ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΑΣΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ



ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ

Η κατανόηση των νέων τάσεων που διαμορφώνονται στο αστικό πολιτικό σύστημα δεν είναι ακαδημαϊκή υπόθεση κάποιων ειδικών. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική ιδεολογικοπολιτική πάλη, που δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στη γενική καταγγελία των αστικών πολιτικών δυνάμεων ως «κομμάτων του κεφαλαίου» ή μόνο στην κριτική των θέσεών τους σε επιμέρους θέματα.
Η πάλη πρέπει ν’ αποκαλύπτει το ρόλο που παίζουν ή που φιλοδοξούν να παίξουν αυτά τα κόμματα στο πλαίσιο της αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος, τον ταξικό χαρακτήρα των διαφορετικών επιλογών τους, ακόμα και των στρατηγικών διαφορών που εκφράζουν, από τη σκοπιά του πώς θα εξυπηρετηθούν καλύτερα τα συνολικά ταξικά συμφέροντα της αστικής τάξης. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δε φτάνει η ανάδειξη του νέου διπολισμού που διαμορφώνεται ανάμεσα στη ΝΔ και το ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος δε σηματοδοτεί αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων υπέρ της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Πρέπει να αναδειχτεί καλύτερα ότι σήμερα διαμορφώνονται περισσότερα εναλλακτικά σενάρια αστικής διακυβέρνησης, συνεπώς η αντίθεση των εργαζομένων πρέπει να στρέφεται συνολικά ενάντια στην επιδίωξη διαμόρφωσης σταθερής αστικής διακυβέρνησης, όπως κι αν χαρακτηρίζεται, απ’ όποιους κι αν αποτελείται.
Τα αστικά πολιτικά κόμματα, ως στοιχείο του αστικού εποικοδομήματος, δε λειτουργούν απλά το καθένα ως πιστός εντολέας των συμφερόντων της μιας ή της άλλης μερίδας της αστικής τάξης ή των κοινωνικών στρωμάτων που αντικειμενικά τα συμφέροντά τους είναι πλησιέστερα στο κεφάλαιο. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παρεμβαίνουν επιπρόσθετα στη διαμόρφωσή τους. Η συγκρότηση πολιτικών κομμάτων και ρευμάτων εκφράζει και επιμέρους διαφορές ιδεολογικές, ιστορικές, ακόμα και προσωπικούς ανταγωνισμούς και φιλοδοξίες ανάμεσα στα πολιτικά στελέχη. Με αυτήν την έννοια, δε λειτουργούν όλα ως ένα καλοκουρδισμένο σχέδιο, ένας προγραμματισμένος μηχανισμός.
Πρέπει όμως να διευκρινιστεί το «έδαφος» πάνω στο οποίο πατάει οποιαδήποτε επιδίωξη που συμβάλλει στη διαμόρφωση νέων αστικών πολιτικών δυνάμεων, στην αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος.
Το κεντρικό ζήτημα διαπάλης στους κόλπους της αστικής τάξης αφορά το ποιο μίγμα διαχείρισης, ποια δόση νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής είναι ικανή να συμβάλει στη διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης με στόχο την ανάκαμψη. Η διαπάλη αυτή σήμερα εξελίσσεται σε συζήτηση σχετικά με τις κλαδικές προτεραιότητες που θα οδηγήσουν στην καπιταλιστική ανάπτυξη, τη λεγόμενη «παραγωγική ανασυγκρότηση» στην Ελλάδα. Συζήτηση που στην πραγματικότητα διαπερνά όλη την ιστορική πορεία εξέλιξης του ελληνικού αστικού κράτους, ιδιαίτερα μετά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και που βεβαίως εκδηλώνεται με μεγάλη ένταση σε περιόδους βαθιών κρίσεων ή μεγάλων καταστροφών. Είναι γνωστή η αντιπαράθεση στους κόλπους της αστικής τάξης σχετικά με το «σχέδιο Μάρσαλ» και την αξιοποίησή του. Είναι χαρακτηριστική η τότε αντιπαράθεση για το αν η «παραγωγική ανασυγκρότηση» θα στηριζόταν κυρίως στην εσωτερική συσσώρευση κεφαλαίου ή κυρίως σε άμεσες ξένες επενδύσεις. Σήμερα βλέπουμε το Σύνδεσμο Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ) να ταυτίζεται σε βασικά σημεία με το ΣΥΡΙΖΑ σε σχέση με την ανάγκη αλλαγής του μίγματος διαχείρισης. Δεν πρόκειται για ένα επιμέρους ζήτημα. Η τοποθέτηση σε αυτό καθορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό και την τοποθέτηση σε μια σειρά άλλα ζητήματα που αφορούν συνολικά τη σταθερότητα του καπιταλισμού στην Ελλάδα:
α) Πώς θα πραγματοποιηθεί η αναδιάταξη των συμμαχιών του κεφαλαίου με τμήματα μεσαίων στρωμάτων που πλήττονται από την κρίση, αλλά και από τις πολιτικές επιλογές για τη διαχείρισή της. Πώς θα διαμορφωθούν νέες δυνατότητες για ενσωμάτωση τμημάτων της εργατικής τάξης.
β) Πώς θα εξασφαλιστεί η σταθερότητα των αστικών κυβερνήσεων. Πώς θα ανασυγκροτηθεί το πολιτικό σύστημα σε αυτήν την κατεύθυνση στις νέες συνθήκες, με δεδομένο ότι η δικομματική εναλλαγή -στην κλασική της τουλάχιστον μορφή- έχασε τη δυνατότητα ο ένας πόλος της ν’ απορροφά τη δυσαρέσκεια που γεννούσε ο άλλος.
γ) Πού θα στραφεί η ελληνική αστική τάξη στη διαπάλη που γίνεται στην ευρωζώνη και στην ΕΕ συνολικά, σχετικά με τις προτεραιότητες του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, τις συμμαχίες του, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς του. Εντείνεται η συζήτηση σχετικά με τη λεγόμενη «επανεκκίνηση της ΕΕ», για το αν θα πρέπει να προχωρήσει η «πολιτική οικονομική εμβάθυνση στην ΕΕ» και σε ποιο τμήμα της ή εάν θα πρέπει να αντικατασταθεί από νέες μορφές συνεργασίας κλπ. Ενδεχομένως να εκδηλωθεί πιο οξυμένη διαφοροποίηση στο εσωτερικό της αστικής τάξης στη βάση αυτών των ζητημάτων. Πρόκειται για ζήτημα που προκαλεί αντιπαράθεση, τόσο ανάμεσα στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη της ΕΕ, όσο και στη σχέση της ΕΕ με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, π.χ., ΗΠΑ ή αναδυόμενες δυνάμεις (Ρωσία κλπ.).
δ) Ποια θέση θα πάρει η ελληνική αστική τάξη σε συνθήκες όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου σε σχέση με τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών και δρόμων.
Χωρίς να πάρουμε υπόψη αυτούς τους παράγοντες είναι αδύνατο να κατανοήσουμε τις διαφορές των αστικών πολιτικών δυνάμεων και κινήσεων με βάση μόνο το κλασικό σχήμα «Κεντροαριστερά» και «Κεντροδεξιά» ή «Αριστερά - Δεξιά», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αναιρείται ο ιστορικός και ιδεολογικός χαρακτήρας αυτής της διάκρισης. Οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν την ανάγκη να γίνεται η εκτίμηση των πολιτικών δυνάμεων και ρευμάτων πρώτ’ απ’ όλα με κριτήριο τι εκφράζουν κοινωνικά και όχι με κριτήριο ιδεολογικούς «αυτοπροσδιορισμούς» που έχουν αδυνατίσει πολύ στις σημερινές συνθήκες.
Η έννοια της Δεξιάς περιελάμβανε τα βασικά αστικά κόμματα και σε ιδεολογικό επίπεδο έκφραζε παραδοσιακές αστικές αξίες, όπως ατομική ελευθερία, έθνος-πατρίδα, «ελεύθερη οικονομία» κλπ. Η έννοια της Αριστεράς έχει την καταγωγή της στη ριζοσπαστική πτέρυγα των αστικών επαναστάσεων (κοινωνική δημοκρατία-social democracy), συνδέθηκε με το εργατικό κίνημα και αφορούσε δυνάμεις που διεκδικούσαν μεταρρυθμίσεις προς όφελος της εργατικής τάξης στο έδαφος του καπιταλισμού. Οι κομμουνιστές δεν μπορεί να θεωρούνται Αριστερά του αστικού πολιτικού συστήματος, ανεξαρτήτως αν για ιστορικούς λόγους η έννοια Αριστερά περιλάμβανε και τους κομμουνιστές.
Στα μετεμφυλιακά χρόνια στην Ελλάδα η έννοια της Αριστεράς συνδέθηκε στη λαϊκή συνείδηση και με τους ηρωικούς αγώνες του παράνομου ΚΚΕ, χιλιάδων αγωνιστών στη φυλακή, τις εξορίες, την πολιτική προσφυγιά. Η έννοια του Κέντρου αφορούσε αυτές τις αστικές πολιτικές δυνάμεις που πρωτοστατούσαν στην προώθηση πιο εκτεταμένων αστικών εκσυγχρονισμών και μεταρρυθμίσεων στην οικονομία, αλλά και στο πολιτικό σύστημα. Οι έννοιες αυτές έχουν αλλάξει οριστικά γιατί οι ίδιες οι εξελίξεις στην καπιταλιστική ανάπτυξη, οι αναπροσαρμογές στην αστική στρατηγική οδήγησαν στο να ξεπεραστούν ιστορικά οι διαχωριστικές γραμμές με βάση τις οποίες συγκροτούνταν ως διακριτά ρεύματα, ενώ επίσης ιδεολογικά στοιχεία και πολιτικές κατευθύνσεις που θεωρούνταν χαρακτηριστικό του ενός ή του άλλου ρεύματος υιοθετήθηκαν απ’ όλα. Για παράδειγμα, ο εθνικισμός έγινε στοιχείο και της σοσιαλδημοκρατίας, όπως επίσης η «ελεύθερη οικονομία» και αντιστρόφως οι επιλεκτικές κρατικοποιήσεις και τα κοινωνικά επιδόματα για την ακραία φτώχεια έγιναν στοιχεία της φιλελεύθερης πολιτικής.
Στο κείμενο αξιοποιούμε τη διάκριση ανάμεσα σε σοσιαλδημοκρατικές και φιλελεύθερες δυνάμεις, κεντροαριστερές και κεντροδεξιές, επιδιώκοντας ταυτόχρονα ν’ αναδείξουμε τις ουσιαστικές διαχωριστικές γραμμές που διαμορφώνονται σήμερα ανάμεσα στις αστικές πολιτικές δυνάμεις. Το κείμενο επικεντρώνεται στις βασικές αστικές δυνάμεις που έχουν ασκήσει κυβερνητικά καθήκοντα και στις συνολικές ιδεολογικές και πολιτικές διεργασίες στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας. Δεν αναφέρεται στις εσωτερικές διεργασίες του ΣΥΡΙΖΑ, ζήτημα στο οποίο θα επανέλθουμε.
Οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν ότι ο διαχωρισμός αντιμνημονιακές-μνημονιακές δυνάμεις είναι θολός και ψεύτικος, όχι μόνο γιατί κρύβει τον πραγματικό διαχωρισμό ανάμεσα στα αντιτιθέμενα συμφέροντα της εργατικής τάξης και του κεφαλαίου, αλλά γιατί θολώνει και το χαρακτήρα της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε αστικές δυνάμεις. Πολύ περισσότερο, όλοι σχεδόν οι πρώην «μνημονιακοί» και «αντιμνημονιακοί» δηλώνουν ότι με το μνημόνιο και γενικότερα με τη δανειακή σύμβαση δεν μπορεί να εξασφαλιστεί ούτε η εξυπηρέτηση του χρέους, ούτε η ανάκαμψη της οικονομίας. Στην πραγματικότητα η αντιπαράθεσή τους αφορά τη θέση που παίρνουν απέναντι στις τάσεις αμφισβήτησης του σημερινού ηγετικού πυρήνα της ΕΕ, της πορείας της ΕΕ συνολικά.
Βασικό στοιχείο της αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος είναι η αναγκαστική αντικατάσταση της δικομματικής εναλλαγής στην αστική διακυβέρνηση από κυβερνήσεις συνεργασίας.
Να σημειώσουμε ότι η κλασική δικομματική εναλλαγή, έτσι όπως την ξέρουμε στην Ελλάδα μετά από το 1974, υπήρξε μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά καπιταλιστικά κράτη (π.χ. σε Μ. Βρετανία, Πορτογαλία, Ισπανία), ενώ σε πολλά καπιταλιστικά κράτη λειτουργούσε το διπολικό σύστημα, δηλαδή κυβερνήσεις συνεργασίας με άξονα ένα κεντροδεξιό ή κεντροαριστερό πόλο (π.χ. Ιταλία). Το ίδιο συμβαίνει και στη Γερμανία με κυβερνήσεις κεντροδεξιού και κεντροαριστερού συνασπισμού, ενώ συγκροτήθηκαν κυβερνήσεις «μεγάλου συνασπισμού» στη δεκαετία του 1960 και την περίοδο 2005-2009. Σε ορισμένα άλλα κράτη (π.χ. Αυστρία) από το 1945 κυριαρχούν κυβερνήσεις συνασπισμού των δύο βασικών αστικών κομμάτων.
Δυναμώνει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η συζήτηση για τη διαμόρφωση κυβερνήσεων μεγάλου συνασπισμού ως αναγκαίου στοιχείου για την εξασφάλιση της σταθερότητας του αστικού πολιτικού συστήματος. Σε Ελλάδα και Ιταλία έχουμε ήδη τέτοιες κυβερνήσεις, ενώ ανάλογες συζητήσεις γίνονται και στην Πορτογαλία, όπου οι δημοσκοπήσεις δείχνουν προβάδισμα των σοσιαλιστών χωρίς όμως να μπορούν να συγκροτήσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Οι υποστηρικτές αυτών των κυβερνήσεων θεωρούν ότι μέσα από μια μεγάλη εκλογική πλειοψηφία εξασφαλίζεται πολιτική σταθερότητα και αποσπάται ευρύτερη συναίνεση στην πολιτική διαχείριση της κρίσης. Πιστεύουν ότι έτσι μπορούν να εγγυηθούν καλύτερα την πολιτική συμμαχιών της αστικής τάξης με ανώτερα και μεσαία μικροαστικά στρώματα, που το συμφέρον τους βρίσκεται με το κεφάλαιο, αλλά χάνουν από την κρίση και δυσαρεστούνται ή χάνουν σε συνθήκες αναγκαίων εκσυγχρονισμών και προσαρμογών, ενώ μπορούν προοπτικά να αναπαραχθούν.1 Βέβαια στους στόχους είναι και οι νέοι όροι ενσωμάτωσης εργατικών στρωμάτων.
Στην αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος αξιοποιήθηκε και η διαδικασία σχετικά με την ψήφιση του νέου αντιρατσιστικού νομοσχεδίου. Εγινε προσπάθεια να διαμορφωθούν νέες διαχωριστικές γραμμές, νέα δίπολα: «ρατσιστές-αντιρατσιστές», «δυνάμεις του συνταγματικού τόξου» κλπ. Την πρωτοβουλία των κινήσεων την είχαν ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ με σαφή στόχο να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο λεγόμενο κεντροαριστερό χώρο και να διαχωριστούν από τη ΝΔ, προβάλλοντας ένα πιο προοδευτικό προφίλ. Παράλληλα αξιοποιείται και με σκοπό την ανάδειξη της αστικής νομιμότητας ως παράγοντα που μπορεί να αντιμετωπίσει την ακραία φασιστική και ρατσιστική βία, την ακραία βία γενικά. Η σοσιαλδημοκρατία επιβεβαιώνει τον ιστορικό της ρόλο πρωτοστατώντας στην υλοποίηση κατευθύνσεων ιμπεριαλιστικών οργανισμών στο όνομα της «προόδου», παρεμβαίνει ιδεολογικά στην ανάδειξη της «κοινωνικής συνοχής» ως βασικού όρου για τη θωράκιση του αστικού πολιτικού συστήματος. Η συνταγματική κατοχύρωση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας ορίζεται ως το όριο μέσα στο οποίο θα πρέπει να κινείται η πολιτική προπαγάνδα και δράση, κάτι που θα αξιοποιηθεί άμεσα ή έμμεσα ενάντια στο ΚΚΕ και στο εργατικό κίνημα. Στην πραγματικότητα επιχειρείται να ασκηθεί πίεση με σκοπό το εργατικό κίνημα να αυτοπαγιδευτεί στο όνομα της προστασίας από τη φασιστική ή ρατσιστική βία σε ένα πλαίσιο που στο μέλλον θα χρησιμοποιηθεί για την άγρια καταστολή της επαναστατικής προπαγάνδας και δράσης.
Οι εξελίξεις με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου για τη κατάργηση της ΕΡΤ αξιοποιήθηκαν επίσης για τη διαμόρφωση νέων «διαχωριστικών γραμμών». Οδήγησαν σε ανασυγκρότηση της κυβέρνησης με πιο ενεργητική τη συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ και αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ που διακηρύσσει τη στήριξη της κυβέρνησης στη στρατηγική επιλογή διαχείρισης της κρίσης μέσα στην Ευρωζώνη και μέσα στα όρια των σχετικών δανειακών δεσμεύσεων. Ο ένας πόλος ΝΔ-ΠΑΣΟΚ ως εκφραστής των «μεταρρυθμίσεων», ζητά τη στήριξη από τα λαϊκά στρώματα στο όνομα της εξυγίανσης και της πάταξης της διαφθοράς. Ο άλλος πόλος (ΣΥΡΙΖΑ) εμφανίζεται ως υποστηρικτής του «δημόσιου χώρου», δηλαδή των λειτουργιών, μηχανισμών και επιχειρήσεων του αστικού κράτους που εξωραΐζονται ως «λαϊκή περιουσία», ως φορείς που παρέχουν «δημόσια αγαθά» κλπ. Αθωώνονται οι διασυνδέσεις κρατικών-ιδιωτικών μονοπωλίων, τα οικονομικά «σκάνδαλα» που παρήγαγαν, οι ταξικοί αποκλεισμοί κλπ.
Αποσιωπάται ότι όλες οι κυβερνήσεις αστικής διαχείρισης, ανεξάρτητα από ιδεολογικές αναφορές των δυνάμεων που τις συγκροτούν, εναλλάσσουν τις ιδιωτικοποιήσεις με τις κρατικοποιήσεις με βάση το τι εξυπηρετεί σε κάθε φάση τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Ετσι, ενώ γενικά αυτήν την περίοδο κυριαρχεί η τάση της απελευθέρωσης των αγορών, αυτό δεν αποκλείει παρεμβάσεις «κρατικού ελέγχου», μερικών «κρατικοποιήσεων» ή και προσωρινά ολικών (που βεβαίως δεν μπορούν να πάρουν το γενικευμένο χαρακτήρα που αυτές είχαν αμέσως μετά από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη).
Με αφορμή την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) της κυβέρνησης για την κατάργηση της ΕΡΤ, ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και άλλες δυνάμεις μίλησαν για «αντισυνταγματική εκτροπή», για «κατάλυση της δημοκρατίας». Συνειδητά ξέχασαν τη χρήση ΠΝΠ και από κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ στο παρελθόν. Συνειδητά επίσης συσκοτίζεται ο ταξικός (καπιταλιστικός) χαρακτήρας της «αστικής δημοκρατίας», διαχέονται αυταπάτες ότι η κυβέρνηση, ακόμα και ευρύτερα το κράτος, μπορεί να συγκεράσει αντίπαλα ταξικά συμφέροντα, αρκεί ν’ αποφασίζει το κοινοβούλιο έχοντας αριστερή πλειοψηφία.
Ο ΣΥΡΙΖΑ επιδίωξε οι κινητοποιήσεις αλληλεγγύης στους εργαζομένους στην ΕΡΤ ν’ αποτελέσουν έδαφος συσπείρωσης με στόχο την «κυβέρνηση της Αριστεράς». Στη γραμμή ανασύνταξης του κινήματος με στόχο την «πτώση της μνημονιακής κυβέρνησης», συναντιέται με δυνάμεις όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Αναπαράγει πολιτικά και μέσα στο κίνημα την πλαστή διαχωριστική γραμμή μεταξύ «δημοκρατικών» και «δεξιών» δυνάμεων, γραμμή με την οποία το ΠΑΣΟΚ αναδείχθηκε στη διακυβέρνηση το 1981.
Η σημερινή κατάσταση απομαζικοποίησης, γραφειοκρατικοποίησης του συνδικαλιστικού κινήματος στο μεγαλύτερο μέρος του, έχει τη ρίζα της στον κυβερνητικό συνδικαλισμό του ΠΑΣΟΚ περίπου τριών δεκαετιών που σήμερα επιδιώκει να αντικαταστήσει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε ότι συνεχίζεται -με παρεμβάσεις στελεχών των αστικών κομμάτων- η συζήτηση για θεσμικές αλλαγές στη λειτουργία της αστικής δημοκρατίας, αν και αυτή η συζήτηση δε βρίσκεται στο προσκήνιο. Χαρακτηριστική είναι η παρέμβαση του Ν. Τσιούτσια (επικεφαλής του γρ. Τύπου του Α. Σαμαρά και διευθυντή του γρ. Τύπου της ΚΟ της ΝΔ) με άρθρο του στο περιοδικό «Επίκαιρα» -στο οποίο σημειώνει ότι εκφράζει τις προσωπικές του απόψεις- με τίτλο «Για μια νέα Ελληνική Δημοκρατία». Σ’ αυτό το άρθρο γίνεται αναφορά στο ιδεολογικό στίγμα της «ηγεσίας του Α. Σαμαρά» και επιχειρείται κριτική στα αντίπαλα ιδεολογικά ρεύματα, την «Αριστερά» και τη «σοσιαλδημοκρατία». Αναφέρει χαρακτηριστικά τα εξής: «Η αναθεωρητική ανάγνωση του καπιταλισμού και των πάσης φύσεως εκφάνσεών του, η κοινωνική του διάσταση και τα όριά της -εντός της σημερινής ανοιχτής κοινωνίας- αποτελεί υποχρέωση της ελληνικής Δεξιάς και όλου του ιδεολογικού φάσματός της. Από τους φιλελεύθερους έως και τους συντηρητικούς, τους κοινωνιστές ή τους διανεμητικούς απαιτούνται η αναλυτική επικαιροποίηση εννοιών και η δημιουργία ενός νέου αξιακού χάρτη της κοινωνίας»2.
Οσον αφορά τις θεσμικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν, σημειώνει τα εξής: «Στην “παγκοσμιοποίηση” απαντάμε με την Οικουμενικότητα: μια Ελλάδα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης, πολύ πιο ισχυρή! […] το Ελληνικό Εθνος δύναται να διπλασιαστεί αριθμητικά, να πολλαπλασιαστεί σε ισχύ, να μεγεθυνθεί σε επιρροή. Θα μπορούσε αυτό να πραγματοποιηθεί είτε με Ομογενείς βουλευτές Επικρατείας, είτε με τη δημιουργία “Γερουσίας”, με συμμετοχή από εκλεγμένους Ελληνες Ομογενείς Γερουσιαστές. Τέτοια εξέλιξη απαιτεί στην ουσία αλλαγή πολιτεύματος, τη μετατροπή σε Προεδρική Δημοκρατία, ανάλογου τύπου και λειτουργίας με το μοντέλο της Γαλλίας […]
Η λειτουργία της Νέας Ελληνικής Δημοκρατίας -στο παραπάνω πλαίσιο- ασφαλώς έχει ως βάση έναν καινούργιο εκλογικό νόμο. Επιπλέον, ίσως πρέπει να λειτουργήσει η Γερουσία με στόχο μια ευρύτερη δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεων.
Η ενεργοποίηση του θεσμού του δημοψηφίσματος θα συμβάλει στην κοινωνική φιλελευθεροποίηση και στην περαιτέρω ενίσχυση του δημοκρατικού πλαισίου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος»3.
Οι αντιπαραθέσεις ανάμεσα σε τμήματα της αστικής τάξης για το χαρακτήρα της παραγωγικής ανασυγκρότησης και τις εξελίξεις στην ΕΕ διαπερνούν και τις δυνάμεις του οπορτουνισμού, είτε αυτές εντάσσονται στο ΣΥΡΙΖΑ είτε όχι. Μια σειρά δυνάμεις με την πολιτική τους στάση απέναντι σε αυτήν την ενδοαστική διαπάλη, συντασσόμενες με τη μια ή την άλλη πλευρά, ουσιαστικά σπρώχνουν δυνάμεις της εργατικής τάξης, των φτωχών λαϊκών στρωμάτων που μπορούν να ριζοσπαστικοποιηθούν, οργανώσεις της εργατικής τάξης να εγκλωβιστούν στη γραμμή της μιας ή άλλης αστικής πτέρυγας. Αναδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι είναι ζητούμενο πρώτ’ απ’ όλα η ανεξαρτησία της εργατικής τάξης από κάθε πτέρυγα της αστικής πολιτικής, το ξεπέρασμα δηλαδή των διάφορων προσπαθειών εγκλωβισμού, είτε γίνεται μέσα από το δίπολο «Δεξιά - Αριστερά» είτε από το δίπολο «μνημονιακό-αντιμνημονιακό» είτε το «Σχέδιο Α΄ - Σχέδιο Β΄». Ταξικά χειραφετημένη πολιτική για την εργατική τάξη και τη συμμαχία της με τα λαϊκά στρώματα δε σημαίνει «αριστερή πτέρυγα» σε κάποιο από τα αστικά στρατόπεδα.
Αν και η αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος πατάει πάνω σε συγκεκριμένους σχεδιασμούς αστικών επιτελείων εγχώριων και ξένων, δε συνιστά κάποιο προκαθορισμένο σχέδιο που θα υλοποιηθεί αυτόματα, νομοτελειακά, ανεξάρτητα από την έκβαση της ταξικής πάλης. Δε σημαίνει ότι όλα θα πραγματοποιηθούν ανεμπόδιστα. Σήμερα διανύουμε περίοδο που έχει σημειωθεί υποχώρηση, με κυρίαρχο στοιχείο αυτό της ενσωμάτωσης της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων στα σχέδια αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος. Ομως υπάρχουν αντιφάσεις, αντικειμενικές δυσκολίες και αδυναμίες που δεν μπορούν να ξεπεραστούν εύκολα.
Είναι καθήκον του ΚΚΕ να δρα αποκαλυπτικά, πειστικά, ώστε να ανανεώνεται και να αναπτύσσεται ακόμα και στους πιο δύσκολους καιρούς η πρωτοπορία, ν’ ανοίγει δρόμο στην πολιτικοποίηση της πάλης του εργατικού κινήματος, στη συγκρότηση της αντικαπιταλιστικής αντιμονοπωλιακής συμμαχίας, στην κατεύθυνση σύγκρουσης με τη στρατηγική του κεφαλαίου, αποκάλυψης σοσιαλδημοκρατικών αυταπατών και ψευδαισθήσεων, σύγκρουσης με το ρεφορμισμό και τα νέα οπορτουνιστικά μορφώματα. Ετσι μπορούν να διαμορφωθούν προϋποθέσεις για συνολική αμφισβήτηση του αστικού πολιτικού συστήματος στο μέλλον, σε συνδυασμό και με αντίστοιχες αντικειμενικές εξελίξεις.
Στη συνέχεια καταγράφουμε τις διεργασίες που έχουν συντελεστεί τους τελευταίους μήνες στους διάφορους αστικούς πολιτικούς χώρους.

ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ ΧΩΡΟ

 Οταν συντασσόταν το παρόν κείμενο, δεν είχε ακόμα πραγματοποιηθεί το 9ο Συνέδριο της ΝΔ, στις 27-30 Ιούνη, που θεωρούνταν ότι θα έπαιζε καταλυτικό ρόλο στο λεγόμενο κεντροδεξιό-φιλελεύθερο χώρο.
Η ΝΔ επιδιώκει να έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναδιάταξη του αστικού πολιτικού συστήματος, ν’ αποτελέσει το βασικό αστικό πυλώνα με βάση τον οποίο θα συγκροτούνται σταθερές αστικές κυβερνήσεις. Σε αυτήν τη φάση αξιοποιεί το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται ακόμα υπό διαμόρφωση, εκμεταλλεύεται τις αντιφάσεις και τις παλινωδίες του ώστε να κατοχυρώσει την αποκλειστικότητα της φερέγγυας σταθερής αστικής δύναμης με «ευρωπαϊκό προσανατολισμό».
Η κίνηση με το κλείσιμο της ΕΡΤ αξιοποιήθηκε για να προβάλει την αποφασιστικότητα της ΝΔ στην προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, στριμώχνοντας ταυτόχρονα ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ σε αυτήν την κατεύθυνση.
Ο Αντ. Σαμαράς με άρθρο του στην εφημερίδα «Καθημερινή» τόνισε: «Μεταρρυθμίσεις και Δημοκρατία πάνε μαζί. Μεταρρυθμίσεις για να σταθεροποιήσουμε όχι μόνο την Οικονομία, αλλά και την ίδια τη Δημοκρατία. Κι όλα αυτά δε γίνονται αν δεν είσαι έτοιμος να “σπάσεις αυγά”»4.
Επίσης στην ομιλία του στο Προσυνέδριο της ΝΔ στο Ναύπλιο, στις 16 Ιούνη 2013, αναφέρθηκε στην ανάγκη οι αναδιαρθρώσεις να προχωρήσουν με κοινή συναίνεση: «Το μεγάλο ζητούμενο για όλα είναι, φίλες και φίλοι, οι μεταρρυθμίσεις. Αλλά για να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις χρειάζονται τη στήριξη του λαού. Και για να έχουν τη στήριξη του λαού, πρέπει να υπάρχει αίσθημα δικαίου. Πρέπει να πέσουν τα κάστρα των βολεμένων. Μόνο τότε θα πιστέψει πραγματικά ο λαός στις μεταρρυθμίσεις»5.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα των προηγούμενων μηνών, αλλά και δηλώσεις στελεχών της ΝΔ, στο συνέδριο επιδιωκόταν ν’ αποσαφηνιστεί το ιδεολογικό της στίγμα, με αναφορά στο λεγόμενο «κοινωνικό φιλελευθερισμό» σε πλήρη διαχωρισμό τόσο από το σοσιαλισμό όσο και το νεοφιλελευθερισμό, όπως γραφόταν χαρακτηριστικά. Ο Αντ. Σαμαράς υποστήριξε στο Προσυνέδριο του Ναυπλίου: «Η Παράταξή μας, η παράταξη του Κοινωνικού Φιλελευθερισμού, η παράταξη της μετριοπάθειας, αλλά και της αποφασιστικότητας εκεί που χρειάζεται, η παράταξη της Δημοκρατίας και της Ευρώπης, έχει περάσει πολλά. Αλλά έχει αντέξει στην κρίση. Και τώρα δυναμώνει. Και δυναμώνει, και η παρουσία σας σήμερα εδώ και η υποδοχή που μας επιφυλάξατε, γεμίζει τις μπαταρίες μας για νέους αγώνες. Και σας ευχαριστούμε πολύ γι’ αυτό»6.
Με αφορμή την ομιλία του Αντ. Σαμαρά στις 14 Απρίλη 2013 στα εγκαίνια του ελληνικού τμήματος του Ιδρύματος Χανς Ζάιντελ, που πρόσκειται στη βαυαρική «Χριστιανοκοινωνική Ενωση», υπήρξαν σχολιασμοί («Εφημερίδα των Συντακτών», «Ελλάδα Αύριο») ότι ο Αντ. Σαμαράς επιδίωκε να πραγματοποιήσει μια πιο δεξιά στροφή στη ΝΔ, εγκαταλείποντας το όποιο φιλελεύθερο στίγμα και υιοθετώντας τα συντηρητικά ιδεολογικά πρότυπα του «χριστιανοκοινωνισμού».
Η ΝΔ θα προσπαθήσει να συσπειρώσει δυνάμεις που είχαν αποστασιοποιηθεί από αυτήν και είχαν προσεγγίσει κυρίως τη Χρυσή Αυγή. Η επιδίωξη όμως να έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη συσπείρωση και ανασυγκρότηση φιλελεύθερων αστικών δυνάμεων απαιτεί την προσέλκυση και κεντρώων δυνάμεων, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε και άρθρο της εφημερίδας «Καθημερινή»: «Το στοίχημα για τον κ. Σαμαρά είναι διπλό και δύσκολο: Να προσελκύσει στη ΝΔ τους ψηφοφόρους του παραδοσιακού κέντρου και ταυτοχρόνως να αρθρώσει ελκυστικό λόγο προς το δεξιό ακροατήριο, κομμάτι του οποίου έχει μετακινηθεί είτε στο κόμμα του κ. Καμμένου είτε στη Χρυσή Αυγή»7. Σε αυτήν την κατεύθυνση επιδιώκεται να προσεγγιστούν και δυνάμεις που κινούνται στο χώρο των λεγόμενων «εκσυγχρονιστών του ΠΑΣΟΚ», αξιοποιώντας και την παρουσία του Γ. Στουρνάρα στην κυβέρνηση.
Σε άρθρο στην εφημερίδα «Τα Νέα» σημειώνονται τα εξής: «Βασικός στόχος του Συνεδρίου θα είναι η διεύρυνση της συρρικνωμένης γαλάζιας βάσης, μέσω της ενεργοποίησης ή του επαναπατρισμού παλαιών στελεχών και η ανανέωση του στελεχικού δυναμικού.
Το μήνυμα είναι ότι σε αυτή τη φάση το ζητούμενο για τον κ. Σαμαρά είναι η ΝΔ να περιχαρακώσει τον χώρο της και να προσελκύσει παλαιούς ψηφοφόρους της, και όχι τόσο να απευθυνθεί σε άλλους χώρους, στη βάση ενός σχεδίου για τη δημιουργία ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού μετώπου.
Οπως τονίζουν οι ίδιες πηγές, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της ΝΔ θα καταγραφεί με έντονο τρόπο στο Συνέδριο, στο οποίο αναμένεται να παραβρεθεί σύσσωμη η ηγεσία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) και, ενδεχομένως, κάποιοι αρχηγοί κομμάτων της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς. Η ΝΔ θα προβάλει ως εγγυήτρια της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας…»8.
Στην εφημερίδα Το Βήμα» σημειωνόταν ότι επιδίωξη του Σαμαρά είναι «να προχωρήσει σε μετεξέλιξη της παράταξης που ηγείται του συντηρητικού χώρου στην Ελλάδα και να τονώσει το χαρακτήρα της ΝΔ ως ευρωπαϊκού χριστιανοδημοκρατικού κόμματος με φιλελεύθερες αρχές αλλά και με κοινωνικό πρόσωπο»9.
Στο άρθρο σχολιάζεται ότι στο επόμενο διάστημα «πολλά θα αλλάξουν στη ΝΔ πλην της ηγεσίας της. Θα υπάρξει πλήρης αλλαγή των δομών του κομματικού μηχανισμού και ανασύνθεση του κομματικού ιστού ώστε να αντανακλά με περισσότερη ακρίβεια την κοινωνική βάση. Επιδίωξη είναι να απαλλαγεί οριστικά από τη λενινιστικού χαρακτήρα οργάνωση που είχε το ΠΑΣΟΚ μετά την ίδρυσή του και την οποία αντέγραψε η ΝΔ»10. Μένει βεβαίως να δούμε πώς θα εκφραστούν οι οργανωτικές αλλαγές στη ΝΔ. Προφανώς και η ΝΔ δεν είχε «λενινιστικού χαρακτήρα οργάνωση». Πιθανώς υπονοείται όμως η εγκατάλειψη του σχήματος του κόμματος με μαζικές οργανώσεις, λειτουργία που δανείστηκαν τα αστικά κόμματα από τον τρόπο οργάνωσης των εργατικών κομμάτων.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «Το Βήμα», «η βασική εισήγηση για τις αλλαγές στην ΝΔ είναι αυτή να καταστεί το κόμμα των νοικοκυραίων κατά τα πρότυπα άλλων εποχών, όπου κάποιες βασικές αστικές αξίες κυριαρχούσαν στη διαμόρφωση του πολιτικού λόγου και τη χάραξη στρατηγικής». Δηλαδή να μοιάζει με τα αστικά κόμματα της δεκαετίας του 1950 και 1960, π.χ., τον «Εθνικό Συναγερμό», την ΕΡΕ κλπ. Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα υπάρχει το σενάριο «σταδιακά, με προοπτική τις ευρωεκλογές του 2014, να δημιουργηθούν συνθήκες διαμόρφωσης για ένα κόμμα της ευρύτερης κεντροδεξιάς παράταξης».11
Στην εφημερίδα «Δημοκρατία», σε δημοσίευμα με τίτλο «Η επιστροφή της (νέας) ΝΔ στη μεσαία τάξη» σημειώνεται ότι: «η πρόταση που θα κατατεθεί στο Συνέδριο θα βασίζεται στις διαχρονικές αρχές του Εθνάρχη Κ. Καραμανλή με βασικούς πυλώνες δικαιοσύνη, αξιοκρατία, φιλοπατρία και ισονομία»12. Ανάλογη συζήτηση για την ανάδειξη των ιδρυτικών αρχών της ΝΔ ως βασικού της στίγματος υπάρχει και σε άλλα δημοσιεύματα σε εφημερίδες και σε ιστοσελίδες.
Είναι σαφές ότι υπάρχουν προβληματισμοί στο εσωτερικό της ΝΔ για το ποιο θα είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην αστική ιδεολογική φυσιογνωμία της.
Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασμα που ακολουθεί από την ιστοσελίδα «antinews»13 που δίνει τη δική του απάντηση στα ερωτήματα αν η ΝΔ πρέπει να μετατοπιστεί πιο «δεξιά» ή στο «κέντρο»: «Εκείνο πάντως που χρειάζεται η ΝΔ και κατ’ επέκταση η κυβέρνηση είναι συγκεκριμένες πολιτικές που, αδιάφορο του αν χαρακτηρισθούν “δεξιές” ή “αριστερές” ή “κεντρώες”, θα αντιμετωπίσουν στην ρίζα τους τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν.
Συγκεκριμένα:
Κατά προτεραιότητα πρέπει να αντιμετωπισθεί το μεταναστευτικό πρόβλημα της χώρας, το οποίο “τροφοδοτεί” κυρίως την Χρυσή Αυγή. Για παράδειγμα, με το κατάλληλο νομοσχέδιο και την ανάλογη δράση των σωμάτων ασφαλείας να δούμε μετά πόσος πολιτικός χώρος θα απομείνει στην Χρυσή Αυγή.
Να λυθεί το άμεσο οικονομικό πρόβλημα των φτωχότερων συμπατριωτών μας, κυρίως όσων οικογενειών βρίσκονται τούτη την ώρα χωρίς κανένα εισόδημα.
Να καθιερωθεί επιτέλους ένα δίκαιο και μόνιμο φορολογικό σύστημα.
Τα τρία αυτά προβλήματα μπορούν να λυθούν άμεσα, αποφασιστικά και χωρίς ιδιαίτερο κόστος. Ειδικά για τα κεφάλαια που θα χρειαστούν για την πάταξη της λαθρομετανάστευσης, αυτά μπορούν να εξοικονομηθούν μέσα από προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αρκεί να είμαστε πειστικοί, πιεστικοί και αποφασισμένοι. Μας φόρτωσαν το πρόβλημα, θα πρέπει να συμβάλλουν στην λύση του. Τελεία και παύλα.
Ας αφήσουμε λοιπόν τις “δεξιές” στροφές και τα μεγάλα λόγια. Η κοινωνία απαιτεί έργα. Και κυρίως απαιτεί τα ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ. Μονάχα τότε θα συμπαραταχτεί με την κυβέρνηση, την ΝΔ, τον Πρωθυπουργό. Εργα και αποτελέσματα. Οχι λόγια και ευχολόγια, είτε “δεξιά” είναι αυτά είτε “αριστερά”. Είτε “φιλελεύθερα” είτε “συντηρητικά”. Είτε “πατριωτικά” είτε “διεθνιστικά”. Ο κόσμος μπούχτισε από λόγια. Μονάχα οι φανατικοί και οι δεδομένοι “μασάνε” ακόμη από λόγια. Οι υπόλοιποι, οι πολλοί περιμένουν πράξεις. […]
Δεν υπάρχουν πια οι παλιοί διαχωρισμοί στην κοινωνία. Οι έννοιες “Αριστερά” ή “Δεξιά” έχουν πια ξεθωριάσει τουλάχιστον μέχρι να βγούμε από την κρίση. Τούτη την δύσκολη ώρα, ο Αντώνης Σαμαράς είναι και πρέπει να είναι ο Πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων».
Μπροστά στο Συνέδριο της ΝΔ και μετά από αυτό φαίνεται ότι υπάρχει προσπάθεια να ενσωματωθούν δυνάμεις που είχαν στο παρελθόν αποχωρήσει από αυτήν, όπως πρώην στελέχη των ΑΝΕΛ, στελέχη του ΛΑ.Ο.Σ. κ.ά.
Μια σειρά δημοσιεύματα ανέφεραν ότι πρόκειται άμεσα να επιστρέψουν στη ΝΔ οι Μαρκόπουλος και Σολδάτος που είχαν πάει στους ΑΝΕΛ. Αλλα αναφέρονται σε επιστροφή στελεχών από τη «Δημοκρατική Συμμαχία» που δεν είχαν ακολουθήσει την Ντ. Μπακογιάννη τον Ιούνη του 2013, ενώ αρκετά αναφέρονται σε επιστροφή του Γ. Καρατζαφέρη.
Σύμφωνα με την εφημερίδα «Εθνος της Κυριακής», ο Γ. Καρατζαφέρης όχι μόνο θα αποδεχτεί την πρόσκληση του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά να παραστεί στις εργασίες του συνεδρίου, αλλά και θα συναντηθεί μαζί του προκειμένου να ξεκινήσουν οι διαδικασίες σταδιακής επανένταξής του στη Νέα Δημοκρατία με ορίζοντα τις επόμενες εκλογές.
Σύμφωνα μάλιστα με τη δήλωση του ίδιου του κ. Καρατζαφέρη, «το συνέδριο της ΝΔ δεν μπορεί να είναι ένα εσωστρεφές συνέδριο σαν τα προηγούμενα. Πρέπει να είναι ένα συνέδριο που θα χαράξει προοπτική μιας άλλης πολιτικής προσέγγισης των αναγκών του τόπου. Η “μία από τα ίδια” θα απογοητεύσει το σύνολο του αστικού κόσμου και θα ανοίξει τα πανιά στους έξαλλους και επιπόλαιους»14. Επίσης ως διεύρυνση της ΝΔ προς το Κέντρο ερμηνεύεται από ορισμένους η ανάδειξη του Γ. Παπαχρήστου, που προέρχεται από το ΠΑΣΟΚ, σε εκπρόσωπο της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ.
Εξελίξεις υπάρχουν στους ΑΝΕΛ μετά από το συνέδριό τους (27-28 Απρίλη 2013) που ενισχύουν εσωτερικές αντιφάσεις εξαιτίας της προσπάθειάς τους να διατηρήσουν το «αντιμνημονιακό στίγμα», σε συνθήκες όμως που η συζήτηση έχει μετατοπιστεί αλλού, οι εξελίξεις έχουν ξεπεράσει το διαχωρισμό «μνημόνιο ή αντιμνημόνιο».
Σύμφωνα με την εικόνα που μεταφέρεται από τον αστικό Τύπο για το συνέδριο, οι αποφάσεις ως προς τις συνεργασίες δεν ήταν ξεκάθαρες και παραπέμφθηκαν στα κομματικά όργανα, με δεδομένο ότι στελέχη προερχόμενα κυρίως από τη ΝΔ δε βλέπουν με καλό μάτι τη συμπόρευση με άλλα «αντιμνημονιακά κόμματα και κινήματα». Σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Κυριακάτικη Δημοκρατία» αναφέρεται: «Η λύση που προωθείται, προκειμένου να μείνουν όλοι -ει δυνατόν- ευχαριστημένοι, είναι να εξακολουθήσει μεν να ισχύει η πάγια θέση ότι στις λίστες μελών του κόμματος δεν μπαίνουν ατομικά όσοι έχουν ψηφίσει μνημόνιο, ωστόσο δεν αποκλείεται η συνεργασία με φορείς-κινήματα, με τις δύο πλευρές να διατηρούν την αυτοτέλειά τους»15.
Στο Συνέδριο επιβεβαιώθηκαν οι στενές επαφές με το ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και ενστάσεις κυρίως από στελέχη προερχόμενα από τη ΝΔ. Ο ίδιος ο Π. Καμμένος υπενθύμισε την κοινή δράση Βελουχιώτη-Ζέρβα στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Οπως σχολιάζει η «Κυριακάτικη Δημοκρατία» (4-5 Μάη 2013), η εκπροσώπηση του ΣΥΡΙΖΑ στο συνέδριο έγινε σε υψηλότατο επίπεδο (Δ. Βίτσας, γραμματέας, και Ν. Παππάς, διευθυντής του γραφείου του Αλ. Τσίπρα), ενώ πρωτοστάτης από τη μεριά των ΑΝΕΛ ήταν ο Ν. Μαριάς, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος. Αντιδράσεις υπήρξαν για τη συμμετοχή του Ν. Νικολόπουλου, πρώην βουλευτή της ΝΔ που ίδρυσε το κόμμα Χριστιανοδημοκρατικό Κίνημα.
Στην εφημερίδα «Το Βήμα» της ίδιας μέρας σχολιάζεται η ανοιχτή τοποθέτηση Καμμένου για μετεκλογική συνεργασία με το ΣΥΡΙΖΑ. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε τη σύμπτυξη μετώπου και κοινών δράσεων που προχώρησαν ΑΝΕΛ και ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή τις εξελίξεις στην Κύπρο.
Παραθέτουμε αποσπάσματα από την ομιλία του Π. Καμμένου στο Συνέδριο: «Συναντηθήκαμε μαζί, μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από το facebook και από το twitter. Συναντηθήκαμε στην πλατεία Συντάγματος αντιστεκόμενοι στη νέα τάξη πραγμάτων και στην παράδοση της χώρας μας στην ξένη κατοχή. Συγκροτηθήκαμε ως Κοινοβουλευτική Ομάδα με τους πρώτους δέκα βουλευτές που τόλμησαν να πουν “όχι” σε όλα, “όχι” στην παράδοση της Ελλάδας, “όχι” στον γερμανικό ζυγό […]
Μαζί θα τους ανατρέψουμε και μαζί με εμάς όλες οι δημοκρατικές δυνάμεις αυτού εδώ του τόπου.
Σε αυτή την πορεία ξεκινήσαμε οι ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ με τους συναγωνιστές μας του “Αρματος Πολιτών” του Γιάννη Δημαρά, τους “Αντιμνημονιακούς Πολίτες” του Νότη Μαριά, τα κινήματα της πλατείας Συντάγματος, τις “Σπίθες”, τα κινήματα των πολιτών, αλλά και με τις Ελληνίδες και τους Ελληνες, ιδίως τους νέους, που μέχρι τότε δεν είχαν μπει στην πολιτική ζωή του τόπου.
Καταφέραμε να ενώσουμε Ελληνίδες και Ελληνες από όλο το φάσμα του πολιτικού χθες, καταφέραμε να ενώσουμε ανθρώπους που πίστεψαν στην Ευρώπη των εθνών-κρατών που ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έβαλε την Ελλάδα, πολίτες οι οποίοι ανήκαν στο πατριωτικό Κέντρο, που οι μυλόπετρες της μεταπολίτευσης διέλυσαν μετά το ’74. Ελληνίδες και Ελληνες που προέρχονταν από το πατριωτικό ΠΑΣΟΚ του “η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες” και όχι σε εκείνους που είπαν “αφήστε τη σημαία στα Ιμια να την πάρει ο αέρας”.
Ανθρώπους από την πατριωτική Αριστερά οι οποίοι προέταξαν την απελευθέρωση της Ελλάδος από το πολιτικό όφελος. Και θυμηθείτε ότι την γέφυρα του Γοργοποτάμου τίναξαν στον αέρα ο Ζέρβας μαζί με τον Βελουχιώτη. Ενωμένοι οι Ελληνες τότε αντισταθήκαμε και διώξαμε τη γερμανική Κατοχή και τώρα θα ενώσουμε τις Ελληνίδες και τους Ελληνες. Δεν θα περάσει ο διχασμός. Θα ενώσουμε τις Ελληνίδες και τους Ελληνες για να διώξουμε την ξένη κατοχή των τραπεζιτών, των τοκογλύφων και των ντόπιων δοσίλογων υπαλλήλων τους […]
Και επειδή -η μοίρα τα φέρνει έτσι- η αντίσταση των Ελλήνων ήταν αντίσταση πανεθνική, αλλά κάποιοι οδήγησαν μετά στον εμφύλιο σπαραγμό. Αυτόν θα τον αποφύγουμε. Εγγυητές είμαστε εμείς, εμείς θα ενώσουμε όλο τον ελληνικό λαό, ανεξάρτητα από πού κατάγεται πολιτικά, και σβάστικες στην Ελλάδα δεν θα υψωθούν ποτέ ξανά είτε είναι οι σβάστικες Γερμανών κατακτητών, είτε είναι σβάστικες νεοναζιστών που πληρώνονται προκειμένου να φέρουν τον διχασμό στην πατρίδα μας […]
Κλείνω λέγοντάς σας η ανατροπή θα έρθει σύντομα. Η ανατροπή θα έρθει όσο σύντομα σηκώσουμε τους Ελληνες από τον καναπέ, όσο σταματήσουμε την αντίσταση του πληκτρολογίου. Θέλω όμως να σας πω ότι, από εδώ και πέρα, έχουμε και μια μεγάλη ευθύνη […]
Αναλαμβάνετε όλοι την ευθύνη να εξηγήσετε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας ότι υπάρχει ελπίδα, υπάρχει πρόγραμμα διακυβέρνησης, υπάρχει και άλλος δρόμος εκτός από τον δρόμο του μνημονίου, από τον δρόμο που μας οδηγούν οι διεθνείς τοκογλύφοι.
Και αν λένε ότι ο δικός τους δρόμος είναι ο μοναδικός, τους ερωτώ, έδωσαν 350 δισ. για να σώσουν 160 δισ. καταθέσεις, πού είναι τα χρήματα αυτά; Αυτός ο τόπος το 2009 είχε ένα τρις ακίνητη περιουσία. Αυτός ο τόπος είχε 300 δισ. καταθέσεις. Να ξέρουν καλά, εάν έρθουμε στην εξουσία, θα ψάξουμε, θα βρούμε, θα τιμωρήσουμε και θα δημεύσουμε τα κλεμμένα από τον ελληνικό λαό. Δεν υπάρχει έλεος για κανέναν. Δεν συμβιβαζόμαστε με κανέναν. Θα πληρώσουν, όπως πληρώνουν οι Ελληνίδες και οι Ελληνες, οι συνταξιούχοι, οι άνεργοι, οι εργαζόμενοι, οι μικρομεσαίοι επαγγελματίες»16.
Επίσης, σύμφωνα με ορισμένα δημοσιεύματα, η παραίτηση του Τ. Κουίκ από τη θέση του εκπροσώπου Τύπου σηματοδοτεί νέες διεργασίες στο κόμμα των ΑΝΕΛ.
Είναι, νομίζουμε, άξιο σημείωσης ότι οι ΑΝΕΛ, εκπροσωπούμενοι από τον ίδιο τον πρόεδρό τους Π. Καμμένο, συμμετείχαν στο Συμβούλιο Αρχηγών της «Συμμαχίας των Ευρωπαίων Αντιφεντεραλιστών Μεταρρυθμιστών και Συντηρητικών» που πραγματοποιήθηκε στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας, στην οποία συμμετέχει και το Συντηρητικό Κόμμα της Αγγλίας του πρωθυπουργού Ντ. Κάμερον. Πρόκειται για φιλελεύθερα αστικά κόμματα που αντιτίθενται στην εμβάθυνση της λεγόμενης «ευρωπαϊκής ενοποίησης».
Στην ανακοίνωση των ΑΝΕΛ για την 9η Μάη ως Μέρα της Ευρώπης αναφέρεται: «Δυστυχώς το όραμα κορυφαίων πολιτικών όπως ο Ρ. Σουμάν, ο Φ. Μιτεράν και ο Κ. Καραμανλής έχει αντικατασταθεί στις μέρες μας από τον εφιάλτη ενός ιδιόμορφου μορφώματος με Κράτη “Ηγεμόνες” και προτεκτοράτα εντός της ίδιας Ενωσης. Η αλληλεγγύη των λαών έδωσε την θέση της στα επιτόκια δανεισμού και το κοινό μέλλον στις απειλές εξόδου Χωρών από την ένωση, εάν δεν υιοθετούσαν εκβιαστικά διλήμματα. Στα κράτη του Ευρωπαϊκού Νότου επιβλήθηκαν μνημόνια, σκληρά μέτρα λιτότητας αλλά και παράλογες ρυθμίσεις που δεν συνάγουν με τις αρχές και τις διατάξεις των ίδιων των Ευρωπαϊκών Συνθηκών, υποβαθμίζοντας την κοινή προσπάθεια του συνόλου των ευρωπαίων πολιτών.
Σε αυτές τις παράλογες, αντιαναπτυξιακές και αναχρονιστικές λογικές κάθε λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος οφείλει να αντιτάξει τις αρχές και τις αξίες ενός κοινού μέλλοντος βασισμένου στην Ευρώπη των πολιτών και όχι των τοκογλυφικών συμφερόντων. Οι ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, έχοντας ως αδιαπραγμάτευτο στόχο την προάσπιση των συμφερόντων του ελληνικού λαού μέσω της συνεργασίας με τις υγιώς σκεπτόμενες δυνάμεις της ευρωπαϊκής ενοποίησης, απορρίπτουμε κάθε έννοια διαίρεσης και εκμετάλλευσης ενός διαστρεβλωμένου μορφώματος και αγωνιζόμαστε για την ουσιαστική ενοποίηση της Ευρώπης της συνέργιας, της προόδου, της ανάπτυξης και της ειρήνης»17.
Η κίνηση Πατριωτικό Κέντρο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία στελεχών που αποχώρησαν από το ΛΑΟΣ. Η πλειοψηφία των στελεχών που το συγκροτούν προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ και συγκεκριμένα από την παλιά τάση των λεγόμενων «Ιταλών», με επικεφαλής τον Μ. Χαραλαμπίδη. Φαίνεται μάλιστα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, ότι συνεχίζουν να διατηρούν επαφές μαζί του.
Στην ανακοίνωση της ίδρυσης, στις 20 Μάρτη 2013, αναφέρονται τα εξής: «Ιδρύθηκε σήμερα και επίσημα το ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ, μια πολιτική κίνηση που φιλοδοξεί να συμβάλει στην Δημοκρατική Πατριωτική Συμπαράταξη όλων των Ελλήνων και την Ενότητα και Συνεργασία των πατριωτικών πολιτικών, πνευματικών και κοινωνικών δυνάμεων της χώρας, για να ανακτηθεί η εθνική κυριαρχία, να καταγγελθεί το μνημόνιο, να ακολουθηθεί μια πλήρως επεξεργασμένη εθνική στρατηγική επιβίωσης των Ελλήνων. Μεταξύ των ιδρυτικών μελών, ισότιμα και με συλλογική ηγετική ευθύνη, έχουν κατά αλφαβητική σειρά ως προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή οι:
- Κανελλόπουλος Γεώργιος
- Παπανδρέου-Παπαδάκη Ουρανία
- Ροντούλης Αστέριος
- Σαρατσιώτης Δημήτριος
- Χρυσανθακόπουλος Αλέξανδρος
Αισθανόμαστε απόλυτη επιβεβαίωση για την απόφασή μας να καταγγείλουμε την επιστροφή των ενδοτικών δυνάμεων στην Κύπρο από την πρώτη στιγμή, ενώ άλλοι έσπευδαν να δώσουν τα εύσημά τους στον κ. ΑΝΑΝστασιάδη δηλώνοντας υποστηρικτές του. Η Κύπρος είναι Ελλάδα και βάλλεται από το ίδιο κλεπτοκρατικό σύστημα που θέλει να μας υφαρπάξει τους πλούσιους υδρογονάνθρακες που από κοινού διαθέτουμε. Η πολιτική μας κίνηση στόχο έχει να ενώσει τους Ελληνες Πατριώτες και να τους φέρει κοντά, ανεξάρτητα απ’ όπου και αν ανήκαν πολιτικά και ιδεολογικά στο παρελθόν. Στο δύσκολο αυτό εγχείρημα θα συνεργαστούμε δίχως προκαταλήψεις με όποιους έχουν κοινούς στόχους και παραμερίζουν τον διχαστικό εγωισμό και τις προϊούσες προκαταλήψεις που τόσο έχουν βλάψει την εθνική ενότητα του λαού μας»18.
Σύμφωνα με ορισμένα δημοσιεύματα, στην ίδρυση του συγκεκριμένου φορέα ιδιαίτερο ρόλο είχε ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, ενώ επίσης σε άλλα αναφέρεται ότι χρηματοδοτούνται απευθείας από τους ΑΝΕΛ.
Στις 17 Απρίλη 2013 δημοσιεύτηκε η είδηση ότι «στην πολιτική, αλλά καθόλα ισότιμη συνεργασία με το κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων, προχώρησαν σήμερα τα μέλη της νέας κίνησης “Πατριωτικό Κέντρο”, με την πρώην Βουλευτή Εύβοιας Ουρανία Παπανδρέου να προσδιορίζει στην κάμερα του STAR ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ και το πλαίσιο αυτής της συνεργασίας. Οπως διευκρινίζει η κ. Παπανδρέου, αυτό που προέχει είναι το εθνικό συμφέρον και το μέλλον του Ελληνισμού που βάλλεται από παντού, με έναν πρωτοφανή κι εχθρικό τρόπο».
Τελικώς, στελέχη του Πατριωτικού Κέντρου δεν παραβρέθηκαν στο συνέδριο των ΑΝΕΛ, τόσο γιατί υπήρξαν αντιδράσεις από στελέχη των ΑΝΕΛ όσο και γιατί -όπως αναφέρεται- υπήρξε επικοινωνία υψηλόβαθμων στελεχών της ΝΔ με το Πατριωτικό Κέντρο, με σκοπό το ξεκίνημα διαλόγου ανάμεσα στα δύο κόμματα.
Πρόσφατο δημοσίευμα αποκάλυψε ότι ο Αστ. Ροντούλης, από τους επικεφαλής του Πατριωτικού Κέντρου, έχει αποσπαστεί ως εκπαιδευτικός στα κεντρικά γραφεία των ΑΝΕΛ, γεγονός που προκάλεσε σημαντικές αντιδράσεις σε στελέχη του κόμματος.
Στον ευρύτερο χώρο δραστηριοποιείται το Χριστιανοδημοκρατικό Κίνημα του Ν. Νικολόπουλου, ο οποίος θεωρεί αναγκαία τη συγκρότηση ενός εθνικού μετώπου σε αντιμνημονιακή κατεύθυνση και σε αυτήν τη βάση επιδιώκει μια νέα συνεργασία πατριωτικών και δημοκρατικών δυνάμεων. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «όποιοι συμφωνούμε ότι ο κοινός εχθρός είναι η Τρόικα, που πρέπει να φύγει το συντομότερο απ’ την πατρίδα, είμαστε μαζί. Στην παρούσα φάση δεν έχουμε χρόνο για να μιλήσουμε για τις πολιτικές μας και ιδεολογικές μας διαφορές»19.
Υπενθυμίζουμε ότι ο Ν. Νικολόπουλος, με άρθρο του στην «Αυγή», είχε ταχτεί υπέρ των προτάσεων του ΔΝΤ για κούρεμα του χρέους, ενώ σημείωνε ότι δεν πρέπει να υπάρχουν επιφυλάξεις για τις προτάσεις των ΗΠΑ.
Στον ίδιο χώρο επίσης δραστηριοποιείται η Νέα Μεταρρυθμιστική Ριζοσπαστική Ανασυγκρότηση του πρώην βουλευτή των ΑΝΕΛ Χρ. Ζώη. Η ιδρυτική διακήρυξη της εν λόγω κίνησης είναι πολύ γενικόλογη σε αντιμνημονιακή κατεύθυνση. Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η θέση για παραμονή στο ευρώ, όχι όμως με κάθε κόστος, ενώ δεν αμφισβητεί την παρουσία της χώρας στην ΕΕ, αλλά διεκδικεί αναβάθμισή της σε αυτή.
Σε συνέντευξη του Χρ. Ζώη στο περιοδικό «Επίκαιρα», στο ερώτημα αν είναι ευρωσκεπτικιστής απάντησε ως εξής: «Πιστεύω ειλικρινά στο όραμα των πατέρων της κοινής ευρωπαϊκής πορείας. Στο όραμά τους για κοινότητα ισότιμων εταίρων. Απορρίπτουμε την ευρωφοβία που δαιμονοποιεί την Ευρώπη. Απεχθανόμαστε τον ευρωραγιαδισμό, τη συνειδητή “υποστολή σημαίας” μπροστά στον ηγεμονισμό της Γερμανίας. Αναζητούμε την Ευρώπη που μάθαμε να αγαπούμε. Των εθνών, του κοινωνικού κεκτημένου, του πολιτισμού, των αξιών. Η Ευρώπη είναι το σπίτι μας και θέλουμε να είμαστε “συνιδιοκτήτες”. Ο ρόλος του φιλοξενούμενου ή του ενοικιαστή δεν μας συγκινεί. Αυτό πρέπει να το αντιληφθούν όσοι έχουν αυθαίρετα επιλέξει να παίξουν το ρόλο του “καταληψία” ή του “ηγεμόνα”»20.

ΟΙ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

 Στο χώρο της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας διαμορφώνονται νέες κινήσεις και ομάδες, επιδιώκοντας να έχουν ρόλο σε κεντροαριστερά σενάρια, με σκοπό να συμβάλουν σε σταθερές αστικές κυβερνήσεις, άλλες με «αντιμνημονιακή ρητορική», άλλες αυτοχαρακτηριζόμενες ως «ευρωπαϊκές».
Σημαντικές εξελίξεις αποτελούν η διαπάλη στο εσωτερικό του
ΠΑΣΟΚ ανάμεσα στους υποστηρικτές της σημερινής ηγεσίας και τους «παπανδρεϊκούς», καθώς και η προσπάθεια που υπήρξε να διαμορφωθούν προϋποθέσεις συμμαχίας ανάμεσα σε ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ. Ταυτόχρονα εντείνεται η συζήτηση ότι το ΠΑΣΟΚ έχει τελειώσει, ότι πρέπει να αυτοδιαλυθεί και ότι χρειάζεται η ανασύσταση ενός νέου χώρου. Σε αυτήν την κατεύθυνση παρατηρούμε και την κίνηση των 5 δημάρχων (Καμίνης, Μπουτάρης, Δημαράς, Φίλιος, Σκοτινιώτης), αλλά και το κάλεσμα του Ν. Μπίστη για αυτοδιάλυση ΔΗΜΑΡ και ΠΑΣΟΚ και συγκρότηση ενός νέου ενιαίου φορέα, πρόταση που σύμφωνα με δημοσιεύματα επικρότησε και ο Γ. Φλωρίδης, καθώς και την κινητικότητα που υπάρχει γύρω από τη διαμόρφωση νέων κινήσεων.
Αντικειμενικά τίθεται το ζήτημα αν θ’ ανασυγκροτηθεί η ελληνική σοσιαλδημοκρατία με πυρήνα το ΠΑΣΟΚ, δυνάμεις προερχόμενες απ’ αυτό, τη ΔΗΜΑΡ και άλλες κινήσεις και ομάδες ή με πυρήνα το ΣΥΡΙΖΑ. Οι τελευταίες εξελίξεις με την υπουργοποίηση του Ευ. Βενιζέλου εντείνουν τις αντιθέσεις μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση δυσκολεύει τη σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ και σ’ ένα βαθμό αφήνει πίσω το σενάριο ανασυγκρότησης της σοσιαλδημοκρατίας με πυρήνα το ΠΑΣΟΚ, ενώ ενισχύει το πλησίασμα ΔΗΜΑΡ-
ΣΥΡΙΖΑ.
Η παρακάτω τοποθέτηση του Ευ. Βενιζέλου σε άρθρο του στην εφημερίδα «Το Βήμα», δείχνει καθαρότερα το ρόλο που θέλει να διαδραματίσει σ’ έναν πολιτικό χώρο ευρύτερο της σοσιαλδημοκρατίας: «Σε άλλες χώρες θα μιλούσαμε για σοσιαλιστική Αριστερά, για Σοσιαλδημοκρατία. Σήμερα μιλάμε στην Ευρώπη για τους ευρωπαίους σοσιαλιστές και δημοκράτες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι “αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις”. Μπορούμε όμως να ορίσουμε με πιο περιγραφικό τρόπο τον χώρο αυτό: Ως έναν χώρο εθνικά υπεύθυνο, πολιτικά προοδευτικό, κοινωνικά ευαίσθητο, διανοητικά ανοικτό σε νέα ρεύματα ιδεών, επιχειρησιακά αποτελεσματικό, επιχειρηματικά καινοτόμο. […]
Το ΠαΣοΚ ξέρει τις δυσκολίες και τους κινδύνους μιας κυβερνητικής συνεργασίας με τη συντηρητική παράταξη που έχει τα δικά της προτάγματα, τους δικούς της ρυθμούς, τις δικές της πρακτικές. Δεν κάνουμε όμως κάτι περίεργο σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Κάνουμε κάτι εθνικά αναγκαίο. Η εθνική ανάγκη μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως ισχυρή, δίκαιη και έντιμη βάση συνεργασίας»21.
 

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

 Οι εξελίξεις στο χώρο της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι ασύνδετες από την κρίση που περνάει συνολικά η ευρωπαϊκή και διεθνής σοσιαλδημοκρατία. Χαρακτηριστικό αυτής της κρίσης είναι η αποστασιοποίηση του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD) από τη Σοσιαλιστική Διεθνή (ΣΔ), το πάγωμα της συμμετοχής του σε αυτή και τη συγκρότηση ενός νέου φορέα της σοσιαλδημοκρατίας, τη λεγόμενη Προοδευτική Συμμαχία. Εχει σημασία να διερευνήσουμε περισσότερο το χαρακτήρα της αντιπαράθεσης του SPD με τη Σοσιαλιστική Διεθνή, βλέποντας βαθύτερα από την επιφάνεια και την προβολή της στον αστικό Τύπο.
Καταρχάς υπάρχει ανοιχτή αντιπαράθεση του SPD με την ηγεσία της Σοσιαλιστικής Διεθνούς εδώ και πολύ καιρό, που εκδηλώθηκε και στο Συνέδριο της ΣΔ σχετικά με την εκλογή Γενικού Γραμματέα, με τους Γερμανούς να προτείνουν Σουηδή υποψήφια, ενώ τελικά εκλέχτηκε ο Χιλιανός Αγιάλα που στήριξε η ηγεσία της ΣΔ. Η αντιπαράθεση αυτή κορυφώθηκε με αρθρογραφία επιφανών στελεχών του SPD και πρώτ’ απ’ όλα του προέδρου του Γκάμπριελ που κατακεραύνωνε τη ΣΔ και την ηγεσία της. Ακολούθησαν ανακοινώσεις της ΣΔ και του προέδρου της Γ. Α. Παπανδρέου ενάντια στο SPD. Το SPD προχώρησε το Δεκέμβρη του 2012 στη συγκρότηση του δικτύου της Προοδευτικής Συμμαχίας και ανακοίνωσε το «πάγωμα της συμμετοχής του» στη ΣΔ. Στην αμφισβήτηση της ΣΔ και τη σύμπλευση στη διαμόρφωση της Προοδευτικής Συμμαχίας ενεργό ρόλο παίζει το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, στελέχη του οποίου αρθρογραφούσαν από κοινού με στελέχη του SPD σε αυτήν την κατεύθυνση.
Το Μάη στη Λειψία πραγματοποιήθηκε το ιδρυτικό συνέδριο της Προοδευτικής Συμμαχίας με τη συμμετοχή περίπου 70 κομμάτων απ’ όλο τον κόσμο. Στο ιδρυτικό της αναφέρεται: «Θέλουμε να συμβάλουμε στη δημιουργία μιας τάξης συνεργασίας στον κόσμο που θα κάνει δυνατές τις κοινές λύσεις των προβλημάτων και την οικοδόμηση του μέλλοντος. Μαζί με τα κοινωνικά κινήματα και τους εργαζόμενους, ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, θέλουμε να διαμορφώσουμε το μέλλον με στόχο την προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης, της δικαιοσύνης, της ισότητας -συμπεριλαμβανομένης της ισότητας των δύο φύλων- και την αειφόρο ανάπτυξη.
Εχουμε δει πώς η πολιτική της αδικίας και της ανισότητας οδηγεί σε διαιρεμένες κοινωνίες και έχουν υπονομεύσει την κοινωνική συνοχή και την αλληλεγγύη. Ο νεοφιλελευθερισμός έχει αποτύχει παταγωδώς». Ως ένας από τους βασικούς άμεσους στόχους δράσης αναφέρεται η «δουλειά για διαμόρφωση μιας νέας κοινωνικής συμφωνίας ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία».22
Σημειώνουμε ότι στην αρχική συγκρότηση του δικτύου συμμετείχαν όλα τα κόμματα της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων και των Εργατικών της Αγγλίας, ενώ πήραν μέρος και μεμονωμένοι βουλευτές και στελέχη των Δημοκρατικών των ΗΠΑ που προέρχονται από τη λεγόμενη φιλελεύθερη-αριστερή πτέρυγά του.
Σε σχέση με αυτό το ζήτημα στην Ελλάδα αναπτύχθηκε μια αρθρογραφία που είχε τα εξής χαρακτηριστικά: Από τη μια, άρθρα που υποστήριζαν το νέο εγχείρημα ως προσπάθεια αναζωογόνησης της σοσιαλδημοκρατίας και των αρχών της (χαρακτηριστικό το άρθρο του Α. Πανταζόπουλου στην εφημερίδα «Το Βήμα», 12 Μάη 2013). Από την άλλη, άρθρα που αναδεικνύουν την ανάγκη ξεπεράσματος της σοσιαλδημοκρατίας που έχει χρεοκοπήσει πολιτικά, ιδεολογικά, ηθικά, και αναπλήρωσής της από μια νέα Αριστερά, δίνοντας ουσιαστικά την προοπτική της ανασυγκρότησης της σοσιαλδημοκρατίας με νέο όμως όνομα και προφίλ, αξιοποιώντας δυνάμεις του οπορτουνισμού (χαρακτηριστικό το άρθρο του Γ. Σεφεριάδη στην εφημερίδα «Το Βήμα», στην ίδια σελίδα με το προηγούμενο). Ετσι επιδιώκεται η συζήτηση να προσανατολιστεί στους φορείς και όχι στο περιεχόμενο της σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής.
Είναι επίσης αξιοσημείωτο το αφιέρωμα της «Κυριακάτικης Αυγής», 12 Μάη 2013, σε αυτήν την κατεύθυνση, όπου ουσιαστικά προβάλλεται η συγκρότηση της Προοδευτικής Συμμαχίας ως συνέχεια της πορείας ακύρωσης του ιστορικού ρόλου της σοσιαλδημοκρατίας, αφού υιοθέτησε τα πρότυπα του νεοφιλελευθερισμού, και η ανάγκη συγκρότησης ενός νέου σοσιαλδημοκρατικού πόλου.
Η συγκρότηση της Προοδευτικής Συμμαχίας συνιστά μια κίνηση απεγκλωβισμού από την «κρίση της σοσιαλδημοκρατίας», με αποτίναξη όποιου ιδεολογικού φορτίου από το σοσιαλιστικό παρελθόν, της όποιας αναφοράς στην ιστορία του εργατικού κινήματος, παρά τις κριτικές αναφορές στο νεοφιλελευθερισμό. Ως βασικός στόχος αναγορεύεται η εξασφάλιση της «κοινωνικής συνοχής» και η διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου «κοινωνικής συναίνεσης» με άνοιγμα προς τα μη σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, επιδιώκοντας να συμβάλουν στη διαμόρφωση νέων συμμαχιών του κεφαλαίου με τμήματα των μεσαίων στρωμάτων και ενσωμάτωση της εργατικής τάξης, αξιοποιώντας τους ιστορικούς δεσμούς των σοσιαλδημοκρατών με το συνδικαλιστικό κίνημα. Δεσμοί που φαίνεται ότι συνεχίζουν να αντέχουν σε ορισμένους κλάδους παρόλη την εκλογική καθίζηση του ΠΑΣΟΚ και την υποχώρηση των δυνάμεών του.
Με την κίνηση αυτή θα διευκολυνθεί η συγκρότηση αστικών κυβερνητικών συνασπισμών, αποτελούμενων από τις βασικές αστικές πολιτικές δυνάμεις, ενισχύοντας τάσεις για κυβερνήσεις «μεγάλων συνασπισμών». Προβάλλεται ο στόχος σε ευρωπαϊκό επίπεδο ν’ αλλάξει ο συσχετισμός στις δυνάμεις διακυβέρνησης πρώτ’ απ’ όλα στο εσωτερικό της Γερμανίας και των κρατών του σκληρού πυρήνα της ΕΕ, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή των σοσιαλδημοκρατών στις κυβερνήσεις αυτών των κρατών ως εταίρων. Αυτό το προβάλλει και το ΠΑΣΟΚ και προσωπικά ο Ευ. Βενιζέλος στην Ελλάδα, ότι δηλαδή απαιτείται ένα νέο σχέδιο για αλλαγή συσχετισμών στην ΕΕ, προβάλλοντας χαρακτηριστικά μια «νέα ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα σε σοσιαλδημοκράτες και φιλελεύθερους».
Χρειάζεται μεγαλύτερη διερεύνηση αν και σε ποιο βαθμό αλληλεπιδρούν η διαπάλη στο εσωτερικό της ΣΔ με τον ανταγωνισμό ανάμεσα σε ηγετικά καπιταλιστικά κράτη, τις αντιθέσεις για το μέλλον της ΕΕ, τον έλεγχο της περιοχής της ΝΑ Μεσογείου κλπ.
Τέτοιες εξελίξεις ενδεχομένως να επιταχύνουν την αναμόρφωση-ανασύνθεση του σοσιαλδημοκρατικού χώρου με την ανάδειξη νέων δυνάμεων που προέρχονται από την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία και τον οπορτουνισμό, με άμεση επίδραση και στην ανασύνταξη του ρεφορμιστικού πόλου μέσα στο συνδικαλιστικό εργατικό κίνημα. Αυτή η τάση γίνεται πιο αντιληπτή στην Ελλάδα με την ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά χρειάζεται να εξεταστούν αντίστοιχες διεργασίες και σε άλλα κράτη. Πρόκειται για διεργασίες που βρίσκουν υποστηρικτές διεθνώς από διάφορες κινήσεις και φορείς, βλ. δηλώσεις Ζίζεκ και Στόουν για το ΣΥΡΙΖΑ στο λεγόμενο «Ανατρεπτικό φεστιβάλ» της Σλοβενίας.
Βεβαίως θα πρέπει να σημειώσουμε το πρόσφατο κάλεσμα του Αλ. Τσίπρα προς τους σοσιαλδημοκράτες ότι πρέπει να διαλέξουν στρατόπεδο, αν θα πάνε με το νεοφιλελευθερισμό ή θα συμβάλουν στη διαμόρφωση μιας νέας αριστερής συμμαχίας. Επίσης δεν πρέπει να μας διαφύγουν παραινέσεις ηγετικών στελεχών της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα (π.χ. Π. Αυγερινός) ότι η προσπάθεια συγκρότησης της κεντροαριστερής συμμαχίας θα πρέπει να περιλαμβάνει οπωσδήποτε το ΣΥΡΙΖΑ ή τμήμα του.

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ, ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ, ΚΙΝΗΣΕΙΣ

Για την κατανόηση των εξελίξεων στο ΠΑΣΟΚ χρειάζεται να μελετηθεί περισσότερο η αντιπαράθεση Βενιζέλου-Παπανδρέου στο πλαίσιο της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ 2009-2011 και ο ρόλος του πρώτου στην παραίτηση-αποπομπή του δευτέρου και την αντικατάστασή του από την κυβέρνηση του Λ. Παπαδήμου. Η γραμμή Βενιζέλου έκφρασε κατεύθυνση ρήξης με δυνάμεις που συγκαταλέγονταν στο λεγόμενο «βαθύ ΠΑΣΟΚ» (κρατική υπαλληλία, εργαζόμενοι στις ΔΕΚΟ, συνδικαλιστές της ΠΑΣΚΕ κλπ.) και που σε ένα βαθμό είχαν συσπειρωθεί γύρω από την ηγεσία του Γ. Παπανδρέου.
Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ υπό τον Ευ. Βενιζέλο κατηγορεί ανοιχτά τον Γ. Παπανδρέου και την ηγεσία του κόμματος το διάστημα 2004-2011. Σε άρθρο του αναφέρει ότι δεν πρέπει να συγχέονται οι δύο φάσεις διαχείρισης της κρίσης, αυτή του 2010-2011 με εκείνη του 2011 μέχρι σήμερα, υπονοώντας ότι στην πρώτη φάση μια σειρά καθυστερήσεις και ατολμία οδήγησαν σε πιο δύσκολη προσαρμογή σε δεύτερη φάση. Στο ίδιο άρθρο απορρίπτει ως πλαστό το διαχωρισμό μνημονιακών-αντιμνημονιακών δυνάμεων, κάτι βεβαίως που αφορά και τη στάση δυνάμεων προερχόμενων από το ΠΑΣΟΚ. Οι αντιθέσεις «παπανδρεϊκών» - «βενιζελικών» εντάθηκαν με αφορμή τα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ, αλλά και το ζήτημα της στάσης του ΠΑΣΟΚ απέναντι στη Σοσιαλιστική Διεθνή.
Η σημερινή ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θέτει ως στόχο τη διαμόρφωση μιας νέας κεντροαριστερής πλειοψηφικής συμμαχίας (απευθυνόμενος ο Ευ. Βενιζέλος στη ΔΗΜΑΡ, την κοινωνική βάση της Κεντροαριστεράς και σε τμήμα του ΣΥΡΙΖΑ), ικανής να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε κυβερνητική λύση ως στοιχείο της συνολικής προσπάθειας για μια νέα ισορροπία δυνάμεων μεταξύ σοσιαλιστών και λαϊκών στην ΕΕ. Επίσης στο Πολιτικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ ο Ευ. Βενιζέλος έθεσε καθαρά ότι το ΠΑΣΟΚ συμμετέχει ενεργά στην πρωτοβουλία της Προοδευτικής Συμμαχίας στην Ευρώπη ήδη από τον περασμένο Δεκέμβρη και δεν το βλέπει αντιπαραθετικά με τη συμμετοχή του σε άλλους διεθνείς φορείς, υπονοώντας τη Σοσιαλιστική Διεθνή.
Ο Γραμματέας της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ Ν. Ανδρουλάκης σε συνέντευξή του έθετε την ανάγκη μιας νέας προγραμματικής συμφωνίας στο πλαίσιο της τρικομματικής κυβέρνησης, θεωρώντας την προηγούμενη ξεπερασμένη.
Οι «παπανδρεϊκοί» προχώρησαν σε συγκρότηση εσωκομματικής αντιπολίτευσης με την πρωτοβουλία 75 στελεχών του ΠΑΣΟΚ με επικεφαλής τον Μ. Καρχιμάκη. Στην κίνηση αυτή συμμετέχουν μεταξύ άλλων οι Παντελής Οικονόμου, Γρηγόρης Νιώτης, Σήφης Βαλυράκης, Ασπα Παπαηλιού κ.ά. Η κίνηση προχώρησε σε εκδήλωση με τη συμμετοχή 400 στελεχών του ΠΑΣΟΚ.
Μιλώντας στην εκδήλωση ο Μ. Καρχιμάκης οριοθέτησε τις σχέσεις που οφείλει να έχει το ΠΑΣΟΚ με την κυβέρνηση Σαμαρά: «Πρέπει να ξεκαθαριστεί μια για πάντα ότι η αναγκαία για εθνικούς λόγους στήριξη της κυβέρνησης Σαμαρά δεν μπορεί να συνεχιστεί χωρίς όρους και προϋποθέσεις». Επίσης επισήμανε ότι οι μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης Σαμαρά είναι νόμοι και αποφάσεις της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Σημείωσε ότι: «Η αλλαγή πολιτικής που στοχεύει στη διάσωση και το ανεξέλεγκτο των Τραπεζιτών και όχι του τραπεζικού συστήματος είναι μια από τις αιτίες που υπάρχει σήμερα η κυβέρνηση Σαμαρά», ενώ για την πορεία του ΠΑΣΟΚ υποστήριξε ότι «με ευθύνη της ηγεσίας, το Συνέδριο διέψευσε τις ελπίδες για δημιουργική ανανέωση του ΠΑΣΟΚ, αλλά και για την αποκατάσταση της πολιτικής του φυσιογνωμίας».23
Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχει η αρθρογραφία σε αντίθετη κατεύθυνση, στην οποία βασικά πρωτοστατεί ο Θ. Πάγκαλος, αλλά σ’ ένα βαθμό με τις θέσεις του ταυτίζονται και άλλα στελέχη αστικών κομμάτων, για την ενότητα των σοσιαλδημοκρατικών και συντηρητικών ευρωπαϊκά προσανατολισμένων δυνάμεων.
Με αυτές τις θέσεις ταυτίζεται και ο Μ. Χρυσοχοΐδης, ο οποίος μάλιστα διαφώνησε με την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ για τη στάση της στο ζήτημα της ΕΡΤ και δήλωσε υπέρ της πράξης νομοθετικού περιεχομένου της κυβέρνησης. Χαρακτηριστικά είναι όσα αναφέρει στο άρθρο του στην εφημερίδα «Το Βήμα», στις 5 Μάη 2013, με τίτλο «Οι λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις»: «Το πολυκομματικό σύστημα είναι παρόν και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι επιμένει. Αν είχαμε αύριο εκλογές, όλα δείχνουν ότι τα αποτελέσματα θα ήταν λίγο-πολύ ταυτόσημα με εκείνα των εκλογών της προηγούμενης εκλογικής αναμέτρησης. Από τα αποτελέσματα αυτά προέκυψε και επιβλήθηκε μια μόνο δυνατή πλειοψηφία: η ευρωπαϊκή συσπείρωση συντηρητικών σοσιαλδημοκρατικών και νεο-αριστερών δυνάμεων.
[…] Ως τώρα το κάθε ένα από τα κυρίαρχα κόμματα του δικομματικού συστήματος προσπαθούσε να συσπειρώσει τις “λοιπές δυνάμεις” που στη φάση της προσέγγισης τουλάχιστον είχαν δικαίωμα σε κολακευτικές προσφωνήσεις και ανάλογα με την περίπτωση αποκαλούνταν “φιλελεύθερες”, “λοιπές δημοκρατικές”, “προοδευτικές” και δεν συμμαζεύεται. Επειδή λόγω των συνθηκών και κυρίως λόγω της μεγάλης ανεργίας και της οριζόντιας μείωσης πραγματικών μισθών και εισοδημάτων ο χώρος της πολιτικής λογικής έχει στενέψει, δεν υπάρχει η δυνατότητα εναλλαγής δύο κυρίαρχων κομμάτων που το καθένα θα συγκροτούσε το δικό του στρατόπεδο με δορυφόρους μικρότερους σχηματισμούς.
Η παράταξη είναι μία: η ευρωπαϊκή δημοκρατική παράταξη που οφείλει να συνεχίσει την προσπάθεια για τον εκσυγχρονισμό της χώρας, τη μείωση του δημόσιου τομέα, το τέλος των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και την κατάργηση των αιτιών τους και τον χειρισμό του δημόσιου χρέους κατά τρόπο που θα επιτρέψει την ομαλή μας ενσωμάτωση στην παγκόσμια χρηματοδοτική αγορά. Μόνο τότε θα υπάρξει ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης.
[…] είναι εξαιρετικά δυσχερής η συμφωνία και σύμπτωση απόψεων στην κορφή, ακόμη και αν υπάρχουν τα δεδομένα για μια τέτοια συμφωνία. Ισως γιατί στο επίπεδο της ηγεσίας επηρεάζουν καθοριστικά και άλλοι παράγοντες (προσωπικές φιλοδοξίες, γιατί όχι και ματαιοδοξίες, συμφέροντα, ανειλημμένες δεσμεύσεις).
Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο στο επίπεδο της Ευρωβουλής και σε εκείνο των τοπικών εκλογών.
[…] Για το ευρωψηφοδέλτιο η κατανομή των δυνάμεων είναι δυσχερέστερη. Το ψηφοδέλτιο συγκροτείται από προσωπικότητες οι οποίες έχουν μια ιδιάζουσα αντίληψη για τον ρόλο τους. Με δυσκολία θα υποταχτούν σε μια ιεράρχηση που δεν εκφράζει απλώς ισορροπίες μέσα στον δικό τους χώρο, αλλά λαμβάνει υπόψη της και έναν γενικότερο χώρο ομοειδών απόψεων.
Στην τοπική όμως αυτοδιοίκηση στο ένα τρίτο των υπαρχόντων οργανισμών αυτοδιοίκησης πρώτης ή δεύτερης βαθμίδας το εκλογικό σώμα είχε δείξει ήδη με τρόπο ιδιαίτερα έντονο τον δρόμο της παράκαμψης του κομματικού πατριωτισμού και των εντολών της κομματικής ηγεσίας. Οι μισοί από αυτούς τους δημάρχους που αναφέραμε, οι οποίοι ζήτησαν τις ψήφους των συμπολιτών μας ως διακομματικοί ή υπερκομματικοί υποψήφιοι -μιλάμε για πραγματικές καταστάσεις και όχι για προπαγανδιστικούς ισχυρισμούς- έχουν εκλεγεί ως αντάρτες. Εχοντας δηλαδή κατισχύσει επί άλλου ψηφοδελτίου που έχει την επίσημη στήριξη του κόμματος. Αυτό ιδιαίτερα ίσχυσε για τον χώρο του ΠαΣοΚ.
Η μεταρρύθμιση που προτείνουμε έχει επιβληθεί από την αυθόρμητη πρωτοβουλία των πολιτών.
Τι προτείνουμε λοιπόν;
Να αρχίσει αμέσως η ηγεσία του ΠαΣοΚ διαπραγματεύσεις για τη συγκρότηση κοινού ψηφοδελτίου στις ευρωεκλογές των ευρωπαϊκών δημοκρατικών δυνάμεων που θα υποστηρίξει με επάρκεια και συνέπεια και τη θέση τις Ελλάδας μέσα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Αυτή η προσπάθεια πρέπει να περιλαμβάνει και τη Νέα Δημοκρατία, όχι απλώς ως ισότιμο, αλλά ως καθοριστικό παράγοντα.
Σε τοπικό επίπεδο, αν εξαιρέσει κανείς την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, όπου ίσως μια υποψηφιότητα κορυφής να είναι απαραίτητη, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις να αφεθούν ελεύθερες οι τοπικές δυνάμεις των κομμάτων να συγκροτήσουν ψηφοδέλτια συσπείρωσης των δημοκρατικών δυνάμεων που θέλουν να αγωνιστούν για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας.
Βρισκόμαστε στο πλαίσιο προπαρασκευής εμφύλιου πολέμου. Η κοινή λογική δημοκρατική νομιμότητα και το κύρος του κράτους έχουν υπονομευτεί σε έσχατο βαθμό. Η ανατροπή των κοινωνικών και πολιτικών συστημάτων δεν αρχίζει με πράξεις, αρχίζει με ιδέες, όσο παράλογες, χυδαίες, και αν είναι αυτές. Κοινωνικές ομάδες, δίκτυα ανθρωπίνων σχέσεων και συστήματα αξιών που ως τώρα διαμόρφωναν την κοινωνία μας έχουν συρθεί στον βούρκο του παραλογισμού.
Ας συνέλθουμε προτού είναι αργά και ας κερδίσουμε την κορυφή και τις βάσεις του συστήματος αντιπροσώπευσης: την παρουσία μας στις ευρωπαϊκές αποφάσεις και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης»24.
Η συγκρότηση της νέας κυβέρνησης με τη συμμετοχή ηγετικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ και του ίδιου του Ευ. Βενιζέλου ως αντιπροέδρου ενισχύει αυτήν την τάση στο χώρο του ΠΑΣΟΚ. Δεν ήταν τυχαία άλλωστε η υπουργοποίηση του Μ. Χρυσοχοΐδη.
Στη ΔΗΜΑΡ υπήρχαν αντιδράσεις για μια σειρά κυβερνητικές επιλογές, ενώ υπήρχαν αιχμές προς την ηγεσία του κόμματος ότι έχει ανεκτική στάση απέναντι στη ΝΔ να κάνει ό,τι θέλει μέσα στην κυβέρνηση. Το λεγόμενο Αριστερό Δίκτυο, που συγκροτείται από 16 μέλη της ΚΕ της ΔΗΜΑΡ, δημοσίευσε κείμενο συνολικής κριτικής της στάσης του κόμματος απέναντι στην κυβέρνηση. Η ΔΗΜΑΡ πρωταγωνίστησε στην πρωτοβουλία για το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, παίζοντας μαζί με το ΠΑΣΟΚ τον πιο επικίνδυνο ρόλο σε αυτήν την κατεύθυνση, αφού στο σχέδιο νόμου που κατέθεσαν ενσωματώνεται πλήρως η λογική των κατευθύνσεων της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Επίσημα η ΔΗΜΑΡ απέρριψε τις προτάσεις του ΠΑΣΟΚ για κοινή κάθοδο στις ευρωεκλογές και εξήγγειλε ότι επιλέγει να συμμετάσχει αυτόνομα. Οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της ΔΗΜΑΡ σχετικά με το πώς θα δοθεί πιο αποτελεσματικά «αριστερό» άλλοθι στην κυρίαρχη σήμερα αστική πολιτική συμπυκνώθηκαν στην απόφαση για αποχώρηση από την κυβέρνηση και για «προγραμματική αντιπολίτευση».
Η Συμφωνία για τη νέα Ελλάδα είναι η μετεξέλιξη της ΡΙΚΚΣΥ του Α. Λοβέρδου σε πολιτικό κόμμα, που πραγματοποιήθηκε με συνδιάσκεψη τον Απρίλη του 2013. Βασικοί στόχοι που θέτει η νέα πολιτική κίνηση είναι η αναθεώρηση του Συντάγματος και η θεσμοθέτηση της Δ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, η προώθηση της Ομοσπονδιοποίησης της ΕΕ, η λεγόμενη πολιτική ενοποίηση, ο απεγκλωβισμός της οικονομίας από τη γραφειοκρατία, η ρύθμιση των αγορών κ.ά. Αυτοπροσδιορίζεται ως ριζοσπαστικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Χαρακτηριστική των προσανατολισμών του εγχειρήματος είναι η ομιλία του Α. Λοβέρδου στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΡΙΚΚΣΥ που οδήγησε στην ίδρυση της Συμφωνίας για τη νέα Ελλάδα: «Σπάμε, λοιπόν, σήμερα, εδώ, την αμηχανία και την αδράνεια του πολιτικού συστήματος που προκαλείται από μία τρικομματική κυβέρνηση η οποία κρύβεται, ακολουθεί σχεδόν τις ίδιες μεταπολιτευτικές πρακτικές που μας κατέστρεψαν, τα κόμματά της κοιτούν τον εαυτό τους κι όχι τους πολίτες. Αντί να ριχτούν στη μάχη με όλες τις δυνάμεις τους τον Ιούνιο, προτίμησαν μία “φιλική συμμετοχή” στην κυβέρνηση. Και τώρα παρακαλάνε... Και πάντως, ως παρατηρητές μετέτρεψαν την ύφεση και την ανεργία σε ανίκητους αντιπάλους...
Αλλά κι από μία αντιπολίτευση, τα κόμματα της οποίας συναγωνίζονται σε δημαγωγία, σε επικίνδυνους όπως αποδείχτηκε στην Κύπρο παληκαρισμούς, σε λαϊκισμό δίχως προτάσεις...
Να το πούμε από την αρχή, μια και καλή: Η κρίση στην Κύπρο κατέδειξε πως και τα τέσσερα κόμματα της Αντιπολίτευσης εξαντλούνται στη δημαγωγία... αρχίζουν και τελειώνουν με αυτήν. Και ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ανταποκρίνεται στο ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης […]
Η Ελλάδα την 1/1/2014 αναλαμβάνει την προεδρία της ΕΕ. Και τον Μάιο του 2014, του ίδιου δηλαδή εξαμήνου, έχουμε ευρω-εκλογές. Αυτές οι ευρω-εκλογές δεν θα είναι άψυχες, όπως οι προηγούμενες. Στην Ελλάδα έφθασε, με την επιρροή της κρίσης στην Κύπρο, σε υψηλά επίπεδα η άρνηση της ΕΕ και του Ευρώ. Η ακροδεξιά στην Ελλάδα και στην Ευρώπη διεκδικεί την τρίτη θέση. Ο,τι δείχνουν τα πράγματα πως θα γίνει εδώ στις επόμενες εκλογές, φαίνεται πως πάει να γίνει και στο ευρωκοινοβούλιο: η ακροδεξιά πάει για τρίτη δύναμη και εκεί. Τα σύννεφα των παραμονών του Β´ Π.Π. μαζεύονται και πάλι στον ουρανό της Ευρώπης. Η ακροδεξιά όμως δεν περιορίζεται με ξόρκια ή με αποκλεισμούς και τηλεμαχίες. Ούτε με τη μετατροπή της Βουλής σε παλαίστρα. Ολα αυτά την ευνοούν. Τα προβλήματα της Ελλάδας και της Ευρώπης είναι βαθύτερα και σοβαρότερα. Για την Ελλάδα, αν δεν πάρουμε στα σοβαρά την καταπολέμηση του παραεμπορίου, της παράνομης μετανάστευσης και της δημόσιας τάξης, θα παρατηρούμε την ακροδεξιά να ανεβαίνει και θα χύνουμε κροκοδείλια δάκρυα. Για την Ελλάδα και την Ευρώπη καίριο χτύπημα στην ακροδεξιά θα δώσει μόνο η πολιτική Ενωση της Ευρώπης.
[…] Οι σημερινοί ηγέτες της ΕΕ αποδείχτηκαν πολύ μικροί για να λύσουν τα μεγάλα προβλήματα της οικονομικής κρίσης. Κι από την άλλη, οι αδέξιες κι ανήμπορες κυβερνήσεις του Νότου δεν συνεργάζονται. Η Ιταλία μάλιστα είναι εδώ και καιρό χωρίς κυβέρνηση. Γι' αυτό λοιπόν θα αγωνιστούμε: για την πολιτική Ενωση της Ευρώπης. Βήμα σε αυτή την κατεύθυνση θα είναι και η απομάκρυνση του ΔΝΤ. Ούτε χρήματα προσφέρει πολλά, ούτε τεχνογνωσία. Το είπα κάποια στιγμή και ήμουν μόνος. Τώρα γινόμαστε πολλοί και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Κι ακούγεται παράταιρος πραγματικά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, που κάλεσε το ΔΝΤ σε συμμαχία κατά της ΕΕ!!! Η αυτοκριτική του θα ήταν χρήσιμη ως προς το θέμα αυτό.
[…] Την πολιτική Ενωση την χρειαζόμαστε όλοι οι Ευρωπαίοι.
Αρκεί να σκεφτούμε πως οι πάλαι ποτέ μεγάλες δυνάμεις, η Γαλλία, η Ιταλία, ακόμη και η Γερμανία, είναι μικρές μπρος στις νέες δυνάμεις,
όπως η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και άλλες. Οι G7 αλλάζουν σύνθεση!!!!!
Η πολιτική Ενωση της Ευρώπης μπορεί να επιτευχθεί, γιατί η ισχύς μέσω της συνένωσης είναι προς το συμφέρον όλων, μικρών χωρών, αλλά και μεγάλων! Η ΕΕ ή θα ενοποιηθεί πολιτικά ή θα διαλυθεί. Αλλη προοπτική δεν υπάρχει...»25.
Ο Ηλίας Μόσιαλος, πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ που αποχώρησε από το κόμμα του το 2012, συγκρότησε την κίνηση Δυναμική Ελλάδα, κίνηση με «εκσυγχρονιστικό», «μεταρρυθμιστικό» στίγμα, χωρίς να αυτοπροσδιορίζεται ως σοσιαλδημοκρατική ή κεντροαριστερή. Στην ιδρυτική της διακήρυξη αναφέρεται: «Πρόθεση της “Δυναμικής Ελλάδας” είναι η οριστική ρήξη με τις αρνητικές μεθόδους του παρελθόντος. Δεν μηδενίζουμε τα πάντα, ούτε θεωρούμε ότι η πρόοδος θα προκύψει εξ αρχής, από παρθενογένεση. Ομως η ρήξη με το παρελθόν πρέπει να είναι αμετάκλητη. Συνεπώς, η “Δυναμική Ελλάδα”, χωρίς να είναι πολιτικό κόμμα, επιδιώκει συνειδητά τη σύνθεση των διάσπαρτων θέσεων των απόψεων που κινούνται σε μεταρρυθμιστική-εκσυγχρονιστική κατεύθυνση, στοχεύοντας στην επεξεργασία και προβολή ρεαλιστικών πρακτικών και εφαρμόσιμων θέσεων»26. Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν πυκνώσει τα δημοσιεύματα που αναφέρονται στην πιθανότητα συνεργασίας της κίνησης με τη ΔΗΜΑΡ.
Η κίνηση Κοινωνία Πρώτα συγκροτήθηκε από τους ανεξάρτητους βουλευτές Οδυσσέα Βουδούρη και Πάρι Μουτσινά που ανεξαρτητοποιήθηκαν από τη ΔΗΜΑΡ διαφωνώντας με την επιλογή στήριξης της κυβέρνησης και αυτοπροσδιορίζεται ως «αριστερή και όχι κεντροαριστερή». Στην κίνηση συμμετέχει και ο ανεξάρτητος βουλευτής Θοδωρής Παραστατίδης που διαγράφτηκε από το ΠΑΣΟΚ. Θέτει ως πολιτικό στόχο τη διαμόρφωση μιας «αριστερής προοδευτικής συμμαχίας απέναντι στην τρικομματική κυβέρνηση με συγκεκριμένο όμως πρόγραμμα ζυμωμένο στην κοινωνία», επιδιώκοντας γέφυρες με το ΣΥΡΙΖΑ. Η κίνηση θεωρεί ότι το ευρώ δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά εργαλείο. «Εφόσον στοχεύει στην ευημερία και την ασφάλεια των λαών είμαστε μαζί του» σχολιάζουν, προσθέτοντας ότι πρέπει να επιδιωχτεί «μια Ευρώπη της αλληλεγγύης». «Το ευρώ αυτή την στιγμή δεν κινδυνεύει από την ελληνική Αριστερά, αλλά από την Μέρκελ, ενώ ο διάλογος για το νόμισμα δεν εξυπηρετεί κανέναν», αναφέρει ο Πάρις Μουτσινάς. Υποστηρίζουν την ανατροπή της μνημονιακής πολιτικής και την αντικατάστασή της από ένα κοινωνικό συμβόλαιο για πραγματικές μεταρρυθμίσεις με επίκεντρο την ίδια την κοινωνία. «Μετά εναπόκειται στην ευρωζώνη να δείξει εάν μπορεί να αντέξει τις κοινωνικές πολιτικές στο όνομα των οποίων έχει οικοδομηθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση» αναφέρουν.
Η κίνηση Αριστερή Προοπτική, με επικεφαλής τους Ανδρέα Νεφελούδη, Στέφανο Μπαγιώργο και ένα τμήμα στελεχών της ΔΗΜΑΡ που συμμετείχαν στην «αριστερή» αντιπολίτευση μέσα στη ΔΗΜΑΡ και είχαν διαφωνήσει με τη συμμετοχή της στην κυβέρνηση, αναφέρει στις θέσεις που δημοσίευσε τον Απρίλη: «Η κυβέρνηση Σαμαρά είναι ένα κυβερνητικό σχήμα που αναπαράγει το χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα που οδήγησε την χώρα στο σημερινό αδιέξοδο. Επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι οι υπεύθυνοι των αδιεξόδων δεν είναι σε θέση να βγάλουν την χώρα από τα αδιέξοδα, που οι ίδιοι δημιούργησαν, απλώς σήμερα το φθαρμένο πολιτικό σύστημα απέκτησε μια ιδιότυπη τριχρωμία»27.
Η Αριστερή Προοπτική θεωρεί απαραίτητη «την πολιτική και οργανωτική επικοινωνία του συνόλου των “πολύχρωμων” δυνάμεων του προοδευτικού χώρου», με στόχο τη διαμόρφωση «ενός πόλου εξουσίας για την αριστερή και προοδευτική διακυβέρνηση». Θεωρεί ότι είναι θέμα χρόνου η Ευρωπαϊκή Ενωση είτε να προχωρήσει σε περαιτέρω ενοποίηση είτε να αποδιαρθρωθεί τελείως, καθώς το «τρέχον μοντέλο δεν ανταποκρίνεται στο όραμα των ιδρυτών της και στις ανάγκες των λαών της». Θεωρεί ότι: «Οι διάφορες εθνικές κρίσεις χρέους θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ενιαία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να μην μετατραπούν από κρίσεις χρέους σε κρίσεις δημοκρατίας» και ότι είναι αναγκαία η πολιτική επικοινωνία των χωρών του Νότου, ώστε στο πλαίσιο της Ενιαίας Ευρώπης να διαμορφώσουν το πλαίσιο κοινών πολιτικών.
Το κόμμα Δραχμή, Ελληνική Δημοκρατική Κίνηση 5 αστέρων ιδρύθηκε με επικεφαλής τον Θόδωρο Κατσανέβα, πρώην στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πειραιά με κεντρικό στόχο την επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή μέσω δημοψηφίσματος. Οι πέντε βασικές θέσεις του κόμματος είναι η ανατροπή του μνημονίου, η επιστροφή στη δραχμή, η αυτοδύναμη ανάπτυξη, η εθνική αξιοπρέπεια και η κοινωνική δικαιοσύνη. Διακηρύσσει ότι εκφράζει «τον πατριωτικό σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο, με κοινωνική αλληλεγγύη, με αποτελεσματικότητα, εντιμότητα, διαφάνεια και αξιοκρατία, με ευαισθησία για το περιβάλλον και τους μη-προνομιούχους πολίτες, με προσήλωση στην αυτοδύναμη ανάπτυξη της χώρας, στην εγχώρια παραγωγή, την απαλλαγή από την υποτέλεια των δανεικών». Επίσης διακηρύσσει ότι «αρνείται τον εθνομηδενισμό, την ισοπεδωτική πολυπολιτισμική παγκοσμιοποίηση. Αντιστέκεται στην επέλαση του νεογερμανικού ιμπεριαλισμού, του διεθνούς καζινο-καπιταλισμού, στη σύγχρονη διεθνή “Ιερή Συμμαχία” της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας του τζόγου που απομυζά την πραγματική οικονομία του ανθρώπινου μόχθου».
Υποστηρίζει ότι «έχει καταστρώσει συγκροτημένο σχέδιο συντεταγμένης εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη, επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, αναγέννηση της παραγωγικής της βάσης με ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και νοικοκύρεμα του κράτους, με χρηστή, έντιμη και αποτελεσματική διοίκηση, ελληνοκεντρικό προσανατολισμό με κατάλληλες διεθνείς συμμαχίες, με ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και των λιγότερα εχόντων».28 Επίσης, επιδιώκει την προώθηση της συμμαχίας των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, με προοπτική την έξοδο της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Κύπρου από το ευρώ, τη χαλαρή συναλλαγματική σύνδεση των νομισμάτων τους και τη δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου του Νότου.
Ανάμεσα στους υπογράφοντες τη διακήρυξη, υπάρχουν πολλοί επιχειρηματίες, σύμβουλοι επιχειρήσεων, ο ειδικός συνεργάτης της εφημερίδας «Η Ελλάδα Αύριο», δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Λάος κ.ά.
Διεργασίες υπάρχουν και στο κόμμα των Οικολόγων-Πράσινων. Αν και οι Πράσινοι στην Ευρώπη θεωρούνται άλλο πολιτικό ρεύμα και τυπικά δεν κατατάσσονται στη σοσιαλδημοκρατία, στην πραγματικότητα οι ρίζες τους (από τμήματα του οπορτουνισμού και της αυτονομίας) αλλά και η πολιτική τους γραμμή έχουν τα χαρακτηριστικά σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής. Γι’ αυτό άλλωστε διατέλεσαν κυβερνητικοί συνεταίροι σε κεντροαριστερές κυβερνήσεις, με πιο χαρακτηριστική τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση Σρέντερ στη Γερμανία. Στο εσωτερικό των «Οικολόγων-Πράσινων» το προηγούμενο διάστημα εκδηλώθηκε διαμάχη ανάμεσα σε μερίδα στελεχών με επικεφαλής την Ι. Κοντούλη και την ηγεσία του κόμματος με επικεφαλής τους Τρεμόπουλο-Χρυσόγελο, με αφορμή την απόφαση της ηγεσίας να εντάξει στο κόμμα ομαδικά 138 πρώην στελέχη της ΠΑΣΠ. Τα στελέχη που διαφωνούν με αυτήν την επιλογή ουσιαστικά κατηγορούν την ηγεσία του κόμματος ότι επιδιώκει να κάνει τους Οικολόγους-Πράσινους σανίδα σωτηρίας στη διάσωση του πολιτικού συστήματος. Οι διαφωνίες δεν περιορίζονται σε αυτό το θέμα, αλλά έχουν ευρωπαϊκή διάσταση, αφού σχετίζονται με το ενδεχόμενο να κατέβει υποψήφιος στις επερχόμενες ευρωεκλογές στην Ελλάδα ο Ντ. Κ. Μπεντίτ. Στελέχη τους το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται σε διάφορες εκδηλώσεις που στην ουσία συνιστούν ζυμώσεις στην κατεύθυνση διαμόρφωσης ενός πλατύτερου «αντιμνημονιακού μετώπου».
Η Κοινωνική Συμφωνία με επικεφαλής τη Λ. Κατσέλη συνεχίζει ν’ αποτελεί παράγοντα που συμβάλλει σε ζυμώσεις στον ευρύτερο κεντροαριστερό-σοσιαλδημοκρατικό χώρο. Τον Απρίλη διοργάνωσε με ευθύνη του Ινστιτούτου Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής (ΙΝΕΠΟΣΤ), ιδρύματος που πρόεδρός του είναι ο Γεράσιμος Αρσένης, και σε συνεργασία με το Levy Institute, διημερίδα με θέμα «Εξοδος από την κρίση: Η πρόκληση της εναλλακτικής πορείας». Στη διημερίδα παραβρέθηκαν: Σειρά στελεχών που προέρχονταν από το «παπανδρεϊκό» ΠΑΣΟΚ, όπως ο Σπύρος Κουβέλης, η Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, η Αννυ Ποδηματά κ.ά. Στελέχη συνδικαλιστικών ινστιτούτων, π.χ., Σάββας Ρομπόλης, Διονύσης Γράβαρης, Χρίστος Παπαθεοδώρου. Ο αναπληρωτής ΓΓ της ITUC (Διεθνής Συνομοσπονδία Συνδικάτων). Ο Τσίπρας και το «οικονομικό επιτελείο» του ΣΥΡΙΖΑ, Δραγασάκης, Μηλιός, Τσακαλώτος, Σταθάκης. Ο Ανδρέας Νεφελούδης από την «Αριστερή Προοπτική», ο Ν. Χρυσόγελος από τους «Οικολόγους Πράσινους». Η Μπεατρίζ Ταλεγκόν, ΓΓ της «Διεθνούς Ενωσης Νέων Σοσιαλιστών». Διάφορα στελέχη του Levy Institute και άλλων πανεπιστημίων και ιδρυμάτων και πρώτ’ απ’ όλα ο James Galbraith, καθώς επίσης και εκπρόσωπος των «Γιατρών του Κόσμου» κ.ά.
Στις 15 Μάη πραγματοποιήθηκε ημερίδα με θέμα «Για τη συγκρότηση ενός Κοινωνικού Μετώπου Ανατροπής. Αναγκαίες προϋποθέσεις και βήματα». Συμμετείχαν: Σταθάκης (ΣΥΡΙΖΑ), Νεφελούδης (Αριστερή Προοπτική), Παρασκευόπουλος (Οικολόγοι Πράσινοι), Κανάκης (Γιατροί του Κόσμου), Λ. Κατσέλη και ως συντονιστής ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου. Η Κατσέλη τάχθηκε υπέρ του διαλόγου για να υπάρξουν συγκλίσεις ανάμεσα σε αυτές τις πολιτικές δυνάμεις σε κοινά ζητήματα που θα τους επιτρέψουν να διεκδικήσουν την κυβέρνηση. Υποστήριξε ότι η σημερινή βασική αντίθεση δεν είναι ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, αλλά ανάμεσα στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο από τη μια και το παραγωγικό κεφάλαιο και εργασία από την άλλη. Οι τοποθετήσεις όλων ήταν σε «ρεαλιστική κατεύθυνση», ουσιαστικά ομολογήθηκε ότι στις σημερινές συνθήκες είναι αδύνατο να εγγυηθούν σημαντική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων, προστασία του εισοδήματος. Σαφής ήταν η τοποθέτηση της Κατσέλη ότι δεν μπορούνε να μιλάνε για αύξηση μισθών, αλλά για μείωση τιμών και ρύθμιση χρεών, ενώ στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και ο Σταθάκης, ο οποίος τόνισε ότι η σταθεροποίηση θα πρέπει να προηγηθεί της ανάπτυξης. Η Κατσέλη σημείωσε ότι η διαφοροποίηση «Δεξιά-Αριστερά» σήμερα αφορά τα εξής: α) Το τι εννοείται ως ανάπτυξη, θεωρώντας ότι η Αριστερά θα πρέπει να προβάλλει το στόχο της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. β) Την προτεραιότητα των κοινωνικών δικαιωμάτων έναντι των ατομικών. γ) Τη συμμετοχική δημοκρατία και το ρόλο του κράτους στον ορθολογικό σχεδιασμό των ιδιωτικοποιήσεων.
Χωρίς να έχει την ανάλογη προβολή, στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ο Νίκος Κοτζιάς με την πολιτική κίνηση Πράττω, που αυτοχαρακτηρίζεται ως «πατριωτική αριστερή», θεωρεί την Ελλάδα «αποικία» και διακηρύσσει ότι: «Δεν δεχόμαστε τη σημερινή ΕΕ. Παλεύουμε αξιοποιώντας όλα τα θεσμικά εργαλεία που μας δίνουν οι συνθήκες ίδρυσης και λειτουργίας της. Εχουμε σχέδιο για μια διαφορετική Ευρώπη των λαών. Μια Ευρώπη των εργαζομένων με επίκεντρο τον άνθρωπο, που στοχεύει στην κάλυψη των αναγκών του. Στηριζόμαστε στο διεθνισμό μας». Θέτει ως στόχο τη συγκρότηση ενός δημοκρατικού, πατριωτικού, κοινωνικού μετώπου ανόρθωσης της χώρας που θα οδηγήσει σε «μια κυβέρνηση αντιμνημονιακή, δημοκρατική, πατριωτική, κοινωνικά δίκαιη. Κυβέρνηση Σωτηρίας και Ελπίδας».29 Σε πρόσφατη αρθρογραφία ουσιαστικά κάνουν κριτική στο ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν μπορεί να εκφράσει ένα ευρύτερο ρεύμα, ότι «η ικανότητα του ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ θα κριθεί όχι από το αν θα αναδειχθεί σε ηγέτη της Αριστεράς, αλλά αν θα έχει ευρύτερη εθνική εμβέλεια». Η εν λόγω κίνηση έχει οργανώσει δεκάδες εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα, σε πολλές από τις οποίες συμμετέχουν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο Ν. Κοτζιάς αρθρογραφεί, δίνει συνεντεύξεις κλπ. Ουσιαστικά εκφράζει με πιο καθαρό τρόπο τη γραμμή που πρόβαλε όλο το προηγούμενο διάστημα το περιοδικό «Επίκαιρα».

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Επιβεβαιώνονται οι εκτιμήσεις ότι διανύουμε μεταβατική φάση στη διαδικασία αναμόρφωσης του πολιτικού συστήματος, ότι πολλές τάσεις θα αποκρυσταλλωθούν το επόμενο διάστημα.
Η Απόφαση του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ εκτιμά ότι: «Η αστική τάξη προσαρμόζει τις επιλογές της. Παίρνει υπόψη ποια κυβέρνηση μπορεί να ελέγξει το εργατικό κίνημα, να προλάβει την άνοδο της ταξικής πάλης και να εξασφαλίσει ότι η κλιμακούμενη επίθεση στο εργατικό και λαϊκό εισόδημα και γενικά οι συνέπειες της κρίσης, με κύριο χαρακτηριστικό το μεγάλο ποσοστό της ανεργίας, θα προχωρούν με όσο γίνεται λιγότερες αντιδράσεις, είτε με μνημόνια μέσα στην Ευρωζώνη είτε με ελεγχόμενη είτε με ανεξέλεγκτη χρεοκοπία με έξοδο από το ευρώ»30.
Σε αυτές τις συνθήκες χρειάζεται οι κομμουνιστές ν’ αναδείξουμε ότι το κύριο ζήτημα για την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα είναι ο ταξικός χαρακτήρας των κομμάτων και του αστικού πολιτικού συστήματος. Να βοηθήσουμε πρωτοπόρα τμήματα εργαζομένων να διακρίνουν ότι πίσω από τις υπαρκτές ιδεολογικές, ιστορικές, αλλά ακόμα και στρατηγικές διαφορές των πολιτικών δυνάμεων δεν υπάρχουν ταξικές διαφορές, ότι οι αντιπαραθέσεις τους δε γίνονται με κριτήριο ποιος θα υπερασπιστεί τις εργατικές-λαϊκές ανάγκες, αλλά ποιος θα συμβάλει περισσότερο με την πολιτική του στη σταθερότητα του ελληνικού καπιταλισμού.
Τα πιεστικά εργατικά και λαϊκά προβλήματα επιβάλλουν τη συμπόρευση εργαζόμενων και φτωχών λαϊκών στρωμάτων με το ΚΚΕ, τόσο μέσα στις γραμμές του εργατικού κινήματος και της Λαϊκής Συμμαχίας, σε κάθε μάχη, κοινωνική και πολιτική, με στόχο την αποσταθεροποίηση της αντιλαϊκής πολιτικής απ’ όποιο κυβερνητικό σχήμα και αν προέρχεται. Με στόχο ν’ αναδειχτεί περισσότερο η σταθερή θέση του ΚΚΕ ότι δεν πρόκειται να συνεργαστεί και να συμμετάσχει σε κυβερνήσεις διαχείρισης που προωθούν ο ΣΥΡΙΖΑ και οποιεσδήποτε άλλες δυνάμεις αστικής διαχείρισης που υπάρχουν ή θα υπάρξουν. Να προβληθεί πιο πλατιά η πολιτική πρόταση του Κόμματος για την εργατική-λαϊκή εξουσία και τους θεσμούς στους οποίους αυτή θα στηρίζεται.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Αυτό που προσδιορίζεται δηλαδή από αστούς αναλυτές ως κοινωνικό «κέντρο», στην Ελλάδα χαρακτηρίστηκε ως «μεσαίος χώρος» και που βεβαίως σε κάθε καπιταλιστικό κράτος έχει διαφορετική σύνθεση.
2. Περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχ. 191, 13 -19 Ιούνη 2013.
3. Περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχ. 191, 13 -19 Ιούνη 2013.
4. Εφημερίδα «Καθημερινή», 16 Ιούνη 2013.
5. www.nd.gr/web//guest/press/-/journal_content/56_INSTANCE_c6UH/36615/ 1109089
6. Ο.π.
7. Εφημερίδα «Καθημερινή», 9 Ιούνη 2013.
8. Εφημερίδα «Τα Νέα», 3 Μάη 2013.
9. Εφημερίδα «Το Βήμα», 5 Μάη 2013.
10. Ο.π.
11. Εφημερίδα «Το Βήμα», 12 Μάη 2013
12. Εφημερίδα «Δημοκρατία», 2 Ιούνη 2013.
13. Πρόκειται για ιστοσελίδα που πρόσκειται ιδεολογικά και πολιτικά στη ΝΔ, στην οποία αρθρογραφεί τακτικά ο Φαήλος Κρανιδιώτης, σύμβουλος του Αντ. Σαμαρά, ενώ θεωρείται ότι βασικός συντελεστής της είναι ο Χρύσανθος Λαζαρίδης, βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ, στενός συνεργάτης του Α. Σαμαρά από την περίοδο της ΠΟΛΑΝ.
14. Εφημερίδα «Εθνος της Κυριακής», 12 Μάη 2013.
15. Εφημερίδα «Κυριακάτικη Δημοκρατία», 4-5 Μάη 2013.
16. http://anexartitoiellines.gr/post.php?post_id=2514
17. www.anexartitoiellines.gr/parl_press_more.php?post_id=510
18. www.patrisnews.com/nea-enimerosi/politiki/kai-egeneto-patriotiko-metopo#. UcFmoFtKR3M
19. www.tanea.gr/news/politics/article/5019278/to-xristianodhmokratiko-kinhma-ellados-paroysiase-o-aneksarthtos-boyleyths-nikos-nikolopoylos/
20. Περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχ. 191, 13-19 Ιούνη 2013.
21. Εφημερίδα «Το Βήμα», 23 Ιούνη 2013.
22. http://progressive-alliance.info/en
23. http://www.karximakis.gr
24. Εφημερίδα «Το Βήμα», 5 Μάη 2013.
25. http://www.neel.gr
26. http://dynell.gr/diakiriksi
27. http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=507938
28. http://www.drachmi5.gr/diakiryxi-theseis
29. http://pratto.gr
30. ΚΟΜΕΠ, τεύχ. 3/2013, Πολιτική Απόφαση του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ: Τα βασικά καθήκοντα του Κόμματος έως το 20ό Συνέδριο, σελ. 77.