμάτων ή και μεγαλύτερα οχήματα που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά ζώων.

Οι καταυλισμοί δεν έχουν τρεχούμενο νερό – χρησιμοποιούν αυτοσχέδια ντους και τουαλέτες που στην ουσία είναι μια τρύπα στο χώμα. Η δυσωδία από ούρα είναι έντονη και όταν βρέχει το έδαφος γρήγορα λασπώνει.

Για να μείνουν σε αυτές τις συνθήκες, οι Μπανγκλαντεσιανοί πληρώνουν στον ιδιοκτήτη του χωραφιού μηνιαίο ενοίκιο ύψους 30-50 ευρώ έκαστος. Αλλά δεν δίνουν τα χρήματα σε εκείνον, που συχνά μπορεί να μη γνωρίζουν καν ποιος είναι ή να τους έχουν δοθεί ψευδείς πληροφορίες. Τα χρήματα συγκεντρώνει ο κάθε «μαστούρ», υπό την εξουσία του οποίου βρίσκεται ο καταυλισμός.

Δώδεκα χρόνια πριν, βρισκόταν στην Αθήνα κι έψαχνε δουλειά, όταν ένας φίλος τού έδωσε το τηλέφωνο ενός συμπατριώτη τους που μπορούσε να καλέσει. Πήρε τηλέφωνο και ο άνδρας στην άλλη γραμμή του είπε να μπει στο ΚΤΕΛ και να πάει να τον βρει. Τώρα, όταν άλλοι Μπανγκλαντεσιανοί μπαινοβγαίνουν στα μίνι μάρκετ ομοεθνών τους στα δρομάκια κάτω από την Ομόνοια αναζητώντας εργασία, τους λένε να καλέσουν εκείνον.

Η ζωή του Ιναμντάρ, του άνδρα με το πονηρεμένο βλέμμα και την αργόσυρτη εκφορά στα ελληνικά, που κάθεται στο διπλό κρεβάτι του μες την παράγκα μπροστά από έναν περιστρεφόμενο ανεμιστήρα, έχει αλλάξει από την ημέρα που έφτασε στη Μανωλάδα.

«Δεν υπάρχουν έλεγχοι»

Δεν μαζεύει πια φράουλες σε εφτάωρες, εξαντλητικές βάρδιες, από τις 06.00 το πρωί ώς τις 13.00, όταν η ζέστη εντός των θερμοκηπίων έχει ήδη καταστήσει αδύνατο το να συνεχίσει κανείς να εργάζεται σε αυτά. Φορά σαγιονάρες και όχι λασπωμένες μπότες ή παπούτσια. Τζιν και όχι φόρμα εργασίας ή σορτς.

Η σιγουριά με την οποία κινείται ανάμεσα στους συμπατριώτες του μαρτυρά πως είναι «μαστούρ», ή «κουμάντο» όπως είναι η τοπική ορολογία για τους Μπανγκλαντεσιανούς που επιτελούν ρόλο διαμεσολαβητή ανάμεσα στους παραγωγούς φράουλας και τους συμπατριώτες τους που δουλεύουν στα χωράφια τους.

Οι «μαστούρ» όπως εκείνος έχουν καταστεί απαραίτητοι για εκείνους που δίχως χαρτιά ύστερα ακόμη και από πολλά χρόνια στην Ελλάδα αναζητούν εργασία μακριά από αστικά κέντρα, όπου θα μπορούσαν να γίνουν πιο εύκολα αντιληπτοί από τις αρχές.

«Εδώ δεν υπάρχουν έλεγχοι από την αστυνομία», ξεκαθαρίζει ο Ιναμντάρ, και συμπληρώνει γελώντας πως «εδώ ο ίδιος, ο αρχηγός» δεν έχει άδεια παραμονής. «Οι εργάτες είναι απαραίτητοι. Τα αφεντικά λένε εάν πιάσεις τους εργάτες μου, ποιος θα πάει για δουλειά;».

Οι «μαστούρ» έχουν αποδειχθεί απαραίτητοι και για την αλματώδη επέκταση της φράουλας, από 1.200 στρέμματα το 2003 σε τουλάχιστον 14.000 στρέμματα σήμερα. Εκείνοι συνδέουν τους ντόπιους παραγωγούς με τους εργάτες γης.

«Κάθε αφεντικό λέει στον μαστούρ πόσα άτομα χρειάζεται στο χωράφι του. Μετά ο μαστούρ απευθύνεται στους εργάτες του καταυλισμού του και μοιράζει τις διαθέσιμες δουλειές», λέει ο 27χρονος Ραχμάντ, που έφτασε στην Ελλάδα το 2018 και από τότε δουλεύει στις φράουλες.

Αυτό σημαίνει πως αφενός οι εργάτες γης που μένουν στον ίδιο καταυλισμό σπάνια εργάζονται στο σύνολό τους για τον ίδιο εργοδότη. Αφετέρου πως δεν είναι ασυνήθιστο, με βάση και τη διαθεσιμότητα των μεροκάματων, κάποιος να δουλεύει για διαφορετικούς εργοδότες κατά τη διάρκεια της σεζόν ή και να μη γνωρίζει καν για ποιον ακριβώς εργάζεται μια δεδομένη στιγμή, καθώς η επικοινωνία του γίνεται με τον μαστούρ και από εκείνον λαμβάνει συνήθως την αμοιβή του στο τέλος του μήνα.

Ξέρει ο παλιός...

Ενας μέσος μαστούρ έχει 50 άτομα γύρω του, ενώ οι μεγάλοι μπορεί να έχουν έως και 100. Η αμοιβή τους συνήθως είναι ένα ευρώ από τα 24 που αποτελούν το μεροκάματο των «παιδιών», όπως συχνά αναφέρονται ακόμα και οι εργάτες γης που έχουν περάσει τα σαράντα.

Δεν αρκούνται πάντα σε αυτό: ο Ραχμάντ λέει πως χρειάστηκε να πληρώσει ακόμη 100 ευρώ στον μαστούρ για να του βρει δουλειά, ενώ ο Αλί, που δουλεύει τέσσερα χρόνια στη Μανωλάδα, υποστηρίζει πως στην αρχή της σεζόν της φράουλας φέτος έδωσε 200 ευρώ.

Κατά κανόνα, οι μαστούρ έχουν προηγουμένως δουλέψει κι εκείνοι στα χωράφια, τυγχάνουν της εμπιστοσύνης των τοπικών παραγωγών και μπορούν να συνεννοηθούν στα ελληνικά. Με αυτά τα χαρακτηριστικά, επιτελούν τον ρόλο που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιστοιχεί σε γραφεία διαμεσολάβησης: εξασφαλίζουν στους παραγωγούς το δυναμικό που χρειάζονται, δίχως εκείνοι όχι απλώς να ασχοληθούν, αλλά κυρίως να φαίνονται.

Σε μια περιοχή όπως η Μανωλάδα, αυτός ο ρόλος έχει συγκεκριμένες προεκτάσεις.

«Η μη κατανόηση του πώς λειτουργεί η εργασιακή εκμετάλλευση στη Μανωλάδα, η παράβλεψη του γεγονότος ότι οι Ελληνες εργοδότες χρησιμοποιούν τους μαστούρ για τη διασφάλιση φτηνού εργατικού δυναμικού, καθώς και το ότι οι αρχές δεν επιθυμούν να “τραβήξουν την κουρτίνα” σε όλο αυτό το σύστημα εκμετάλλευσης είναι οι βασικοί λόγοι που το ελληνικό κράτος έχει αποτύχει στην αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων με σκοπό την εργασιακή εκμετάλλευση που λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα», σχολιάζει ο Βασίλης Κερασιώτης, νομικός εκπρόσωπος των θυμάτων στη γνωστή υπόθεση του 2013, όταν Μπανγκλαντεσιανοί εργάτες γης που ζητούσαν τα δεδουλευμένα τους τραυματίστηκαν από πυροβολισμούς των επιστατών τους.

Η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) για τη συγκεκριμένη υπόθεση, αλλά παρότι βρίσκεται υπό ενισχυμένη εποπτεία, ελάχιστα έχουν αλλάξει ως προς τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας.

«Η πραγματική συμμόρφωση με το δεδικασμένο θα ήταν μέσω της ρύθμισης της εργασίας και ενός νόμιμου σχήματος εργατών γης», λέει ο Β. Κερασιώτης. Αυτό όμως δεν έχει έως και σήμερα συμβεί.

ΘΕΑΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Τα τελευταία χρόνια η επικοινωνιακή πολιτική βρίσκεται στα …καλύτερά της, με την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τα  δικτυακά και έντυπα μέσα να μεταδίδουν πολιτικά μηνύματα της κυρίαρχης εξουσίας σε μαζικά και  ετερογενή ακροατήρια που σε τακτά χρονικά διαστήματα ενισχύονται με δημοσκοπήσεις, ποσοτικές ή ποιοτικές, για να αποκτούν και μια διάσταση αντικειμενικότητας, ώστε να γίνονται πιο πειστικά. Κι έτσι να δημιουργούν μια αναπαράσταση της πραγματικότητας που ενδιαφέρει να είναι πειστική, ακόμα κι αν ελάχιστα σχετίζεται μ’ αυτήν. Και είναι αυτό που επιδιώκεται από  τους πολιτικούς της κυρίαρχης εξουσίας.           

Ο πρωθυπουργός δεν χάνει ευκαιρία να επαναλαμβάνει σαν άθλο της κυβέρνησης, κολακεύοντας όμως και τον λαό που ανταποκρίθηκε, την αντιμετώπιση της πανδημίας την Άνοιξη για να «είναι η χώρα παράδειγμα προς μίμηση παγκοσμίως». Και  βέβαια, να επιμένει πως «Η υγειονομική περιπέτεια δοκίμασε την εθνική οικονομία, δεν έπληξε όμως τις βάσεις της», ενώ  επαίρεται πως «Ο δείκτης οικονομικού κλίματος λίγο πριν την πανδημία βρέθηκε στο ψηλότερο σημείο εδώ και 19 χρόνια και σήμερα παρά την πτώση είναι δέκα μονάδες πάνω από την υπόλοιπη Ευρώπη» στην ετήσια γενική συνέλευση του ΣΕΒ ένα μήνα πριν. Και βέβαια στο επετειακό βίντεο για την ανάληψη της εξουσίας από τη Ν.Δ πριν ένα χρόνο, με εικόνες του πρωθυπουργού σε ρόλο ηγέτη που  τονίζοντας την ενότητα λαού και κυβέρνησης με αυταρέσκεια  μιλά για το χτίσιμο της εθνικής αυτοπεποίθησης μέσα από πρωτοφανείς περιπέτειες, συμπεριλαμβάνοντας σ’ αυτές την απώθηση των εξαθλιωμένων που προωθούσε στον Έβρο ο  Ερντογάν ως υπεράσπιση των συνόρων της Ευρώπης και το κλείδωμα της Άνοιξης ως νίκη στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Και τώρα που τα κρούσματα κορωνοϊού αυξάνονται, αποφεύγεται να γίνεται λόγος για  τη σύμπτωση του  ανοίγματος των συνόρων με την αύξηση των κρουσμάτων, που χρεώνεται από τον κυρίαρχο λόγο σχεδόν αποκλειστικά στην έλλειψη ατομικής ευθύνης, στη χαλαρότητα της συμπεριφοράς μας. Και σχεδόν  δεν περνά μέρα που να μην γίνεται αναφορά στην κομψότητα της πρωθυπουργικής συζύγου, κατά τα πρότυπα της πάλαι ποτέ βασιλικής συζύγου, και τις ηγετικές ικανότητες του χαρισματικού ηγέτη της χώρας, Κ. Μητσοτάκη.

       Όλη η πολιτική συμπεριφορά και δράση έχει περισσότερο από ποτέ συρρικνωθεί σε ένα επικοινωνιακό παιχνίδι. Η πολιτική σαν να είναι μόνο ένα παιχνίδι, ένα θέαμα και οι πολίτες οι θεατές της που επιλέγουν το καλύτερο σενάριο, για να απολαμβάνουν προδοσίες, χτυπήματα κάτω από τη μέση, συμμαχίες, λεκτικές κονταρομαχίες. Χάρη στα Μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης  εξετάζουμε κάθε λεπτομέρεια της δράσης σαν να είναι σαπουνόπερα της οποίας τα  επεισόδια ακολουθούν το ένα το άλλο, όπου οι τραγωδίες χτυπούν τυφλά και οι πολιτικοί συγκρούονται βίαια, έτσι που θα μπορούσαμε εξωθώντας αυτή τη σύγκριση στα όριά της να μιλάμε περισσότερο για reality show. Η λογική των μέσων μαζικής ενημέρωσης αντιμετωπίζει την πολιτική  και τον πολιτικό λόγο σαν ένα προϊόν από κάθε άποψη συγκρίσιμο με ένα άλλο, ένα εμπόρευμα που είναι θέμα πώλησης με μεθόδους αποτελεσματικές στον τομέα της διαφήμισης και εμπόριο. Οι στριγγιές του Α. Γεωργιάδη, οι χυδαίες προσβολές του Κ.Μπογδάνου, η συγκαταβατική υπεροχή του Κ. Μητσοτάκη δεν είναι παρά επικοινωνιακές τεχνικές για προώθηση του πολιτικού προϊόντος τους, που συγχρόνως διαμορφώνουν μια πολιτική πραγματικότητα που έχει να κάνει με τη ίδια μας τη ζωή.

Γιατί η πολιτική, ακόμα κι αν την παρουσιάζουν έτσι,  δεν είναι διαφήμιση ή θέαμα, παρά μόνο στο βαθμό που χρησιμοποιείται για να μπορεί να μεταμφιέζεται πετυχημένα και να κρύβονται τα συμφέροντα που την καθορίζουν. Είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό από ένα απλό παιχνίδι, γιατί ο στόχος  είναι η εξουσία από την οποία εξαρτάται το μέλλον της κοινωνίας μας. Η εξουσία χρησιμοποιεί το θέαμα για να καλυφθεί, και έτσι να κρύψει την πραγματική άσκηση της πίσω από ορισμένα τεχνάσματα  επικοινωνίας, ενώ τα ΜΜΕ λειτουργούν ως παραμορφωτικός φακός που αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα της άρχουσας τάξης.

          Στην αδυσώπητη και διαρκώς επεκτεινόμενη προσπάθειά του προς την ολική εξουσία στον χρόνο και στο χώρο πάνω στους ανθρώπους, αλλά και τους μη ανθρώπινους πόρους ο καπιταλισμός μοιάζει να  έχει χαρτογραφήσει τη συνείδηση ως το τελικό του σύνορο. Αυτό συνεπάγεται μια συνεχή αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας και της δημόσιας πειθούς που αποσκοπεί στην καλλιέργεια της παθητικότητας, την προώθηση ελεγχόμενων προσδοκιών και την κατασκευή χειραγωγούμενων ταυτοτήτων. Η νομιμοποίηση του αστικού κράτους εξαρτάται εν μέρει από την ικανότητά του να εκπροσωπεί και να εσωτερικεύει στη συνείδηση των εκμεταλλευομένων τάξεων το λόγο ύπαρξης της πολιτικής του και του τρόπου διοίκησης ως κάτι φυσικό, δίκαιο και κυρίως προς όφελος του λαού.

         Κι αν ο κυρίαρχος λόγος δεν παραδέχεται πως χρησιμοποιεί την  προπαγάνδα για χειραγώγηση της γνώμης και της σκέψης, τι άλλο όμως είναι ο λόγος που δημιουργεί ψευδαισθήσεις, προκαλεί ψέματα, εξωραΐζει την πραγματικότητα; Μεταμορφώνει ή επιβεβαιώνει απόψεις πατώντας πάνω σε υπαρκτά προβλήματα για να δώσει τη λύση που συμφέρει στην άρχουσα τάξη, ενσταλάζοντας την κυρίαρχη ιδεολογία και τον αντίκτυπό της στην καθημερινή ζωή.  

 Από την αρχή του καλοκαιριού η καλλιέργεια ψευδαισθήσεων για τον τουρισμό που θα δώσει ανάσα στην οικονομία αποκρύπτει την πραγματικότητα της οικονομικής εξαθλίωσης και ανεργίας επιμένοντας στη διαφήμιση της σωτήριας πολιτικής της κυβέρνησης. Η πραγματικότητα  όμως έτσι κι αλλιώς μακροπρόθεσμα αρνείται να προσαρμοστεί στις προβλέψεις των προφητών της επικοινωνίας Ροκανίζοντας λοιπόν το χρόνο ο κυρίαρχος λόγος με εξωραϊσμούς της πραγματικότητας αναβάλλει όσο μπορεί την αντιμετώπιση της, ενώ  οπλίζεται με νομοθετήματα.

Και μείς, οι υποτελείς τάξεις που εκμεταλλεύονται το μόχθο μας και μας καταδικάζουν στην εξαθλίωση και ανασφάλεια, πως είναι δυνατό να συμβιβαζόμαστε με μια πολιτική  θέαμα και να ενστερνιζόμαστε ακόμα και να διαδίδουμε, έστω χωρίς να το συνειδητοποιούμε την προπαγάνδα τους,  όταν διακυβεύεται η ζωή μας;