«Η αντίσταση είναι η καταξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας»

Κατιούσα

Από τον αναγνώστη μας Άρη Ψωμά, λάβαμε και δημοσιεύσουμε το διήγημα που ακολουθεί:

Λοχαγός Valia Brazo

– Στέλλα…
Ίσα που του ’βγαινε η φωνή. Καθηλωμένος τρεις μέρες στο κρεβάτι. Πέθαινε.
– Έρχομαι, μπαμπά μου. Ούτε μένα μου ΄βγαινε η φωνή.
Ο μπαμπάς μου, ο θεότρελος, ο τυχοδιώκτης, ο διαφορετικός, ο ψεύτης. Ψεύτης…Όχι κακοήθης. Το αντίθετο. Παραμυθάς και μυθοπλάστης. Και τώρα πέθαινε. Ξαπλωμένος στο κωλοκρέβατο. Και γω… Και γω κοίταζα σα χαζή, στριφογυρνούσα μες στο σπίτι, κουτουλούσα στους τοίχους. Ήθελα μόνο να ουρλιάζω.
«Όλα καλά», του είπε ο γιατρός.
«Όλα καλά», του είπα και γω.
«Πεθαίνω», απάντησε αυτός.
Μια φορά του ήρθε να πει την αλήθεια. Μια φορά. Για να πει: Πεθαίνω. Άλλο ήθελε να πει, βέβαια.
«Πεθαίνω ρε, κόφτε τις μαλακίες , αυτές είναι δικιά μου ειδικότις!!!»
– Στέλλα, ψιθύρισε.
– Εδώ είμαι, μπαμπά.
– Έλα, έχω μια τελευταία ιστορία να σου πω. Άκου, αγάπη μου, το ’68 που είχα μπαρκάρει…
Παραληρούσε. Τον έκοψα, βουρκωμένη.
– Ξεκουράσου, μπαμπά.
– Όχι, άκουσέ με!
Τα μάτια του έλαμπαν. Σαν να αντιστεκόταν μια τελευταία φορά. Πάντα μου έλεγε, η αντίσταση είναι η καταξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Αυτό ήταν το μότο του.  Με στόμφο βαρύγδουπο. Αχ, ρε μπαμπά.
– Το ’68 είχα μπαρκάρει. Πιάσαμε λιμάνι. Μπαρανγκουίλα. Δυο νύχτες θα μέναμε, δύσκολη περιοχή.  Φάρμακα μεταφέραμε. Τόνους. Ούτε δυο ώρες δεν είχαμε αράξει, νύχτα πίσσα, όταν άρχισαν οι πυροβολισμοί. Και θόρυβο, ποδοβολητά, φωνές. Σεισμός!
Μου έριξε μια κλεφτή ματιά, να δει αν προσέχω.
– Προσέχω, μπαμπά.
– Ήταν οι αντάρτες. FARC. Δεν ήταν πάνω από 11-12 άτομα. Επικεφαλής μια γυναίκα. Μας ακινητοποίησαν με προτεταμένα τα όπλα τους. Η γυναίκα έκανε ένα βήμα μπροστά.
Και συστήθηκε: Comissaria Doctora, Valia Brazo.
«Επιτάσσουμε  το φορτίο σας. Πέντε από σας, θα μας βοηθήσετε  στη μεταφορά. Θέλω πέντε εθελοντές. Τώραααα.  Vamos, vamos»!!
Όλοι παγωμένοι. Μόνο εγώ χαμογελαστός. Έκανε ένα βήμα ακόμα μπροστά, σχεδόν κόλλησε το πρόσωπό της στο δικό μου και κάτι ρώτησε. Φυσικά, εγώ δεν καταλάβαινα γρι. Έσκυψα μάγκικα στον κολλητό μου δίπλα μου, τον Marco, ισπανόφωνος αυτός.
– Τι λέει, ρε;
– Ρωτάει γιατί γελάς… Θα μας πάρεις στο λαιμό σου, ρε.
– Πες της ότι γελάω, γιατί είναι πολύ όμορφη.
– Είσαι τρελός, ρε; Πες της το εσύ.
Και εννοείται, της το είπα.
«Miss  Brazo, της λέω, δε φοβάμαι τα όπλα, δε φοβάμαι να πεθάνω, τώρα που είδα τέτοια όμορφα μάτια σαν τα δικά σου!!!»
– Μπαμπά, όλο χαζομάρες μου λες, του είπα γελώντας βουρκωμένη.
– Στο σταυρό που σου κάνω, απάντησε πονηρά.
Γελάσαμε μαζί. Τον έβλεπα να σβήνει.
– Και μετά, και μετά; Τον σκούντησα να συνεχίσει. Να μείνει λίγο ακόμα μαζί μου. Αυτός και τα ψέματά του…
– Μετά… Μετά μου έδειξε με το δάχτυλο το σήμα στο χακί καπέλο, το βιβλίο με τα σταυρωτά όπλα, το σύμβολο των FARC. Και μετά, το κόκκινο περιβραχιόνιο πάνω από το μανίκι στο λαδί αμπέχωνο.
«Νo miss. Comissaria. Comisssaria Brazo». Και μου φόρτωσε το πρώτο κιβώτιο.
Vamos, vamoooos!!
Στο δρόμο, μιλιά κανείς. Μόνο όταν φτάσαμε στον καταυλισμό, χωρίς να μας κοιτάξει, είπε:
«Όσοι θέλετε να φύγετε, φεύγετε. Όσοι θέλετε να μείνετε μαζί μας, μείνετε».
Τον κοίταξα σουφρώνοντας τα χείλια κοροϊδευτικά.
– Εγώ και ο Μarco μείναμε.
– Μπαμπά, αυτό το ψέμμα, δε μου το έχεις ξαναπεί. Και συ, γιατί έμεινες; Μήπως για τη λοχαγό Brazo;
– Έμεινα γιατί ήθελα να τη βλέπω. Να φοράω και γω το κόκκινο περιβραχιόνιο. Να πολεμάω μαζί της. Να αντιστέκομαι. Η αντίσταση είναι…
– …η καταξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Εντάξει μπαμπά, το ξέρω.
Έκλεισε για λίγο τα μάτια. Τα έκλεισα και εγώ, αποσβολωμένη.  Ήταν τόσο τρελό, που θα μπορούσε να είναι αλήθεια.
– Μπαμπά; Ψιθύρισα.
– Εδώ είμαι…
– Μπαμπά, τι έγινε μετά;
– Ααα, ρουτίνα. Μάθημα ισπανικών, πολιτικής οικονομίας, λάντζα, όπλα και ο καθείς την ευθύνη του. Εγώ ήμουν υπεύθυνος για τα φάρμακα. Ο Μarco για το πολυβόλο.
– Και η λοχαγός Brazo;
– Η λοχαγός ήταν υπεύθυνη για όλους μας, είπε και γέλασε…
– Τι έγινε ρε μπαμπά με τη λοχαγό, εννοώ. Έλεος.
Τώρα με είχε φάει η περιέργεια. Δε θα τον άφηνα σε χλωρό κλαρί.
– Με τη λοχαγό, βρεθήκαμε τρεις μήνες μετά, δυο βράδια όλα κι όλα. Κάτι μπορούσα πια να καταλάβω, κάτι μπορούσα και να πω. Αν και δε χρειαζόντουσαν ούτε αυτά.
– Και τι είπατε;
– Το πρώτο βράδυ της είπα για τον πόλεμο, για το στρατόπεδο συγκέντρωσης, για τη φτώχεια και το κυνηγητό μετά. Κι αυτή μου είπε για τον πόλεμο εκεί, τη δική της φτώχεια και το δικό της κυνηγητό.
– Και το δεύτερο βράδυ;
– Το δεύτερο βράδυ της είπα ότι τη θέλω. Αλλά αυτή με κοίταξε και γέλασε. Νο importa, μου είπε. Δεν έχουν αυτά σημασία, δηλαδή. Άλλα είναι τα σημαντικά.
– Δηλαδή, ποια;
– Η αντίσταση, αγάπη μου. Γιατί η αντίσταση…
– …είναι η καταξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ναι, μπαμπά, το είπαμε.
Ξανάκλεισε τα μάτια. Πήρα τηλέφωνο τη μάνα. Δεν το σήκωσε. Μάλλον θα ήταν στο δρόμο. Αχ ρε μάνα, βιάσου, δε θα προλάβεις.
Βαριανάσαινε.
– Μπαμπά μου;
– Εδώ είμαι.
– Τι άλλο έγινε;
Γέλασε, μόνο με τα μάτια αυτή τη φορά.
– Το τελευταίο βράδυ ανταλλάξαμε φωτογραφίες με αφιερώσεις. Εγώ της έγραψα ότι θέλω να είμαι μαζί της…
– Αυτή… αυτή τι σου έγραψε;
– Μου έγραψε το πιο όμορφο πράγμα στον κόσμο.
– Τι;
– Κάτι στα ισπανικά, δεν έχει σημασία τώρα, δε θυμάμαι και καλά.
– Και;
– Το ξημέρωμα επιτέθηκε ο στρατός. Ο φίλος μου σκοτώθηκε. Εγώ τραυματίστηκα.
Μου έδειξε με το δάχτυλο, μια παλιά πληγή κάτω από τη δεξιά κλείδα, σαν από τραύμα σφαίρας.
– Έχασα τις αισθήσεις μου. Όταν ξύπνησα, ήμουν στο ιατρείο ενός φορτηγού πλοίου.
Σταμάτησε να μιλάει. Τον έχανα. Που είσαι και συ, ρε μάνα. Πόσο μακριά είναι το νοσοκομείο σου…
– Μπαμπά μου, δε θέλω να σε χάσω. Τον πήρα μια τελευταία αγκαλιά.
– Δε θα με χάσεις… Όσο αντιστέκεσαι. Γιατί η αντίσταση είναι…
 – …η καταξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας… 
………………………………………………………………
Η κηδεία έγινε την επομένη. Φεύγοντας, έπιασα τη μάνα μου από το χέρι.
– Μαμά, ο μπαμπάς είχε ένα σημάδι κάτω από τη δεξιά κλείδα. Από τι ήταν, ξέρεις;
– Ααα , τόσα πράγματα έκανε ο μπαμπάς. Τόσες περιπέτειες. Τόσες δουλειές… Ίσως, ήταν σε κάποια από τις δουλειές του.
– Ναι, ίσως, είπα και χαμογέλασα πονηρά.
– Γιατί γελάς;
– Τίποτα, μαμά. Περιπετειώδης ο μπαμπάς ,έτσι; Πόσο κομπλικέ οι ζωές των ανθρώπων, ε; Ή μήπως παραμυθατζής;
Σαν να μη με κατάλαβε. Σαν να δυσφορούσε. Με κοίταξε στα μάτια.
– Άκου, Στέλλα, ο μπαμπάς σου άφησε αυτό.
Μου έδωσε έναν μεγάλο ταχυδρομικό φάκελο. Απ’ έξω έγραφε «για τη Στέλλα». Τον άνοιξα. Μέσα είχε ένα χαρτί και μια φωτογραφία. Διάβασα στο χαρτί τα γράμματα του:
«Μωρό μου, αυτή είναι η μόνη μου κληρονομιά. Το μόνο που μπόρεσα να σου αφήσω. Μην το προδώσεις ποτέ.»  Έβγαλα τη φωτογραφία, είχε μια αφιέρωση στο πίσω μέρος. Τη γύρισα και την κοίταξα. Παλιά. Λίγο θολή. Και… Έμεινα άγαλμα… Άσπρισα…
Χακί καπέλο. Λαδί αμπέχωνο. Κόκκινο περιβραχιόνιο, όπλο στο χέρι. Και ο στρατιωτικός ιατρικός σάκος κρεμασμένος χιαστί στον ώμο. Πανέμορφη, μιγάδα, λαμπερά μάτια, μακριά μαλλιά. Μα… Κόπηκε η ανάσα μου… Αυτή είναι ίδια η….
– Μαμά, είπα με δάκρυα στα μάτια.
– Ναι, αγάπη μου.
– Ξέρεις ισπανικά;
– Γιατί ρωτάς, κοριτσάκι μου;
Κρατούσα σφιχτά τη φωτογραφία.
– Να, ο μπαμπάς μου άφησε μια φωτογραφία …Και κάτι γράφει στα ισπανικά από πίσω και… Με πιάσαν τα κλάματα. Η μάνα μου με πήρε αγκαλιά και με φίλησε στο κεφάλι.
– Δε χρειάζεται να ξέρεις ισπανικά, μωρό μου.  Σε όλες τις γλώσσες, ίδιο είναι. Ξέρεις ήδη τι λέει.
– Τι λέει;
Με κοίταξε για ένα δευτερόλεπτο, χαμογέλασε και απάντησε.
– Η αντίσταση είναι η καταξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Ναζισμός – φασισμός: Οι «άγνωστες λέξεις» της «αριστείας»

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΧΟΛΕΒΑΣ Πολιτικη 25 Οκτωβρίου 2019

 

 

Oι διορθώσεις και οι λέξεις που… έλειπαν από το μήνυμα («έκθεση ιδεών» για κάτω από τη βάση) της υπουργού Παιδείας, Ν. Κεραμέως για την 28η Οκτωβρίου

Θα ήταν γελοίο και κωμικό το μήνυμα της υπουργού Παιδείας, Νίκης Κεραμέως, εάν δεν αφορούσε ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την ανθρωπότητα τον 20ο αιώνα. Το μήνυμα της «άριστης» υπουργού Παιδείας, της «άριστης» κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, για την 28η Οκτωβρίου ήταν κάτι σαν «έκθεση ιδεών» (για κάτω από τη βάση). Απευθύνεται σε μαθητές και εκπαιδευτικούς με ένα κείμενο, το οποίο θα «ταίριαζε» σε κάθε περίσταση, και γράφει για κάποιους καλούς και κάποιους κακούς… Εδώ όμως μιλάμε για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το ναζισμό και τον φασισμό, λέξεις που απουσίασαν από το μήνυμα της υπουργού Παιδείας. 


Να σημειωθεί ότι η «άριστη» κυρία υπουργός μάλλον δεν ήξερε ούτε πότε ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, αφού στο μήνυμα της όταν πρωτοδημοσιεύθηκε σε πολλές ιστοσελίδες (και εκπαιδευτικές) έγραφε ότι η 28η Οκτωβρίου 1940 τοποθετείται στις «παραμονές” (!)  του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου», ο οποίος, όμως  ξεκίνησε το 1939. Στη συνέχεια, προφανώς, η… “αριστεία” εντοπίστηκε και στην ιστοσελίδα του υπουργείου το “παραμονές” έχει αντικατασταθεί από το «στις αρχές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου»… 

Ας δούμε όμως το μήνυμα της υπουργού: 

«Γιορτάζουμε μία από τις πιο σημαντικές στιγμές της μακράς και ένδοξης ιστορίας της χώρας μας. Η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι μία ημέρα που φέρει ιδιαίτερο βάρος για τη συλλογική μας ταυτότητα, για τρεις ιδιαίτερους λόγους, ανάμεσα σε άλλους πολλούς: Μας υπενθυμίζει τα επιτεύγματα του Ελληνισμού. Στις αρχές (σ.σ εδώ ήταν οι «παραμονές»…) του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, της πιο μελανής ίσως σελίδας της παγκόσμιας ιστορίας, οι αντίξοες συνθήκες και η δυσανάλογη ισχύς προς τον κατακτητή δεν πτόησαν τον ελληνικό λαό. Αψηφώντας κάθε δυσκολία, οι Έλληνες αποφάσισαν να υψώσουν το ανάστημά τους και να αντιταχθούν στις δυνάμεις του μίσους και της βίας, υπερασπιζόμενοι την ελευθερία μας».

Κυρία Κεραμέως, δεν θέλουμε να σας στενοχωρήσουμε αλλά δεν ήταν γενικά «δυνάμεις του μίσους και της βίας», δεν ήταν κάποιο video game ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος! Ο ναζισμός και ο φασισμός επιτέθηκε στην ανθρωπότητα!  Με τις πλάτες του αγαπημένου σας καπιταλισμού (αλλά αυτό δεν σας το λέμε για να μην πληγωθείτε). 

«Αποτελεί διδαχή και αναδεικνύει τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες μας. Η έμφυτη τάση του λαού μας να αντιμετωπίζει θαρραλέα τις δυνάμεις που τον απειλούν συνιστά επαναλαμβανόμενο μοτίβο στην μακραίωνη ιστορία μας. Η ισχύς αυτή πηγάζει από την ικανότητά μας να συσπειρωνόμαστε γύρω από έναν κοινό στόχο, όταν οι θεμελιώδεις αξίες μας κινδυνεύουν».

Κυρία Κεραμέως, δεν φτάνει που το γράψατε και στο προηγούμενο απόσπασμα το επαναλαμβάνετε και σε αυτό. Δεν πολέμησαν, δεν αντιστάθηκαν όλοι οι Έλληνες. Και αυτό λέγεται κι εξηγείται κι αλλιώς: 28 Οκτώβρη: «Όλοι μαζί», ε; Αλήθεια;

«Στις μέρες μας, που οι ακραίες φωνές του λαϊκισμού επιδιώκουν να δυναμώσουν, που ο ατομικισμός και η αποξένωση μαστίζουν την ανθρωπότητα, είναι πιο κρίσιμο από ποτέ να αναβιώσουμε αξίες, όπως η αυταπάρνηση, ο αλτρουισμός και η αλληλεγγύη, που μας επιτρέπουν σήμερα να ζούμε σε μία ελεύθερη, δημοκρατική χώρα».

Μα, πόσο συγκινητική είστε κυρίας Κεραμέως! Τι ωραίες λέξεις: «Αυταπάρνηση» «αλτρουισμός» και η «αλληλεγγύη» και… «δεν θα περάσει ο λαϊκισμός»! Για τον φασισμό, κουβέντα! 

«Αναδεικνύει τη σημασία της εκπαίδευσης στην προσπάθεια να διατηρήσουμε την εθνική μας μνήμη, καθώς και να καλλιεργήσουμε μια πιο διαδραστική σχέση με το παρελθόν μας. Η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας και η γνωριμία με την ιστορική μας ταυτότητα, η δυνατότητα εντοπισμού και αξιολόγησης αξιόπιστων ιστορικών πηγών, αποτελούν γνώσεις και δεξιότητες που οφείλει να καλλιεργήσει στους μαθητές ένα σύγχρονο σχολείο. Αγαπητά μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, αξιοποιώντας το πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό της ιστορικής κληρονομιάς μας, μπορούμε να διδάξουμε και να διδαχτούμε από το παρελθόν και να προετοιμαστούμε κατάλληλα για το παρόν και το μέλλον. Χρόνια πολλά σε όλες και όλους!».

Χρόνια πολλά κυρία Κεραμέως, αλλά ακόμα αναζητάτε την ιστορική αλήθεια για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Θα βοηθούσε αν είχατε μια πιο «διαδραστική σχέση με το παρελθόν». Θα… ανακαλύπτατε και μια ακόμα λεξούλα, το ναζισμό. 

Υ.Γ: Στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο υπήρχε ένας Κόκκινος Στρατός που τσάκισε το ναζισμό. Στην Ελλάδα υπήρχε το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ που αντιστάθηκαν σε αυτούς που εσείς γενικόλογα ονομάζετε κατακτητές όταν κάποιοι «την έκαναν» για άλλες χώρες ή συνεργαζόταν με τους ναζί (τους κατακτητές, ντε!). Αυτά, όμως, καλά κάνετε και δεν τα ακουμπάτε. Είναι επικίνδυνα για «αρίστους»… 

www.imerodromos.gr

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΟΥ «ΠΟΛΕΜΟΥ» ΨΕΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΥΤΑΠΑΤΗΣ

Αποπροσανατολισμός, σύγχυση, παραπληροφόρηση μέσω διαδικτύου

• Η πιο αποτελεσματική παραπληροφόρηση ξεκινά με κάποια ψήγματα αλήθειας
• Η περίπτωση του αντιεμβολιαστικού κινήματος

Στα μέσα του 19ου αιώνα, μια κάμπια στο μέγεθος ανθρώπινου δακτύλου άρχισε να εξαπλώνεται στις βορειοανατολικές ΗΠΑ. Η εμφάνιση αυτού του παράσιτου της ντοματιάς συνοδεύτηκε από τρομακτικές αναφορές για θανατηφόρες δηλητηριάσεις, ακόμη και επιθέσεις σε ανθρώπους! Το 1869 τοπικές εφημερίδες (το βασικό μέσο διάδοσης πληροφοριών και απόψεων εκείνη την εποχή) δημοσίευσαν προειδοποιήσεις, αναφέροντας ότι ένα κορίτσι στο Ρεντ Κρικ, που είχε έρθει αντιμέτωπο μ' αυτό, «είχε πάθει σπασμούς, που κατέληξαν στο θάνατο». Μερικούς μήνες αργότερα, άλλη εφημερίδα δημοσίευσε δήλωση κάποιου γιατρού Φούλερ, που ισχυριζόταν ότι είχε συλλέξει ένα τεράστιο άτομο αυτού του είδους παρασίτου, προειδοποιούσε ότι «είναι θανατηφόρο σαν κροταλίας» και ότι γνώριζε πως τρεις άνθρωποι είχαν πεθάνει απ' αυτό.
Το έντομο, αν και καταστροφικό για το φυτό της ντομάτας, ήταν αβλαβές για την υγεία του ανθρώπου και αυτό το γνώριζαν ήδη δεκαετίες πριν από τα δημοσιεύματα οι Αμερικανοί εντομολόγοι. Πώς εξηγείται ότι οι φήμες επέμεναν παρότι η αλήθεια ήταν διαθέσιμη σε πρώτη ζήτηση; Ο άνθρωπος μαθαίνει στο κοινωνικό πλαίσιο. Υιοθετεί απόψεις και συγκροτεί μεγάλο μέρος των αντιλήψεών του με βάση τα δεδομένα που του δίνονται ως αδιαφιλονίκητη γνώση, από ανθρώπους που εμπιστεύεται, όπως οι δάσκαλοι, οι γονείς, οι φίλοι, οι πηγές πληροφόρησης που εμπιστεύεται. Αυτή η κοινωνική μετάδοση της γνώσης βρίσκεται στην καρδιά του ανθρώπινου πολιτισμού. Αλλά πολλές φορές οι πληροφορίες και οι «γνώσεις» είναι λαθεμένες, σκόπιμα ή μη.

Μπροστά

Ο κόσμος προχώρησε από την εποχή της «θηριώδους» κάμπιας του 1869. Η επιστημονική πρόοδος έχει βοηθήσει να διαλυθούν κάποια «σκοτάδια», οι άνθρωποι είναι κατά μέσον όρο πιο μορφωμένοι και έχουν τρόπους να διασταυρώσουν την ακρίβεια μιας πληροφορίας, ή να διερευνήσουν μια «γνώση». Θα περίμενε κανείς ότι θα ήταν λιγότερο ευάλωτοι στην παραπληροφόρηση. Εκείνο που κάνει την προπαγάνδα και την παραπληροφόρηση τόσο αποτελεσματικές και σήμερα είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι που εκτίθενται σε αυτές μπορούν να τις αναπαραγάγουν και μεταδώσουν πολύ εύκολα σε φίλους και συναδέλφους, που τους εμπιστεύονται, λειτουργώντας έτσι άθελά τους ως ενισχυτές του ψέματος. Κανένας δεν σκέφτεται: Είμαι ο τύπος ανθρώπου που είναι ευάλωτος στην παραπληροφόρηση. Είναι πάντα οι άλλοι που παραπλανώνται από τη μασκαρεμένη ως είδηση προπαγάνδα και τα αυτοματοποιημένα συστήματα του διαδικτύου (bot), που προωθούν τη μια ή την άλλη ατζέντα.
Παλιότερα ήταν συχνό φαινόμενο τα e-mail που υποστήριζαν κάτι παράδοξο, αλλά συνήθως όχι εντελώς αδύνατο, και καλούσαν τον ...κοινωνικά υπεύθυνο παραλήπτη να τα αποστείλει με τη σειρά του σε όσο γίνεται περισσότερους από τους γνωστούς του, ώστε να τους προειδοποιήσει. Αλλες φορές επρόκειτο για έμμεση προώθηση κάποιου στόχου εμπορικού, πολιτικού κ.ο.κ., ενώ άλλες επρόκειτο για κοινωνικά πειράματα, από επιστήμονες που σχετίζονταν με εταιρείες ή κρατικές υπηρεσίες, ώστε να δουν μέχρι ποιο σημείο μπορεί να περάσει ένα ψέμα, πόσοι, ίσως και ποιοι ανταποκρίνονται ενεργά σε αυτό, πώς είναι διαρθρωμένες οι κοινωνικές ομάδες στη μικροκλίμακα. Μετά την εμφάνιση των ιστοτόπων των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ), η ανάγκη γι' αυτού του είδους τα e-mail σταδιακά έπαψε, καθώς οι διαδικασίες αυτές μπορούσαν να γίνουν μέσα απ' αυτά πολύ πιο αποτελεσματικά και σε ευρύτερη κλίμακα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ψευδής πληροφόρηση ή η σκόπιμη παραπληροφόρηση εκκινεί από συμβατικές ειδησεογραφικές σελίδες και με την πολλαπλασιαστική αναμετάδοσή της από τα ΜΚΔ φτάνει να βρει θέση ακόμη και στις σελίδες θεωρούμενων γενικά έγκυρων (από πλευράς πληροφόρησης) ιστοτόπων εφημερίδων. Οι πηγές της παραπληροφόρησης στις σημερινές συνθήκες γενικού πληροφοριακού πολέμου μπορεί να είναι και άλλου τύπου. Οι περισσότεροι στρατοί σήμερα έχουν ειδικές διευθύνσεις και τμήματα που ασχολούνται με τον κυβερνοπόλεμο, βασική πλευρά του οποίου είναι η προπαγάνδα, η παραπλάνηση του αντιπάλου, η δημιουργία σύγχυσης στις γραμμές του, η παραπληροφόρησή του. Το ίδιο συμβαίνει και με τις κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών, τουλάχιστον των ισχυρότερων χωρών. Γίνεται λοιπόν καθαρό ότι πίσω από την «παραπληροφόρηση» και τα fake news βρίσκεται «πόλεμος» κρατικών και επιχειρηματικών συμφερόντων, «πόλεμος» που δεν έχει μόνο χαρακτήρα προπαγάνδας αλλά και οικονομικές - κοινωνικές επιπτώσεις.

Μόλυνση

Πολλοί θεωρητικοί της επικοινωνίας και κοινωνικοί επιστήμονες προσπάθησαν να κατανοήσουν πώς επιμένουν τα ψευδή πιστεύω, μοντελοποιώντας τη διάδοση των πληροφοριών κατ' αναλογία με τη διάδοση μιας μολυσματικής ασθένειας. Σε ένα μοντέλο «μόλυνσης» οι ιδέες είναι σαν ιοί που πηγαίνουν από μυαλό σε μυαλό. Αρχίζεις με ένα δίκτυο που αποτελείται από κόμβους, που αντιπροσωπεύουν άτομα, και από ακμές, που αντιπροσωπεύουν κοινωνικές συνδέσεις. Τροφοδοτείς την «είδηση» σε ένα «μυαλό» και βλέπεις πώς εξαπλώνεται, κάτω από διάφορες προϋποθέσεις για το πότε γίνεται επιτυχής η μετάδοση. Τα μοντέλα αυτά είναι απλά, αλλά έχουν καταφέρει να ερμηνεύσουν διάφορα περιστατικά διάδοσης ψευδών ειδήσεων. Μπορούν επίσης να εξηγήσουν τη διάδοση των memes (μιμίδια) στο διαδίκτυο. Αυτά έχουν συνήθως τη μορφή μιας εικόνας, σταθερής ή κινούμενης (βίντεο), με «χτυπητό» περιεχόμενο, πάνω στην οποία εμφανίζεται μια φράση με μεγάλα γράμματα. Συχνά έχουν παιχνιδιάρικη χροιά και αναφορές σε ειδησεογραφικά ή κοινωνικά - πολιτιστικά γεγονότα, κυρίως με έμμεσο τρόπο.
Ακόμα και η αποκάλυψη του ψεύδους ενός meme που έχει διαδοθεί αρκετά, δεν εξασφαλίζει την εξαφάνισή του. Μήνες ή και χρόνια μετά συνεχίζει να διαδίδεται από κάποιους, καλοπροαίρετους ή μη, και οι φίλοι τους στους οποίους το στέλνουν το αποδέχονται ως δεδομένο, χωρίς να το ψάχνουν. Η ανάρτηση στο διαδίκτυο της αλήθειας δεν βοηθάει αν κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να την αναζητήσει. Μοιάζει σαν λύση η περισσότερη μόρφωση γύρω απ' το θέμα και η ανάπτυξη κριτικής ικανότητας. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Μερικές φορές ψευδείς αντιλήψεις επιμένουν και διαδίδονται ακόμη και μεταξύ κοινοτήτων, που αναζητούν την αλήθεια, συλλέγοντας και διαμοιράζοντας στο εσωτερικό τους αποδεικτικά στοιχεία.

Λάθος κατάληξη

Η σελίδα του «Facebook» «Σταματήστε τον Υποχρεωτικό Εμβολιασμό» έχει περισσότερους από 140.000 ακολούθους. Οι διαχειριστές της συχνά αναρτούν υλικά που αποσκοπούν να πείσουν όσους την ακολουθούν ότι τα εμβόλια είναι επιβλαβή ή αναποτελεσματικά, περιλαμβάνοντας ειδήσεις, επιστημονικές μελέτες και συνεντεύξεις με διακεκριμένους επικριτές των εμβολίων. Σε άλλες σελίδες ομάδων στο «Facebook», χιλιάδες ανήσυχοι γονείς ρωτούν και απαντούν σε ερωτήσεις για την ασφάλεια των εμβολίων, μοιράζονται επιστημονικές μελέτες και νομικές συμβουλές για την υποστήριξη των προσπαθειών τους ενάντια στα εμβόλια. Ολοι αυτοί αναζητούν την αλήθεια για να αποφασίσουν σχετικά με μια στάση, που μπορεί να έχει σοβαρότατες συνέπειες για τα παιδιά τους και για όλους τους ανοσοκατεσταλμένους ανθρώπους. Και όμως καταλήγουν σε επικίνδυνα λαθεμένα συμπεράσματα.
Ερευνητές μελέτησαν το φαινόμενο, χρησιμοποιώντας τη «δικτυακή επιστημολογική δομή», που αναπτύχθηκε προ εικοσαετίας από οικονομολόγους, για να μελετήσουν τη διάδοση αντιλήψεων μέσα σε μια κοινότητα και θεωρούν ότι καλύπτει κάποια κρίσιμα κενά του μοντέλου μόλυνσης, καθώς παίρνει υπόψη άτομα που μαζεύουν στοιχεία, τα διαμοιράζονται, όπως και την εμπειρία από την επιλογή που τελικά έκαναν. Στο βασικό μοντέλο πρόσθεσαν δύο κρίσιμα συστατικά: Την «κοινωνική εμπιστοσύνη», δηλαδή πόσο αξιόπιστη θεωρείται μια πηγή σε σχέση με μια άλλη, και τον «κομφορμισμό», δηλαδή την τάση κάθε μέλους μιας ομάδας να δράσει όπως και τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Με την κοινωνική εμπιστοσύνη μπορεί να εξηγηθεί γιατί οι ακόλουθοι του αντιεμβολιασμού πιστεύουν τον έναν ή τον άλλον, αντί των αρμόδιων επιστημονικών κοινοτήτων και κρατικών υπηρεσιών. Συχνά υπάρχουν μια έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στους γιατρούς με βάση κάποιες προηγούμενες εμπειρίες ως ασθενείς και μια δικαιολογημένη αμφιβολία κατά πόσον οι αστικές κρατικές υπηρεσίες ενδιαφέρονται πραγματικά για τα συμφέροντα των απλών ανθρώπων. Συνδυάζοντας και τον παράγοντα του «κομφορμισμού» εξηγούνται οι κλίκες μελών μέσα στην κοινότητα, που αποκρύπτουν ειδήσεις και πληροφορίες, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τις βασικές αντιλήψεις της ομάδας.

Επιλεκτικός διαμοιρασμός

Ομως περιπτώσεις, όπως η σομαλική κοινότητα στη Μινεσότα και οι κοινότητες ορθόδοξων Εβραίων στη Νέα Υόρκη, που υπέφεραν πρόσφατα από επιδημίες ιλαράς (λόγω μη εμβολιασμού των μελών τους) αποτέλεσαν και στόχους ειδικής καμπάνιας εκλεπτυσμένης παραπληροφόρησης από αντιεμβολιαστές. Η πολιτική συμπεριφορά των ανθρώπων που δεν συμμετέχουν στο λαϊκό κίνημα, το τι αγοράζουμε και ποιους εκτιμούμε, εξαρτώνται από την εικόνα που έχουμε για τον κόσμο. Είναι φυσικό, στον σημερινό, καπιταλιστικό κόσμο, πολλές εύπορες ομάδες και άτομα, να ενδιαφέρονται σφόδρα να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη για διάφορα θέματα, ακόμη και για επιστημονικά.
Υπάρχει η απλοϊκή αντίληψη ότι όταν η βιομηχανία προσπαθεί να επηρεάσει την επιστήμη το κάνει πάντα εξαγοράζοντας κάποιους επιστήμονες. Υπάρχουν όμως και πιο ύπουλες, πιο αποτελεσματικές στρατηγικές, που χρησιμοποιούν τα μονοπώλια, τα κράτη και διάφορες ομάδες. Κλασικό παράδειγμα η προσπάθεια της καπνοβιομηχανίας στις ΗΠΑ τις δεκαετίες του 1950 - '60, να πείσει ότι το κάπνισμα δεν βλάπτει, εκδίδοντας περιοδικό και διοχετεύοντας και στον υπόλοιπο Τύπο πληροφόρηση μόνο για έρευνες που επιβεβαίωναν τον ισχυρισμό της, ή κατέληγαν ότι η βλαπτικότητα του καπνού είναι αμφισβητήσιμη. Εκαναν, δηλαδή, επιλεκτικό διαμοιρασμό πληροφοριών. Πιο πρόσφατα, ένας οργανισμός για την ενημέρωση και συμβουλευτική των γονέων στη Νέα Υόρκη, πέρα από την κατάλληλη επιλογή πληροφοριών που διοχέτευε, για να επηρεάσει πιο αποτελεσματικά τις κοινότητες των ορθόδοξων Εβραίων, επισήμαινε στα υλικά που τους έστελνε ότι μερικά εμβόλια περιέχουν ζελατίνη προερχόμενη από γουρούνια, αγγίζοντας τις θρησκευτικές «χορδές» αυτής της κοινότητας.

Απαραίτητο βήμα

Οι παράγοντες που αξιοποιούν την παραπληροφόρηση σχεδιάζουν περιεχόμενο, που ελπίζουν ότι θα εξοργίσει ή θα ερεθίσει στοχευμένα ακροατήρια, ώστε να γίνουν αγγελιοφόροι, χρησιμοποιώντας το κοινωνικό τους «κεφάλαιο» για να δώσουν αξιοπιστία στο αρχικό μήνυμα. `Η, όπως έγραφε σε ενημερωτικό του το «Facebook» το 2018 σχετικά με τους αλγορίθμους κατάταξης που χρησιμοποιεί, «δίνουν προτεραιότητα σε αναρτήσεις που πυροδοτούν συζητήσεις και ουσιαστικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων». Η στόχευση ακροατηρίων, που είναι δυνατή σήμερα με βάση τα προσωπικά δεδομένα, που άμεσα αλλά κυρίως έμμεσα έχουν δώσει οι χρήστες του «Facebook», είναι απίστευτη. Μπορεί κανείς να ζητήσει να κάνει διαφημιστική - προπαγανδιστική καμπάνια π.χ. στις γυναίκες μεταξύ 32 και 42 ετών, που ζουν στην Αττική, έχουν παιδιά προσχολικής ηλικίας, έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και έχουν κάνει like στον τάδε πολιτικό.
Οι χειραγωγοί της κοινωνικής συνείδησης αναπτύσσουν συνεχώς νέες πιο εκλεπτυσμένες μεθόδους επίδρασης. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που διαπιστώθηκε η λειτουργία bot στο «Twitter», σε συνδυασμό με πληρωμένα τρολ, ακόμη και με χάκινγκ παραβίασης λογαριασμών «φίλων», ώστε να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι μια άποψη είναι εδραιωμένη ευρέως και να ανέβει κάποιο hashtag ψηλά. Ολοι αυτοί στηρίζονται στο ότι οι άνθρωποι αντιδρούν πολλές φορές συναισθηματικά και διαμοιράζονται πρόθυμα παραπληροφόρηση αν αυτή ενισχύει τις προϋπάρχουσες αντιλήψεις ή προκαταλήψεις τους. Η κατανόηση των μεθόδων, των μηχανισμών και της κοινωνικής βάσης πάνω στην οποία στηρίζεται η παραπληροφόρηση είναι ένα πρώτο, απολύτως απαραίτητο βήμα, ώστε να αποφύγει κανείς να μετατραπεί άθελά του σε αναμεταδότη του ψεύδους και σε «βαποράκι» σκοπιμοτήτων και συμφερόντων.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

ΒΙΑ ΣΤΑ ΓΗΠΕΔΑ Τα επεισόδια, τα μέτρα και η ανέγγιχτη ουσία

Eurokinissi

Η ένταση της καταστολής κάθε άλλο παρά έχει αποτρέψει τα φαινόμενα βίας στον αθλητισμό

Αίσθηση προκάλεσε τη βδομάδα που πέρασε το περιστατικό στο γήπεδο του Ρέντη κατά τη διάρκεια του αγώνα UEFA Youth League (Champions League νέων) μεταξύ Ολυμπιακού και Μπάγερν Μονάχου. Στο 83ο λεπτό, 80 κουκουλοφόροι εισέβαλαν στο γήπεδο οπλισμένοι με ρόπαλα, ξύλα και φωτοβολίδες, διέσχισαν ανενόχλητοι σχεδόν το μισό γήπεδο, επιτέθηκαν στην εξέδρα των φιλάθλων της Μπάγερν, τραυματίζοντας τουλάχιστον τέσσερις, και στη συνέχεια αποχώρησαν, επίσης ανενόχλητοι.
Η επίθεση των αγνώστων προκάλεσε την αντίδραση ακόμα και των παρευρισκόμενων φιλάθλων του Ολυμπιακού, σύμφωνα δε με πληροφορίες σημειώθηκαν αψιμαχίες ανάμεσα στους εισβολείς και σε φιλάθλους που προσπάθησαν να τους σταματήσουν. Να σημειωθεί επίσης ότι εκτός από τους τέσσερις Γερμανούς φιλάθλους τραυματίστηκε και 13χρονος παίκτης των ακαδημιών του Ολυμπιακού, ο οποίος βρέθηκε στο δρόμο των επελαυνόντων χούλιγκαν.
Τέτοιας φύσης επεισόδια έχουν σημειωθεί και σε άλλες χώρες σε αγώνες Youth League, αυτά που έγιναν όμως στου Ρέντη είναι από τα πλέον σοβαρά, και εγκυμονούν τον κίνδυνο σοβαρής τιμωρίας του Ολυμπιακού από την UEFA.

Βαθιές οι ρίζες των όσων συμβαίνουν

Το περιστατικό αναδεικνύει ότι ο χουλιγκανισμός - ως έκφραση της εμπορευματοποίησης του αθλητισμού, στο πλαίσιο της οποίας μετατρέπεται σε πεδίο συγκρούσεων συμφερόντων με έπαθλο τα κέρδη - δεν κάνει διακρίσεις σε σημαντικούς ή λιγότερο σημαντικούς αγώνες, ηλικίες ή αθλήματα. Στην ελληνική πραγματικότητα, άλλωστε, η βία στους αγώνες νέων στο ποδόσφαιρο - ή ακόμα και σε αθλήματα που δεν θεωρούνται «πρώτης γραμμής» - δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο.

Ως πλευρά της μάχης συμφερόντων στον αθλητισμό, η βία στα γήπεδα δεν κάνει διακρίσεις σε αγώνες, όπως αποδεικνύει η εισβολή χούλιγκανς σε αγώνα νέων στου Ρέντη

Αντίθετα, παράλληλα με τα όσα συμβαίνουν στους αγώνες ποδοσφαίρου της πρώτης κατηγορίας ή στους αντίστοιχους του μπάσκετ, κυρίως μεταξύ οπαδών των ισχυρών ομάδων, αντίστοιχα περιστατικά τα τελευταία χρόνια έχουν αμαυρώσει αθλητικές συναντήσεις αναπτυξιακών ομάδων.
Πρόσφατο κρούσμα είναι η καταγγελία του Ολυμπιακού πριν από τρεις βδομάδες για επίθεση που δέχτηκαν οι παίκτες και τα μέλη της αποστολής της ακαδημίας των «ερυθρολεύκων» (Κ16) σε αγώνα στη Θεσσαλονίκη. Αντίστοιχα περιστατικά έχουν καταγραφεί και σε αγώνες στην Αττική, επίσης σε αγώνες πόλο (ανδρών και γυναικών), βόλεϊ κ.λπ. Επιπλέον, μετά την εισβολή των χούλιγκαν στον αγώνα νέων Ολυμπιακού - Μπάγερν Μονάχου σημειώθηκαν συμπλοκές και πριν από την αναμέτρηση των δύο ομάδων για το Champions League, αλλά και μεταξύ αγνώστων και οπαδών που φέρονται να υποστηρίζουν άλλη ελληνική ομάδα.
Τα γεγονότα στου Ρέντη και τα άλλα παραδείγματα από την ελληνική πραγματικότητα δεν μπορούν να θεωρηθούν ούτε μεμονωμένα περιστατικά, ούτε αποτέλεσμα συμπτώσεων. Και πέρα από την εκάστοτε αφορμή ή το πού θα βρεθεί το πρόσφορο έδαφος για να στηθεί η γνωστή επικίνδυνη «παράσταση», οι ρίζες των περιστατικών βίας βρίσκονται πιο βαθιά, στις λογικές που επικρατούν στο οικοδόμημα του εμπορευματοποιημένου αθλητισμού, άρρηκτα δεμένου με την επιχειρηματική δράση και την αδυσώπητη μάχη για τα κέρδη. Και όπως έχει αποδειχθεί, σε αυτήν παίζει σημαντικό ρόλο η εκμετάλλευση της μάζας των οπαδών, μέσω της καλλιέργειας του φανατισμού και της χρησιμοποίησής τους ανάλογα με το τι επιτάσσουν κάθε φορά τα συμφέροντα των επιχειρηματιών.

Μέτρα - καρμπόν, μακριά από την ουσία

Η βία γύρω από τον αθλητισμό δεν μπορεί να εκλείψει με αθλητικά νομοσχέδια που προβλέπουν αυστηροποίηση των ποινών και ένταση της καταστολής, δηλαδή με τους κυβερνητικούς και ποδοσφαιρικούς παράγοντες να αποφεύγουν το χτύπημα του φαινομένου στη ρίζα του, που είναι η επιχειρηματική δράση στον αθλητισμό. Ξανά και ξανά τα περιστατικά βίας αναδεικνύουν τη «γύμνια» των μέτρων που κάθε φορά διαφημίζονται από αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες ως η λύση στο πρόβλημα, πάντα όμως έρχονται κατόπιν εορτής και άλλωστε δεν φέρνουν τίποτα το καινούργιο, τίποτα που να ξεφεύγει από το μοτίβο «ποινές - καταστολή». Αρκετές φορές άλλωστε καταλήγουν να γίνονται «λάστιχο» όσον αφορά την εφαρμογή τους, με καταστρατήγηση ή ακόμα και κατάργησή τους, επαναφορά τους κ.ο.κ.
Στην πεπατημένη αυτή κινήθηκαν και οι επίσημες αντιδράσεις στα γεγονότα στου Ρέντη. Ο υφυπουργός Αθλητισμού Λευτέρης Αυγενάκης, με αφορμή το περιστατικό και μπροστά και στο νέο αθλητικό νομοσχέδιο που ετοιμάζεται να φέρει προς ψήφιση στη Βουλή η κυβέρνηση της ΝΔ, ζήτησε από τους ιθύνοντες του ποδοσφαίρου, με τη συνδρομή και των FIFA - UEFA, περαιτέρω αυστηροποίηση των ποινών για τα επεισόδια στα γήπεδα και για τυχόν εμπρηστικές δηλώσεις παραγόντων, αθλητών, προπονητών και μελών κάποιας ομάδας, οι οποίες θα θεωρηθεί ότι προάγουν τη βία.
Θυμίζουμε ότι το ίδιο ζήτημα πριν από τρία χρόνια βρέθηκε στο επίκεντρο του αθλητικού νομοσχεδίου που προωθούσε ο τότε υφυπουργός Αθλητισμού Στ. Κοντονής. Τα όσα αποφασίστηκαν τότε κάθε άλλο παρά απέτρεψαν την όξυνση του κλίματος μεταξύ αντιμαχόμενων συμφερόντων. Από την άλλη, μόλις το περασμένο καλοκαίρι, η ΕΠΟ - που, σημειωτέον, βρίσκεται υπό την επιτήρηση των FIFA και UEFA - μέσω σχετικής απόφασης της Εκτελεστικής Επιτροπής της προχώρησε στην κατάργηση της ποινής αφαίρεσης 3 βαθμών από κάποια ΠΑΕ για επεισόδια στα γήπεδα...