Ποπ κουλτούρα κι αντεπανάσταση-Αντιδραστικά τραγούδια σεσημασμένα και υπεράνω υποψίας

Δύσκολες Νύχτες

Κατά μία έννοια, δεν υπάρχουν παντελώς απολίτικα τραγούδια, γιατί ακόμα και το πιο απλό κι ανώδυνο σουξεδάκι της σειράς έχει κάτι να μεταδώσει, συνήθως ότι όλα πάνε καλά και η ζωή συνεχίζεται κανονικά. Με την ίδια λογική, ένα πολύ εσωστρεφές και μελαγχολικό άσμα μπορεί να είναι δείγμα μιας γενικότερης παραίτησης που βρίσκει αντίκρυσμα και στην απουσία συλλογικότητας στην πραγματική ζωή. Πέραν όμως από αυτές τις γενικές παρατηρήσεις, υπάρχουν κάποια τραγούδια τα οποία παίρνουν λιγότερο ή περισσότερο ανοιχτά θέση απέναντι στην πραγματικότητα της εποχής τους. Στο σημερινό μας σημείωμα θα κάνουμε ένα μίνι-αφιέρωμα σε τραγούδια που άμεσα ή έμμεσα μεταδίδουν την κυρίαρχη ψυχροπολεμική ιδεολογία, είτε συνειδητά, είτε εκ του αποτελέσματος.

Cambodia (Kim Wilde 1981)
H αλήθεια είναι πως προβληματίστηκα αν έπρεπε να συμπεριληφθεί σε αυτή την κατηγορία το συγκεκριμένο τραγούδι, μια από τις πρώτες επιτυχίες της ξανθιάς “ιέρειας” των 80ς Κιμ Ουάιλντ, καθώς είναι μάλλον αμφίσημο. Οι στίχοι, που ντύνουν μια ποπ μελωδία σε κλίμακα μινόρε, μας αφηγούνται την ιστορία μιας χήρας ενός πιλότου της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας, που από την Ταϊλάνδη όπου σταθμεύει επιστρέφοντας κάθε τόσο στις ΗΠΑ, λαμβάνει εντολή να συμμετάσχει στις αεροπορικές επιχειρήσεις κατά της Καμπότζης, όπου εισέβαλε η Αμερική στα πλαίσια του πολέμου του Βιετνάμ. Η γυναίκα παρατηρεί την αλλαγή του άντρα της, που παύει να γελά και να κοιμάται ήσυχα τα βράδια, προφανώς απ’όσα φρικτά είχε δει και διαπράξει ο ίδιος. Η ίδια αντιλαμβάνεται από τα θλιμμένα μάτια του πως εκείνος είχε “ήδη χαθεί μες στην Καμπότζη”, πριν ακόμα συνειδητοποιήσει ότι ποτέ δε θα γυρνούσε από την αποστολή του.

Από τη μια λοιπόν θα μπορούσε κανείς να πει ότι το τραγούδι είναι αντιπολεμικό, που αναδεικνύει τις επιπτώσεις του στην ψυχική υγεία αλλά και τις οικογένειες των εμπλεκομένων. Από την άλλη ωστόσο, το γεγονός ακριβώς πως μας καλεί να ταυτιστούμε με το δράμα του πιλότου και το τραύμα της απώλειάς του από τη γυναίκα του, αποτελεί ανεξαρτήτως των όποιων προθέσεων των δημιουργών μια επιχείρηση συμπόνοιας με το θύτη, ο οποίος εξάλλου, όπως υπονοοεί και πάλι το τραγούδι, απλώς εκτελούσε διαταγές των ανωτέρων του (he had a job to do).

Summer in Berlin (Alphaville 1984)

Άλλη μια μελαγχολική ποπ μελωδία, από το συγκρότημα του Big in Japan, τους Γερμανούς Άλφαβιλ. Έμμεσα κι εδώ τα μηνύματα, αλλά ιδιαίτερα σαφή, καθώς οι στίχοι καλούν την κοπέλα να έρθει στο Βερολίνο την 17η Ιούνη, μέρα επετείου των αντεπαναστατικών γεγονότων του 1953, που ως το 1990 ήταν επίσημη αργία στην ΟΔΓ (καταργήθηκε μετά την επανένωση, γιατί σιγά να μην έβαζαν άλλο το χέρι στην τσέπη οι εργοδότες με το αντίπαλο δέος παρελθόν). Για όσους δεν μπήκαν με την πρώτη στο νόημα, στο τέλος του τραγουδιού μας λέει πως “λαχταράς ένα καλοκαίρι δίπλα στο τείχος”, αυτό που χτίσανε οι κακοί κομμουνιστές ντε, που καταστείλανε και την ” λαϊκή εξέγερση” του ’53. Κι αν δε σας έπεισε το σκεπτικό, φανταστείτε ελληνικό τραγούδι να λέει κάτι σαν “Έλα στις 21 τ’ Απρίλη να κυλιστούμε γυμνοί στα λιβάδια της λησμονιάς.”

Am Fenster (City 1977)
Όσο μας πληγώνει, τόσο μας πορώνει που το καλύτερο ανατολικογερμανικό τραγούδι, το πιο αναγνωρίσιμο βιολί εκτός κλασικής μουσικής (από το Βούλγαρο Γκεόργκι Γκόγκοβ), που έγινε επιτυχία σε όλο τον κόσμο αλλά ιδιαίτερα στην Ελλάδα (οι Σίτυ υπήρξαν το τρίτο μόλις συγκρότημα που έλαβε χρυσό δίσκο στη χώρα μας), είναι στην πραγματικότητα μια καλυμμένη διαμαρτυρία κατά της “ασφυκτικής” ΓΛΔ. Η αποστολή του συγκροτήματος ήταν ευκολότερη, καθώς οι στίχοι που μελοποίησαν ανήκαν σε ήδη δημοσιευμένο ποίημα, άρα δε θα υπήρχε πρόβλημα με τη λογοκρισία. Το τραγούδι είναι εν πολλοίς ερωτικό, αλλά ο “συνθηματικός” στίχος, με το τελευταίο του κομμάτι να επαναλαμβάνεται διαρκώς μέσα στο κομμάτι, είχε όλο το “ζουμί”: Παραπονιέται ένα πουλί, προσέξτε το φτέρωμά μου/το βρέχει η βροχή, πετάω μες στον κόσμο.

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι η φράση είναι πολύ φλου αρτιστίκ για να ερμηνευτεί πολιτικά κι ότι η “αντικαθεστωτική” του ερμηνεία ήρθε αναδρομικά μετά τις ανατροπές. Στην περίπτωση των Σίτυ ωστόσο, πιστεύουμε τις αγνές αντεπαναστατικές τους προθέσεις τη στιγμή του συγγραφής του τραγουδιού (1977), καθώς τα μέλη του δεν ήταν όψιμοι αντικαθεστωτικοί, αλλά από τους κατεξοχήν αντιπάλους του σοσιαλισμού στη μουσική σκηνή της ΓΛΔ, κι από τους συνυπογράφοντες του “Ψηφίσματος Μουσικών και Τραγουδοποιών της Ροκ” το Σεπτέμβρη του 1989 που καλούσαν την κυβέρνηση της χώρας σε “μεταρρυθμίσεις”, εκφράζοντας την “ανησυχία” τους για την κατάσταση στο εσωτερικό της χώρας. O δε αρχικός τραγουδιστής του συγκροτήματος, επίσης Βούλγαρος, Εμίλ Μπογκντάνοφ, που είχε επιλέξει το ποίημα προς μελοποίηση, αυτομόλησε στη Σουηδία πριν κυκλοφορήσει το τραγούδι.

Another Brick in the wall (Pink Floyd 1979)

Συνήθως θεωρείται ριζοσπαστικό τραγούδι, ύμνος κατά του κονφορμισμού του βρετανικού εκπαιδευτικού συστήματος και της κοινωνίας της χώρας ευρύτερα, σε μια χρονιά μάλιστα που στην εξουσία ανερχόταν η Μάργκαρετ Θάτσερ. Πέραν από την αναφορά του “τείχους” στον τίτλο, είναι γεγονός πως η δημιουργία του τραγουδιού δεν είχε σχέση με το βερολινέζικο τείχος, αλλά βασιζόταν στις εμπειρίες του ίδιου του συνθέτη Ρότζερ Γουότερς στην παιδική του ηλικία, αλλά και αργότερα. Μια φήμη αναφέρει ωστόσο πως όταν εκείνος εκδιώχθηκε από τους Πινκ Φλόυντ, ορκίστηκε πως δε θα ξαναπαίξει ζωντανά το τραγούδι πριν να έπεφτε το τοίχος του Βερολίνου. Όπως και ‘να χει, αμέσως μετά την πτώση του τείχους ο Γουότερς άρχισε να προγραμματίζει συναυλία στο Βερολίνο, με τίτλο “The Wall: Live in Berlin” που έλαβε χώρα στην Πότσνταμερ Πλατς του τέως Δυτικού Βερολίνου στις 21 Ιούλη 1990, λίγο μετά την οικονομική ενοποίηση των δύο Γερμανιών και ελάχιστους μήνες πριν την οριστική διάλυση της ΓΛΔ. Η εποχή ήταν ευνοϊκή για μια νέα νοηματοδότηση του τραγουδιού, αυτή τη φορά σε αντεπαναστατική κατεύθυνση.

Wind of change (Scorpions 1990)
Kαι φτάνουμε στο αποκορύφωμα της αντίδρασης στο πεντάγραμμο, τον επίσημο ύμνο της αντεπανάστασης, ή για την ακρίβεια του προοιμίου της, της Περεστρόικα. Το πιο αναγνωρίσιμο σφύριγμα στην ιστορία της μουσικής, δια χειλέων Κλάους Μάινε (σφύριξα κι έληξες σοσιαλισμέ) σε μια από τις πιο χαρακτηριστικές εισαγωγές σε τραγούδι έβερ, κι εκατομμύρια αναπτήρες σε όλο τον κόσμο να παλινδρομούν στους ρυθμούς των ανατροπών.
“Παραδόξως”, δε θα ακούσετε πότε να το χαρακτηρίζουν “στρατευμένο” τραγούδι, διότι στρατευμένοι είναι μόνο κάτι κολλημένοι κομμουνιστές. Οι δημιουργοί του βέβαια καθόλου δεν κρύβουν, ίσα-ίσα καμαρώνουν για τη στράτευσή τους στο πλευρό των -προσωρινών- νικητών της ιστορίας και δεν παραλείπουν να αναφέρονται στην ιστορία της δημιουργίας του. Όλα ξεκίνησαν μια από τις περιοδείες τους στην ΕΣΣΔ, τον Αύγουστο του 1989, όταν ένιωθαν την αλλαγή στην ατμόσφαιρα κι έβλεπαν τον Κόκκινο Στρατό που φύλασσε τις συναυλίες να τους πετά κέρματα και να ενώνεται με το πλήθος. Όπως έλεγε ο Μάινε, η έμπνευση του ήρθε ένα βράδυ στο πάρκο Γκόρκι καθώς κοιτούσε τον ποταμό Μόσχοβα, κι αμφότερα βρίσκουν βέβαια αναφορά στους στίχους του τραγουδιού που “αποτελεί την προσωπική μου επεξεργασία όσων συνέβησαν τα τελευταία χρόνια στην ΕΣΣΔ και τον κόσμο”. Αν και γράφτηκε το Σεπτέμβρη του 1989, δεν κυκλοφόρησε παρά το Νοέμβρη του 1990, οπότε η σύνδεσή του με την πτώση του τείχους είναι αναχρονιστική. Όχι όμως και με εκείνη της διάλυσης της ΕΣΣΔ, καθώς υπήρξε μάλλον ο επικήδειός της, με συνειδητή εξάλλου πρόθεση του ίδιου του Γκορμπατσόφ, που προσκάλεσε το συγκρότημα στο Κρεμλίνο στις 14 Δεκέμβρη 1991, μέρες πριν το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης.

Η τραγική ειρωνεία είναι πως οι στίχοι ουσιαστικά περιγράφουν αυτό που ήταν, ή τουλάχιστον προσπάθησε να γίνει ο σοσιαλισμός που γνωρίσαμε: Ένας κόσμος όπου τα παιδιά του αύριο θα μπορούσαν να ονειρεύονται. Τα χρόνια πέρασαν, ο άνεμος της αλλαγής δεν άφησε τίποτε όρθιο, ανάμεσα τους και τους ίδιους τους Σκόρπιονς, που σε μια περίεργη εκδίκηση της ιστορίας δεν άγγιξαν ποτέ δημιουργικά τις κορυφές που είχαν κατακτήσει πριν τις ανατροπές. Στη Ρωσία βέβαια η δημοφιλία τους ακόμα μπορεί να συναγωνιστεί διεθνώς μόνο εκείνη που απολαμβάνουν στην Ελλάδα, σε αντίθεση με εκείνη του Γκόρμπι, που έκτοτε κείτεται στα Τάρταρα που της αξίζει.

Στιγμές από μια ηρωική και πρωτοπόρα δράση

Διδάγματα με το βλέμμα στο μέλλον

Προπύλαια του Πανεπιστημίου της Αθήνας, 7 Δεκέμβρη του 1962, αγώνας για το 15% στην Παιδεία

Οι κομμουνιστές τιμάμε τα 100 χρόνια της Ιστορίας μας, πρώτα απ' όλα με σεβασμό στην ηρωική δράση μας και με κριτική μελέτη της συμβολής του ΚΚΕ στην υπόθεση της διεκδίκησης των κοινωνικών αναγκών, στη μόρφωση του λαού.
Σήμερα προβάλλουμε την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού, δείχνοντας τις δυνατότητες για ολόπλευρη μόρφωση που εμποδίζει σήμερα ο καπιταλισμός. Αξιοποιούμε την ιστορική πείρα του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε, την πρωτόγνωρη προσπάθεια του πρώτου εργατικού κράτους να γίνουν οι χτίστες της νέας ζωής, μορφωμένοι, όσο το δυνατόν ολόπλευρα διαπαιδαγωγημένοι άνθρωποι. Ανοίγουμε τη συζήτηση με ευρύτερες λαϊκές δυνάμεις για αυτά που μπορεί να δώσει μια σοσιαλιστική Ελλάδα στην Παιδεία, στην ικανοποίηση των αναγκών παιδιών και νέων σήμερα.
Εχουμε ταυτόχρονα επίγνωση των νέων, ακόμα πιο σύνθετων απαιτήσεων για τη διεξαγωγή της ταξικής πάλης. Γιατί η κατάκτηση της γνώσης, που είναι άλλωστε πάγιο χαρακτηριστικό της ίδιας της κομμουνιστικής ύπαρξης, γίνεται ακόμα πιο αναγκαία. Αυτό μας επιφορτίζει με το καθήκον να αναπτύξουμε τη μαρξιστική επιστημονική γνώση ακόμα πιο αποφασιστικά σήμερα, αλλά και να επιδράσουμε στη διαμόρφωση της νεανικής συνείδησης μέσα από όλα τα μονοπάτια της Αγωγής και της Εκπαίδευσης.
Σε αυτό το εκατόχρονο διάβα της Ιστορίας μας, η παρέμβαση των κομμουνιστών για τη λαϊκή παιδεία δεν ήταν ποτέ μια απλή παράθεση και διεκδίκηση θέσεων και αιτημάτων, όσο κι αν είναι σημαντική αυτή η πλευρά. Ηταν και είναι η πάλη για το άνοιγμα του δρόμου, η δουλειά «μυρμηγκιού» μέσα στο κίνημα, η καταξίωση στην πράξη μιας σημαντικής ιδιότητας που κρατάμε σαν κόρη οφθαλμού. Οτι οι κομμουνιστές ρίχνονται στη φωτιά της μάχης υπερασπιζόμενοι τα δίκια των καταφρονεμένων και έτσι κατοχυρώνονται στη λαϊκή συνείδηση ως «λαϊκοί ηγέτες».

Ενα βιβλίο ανά δυο μαθήτριες σε σχολείο του Βόλου το 1949

Αν δεν υπήρχε, και δεν συνεχίζει να υπάρχει η καθημερινή, βασανιστική δουλειά των κομμουνιστών μέσα στο κίνημα, με διατύπωση στόχων πάλης υπέρ των λαϊκών αναγκών, τότε και ο ίδιος ο σοσιαλισμός θα φαινόταν σαν κάτι το μακρινό, που δεν αφορά το σήμερα, δεν δίνει διέξοδο στο σήμερα.

Από νωρίς στα βαθιά...

Το ΚΚΕ, από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής του, από το πρώτο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ (1918) διατύπωσε προωθημένες θέσεις για την Παιδεία (κατάργηση παιδικής εργασίας, καθολικό δικαίωμα στην δωρεάν υποχρεωτική εκπαίδευση, καθιέρωση και γενίκευση της δημοτικής γλώσσας σε όλες τις βαθμίδες, δωρεάν σχολική σίτιση κ.ά.).
Στις στήλες του «Ριζοσπάστη» του Μεσοπολέμου, αλλά και όλων των επαναστατικών εντύπων της νεολαίας («Νεολαία» της ΟΚΝΕ κ.ά.), των περιοδικών («Πρωτοπόροι», «Νέοι Πρωτοπόροι», «Αναγέννηση» κ.ά.), τις μπροσούρες και τοποθετήσεις από τη δράση των κομμουνιστών εκπαιδευτικών, μπορεί να παρακολουθήσει κανείς την πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα μορφωτική δράση - πολύτιμη πηγή για μια αναγκαία σύγχρονη μαρξιστική μελέτη.
Μέσα στο καμίνι του Μεσοπολέμου, ένα κομμουνιστικό εκπαιδευτικό ρεύμα ανδρώνεται, υπό την καταλυτική επίδραση της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης και των επιτευγμάτων της χώρας των σοβιέτ. Πολλοί επιστήμονες, που ολοκληρώθηκαν ως επιστήμονες μέσα στις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος, που αρνήθηκαν τις δάφνες του συστήματος, όλοι αυτοί έκαναν μια επιλογή ζωής βρίσκοντας ουσιαστικό νόημα και πρακτικό αντίκρισμα στην πρώτη προσπάθεια του ανθρώπου να απαλλαγεί από την εκμετάλλευση. Η σημασία του έργου τους είχε και τον χαρακτήρα του παιδαγωγικού και εκπαιδευτικού ριζοσπαστισμού. Με πρωτοπόρες, για την εποχή, δράσεις σε κατεύθυνση ρήξης με την έως τότε αστική Παιδαγωγική, η οποία, φυσικά, και αυτή αναπτυσσόταν.

«Ενας δεν είμαι, μα χιλιάδες»

Σχολική τάξη τη δεκαετία του '50

Οι φωτεινές μορφές των διανοουμένων της Παιδείας - Δ. Γληνού, Ρ. Ιμβριώτη, Μ. Παπαμαύρου, Κ. Σωτηρίου, Ελ. Αλεξίου, Γ. Καζαντζάκη κ.ά. - πλαισιώθηκαν από πρωτοπόρους «εργάτες της Παιδείας» (Ν. Πλουμπίδης, Γ. Ζεύγος, Κ. Παπανικολάου, Κ. Μαμέλη, Ε. Μπαμπαδάκη, Κ. Τσίρκας κ.ά.), οι οποίοι αποτέλεσαν το πρώτο σχετικά μαζικό «υπόστρωμα» της «λαϊκής» κομμουνιστικής διανόησης, το οποίο εντάχθηκε οργανωτικά στο ΚΚΕ, στελέχωσε τις γραμμές του και τελικά έδωσε χιλιάδες αγωνιστές και ήρωες στην πρώτη γραμμή της κρίσιμης δεκαετίας 1940-1949.
Χωρίς αμφιβολία, η παρέμβαση των κομμουνιστών μέσα στις γραμμές των δασκάλων, η συγκρότηση της «αριστερής παράταξης» των δασκάλων αποτέλεσε μια πράξη που «τάραξε τα νερά» στο συνδικαλιστικό κίνημα των δημοσίων υπαλλήλων, των εκπαιδευτικών. Αυτή η γραμμή εναντίωσης στις καθιερωμένες έως τότε απόψεις των συνδικαλιστικών ηγεσιών της εποχής «αγκαλιάστηκαν» από ευρύτερο κόσμο. Ολα αυτά διαδραματίζονταν σε συνθήκες που η «σιδερένια φτέρνα» του αστικού κράτους έπαιρνε μέτρα προετοιμασίας μπροστά στον πόλεμο που ερχόταν, αλλά και αντιμετώπιζε την όξυνση της ταξικής πάλης, την κομμουνιστική δράση και ιδεολογία (βλ. «Ιδιώνυμο»). Καθόλου τυχαία, μπροστά στη 14η Συνέλευση της ΔΟΕ το 1931, έγγραφο του υπουργείου Παιδείας προς τους συνέδρους (επί Γ. Παπανδρέου) ασκεί ανοιχτή πίεση και αξιώνει να μην εκλεγεί κανείς από την Αριστερή Παράταξη των δασκάλων στο νέο ΔΣ της ΔΟΕ, τονίζει δε ότι δεν βλέπει απλώς κομμουνιστική ιδεολογία, αλλά κομμουνιστικό κίνδυνο!
Μπορούμε βάσιμα να υποστηρίξουμε ότι χωρίς τον μαρξιστικό προσανατολισμό των κομμουνιστών «εργατών της Παιδείας» μέσα στο Μεσοπόλεμο, την αμείλικτη κριτική τους στα πρώτα δειλά βήματα και τις διεργασίες στο κίνημα (ΔΟΕ, Εκπαιδευτικός Ομιλος), η στροφή διανοούμενων, η απαγκίστρωση από την άμεση επίδραση της αστικής ιδεολογίας, το καταστάλαγμα της συνάντησης με τον κομμουνισμό δεν θα ήταν δεδομένα.
Ενδεικτικά και μόνο της παρέμβασης των κομμουνιστών στα τεκταινόμενα εκείνης της περιόδου είναι οι λιγότερο γνωστές στιγμές όπως η κριτική στη Διακήρυξη του Εκπαιδευτικού Ομίλου το 1927, η οποία προήλθε ως προϊόν της πρώτης διάσπασής του, μέσα από τις στήλες του «Ριζοσπάστη» της εποχής. Η παρέμβαση της κομμουνιστικής ομάδας μέσα στον Εκπαιδευτικό Ομιλο, πριν και μετά τη διάσπασή του. Ο πυρήνας της κριτικής των κομμουνιστών στις εξελίξεις ήταν ότι η διαπίστωση της Διακήρυξης - εκ μέρους ουσιαστικά του Δημήτρη Γληνού - ότι η Παιδεία είναι ταξική έπρεπε να συμπληρωθεί με τη σύνδεση της πάλης για την Παιδεία με τον επαναστατικό αγώνα της εργατικής τάξης για την κατάργηση της εκμετάλλευσης και όχι για αστικού χαρακτήρα «μεταρρυθμίσεις».

Η κρίσιμη δεκαετία '40 - '49. Ενδείξεις μιας άλλης αντίληψης για τη μόρφωση του λαού

Η μεταξική δικτατορία επιβάλλει ακόμα πιο αποφασιστικά μέτρα ενάντια στους κομμουνιστές. Στις φυλακίσεις και τις εξορίες συναντάμε τα πέτρινα πανεπιστήμια, τη συστηματοποιημένη οργάνωση μαθημάτων, προκειμένου να συνεχιστεί η μορφωτική δουλειά ακόμα και στις πιο δύσκολες και σκληρές συνθήκες.
Οι κομμουνιστές διαβαίνουν τη δεκαετία του 1940 έχοντας στις αποσκευές τους τη σκληρή πάλη με τις διώξεις του αστικού καθεστώτος κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, την ακούραστη παρέμβαση για την οργάνωση των λαϊκών και νεανικών διεκδικήσεων για μόρφωση, ενάντια στην ταξικότητα της αστικής Παιδείας. Εχουν επίσης στις αποσκευές τους ένα πρώτο καταστάλαγμα, μια ωρίμανση των πρώτων ολοκληρωμένων προσπαθειών για μια αντίπαλη εκπαιδευτική πρόταση, που είναι προφανώς επηρεασμένη από τις κατακτήσεις του σοσιαλισμού. Ολα αυτά θα δοκιμαστούν στη φωτιά του πολέμου, περιορισμένα χρονικά και τοπικά, θα αποτελέσουν ενδείξεις μιας διαφορετικής αντίληψης του ΚΚΕ για τη μόρφωση του λαού.
Από τους πρώτους μήνες της Κατοχής, από το καλοκαίρι του '41, σε χώρους της εκπαίδευσης δημιουργούνται πυρήνες αντίστασης στους οποίους πρωτοστατούν οι κομμουνιστές και μέλη της Κομμουνιστικής Νεολαίας (ΟΚΝΕ). Βασικοί άξονες της συσπείρωσης στο χώρο της μαθητιώσας νεολαίας, των φοιτητών και των εκπαιδευτικών αποτελούν τα αιτήματα για τη λειτουργία των σχολείων, τον διορισμό των εκπαιδευτικών και την επίλυση του βασανιστικού προβλήματος της πείνας. Στο διάστημα 1942-1944 οργανώθηκαν 7 απεργιακές κινητοποιήσεις με αιτήματα την παροχή συσσιτίων, τη λειτουργία των σχολείων και την αύξηση των μισθών.
Στο ζήτημα της εκπαίδευσης, ζωτικής σημασίας μέτρο για την ΠΕΕΑ ήταν η αποκατάσταση της λειτουργίας των σχολείων στις ελεύθερες περιοχές, αλλά και μια πρώτη προσπάθεια πρακτικής εφαρμογής ορισμένων εκσυγχρονισμών και καινοτόμων στοιχείων εμπνευσμένων από την εκπαιδευτική και παιδαγωγική πείρα της ΕΣΣΔ. Με την ψήφιση του Σχεδίου για μια Λαϊκή Παιδεία, στο πλαίσιο των εργασιών του Εθνικού Συμβουλίου της ΠΕΕΑ (14-27 Μάη 1944), καθιερώνονται: Η κοινή δημοτική γλώσσα ως μοναδικό γλωσσικό όργανο στην Παιδεία όλων των βαθμίδων, η δωρεάν και υποχρεωτική παιδεία έως 14 ετών (μέτρο που οι αστικές κυβερνήσεις στην Ελλάδα νομοθετούν το 1964). Το εκπαιδευτικό έργο της ΠΕΕΑ θα πρέπει να ιδωθεί στο πλαίσιο της εποχής και της στρατηγικής του ΚΚΕ, όμως παρόλα τα προβλήματα και τις αντιφάσεις, απέδωσε καρπούς. Αξιομνημόνευτα είναι τα παιδαγωγικά φροντιστήρια για την εκπαίδευση των δασκάλων, που οργανώθηκαν σε μια σειρά από περιοχές της Ελλάδας. Ενώ προϊόν αυτού του δημιουργικού πυρετού ήταν η συγγραφή νέων αναγνωστικών. Τα περίφημα «Αετόπουλα» για τη Γ' και Δ' τάξη, της Ρόζας Ιμβριώτη και το «Ελεύθερη Ελλάδα» των Μ. Παπαμαύρου και Κ. Σωτηρίου για τις Ε' και Στ' τάξεις.
Στις συνθήκες του τρίχρονου ηρωικού αγώνα του ΔΣΕ, το βασικό εκπαιδευτικό ζητούμενο ήταν η αποκατάσταση της λειτουργίας των σχολείων, υπό το πρίσμα και της γενικότερης προσπάθειας να αντιμετωπιστεί το σχέδιο δημιουργίας «νεκρών ζωνών». Σε αυτήν την κατεύθυνση, το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ κατοχυρώνει (πράξη 5η, 10/8/1947), τον δωρεάν χαρακτήρα της στοιχειώδους, εξάχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με επίσημη γλώσσα τη δημοτική, ενώ οι μειονότητες είχαν το δικαίωμα να διδάσκονται στη μητρική τους γλώσσα. Σημειώνουμε μάλιστα ότι την ίδια περίοδο η αστική κυβέρνηση καθόριζε ως υποχρεωτική την τετράχρονη εκπαίδευση και θέσπιζε δίδακτρα στο Γυμνάσιο. Με μια σειρά από αποφάσεις της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης και με την υπογραφή του υπουργού Παιδείας Πέτρου Κόκκαλη, επισκευάζονται σχολικά κτίρια, παίρνονται μέτρα παροχής διδακτικής και γραφικής ύλης, δωρεάν παροχής συσσιτίων, ενώ διανέμονται τα αναλυτικά και ωρολόγια σχολικά προγράμματα.
Και σε αυτές τις συνθήκες, απαράμιλλα παραδείγματα συνδυασμού της πάλης για τη μόρφωση με την πολεμική δράση είναι το Λαϊκό Διδασκαλείο στα Τρόπαια Αρκαδίας, αλλά και στις ελεύθερες περιοχές, στο Βίτσι, στην Ηπειρο, στη Θράκη. Φτάνοντας στα μέσα του φθινοπώρου '48, στις περιοχές ελέγχου του ΔΣΕ λειτούργησαν πάνω από το 70% των δημοτικών σχολείων με πληρότητα σε εκπαιδευτικούς και μέσα.

Νέες συνθήκες

Η περίοδος μετά τον εμφύλιο πόλεμο θα βρει το ΚΚΕ λαβωμένο, σε κατάσταση παρανομίας. Η δράση των κομμουνιστών μέσα από την ΕΔΑ και η απόφαση διάλυσης των Κομματικών Οργανώσεων, όπως έχουμε συλλογικά εκτιμήσει, υπέσκαψε και δεν συνέβαλε στην προώθηση της αυτοτελούς κομμουνιστικής δράσης, η οποία πρέπει να διασφαλίζεται σε οποιεσδήποτε συνθήκες. Παρ' όλα αυτά, οι κομμουνιστές συμμετέχουν και πολλές φορές οργανώνουν τη λαϊκή πάλη, μια σειρά μαθητικούς, σπουδαστικούς και φοιτητικούς αγώνες της περιόδου. Ταυτόχρονα, οι στρατηγικές επεξεργασίες της περιόδου επιδρούν καταλυτικά και σε αντίστοιχες εκπαιδευτικές θέσεις. Κυρίως απονεύρωναν από το ταξικό τους περιεχόμενο μια σειρά κοινωνικά προβλήματα, όπως το ζήτημα της Εκπαίδευσης, του οποίου η επίλυση προς όφελος των λαϊκών συμφερόντων συνδεόταν πολλές φορές με την προώθηση αστικών εκσυγχρονισμών. Ωστόσο, η μελέτη των προβλημάτων της Εκπαίδευσης προχωρά. Σε συνθήκες προσφυγιάς δίνουν το δυναμικό «παρών» ο Γ. Αθανασιάδης, η Ελ. Αλεξίου, η Μ. Αξιώτη κ.ά., ενώ στη χώρα τη σκυτάλη παίρνει η Ρ. Ιμβριώτη.
Καθ' όλη την περίοδο μετά τον εμφύλιο πόλεμο, παράλληλα με μια σειρά αστικούς εκσυγχρονισμούς στην Εκπαίδευση, κυριαρχεί ο αντικομμουνισμός - αντισοβιετισμός, ο ιδεαλισμός έως και προγονοπληξία και μυστικισμός στο περιεχόμενο του σχολείου. Χρειάζεται να θυμίσουμε ότι κανένας από τους εκπαιδευτικούς που απολύθηκαν με τα ψηφίσματα '46 - '49, δεν επανήλθε στο σχολείο, ενώ ο «γέρος της Δημοκρατίας» Γ. Παπανδρέου απειλούσε τους προοδευτικούς εκπαιδευτικούς και τους καλούσε να γίνουν χαφιέδες (εγκύκλιος 1010, 11/3/1965).
Βασικό στοιχείο της παρέμβασης των κομμουνιστών εκείνη την περίοδο είναι η ανάδειξη των νέων ταξικών εμποδίων που θέτει το αστικό κράτος για την πρόσβαση των παιδιών του λαού στην Εκπαίδευση. Αναπτύσσονται τα αιτήματα για το 15% για την Παιδεία (γνωστό και ως «η προίκα της Παιδείας»), για την καθιέρωση 9χρονης υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, για την καθιέρωση της δημοτικής σ' όλη την Εκπαίδευση, για την ανάπτυξη της πολυτεχνικής μόρφωσης με ενιαίο χαρακτήρα, για νέα βιβλία και προγράμματα. Το ΚΚΕ ασκεί κριτική στη διαίρεση της Μέσης Εκπαίδευσης σε δυο κύκλους, γιατί μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, αναδεικνύει την υποκρισία των διακηρύξεων για την εξάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, καθώς η ίδια κυβέρνηση - εκ των πραγμάτων - θεωρούσε ασύμφορη την επέκτασή της λόγω της συμμετοχής πολλών ανήλικων εργαζομένων στη βιομηχανία με μισθό στο 50% των ενηλίκων.
Οι θέσεις του Κόμματος παραμένουν δέσμιες των στρεβλών αναλύσεων για την κατάσταση του ελληνικού καπιταλισμού, των προβλημάτων στρατηγικής του, βρίσκοντας την έκφρασή τους και στην αντιμετώπιση τέτοιων εκπαιδευτικών αστικών εκσυγχρονισμών όπως η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της Ενωσης Κέντρου του 1964, που θεωρείται ότι είναι έως ένα βαθμό θετικοί ή και ανεπαρκείς, «έχουν όμως ανάγκη να βελτιωθούν και να ολοκληρωθούν για να ανταποκρίνονται πληρέστερα στα συμφέροντα του λαού». Ταυτόχρονα, όμως, το Κόμμα διατυπώνει μια σειρά αιτήματα και στόχους πάλης υπέρ του λαού (καθιέρωση της υποχρεωτικής 8χρονης στοιχειώδους εκπαίδευσης, συγχρονισμό και εξειδίκευση της Μέσης Παιδείας, δημιουργία δίχρονων μέσων επαγγελματικών και τεχνικών σχολών, καθιέρωση της δημοτικής σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης).
Στα χρόνια της χούντας οι κομμουνιστές παλεύουν για λαϊκά προβλήματα συνδέοντας το περιεχόμενο της πάλης με τον αντιδικτατορικό αγώνα. Το 1968, ως «τέκνο ανάγκης» και πάλι ιδρύεται η ΚΝΕ, που κυριολεκτικά έρχεται να καλύψει το σοβαρό κενό στην ύπαρξη κομμουνιστικής οργάνωσης νεολαίας που δρα μέσα στο κίνημα, ενώ αναπτύσσεται η παρέμβαση των Κομματικών Οργανώσεων.

Μεταπολίτευση - μια νέα σελίδα ανοίγει

Η μεταπολίτευση βρίσκει το ΚΚΕ ντε φάκτο αναγνωρισμένο, αλλά και με αναγνώριση του θεμελιακού λάθους της κατάργησης των Κομματικών Οργανώσεων. Παράλληλα, παραμένει η προβληματική τοποθέτηση των δυο σταδίων καθώς και της μη ολοκληρωμένης αντίληψης του ελληνικού καπιταλισμού. Ολα τα παραπάνω αφήνουν τη σφραγίδα τους και στην εκπαιδευτική αντίληψη του ΚΚΕ.
Βασικό χαρακτηριστικό της παρέμβασης του ΚΚΕ είναι η πάλη για να καταργηθούν οι ταξικοί φραγμοί στην Παιδεία, ξεκινώντας από το αίτημα για επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης μέσα από τη θέση για ενιαίο 9χρονο σχολείο, την κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Παράλληλα, τίθενται αιτήματα εκσυγχρονισμού της Εκπαίδευσης (Κατάργηση του νόμου - πλαίσιο 815, Ανωτατοποίηση Παιδ. Ακαδημιών κ.τ.λ., αναγνώριση μαθητικών κοινοτήτων κ.ά.), το πρόβλημα του περιεχομένου των σχολικών βιβλίων, αλλά και των δημοκρατικών ελευθεριών στους χώρους της Παιδείας (σχολεία, ΑΕΙ, κ.τ.λ.). Και σε αυτήν την περίοδο, οι δυνάμεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ κυριολεκτικά πρωτοστάτησαν στην οργάνωση μαζικών νεανικών και λαϊκών αγώνων στους χώρους της Εκπαίδευσης.
Οπως έχουμε συλλογικά εκτιμήσει, το Κόμμα μας δεν ήταν ιδεολογικά και πολιτικά προετοιμασμένο να αντιμετωπίσει την ορμητική πολιτική συγκρότηση της σοσιαλδημοκρατίας, όπως αυτή εκφράστηκε με το ΠΑΣΟΚ, πριν και μετά την ανάδειξή του σε κυβέρνηση το 1981. Τέτοια προβλήματα εκφράστηκαν και σε αιτήματα εκσυγχρονιστικού περιεχομένου που άνοιγαν τη συζήτηση για πολιτικές συνεργασίες και στο κίνημα, αλλά και σε κυβερνητικό επίπεδο.
Το ΠΑΣΟΚ υιοθέτησε μια σειρά λαϊκά αιτήματα στο χώρο της Εκπαίδευσης, εντάσσοντάς τα σε ένα ευρύτερο σχέδιο εκσυγχρονισμού στην Εκπαίδευση, απονευρώνοντας έτσι και τον ριζοσπαστισμό που είχε αναπτυχθεί. Προφανώς, το ΠΑΣΟΚ δεν θα προχωρήσει ποτέ στην κατάργηση των ιδιωτικών σχολείων, συνολικότερα της ιδιωτικής εκπαίδευσης, εξαγγελία που έκανε από το 1977. Θα καταργήσει τον επιθεωρητή και θα τον αντικαταστήσει με τον σχολικό σύμβουλο, δημιουργώντας έτσι συνθήκες ενεργητικής ενσωμάτωσης των εκπαιδευτικών, προβάλλοντας το καρότο της «λαϊκής συμμετοχής».
Το κρίσιμο ζήτημα ήταν η πιο οργανική σύνδεση της Εκπαίδευσης με τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας (ένταξη στην ΕΟΚ), παράλληλα με την επιδίωξη να εκσυγχρονιστεί η ιδεολογική κυριαρχία της αστικής τάξης στην Εκπαίδευση και να αφήσει πίσω της, κατά βάση, τον ωμό αντικομμουνισμό, περνώντας σε πιο ραφιναρισμένους τρόπους και μεθόδους. Κι όλα αυτά σε συνδυασμό με την ανάγκη το αστικό εκπαιδευτικό σύστημα να περάσει σε νέα φάση, όπου απαιτούνταν νέα επιστημονικά στοιχεία να ενταχθούν στο περιεχόμενο της Εκπαίδευσης.

Σε αυτούς που έτυχαν πολλά, πρέπει να κάνουν και πολλά!

Από τα πρώτα χρόνια της ανασυγκρότησης του Κόμματος, μετά την κρίση της περιόδου '89 - '91 και τις αντεπαναστατικές ανατροπές, οι κομμουνιστές κράτησαν ψηλά τη σημαία! Αναδείξαμε ως Κόμμα τις συνέπειες αλλά και τις στοχεύσεις της ευρωενωσιακής πολιτικής και για την Εκπαίδευση. Εκείνη την εποχή, η εναντίωση στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις δεν ήταν δεδομένο, ούτε καν από την άποψη του εντοπισμού των σημαντικότατων αρνητικών συνεπειών τους. Στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στα ΤΕΙ, στα ΙΕΚ, τα μέλη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ πρωτοστατούν στην αποκάλυψη του ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα της ΕΕ, προειδοποιούν για τα αποτελέσματα από την ευρωπαϊκή στρατηγική για τη διά βίου μάθηση, που ήδη αχνοφαίνεται από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992 και πολύ περισσότερο στη «Λευκή Βίβλο» το 1995. Είναι η εποχή που σταδιακά οι ελληνικές κυβερνήσεις ξετυλίγουν μια σειρά από μέτρα που προωθούν την αστική στρατηγική στην Παιδεία. Ενδεικτικά σημειώνουμε τους νόμους του Αρσένη το 1997 και 1998, την ένταξη της χώρας στη Συνθήκη της Μπολόνια (1999). Αυτό είναι και το έδαφος για να ξεσπάσουν μεγάλοι νεανικοί αγώνες, που συναντούν τη συκοφάντηση και την καταστολή από τα αστικά κόμματα, τους μηχανισμούς του αστικού κράτους και επικεντρώνουν στον πρωτοπόρο ρόλο της ΚΝΕ. Το σύνθημα «γνώση και όχι απόγνωση» συνοψίζει τις νεανικές ανησυχίες και δίνει το στίγμα για τη συνάντησή τους με τη ριζοσπαστική πρόταση του ΚΚΕ.
Σήμερα, έχοντας υπόψη μας και τη συνέχεια της πολιτικής που προωθείται από όλες τις αστικές κυβερνήσεις, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το Κόμμα μας σωστά και έγκαιρα ανέδειξε την όξυνση των ταξικών φραγμών στη μόρφωση, την ενίσχυση της εμπορευματοποίησης της Παιδείας, όπως επίσης την απόσταση ανάμεσα στις δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα για να μορφώνονται ολόπλευρα οι νέοι και στο «φρενάρισμά» τους από τον καπιταλισμό, την επίδραση της αστικής ιδεολογίας στο περιεχόμενο των σπουδών, αλλά και τη συνύπαρξη ορισμένων αναγκαίων εκσυγχρονισμών με ανορθολογικές και αντιεπιστημονικές θεωρίες.
Ολη αυτή η διαδρομή του Κόμματος μετά το '89 - '91 απαίτησε να ξαναδούμε κριτικά τη σοσιαλιστική πείρα και στην Εκπαίδευση. Σε αυτές τις συνθήκες, το ΚΚΕ διαμόρφωσε θέσεις για το ενιαίο δωδεκάχρονο σχολείο (1999) με νέα επεξεργασία το 2016, την Ανώτατη Εκπαίδευση (2001) στο σοσιαλισμό, ενώ πρόσφατα κατέθεσε την πρότασή του για την Προσχολική Αγωγή. Πρόκειται για θέσεις που δίνουν το στίγμα των σύγχρονων αναγκών και δυνατοτήτων της εποχής και στην Παιδεία, διαμορφώνουν κριτήριο εναντίωσης σε αντιδραστικές αλλαγές. Σε αυτό το πλαίσιο, το 2007 οργανώνεται από το Κόμμα πανελλαδική καμπάνια για την Παιδεία.
Σήμερα, ωριμάζουμε όχι μόνο από την άποψη της προγραμματικής εξειδίκευσης για την Παιδεία στο σοσιαλισμό, αλλά και στο δύσκολο και σύνθετο καθήκον να ανοίξουμε τον δρόμο για την κατάργηση της κοινωνίας της εκμετάλλευσης. Παράλληλα, μας ενδιαφέρει η ιδιαίτερη - και συνάμα απαιτητική - συμβολή των κομμουνιστών μέσα στην τάξη, στα αμφιθέατρα, στην πάλη των τάξεων.
Γνωρίζουμε ότι η κατοχύρωση και ανάπτυξη των επαναστατικών χαρακτηριστικών του ΚΚΕ και της ΚΝΕ περνά αναγκαστικά από την ανάπτυξη της θεωρίας μας σε κάθε επιστημονικό πεδίο. Χωρίς την ανάπτυξη της μαρξιστικής γνώσης, ό,τι δεν αναπτύσσεται, μένει στάσιμο, φθίνει και υποχωρεί. Γι' αυτόν το λόγο δίνουμε βάρος (και φυσικά εξαντλούμε όλη τη βοήθεια) στους νέους μας συντρόφους, στην ερευνητική τους προσπάθεια, στην ανάδειξη καινούργιων ζητημάτων και προβλημάτων που θέτει η ίδια η ζωή, η εκπαιδευτική πείρα στον καπιταλισμό. Σε αυτήν την υπόθεση κανείς δεν περισσεύει!

Χτίζουμε τις αυριανές μας φάμπρικες...

Γνωρίζουμε επίσης ότι το άνοιγμα του δρόμου ξεκινά στο σήμερα. Με τις υπάρχουσες και διόλου ευκαταφρόνητες πρωτοπόρες δυνάμεις πρωτοπόρων αγωνιστών, εκπαιδευτικών, μαθητών, φοιτητών. Και είναι καθήκον και στοίχημα για τους κομμουνιστές που δρούμε στους χώρους αυτούς, να βαθύνουμε το περιεχόμενο της συσπείρωσης, να ενισχύσουμε πρώτα απ' όλα την ίδια τη συσπείρωση, λαμβάνοντας υπόψη ότι το επίπεδο συνείδησης χτίζεται - σε αυτές τις συνθήκες - και με το παράδειγμα και με την εξαντλητική συζήτηση.
Πιάνουμε λοιπόν το νήμα σε αυτόν τον δύσκολο και σίγουρο δρόμο. Διαμορφώνουμε τους όρους και τις προϋποθέσεις για να ξεπηδήσει ένα νέο ανατρεπτικό μορφωτικό ρεύμα στις γραμμές της νεολαίας, ανάλογο και ανώτερο από αυτό που ενάντια σε θεούς και δαίμονες σφυρηλάτησαν οι δικοί μας σύντροφοι του Μεσοπολέμου, της δεκαετίας του '40 - '49, αλλά και αυτοί του παράνομου ΚΚΕ, της μεταπολίτευσης, της ανασυγκρότησης. Γιατί η γνώση είναι δύναμη για επαναστατική δράση, όπως διακήρυσσε ο Μαρξ και πολύ εύστοχα διατύπωσε και ο Μπρεχτ:
«Οποιοςτην κατάστασή του ξέρει και κατανοεί, πώς θα εμποδιστεί να την αλλάξει;».

• Θα ακολουθήσουν και άλλα άρθρα για τη συμβολή του ΚΚΕ στην Παιδεία στην 100χρονη διαδρομή του

Του
Κυριάκου ΙΩΑΝΝΙΔΗ*
*Ο Κυριάκος Ιωαννίδης είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ

Κανένας συμβιβασμός με την «κανονικότητα» του κεφαλαίου

ΣΥΡΙΖΑ - ΝΔ: Το πρωί καβγαδίζουν στη Βουλή και το απόγευμα αντάμα, με τον πρέσβη των ΗΠΑ

«Το πιο σημαντικό γεγονός για την Ελλάδα είναι ότι από δω και πέρα, οι εκλεγμένες κυβερνήσεις θα έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν τους τρόπους και τα μέσα με τα οποία θα επιτυγχάνουν τους στόχους τους, στο πλαίσιο των κοινών ευρωπαϊκών μας αποφάσεων...». Το απόσπασμα αυτό από τα όσα είπε ο Αλ. Τσίπρας στην πρόσφατη επίσκεψη του επιτρόπου της ΕΕ Π. Μοσκοβισί στην Αθήνα είναι περίπου και το περιεχόμενο που δίνει η κυβέρνηση στην «κανονικότητα» που φέρνει με την είσοδο στο «μεταμνημονιακό μνημόνιο».
Πώς στοιχειοθετεί αυτήν την κανονικότητα η κυβέρνηση;
Πρώτον, διαφημίζοντας τη ρύθμιση του χρέους. Ομως, ο λαός αυτό που «κέρδισε» είναι να αποπληρώσει ολόκληρο ένα τεράστιο κρατικό χρέος, για το οποίο δεν ευθύνεται. Το δεκαετές χρονικό περιθώριο για το δάνειο του EFSF δημιουργεί «χώρο» για πιο εύκολη χρηματοδότηση επενδύσεων επιχειρηματικών ομίλων. Το αποτέλεσμα για τους εργαζόμενους; Τερατώδη πρωτογενή πλεονάσματα για τα επόμενα 4 χρόνια και στη συνέχεια αδιευκρίνιστου ύψους, μέχρι το 2060, φορτώνοντας σε τρεις γενιές εργαζομένων να αποπληρώνουν τα διάφορα δάνεια.
Δεύτερον, η κυβέρνηση λέει ότι «τελειώνει η εποπτεία» και ξεκινά η εφαρμογή του «Σχεδίου Συνεργασίας και Υποστήριξης», δηλαδή του μνημονίου διαρκείας με άλλο όνομα. Κρύβει ότι, εκτός από το συνεχές πλαίσιο εποπτείας που ισχύει για όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ, η συμφωνία που υπέγραψε προβλέπει ένα μόνιμο, συνεχές και αυστηρό πλαίσιο ελέγχου των οικονομικών εξελίξεων στην Ελλάδα. Κλιμάκια των δανειστών θα έρχονται τακτικά για να επιβλέπουν αν προχωρά η εφαρμογή συμφωνημένων μέτρων, αν ...«βγαίνουν τα νούμερα», ώστε να παραμένουν σε ισχύ και η «εμπιστοσύνη των αγορών» και οι ρυθμίσεις για το χρέος.

Ολα κομμένα και ραμμένα στα μέτρα του κεφαλαίου

Η προπαγάνδα της κυβέρνησης στέλνει το μήνυμα στο λαό ότι «τα βάσανά του τελειώνουν». Την ίδια στιγμή, και μέσα στην ίδια τη συμφωνία που υπέγραψε περιλαμβάνεται η «δέσμευση για τη θωράκιση όλων των μέχρι τώρα σημαντικών μεταρρυθμίσεων». Δηλαδή η σφαγή μισθών και συντάξεων, η μεγαλύτερη φορομπηξία, το ξήλωμα εργατικών δικαιωμάτων, θωρακίζονται στο διηνεκές. Ταυτόχρονα, φέρνει νέα, ακόμα πιο σκληρά μέτρα, όπως αύξηση του ΕΝΦΙΑ, πιο επιθετική προώθηση πλειστηριασμών για να ...ανασάνουν οι τράπεζες, νέο πετσόκομμα συντάξεων και προνοιακών επιδομάτων κ.λπ.
Οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης για «αλλαγές στους μισθούς» καταρρέουν μπροστά στη δέσμευσή της να καθορίζεται ο κατώτατος μισθός με μοναδικό κριτήριο τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου. Το ίδιο ισχύει και για την περιβόητη «επαναφορά συλλογικών διαπραγματεύσεων», την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση διατηρεί άθικτο όλο το νομικό πλαίσιο καθορισμού του κατώτατου και «υποκατώτατου» μισθού, από το υπουργείο Εργασίας. Ενδεικτικό είναι άλλωστε ότι πρόσφατα απέρριψε ξανά την πρόταση νόμου του ΚΚΕ για επαναφορά του ελάχιστου μισθού στα 751 ευρώ και κατάργηση όλων των ρυθμίσεων που εξουδετέρωσαν τις Συλλογικές Συμβάσεις.
Μαζί με την «κανονικότητα», σύμφωνα με την κυβέρνηση επιστρέφει και η «κοινωνική δικαιοσύνη», εννοώντας τα (υπό διαρκή αίρεση) επιδόματα πτωχοκομείου, που θα κατευθύνονται στους πιο εξαθλιωμένους που γεννά η πολιτική της. Ενώ για να εξασφαλίζονται τα κονδύλια για την κάλυψή τους θα αφαιμάζονται ακόμα περισσότερο όσοι εργάτες και φτωχοί αυτοαπασχολούμενοι τα βγάζουν πέρα.
Στα «θετικά» της συμφωνίας που διαφημίζει η κυβέρνηση προστίθεται και η επιθετική προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων σε Ενέργεια, ύδρευση, μεταφορές κ.α. Ιδιωτικοποιήσεις που θα οδηγήσουν σε τεράστια εκτίναξη του κόστους για τα εργατικά - λαϊκά στρώματα, ανοίγοντας νέα πεδία κερδοφορίας για τα μονοπώλια.

Η «κανονικότητά» τους εφιάλτης για το λαό

Η Ελλάδα λοιπόν, σύμφωνα με την κυβέρνηση, γίνεται «κανονική» καπιταλιστική χώρα. Στην «κανονικότητα» αυτή, παρά τους σκυλοκαβγάδες τους, συγκλίνουν ο ΣΥΡΙΖΑ με τη ΝΔ, αφού στόχος τους είναι να αποτελέσει παράδεισο για τα επιχειρηματικά κέρδη, δηλαδή κόλαση για τους εργαζόμενους.
Στην «κανονική» Ελλάδα τους, λοιπόν, οι εργαζόμενοι δουλεύουν για 300 και 400 ευρώ. Χιλιάδες θα είναι οι ανασφάλιστοι. Οι χώροι εργασίας είναι κάτεργα, αφού η εντατικοποίηση «χτυπάει κόκκινο», κάτι που αποτυπώνεται στα δεκάδες εργατικά «ατυχήματα». Οι αγώνες καταστέλλονται πιο αποφασιστικά, αφού η ΣΥΡΙΖΑίικη «κανονικότητα» περιλαμβάνει νέα εμπόδια στην προκήρυξη της απεργίας. «Κανονικό» είναι οι συνταξιούχοι να μην ξέρουν πόσα θα είναι τα ψίχουλα που θα λαμβάνουν, και οι αυτοαπασχολούμενοι να είναι διαρκώς με το πιστόλι στον κρόταφο από κράτος και τράπεζες. «Κανονικότητα» είναι το διαρκές άγχος λαϊκών οικογενειών αν το νοικοκυριό τους θα αντέξει άλλη μια νεροποντή ή αν θα χαθεί κάτω από τα λασπόνερα. Είναι το πνίξιμο στα σκουπίδια συνοικιών που κατοικούνται από εκατοντάδες χιλιάδες εργατοϋπαλλήλους.
Ταυτόχρονα, «κανονική» θα πρέπει να θεωρείται η βαθιά εμπλοκή σε ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς που μυρίζουν μπαρούτι. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ κλιμακώνει τη δράση της, πρωταγωνιστώντας στην ισχυροποίηση του ΝΑΤΟ στην περιοχή: Από την ενεργότερη εμπλοκή των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων σε αποστολές και ασκήσεις, μέχρι τις διευθετήσεις «εκκρεμοτήτων» στα Βαλκάνια (π.χ. ονοματολογικό Σκοπίων), ώστε ο ιμπεριαλιστικός οργανισμός να προσθέσει νέους στρατούς στη δύναμή του. Αυτά είναι τα καθήκοντα που απορρέουν από τη στρατηγική της αστικής τάξης για το πολιτικό της προσωπικό, γι' αυτό και στην ουσία τους συγκλίνουν όλα τα αστικά κόμματα. Και μπορεί στη Βουλή να ξιφουλκούν για τα μικρά που τους χωρίζουν, όμως η εικόνα των εκπροσώπων τους να χαριεντίζονται ο ένας πίσω από τον άλλον με τον Αμερικανό πρέσβη στην εθνική επέτειο των ΗΠΑ είναι αυτή που περιγράφει την ουσία της στρατηγικής που υπηρετούν.

Οι ανάγκες μας στο προσκήνιο

«Κανονικότητα» για τους εργαζόμενους πρέπει να είναι η απάντηση στην ταφόπλακα που επιχειρεί να βάλει η κυβέρνηση στα δικαιώματα που έχασαν. Με οργάνωση και πάλη στους τόπους δουλειάς και τους κλάδους. Με σκληρή αναμέτρηση με την εργοδοσία και τις κυβερνήσεις της μέσα από τα σωματεία, τις επιτροπές αγώνα, κάθε μαζικό φορέα. Για να μπει στο επίκεντρο ο ανυποχώρητος αγώνας για ανάκτηση όλων των απωλειών των τελευταίων ετών, για να μπουν οι ανάγκες μας στο προσκήνιο.
Γιατί εν έτει 2018, «κανονικό» θα έπρεπε να θεωρείται να έχουν όλοι οι εργαζόμενοι μόνιμη και σταθερή δουλειά, να μην στέκονται στην ουρά της ανεργίας εκατομμύρια νέοι άνθρωποι. Να μην περιπλανώνται ανάμεσα στην κακοπληρωμένη ή απλήρωτη δουλειά και στις ουρές του ΟΑΕΔ. Να έχουν οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι απρόσκοπτη πρόσβαση σε δημόσιες και δωρεάν δομές Υγείας όλων των βαθμίδων. Να μπορούν να πηγαίνουν όλα τα παιδιά σε σύγχρονα σχολεία, πανεπιστήμια, σχολές Τεχνικής Εκπαίδευσης. Να απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους τις διακοπές και την αναψυχή, να μη θεωρούνται αυτά πολυτέλεια. Να απολαμβάνουν τον πλούτο που παράγουν, αντί αυτός να καταληστεύεται από τα μονοπώλια και να γίνεται μήλον της έριδος για πολεμικές διαμάχες ανάμεσα σε κράτη και ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς.
Σήμερα υπάρχουν οι δυνατότητες να γίνουν αυτά τα αυτονόητα πραγματικότητα, όμως πρέπει να φύγει από τη μέση το κεφάλαιο και η εξουσία του, οι εργαζόμενοι να πάρουν στα χέρια τους τα κλειδιά της οικονομίας, ώστε πραγματικά να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους.