ΤΟ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΟ «ΜΑΤΙ ΤΟΥ ΚΥΚΛΩΝΑ» ΤΗΣ ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
του Ελισαίου Βαγενά
Το φετινό Δεκέμβρη συμπληρώνονται 9 χρόνια από την υποστολή της Κόκκινης σημαίας από το Κρεμλίνο. Τα 9 αυτά χρόνια ήταν ιδιαίτερα δύσκολα για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, που έπρεπε να δράσει στις πρωτόγνωρες συνθήκες που δημιούργησε η ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και στην Ανατολική Ευρώπη καθώς και η ολομέτωπη, πολύπλευρη επίθεση του ιμπεριαλισμού και των διεθνικών μονοπωλίων. Στο «μάτι του κυκλώνα» της αντεπανάστασης βρέθηκε -και τολμούμε να πούμε πως συνεχίζει να βρίσκεται- το κομμουνιστικό κίνημα στην πρώην ΕΣΣΔ και ιδιαίτερα στη Ρωσία. Η πορεία ανασυγκρότησης του Κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα αυτή χαρακτηρίζεται όχι μόνο από την πολυδιάσπαση των δυνάμεων που αυτοπροσδιορίζονται κομμουνιστικές, αλλά και από την έντονη ιδεολογική και πολιτική διαπάλη σε αρκετά ιδιόμορφες συνθήκες.
Η διαπάλη αυτή επηρεάζεται όχι μόνο από την πολιτική ρευστότητα, αλλά και από τις προσπάθειες οργανωτικής ανασυγκρότησης του κινήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι σ’ αυτά τα χρόνια τόσο το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας (ΚΕΚΡ), όσο και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) χρειάστηκε να προχωρήσουν και σε αρκετά έκτακτα συνέδρια, εξαιτίας της ταχύτητας των εξελίξεων στη Ρωσία, αλλά και της ανάγκης καθόδου στις εκλογές, αφού ο εκλογικός νόμος προβλέπει απόφαση κομματικού συνεδρίου για την κάθοδο στις εκλογές. Από εδώ και ο σχετικά υπερβολικός αριθμός συνεδρίων για τα ΚΚ της Ρωσίας.
Πριν 9 χρόνια και ενώ το ΚΚΣΕ είχε τεθεί υπό απαγόρευση, το Νοέμβρη του 1991 στο Σβερντλόφσκ πραγματοποιήθηκε το 1ο Συνέδριο του ΚΕΚΡ. Ηδη το ΚΕΚΡ πραγματοποίησε σ’ αυτό το διάστημα των 9 χρόνων 10 συνέδρια, με το τελευταίο να διεξάγεται στην πόλη Τσελιάμπινσκ στις 20-22 Οκτώβρη του 2000.
Από την άλλη και το ΚΚΡΟ, που επανιδρύθηκε αργότερα το Φλεβάρη του 1993 (κάνοντας το 2ο Συνέδριο, μετρώντας δηλαδή και το 1ο Συνέδριο που είχε κάνει το νεοσύστατο τότε ΚΚΡ στα τελευταία χρόνια ύπαρξης της ΕΣΣΔ), πραγματοποίησε το 7ο Συνέδριό του στις 2-3 Δεκέμβρη 2000.
Στη Ρωσία βέβαια υπάρχουν και άλλα κόμματα που φέρουν τον τίτλο κομμουνιστικό. Ετσι έχουμε το «Κόμμα των Κομμουνιστών της Ρωσίας» με επικεφαλής τον Α. Κριουτσκόφ, το «Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσίας -ΚΚΣΕ», μ’ επικεφαλής τον Πριγκάριν (τα δύο αυτά κόμματα είναι σε πορεία ενοποίησής τους και συνεργάζονται με το ΚΕΚΡ στα πλαίσια της «Ρωσικής Κομμουνιστικής Ενωσης», μιας οργάνωσης συντονισμού των δραστηριοτήτων των ΚΚ της Ρωσίας). Υπάρχει επίσης το «Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα των Μπολσεβίκων» (ΠΚΚΜΠ) (Αντρέεβα), ενώ ένα τμήμα του δημιούργησε το «Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (μπολσεβίκων)» [ΠΚΚ(μπ)] (Λάπιν), καθώς επίσης υπάρχει το «Κομμουνιστικό Κόμμα των Σοβιετικών Κομμουνιστών» (Ανπίλοφ). Πρόσφατα στον πειρασμό να δημιουργήσει το «δικό» του ΚΚ δεν αντιστάθηκε και ο Ολεγκ Σένιν, πρώην μέλος του ΠΓ του ΚΚΣΕ και σήμερα ακόμη Πρόεδρος της Ενωσης ΚΚ-ΚΚΣΕ, ο οποίος ίδρυσε το «Κομμουνιστικό Κόμμα της Ενωσης» (εννοώντας της Ενωση Ρωσίας - Λευκορωσίας).
Σίγουρα αν συνεχίσουμε την έρευνα και καταγραφή θα βρούμε κάμποσες ακόμη οργανώσεις στη Ρωσία που να τιτλοφορούνται «ΚΚ». Η πραγματικότητα όμως λέει ότι από όλες αυτές τις δυνάμεις μόνο δύο έχουν καταφέρει να ενώσουν κάτω από τις σημαίες τους εκατομμύρια ανθρώπους, που πιστεύουν στις ιδέες του κομμουνισμού. Αυτές οι δυνάμεις είναι το ΚΚΡΟ, που στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές πήρε 16.196.024 ψήφους ή το 24,29% και το ΚΕΚΡ που με το συνδυασμό του στις ίδιες εκλογές συγκέντρωσε 1.481.890 ψήφους ή το 2,22%. Να σημειώσουμε ότι στις ίδιες εκλογές του 1999 ένα ποσοστό περίπου 6% μοιράστηκαν μια σειρά ακόμα κόμματα και σχηματισμοί από «τ’ αριστερά», με μεγαλύτερο το ποσοστό 0,61% που συγκέντρωσε το «Σταλινικό Μπλοκ» στο οποίο ηγούνταν ο Ανπίλοφ και ο εγγονός του Στάλιν.
Δεν είναι όμως μόνο οι εκλογές που μαρτυρούν το παραπάνω, αλλά και η ανάπτυξη οργανώσεων στις περισσότερες περιοχές της χώρας, η έκδοση εφημερίδων, η επαφή με το εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα. Αξίζει λοιπόν να δούμε σε τι κατάσταση βρίσκονται σήμερα τα δύο αυτά ΚΚ της Ρωσίας.
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ (ΚΚΡΟ)
Παρά το γεγονός ότι το ΚΚΡΟ παραμένει και μετά τις εκλογές η σημαντικότερη οργανωμένη αντιπολιτευτική πολιτική δύναμη στη χώρα, έχει περιοριστεί ο ρόλος του στην πολιτική σκηνή. Αυτό συμβαίνει γιατί συρρικνώθηκε η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του, με αποτέλεσμα να μην έχει πλέον τη δυνατότητα να «μπλοκάρει» τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και του Προέδρου, όπως μπορούσε να κάνει με την προηγούμενη σύνθεση του κοινοβουλίου. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια το ΚΚΡΟ, παρά τις μεγάλες δυνατότητες που του έδινε η μεγάλη του εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο, δεν μπόρεσε να αποκτήσει σοβαρές οργανωμένες δυνάμεις στο εξωκοινοβουλευτικό, συνδικαλιστικό, μαζικό επίπεδο.
Η κατάσταση για το ΚΚΡΟ χειροτέρεψε εξαιτίας και του γεγονότος της ουσιαστικής διάλυσης στην οποία έχει περιέλθει η «Λαϊκο-Πατριωτική Ενωση της Ρωσίας» (ΛΠΕΡ). Και αυτό γιατί οι γνωστότερες δυνάμεις [η πλειοψηφία του Προεδρείου της ΛΠΕΡ: Α. Ρουτσκόι (Κοινωνικό-Πολιτικό Κίνημα «ΝΤΕΡΖΑΒΑ»), Μ. Λαψίν (Αγροτικό Κόμμα Ρωσίας), Α. Ποντμπεριόζκιν («Πνευματική Κληρονομιά»)] αποχώρησαν είτε προς το κέντρο είτε ανοιχτά προς τις φιλο-κυβερνητικές δυνάμεις. Να σημειωθεί ότι έτσι για πολλοστή φορά η προσπάθεια που κάνει το ΚΚΡΟ για οργάνωση ευρύτερων δυνάμεων (αρχίζοντας από την επανίδρυση του κόμματος το 1993) αποτυγχάνει. Στην προκειμένη όμως περίπτωση, σε αντίθεση με το παρελθόν, το ΚΚΡΟ αποφάσισε να μην παραιτηθεί από τη ΛΠΕΡ, αλλά να την ανασυγκροτήσει.
Στο φόντο αυτό, τμήμα ανώτατων και μεσαίων στελεχών του Κόμματος, με επικεφαλής τον Γκενάντι Σελεζνιόφ (Πρόεδρος της Κρατικής Δούμας και μέλος του Προεδρείου της ΚΕ του ΚΚΡΟ), ίδρυσαν την Πανρωσική κοινωνικό-πολιτική κεντροαριστερή οργάνωση «ΡΩΣΙΑ» με στόχο -όπως υποστηρίζουν- την ενοποίηση των λαϊκό-πατριωτικών, κεντροαριστερών δυνάμεων σε μια εποικοδομητική, «προγραμματική» και όχι «στείρα» αντιπολίτευση προς τον Πούτιν. Λόγος γίνεται για την ίδρυση μιας συμπολιτευόμενης προς τον Πρόεδρο Πούτιν οργάνωσης, που εντάχθηκε στη δύναμη της ΛΠΕΡ. Με δηλώσεις του ο Σελεζνιόφ τοποθετήθηκε υπέρ της συγκρότησης αυτού του «αριστερού, δημοκρατικού συνασπισμού», όπως αυτοαποκαλείται η νέα οργάνωση, που όμως δε θα αντιστρατεύεται το ΚΚΡΟ, αλλά θα το συμπεριλάβει στους κόλπους της.
Η ηγεσία του ΚΚΡΟ, αν και επίσημα τοποθετήθηκε ενάντια στην ίδρυση της «ΡΩΣΙΑΣ», δεν πήρε κάποια οργανωτικά μέτρα για να εμποδίσει την εμφάνισή της.
Ο αστικός τύπος της Ρωσίας κάνει λόγο καταρχήν για μια προσπάθεια να «μεταλλαχτεί» το ΚΚΡΟ από τα μέσα, από κείνα τα στελέχη που ανοιχτά πια δηλώνουν πως προσβλέπουν σε ένα μεγάλο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που θα αναλάβει την κυβερνητική εξουσία. Δεν αποκλείουν μάλιστα και την περίπτωση διάσπασης του ΚΚΡΟ. Ταυτόχρονα, προβάλλουν τη ίδρυση της νέας οργάνωσης, ως ένα «νέο» και «σύγχρονο» ΚΚ.
Τα παραπάνω γεγονότα, που είναι γνωστά στη ρωσική κοινωνία, προβληματίζουν και το ίδιο το ΚΚΡΟ. Να τι έγραφαν οι «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο»: «Οι αιτίες των αποτυχιών θα πρέπει να ψαχτούν από τη μια πλευρά στο ότι τα αποθέματα που το κόμμα συσσώρευσε τα τελευταία χρόνια δεν έγινε κατορθωτό να χρησιμοποιηθούν με την ανάλογη αποτελεσματικότητα. Κατακτώντας ισχυρές θέσεις στο κοινοβούλιο, στα όργανα της αντιπροσωπευτικής και εκτελεστικής εξουσίας των υποκειμένων της Ομοσπονδίας, το ΚΚΡΟ δεν μπόρεσε να τις μεταχειριστεί σ’ όλο τους το μέγεθος. Από την άλλη πλευρά το κόμμα δεν είχε στη διάθεσή του μια σειρά από σημαντικότατα μέσα για να επιδράσει στην εξέλιξη της πολιτικής κατάστασης. Πρώτα απ’ όλα δεν έγινε κατορθωτό να οργανώσει μαζικές εξωκοινοβουλευτικές δραστηριότητες των εργαζομένων για την υποστήριξη των αιτημάτων της αντιπολίτευσης. Ούτε μπόρεσε να συγκροτήσει ένα ισχυρό δίκτυο δικών του ΜΜΕ. Δεν μπόρεσε να συντονίσει τη δουλιά των περιοχών της Πατριωτικής ζώνης (σημ. εννοεί τις περιοχές όπου είχαν εκλεγεί κυβερνήτες των πατριωτικών δυνάμεων), για την εφαρμογή μιας άλλης πολιτικής.
Η πείρα των τελευταίων χρόνων αποδεικνύει ότι το ΚΚΡΟ δεν μπορεί να επιτύχει τους προγραμματικούς του στόχους μόνο με τις δυνάμεις των μελών και των οργανώσεών του. Το Κόμμα αναπόφευκτα πρέπει πιο ενεργητικά να δράσει μέσω των εκπροσώπων του που δρουν μέσα στα συνδικάτα, στις νεολαιίστικες, γυναικείες οργανώσεις, σ’ αυτές των βετεράνων του πολέμου, σ’ άλλες μαζικές οργανώσεις των εργαζομένων, κινητοποιώντας τες στον αγώνα για τα ζωτικά δικαιώματα και συμφέροντα του εργαζόμενου λαού. Είναι απαραίτητο να υψωθεί σε νέο επίπεδο η δουλιά των κομμουνιστών στα όργανα της αντιπροσωπευτικής και εκτελεστικής εξουσίας, στην τοπική αυτοδιοίκηση»[1].
Στο ίδιο ντοκουμέντο σημειώνεται ότι: «...Πρέπει να αναγνωρίσουμε πως το ΚΚΡΟ μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να γίνει μια δύναμη «κλειδί» για το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα. Και ακριβώς εξαιτίας της αδύνατης επιρροής των κομμουνιστών το εργατικό κίνημα παραμένει ακόμη σε εμβρυακή κατάσταση»[2].
Ταυτόχρονα, μετά από 7 χρόνια δράσης το ΚΚΡΟ μοιάζει να αναγνωρίζει επίσης ότι: «...η κατάκτηση επιρροής στο εργατικό κίνημα αποτελεί για το κόμμα στόχο όχι λιγότερο σημαντικό από την πάλη για ψήφους στις εκλογές για τα όργανα εξουσίας»[3].
Το ΚΚΡΟ, παρά την κρίση που πέρασε η ΛΠΕΡ, προσπαθεί να την ανασυγκροτήσει. Ετσι στο κείμενο των «Θέσεων» υπογραμμίζεται ότι: «...Το ΚΚΡΟ θα πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία της ανανέωσης της πλατιάς ένωσης των λαϊκο-πατριωτικών δυνάμεων. Αυτή η ένωση θα πρέπει πρώτα από όλα να γίνει ένωση υπαρκτών κοινωνικών δυνάμεων και όχι μεμονωμένων, περισσότερο ή λιγότερο γνωστών, προσωπικοτήτων. Ακριβώς σ’ αυτήν την κατεύθυνση αναπτύσσεται σήμερα η ΛΠΕΡ.
Από τη σύνθεσή της διαγράφτηκαν οι αποστάτες, ενώ οι γραμμές της ΛΠΕΡ συμπληρώθηκαν από ολόκληρα συνδικάτα, επιστημονικές σχολές, επιχειρηματικές δομές. Το ΚΚΡΟ θα πρέπει και στο μέλλον να προσπαθεί να ενώσει σε μια πλατιά ένωση την πολιτική εμπειρία των κομμάτων, τις οργανωτικές δυνατότητες των συνδικάτων, το διανοητικό δυναμικό της επιστημονικής κοινότητας και τα υλικά αποθέματα των επιχειρηματικών κύκλων»[4].
Η αναφορά στους «επιχειρηματικούς κύκλους» δεν είναι τυχαία, αφού το ΚΚΡΟ στο σοσιαλισμό που οραματίζεται προβλέπει ότι: «...η οικονομική πολυμορφία της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής τίθεται στην υπηρεσία της σοσιαλιστικής δημιουργίας, όπου το κάθε οικονομικό σύστημα διατηρείται εφόσον δεν έχει αυτοεξαντληθεί...»[5].
Σήμερα βέβαια το ΚΚΡΟ το απασχολεί η λεγόμενη «κόκκινη πατριωτική ζώνη», δηλαδή εκεί που έχουν εκλεγεί κυβερνήτες με την υποστήριξη της ΛΠΕΡ. Στις «Θέσεις» υπογραμμίζεται ότι: αυτή η ζώνη «θα πρέπει στην πράξη να μετατραπεί σε σχολείο εναλλακτικής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, σε σχολείο λαϊκής εξουσίας. Να επιτευχθεί τα νομοσχέδια και άλλες πρωτοβουλίες που δε γίνεται κατορθωτό να περάσουν σε ομοσπονδιακό επίπεδο, όπως π.χ. για το μίνιμουμ των αναγκών διαβίωσης, την αύξηση των μισθών, συντάξεων, υποτροφιών, την παροχή δωρεάν αναγνωστικών και ζεστών πρωινών στους μαθητές να εγκρίνονται και να υλοποιούνται σε τοπικό επίπεδο»[6].
Σ’ ό,τι αφορά την κομματική οικοδόμηση το ΚΚΡΟ θέτει ως στόχο του: «Στη διάρκεια ενάμιση έως δύο χρόνων να φτάσει το τιράζ των κεντρικών κομματικών εφημερίδων στο 1.000.000 αντίτυπα», όπως και την επαναδραστηριοποίηση των κομματικών δυνάμεων στους χώρους δουλιάς.
Τέλος, στις «Θέσεις» μπορεί κανείς να βρει και την παρακάτω διατύπωση: «Είναι απαράδεκτες οι δημόσιες τοποθετήσεις των κομμουνιστών, ιδιαίτερα των ηγετών, που έρχονται σε αντίθεση με το Πρόγραμμα του ΚΚΡΟ, τις αποφάσεις των συνεδρίων του, των συνδιασκέψεων και ολομελειών της ΚΕ. Το Κόμμα βλέπει τον κίνδυνο της αριστερίστικης και δεξιάς παρέκκλισης στις γραμμές του και συνεχίζει τη δουλιά για την εξάλειψή τους»[7].
Να σημειωθεί ότι οι «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ» εγκρίθηκαν από το πρόσφατο 7ο Συνέδριο του Κόμματος, το Νοέμβρη του 2000, που τις διαμόρφωσε σ’ ένα ντοκουμέντο «Αμεσων καθηκόντων του ΚΚΡΟ».
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ (ΚΕΚΡ)
Το ΚΕΚΡ στο διάστημα που πέρασε, (αν και εκλογικά λόγω της μεγάλης πόλωσης συρρικνώθηκε σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές του 1995 σχεδόν κατά 50%), κατάφερε να διατηρηθεί ως υπολογίσιμη δύναμη. Καταρχήν είναι το 7ο κόμμα σε εκλογική δύναμη και το 1ο εξωκοινοβουλευτικό.
Εκείνο που όμως έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι στο διάστημα που πέρασε το ΚΕΚΡ βρέθηκε στην πρωτοπορία μεγάλου μέρους των εργατικών κινητοποιήσεων που έγιναν στη Ρωσία, είτε μέσω των νέων ταξικών συνδικάτων «Ζασίτα» είτε μέσω τμημάτων των «παλιών» συνδικάτων, της «Ομοσπονδίας των Ανεξάρτητων Συνδικάτων». Αυτό το γεγονός έχει οδηγήσει ορισμένες από τις οργανώσεις του ΚΕΚΡ να αποκτήσουν ρίζες στους εργαζομένους. Με βάση και τις αποφάσεις του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ η δουλιά στα συνδικάτα χαρακτηρίζεται ως το σημαντικότερο καθήκον του Κόμματος. Το Κόμμα προσανατολίζεται να διοργανώσει μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2001 μια πλατιά, κοινή συνδιάσκεψη του ΚΕΚΡ, των «Σοβιέτ των Εργατών» και των συνδικάτων «Ζασίτα» με θέμα «Εργατικό κίνημα: κατάσταση και προοπτικές. Ο ρόλος των συνδικάτων»[8].
Ενα δεύτερο ζήτημα στο οποίο το 10ο Συνέδριο του ΚΕΚΡ έδοσε ιδιαίτερη προσοχή είναι η κατάσταση του νεολαιίστικου κινήματος. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το κομμουνιστικό νεολαιίστικο κίνημα μετά τις ανατροπές περνά μια φάση αναδιοργάνωσης. Αρχικά οι νέες κομσομόλικες οργανώσεις που εμφανίστηκαν δήλωναν «αυτόνομες» από τα ΚΚ. Σιγά-σιγά αυτή η κατάσταση ξεπερνιέται. Ηδη το ΚΚΡΟ έχει τη δική του οργάνωση νεολαίας, την «Ενωση Κομμουνιστικής Νεολαίας Ρωσικής Ομοσπονδίας» (ΕΚΝΡΟ). Αριστερότερα αυτής της οργάνωσης βρίσκεται η «Επαναστατική Κομμουνιστική Ενωση Νεολαίας Μπολσεβίκων» (ΕΚΕΝμπ). Μεγάλο τμήμα αυτής της οργάνωσης προσανατολίζεται στο ΚΕΚΡ, όμως όπως σημειώνεται στις αποφάσεις του τελευταίου συνεδρίου του Κόμματος: «Σήμερα το Κόμμα δε διαθέτει μια βάση, μια πλατιά νεολαιίστικη οργάνωση, από την οποία θα μπορούσε να παίρνει νέα στελέχη, πιστά στην υπόθεση του σοσιαλισμού και της αναγέννησης της εξουσία των εργαζομένων.
Στην ΕΚΕΝμπ (στην ηγεσία και στην πλειοψηφία των οργανώσεων) είναι ισχυρές οι τάσεις παρέκκλισης από την πρακτική δουλιά, την προπαγάνδα, τη διαφώτιση της νέας γενιάς της εργατικής τάξης, παρατηρείται αύξηση των θνησιγενών μοδάτων τάσεων του αριστερισμού, αντιπαράθεσης ανάμεσα σε νεαρούς τεχνίτες της επαναστατικής φρασεολογίας με την παλιά γενιά»[9].
Το ΚΕΚΡ στην κατεύθυνση καλυτέρευσης της κατάστασης αποφάσισε να πάρει μια σειρά μέτρα, όπως η δημιουργία νεολαιίστικων τμημάτων στο Κόμμα, η προσπάθεια καθοδήγησης των οργανώσεων της ΕΚΕΝμπ από τις κομματικές δυνάμεις, ο προσανατολισμός των νεολαιίστικων τμημάτων και της ΕΚΕΝμπ στα προβλήματα, τις ανησυχίες και στην οργάνωση των αγώνων της νεολαίας. Επίσης ο Α΄ Γραμματέας της ΚΕ της ΕΚΕΝμπ Ο. Αλεξέεφ εκλέχτηκε αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του ΚΕΚΡ. Ετσι το ΚΕΚΡ θεωρεί ότι μέσα από ένα σύνολο οργανωτικών και ιδεολογικοπολιτικών μέτρων θα καταφέρει να προσανατολίσει σωστά την οργάνωση της ΕΚΕΝμπ και να μαζικοποιήσει το νεολαιίστικο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας. Φαίνεται ότι το συνέδριο του ΚΕΚΡ δεν «έβαλε το μαχαίρι στο κόκαλο». Ισως άλλωστε γι’ αυτό η πρώτη τακτική συνεδρίαση της ΚΕ του Κόμματος μετά το συνέδριο, όπως είναι από τώρα γνωστό, θα ασχοληθεί με τα ζητήματα της νεολαίας.
Τέλος, ένα τρίτο ζήτημα, το οποίο απασχολεί ιδιαίτερα το ΚΕΚΡ, είναι αυτό της οργάνωσης και κυκλοφορίας της κεντρικής εφημερίδας του Κόμματος. Σήμερα, ούτε το ΚΕΚΡ ούτε το ΚΚΡΟ έχουν επιλύσει το πρόβλημα της καθημερινής έκδοσης και κυκλοφορίας εφημερίδας. Το ΚΚΡΟ απ’ αυτήν την άποψη είναι σε καλύτερη θέση, αφού η πανρωσικής κυκλοφορία εφημερίδα «Σοβιετική Ρωσία» κυκλοφορεί 3 φορές την εβδομάδα, ενώ η αντίστοιχη του ΚΕΚΡ «Εργαζόμενη Ρωσία» 2 φορές το μήνα. Και τα δύο κόμματα, εξαιτίας των μεγεθών της Ρωσίας και της πολυέξοδης κυκλοφορίας εφημερίδας σε όλη τη χώρα, λύνουν σήμερα το ζήτημα της πληροφόρησης μέσω ενός πλατιού δικτύου τοπικών κομματικών εφημερίδων. Το 10ο Συνέδριο του ΚΕΚΡ έβαλε στόχο την αύξηση της κυκλοφορίας της κεντρικής εφημερίδας του κόμματος στα 100.000 αντίτυπα, κάτι που σημαίνει τριπλασιασμό σε σχέση με τα 32.000 φύλλα που δίνει σήμερα[10]. Ανάγκη ιδιαίτερα σημαντική σήμερα για το ΚΕΚΡ, αφού σε πολλές περιοχές της Ρωσίας αγνοείται ακόμη κι η ύπαρξή του, εξαιτίας της έλλειψης κομματικών δυνάμεων ή της παρουσίας εφημερίδων του.
Τέλος, είναι αναγκαίο να αναφερθεί κανείς στην ίδρυση του «Ενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος» (εννοείται της Ενωσης Ρωσίας-Λευκορωσίας) και στη στάση που κράτησε απέναντι σ’ αυτό το ΚΕΚΡ. Το καλοκαίρι του 2000, ταυτόχρονα με την ίδρυση της «ΡΩΣΙΑΣ» από το Σελεζνιόφ, ένα άλλο μέλος της ΚΕ του ΚΚΡΟ και πρώην μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ, που σήμερα είναι Πρόεδρος του Συμβουλίου της Ενωσης ΚΚ-ΚΚΣΕ, ο Ολεγκ Σένιν ίδρυσε το Ενωσιακό ΚΚ.
Η κίνηση αυτή του Σένιν αν και τυπικά φαινόταν «ενωτική», αφού πρότεινε την ενοποίηση των ΚΚ της Ρωσίας και Λευκορωσίας σε ένα κόμμα, στην πραγματικότητα λειτουργούσε διασπαστικά. Οχι μόνο ως προς το ΚΚΡΟ, που ευθέως αρνήθηκε να συμμετάσχει σ’ ένα τέτιο εγχείρημα, αλλά και προς το ΚΕΚΡ και το ΚΚ Λευκορωσίας, την άποψη των οποίων δεν έλαβε καν υπόψη. Αρχικά το ΚΕΚΡ δεν είδε αρνητικά τη δημιουργία του «ΕΚΚ», εκτιμώντας την κριτική που ασκεί από τα αριστερά στο ΚΚΡΟ, αλλά ταυτόχρονα σημείωσε ότι αυτό το εγχείρημα δεν μπορεί να πάρει «σάρκα και οστά» χωρίς και σε αντίθεση με το ΚΕΚΡ και το ΚΚ Λευκορωσίας, διαλύοντας μάλιστα το κεντρικό καθοδηγητικό όργανο (ΚΕ) σε ρωσικό επίπεδο. Πάντως στις αποφάσεις του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ σημειώνεται ότι η ΚΕ του ΚΕΚΡ: «θα συνεχίσει τις συνομιλίες για την ενοποίηση με το «Κόμμα των κομμουνιστών της Ρωσίας» (ΚΚΡ), τα Κόμματα της «Ρωσικής Κομμουνιστικής Ενωσης» (σημ. όπου συμμετέχουν εκτός του ΚΕΚΡ και του ΚΚΡ, το ΚΚΡ-ΚΚΣΕ και το ΠΚΚΜΠ), με το ΕΚΚ, με άλλα αριστερά κόμματα, με αφετηρία τη διατήρηση της πολιτικής γραμμής του ΚΕΚΡ, την αυτοτέλεια του ΚΕΚΡ ως πολιτικού υποκειμένου»[11].
ΚΚΡΟ ΚΑΙ ΚΕΚΡ. ΣΗΜΕΙΑ ΑΙΧΜΗΣ...
Ενδιαφέρον όμως έχει να εστιάσουμε σ’ εκείνα τα σημεία, μέσα από τα οποία φαίνεται καλύτερα ο προσανατολισμός του κάθε κόμματος, αλλά και οι πιθανές μελλοντικές εξελίξεις στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Η ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ.
Η ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟ ΠΟΥΤΙΝ
Οπως και στη Δυτική Ευρώπη, έτσι και στη Ρωσία δε θα μπορούσε να μην απασχολεί το ζήτημα της συμμετοχής των κομμουνιστών στις αστικές κυβερνήσεις. Πολύ περισσότερο που μετά την εμφάνιση του Πούτιν η πολιτική κατάσταση στη Ρωσία έχει κι ορισμένα νέα χαρακτηριστικά.
Επί πρωθυπουργίας Πριμακόφ και προεδρίας Γιέλτσιν, ένα σημαίνον στέλεχος του ΚΚΡΟ, ο Γ. Μασλιουκόφ διατέλεσε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Για το ΚΚΡΟ αυτό το ζήτημα της συμμετοχής στην κυβέρνηση είναι ένα ζήτημα «πρώτης γραμμής». Να τι γράφουν σχετικά οι «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ»: «Τώρα πλέον το κυρίαρχο καθεστώς, αφού έχει πειστεί ότι δεν είναι αποδοτικές οι προσπάθειες εξοστράκισης του ΚΚΡΟ από την πολιτική, προσπαθεί να το «συμμορφώσει», του προτείνει το ρόλο ενός κόμματος «στα πλαίσια του συστήματος» και της συνέχισης της ίδιας καταστροφικής πολιτικής, οικονομικής και πολιτικής γραμμής.
Το ΚΚΡΟ δεν αποδέχεται για τον εαυτό του μια τέτια προοπτική. Η πραγματική λαϊκή εξουσία και ο σοσιαλισμός ήταν και παραμένουν ο στρατηγικός του στόχος...»[12].
Αυτά γράφονται στο ντοκουμέντο των «Θέσεων». Να όμως πως προσεγγίζει το θέμα ο Πρόεδρος του ΚΚΡΟ Γκ. Ζιουγκάνοφ σε προσυνεδριακή του συνέντευξη: «Θεωρώ ότι πρέπει αντικειμενικά να εξετάσουμε τα παρακάτω ζητήματα: Πρώτο: η εξουσία. Το ζήτημα «να μπούμε ή να μην μπούμε;» έχει λυθεί από καιρό. Δε γίνεται να μην μπούμε. Οποιος δε συμμετέχει στην επίλυση των σοβαρών προβλημάτων πάντα έχει άδικο. Εάν εμείς οι κομμουνιστές προσπαθούμε να τα επιλύσουμε, τότε θα πρέπει να έχουμε εξουσιαστικές αρμοδιότητες, μοχλούς εξουσίας...»[13].
Το ζήτημα, όπως είναι κατανοητό, δεν είναι «φιλολογικό» ούτε αφορά τη σοσιαλιστική προοπτική. Είναι φανερό ότι λόγος γίνεται για τη συμμετοχή στη σημερινή κυβέρνηση. Ηδη το τμήμα του ΚΚΡΟ το οποίο εκπροσωπεί ο Γκ. Σελεζνιόφ ανοιχτά τάσσεται υπέρ της υποστήριξης του Προέδρου Πούτιν. Το ίδιο το ΚΚΡΟ κρατά μια στάση «εποικοδομητικής κριτικής» προς την κυβέρνηση. Ετσι χαιρετίζει ορισμένα μέτρα, αλλά από την άλλη καταδικάζει και κριτικάρει άλλα, κυρίως αυτά που αφορούν την ασκούμενη οικονομική πολιτική.
Το ΚΕΚΡ με τις αποφάσεις και του τελευταίου συνεδρίου τάσσεται στην αντιπολίτευση της σημερινής κυβέρνησης και του Προέδρου, και χαρακτηρίζει «ανυπόστατες τις ελπίδες ότι ο διάδοχος του Γιέλτσιν ... θα επιλύσει τα ζωτικά προβλήματα της εργατικής τάξης, των εργαζομένων της Ρωσικής Ομοσπονδίας»[14].
Η ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
«Η σύγχρονη περίοδος της ρωσικής ιστορίας χαρακτηρίζεται πρώτα απ’ όλα από την πολιτική του κυρίαρχου καθεστώτος για την παλινόρθωση του καπιταλισμού, για τη διαμόρφωση μιας εγκληματο-μαφιόζικης τάξης των «στρατηγικών ιδιοκτητών»»[15], υποστηρίζουν οι «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ». Από το παραπάνω απόσπασμα φαίνεται ότι το ΚΚΡΟ δεν έχει καταλήξει γύρω από τη διαμόρφωση του καπιταλισμού, την ολοκλήρωση της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στη σημερινή Ρωσία 9 χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ.
Αντίθετη εκτίμηση κάνει το ΚΕΚΡ. Ετσι στην εισήγηση της ΚΕ του ΚΕΚΡ στο 10ο Συνέδριο, που διάβασε ο Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του Κόμματος Βίκτωρ Τιούλκιν εκτιμάται «το πέρασμα της ανάπτυξης του καπιταλισμού σε μια νέα περίοδο. Σ’ αυτήν την περίοδο η κρατούσα την εξουσία νεοεμφανιζόμενη τάξη των εκμεταλλευτών πέτυχε την υλοποίηση του καθήκοντος της διαφύλαξης των αμυντικών της γραμμών, της σταθεροποίησης του πολιτικού και οικονομικού συστήματος»[16].
Οπως το ζήτημα της συμμετοχής στην κυβέρνηση έτσι και το ζήτημα της ολοκλήρωσης ή μη της καπιταλιστικής παλινόρθωσης είναι μια ιδιαίτερα σημαντική διαφορά ανάμεσα στο ΚΚΡΟ και το ΚΕΚΡ, που επηρεάζει άμεσα τη χάραξη της πολιτικής των δύο κομμάτων.
Μάλιστα το ΚΚΡΟ στις «Θέσεις» του δεν κάνει λόγο για καπιταλισμό, αλλά για «καταστροφική πολιτική» ή στην καλύτερη περίπτωση για «πολιτική του καπιταλισμού». Σημειώνει μάλιστα το εξής: «...πρόκειται για μια πολιτική με ασύμφορους στόχους και μέσα, που αντιτίθεται στην ιστορική εμπειρία της Ρωσίας και στις παραδόσεις των λαών της. Οδηγεί στην αποσύνθεση της κοινωνίας και στην καταστροφή του κράτους»[17].
Δεν πρόκειται για μια νέα αντίληψη στην πολιτική ζωή της Ρωσίας. Αφού είναι γνωστό ότι η «αταξική» προσέγγιση του κράτους και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης κυριαρχεί σε μεγάλο μέρος της λεγόμενης «πατριωτικής αντιπολίτευσης», αλλά και σε έντυπες εργασίες του Γκ. Ζιουγκάνοφ. Οπωσδήποτε πρόκειται για μια αντιιστορική προσέγγιση των αντιθέσεων στη σημερινή Ρωσία. Οι αναφορές στην «ιδιόμορφη ψυχή του ρωσικού λαού» που είναι τάχα ασυμβίβαστη με τον καπιταλισμό δε λύνουν το πρόβλημα. Και αυτό γιατί στην ανάπτυξη κάθε εθνότητας, έθνους, λαού όπως και του ρωσικού υπάρχει η πολιτιστική ιστορική ιδιαιτερότητα (γλώσσα, παράδοση, πολιτισμός). Αυτή όμως η ιδιαιτερότητα, δεν είναι αμετάβλητη στους αιώνες. Ο ρωσικός λαός έχει τη δική του ιστορικο-πολιτιστική κληρονομιά, από την οποία δεν μπορεί να σβηστεί η σοβιετική, σοσιαλιστική πολιτιστική ανάπτυξη, δε σημαίνει όμως πως αυτή είναι σήμερα και στο μέλλον η κυρίαρχη. Εκτός αυτού, η αναφορά που γίνεται στην «ιστορική εμπειρία της Ρωσίας» αφορά συνολικά όλες τις εποχές ύπαρξης της Ρωσίας, «τσουβαλιάζοντας» έτσι το λαϊκό πολιτισμό, αλλά και τη σοβιετική περίοδο ανάπτυξης, με την άλλοτε κυρίαρχη τσαρική παράδοση. Οπως συνηθίζεται να λέγεται πλέον στη Ρωσία, εδώ «ανακατεύεται το «κόκκινο» με το «λευκό» ιδανικό». Εννοείται ότι από ένα τέτιο «ανακάτεμα», ο «κοινός παρανομαστής» που θα βγει κάθε άλλο παρά θα έχει σχέση με την πραγματικότητα. Ετσι π.χ. άλλου είδους «ισχυρό κράτος» ήταν επί εποχής του Μ. Πέτρου και άλλου είδους «ισχυρό κράτος» ήταν εκείνο που σύντριψε το φασισμό. Οποιος λοιπόν μπερδεύει τα πράγματα καταλήγει στον εκλεκτικισμό, που με τη σειρά του οδηγεί στην αναίρεση της διαλεκτικής υλιστικής ανάλυσης της ιστορίας.
Στο ίδιο κείμενο των «Θέσεων της ΚΕ του ΚΚΡΟ» υπάρχει και η εξής περιγραφή των αντιθέσεων στη σημερινή Ρωσία: «Σήμερα η Ρωσία είναι ένα κουβάρι αντιθέσεων, που είναι άλυτες με τη σημερινή πολιτική και υπό το σημερινό πολιτικό καθεστώς. Το κυριότερο από αυτά είναι ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους εκμεταλλευόμενους και τους εκμεταλλευτές, ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο. Ταυτόχρονα την κοινωνία πιέζει η αντίθεση μεταξύ των εθνικών συμφερόντων της χώρας και της δουλικής ετοιμότητας της εξουσίας να δράσει με βάση τις υπερατλαντικές υποδείξεις. Ανάμεσα στις προσπάθειες αναγέννησης της Ρωσίας και της προσπάθειας του πολυεθνικού κεφαλαίου να διαμελίσει την Πατρίδα μας. Ανάμεσα στην αιώνια φιλία των λαών και το άπληστο συμφέρον της μπουρζουαζίας για εμφύτευση του εθνικού εγωισμού και του διαχωρισμού. Ανάμεσα στο λαϊκό πατριωτισμό και τη θέληση του καθεστώτος να «ιδιοποιηθεί» την αγάπη προς την Πατρίδα, να τη θέσει στην υπηρεσία των αντιδραστικών δυνάμεων. Ανάμεσα στη φυσική τάση των πολιτών για μια ήρεμη και εξασφαλισμένη ζωή και την αυξανόμενη εχθρότητα και εγκληματικότητα. Ανάμεσα στη δίψα του λαού για τη διατήρηση της κουλτούρας του και την εμφύτευση της αντιπνευματικότητας...»[18].
ΤΑ ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ, Ο «ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ» ΚΑΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ
Τα τελευταία χρόνια από τις δυνάμεις της ΛΠΕΡ και του ΚΚΡΟ χρησιμοποιούνταν κατά κόρο η ιδιαίτερα ασαφής και επικίνδυνη έννοια «κρατικός πατριωτισμός». Μετά την εκλογή Πούτιν βλέπουμε να περνά αυτή η έννοια σε κάποια ...«διαθεσιμότητα». Στα «Αμεσα καθήκοντα του ΚΚΡΟ», που ενέκρινε το 7ο Συνέδριο σημειώνεται ότι: «Το κυρίαρχο καθεστώς όλο και συχνότερα και ευρύτερα προστρέχει στην πατριωτική φρασεολογία...
Εμείς ξεκινάμε από το ότι η ενίσχυση του κράτους δε σημαίνει ενίσχυση του γραφειοκρατικού και κατασταλτικού μηχανισμού. Η πραγματική ενίσχυση είναι η αποκατάσταση της λαϊκής εξουσίας, ο αυστηρός λαϊκός έλεγχος του κρατικού μηχανισμού, η αλλαγή της πολιτικής υπέρ των συμφερόντων της εργαζόμενης πλειοψηφίας.
Για την επίτευξη αυτού του υψηλού στόχου, για χάρη της υπεράσπισης των ζωτικών συμφερόντων των ανθρώπων της εργασίας οι κομμουνιστές συμμετέχουν στη Δούμα, στα νομοθετικά και εκτελεστικά όργανα των υποκειμένων της Ομοσπονδίας, στην τοπική αυτοδιοίκηση»[19].
Στο παραπάνω απόσπασμα γίνεται μια προσπάθεια να εξηγήσει το ΚΚΡΟ πώς εννοεί το σύνθημα της «ισχυροποίησης του κράτους». Σύνθημα το οποίο είχε από την ίδρυσή του και το οποίο έχει πλήρως προσεταιριστεί σήμερα ο Πρόεδρος Πούτιν.
Η διαφοροποίηση του ΚΚΡΟ στο συγκεκριμένο ζήτημα, με τις ερμηνείες που προστέθηκαν, δεν είναι άσχετη με το ότι αυτή έγινε αντικείμενο σφοδρής κριτικής από μεριάς του ΚΕΚΡ και άλλων μικρότερων κομμουνιστικών δυνάμεων. Οι δυνάμεις αυτές κατηγορούν το ΚΚΡΟ για στάση βαθιά αντιμαρξιστική, που δεν έχει καμία σχέση με τη μαρξιστικό-λενινιστική θεωρία για το κράτος, ως καθαρά ταξικού μηχανισμού και μέσου διατήρησης της πολιτικής εξουσίας της κυρίαρχης οικονομικά τάξης. Το κράτος για τους κομμουνιστές είναι όργανο καταπίεσης, καταστολής και εξάσκησης βίας της μιας τάξης πάνω στην άλλη.
Το ότι η ιδέα του «κρατικού πατριωτισμού» είναι επικίνδυνη προκύπτει κι από την παρακάτω εκτίμηση των «Θέσεων» του ΚΚΡΟ: «...στην πράξη οι ιδέες του ισχυρού κράτους ευνουχίζονται και μπαίνουν στην υπηρεσία των συμφερόντων της ολιγαρχίας. Το «ισχυρό κράτος» συνδυασμένο με τη φιλελεύθερη πολιτική αποτελεί τον ευθύ δρόμο προς ένα στρατιωτικό-αστυνομικό καθεστώς. Το ΚΚΡΟ θεωρεί απαράδεκτη την οποιαδήποτε υποστήριξη σε μια τέτια πολιτική»[20]. Μάλιστα την ίδια εκτίμηση κάνει το ΚΕΚΡ που, σε ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του σχετικά με τις αποφάσεις του 10ου Συνεδρίου, σημειώνει ότι: «Το καθεστώς Πούτιν αυθαίρετα ερμηνεύει το Σύνταγμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, καταπατώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα, χτίζοντας τη δομή της απόλυτης προεδρικής εξουσίας... Το συνέδριο καθόρισε την αναγκαιότητα καταπολέμησης του απολυταρχισμού, που προσπαθεί να περικόψει την αστική δημοκρατία και προσδιόρισε τα συγκεκριμένα μέτρα για την προετοιμασία του κόμματος στη δουλιά σε ιδιαίτερα σύνθετες και σκληρές συνθήκες, που εμφανίζονται εξαιτίας της φασιστικοποίησης του πολιτικού συστήματος του Πούτιν»[21].
ΤΟ «ΧΡΥΣΟ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ» ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΙΝΗΜΑ
Σύμφωνα με τον Γκ. Ζιουγκάνοφ, στην προαναφερόμενη συνέντευξη, σήμερα εμφανίζεται «μια ποιοτικά νέα αντίθεση ανάμεσα στις χώρες του «χρυσού δισεκατομμυρίου» και την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Το «χρυσό δισεκατομμύριο» θέλει να ζήσει και να ανθίσει, ενώ οι υπόλοιποι θα πρέπει να το υπηρετούν»[22]. Ταυτόσημες αναφορές έγιναν και σε τρία σημεία της εισήγησης στο 7ο Συνέδριο του Κόμματος.
Πρόκειται για άποψη εντελώς απλοϊκή, αντιεπιστημονική, που δεν έχει βέβαια σχέση με το μαρξισμό. Βεβαίως υπάρχουν οι αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες που ‘χουν φτάσει σ’ ένα υψηλό επίπεδο ζωής, κατανάλωσης για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού τους, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες, αλλά με τον τρόπο που χρησιμοποιείται αυτή η ιδέα δίνει την εντύπωση πως αυτές οι χώρες έχουν ανατρέψει την αντίθεση εργασίας - κεφαλαίου και αφεντικά και εργάτες ζουν σε πλήρη αρμονία εκμεταλλευόμενοι από κοινού τον υπόλοιπο κόσμο. Και σε παλαιότερες εποχές υπήρχαν τέτιες απόψεις. Οι κλασσικοί του μαρξισμού-λενινισμού αναγνώριζαν πως στις ιμπεριαλιστικές χώρες η αστική τάξη χρησιμοποιεί τμήμα των κερδών της από την εκμετάλλευση άλλων λαών και το διαθέτει για να εξαγοράζει τμήματα της εργατικής τάξης της χώρας της, όμως σημείωναν πως πρόκειται για τη μειοψηφία του προλεταριάτου[23]. Ιδιαίτερα σήμερα, με την προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων τα τμήματα αυτά περιορίζονται και επεκτείνονται τα φαινόμενα ακραίας φτώχειας, ακόμα και στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι στρώμα «εργατικής αριστοκρατίας» υπάρχει και στις εξαρτημένες στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Επίσης με την ορολογία του «χρυσού δισεκατομμυρίου» αποσιωπάται η έννοια «ιμπεριαλισμός». Ισως άλλωστε δεν είναι άσχετο το ότι στο κείμενο των «Θέσεων της ΚΕ του ΚΚΡΟ» ούτε μια φορά δεν υπάρχει η λέξη «ιμπεριαλισμός» ή παράγωγά της. Ενώ συνολικά σε όλα τα ντοκουμέντα και αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου ο όρος «ιμπεριαλιστική» αναφέρεται μόνο μια φορά, όπου γίνεται λόγος περί «ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποίησης». Ο όρος συνοδεύεται από μια καταγραφή αύξησης των φαινομένων κρίσης σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας παγκόσμια, τις ρίζες της οποίας όμως δεν τις ερμηνεύει με την όξυνση της γενικής κρίσης του καπιταλισμού, κάτι που θα αναδείκνυε και την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού.
Η αποδοχή της αντίληψης του «χρυσού δισεκατομμυρίου» εκτός των παραπάνω έχει άμεση σχέση και με το διεθνές εργατικό κίνημα. Γίνεται φανερό ότι όποιος υποστηρίζει μια τέτια αντίληψη δεν μπορεί να συμφωνήσει και με την ενότητα της εργατικής τάξης, του κομμουνιστικού κινήματος. Ο ίδιος ο Γκ. Ζιουγκάνοφ γράφει, παρουσιάζοντας το ΚΚΡΟ πως «οι νέοι κομμουνιστές …παραιτήθηκαν από το σύνθημα του “προλεταριακού διεθνισμού” που έκρυβε από πίσω του την αδιαφορία για τις τύχες των λαών της Ρωσίας”»[24]. Το 3ο Συνέδριο του ΚΚΡΟ απέρριψε το σύνθημα «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε» (μειοψήφησαν 50 αντιπρόσωποι). Στις φετινές «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ» σημειώνεται απλώς ότι «το Κόμμα θα αναπτύξει τις επαφές του με τα κομμουνιστικά, σοσιαλιστικά και άλλα αριστερά κόμματα του εξωτερικού»[25].
Από τη μεριά του το ΚΕΚΡ τάσσεται υπέρ μιας διακριτής παγκόσμιας κομμουνιστικής συνιστώσας, δηλαδή υπέρ της ενότητας των κομμουνιστικών κομμάτων, μάλιστα, ως ένα βαθμό, υποτιμώντας τις δυσκολίες που υπάρχουν σήμερα για την προώθηση αυτού του στόχου[26].
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΄Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ;
Τα δύο σημαντικότερα ΚΚ της Ρωσίας έχουν μια διαφορετική αντίληψη για το πέρασμα στο σοσιαλισμό. Ετσι το ΚΚΡΟ δεν κάνει λόγο βέβαια για επανάσταση (αφού δε φαίνεται να αποδέχεται ότι έχει ολοκληρωθεί η καπιταλιστική παλινόρθωση). Θεωρεί ότι η επιστροφή στο σοσιαλιστικό δρόμο ανάπτυξης θα γίνει μέσα από τρία στάδια: Πρώτο στάδιο - οργάνωση της αντίστασης του λαού στην αντιλαϊκή πολιτική και εμφάνιση κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας, δεύτερο στάδιο (μεταβατικό) - εμφάνιση νέων λαϊκών οργάνων, άμεσης λαϊκής εξουσίας, τρίτο στάδιο - οριστική αποκατάσταση των σοσιαλιστικών σχέσεων. Σε αντίθεση με τα παραπάνω το ΚΕΚΡ κάνει λόγο για την προετοιμασία της 2ης στη Ρωσία Σοσιαλιστικής Επανάστασης, μέσω της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος, της γενικής πολιτικής απεργίας και νέων λαϊκών οργάνων εξουσίας. Αυτά βέβαια αφορούν τις σοβαρές προγραμματικές διαφορές των δύο κομμάτων, εξίσου σημαντική όμως είναι πάντα και η κατεύθυνση, η δράση, οι προοπτικές που αυτή ανοίγει. Πιστεύουμε ότι εδώ, μπροστά στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας και πάλι εμφανίζονται οι δυο δρόμοι: αυτός της προσαρμογής, της ενσωμάτωσης, του ρεφορμισμού από τη μια και της αντίστασης, της ανατροπής, της επανάστασης, από την άλλη. Από τα παραπάνω είναι χαρακτηριστικό πως στις «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ», σε τοποθετήσεις στελεχών του μπορεί κανείς να βρει αποτυπωμένες και τις δυο κατευθύνσεις. Ποια τελικά θα κυριαρχήσει στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας;
Πρόσφατα στη συνδιάσκεψη της ΚΟ Λένινγκραντ του ΚΚΡΟ ο Γκ. Ζιουγκάνοφ υπογράμμισε πως τρεις είναι οι δυνάμεις που θα σώσουν τη Ρωσία: «το ΚΚΡΟ, η ΛΠΕΡ και το πατριωτικά προσανατολιζόμενο κεφάλαιο»[27]. Η εκτίμηση αυτή υπάρχει και στα «Αμεσα καθήκοντα του ΚΚΡΟ»: «...το ΚΚΡΟ προωθεί την ενότητα με όλους εκείνους για τους οποίους είναι ακριβά τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας, μεταξύ των άλλων και με τους πατριωτικά προσκείμενους επιχειρηματικούς κύκλους»[28].
Πού μπορεί όμως να οδηγήσει μια τέτοια θέση; Θα αναφέρουμε ένα παράδειγμα. Πρόσφατα στην περιοχή του Κουρσκ διεξήχθησαν νομαρχιακές εκλογές για την εκλογή του νομάρχη (κυβερνήτη). Στην περιοχή κυβερνήτης ήταν ο Α. Ρουτσκόι, που όμως του απαγορεύτηκε η κάθοδος στις εκλογές, με το πρόσχημα ότι απέκρυψε κάποια στοιχεία από τη δήλωση των περιουσιακών στοιχείων του. Πριν προλάβουν να αποφανθούν τα δικαστήρια, οι εκλογές διεξήχθησαν και σ’ αυτές νομάρχης εκλέχτηκε ο Α. Μιχαΐλοφ, μέλος της ΚΕ του ΚΚΡΟ και για τρεις θητείες συνεχώς βουλευτής του Κόμματος. Λίγες μέρες μετά την εκλογή του ο νέος κυβερνήτης προχώρησε στην παρακάτω δήλωση στη ρωσική εφημερίδα «Κομμερσάντ»: «Να έχετε υπόψη σας ότι στην περιοχή του Κούρσκ δεν επιλυόταν απλώς το πρόβλημα της περιοχής του Κουρσκ, για το ποιος θα είναι αυτός που θα κυβερνήσει εκεί. Ηταν η Λυδία λίθος για ένα ολόκληρο σύνολο πραγμάτων. Πιστέψτε με... Ξέρετε τι σημαίνει ΠΕΚ: Πανρωσικό Εβραίικο Κογκρέσο; Σήμερα είχαμε να κάνουμε όχι απλώς με μια προσωπικότητα, αλλά μ’ αυτήν την οργάνωση. Ξέρετε ποιος ήταν ο Ρουτσκόι και από πίσω του βρισκόταν ο Μπορίς Μπερεζόφσκι. Και εμείς εδώ τους νικήσαμε. Θεωρώ ότι αυτό δεν ήταν συμπτωματικό και μας υποδηλώνει ότι για τη Ρωσία αρχίζει η απελευθέρωση από αυτήν την ασχήμια, η οποία έχει συσσωρευτεί αυτά τα δέκα χρόνια. Και εδώ είμαστε με τον Πρόεδρο σύμμαχοι και όχι αντίπαλοι. Ο Βλαντιμήρ Βλαντιμήροβιτς (Πούτιν), όπως ξέρετε είναι Ρώσος. Και εγώ επίσης. Ενώ ο Ρουτσκόι, για όποιον δεν ξέρει, έχει μητέρα εβραία, την Ζιναΐντα Ιοσήφοβνα»[29]. Οπως είναι κατανοητό οι δηλώσεις αυτές οδήγησαν τον Γκ. Ζιουγκάνοφ να τις καταδικάσει και να ζητήσει από το νεοεκλεγμένο νομάρχη να ασχοληθεί με τα προβλήματα της περιοχής του.
Το παράδειγμα όμως παραμένει χαρακτηριστικό για το πού μπορεί να οδηγήσει η «αταξική» προσέγγιση της πραγματικότητας, αλλά και το πώς όλη η αντιπολιτευτική διάθεση μπορεί να εκφυλιστεί και να μπει σε ένα «κανάλι» που να βολεύει τους στόχους που κάθε φορά θέτει το κυρίαρχο καθεστώς.
Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 16ο Συνέδριο για το διεθνές κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα σημειώνονται τα εξής: «H ιδεολογική διαπάλη στις γραμμές του είναι ιδιαίτερα έντονη ανάμεσα στις οπορτουνιστικές, ρεφορμιστικές και τις επαναστατικές κομμουνιστικές δυνάμεις. Επίκεντρο η επικαιρότητα του μαρξισμού - λενινισμού, η στρατηγική των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων στην εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, σε συνθήκες προσωρινής νίκης της αντεπανάστασης και δυσμενούς αλλαγής του διεθνούς συσχετισμού. H διαπάλη διεξάγεται ανάμεσα στη γραμμή "αντίστασης - ρήξης" ή "προσαρμογής - ενσωμάτωσης" στο σύστημα του ιμπεριαλισμού. Σχετίζεται με τη στάση απέναντι στην καπιταλιστική κρίση, στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, στις καπιταλιστικές περιφερειακές και διεθνείς διακρατικές ενώσεις, στον ιστορικό ρόλο της εργατικής τάξης, στις νομοτέλειες της σοσιαλιστικής επανάστασης, στην εκτίμηση για τις βαθύτερες αιτίες νίκης της αντεπανάστασης στο τέλος της 10ετίας του '80. Το πρόβλημα εμφανίζεται οξυμένο στο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών. Εξακολουθεί να βαραίνει η ήττα και υποχώρηση που σημειώθηκε στο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, που δέχτηκε το πιο ισχυρό πλήγμα λόγω της νίκης της αντεπανάστασης»[30].
Πιστεύουμε ότι είναι ένα πολύ επίκαιρο απόσπασμα και για τις εξελίξεις που εκτυλίσσονται στο κομμουνιστικό κίνημα και στο εσωτερικό των Κομμουνιστικών Κομμάτων της Ρωσίας. Και εδώ προβλέψεις δε χωρούν, αφού γνωρίζουμε ότι η ζωή είναι πολύ συχνά πιο τολμηρή κι από την πιο αχαλίνωτη ανθρώπινη φαντασία.
Ο Ελισαίος Βαγενάς είναι μέλος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ.
[1] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[2] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[3] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[4] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[5] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[6] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[7] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[8] Απόφαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ «Για τη δουλιά στα συνδικάτα».
[9] Απόφαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ «Για τη δουλιά των μελών του κόμματος στη νεολαία».
[10] Απόφαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ «Για τον κομματικό τύπο».
[11] Απόφαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ «Για την πολιτική κατάσταση και τα καθήκοντα των επιτροπών, όλων των οργανώσεων και των μελών του ΚΕΚΡ».
[12] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[13] Εφημερίδα «ΠΡΑΒΝΤΑ», 21/11/2000.
[14] Ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΕΚΡ για το 10ο Συνέδριο του Κόμματος.
[15] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[16] Ρεπορτάζ από το 10ο Συνέδριο του ΚΕΚΡ. Ρωσική αριστερή ενημερωτική σελίδα ειδήσεων (Left.ru).
[17] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[18] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[19] Τα άμεσα καθήκοντα του ΚΚΡΟ. (Απόφαση του 7ο Συνεδρίου).
[20] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[21] Ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΕΚΡ για το 10ο Συνέδριο του Κόμματος.
[22] Εφημερίδα «ΠΡΑΒΝΤΑ», 21.11.2000.
[23] Β. Ι. Λένιν: «Ο ιμπεριαλισμός και η διάσπαση του σοσιαλισμού». Απαντα τ. 30, σελ. 163-179.
[24] «ΝΤΕΡΖΑΒΑ», σελ.113.
[25] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[26] Ομιλία του Β. Τιούλκιν στη συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων. Ιούνης 2000.
[27] Εφημερίδα «Σοβιετική Ρωσία», 22.11.2000.
[28] Τα άμεσα καθήκοντα του ΚΚΡΟ. (Απόφαση του 7ο Συνεδρίου).
[29] Ενημερωτικό Δελτίο ΚΚΡΟ, 10/11/2000.
[30] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 16ο Συνέδριο.
του Ελισαίου Βαγενά
Το φετινό Δεκέμβρη συμπληρώνονται 9 χρόνια από την υποστολή της Κόκκινης σημαίας από το Κρεμλίνο. Τα 9 αυτά χρόνια ήταν ιδιαίτερα δύσκολα για το παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, που έπρεπε να δράσει στις πρωτόγνωρες συνθήκες που δημιούργησε η ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και στην Ανατολική Ευρώπη καθώς και η ολομέτωπη, πολύπλευρη επίθεση του ιμπεριαλισμού και των διεθνικών μονοπωλίων. Στο «μάτι του κυκλώνα» της αντεπανάστασης βρέθηκε -και τολμούμε να πούμε πως συνεχίζει να βρίσκεται- το κομμουνιστικό κίνημα στην πρώην ΕΣΣΔ και ιδιαίτερα στη Ρωσία. Η πορεία ανασυγκρότησης του Κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα αυτή χαρακτηρίζεται όχι μόνο από την πολυδιάσπαση των δυνάμεων που αυτοπροσδιορίζονται κομμουνιστικές, αλλά και από την έντονη ιδεολογική και πολιτική διαπάλη σε αρκετά ιδιόμορφες συνθήκες.
Η διαπάλη αυτή επηρεάζεται όχι μόνο από την πολιτική ρευστότητα, αλλά και από τις προσπάθειες οργανωτικής ανασυγκρότησης του κινήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι σ’ αυτά τα χρόνια τόσο το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας (ΚΕΚΡ), όσο και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) χρειάστηκε να προχωρήσουν και σε αρκετά έκτακτα συνέδρια, εξαιτίας της ταχύτητας των εξελίξεων στη Ρωσία, αλλά και της ανάγκης καθόδου στις εκλογές, αφού ο εκλογικός νόμος προβλέπει απόφαση κομματικού συνεδρίου για την κάθοδο στις εκλογές. Από εδώ και ο σχετικά υπερβολικός αριθμός συνεδρίων για τα ΚΚ της Ρωσίας.
Πριν 9 χρόνια και ενώ το ΚΚΣΕ είχε τεθεί υπό απαγόρευση, το Νοέμβρη του 1991 στο Σβερντλόφσκ πραγματοποιήθηκε το 1ο Συνέδριο του ΚΕΚΡ. Ηδη το ΚΕΚΡ πραγματοποίησε σ’ αυτό το διάστημα των 9 χρόνων 10 συνέδρια, με το τελευταίο να διεξάγεται στην πόλη Τσελιάμπινσκ στις 20-22 Οκτώβρη του 2000.
Από την άλλη και το ΚΚΡΟ, που επανιδρύθηκε αργότερα το Φλεβάρη του 1993 (κάνοντας το 2ο Συνέδριο, μετρώντας δηλαδή και το 1ο Συνέδριο που είχε κάνει το νεοσύστατο τότε ΚΚΡ στα τελευταία χρόνια ύπαρξης της ΕΣΣΔ), πραγματοποίησε το 7ο Συνέδριό του στις 2-3 Δεκέμβρη 2000.
Στη Ρωσία βέβαια υπάρχουν και άλλα κόμματα που φέρουν τον τίτλο κομμουνιστικό. Ετσι έχουμε το «Κόμμα των Κομμουνιστών της Ρωσίας» με επικεφαλής τον Α. Κριουτσκόφ, το «Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσίας -ΚΚΣΕ», μ’ επικεφαλής τον Πριγκάριν (τα δύο αυτά κόμματα είναι σε πορεία ενοποίησής τους και συνεργάζονται με το ΚΕΚΡ στα πλαίσια της «Ρωσικής Κομμουνιστικής Ενωσης», μιας οργάνωσης συντονισμού των δραστηριοτήτων των ΚΚ της Ρωσίας). Υπάρχει επίσης το «Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα των Μπολσεβίκων» (ΠΚΚΜΠ) (Αντρέεβα), ενώ ένα τμήμα του δημιούργησε το «Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα (μπολσεβίκων)» [ΠΚΚ(μπ)] (Λάπιν), καθώς επίσης υπάρχει το «Κομμουνιστικό Κόμμα των Σοβιετικών Κομμουνιστών» (Ανπίλοφ). Πρόσφατα στον πειρασμό να δημιουργήσει το «δικό» του ΚΚ δεν αντιστάθηκε και ο Ολεγκ Σένιν, πρώην μέλος του ΠΓ του ΚΚΣΕ και σήμερα ακόμη Πρόεδρος της Ενωσης ΚΚ-ΚΚΣΕ, ο οποίος ίδρυσε το «Κομμουνιστικό Κόμμα της Ενωσης» (εννοώντας της Ενωση Ρωσίας - Λευκορωσίας).
Σίγουρα αν συνεχίσουμε την έρευνα και καταγραφή θα βρούμε κάμποσες ακόμη οργανώσεις στη Ρωσία που να τιτλοφορούνται «ΚΚ». Η πραγματικότητα όμως λέει ότι από όλες αυτές τις δυνάμεις μόνο δύο έχουν καταφέρει να ενώσουν κάτω από τις σημαίες τους εκατομμύρια ανθρώπους, που πιστεύουν στις ιδέες του κομμουνισμού. Αυτές οι δυνάμεις είναι το ΚΚΡΟ, που στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές πήρε 16.196.024 ψήφους ή το 24,29% και το ΚΕΚΡ που με το συνδυασμό του στις ίδιες εκλογές συγκέντρωσε 1.481.890 ψήφους ή το 2,22%. Να σημειώσουμε ότι στις ίδιες εκλογές του 1999 ένα ποσοστό περίπου 6% μοιράστηκαν μια σειρά ακόμα κόμματα και σχηματισμοί από «τ’ αριστερά», με μεγαλύτερο το ποσοστό 0,61% που συγκέντρωσε το «Σταλινικό Μπλοκ» στο οποίο ηγούνταν ο Ανπίλοφ και ο εγγονός του Στάλιν.
Δεν είναι όμως μόνο οι εκλογές που μαρτυρούν το παραπάνω, αλλά και η ανάπτυξη οργανώσεων στις περισσότερες περιοχές της χώρας, η έκδοση εφημερίδων, η επαφή με το εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα. Αξίζει λοιπόν να δούμε σε τι κατάσταση βρίσκονται σήμερα τα δύο αυτά ΚΚ της Ρωσίας.
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ (ΚΚΡΟ)
Παρά το γεγονός ότι το ΚΚΡΟ παραμένει και μετά τις εκλογές η σημαντικότερη οργανωμένη αντιπολιτευτική πολιτική δύναμη στη χώρα, έχει περιοριστεί ο ρόλος του στην πολιτική σκηνή. Αυτό συμβαίνει γιατί συρρικνώθηκε η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του, με αποτέλεσμα να μην έχει πλέον τη δυνατότητα να «μπλοκάρει» τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης και του Προέδρου, όπως μπορούσε να κάνει με την προηγούμενη σύνθεση του κοινοβουλίου. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια το ΚΚΡΟ, παρά τις μεγάλες δυνατότητες που του έδινε η μεγάλη του εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο, δεν μπόρεσε να αποκτήσει σοβαρές οργανωμένες δυνάμεις στο εξωκοινοβουλευτικό, συνδικαλιστικό, μαζικό επίπεδο.
Η κατάσταση για το ΚΚΡΟ χειροτέρεψε εξαιτίας και του γεγονότος της ουσιαστικής διάλυσης στην οποία έχει περιέλθει η «Λαϊκο-Πατριωτική Ενωση της Ρωσίας» (ΛΠΕΡ). Και αυτό γιατί οι γνωστότερες δυνάμεις [η πλειοψηφία του Προεδρείου της ΛΠΕΡ: Α. Ρουτσκόι (Κοινωνικό-Πολιτικό Κίνημα «ΝΤΕΡΖΑΒΑ»), Μ. Λαψίν (Αγροτικό Κόμμα Ρωσίας), Α. Ποντμπεριόζκιν («Πνευματική Κληρονομιά»)] αποχώρησαν είτε προς το κέντρο είτε ανοιχτά προς τις φιλο-κυβερνητικές δυνάμεις. Να σημειωθεί ότι έτσι για πολλοστή φορά η προσπάθεια που κάνει το ΚΚΡΟ για οργάνωση ευρύτερων δυνάμεων (αρχίζοντας από την επανίδρυση του κόμματος το 1993) αποτυγχάνει. Στην προκειμένη όμως περίπτωση, σε αντίθεση με το παρελθόν, το ΚΚΡΟ αποφάσισε να μην παραιτηθεί από τη ΛΠΕΡ, αλλά να την ανασυγκροτήσει.
Στο φόντο αυτό, τμήμα ανώτατων και μεσαίων στελεχών του Κόμματος, με επικεφαλής τον Γκενάντι Σελεζνιόφ (Πρόεδρος της Κρατικής Δούμας και μέλος του Προεδρείου της ΚΕ του ΚΚΡΟ), ίδρυσαν την Πανρωσική κοινωνικό-πολιτική κεντροαριστερή οργάνωση «ΡΩΣΙΑ» με στόχο -όπως υποστηρίζουν- την ενοποίηση των λαϊκό-πατριωτικών, κεντροαριστερών δυνάμεων σε μια εποικοδομητική, «προγραμματική» και όχι «στείρα» αντιπολίτευση προς τον Πούτιν. Λόγος γίνεται για την ίδρυση μιας συμπολιτευόμενης προς τον Πρόεδρο Πούτιν οργάνωσης, που εντάχθηκε στη δύναμη της ΛΠΕΡ. Με δηλώσεις του ο Σελεζνιόφ τοποθετήθηκε υπέρ της συγκρότησης αυτού του «αριστερού, δημοκρατικού συνασπισμού», όπως αυτοαποκαλείται η νέα οργάνωση, που όμως δε θα αντιστρατεύεται το ΚΚΡΟ, αλλά θα το συμπεριλάβει στους κόλπους της.
Η ηγεσία του ΚΚΡΟ, αν και επίσημα τοποθετήθηκε ενάντια στην ίδρυση της «ΡΩΣΙΑΣ», δεν πήρε κάποια οργανωτικά μέτρα για να εμποδίσει την εμφάνισή της.
Ο αστικός τύπος της Ρωσίας κάνει λόγο καταρχήν για μια προσπάθεια να «μεταλλαχτεί» το ΚΚΡΟ από τα μέσα, από κείνα τα στελέχη που ανοιχτά πια δηλώνουν πως προσβλέπουν σε ένα μεγάλο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα που θα αναλάβει την κυβερνητική εξουσία. Δεν αποκλείουν μάλιστα και την περίπτωση διάσπασης του ΚΚΡΟ. Ταυτόχρονα, προβάλλουν τη ίδρυση της νέας οργάνωσης, ως ένα «νέο» και «σύγχρονο» ΚΚ.
Τα παραπάνω γεγονότα, που είναι γνωστά στη ρωσική κοινωνία, προβληματίζουν και το ίδιο το ΚΚΡΟ. Να τι έγραφαν οι «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο»: «Οι αιτίες των αποτυχιών θα πρέπει να ψαχτούν από τη μια πλευρά στο ότι τα αποθέματα που το κόμμα συσσώρευσε τα τελευταία χρόνια δεν έγινε κατορθωτό να χρησιμοποιηθούν με την ανάλογη αποτελεσματικότητα. Κατακτώντας ισχυρές θέσεις στο κοινοβούλιο, στα όργανα της αντιπροσωπευτικής και εκτελεστικής εξουσίας των υποκειμένων της Ομοσπονδίας, το ΚΚΡΟ δεν μπόρεσε να τις μεταχειριστεί σ’ όλο τους το μέγεθος. Από την άλλη πλευρά το κόμμα δεν είχε στη διάθεσή του μια σειρά από σημαντικότατα μέσα για να επιδράσει στην εξέλιξη της πολιτικής κατάστασης. Πρώτα απ’ όλα δεν έγινε κατορθωτό να οργανώσει μαζικές εξωκοινοβουλευτικές δραστηριότητες των εργαζομένων για την υποστήριξη των αιτημάτων της αντιπολίτευσης. Ούτε μπόρεσε να συγκροτήσει ένα ισχυρό δίκτυο δικών του ΜΜΕ. Δεν μπόρεσε να συντονίσει τη δουλιά των περιοχών της Πατριωτικής ζώνης (σημ. εννοεί τις περιοχές όπου είχαν εκλεγεί κυβερνήτες των πατριωτικών δυνάμεων), για την εφαρμογή μιας άλλης πολιτικής.
Η πείρα των τελευταίων χρόνων αποδεικνύει ότι το ΚΚΡΟ δεν μπορεί να επιτύχει τους προγραμματικούς του στόχους μόνο με τις δυνάμεις των μελών και των οργανώσεών του. Το Κόμμα αναπόφευκτα πρέπει πιο ενεργητικά να δράσει μέσω των εκπροσώπων του που δρουν μέσα στα συνδικάτα, στις νεολαιίστικες, γυναικείες οργανώσεις, σ’ αυτές των βετεράνων του πολέμου, σ’ άλλες μαζικές οργανώσεις των εργαζομένων, κινητοποιώντας τες στον αγώνα για τα ζωτικά δικαιώματα και συμφέροντα του εργαζόμενου λαού. Είναι απαραίτητο να υψωθεί σε νέο επίπεδο η δουλιά των κομμουνιστών στα όργανα της αντιπροσωπευτικής και εκτελεστικής εξουσίας, στην τοπική αυτοδιοίκηση»[1].
Στο ίδιο ντοκουμέντο σημειώνεται ότι: «...Πρέπει να αναγνωρίσουμε πως το ΚΚΡΟ μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να γίνει μια δύναμη «κλειδί» για το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα. Και ακριβώς εξαιτίας της αδύνατης επιρροής των κομμουνιστών το εργατικό κίνημα παραμένει ακόμη σε εμβρυακή κατάσταση»[2].
Ταυτόχρονα, μετά από 7 χρόνια δράσης το ΚΚΡΟ μοιάζει να αναγνωρίζει επίσης ότι: «...η κατάκτηση επιρροής στο εργατικό κίνημα αποτελεί για το κόμμα στόχο όχι λιγότερο σημαντικό από την πάλη για ψήφους στις εκλογές για τα όργανα εξουσίας»[3].
Το ΚΚΡΟ, παρά την κρίση που πέρασε η ΛΠΕΡ, προσπαθεί να την ανασυγκροτήσει. Ετσι στο κείμενο των «Θέσεων» υπογραμμίζεται ότι: «...Το ΚΚΡΟ θα πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία της ανανέωσης της πλατιάς ένωσης των λαϊκο-πατριωτικών δυνάμεων. Αυτή η ένωση θα πρέπει πρώτα από όλα να γίνει ένωση υπαρκτών κοινωνικών δυνάμεων και όχι μεμονωμένων, περισσότερο ή λιγότερο γνωστών, προσωπικοτήτων. Ακριβώς σ’ αυτήν την κατεύθυνση αναπτύσσεται σήμερα η ΛΠΕΡ.
Από τη σύνθεσή της διαγράφτηκαν οι αποστάτες, ενώ οι γραμμές της ΛΠΕΡ συμπληρώθηκαν από ολόκληρα συνδικάτα, επιστημονικές σχολές, επιχειρηματικές δομές. Το ΚΚΡΟ θα πρέπει και στο μέλλον να προσπαθεί να ενώσει σε μια πλατιά ένωση την πολιτική εμπειρία των κομμάτων, τις οργανωτικές δυνατότητες των συνδικάτων, το διανοητικό δυναμικό της επιστημονικής κοινότητας και τα υλικά αποθέματα των επιχειρηματικών κύκλων»[4].
Η αναφορά στους «επιχειρηματικούς κύκλους» δεν είναι τυχαία, αφού το ΚΚΡΟ στο σοσιαλισμό που οραματίζεται προβλέπει ότι: «...η οικονομική πολυμορφία της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής τίθεται στην υπηρεσία της σοσιαλιστικής δημιουργίας, όπου το κάθε οικονομικό σύστημα διατηρείται εφόσον δεν έχει αυτοεξαντληθεί...»[5].
Σήμερα βέβαια το ΚΚΡΟ το απασχολεί η λεγόμενη «κόκκινη πατριωτική ζώνη», δηλαδή εκεί που έχουν εκλεγεί κυβερνήτες με την υποστήριξη της ΛΠΕΡ. Στις «Θέσεις» υπογραμμίζεται ότι: αυτή η ζώνη «θα πρέπει στην πράξη να μετατραπεί σε σχολείο εναλλακτικής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, σε σχολείο λαϊκής εξουσίας. Να επιτευχθεί τα νομοσχέδια και άλλες πρωτοβουλίες που δε γίνεται κατορθωτό να περάσουν σε ομοσπονδιακό επίπεδο, όπως π.χ. για το μίνιμουμ των αναγκών διαβίωσης, την αύξηση των μισθών, συντάξεων, υποτροφιών, την παροχή δωρεάν αναγνωστικών και ζεστών πρωινών στους μαθητές να εγκρίνονται και να υλοποιούνται σε τοπικό επίπεδο»[6].
Σ’ ό,τι αφορά την κομματική οικοδόμηση το ΚΚΡΟ θέτει ως στόχο του: «Στη διάρκεια ενάμιση έως δύο χρόνων να φτάσει το τιράζ των κεντρικών κομματικών εφημερίδων στο 1.000.000 αντίτυπα», όπως και την επαναδραστηριοποίηση των κομματικών δυνάμεων στους χώρους δουλιάς.
Τέλος, στις «Θέσεις» μπορεί κανείς να βρει και την παρακάτω διατύπωση: «Είναι απαράδεκτες οι δημόσιες τοποθετήσεις των κομμουνιστών, ιδιαίτερα των ηγετών, που έρχονται σε αντίθεση με το Πρόγραμμα του ΚΚΡΟ, τις αποφάσεις των συνεδρίων του, των συνδιασκέψεων και ολομελειών της ΚΕ. Το Κόμμα βλέπει τον κίνδυνο της αριστερίστικης και δεξιάς παρέκκλισης στις γραμμές του και συνεχίζει τη δουλιά για την εξάλειψή τους»[7].
Να σημειωθεί ότι οι «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ» εγκρίθηκαν από το πρόσφατο 7ο Συνέδριο του Κόμματος, το Νοέμβρη του 2000, που τις διαμόρφωσε σ’ ένα ντοκουμέντο «Αμεσων καθηκόντων του ΚΚΡΟ».
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ (ΚΕΚΡ)
Το ΚΕΚΡ στο διάστημα που πέρασε, (αν και εκλογικά λόγω της μεγάλης πόλωσης συρρικνώθηκε σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές του 1995 σχεδόν κατά 50%), κατάφερε να διατηρηθεί ως υπολογίσιμη δύναμη. Καταρχήν είναι το 7ο κόμμα σε εκλογική δύναμη και το 1ο εξωκοινοβουλευτικό.
Εκείνο που όμως έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι στο διάστημα που πέρασε το ΚΕΚΡ βρέθηκε στην πρωτοπορία μεγάλου μέρους των εργατικών κινητοποιήσεων που έγιναν στη Ρωσία, είτε μέσω των νέων ταξικών συνδικάτων «Ζασίτα» είτε μέσω τμημάτων των «παλιών» συνδικάτων, της «Ομοσπονδίας των Ανεξάρτητων Συνδικάτων». Αυτό το γεγονός έχει οδηγήσει ορισμένες από τις οργανώσεις του ΚΕΚΡ να αποκτήσουν ρίζες στους εργαζομένους. Με βάση και τις αποφάσεις του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ η δουλιά στα συνδικάτα χαρακτηρίζεται ως το σημαντικότερο καθήκον του Κόμματος. Το Κόμμα προσανατολίζεται να διοργανώσει μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2001 μια πλατιά, κοινή συνδιάσκεψη του ΚΕΚΡ, των «Σοβιέτ των Εργατών» και των συνδικάτων «Ζασίτα» με θέμα «Εργατικό κίνημα: κατάσταση και προοπτικές. Ο ρόλος των συνδικάτων»[8].
Ενα δεύτερο ζήτημα στο οποίο το 10ο Συνέδριο του ΚΕΚΡ έδοσε ιδιαίτερη προσοχή είναι η κατάσταση του νεολαιίστικου κινήματος. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το κομμουνιστικό νεολαιίστικο κίνημα μετά τις ανατροπές περνά μια φάση αναδιοργάνωσης. Αρχικά οι νέες κομσομόλικες οργανώσεις που εμφανίστηκαν δήλωναν «αυτόνομες» από τα ΚΚ. Σιγά-σιγά αυτή η κατάσταση ξεπερνιέται. Ηδη το ΚΚΡΟ έχει τη δική του οργάνωση νεολαίας, την «Ενωση Κομμουνιστικής Νεολαίας Ρωσικής Ομοσπονδίας» (ΕΚΝΡΟ). Αριστερότερα αυτής της οργάνωσης βρίσκεται η «Επαναστατική Κομμουνιστική Ενωση Νεολαίας Μπολσεβίκων» (ΕΚΕΝμπ). Μεγάλο τμήμα αυτής της οργάνωσης προσανατολίζεται στο ΚΕΚΡ, όμως όπως σημειώνεται στις αποφάσεις του τελευταίου συνεδρίου του Κόμματος: «Σήμερα το Κόμμα δε διαθέτει μια βάση, μια πλατιά νεολαιίστικη οργάνωση, από την οποία θα μπορούσε να παίρνει νέα στελέχη, πιστά στην υπόθεση του σοσιαλισμού και της αναγέννησης της εξουσία των εργαζομένων.
Στην ΕΚΕΝμπ (στην ηγεσία και στην πλειοψηφία των οργανώσεων) είναι ισχυρές οι τάσεις παρέκκλισης από την πρακτική δουλιά, την προπαγάνδα, τη διαφώτιση της νέας γενιάς της εργατικής τάξης, παρατηρείται αύξηση των θνησιγενών μοδάτων τάσεων του αριστερισμού, αντιπαράθεσης ανάμεσα σε νεαρούς τεχνίτες της επαναστατικής φρασεολογίας με την παλιά γενιά»[9].
Το ΚΕΚΡ στην κατεύθυνση καλυτέρευσης της κατάστασης αποφάσισε να πάρει μια σειρά μέτρα, όπως η δημιουργία νεολαιίστικων τμημάτων στο Κόμμα, η προσπάθεια καθοδήγησης των οργανώσεων της ΕΚΕΝμπ από τις κομματικές δυνάμεις, ο προσανατολισμός των νεολαιίστικων τμημάτων και της ΕΚΕΝμπ στα προβλήματα, τις ανησυχίες και στην οργάνωση των αγώνων της νεολαίας. Επίσης ο Α΄ Γραμματέας της ΚΕ της ΕΚΕΝμπ Ο. Αλεξέεφ εκλέχτηκε αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του ΚΕΚΡ. Ετσι το ΚΕΚΡ θεωρεί ότι μέσα από ένα σύνολο οργανωτικών και ιδεολογικοπολιτικών μέτρων θα καταφέρει να προσανατολίσει σωστά την οργάνωση της ΕΚΕΝμπ και να μαζικοποιήσει το νεολαιίστικο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας. Φαίνεται ότι το συνέδριο του ΚΕΚΡ δεν «έβαλε το μαχαίρι στο κόκαλο». Ισως άλλωστε γι’ αυτό η πρώτη τακτική συνεδρίαση της ΚΕ του Κόμματος μετά το συνέδριο, όπως είναι από τώρα γνωστό, θα ασχοληθεί με τα ζητήματα της νεολαίας.
Τέλος, ένα τρίτο ζήτημα, το οποίο απασχολεί ιδιαίτερα το ΚΕΚΡ, είναι αυτό της οργάνωσης και κυκλοφορίας της κεντρικής εφημερίδας του Κόμματος. Σήμερα, ούτε το ΚΕΚΡ ούτε το ΚΚΡΟ έχουν επιλύσει το πρόβλημα της καθημερινής έκδοσης και κυκλοφορίας εφημερίδας. Το ΚΚΡΟ απ’ αυτήν την άποψη είναι σε καλύτερη θέση, αφού η πανρωσικής κυκλοφορία εφημερίδα «Σοβιετική Ρωσία» κυκλοφορεί 3 φορές την εβδομάδα, ενώ η αντίστοιχη του ΚΕΚΡ «Εργαζόμενη Ρωσία» 2 φορές το μήνα. Και τα δύο κόμματα, εξαιτίας των μεγεθών της Ρωσίας και της πολυέξοδης κυκλοφορίας εφημερίδας σε όλη τη χώρα, λύνουν σήμερα το ζήτημα της πληροφόρησης μέσω ενός πλατιού δικτύου τοπικών κομματικών εφημερίδων. Το 10ο Συνέδριο του ΚΕΚΡ έβαλε στόχο την αύξηση της κυκλοφορίας της κεντρικής εφημερίδας του κόμματος στα 100.000 αντίτυπα, κάτι που σημαίνει τριπλασιασμό σε σχέση με τα 32.000 φύλλα που δίνει σήμερα[10]. Ανάγκη ιδιαίτερα σημαντική σήμερα για το ΚΕΚΡ, αφού σε πολλές περιοχές της Ρωσίας αγνοείται ακόμη κι η ύπαρξή του, εξαιτίας της έλλειψης κομματικών δυνάμεων ή της παρουσίας εφημερίδων του.
Τέλος, είναι αναγκαίο να αναφερθεί κανείς στην ίδρυση του «Ενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος» (εννοείται της Ενωσης Ρωσίας-Λευκορωσίας) και στη στάση που κράτησε απέναντι σ’ αυτό το ΚΕΚΡ. Το καλοκαίρι του 2000, ταυτόχρονα με την ίδρυση της «ΡΩΣΙΑΣ» από το Σελεζνιόφ, ένα άλλο μέλος της ΚΕ του ΚΚΡΟ και πρώην μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ, που σήμερα είναι Πρόεδρος του Συμβουλίου της Ενωσης ΚΚ-ΚΚΣΕ, ο Ολεγκ Σένιν ίδρυσε το Ενωσιακό ΚΚ.
Η κίνηση αυτή του Σένιν αν και τυπικά φαινόταν «ενωτική», αφού πρότεινε την ενοποίηση των ΚΚ της Ρωσίας και Λευκορωσίας σε ένα κόμμα, στην πραγματικότητα λειτουργούσε διασπαστικά. Οχι μόνο ως προς το ΚΚΡΟ, που ευθέως αρνήθηκε να συμμετάσχει σ’ ένα τέτιο εγχείρημα, αλλά και προς το ΚΕΚΡ και το ΚΚ Λευκορωσίας, την άποψη των οποίων δεν έλαβε καν υπόψη. Αρχικά το ΚΕΚΡ δεν είδε αρνητικά τη δημιουργία του «ΕΚΚ», εκτιμώντας την κριτική που ασκεί από τα αριστερά στο ΚΚΡΟ, αλλά ταυτόχρονα σημείωσε ότι αυτό το εγχείρημα δεν μπορεί να πάρει «σάρκα και οστά» χωρίς και σε αντίθεση με το ΚΕΚΡ και το ΚΚ Λευκορωσίας, διαλύοντας μάλιστα το κεντρικό καθοδηγητικό όργανο (ΚΕ) σε ρωσικό επίπεδο. Πάντως στις αποφάσεις του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ σημειώνεται ότι η ΚΕ του ΚΕΚΡ: «θα συνεχίσει τις συνομιλίες για την ενοποίηση με το «Κόμμα των κομμουνιστών της Ρωσίας» (ΚΚΡ), τα Κόμματα της «Ρωσικής Κομμουνιστικής Ενωσης» (σημ. όπου συμμετέχουν εκτός του ΚΕΚΡ και του ΚΚΡ, το ΚΚΡ-ΚΚΣΕ και το ΠΚΚΜΠ), με το ΕΚΚ, με άλλα αριστερά κόμματα, με αφετηρία τη διατήρηση της πολιτικής γραμμής του ΚΕΚΡ, την αυτοτέλεια του ΚΕΚΡ ως πολιτικού υποκειμένου»[11].
ΚΚΡΟ ΚΑΙ ΚΕΚΡ. ΣΗΜΕΙΑ ΑΙΧΜΗΣ...
Ενδιαφέρον όμως έχει να εστιάσουμε σ’ εκείνα τα σημεία, μέσα από τα οποία φαίνεται καλύτερα ο προσανατολισμός του κάθε κόμματος, αλλά και οι πιθανές μελλοντικές εξελίξεις στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Η ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ.
Η ΣΤΑΣΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟ ΠΟΥΤΙΝ
Οπως και στη Δυτική Ευρώπη, έτσι και στη Ρωσία δε θα μπορούσε να μην απασχολεί το ζήτημα της συμμετοχής των κομμουνιστών στις αστικές κυβερνήσεις. Πολύ περισσότερο που μετά την εμφάνιση του Πούτιν η πολιτική κατάσταση στη Ρωσία έχει κι ορισμένα νέα χαρακτηριστικά.
Επί πρωθυπουργίας Πριμακόφ και προεδρίας Γιέλτσιν, ένα σημαίνον στέλεχος του ΚΚΡΟ, ο Γ. Μασλιουκόφ διατέλεσε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Για το ΚΚΡΟ αυτό το ζήτημα της συμμετοχής στην κυβέρνηση είναι ένα ζήτημα «πρώτης γραμμής». Να τι γράφουν σχετικά οι «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ»: «Τώρα πλέον το κυρίαρχο καθεστώς, αφού έχει πειστεί ότι δεν είναι αποδοτικές οι προσπάθειες εξοστράκισης του ΚΚΡΟ από την πολιτική, προσπαθεί να το «συμμορφώσει», του προτείνει το ρόλο ενός κόμματος «στα πλαίσια του συστήματος» και της συνέχισης της ίδιας καταστροφικής πολιτικής, οικονομικής και πολιτικής γραμμής.
Το ΚΚΡΟ δεν αποδέχεται για τον εαυτό του μια τέτια προοπτική. Η πραγματική λαϊκή εξουσία και ο σοσιαλισμός ήταν και παραμένουν ο στρατηγικός του στόχος...»[12].
Αυτά γράφονται στο ντοκουμέντο των «Θέσεων». Να όμως πως προσεγγίζει το θέμα ο Πρόεδρος του ΚΚΡΟ Γκ. Ζιουγκάνοφ σε προσυνεδριακή του συνέντευξη: «Θεωρώ ότι πρέπει αντικειμενικά να εξετάσουμε τα παρακάτω ζητήματα: Πρώτο: η εξουσία. Το ζήτημα «να μπούμε ή να μην μπούμε;» έχει λυθεί από καιρό. Δε γίνεται να μην μπούμε. Οποιος δε συμμετέχει στην επίλυση των σοβαρών προβλημάτων πάντα έχει άδικο. Εάν εμείς οι κομμουνιστές προσπαθούμε να τα επιλύσουμε, τότε θα πρέπει να έχουμε εξουσιαστικές αρμοδιότητες, μοχλούς εξουσίας...»[13].
Το ζήτημα, όπως είναι κατανοητό, δεν είναι «φιλολογικό» ούτε αφορά τη σοσιαλιστική προοπτική. Είναι φανερό ότι λόγος γίνεται για τη συμμετοχή στη σημερινή κυβέρνηση. Ηδη το τμήμα του ΚΚΡΟ το οποίο εκπροσωπεί ο Γκ. Σελεζνιόφ ανοιχτά τάσσεται υπέρ της υποστήριξης του Προέδρου Πούτιν. Το ίδιο το ΚΚΡΟ κρατά μια στάση «εποικοδομητικής κριτικής» προς την κυβέρνηση. Ετσι χαιρετίζει ορισμένα μέτρα, αλλά από την άλλη καταδικάζει και κριτικάρει άλλα, κυρίως αυτά που αφορούν την ασκούμενη οικονομική πολιτική.
Το ΚΕΚΡ με τις αποφάσεις και του τελευταίου συνεδρίου τάσσεται στην αντιπολίτευση της σημερινής κυβέρνησης και του Προέδρου, και χαρακτηρίζει «ανυπόστατες τις ελπίδες ότι ο διάδοχος του Γιέλτσιν ... θα επιλύσει τα ζωτικά προβλήματα της εργατικής τάξης, των εργαζομένων της Ρωσικής Ομοσπονδίας»[14].
Η ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
«Η σύγχρονη περίοδος της ρωσικής ιστορίας χαρακτηρίζεται πρώτα απ’ όλα από την πολιτική του κυρίαρχου καθεστώτος για την παλινόρθωση του καπιταλισμού, για τη διαμόρφωση μιας εγκληματο-μαφιόζικης τάξης των «στρατηγικών ιδιοκτητών»»[15], υποστηρίζουν οι «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ». Από το παραπάνω απόσπασμα φαίνεται ότι το ΚΚΡΟ δεν έχει καταλήξει γύρω από τη διαμόρφωση του καπιταλισμού, την ολοκλήρωση της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στη σημερινή Ρωσία 9 χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ.
Αντίθετη εκτίμηση κάνει το ΚΕΚΡ. Ετσι στην εισήγηση της ΚΕ του ΚΕΚΡ στο 10ο Συνέδριο, που διάβασε ο Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του Κόμματος Βίκτωρ Τιούλκιν εκτιμάται «το πέρασμα της ανάπτυξης του καπιταλισμού σε μια νέα περίοδο. Σ’ αυτήν την περίοδο η κρατούσα την εξουσία νεοεμφανιζόμενη τάξη των εκμεταλλευτών πέτυχε την υλοποίηση του καθήκοντος της διαφύλαξης των αμυντικών της γραμμών, της σταθεροποίησης του πολιτικού και οικονομικού συστήματος»[16].
Οπως το ζήτημα της συμμετοχής στην κυβέρνηση έτσι και το ζήτημα της ολοκλήρωσης ή μη της καπιταλιστικής παλινόρθωσης είναι μια ιδιαίτερα σημαντική διαφορά ανάμεσα στο ΚΚΡΟ και το ΚΕΚΡ, που επηρεάζει άμεσα τη χάραξη της πολιτικής των δύο κομμάτων.
Μάλιστα το ΚΚΡΟ στις «Θέσεις» του δεν κάνει λόγο για καπιταλισμό, αλλά για «καταστροφική πολιτική» ή στην καλύτερη περίπτωση για «πολιτική του καπιταλισμού». Σημειώνει μάλιστα το εξής: «...πρόκειται για μια πολιτική με ασύμφορους στόχους και μέσα, που αντιτίθεται στην ιστορική εμπειρία της Ρωσίας και στις παραδόσεις των λαών της. Οδηγεί στην αποσύνθεση της κοινωνίας και στην καταστροφή του κράτους»[17].
Δεν πρόκειται για μια νέα αντίληψη στην πολιτική ζωή της Ρωσίας. Αφού είναι γνωστό ότι η «αταξική» προσέγγιση του κράτους και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης κυριαρχεί σε μεγάλο μέρος της λεγόμενης «πατριωτικής αντιπολίτευσης», αλλά και σε έντυπες εργασίες του Γκ. Ζιουγκάνοφ. Οπωσδήποτε πρόκειται για μια αντιιστορική προσέγγιση των αντιθέσεων στη σημερινή Ρωσία. Οι αναφορές στην «ιδιόμορφη ψυχή του ρωσικού λαού» που είναι τάχα ασυμβίβαστη με τον καπιταλισμό δε λύνουν το πρόβλημα. Και αυτό γιατί στην ανάπτυξη κάθε εθνότητας, έθνους, λαού όπως και του ρωσικού υπάρχει η πολιτιστική ιστορική ιδιαιτερότητα (γλώσσα, παράδοση, πολιτισμός). Αυτή όμως η ιδιαιτερότητα, δεν είναι αμετάβλητη στους αιώνες. Ο ρωσικός λαός έχει τη δική του ιστορικο-πολιτιστική κληρονομιά, από την οποία δεν μπορεί να σβηστεί η σοβιετική, σοσιαλιστική πολιτιστική ανάπτυξη, δε σημαίνει όμως πως αυτή είναι σήμερα και στο μέλλον η κυρίαρχη. Εκτός αυτού, η αναφορά που γίνεται στην «ιστορική εμπειρία της Ρωσίας» αφορά συνολικά όλες τις εποχές ύπαρξης της Ρωσίας, «τσουβαλιάζοντας» έτσι το λαϊκό πολιτισμό, αλλά και τη σοβιετική περίοδο ανάπτυξης, με την άλλοτε κυρίαρχη τσαρική παράδοση. Οπως συνηθίζεται να λέγεται πλέον στη Ρωσία, εδώ «ανακατεύεται το «κόκκινο» με το «λευκό» ιδανικό». Εννοείται ότι από ένα τέτιο «ανακάτεμα», ο «κοινός παρανομαστής» που θα βγει κάθε άλλο παρά θα έχει σχέση με την πραγματικότητα. Ετσι π.χ. άλλου είδους «ισχυρό κράτος» ήταν επί εποχής του Μ. Πέτρου και άλλου είδους «ισχυρό κράτος» ήταν εκείνο που σύντριψε το φασισμό. Οποιος λοιπόν μπερδεύει τα πράγματα καταλήγει στον εκλεκτικισμό, που με τη σειρά του οδηγεί στην αναίρεση της διαλεκτικής υλιστικής ανάλυσης της ιστορίας.
Στο ίδιο κείμενο των «Θέσεων της ΚΕ του ΚΚΡΟ» υπάρχει και η εξής περιγραφή των αντιθέσεων στη σημερινή Ρωσία: «Σήμερα η Ρωσία είναι ένα κουβάρι αντιθέσεων, που είναι άλυτες με τη σημερινή πολιτική και υπό το σημερινό πολιτικό καθεστώς. Το κυριότερο από αυτά είναι ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους εκμεταλλευόμενους και τους εκμεταλλευτές, ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο. Ταυτόχρονα την κοινωνία πιέζει η αντίθεση μεταξύ των εθνικών συμφερόντων της χώρας και της δουλικής ετοιμότητας της εξουσίας να δράσει με βάση τις υπερατλαντικές υποδείξεις. Ανάμεσα στις προσπάθειες αναγέννησης της Ρωσίας και της προσπάθειας του πολυεθνικού κεφαλαίου να διαμελίσει την Πατρίδα μας. Ανάμεσα στην αιώνια φιλία των λαών και το άπληστο συμφέρον της μπουρζουαζίας για εμφύτευση του εθνικού εγωισμού και του διαχωρισμού. Ανάμεσα στο λαϊκό πατριωτισμό και τη θέληση του καθεστώτος να «ιδιοποιηθεί» την αγάπη προς την Πατρίδα, να τη θέσει στην υπηρεσία των αντιδραστικών δυνάμεων. Ανάμεσα στη φυσική τάση των πολιτών για μια ήρεμη και εξασφαλισμένη ζωή και την αυξανόμενη εχθρότητα και εγκληματικότητα. Ανάμεσα στη δίψα του λαού για τη διατήρηση της κουλτούρας του και την εμφύτευση της αντιπνευματικότητας...»[18].
ΤΑ ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ, Ο «ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ» ΚΑΙ Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ
Τα τελευταία χρόνια από τις δυνάμεις της ΛΠΕΡ και του ΚΚΡΟ χρησιμοποιούνταν κατά κόρο η ιδιαίτερα ασαφής και επικίνδυνη έννοια «κρατικός πατριωτισμός». Μετά την εκλογή Πούτιν βλέπουμε να περνά αυτή η έννοια σε κάποια ...«διαθεσιμότητα». Στα «Αμεσα καθήκοντα του ΚΚΡΟ», που ενέκρινε το 7ο Συνέδριο σημειώνεται ότι: «Το κυρίαρχο καθεστώς όλο και συχνότερα και ευρύτερα προστρέχει στην πατριωτική φρασεολογία...
Εμείς ξεκινάμε από το ότι η ενίσχυση του κράτους δε σημαίνει ενίσχυση του γραφειοκρατικού και κατασταλτικού μηχανισμού. Η πραγματική ενίσχυση είναι η αποκατάσταση της λαϊκής εξουσίας, ο αυστηρός λαϊκός έλεγχος του κρατικού μηχανισμού, η αλλαγή της πολιτικής υπέρ των συμφερόντων της εργαζόμενης πλειοψηφίας.
Για την επίτευξη αυτού του υψηλού στόχου, για χάρη της υπεράσπισης των ζωτικών συμφερόντων των ανθρώπων της εργασίας οι κομμουνιστές συμμετέχουν στη Δούμα, στα νομοθετικά και εκτελεστικά όργανα των υποκειμένων της Ομοσπονδίας, στην τοπική αυτοδιοίκηση»[19].
Στο παραπάνω απόσπασμα γίνεται μια προσπάθεια να εξηγήσει το ΚΚΡΟ πώς εννοεί το σύνθημα της «ισχυροποίησης του κράτους». Σύνθημα το οποίο είχε από την ίδρυσή του και το οποίο έχει πλήρως προσεταιριστεί σήμερα ο Πρόεδρος Πούτιν.
Η διαφοροποίηση του ΚΚΡΟ στο συγκεκριμένο ζήτημα, με τις ερμηνείες που προστέθηκαν, δεν είναι άσχετη με το ότι αυτή έγινε αντικείμενο σφοδρής κριτικής από μεριάς του ΚΕΚΡ και άλλων μικρότερων κομμουνιστικών δυνάμεων. Οι δυνάμεις αυτές κατηγορούν το ΚΚΡΟ για στάση βαθιά αντιμαρξιστική, που δεν έχει καμία σχέση με τη μαρξιστικό-λενινιστική θεωρία για το κράτος, ως καθαρά ταξικού μηχανισμού και μέσου διατήρησης της πολιτικής εξουσίας της κυρίαρχης οικονομικά τάξης. Το κράτος για τους κομμουνιστές είναι όργανο καταπίεσης, καταστολής και εξάσκησης βίας της μιας τάξης πάνω στην άλλη.
Το ότι η ιδέα του «κρατικού πατριωτισμού» είναι επικίνδυνη προκύπτει κι από την παρακάτω εκτίμηση των «Θέσεων» του ΚΚΡΟ: «...στην πράξη οι ιδέες του ισχυρού κράτους ευνουχίζονται και μπαίνουν στην υπηρεσία των συμφερόντων της ολιγαρχίας. Το «ισχυρό κράτος» συνδυασμένο με τη φιλελεύθερη πολιτική αποτελεί τον ευθύ δρόμο προς ένα στρατιωτικό-αστυνομικό καθεστώς. Το ΚΚΡΟ θεωρεί απαράδεκτη την οποιαδήποτε υποστήριξη σε μια τέτια πολιτική»[20]. Μάλιστα την ίδια εκτίμηση κάνει το ΚΕΚΡ που, σε ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του σχετικά με τις αποφάσεις του 10ου Συνεδρίου, σημειώνει ότι: «Το καθεστώς Πούτιν αυθαίρετα ερμηνεύει το Σύνταγμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, καταπατώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα, χτίζοντας τη δομή της απόλυτης προεδρικής εξουσίας... Το συνέδριο καθόρισε την αναγκαιότητα καταπολέμησης του απολυταρχισμού, που προσπαθεί να περικόψει την αστική δημοκρατία και προσδιόρισε τα συγκεκριμένα μέτρα για την προετοιμασία του κόμματος στη δουλιά σε ιδιαίτερα σύνθετες και σκληρές συνθήκες, που εμφανίζονται εξαιτίας της φασιστικοποίησης του πολιτικού συστήματος του Πούτιν»[21].
ΤΟ «ΧΡΥΣΟ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ» ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΙΝΗΜΑ
Σύμφωνα με τον Γκ. Ζιουγκάνοφ, στην προαναφερόμενη συνέντευξη, σήμερα εμφανίζεται «μια ποιοτικά νέα αντίθεση ανάμεσα στις χώρες του «χρυσού δισεκατομμυρίου» και την υπόλοιπη ανθρωπότητα. Το «χρυσό δισεκατομμύριο» θέλει να ζήσει και να ανθίσει, ενώ οι υπόλοιποι θα πρέπει να το υπηρετούν»[22]. Ταυτόσημες αναφορές έγιναν και σε τρία σημεία της εισήγησης στο 7ο Συνέδριο του Κόμματος.
Πρόκειται για άποψη εντελώς απλοϊκή, αντιεπιστημονική, που δεν έχει βέβαια σχέση με το μαρξισμό. Βεβαίως υπάρχουν οι αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες που ‘χουν φτάσει σ’ ένα υψηλό επίπεδο ζωής, κατανάλωσης για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού τους, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες, αλλά με τον τρόπο που χρησιμοποιείται αυτή η ιδέα δίνει την εντύπωση πως αυτές οι χώρες έχουν ανατρέψει την αντίθεση εργασίας - κεφαλαίου και αφεντικά και εργάτες ζουν σε πλήρη αρμονία εκμεταλλευόμενοι από κοινού τον υπόλοιπο κόσμο. Και σε παλαιότερες εποχές υπήρχαν τέτιες απόψεις. Οι κλασσικοί του μαρξισμού-λενινισμού αναγνώριζαν πως στις ιμπεριαλιστικές χώρες η αστική τάξη χρησιμοποιεί τμήμα των κερδών της από την εκμετάλλευση άλλων λαών και το διαθέτει για να εξαγοράζει τμήματα της εργατικής τάξης της χώρας της, όμως σημείωναν πως πρόκειται για τη μειοψηφία του προλεταριάτου[23]. Ιδιαίτερα σήμερα, με την προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων τα τμήματα αυτά περιορίζονται και επεκτείνονται τα φαινόμενα ακραίας φτώχειας, ακόμα και στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι στρώμα «εργατικής αριστοκρατίας» υπάρχει και στις εξαρτημένες στο ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Επίσης με την ορολογία του «χρυσού δισεκατομμυρίου» αποσιωπάται η έννοια «ιμπεριαλισμός». Ισως άλλωστε δεν είναι άσχετο το ότι στο κείμενο των «Θέσεων της ΚΕ του ΚΚΡΟ» ούτε μια φορά δεν υπάρχει η λέξη «ιμπεριαλισμός» ή παράγωγά της. Ενώ συνολικά σε όλα τα ντοκουμέντα και αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου ο όρος «ιμπεριαλιστική» αναφέρεται μόνο μια φορά, όπου γίνεται λόγος περί «ιμπεριαλιστικής παγκοσμιοποίησης». Ο όρος συνοδεύεται από μια καταγραφή αύξησης των φαινομένων κρίσης σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας παγκόσμια, τις ρίζες της οποίας όμως δεν τις ερμηνεύει με την όξυνση της γενικής κρίσης του καπιταλισμού, κάτι που θα αναδείκνυε και την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού.
Η αποδοχή της αντίληψης του «χρυσού δισεκατομμυρίου» εκτός των παραπάνω έχει άμεση σχέση και με το διεθνές εργατικό κίνημα. Γίνεται φανερό ότι όποιος υποστηρίζει μια τέτια αντίληψη δεν μπορεί να συμφωνήσει και με την ενότητα της εργατικής τάξης, του κομμουνιστικού κινήματος. Ο ίδιος ο Γκ. Ζιουγκάνοφ γράφει, παρουσιάζοντας το ΚΚΡΟ πως «οι νέοι κομμουνιστές …παραιτήθηκαν από το σύνθημα του “προλεταριακού διεθνισμού” που έκρυβε από πίσω του την αδιαφορία για τις τύχες των λαών της Ρωσίας”»[24]. Το 3ο Συνέδριο του ΚΚΡΟ απέρριψε το σύνθημα «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε» (μειοψήφησαν 50 αντιπρόσωποι). Στις φετινές «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ» σημειώνεται απλώς ότι «το Κόμμα θα αναπτύξει τις επαφές του με τα κομμουνιστικά, σοσιαλιστικά και άλλα αριστερά κόμματα του εξωτερικού»[25].
Από τη μεριά του το ΚΕΚΡ τάσσεται υπέρ μιας διακριτής παγκόσμιας κομμουνιστικής συνιστώσας, δηλαδή υπέρ της ενότητας των κομμουνιστικών κομμάτων, μάλιστα, ως ένα βαθμό, υποτιμώντας τις δυσκολίες που υπάρχουν σήμερα για την προώθηση αυτού του στόχου[26].
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΄Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ;
Τα δύο σημαντικότερα ΚΚ της Ρωσίας έχουν μια διαφορετική αντίληψη για το πέρασμα στο σοσιαλισμό. Ετσι το ΚΚΡΟ δεν κάνει λόγο βέβαια για επανάσταση (αφού δε φαίνεται να αποδέχεται ότι έχει ολοκληρωθεί η καπιταλιστική παλινόρθωση). Θεωρεί ότι η επιστροφή στο σοσιαλιστικό δρόμο ανάπτυξης θα γίνει μέσα από τρία στάδια: Πρώτο στάδιο - οργάνωση της αντίστασης του λαού στην αντιλαϊκή πολιτική και εμφάνιση κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας, δεύτερο στάδιο (μεταβατικό) - εμφάνιση νέων λαϊκών οργάνων, άμεσης λαϊκής εξουσίας, τρίτο στάδιο - οριστική αποκατάσταση των σοσιαλιστικών σχέσεων. Σε αντίθεση με τα παραπάνω το ΚΕΚΡ κάνει λόγο για την προετοιμασία της 2ης στη Ρωσία Σοσιαλιστικής Επανάστασης, μέσω της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος, της γενικής πολιτικής απεργίας και νέων λαϊκών οργάνων εξουσίας. Αυτά βέβαια αφορούν τις σοβαρές προγραμματικές διαφορές των δύο κομμάτων, εξίσου σημαντική όμως είναι πάντα και η κατεύθυνση, η δράση, οι προοπτικές που αυτή ανοίγει. Πιστεύουμε ότι εδώ, μπροστά στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας και πάλι εμφανίζονται οι δυο δρόμοι: αυτός της προσαρμογής, της ενσωμάτωσης, του ρεφορμισμού από τη μια και της αντίστασης, της ανατροπής, της επανάστασης, από την άλλη. Από τα παραπάνω είναι χαρακτηριστικό πως στις «Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ», σε τοποθετήσεις στελεχών του μπορεί κανείς να βρει αποτυπωμένες και τις δυο κατευθύνσεις. Ποια τελικά θα κυριαρχήσει στο κομμουνιστικό κίνημα της Ρωσίας;
Πρόσφατα στη συνδιάσκεψη της ΚΟ Λένινγκραντ του ΚΚΡΟ ο Γκ. Ζιουγκάνοφ υπογράμμισε πως τρεις είναι οι δυνάμεις που θα σώσουν τη Ρωσία: «το ΚΚΡΟ, η ΛΠΕΡ και το πατριωτικά προσανατολιζόμενο κεφάλαιο»[27]. Η εκτίμηση αυτή υπάρχει και στα «Αμεσα καθήκοντα του ΚΚΡΟ»: «...το ΚΚΡΟ προωθεί την ενότητα με όλους εκείνους για τους οποίους είναι ακριβά τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας, μεταξύ των άλλων και με τους πατριωτικά προσκείμενους επιχειρηματικούς κύκλους»[28].
Πού μπορεί όμως να οδηγήσει μια τέτοια θέση; Θα αναφέρουμε ένα παράδειγμα. Πρόσφατα στην περιοχή του Κουρσκ διεξήχθησαν νομαρχιακές εκλογές για την εκλογή του νομάρχη (κυβερνήτη). Στην περιοχή κυβερνήτης ήταν ο Α. Ρουτσκόι, που όμως του απαγορεύτηκε η κάθοδος στις εκλογές, με το πρόσχημα ότι απέκρυψε κάποια στοιχεία από τη δήλωση των περιουσιακών στοιχείων του. Πριν προλάβουν να αποφανθούν τα δικαστήρια, οι εκλογές διεξήχθησαν και σ’ αυτές νομάρχης εκλέχτηκε ο Α. Μιχαΐλοφ, μέλος της ΚΕ του ΚΚΡΟ και για τρεις θητείες συνεχώς βουλευτής του Κόμματος. Λίγες μέρες μετά την εκλογή του ο νέος κυβερνήτης προχώρησε στην παρακάτω δήλωση στη ρωσική εφημερίδα «Κομμερσάντ»: «Να έχετε υπόψη σας ότι στην περιοχή του Κούρσκ δεν επιλυόταν απλώς το πρόβλημα της περιοχής του Κουρσκ, για το ποιος θα είναι αυτός που θα κυβερνήσει εκεί. Ηταν η Λυδία λίθος για ένα ολόκληρο σύνολο πραγμάτων. Πιστέψτε με... Ξέρετε τι σημαίνει ΠΕΚ: Πανρωσικό Εβραίικο Κογκρέσο; Σήμερα είχαμε να κάνουμε όχι απλώς με μια προσωπικότητα, αλλά μ’ αυτήν την οργάνωση. Ξέρετε ποιος ήταν ο Ρουτσκόι και από πίσω του βρισκόταν ο Μπορίς Μπερεζόφσκι. Και εμείς εδώ τους νικήσαμε. Θεωρώ ότι αυτό δεν ήταν συμπτωματικό και μας υποδηλώνει ότι για τη Ρωσία αρχίζει η απελευθέρωση από αυτήν την ασχήμια, η οποία έχει συσσωρευτεί αυτά τα δέκα χρόνια. Και εδώ είμαστε με τον Πρόεδρο σύμμαχοι και όχι αντίπαλοι. Ο Βλαντιμήρ Βλαντιμήροβιτς (Πούτιν), όπως ξέρετε είναι Ρώσος. Και εγώ επίσης. Ενώ ο Ρουτσκόι, για όποιον δεν ξέρει, έχει μητέρα εβραία, την Ζιναΐντα Ιοσήφοβνα»[29]. Οπως είναι κατανοητό οι δηλώσεις αυτές οδήγησαν τον Γκ. Ζιουγκάνοφ να τις καταδικάσει και να ζητήσει από το νεοεκλεγμένο νομάρχη να ασχοληθεί με τα προβλήματα της περιοχής του.
Το παράδειγμα όμως παραμένει χαρακτηριστικό για το πού μπορεί να οδηγήσει η «αταξική» προσέγγιση της πραγματικότητας, αλλά και το πώς όλη η αντιπολιτευτική διάθεση μπορεί να εκφυλιστεί και να μπει σε ένα «κανάλι» που να βολεύει τους στόχους που κάθε φορά θέτει το κυρίαρχο καθεστώς.
Στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 16ο Συνέδριο για το διεθνές κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα σημειώνονται τα εξής: «H ιδεολογική διαπάλη στις γραμμές του είναι ιδιαίτερα έντονη ανάμεσα στις οπορτουνιστικές, ρεφορμιστικές και τις επαναστατικές κομμουνιστικές δυνάμεις. Επίκεντρο η επικαιρότητα του μαρξισμού - λενινισμού, η στρατηγική των κομμουνιστικών και εργατικών κομμάτων στην εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, σε συνθήκες προσωρινής νίκης της αντεπανάστασης και δυσμενούς αλλαγής του διεθνούς συσχετισμού. H διαπάλη διεξάγεται ανάμεσα στη γραμμή "αντίστασης - ρήξης" ή "προσαρμογής - ενσωμάτωσης" στο σύστημα του ιμπεριαλισμού. Σχετίζεται με τη στάση απέναντι στην καπιταλιστική κρίση, στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, στις καπιταλιστικές περιφερειακές και διεθνείς διακρατικές ενώσεις, στον ιστορικό ρόλο της εργατικής τάξης, στις νομοτέλειες της σοσιαλιστικής επανάστασης, στην εκτίμηση για τις βαθύτερες αιτίες νίκης της αντεπανάστασης στο τέλος της 10ετίας του '80. Το πρόβλημα εμφανίζεται οξυμένο στο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών. Εξακολουθεί να βαραίνει η ήττα και υποχώρηση που σημειώθηκε στο κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, που δέχτηκε το πιο ισχυρό πλήγμα λόγω της νίκης της αντεπανάστασης»[30].
Πιστεύουμε ότι είναι ένα πολύ επίκαιρο απόσπασμα και για τις εξελίξεις που εκτυλίσσονται στο κομμουνιστικό κίνημα και στο εσωτερικό των Κομμουνιστικών Κομμάτων της Ρωσίας. Και εδώ προβλέψεις δε χωρούν, αφού γνωρίζουμε ότι η ζωή είναι πολύ συχνά πιο τολμηρή κι από την πιο αχαλίνωτη ανθρώπινη φαντασία.
Ο Ελισαίος Βαγενάς είναι μέλος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ.
[1] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[2] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[3] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[4] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[5] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[6] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[7] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[8] Απόφαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ «Για τη δουλιά στα συνδικάτα».
[9] Απόφαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ «Για τη δουλιά των μελών του κόμματος στη νεολαία».
[10] Απόφαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ «Για τον κομματικό τύπο».
[11] Απόφαση του 10ου Συνεδρίου του ΚΕΚΡ «Για την πολιτική κατάσταση και τα καθήκοντα των επιτροπών, όλων των οργανώσεων και των μελών του ΚΕΚΡ».
[12] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[13] Εφημερίδα «ΠΡΑΒΝΤΑ», 21/11/2000.
[14] Ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΕΚΡ για το 10ο Συνέδριο του Κόμματος.
[15] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[16] Ρεπορτάζ από το 10ο Συνέδριο του ΚΕΚΡ. Ρωσική αριστερή ενημερωτική σελίδα ειδήσεων (Left.ru).
[17] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[18] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[19] Τα άμεσα καθήκοντα του ΚΚΡΟ. (Απόφαση του 7ο Συνεδρίου).
[20] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[21] Ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΕΚΡ για το 10ο Συνέδριο του Κόμματος.
[22] Εφημερίδα «ΠΡΑΒΝΤΑ», 21.11.2000.
[23] Β. Ι. Λένιν: «Ο ιμπεριαλισμός και η διάσπαση του σοσιαλισμού». Απαντα τ. 30, σελ. 163-179.
[24] «ΝΤΕΡΖΑΒΑ», σελ.113.
[25] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΡΟ για το 7ο Συνέδριο.
[26] Ομιλία του Β. Τιούλκιν στη συνάντηση των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων. Ιούνης 2000.
[27] Εφημερίδα «Σοβιετική Ρωσία», 22.11.2000.
[28] Τα άμεσα καθήκοντα του ΚΚΡΟ. (Απόφαση του 7ο Συνεδρίου).
[29] Ενημερωτικό Δελτίο ΚΚΡΟ, 10/11/2000.
[30] Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 16ο Συνέδριο.
