Πολυτεχνείο: Ονόματα των θυμάτων

 Πολυτεχνείο: Ονόματα  των θυμάτων

Αυτός είναι ο "χάρτης του θανάτου"

Η προσπάθεια να πληγεί η ουσία της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και να αποκαθηλωθεί με κάθε τρόπο το μήνυμα αντίστασης ενός λαού έναντι οποιουδήποτε ολοκληρωτικού καθεστώτος, είναι προσπάθεια που συστηματικά βρίσκεται σε εξέλιξη πάρα πολλά χρόνια τώρα. Και τα “επιχειρήματα” όσων υποστηρίζουν με πάθος ότι το Πολυτεχνείο είναι ένας μύθος και τίποτα παραπάνω εστιάζονται στα εξής δύο: σ΄ όσους απλά εξαργύρωσαν τη συμμετοχή τους στην εξέγερση -και οι οποίοι είναι η απόλυτη μειοψηφία- και στην αμφισβήτηση ύπαρξης έστω και ενός νεκρού ως συνέπεια των γεγονότων!

Ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, μέλος τότε της Φοιτητικής Επιτροπής Αγώνα και πρόεδρος της συνέλευσης της Φιλοσοφικής Σχολής στο Πολυτεχνείο στις 16 Νοεμβρίου 1973, ιστορικός, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, με την έρευνά του που αποτυπώνεται στο εξαιρετικό κείμενο που ακολουθεί απαντά σ΄ όσους απλά μισούν όχι μόνο το Πολυτεχνείο,αλλά οποιοδήποτε γεγονός έχει να κάνει με αντίσταση.

Το κείμενο συνοδεύεται από τον ονομαστικό κατάλογο των θυμάτων αλλά κι έναν χάρτη πάνω στον οποίο έχουν αποτυπωθεί τα σημεία των Αθηνών όπου υπήρξαν νεκροί εκείνες τις ημέρες, μαζί με τις αστυνομικές ή στρατιωτικές δυνάμεις που ήταν κοντά στα σημεία που έπεσαν οι νεκροί.

Πατήστε ΕΔΩ για να δείτε όλο το κατάλογο των νεκρών και τις φωτογραφίες τους.

Το ζήτημα των θυμάτων: Νεκροί και τραυματίες

Το ζήτημα του ακριβούς αριθμού των νεκρών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και την επιχείρηση καταστολής της, παραμένει ακόμη και σήμερα ένα δισεπίλυτο πρόβλημα. Πρόκειται για ένα θέμα με έντονη πολιτική και ψυχολογική φόρτιση, με αποτέλεσμα να αποφεύγεται γενικά η προσέγγιση του. Αλλά η χαώδης και ατεκμηρίωτη πληροφόρηση που υπάρχει γύρω από αυτό το ζήτημα, δεν είναι δυνατόν να απολαμβάνει εσαεί αυτή την ιδιότυπη «ασυλία», στο όνομα της δήθεν προστασίας της φήμης του Πολυτεχνείου. Αποτελεί βαθύτατη πεποίθηση μου ότι η κατάσταση αυτή δεν απαξιώνει μόνο την εξέγερση καθεαυτή, τις χιλιάδες των ανθρώπων που ρίχτηκαν στη φωτιά και, εν τέλει, εξευτελίζει τη μνήμη των πραγματικών θυμάτων, αλλά προχωρά πέραν αυτού: αφήνει το περιθώριο στους έμμεσους ή άμεσους υποστηρικτές του καθεστώτος και'τους κάθε λογής «αναθεωρητές» της ιστορίας να μιλούν για «παραμύθια της Αριστεράς» και για «2-3 νεκρούς από αδέσποτες σφαίρες».

Από τα μέσα του 2002 έχει ξεκινήσει μια ιστορική έρευνα στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών με τίτλο «Τεκμηριώνοντας τα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973». Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας επιχειρείται η συγκέντρωση και επεξεργασία με επιστημονικές μεθόδους τεκμηρίων που αφορούν σε πολλές παραμέτρους των γεγονότων, όπως το χρονικό της εξέγερσης, το επιχειρησιακό σχέδιο για την καταστολή της, η εξέλιξη των γεγονότων έξω από το Πολυτεχνείο κ.ο.κ. Ένα από τα ζητούμενα είναι, φυσικά, ο αριθμός και η ταυτότητα των θυμάτων. Αν και η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, θα επιχειρήσουμε στο σημείο αυτό μια συνοπτική παρουσίαση των πρώτων διαπιστώσεων, με έμφαση στη «γενεαλογία» του ζητήματος.

Οι ανακοινώσεις του καθεστώτος και οι φήμες

Αμέσως μετά την εισβολή του στρατού και την εκκένωση του Πολυτεχνείου, η χούντα ανακοίνωσε ότι κατά τη διάρκεια των αιματηρών επεισοδίων υπήρξαν 4 νεκροί. Στη συνέχεια ο κατάλογος συμπληρώθηκε σταδιακά, ώστε τελικά ο συνολικός αριθμός των επίσημα αναγνωρισμένων από τη χούντα νεκρών έφθασε τους 15.

Ανεξάρτητα όμως του τι παραδεχόταν το καθεστώς, από την πρώτη στιγμή υπήρξαν φήμες για πολύ μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων, φήμες που ήταν προϊόν της ζοφερής ατμόσφαιρας της περιόδου εκείνης και της πλήρους ανυποληψίας των κυβερνητικών ανακοινώσεων. Οι φήμες αυτές έκαναν λόγο για 100, 200, ακόμη και 500 νεκρούς, ομαδικούς τάφους στο νεκροταφείο Ζωγράφου και αλλού, ενώ αναφέρονταν και σε συγκεκριμένα περιστατικά, όπως το θάνατο τουλάχιστον 3 ατόμων που συνεθλίβησαν από το άρμα μάχης που εισέβαλε στο Πολυτεχνείο, την εκτέλεση των εκφωνητών του ραδιοσταθμού και των τραυματιών που νοσηλεύονταν στο πρόχειρο ιατρείο, κ.τ.λ. Συχνά στις περιγραφές αυτές αναμιγνύονταν πραγματικά γεγονότα με ανεπιβεβαίωτες εικασίες, αποτέλεσμα της σύγχυσης που επικρατούσε και της αδυναμίας ελέγχου των πληροφοριών μέσα σε συνθήκες παρανομίας του αντιδικτατορικού κινήματος αφενός, και της αχαλίνωτης καθεστωτικής τρομοκρατίας αφετέρου, με την αδιαμεσολάβητη πλέον εγκαθίδρυση της εξουσίας της Ε.Σ.Α.
Αυτές οι φήμες δεν προέρχονταν μόνο από την πλευρά του αντιδικτατορικού κινήματος. Σε συνέντευξη του στην αμερικάνικη εφημερίδα «Cincinnati Enquirer» (27.5.1973), ο ταγματάρχης Γεώργιος Σφακιανάκης, στρατιωτικός ιατρός που είχε υποβάλει την παραίτηση του μετά τα γεγονότα, έκανε λόγο «για 400 ή 500 συνολικά νεκρούς στο Πολυτεχνείο».
Μετά την μεταπολίτευση και υπό την πίεση της κοινής γνώμης, ανατέθηκε το Σεπτέμβριο του 1974 στον εισαγγελέα Δημήτριο Τσεβά, να διενεργήσει προκαταρκτική εξέταση. Όπως είδαμε, οι βάσεις της πεποίθησης για τον υψηλό αριθμό νεκρών είχαν τεθεί ήδη από την περίοδο της δικτατορίας. Αλλά η εδραίωση της συντελέστηκε στο πλαίσιο της εξέτασης Τσεβά, κυρίως μέσα από τις καταθέσεις ορισμένων ανθρώπων που έλαβαν τότε μεγάλη δημοσιότητα.

Ο κατάλογος Παπαδάτου

Στις 17.11.1974, ο δημοσιογράφος Γρηγόριος Παπαδάτος υπέβαλε στον Τσεβά ένα κατάλογο 59 ονομάτων, που ισχυριζόταν ότι αντιστοιχούσαν σε νεκρούς των ημερών εκείνων. Στον κατάλογο αυτό συγκεντρώνονταν όλα σχεδόν τα ονόματα που είχαν κατά καιρούς ακουστεί μέσα στον κυκεώνα της φημολογίας επί δικτατορίας.
Ο Παπαδάτος προέκυψε στη συνέχεια ότι κυκλοφορούσε στην περιοχή του Πολυτεχνείου με ταυτότητα εφέδρου αξιωματικού και ότι διατηρούσε επαφές με παρακρατικούς και βαθμοφόρους του Στρατού και της Χωροφυλακής. Να συμπληρώσουμε το πορτραίτο του με το γεγονός ότι στο δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου 1974 ήταν υπεύθυνος του γραφείου τύπου της «Βασιλικής Ενώσεως» και προπαγάνδιζε την ψήφο υπέρ του Κωνσταντίνου.
Ο Τσεβάς διαπίστωσε, σύντομα, ότι ο κατάλογος που του παρουσίασε ο Παπαδάτος δεν ήταν αξιόπιστος, καθώς ορισμένα από τα αναφερόμενα ονόματα αφορούσαν σε τραυματίες, ενώ απουσίαζαν ονόματα αναμφισβήτητων νεκρών και γενικότερα «ουδέν ουδαμόθεν προσφέρεται προς επιβε-βαίωσίν του». Ο ίδιος ο Παπαδάτος, καταθέτοντας στη δίκη του Πολυτεχνείου, δεν επέμεινε για την ακρίβεια των στοιχείων του. Απαντώντας στην ευθεία ερώτηση «σε ποιο αριθμό ανεβάζετε εσείς τους νεκρούς του Πολυτεχνείου;», δήλωσε ότι «με στοιχεία έχω διαπιστώσει ότι υπάρχουν 26 με 30 νεκροί. Αλλά υπολογίζω ότι είναι πολύ περισσότεροι».


Οι καταθέσεις Τσαγκουρνή

Ο επόμενος μάρτυρας που προέβη σε «συνταρακτικές αποκαλύψεις» ήταν ο Παντελής Τσαγκουρνής, ένας στρατιώτης που κατά τη διάρκεια των γεγονότων υπηρετούσε στο Πεντάγωνο. Ο Τσαγκουρνής κατέθεσε ότι είχε δει στο Επιτελείο μια αναφορά του συνταγματάρχη Ντερτιλή, βάσει της οποίας «ο μέχρι τότε αριθμός των νεκρών ήταν 423». Στην κατάθεση αυτή δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα από έναν δημοσιογράφο που δημοσίευσε ολόκληρο βιβλίο βασιζόμενο επάνω της. Στη συνέχεια, ωστόσο, ο Π. Τσαγκουρνής ανασκεύασε τους ισχυρισμούς του, υποστηρίζοντας ότι δεν ήταν σίγουρος αν το έγγραφο «έλεγε ότι υπήρχαν 423 νεκροί ή τραυματίαι», ενώ στη δίκη ανέφερε πλέον με βεβαιότητα ότι ο αριθμός αφορούσε σε νεκρούς και τραυματίες συνολικά. Είναι αντιληπτή βέβαια η αβυσσαλέα διαφορά μεταξύ των δύο εκδοχών: εάν στους 423 περιλαμβάνονταν νεκροί και τραυματίες, τότε ο αριθμός ήταν μάλλον συντηρητικός, αφού η προκαταρκτική έρευνα είχε ήδη πιστοποιήσει 1.103 τραυματίες!

Οι «αποκαλύψεις» Πίμπα
Αιφνιδίως στις 9.10.1974, παρουσιάστηκε στον Τσεβά ο Δημήτριος Πίμπας, πρώην πράκτορας της Κ.Υ.Π. που είχε δράσει στο Πολυτεχνείο ως προβοκάτορας, ο οποίος και δήλωσε: «Οι τύψεις συνειδήσεως με οδήγησαν στο γραφείο σας, θα τα αποκαλύψω όλα», ενώ στη συνέχεια αναφέρθηκε σε «450 νεκρούς και ομαδικούς τάφους», για τους οποίους είχε, υποτίθεται, ακούσει να μιλάνε κάποιοι αξιωματικοί στην Κ.Υ.Π.
Οι αναφορές του Πίμπα για ομαδικούς τάφους έδωσαν την αφορμή στον τότε δήμαρχο Ζωγράφου, Δημήτρη Μπέη, να προτείνει την ανασκαφή της βορειοανατολικής πλευράς του νεκροταφείου, προκειμένου να ανακαλυφθούν οι νεκροί του Πολυτεχνείου. Ποτέ δεν μάθαμε τα αποτελέσματα αυτών των ανασκαφών.
Στο μεταξύ, ο Πίμπας βρέθηκε ο ίδιος κατηγορούμενος για τη δράση του στο Πολυτεχνείο και στην απολογία του δεν αναφέρθηκε πλέον καθόλου σε νεκρούς και ομαδικούς τάφους, αρκούμενος στη δικαιολόγηση της προσωπικής του εμπλοκής. Να συμπληρώσουμε το πορτραίτο του με την πληροφορία ότι τον Φεβρουάριο του 2003 συνελήφθη και πάλι, κατηγορούμενος για απάτη κατ' επάγγελμα και κατά συνήθεια.

Το πόρισμα Τσεβά

Στο πόρισμα του (14.10.1974), ο εισαγγελέας Δ. Τσεβάς σημείωνε εισαγωγικά ότι:
«Ανεξιχνίαστος παραμένει εισέτι ο ακριβής αριθμός των νεκρών. Σύντονοι κατεβλήθησαν προς την κατεύθυνσιν αυτήν προσπάθειαι και πέραν των αμέσως ή εμμέσως περιερχομένων εις γνώσιν μου, έκκλησις δια του τύπου δημοσία διετυπώθη, όπως καταγγελθώσιν ή αναφερθώσι περιπτώσεις θανάτων ή και εξαφανίσεων ατόμων συνεπεία των γεγονότων του Πολυτεχνείου [...]. Κατά την διαδρομήν της ερεύνης εβεβαιώθησαν ή και απλώς επιθανολογήθησαν περιστατικά εδραιούντα παρ' εμοίτην πεποίθησιν ότι οι νεκροί εκ των γεγονότων του Πολυτεχνείου υπήρξαν περισσότεροι των επισήμως ανακοινωθέντων».
Ο Τσεβάς εκτιμούσε ότι ο αριθμός των νεκρών μπορεί να φθάνει τους 34 (18 επώνυμους και 16 ανώνυμους), τους οποίους διέκρινε σε τρεις κατηγορίες: *
α) Επισήμως ανακοινωθέντες νεκροί, στους οποίους περιλάμβανε τους γνωστούς 15.
β) Νεκροί πλήρως βεβαιωθέντες, στους οποίους περιλάμβανε άλλους 3.
γ) Νεκροί βασίμως προκύπτοντες, στους οποίους συγκατέλεγε 16 ανώνυμους νεκρούς, για τους οποίους υπήρξαν επώνυμες καταθέσεις. Σε αυτούς συγκαταλέγονται 10 που προέκυψε ότι διακομίστηκαν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, χωρίς να καταχωρηθούν επισήμως.

Η πρόταση Ζαγκίνη και η δίκη του Πολυτεχνείου

Εισάγοντας τη δικογραφία στο Συμβούλιο Εφετών (28.7.1975), ο αντιεισαγγελέας Ιωάννης Ζαγκίνης πρότεινε την παραπομπή των κατηγορουμένων για 23 ανθρωποκτονίες και 126 απόπειρες ανθρωποκτονίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Ζαγκίνης πρόσθεσε 4 ακόμη επώνυμους νεκρούς και παρέλειψε έναν από τους 18 του πορίσματος Τσεβά, ενώ παράλληλα δέχθηκε μόνον 2 από τα 16 ανώνυμα θύματα που περιείχε το πόρισμα.
Κατά τη διάρκεια της δίκης (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1975) κατατέθηκαν εκ νέου τα πλήρη στοιχεία του νεκρού που είχε παραλειφθεί από το βούλευμα, ανεβάζοντας έτσι τον αριθμό των τεκμηριωμένων θανάτων σε 24, χωρίς ωστόσο το δικαστήριο να δεχθεί ότι οι θάνατοι αυτοί συνεπάγονταν πάντοτε και συγκεκριμένες ποινικές ευθύνες των οργάνων του καθεστώτος. Στόχος του δικαστηρίου, όπως προέκυψε, ήταν αφενός να μειώσει στο ελάχιστο δυνατό τις ευθύνες της Αστυνομίας, και αφετέρου να επιρρίψει τις ευθύνες του Στρατού όχι τόσο στη φυσική του ηγεσία και τον τότε δικτάτορα Παπαδόπουλο, αλλά κυρίως στις συνωμοτικές ραδιουργίες του επικεφαλής της Ε.Σ.Α. και κατοπινού δικτάτορα Ιωαννίδη, στο πλαίσιο μιας θεωρίας που ήταν τότε της μόδας, σύμφωνα με την οποία το Πολυτεχνείο εξυπηρέτησε εξ αντικειμένου τα σχέδια του τελευταίου, αν δεν το οργάνωσε κιόλας! Πρέπει να υπογραμμιστεί σιο σημείο αυτό η πλήρης απαξίωση στα μάτια της κοινής γνώμης, όλης της μετά από τον Τσεβά δικαστικής εκκαθάρισης της υπόθεσης του Πολυτεχνείου, ιδίως μετά την επανεκδίκαση της υπόθεσης το 1977, με τις αθωώσεις και τις εξευτελιστικές'ποινές που καταλογίστηκαν.

Η επετειακή μνήμη
Η απαξίωση αυτή των επίσημων στοιχείων επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι, ενώ οι έρευνες πιστοποιούσαν 24 επώνυμους και, άλλους 16 (στη μέγιστη εκδοχή) ανώνυμους νεκρούς, η κοινή γνώμη και ιδιαίτερα οι υπεύθυνοι που διαχειρίζονταν τα επόμενα χρόνια την επετειακή μνήμη του Πολυτεχνείου, αρχικά από καχυποψία και αργότερα από αδιαφορία, άγνοια και αποξένωση από τα γεγονότα, παρέμεναν προσκολλημένοι σιις φήμες και τους ατεκμηρίωτους καταλόγους νεκρών που είχαν δει το φως μετά τη μεταπολίτευση. Ειδικότερα ο κατάλογος Παπαδάτου είχε τύχει εξαρχής και επί μακρόν γενικής αποδοχής και διαβαζόταν επί πολλά χρόνια στις επετείους του του Πολυτεχνείου.
Σήμερα, παρατηρηρώντας κανείς τις εκδοχές που δημόσια εμφανίζονται απέναντι στο ζήτημα των νεκρών, διαπιστώνει τα εξής:

α) Κάποιοι επιλέγουν να παραθέσουν τα αποτελέσματα της έρευνας Τσεβά, άλλοτε μνημονεύοντας μόνο τους 18 επώνυμους νεκρούς του πορίσματος και άλλοτε προσθέτοντας και τους 16 ανώνυμους, αναφερόμενοι έτσι σε 34 συνολικά νεκρούς. Αμφότερες όμως οι εκδοχές αυτές πάσχουν από το μειονέκτημα της βασικής επιλογής, καθώς αγνοούν και κατά συνέπεια παραλείπουν τα 4 επιπλέον τεκμηριωμένα ονόματα της μετά τον Τσεβά διαδικασίας.
β) Κάποιοι άλλοι αναφέρονται σε 45 ή και 56 νεκρούς, σε αυθαίρετους δηλαδή αριθμούς, των οποίων είναι εξαιρετικά δυσχερές να εντοπιστεί η πηγή.
γ) Η κυρίαρχη τάση, τέλος, επιλέγει να προβάλλει τον κατάλογο που έχει το κύρος της μέγιστης νομιμοποίησης, αφού εκφωνείται τα τελευταία χρόνια στην ετήσια επετειακή εκδήλωση, που οργανώνεται στο ίδιο το Πολυτεχνείο.

Ο «επίσημος» κατάλογος
Ο κατάλογος αυτός, που έχει συνταχθεί με μέριμνα κυρίως της Προοδευτικής Ένωσης Μητέρων Ελλάδας (Π.Ε.Μ.Ε.), περιλαμβάνει 88 ονόματα, που δεν αναφέρονται πλέον αποκλειστικά στην περίοδο του Νοεμβρίου 1973, αλλά σε όλο το χρονικό διάστημα της δικτατορίας 1967-1974. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν όλες οι γνωστές περιπτώσεις των θυμάτων της χούντας, από τα θύματα του πραξικοπήματος και τους λιγότερο ή περισσότερο ανεξιχνίαστους θανάτους επωνύμων αντιπάλων του καθεστώτος, μέχρι τους αγωνιστές που έχασαν τη ζωή τους προβαίνοντας σε πράξεις αντίστασης και, φυσικά, τους νεκρούς του Πολυτεχνείου. Σ' αυτούς τους τελευταίους θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας.
Τα ονόματα που εμφανίζονται στην κατηγορία αυτή είναι 52. Συγκρίνοντας τα* με τα αναφερόμενα στους παλαιότερους καταλόγους, παρατηρούμε ότι παραμένουν στη θέση τους 26 αταύτιστα ονόματα, τα οποία εξακολουθούν να εκφωνούνται κάθε χρόνο από τα μεγάφωνα του Πολυτεχνείου. Ανάμεσα τους 9 που πιθανότατα αφορούν σε άτομα τα οποία σε πρώτη φάση είχαν θεωρηθεί νεκροί, αλλά μετά τη μεταπολίτευση προέκυψε, όπως είδαμε, ότι είχαν μόνο τραυματιστεί. Δύο αποτελούν γνωστές παραφθορές ονομάτων και στοιχείων διαπιστωμένων νεκρών που είχαν διορθωθεί ήδη δύο ημέρες μετά τα γεγονότα, αλλά συνεχίζουν να αναφέρονται μαζί με τις σωστές εκδοχές τους, επαναλαμβανόμενα έτσι εις διπλούν: Υπό τον ανύπαρκτο «Αιγύπτιο» Τορίλ Τεκλέτ εξακολουθεί 30 χρόνια μετά να υποκρύπτεται η νορβηγίδα φοιτήτρια Toril Margrethe Engeland, και υπό τον Γεώργιο Σαρμαλή, ο Γεώργιος Σαμούρης. Ως Διαμαντάκος πλέον εμφανίζεται η Μαρία Διαμαντάκη των καταλόγων του 1974-1975, όνομα που θεωρούμε ότι πιθανότατα υποκρύπτει τη Μαρία Δαμανάκη, λόγω της αρχικής φήμης ότι η εκφωνήτρια του Πολυτεχνείου είχε εκτελεστεί. Πέντε ονόματα αφορούν σε αυτοκτονίες που καταγράφηκαν μεταξύ Νοεμβρίου 1973 και Μαρτίου 1974, και αμφισβητήθηκαν μετά την μεταπολίτευση, χωρίς όμως και να προκύψει ποτέ κάποιο χειροπιαστό στοιχείο ότι ήταν πολιτικές δολοφονίες και μάλιστα συνδεόμενες με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Ένα τουλάχιστον όνομα (Ιωάννης Φιλίνης) αντιστοιχεί σε πραγματικό νεκρό, του οποίου όμως ο θάνατος, σύμφωνα με την ίδια του την οικογένεια (συμπεριλαμβανομένου του αδελφού του και ιστορικού στελέχους της αριστεράς Κώστα Φιλίνη), οφείλεται σε παθολογικά αίτια. Εξακολουθούν, τέλος, να εκφωνούνται 14 ονόματα (από τα οποία τα 7 χωρίς καν βαπτιστικό), για τα οποία τίποτα περισσότερο δεν έγινε ποτέ γνωστό.
Αλλά το πλέον αξιοσημείωτο είναι ότι στον επίσημο αυτό επετειακό κατάλογο, ενώ αναφέρονται όλοι αυτοί οι άγνωστοι «νεκροί», σημειώνονται μόνον 16 από τους 23 επώνυμους νεκρούς του Πολυτεχνείου! Επτά άνθρωποι των οποίων γνωρίζουμε τα πλήρη στοιχεία και για τους οποίους έχει τεκμηριωθεί με τον πλέον αναμφισβήτητο τρόπο ότι έχασαν τη ζωή τους στα γεγονότα εκείνων των ημερών, ο Αλέξανδρος Μπασρί Καράκας, ο Ευστάθιος Κολινιάτης, ο Σπύρος Κοντομάρης, ο Ανδρέας Κούμπος, ο Σωκράτης Μιχαήλ, η Βασιλική Μπεκιάρη και ο Αλέξανδρος Παπαθανασίου, απουσιάζουν τελείως.

Προσωρινά αποτελέσματα της έρευνας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών

Η συγκέντρωση όλων αυτών των δεδομένων αποτέλεσε το πρώτο στάδιο της έρευνας μας στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Κάθε στοιχείο που είδε το φως της δημοσιότητας όλα αυτά τα χρόνια, οι επίσημες ανακοινώσεις του καθεστώτος, οι πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν στον παράνομο τύπο της εποχής, οι αγγελίες κηδειών στις εφημερίδες, οι κάθε προέλευσης λίστες που έκαναν την εμφάνιση τους μετά τη μεταπολίτευση, οι προανακριτικές και ανακριτικές έρευνες, οι συνεντεύξεις συγγενών, οι καταθέσεις μαρτύρων στη δίκη του 1975, συγκεντρώνονται, αποδελτιώνονται, συσχετίζονται κριτικά, αναζητείται η γενεαλογία τους, εντοπίζονται οι αλληλοεπικαλύψεις, οι παρανοήσεις, τα λάθη στην αντιγραφή και οι μεταξύ τους παρεκκλίσεις. Η έρευνα προχωρά έτσι στη συγκρότηση ενός καταλόγου, ο οποίος παραμένει προσωρινός, καθώς εξακολουθεί συνεχώς να εμπλουτίζεται και να διορθώνεται. Για κάθε περίπτωση συγκροτείται ένας ιδιαίτερος φάκελος, με βιογραφικά στοιχεία, τις συνθήκες θανάτου και αναλυτική παράθεση όλων των πηγών που χρησιμοποιήθηκαν με συγκεκριμένα στοιχεία.

Μέχρι τη στιγμή αυτή, έχουν καταγραφεί εικοσιτέσσερις (24) πλήρως τεκμηριωμένες περιπτώσεις, όπως καταγράφονται συνοπτικά στον συνημμένο κατάλογο. Παράλληλα, έχει συγκροτηθεί ένας κατάλογος δεκαέξι (16) ανωνύμων περιπτώσεων που είχε θεωρηθεί σε κάποια στιγμή της διαδικασίας ότι «προκύπτουν βασίμως» ως νεκροί, από επίσημες, επώνυμες και σχετικά αξιόπιστες καταθέσεις, με συγκεκριμένα στοιχεία. Τέλος, η έρευνα έχει θέσει στο μικροσκόπιο τριάντα (30) επώνυμες περιπτώσεις, που εμφανίζονται επίμονα στους περισσότερους καταλόγους από το 1974 μέχρι και σήμερα, χωρίς να έχουν ποτέ τεκμηριωθεί. Όλες αυτές οι ανώνυμες και οι αμφιλεγόμενες επώνυμες περιπτώσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα, προκειμένου να διερευνηθούν περισσότερο, προτού αποφασιστεί οριστικά να υιοθετηθούν ή να απορριφθούν.

Οι τραυματίες
Ένα δεύτερο σκέλος της έρευνας προς την ίδια κατεύθυνση είναι η καταγραφή των τραυματιών. Όπως αναφέραμε ήδη, η προκαταρκτική έρευνα πιστοποίησε 1.103 τραυματίες, βάσει των καταστάσεων που απέστειλαν στον Δ. Τσεβά τα νοσοκομεία, οι κλινικές και ορισμένοι μεμονωμένοι ιατροί. Όπως όμως παραδέχεται και ο ίδιος ο εισαγγελέας, σε αυτούς πρέπει να προστεθεί και «ανεξακρίβωτον πλήθος ετέρων πολιτών», οι οποίοι «ή εφυγαδεύοντο υπό των ιατρών, ή ενοσηλεύοντο οίκοι, ή και ουδαμού προς νοσηλεία κατέφυγον, φοβούμενοι προφανώς δυσάρεστους δι' αυτούς ή τας οικογενείας των εξελίξεις». Είναι ενδεικτικό του κλίματος μέσα στο οποίο εξελίσσονταν τα δραματικά γεγονότα εκείνων των ημερών, το γεγονός ότι με σχετική διαταγή που εξέδωσε στις 17.11.1973, ο τότε επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων στρατηγός Ζαγοριανάκος έλαβε μέριμνα να απαγορεύσει ρητά «την προσωρινήν περιθαλψιν κατ' οίκον προσώπων μη ενοικούντων μετά της οικογενείας ήτις παρέχει την περίθαλψιν, εάν τούτο δεν δηλωθή- εντός τριών ωρών εις την οικείαν αστυνομικήν αρχήν».
Ο αριθμός αυτών των θυμάτων που δεν νοσηλεύθηκαν επίσημα παραμένει προς διερεύνηση, να σημειώσουμε πάντως ότι ορισμένες εκτιμήσεις ανεβάζουν το σύνολο των τραυματιών (νοσηλευθέντων και μη) σε 2.000 περίπου. Αν και είναι πρώιμο ακόμη στο παρόν στάδιο της έρευνας μας να μιλήσουμε με απόλυτους αριθμούς, είναι προφανές ότι οι εκτιμήσεις αυτές είναι μάλλον συντηρητικές και βρίσκονται σε δυσαρμονία με τα στατιστικά δεδομένα από τη διεθνή εμπειρία σε αντίστοιχες περιπτώσεις της περιόδου εκείνης (Γαλλικός Μάης του 1968, Αμερικάνικο Αντιπολεμικό Κίνημα 1968-1970). Σε όλες εκείνες τις περιπτώσεις, οι μη νοσηλευθέντες ήταν πάντοτε πολλαπλάσιοι των νοσηλευθέντων, και μάλιστα σε καθεστώτα όπου το αντικίνητρο για τη νοσηλεία, το ενδεχόμενο δηλαδή διώξεων κατά των τραυματιών που θα προσέφευγαν για περίθαλψη, ήταν κατά τεκμήριο μικρότερο, απ' όσο στην περίπτωση της Ελλάδας του 1973.

Στο πλαίσιο της έρευνας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών επιχειρείται και στο ζήτημα αυτό η συγκέντρωση, η αποδελτίωση και ο επιστημονικός έλεγχος όλου του υπάρχοντος υλικού, αλλά και ο εντοπισμός συμπληρωματικών στοιχείων. Το ζητούμενο βέβαια στην περίπτωση αυτή δεν είναι μόνον ο αριθμός ή η ταύτιση των ονομάτων, αλλά και οι πληροφορίες που προκύπτουν για το χρόνο, τον τόπο και τις συνθήκες τραυματισμού, καθώς και προσωπικά στοιχεία των θυμάτων (ηλικία, φύλο, απασχόληση κ.τ.λ.). Μια προκαταρκτική στατιστική επεξεργασία των στοιχείων που διαθέτουμε έως τη στιγμή αυτή, μας δίνει ενδιαφέρουσες εικόνες γύρω από το προφίλ των ατόμων που βρέθηκαν στα γεγονότα και, κατά τεκμήριο, πρωτοστάτησαν στις συγκρούσεις. Βλέπουμε ότι στον τομέα αυτό πλειοψηφούν τα άτομα που χαρακτηρίζονται ως εργατοτεχνίτες (26,7%) και έπονται οι φοιτητές (17,1%), οι ιδιωτικοί υπάλληλοι (15,8%) και οι μαθητές (10,3%). Ηλικιακά, πλειοψηφούν μεταξύ τους οι νέοι 22 χρονών (13,3%), 16 χρονών (12,8%) και 20 χρονών (12,7%), ενώ αμέσως μετά έπονται εκείνοι που ήταν 18 και 24 χρονών (9%).

Η επεξεργασία εξάλλου των συνθηκών του τραυματισμού τους, μας δίνει μια παράμετρο για να παρακολουθήσουμε βαθμηδόν την εξέλιξη των διαδηλώσεων και την ένταση των συγκρούσεων χρονικά και τοπικά. Αλλά ο τόπος και ο χρόνος, σε συνδυασμό με τον τρόπο τραυματισμού (κλομπς, δακρυγόνα, σφαίρες κ.τ.λ.), μας δίνει και ένα νήμα για να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της συμπεριφοράς του καθεστώτος και την πορεία της επιχείρησης καταστολής. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο αντιεισαγγελέας Ιωάννης Ζαγκίνης, στην εισήγηση του προς το Συμβούλιο Εφετών το 1975, χωρίς να διαθέτει πλήρη στοιχεία για το σύνολο των τραυματιών, θεώρησε ότι σε 124 τουλάχιστον περιπτώσεις υπήρξε σαφής ανθρωποκτόνος πρόθεση εκ μέρους των δυνάμεων καταστολής. Πρόκειται κυρίως για περιπτώσεις στις οποίες ο τραυματισμός προέκυψε από τη χρήση πυροβόλων όπλων.

Η παρατήρηση αυτή μας φέρνει στην άλλη μεγάλη ενότητα που απασχολεί την έρευνα, δηλαδή τα γεγονότα που αφορούν στην αντίπερα όχθη, στο επίπεδο της πολιτικής, της στρατηγικής αλλά και της τακτικής. Μεταξύ των στοιχείων που αφορούν στους τραυματισμούς και τους φόνους, είναι και η ιδιότητα του αυτουργού (στρατιωτικός, αστυνομικός, κ.τ.λ.). Μια στατιστική επεξεργασία λοιπόν των αυτουργών υπό αυτή την άποψη, και μόνο σε ό,τι αφορά τις περιπτώσεις που, από την ανάκριση θεωρήθηκαν ανθρωποκτονίες και απόπειρες ανθρωποκτονιών, δίνει ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα, με τα Σώματα Ασφαλείας να προηγούνται έναντι του Στρατού και στα δύο αυτά πεδία (54% έναντι 46% στις ανθρωποκτονίες και 64% έναντι 36% στις απόπειρες). Εάν προσθέταμε και τους απλούς τραυματισμούς (κακώσεις κ.τ.λ.), η διαφορά θα ενισχυόταν πολύ περισσότερο.
Συμπληρωματικά, η έρευνα περιλαμβάνει επίσης την αναλυτική προσέγγιση του πλούσιου φωτογραφικού και κινηματογραφικού υλικού καρέ-καρέ, τη χαρτογραφική απεικόνιση των διαδηλώσεων, των συγκρούσεων, των κινήσεων των δυνάμεων καταστολής, τη γεωγραφική και χρονολογική κατανομή των θυμάτων, κ.ο.κ.

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΑΛΛΙΒΡΕΤΑΚΗΣ* 

____________
* Ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, μέλος τότε της Φοιτητικής Επιτροπής Αγώνα και πρόεδρος της συνέλευσης της Φιλοσοφικής Σχολής στο Πολυτεχνείο στις 16 Νοεμβρίου 1973, είναι σήμερα ιστορικός, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. 

Πηγή: On alert

Εκπομπή της «Φωνής της Αλήθειας» με τραγούδια του αντιδικτατορικού αγώνα (AUDIO - ΦΩΤΟ)

 Εκπομπή της «Φωνής της Αλήθειας» με τραγούδια του αντιδικτατορικού αγώνα (AUDIO - ΦΩΤΟ)

Τι μπορεί καλύτερα να μεταδώσει το κλίμα μιας εποχής εκτός από τη φωνή της;  Πώς μπορεί να γεφυρωθεί το παρόν με το παρελθόν; Να συνδεθούν και να γίνουν αυτό που είναι; Μια αδιάσπαστη  πορεία που δεν τελειώνει ποτέ; Αυτό το κλίμα, την αγωνιστική ανάταση που επικρατούσε στους κόλπους του λαού, αποτυπώνει το ντοκουμέντο που πρωτοδημοσιεύτηκε πέρσυ, από το πόρταλ «902.gr».

Πρόκειται για τα κείμενα μιας εκπομπής του ραδιοσταθμού του ΚΚΕ «Η Φωνή της Αλήθειας» που βγήκε στον «αέρα» των βραχέων στις 5 Σεπτέμβρη 1973. Αυτά τα κείμενα προλογίζουν έξι τραγούδια που μεταδόθηκαν τότε από το σταθμό. Έξι ξεχωριστά τραγούδια που γράφτηκαν και τραγουδήθηκαν από μέλη της ΚΝΕ μέσα στην πιο σκληρή και αδυσώπητη χρονική περίοδο της δικτατορίας. Όταν έβλεπε το λυκόφως της εξουσίας της.  

Ηχογραφήθηκαν και στάλθηκαν όπως λέει ο ένας από τους δύο εκφωνητές «σε μια λιλιπούτεια ταινία μαγνητοφώνου, τυλιγμένη σε ένα χιλιοτσαλακωμένο χαρτί» Και οι κνίτες υπόσχονται να στείλουν και άλλες και με σεμνότητα που διακρίνει τους κομμουνιστές, ακόμα και στις πιο ηρωικές τους στιγμές, ζητούν τη γνώμη των ακροατών, την κρίση τους.

Τα τραγούδια συνόδεψαν και συνοδεύουν την πάλη του λαού. Το «Ήρωες», το «Εβίβα Λιμπερτά» και άλλα που συγκλονίζουν με την απλότητα που συνοδεύεται από την ομορφιά της απόφασης για αγώνα ασυμβίβαστο και ανυπότακτο,  που παίρνεται μια για πάντα.

Αυτό το κείμενο με αυτά τα τραγούδια προσπαθήσαμε να διασκευάσουμε ηχογραφώντας το, με όλη την ευθύνη που περικλείει ένα τέτοιο εγχείρημα, γιατί πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να το παρουσιάσεις μικρότερο ή και μεγαλύτερο από αυτό που είναι. Το παρουσιάζουμε, ελπίζοντας ότι συμβάλαμε στη σκληρή προσπάθεια να κρατηθεί η μνήμη των αγώνων του χθες ζωντανή και να μιλήσει «σαν ζωντανή προς ζωντανούς» στους αγώνες του σήμερα.

Παρακάτω παρατίθενται τα κείμενα που εκφώνησαν οι παρουσιαστές στο σταθμό του ΚΚΕ και στο τέλος της σελίδας σε φωτογραφίες τα ντοκουμέντα από τα κείμενα της εκπομπής. 

«5.9.73

Ταινία: Το μέρος των εγχόρδων που παίζει το μοτίβο "Εβίβα Λιμπερτά".

Εκφωνητής Α':

ΕΒΙΒΑ ΛΙΜΠΕΡΤΑ

Εκφωνητής Β':Ο ραδιοφωνικός σταθμός “Η Φωνή της Αλήθειας” σας παρουσιάζει ένα μουσικό πρόγραμμα με επαναστατικά τραγούδια που έγραψαν, που μελοποίησαν και τραγουδούν ανώνυμοι δημιουργοί: Οι νέοι αγωνιστές της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας (ΚΝΕ) που αντιμάχονται γεμάτοι φλόγα και αυταπάρνηση τη νεοφασιστική τυραννία.

Εκφωνητής Α':Τούτες τις μέρες έφτασε στα χέρια μας μια λιλιπούτεια ταινία μαγνητοφώνου, τυλιγμένη σ' ένα χιλιοτσαλακωμένο χαρτί. Το περιτύλιγμα της ταινίας ήταν μαζί και γράμμα. Σας το διαβάζουμε.

Εκφωνητής Β':“Αγαπητή Φωνή της Αλήθειας. Στη μικρή αυτή ταινία που σου στέλνουμε, μαζί με τους θερμούς αδερφικούς, επαναστατικούς μας χαιρετισμούς, είναι ηχογραφημένα και 6 τραγούδια. Στίχοι, μουσική και εκτέλεση είναι όλα έργο δικό μας: Των νέων αγωνιστών – μελών της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας.

Σε παρακαλούμε να τα μεταδώσεις, να τ' ακούσουν οι ακροατές σου. Κι' ελπίζουμε να τους αρέσουν. Πολύτιμη βοήθεια θα 'ταν για μας η κρίση τους, η γνώμη τους.

Όσο για μας, σου υποσχόμαστε να σου στείλουμε σύντομα κι άλλα τραγούδια.

                                     Και πάνω απ' όλα σ' ευχαριστούμε

                                       Με αγωνιστικούς χαιρετισμούς

                                                              Μέλη της ΚΝΕ".

Εκφωνητής Α':Βάλαμε την ταινία στο μαγνητόφωνο να παίζει. Κι αναρριγήσαμε από χαρά και συγκίνηση. Οι νέοι της ΚΝΕ μας πρόσφεραν αυτή τη μεγάλη συγκίνηση. Η ταινία τους ήταν ένα πολύτιμο, ένα ανεκτίμητο δώρο.

Γιατί, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η πιο ζωοδότρα, η πιο παρήγορη κι ελπιδοφόρα φωνή που έχει κρατήσει στη μνήμη της η ιστορία στο μακραίωνο, πολύβουο και πολυτάραχο κλωθογύρισμά της είναι αυτή η ίδια κραυγή που μας στέλνουν και σήμερα οι νέοι της ΚΝΕ: “Εβίβα Λιμπερτά”.

Ταινία: Το τραγούδι “Εβίβα Λιμπερτά”

Εκφωνητής Α': (απαγγέλλει):

“Χωριάτισσα μάνα, εργάτη Λαέ,
αγρότη πατέρα, νεκρέ αδερφέ,
το αίμα ως το γόνα, στα χέρια φωτιά
εμπρός στον αγώνα, εμπρός στη Λευτεριά...".

Εκφωνητής Β':Απ' τα πανάρχαια χρόνια ο Παιάνας συντρόφευε την κάθε έφοδο των λαών για τη Λευτεριά. Δε γίνεται μάχη χωρίς τραγούδι.

Κι είναι δεκάδες λαοί που τα παλιά θούρια των επαναστατικών παραδόσεών τους τα 'χουνε κάνει σήμερα επίσημους εθνικούς ύμνους. Τι είναι η “Μαρσεγιές” των Γάλλων; Τι είναι το “Εμπρός της Γης οι κολασμένοι” για τα εκατοντάδες εκατομμύρια των κομμουνιστών όλου του κόσμου;

“Εμπρός στον αγώνα, εμπρός στη Λευτεριά”, - τραγουδούν, λοιπόν, σήμερα και οι νέοι της ΚΝΕ.

Ταινία: “Χωριάτισσα μάνα, εργάτη Λαέ”.

Εκφωνητής Α':Ατόφιο τον επαναστατικό δυναμισμό των συνειδητών νέων του καιρού μας κι ακόμα τη φλόγα της ανυποχώρητης αυταπάρνησης για την ελευθερία του λαού που πυρπολεί τα στήθια τους εκφράζει και το επόμενο από τα 6 τραγούδια που μας έστειλαν οι νέοι της ΚΝΕ. Ακούστε το, αγαπητοί ακροατές!

Ταινία: “Στην κορφή του κόσμου θ' ανέβω ψηλά”

Εκφωνητής Β':Με τον πικρό συμβολισμό της “Εβδομάδας των Παθών” παρουσιάζουν το δράμα του λαού κάτω από την μπότα της δικτατορίας οι νέοι της ΚΝΕ στο επόμενο τραγούδι τους. Απ' τη Μεγάλη Δευτέρα, που ο λαός βρέθηκε κάτω απ' τη ρομφαία της τυραννίας, ως τη Μεγάλη Παρασκευή όπου τον καρφώσαν και με το καρφί της προδοσίας, -να ο Γολγοθάς μας σαν λαού και σαν έθνους.

Μα στην ψυχή των νέων κομμουνιστών δεν υπάρχει θέση για απαισιοδοξίες και μοιρολόγια. Απ' τη Μεγάλη Τρίτη κιόλας η Λευτεριά αρχίζει “στη γειτονιά να σκάει μύτη”, ώσπου να φτάσει το Σαββάτο του λαού το αναστάσιμο.

Αυτό είναι το πρωτότυπο τραγουδάκι που σκαρώσανε με τη θαυμαστή έμπνευσή τους οι νέοι της ΚΝΕ.

Ας το ακούσουμε, λοιπόν.

Ταινία: “Μεγάλη Δευτέρα” κλπ.

Εκφωνητής Α':Οι νέοι αγωνιστές της ΚΝΕ είναι από τους πιο φυσικούς και γνήσιους κληρονόμους των ηρωικότερων και των ιερότερων μαζί αγωνιστικών παραδόσεων αυτού του λαού.

Είναι η φύτρα που έλκει απ' ευθείας, "εξ αίματος” την καταγωγή από την αθάνατη, την ηρωική δρακογενιά που 'γραψε με το αίμα της και τη θυσία της την ένδοξη εποποιία της Εθνικής Αντίστασης.

Είναι η γενιά που έχει όχι μόνο στο αίμα της, μα και στην ψυχή της εκείνους τους μυριάδες επώνυμους και ανώνυμους ήρωες και μάρτυρες, που νίκησαν ακόμη και τον ίδιο το χάρο, καθώς ανυψώθηκαν άπαρτα, πελώρια κάστρα, γίγαντες “στην κορφή της αρετής φτασμένοι”, όπως τους είπανε κι οι ποιητές.

Αυτές τις μορφές των ζωντανών και των νεκρών ηρώων όλων των εθνικοαπελευθετικών και των κοινωνικών αγώνων του λαού μας ανακαλούν απ' τον καιρό με το ακόλουθο τραγούδι τους οι νέοι της ΚΝΕ.

Ταινία: “Ήρωες, άπαρτα βουνά...”

Εκφωνητής Β':Οι νέοι της ΚΝΕ είναι παιδιά της εργατικής τάξης, γόνοι της αδικημένης αγροτιάς, γέννημα και θρέμμα των πιο αγνών, των πιο προοδευτικών, των πιο πατριωτικών δυνάμεων αυτού του τόπου. Είναι η γενιά που εξ απαλών ονύχων μεστώνει με την παραδοσιακή διδαχή ότι το πιο ακριβοαγόραστο αγαθό της ζωής είναι η Ελευθερία.

Ταινία: “Έι οικοδόμοι, έι εργατιά».

Εκφωνητής: Ακούσατε μια σειρά από επαναστατικά τραγούδια που έγραψαν και τραγούδησαν νέοι αγωνιστές - μέλη της ΚΝΕ».

902

Το χρονικο του ξεσηκωμού του Πολυτεχνείου

 Το χρονικο του ξεσηκωμού του Πολυτεχνείου

Πηγή: 902.gr

Πριν από 41 χρόνια με επίκεντρο το Πολυτεχνείο ξέσπασε ένα ισχυρό κύμα αντίθεσης και αντίστασης στο καθεστώς της Χούντας με τα γνωστά συνθήματα: «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία», «Κάτω η χούντα», «Εθνική ανεξαρτησία», «Έξω οι ΗΠΑ και ΝΑΤΟ». Μέσα σε τρεις μέρες πήρε τα χαρακτηριστικά ενός λαϊκού ξεσηκωμού.

Το κύμα της εξέγερσης ξεκίνησε από το Πολυτεχνείο, απλωνόταν ώρα με την ώρα σε εργατικές γειτονιές, σε τεχνικές σχολές, σε Γυμνάσια, σε χώρους δουλειάς και σε άλλες πόλεις Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Γιάννενα. Ήταν εντυπωσιακή η γρήγορη εξάπλωση της λαϊκής παρέμβασης, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι σε όλους αυτούς τους χώρους οι οργανωμένες δυνάμεις ήταν ελάχιστες. Βέβαια, αρκούσε ένας πρωτοπόρος αγωνιστής να βγει μπροστά θαρραλέα για να ξεσηκωθεί η γειτονιά, η σχολή, το εργοστάσιο.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ οι κατασταλτικοί μηχανισμοί της χούντας και του κράτους ήταν παρόντες και οι συγκρούσεις συνεχείς, σκληρές, και αιματηρές, κυριαρχούσε μέσα στον κόσμο ένα πνεύμα αφοβίας, ο κόσμος αψηφούσε τον κίνδυνο, έβγαινε στο δρόμο. Ήταν ένα ξέσπασμα ελευθερίας.

Ήταν ταυτόχρονα μια έκρηξη λαϊκής πρωτοβουλίας, αυτενέργειας, συλλογικότητας, αλληλεγγύης.

Στον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου εκφράστηκε η σύνδεση του φοιτητικού κινήματος με το εργατικό κίνημα. Η άνοδος του εργατικού κινήματος το 1973 ήταν σημαντική συγκριτικά με τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας. Το δυνάμωμα του φοιτητικού κινήματος «πατούσε» πάνω στο λαϊκό παράγοντα, στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος. Στην ουσία ήταν άμεσα συνδεδεμένο με αυτό.

Είναι γνωστό ότι ο λαϊκός ξεσηκωμός πνίγηκε στο αίμα την τρίτη μέρα. Η χούντα συνέχισε με νέα ηγεσία και με ένα νέο όργιο συλλήψεων, τρομοκρατίας, βασανισμών.

Παρ' όλα αυτά, η κατάσταση πια μέσα στο λαό και στη νεολαία δεν ήταν ίδια. Ο φόβος είχε σπάσει. Η χούντα είχε πληγεί ανεπανόρθωτα. Το Πολυτεχνείο ήταν η αρχή του τέλους της χούντας. Μάλιστα, η κατάρρευση της χούντας κάτω από τα εγκλήματά της συνοδεύεται ταυτόχρονα και με άνοδο του εργατικού και λαϊκού κινήματος και σε άλλες χώρες. Πριν την κατάρρευση της χούντας στην Ελλάδα έχουμε την ανατροπή της δικτατορίας στην Πορτογαλία με τη γνωστή επανάσταση των γαρυφάλλων.

Το χρονικό του ξεσηκωμού

Το 1973 βρίσκει το φοιτητικό κίνημα σε μια κρίσιμη καμπή του. Η χούντα οργανώνει επίθεση εναντίον του. Το Γενάρη δημοσιεύει το λεγόμενο «καταστατικό χάρτη» της Ανώτατης Παιδείας, με τον οποίο θέλει να κάμψει τους φοιτητές. Παρά το μπαράζ διώξεων, που έχει εξαπολύσει η χούντα, στις 14 Φλεβάρη, με τη συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο, μπαίνουμε σε μια ανώτερη φάση των αγώνων, κορυφαία στιγμή του έχει την κατάληψη της Νομικής στις 21-22 Φλεβάρη, η οποία και λήγει με μαζική διαδήλωση στους δρόμους της Αθήνας.

Το Μάρτη, νέες καταλήψεις στην Ιατρική και ξανά στη Νομική. Οι κινητοποιήσεις απλώνονται και σε άλλες πόλεις, Θεσσαλονίκη, Πάτρα. Στις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, το φοιτητικό κίνημα διαθέτει περισσότερα περιθώρια ζύμωσης, νόμιμης ή μισονόμιμης δράσης. Έτσι φτάσαμε στον ξεσηκωμό του Νοέμβρη. Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, ως κορύφωση του αντιδικτατορικού αγώνα, προετοιμάστηκε σε ό,τι αφορά τα αιτήματα, τα συνθήματα, τους στόχους πάλης σε όλους τους προηγούμενους αγώνες του λαού.

Την Πέμπτη 15 Νοέμβρη και την Παρασκευή 16 Νοέμβρη χιλιάδες εργαζομένων κατεβαίνουν στο Πολυτεχνείο. Με πρωτοβουλία της ΚΟΑ του ΚΚΕ, που από το πρωί της Πέμπτης ρίχτηκε στη μάχη του καλέσματος των εργαζομένων, οι γύρω δρόμοι γεμίζουν με κόσμο. Η κατάληψη αποκτά χαρακτηριστικά παλλαϊκού ξεσηκωμού.

Την Πέμπτη, ο κόσμος που αρχίζει να συγκεντρώνεται στους γύρω δρόμους συγκρούεται με την αστυνομία, η οποία τους εμποδίζει να ενωθούν με τους φοιτητές. Με την ενεργητική συμμετοχή της ΚΝΕ, μαθητές μόλις σχολούν πηγαίνουν στο χώρο. Και οργανώνεται η κατάληψη, με μοίρασμα προκηρύξεων, τη λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού, ακούγονται παντού αντιαμερικανικά και αντιχουντικά συνθήματα. Οι συγκεντρωμένοι μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο είναι χιλιάδες.

Στις 16 Νοέμβρη, το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία και καλούσε την «εργατική τάξη και το λαό να εκδηλώσει ακόμη πιο μαζικά τη συμπαράσταση και τη βοήθεια στους φοιτητές. Η καλύτερη συμπαράσταση είναι να οργανώσουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι το δικό τους αγώνα κατά της ακρίβειας, για την αύξηση μεροκάματων και μισθών, για συνδικαλιστικές και πολιτικές ελευθερίες. Καλούμε τους φαντάρους, τους δημοκράτες αξιωματικούς να μη χτυπήσουν τα ηρωικά παιδιά που αγωνίζονται για μια δίκαιη υπόθεση. Καλούμε τους ξενιτεμένους Έλληνες να εκφράσουν την αλληλεγγύης τους προς τους φοιτητές και να απαιτήσουν την κατάπαυση της τρομοκρατίας και την άμεση ικανοποίηση των αιτημάτων τους. Κάνουμε έκκληση στη διεθνή κοινή γνώμη να συμπαρασταθεί στους φοιτητές μας με την πολύτιμη αλληλεγγύη της».

Την ίδια μέρα χιλιάδες κόσμου κατεβαίνουν σε διαδήλωση από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας και από την Πατησίων και συγκλίνουν στο Πολυτεχνείο. Το πιο οργανωμένο κομμάτι είναι των οικοδόμων, αλλά συμμετέχουν και ιδιωτικοί υπάλληλοι και πολλοί νέοι και μαθητές. Υπολογίζεται να είναι σε κινητοποίηση γύρω στις 150.000 λαού. Η αστυνομία εντείνει τις επιθέσεις με δακρυγόνα, κλομπ και σφαίρες. Αλλά το ηθικό του λαού δεν κάμπτεται. Οι διαδηλωτές διαλύονται και ξανασυγκεντρώνονται. Γεγονός που δείχνει ότι η χούντα καταλαβαίνει και φοβάται την εργατική, τη λαϊκή συμμετοχή στην ανατρεπτική ενάντιά της πάλη. Ήταν τότε που έγειρε η πλάστιγγα στην απόφαση για ένοπλη επέμβαση.

Από τις 16 Νοέμβρη το απόγευμα η αστυνομία αρχίζει να χτυπάει άγρια τις μαζικές λαϊκές διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας και γύρω από το Πολυτεχνείο όπου έχουν κινητοποιηθεί οι οικοδόμοι, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, άλλοι κλάδοι εργαζομένων, αγρότες από τα Μέγαρα.

Την τρίτη μέρα, Σάββατο 17 Νοέμβρη 1973, ο λαϊκός ξεσηκωμός πνίγηκε στο αίμα. Να πως αφηγήθηκε τα γεγονότα εκείνης της μέρας ο ανταποκριτής του πρακτορείου ΤΑΣ στην Αθήνα (αναμετάδοση από το ραδιοφωνικό σταθμό «Φωνή της Αλήθειας»):

«Οι κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας καλύπτονται ακόμη από σύννεφο δηλητηριωδών αερίων. Η αστυνομία έριξε στους δρόμους και σε κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας πολλές δακρυγόνες βόμβες, όταν τη νύκτα προς το Σάββατο χιλιάδες Αθηναίοι ξεχύθηκαν στους δρόμους, εκδηλώνοντας τη συμπάθειά τους προς τους αγωνιζόμενους φοιτητές.

Στους δρόμους της Αθήνας εμφανίστηκαν επίσης τανκς και τεθωρακισμένα οχήματα της αστυνομίας. Μετά τα μεσάνυκτα εμφανίστηκαν στο κέντρο της πρωτεύουσας και στρατιωτικές δυνάμεις. Οι φοιτητές ζητούσαν ριζοσπαστικές δημοκρατικές αλλαγές, στην πολιτική ζωή της Ελλάδας. Ενάντιά τους το καθεστώς έστειλε τανκς και αστυνομικές δυνάμεις. Τα τανκς έσπασαν τα κιγκλιδώματα του προαυλίου του Πολυτεχνείου και ισχυρές αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις κατέλαβαν εξ εφόδου το κτίριο. Ως τις πρωινές ώρες λειτουργούσε ο ραδιοσταθμός του Πολυτεχνείου και οι φοιτητές πληροφορούσαν το λαό για την επίθεση και τον καλούσαν να τους συμπαρασταθεί.

Το βράδυ της Παρασκευής και συγκεκριμένα μετά τις 8 η ώρα έως 50 χιλιάδες λαού της Αθήνας είχαν συγκεντρωθεί έξω από το κτίριο του Πολυτεχνείου. Πολλοί κρατούσαν πλακάτ και αφίσες με συνθήματα κατά του καθεστώτος και της κυβέρνησης Μαρκεζίνη. Μοιράστηκαν πολλές προκηρύξεις και φέιγ βολάν που είχαν γραφεί είτε με το χέρι είτε στη γραφομηχανή είτε είχαν τυπωθεί στον πολύγραφο. Ένα από αυτά τα τρικ έγραφε: Προς όλους τους φοιτητές και τους κατοίκους της Αθήνας, πατριώτες: Ενωθείτε στον αγώνα ενάντια στο φασισμό. Σας προσκαλούν οι συνάδελφοί σας, οι φοιτητές, οι εργάτες στο προαύλιο του Πολυτεχνείου. Υποστηρίξτε τον αγώνα ενάντια στο φασισμό. Ενωθείτε. Με ενωμένες τις δυνάμεις θα ρίξουμε τη χούντα.

Ο ραδιοσταθμός του Πολυτεχνείου λειτουργούσε συνεχώς. Μεγάλα μεγάφωνα που είχαν τοποθετηθεί στα παράθυρα του κτιρίου μετέδιδαν εκκλήσεις και συνθήματα: "Κάτω η χούντα". "Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα". "Ο φασισμός δεν θα περάσει". "'Εξω οι Αμερικάνοι από την Ελλάδα". "Κάτω το ΝΑΤΟ" και άλλα. Χιλιάδες λαού περικύκλωσαν πολλά δημόσια και κυβερνητικά κτίρια και αποπειράθηκαν να μπουν στο υπουργείο Δημοσίας Τάξης και στο Δημαρχείο.

Κατά τις 9 η ώρα το βράδυ στους δρόμους της Αθήνας εμφανίστηκαν τεθωρακισμένα αυτοκίνητα. Ενάντια στους διαδηλωτές ρίχθηκαν δακρυγόνες βόμβες. Χιλιάδες αστυνομικοί επιτέθηκαν κατά των διαδηλωτών. Στους δρόμους στήθηκαν οδοφράγματα και άναψαν φωτιές. Ο ραδιοσταθμός των φοιτητών απηύθυνε έκκληση προς τον Ερυθρό Σταυρό και προς τους Αθηναίους να παράσχουν ιατρική και φαρμακευτική βοήθεια προς τους τραυματίες. Ο σταθμός έλεγε: "Είμαστε περικυκλωμένοι από τανκ, μας πυροβολούν". Η έκκληση απηυθύνθηκε και στις πρωινές ώρες και μετά ο σταθμός σταμάτησε τη λειτουργία του.

Μεταξύ των διαδηλωτών υπάρχουν νεκροί και πολλοί τραυματίες».

Να μάθουν οι νέες και οι νέοι την αλήθεια

«Οι νέες και οι νέοι, μαθητές, φοιτητές, εργαζόμενοι, άνεργοι, έχουν δικαίωμα και πρέπει να μάθουν την αλήθεια για το λαϊκό ξεσηκωμό το Νοέμβρη του '73, τις καταλήψεις της Νομικής που προηγήθηκαν. Να μάθουν για το ρόλο που έπαιξε η στρατιωτική δικτατορία για την προάσπιση των συμφερόντων της πλουτοκρατίας, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.

Να απομονώσουν τη ναζιστική Χρυσή Αυγή, που ρίχνει λάσπη και συκοφαντεί την αντιδικτατορική πάλη του λαού και της νεολαίας. Να αποκρούσουν και όσους διαστρεβλώνουν τον ηρωικό ξεσηκωμό του Νοέμβρη του ’73, τη μεγάλη συμβολή του ΚΚΕ και της ΚΝΕ σε όλο τον αντιδικτατορικό αγώνα, στις καταλήψεις της Νομικής και του Πολυτεχνείου, στη σκληρή πάλη, καθ’ όλη την 7ετία, για να αναπτυχθεί η αντίσταση του λαού και της νεολαίας, για να σπάσει ο φόβος, ο συμβιβασμός και η μοιρολατρία ενάντια στον αντικομμουνισμό που ήταν η επίσημη ιδεολογία της στρατιωτικής δικτατορίας, του κράτους και των αστικών κομμάτων που έστρωσαν το δρόμο για την επιβολή της».

Αυτό υπογραμμίζει ανάμεσα σε άλλα το ΚΚΕ στην ανακοίνωσή του για τον ηρωικό ξεσηκωμό του Νοέμβρη υπενθυμίζοντας ότι: «Η μετάβαση απ’ τη στρατιωτική δικτατορία στην αστική δημοκρατία δεν έδωσε ουσιαστική και οριστική λύση στα λαϊκά προβλήματα της φτώχειας, της ανεργίας, της διαρκούς υπονόμευσης των κατεκτημένων λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Σήμερα αποδεικνύεται ότι ο καπιταλισμός δεν εξανθρωπίζεται, δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις λαϊκές ανάγκες ούτε να εξασφαλίσει ειρήνη για τους λαούς. Οι κρίσεις, η ανεργία, η φτώχεια, οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι θα υπάρχουν όσο η εξουσία θα βρίσκεται στα χέρια των καπιταλιστών».

Οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες στη διάρκεια της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας πρόσφεραν χωρίς αναστολές τις περισσότερες θυσίες και δημιούργησαν αγωνιστικά πρότυπα μέσα στο λαό, τροφοδότησαν την ανάταση του κινήματος.

Το ΚΚΕ είναι περήφανο για τα μέλη και στελέχη του, τους ΚΝίτες και τις ΚΝίτισσες, τους φίλους και οπαδούς του, τα μέλη της Αντι-ΕΦΕΕ, που πήραν μέρος στην αντιδικτατορική πάλη, που έμειναν όρθιοι στα κρατητήρια της Ασφάλειας, δεν λύγισαν από τα βασανιστήρια στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, στη Μπουμπουλίνας, στις φυλακές, τις εξορίες και τα στρατοδικεία, σε κάθε τόπο μαρτυρίου.

Καθολική ηλιθιότητα και μαθητές

 Καθολική ηλιθιότητα και μαθητές

1. Ο μαθητής που εκπαιδεύεται καθημερινά έχει και αυτός το δικαίωμα να κρίνει για την καθημερινότητά του, τη γνώση που του παρέχεται και να συναποφασίζει για την τύχη του.

2. Το εικοσιτετράωρο ενός μαθητή μέσα σ' αυτό το αποτρόπαιο περιβάλλον είναι γεμάτο κραδασμούς, και στην καλύτερη περίπτωση το ακριβώς αντίθετο: Αδράνεια. Η μετάδοση της γνώσης στα σχολεία έχει πλέον τη μορφή φιλανθρωπίας, την οποία ο μαθητής αναγκαστικά προσλαμβάνει αλλά το ένστικτό του αυτόματα θέλει να την αποβάλει.

3. Μόνον ένας αδαής, όπως ο Λοβέρδος, μπορεί να πιστέψει πως, τρομοκρατώντας τους μαθητές με τον εισαγγελέα, μπορεί να αναχαιτίσει τις άθλιες ψυχολογικές συνθήκες, τη συστηματική παραπλάνηση και τις ψευδαισθήσεις που τυλίγουν τους μαθητές και τους παγιδεύουν.

4. Αν ο μαθητής δεν είναι αυστηρός με όσα συμβαίνουν γύρω του, τα ίχνη του θα χαθούν, όπως χάθηκαν τα ίχνη από όλες εκείνες τις γενιές που δεν αντιστάθηκαν και εξαφανίστηκαν μέσα στην Ιστορία.

5. Κάθε μαθητής είναι ένα ξεχωριστός κόσμος. Κόσμος σε κατάσταση μόνιμης έξαψης, κόσμος που μας κοιτάζει, που διαπνέεται από την περιέργεια για το πώς εμείς νοθεύσαμε τη φαντασία μας, πώς χάσαμε την ευθυκρισία μας και τώρα, μπροστά στην τηλεόραση, συναντιόμαστε, χωρίς να αναγνωρίζουμε, με την καχεκτική και άχαρη ζωή μας.

6. Ευλογημένο το πείσμα των μαθητών. Χάρη σε αυτό, η ανταρσία αποκτά το γέλιο που της ταιριάζει και σκεπάζει όλους τους εύθικτους θεοσεβούμενους, οι οποίοι όχι μόνο δεν διακινδύνευσαν τίποτα, αλλά φροντίζουν να τυφλώνουν κάθε πνεύμα.

7. Η υπερβολικά αρνητική διάθεση του καθεστώτος απέναντι στους μαθητές αφορά το φόβο του ότι δε θα προλάβει να πλάσει τον μαθητή σαν ένα μοναχικό εμπόρευμα, για να υπηρετήσει μιαν αρχαία οικονομική δυναστεία. Οταν δεν τα καταφέρουν, καταφεύγουν στον ευνουχισμό. Σε κάθε σχολείο πάντα υπάρχουν εκείνοι οι καθηγητές που αφήνουν με προθυμία την αποστολή της μετάδοσης γνώσης και γίνονται ανακριτές των παιδιών.

8. Επαίρονται οι υπουργοί του καθεστώτος ότι κατέστησαν την τρομερή χειρονομία των μαθητών μιαν απελπισμένη προσπάθεια. Αρκούσαν μια σειρά από ατέλειωτα ψέματα, μια γερή δόση δημοσιογραφικής αγυρτείας και ένας εισαγγελέας για όλες τις δουλειές - που ανέλαβε την ευθύνη να εμφανίσει τους μαθητές σαν πειθήνια στρατιωτάκια μιας δαιμονικής δύναμης - ώστε να στηριχθεί η τρομερή συκοφαντία ότι οι μαθητές είναι υποκινούμενοι.

9. Οι αβυσσαλέες αντιφάσεις του καθεστώτος, οι αντιδραστικοί κύκλοι των κατεστημένων δημοσιογράφων που ενδιαφέρονται μόνο για την προσωπική τους καταξίωση, μαζί με τις ελληνοχριστιανικές παραδόσεις, έστησαν έναν επιθετικό σχηματισμό ενάντια στους μαθητές που θα ζήλευαν οι απανταχού χουντικοί. Εχοντας απομακρυνθεί οριστικά από ένα «χαρακτήρα» που κάποτε μπορεί και να κρατούσαν, οι υπουργοί ήταν αναγκασμένοι να συγκρουστούν με τους μαθητές. Οσο το σχολείο θα μετατρέπεται σε γκέτο, όσο οι μαθητές θα θεωρούνται ιδιοκτησία του καθεστώτος, δεν υπάρχει περίπτωση συναίνεσης. Το καθεστώς είναι τυχοδιωκτικό, οι μαθητές όχι.

10. Οι μαθητές έχουν το σθένος και συσπειρώνονται ενάντια στην καθολική ηλιθιότητα, που το μόνο που γνωρίζει να ασκεί είναι η τιμωρία. Αυτό φαίνεται ότι θέλει το καθεστώς: μαθητές τρομαγμένους, καταπιεσμένους, χωρίς συνείδηση της αποστολής τους, μαθητές που κρύβονται και παραμένουν αδρανείς. Παρ' όλα αυτά, η απελπισμένη αναζήτηση της γνώσης έστειλε στο διάολο το μοντέλο του υποταγμένου, συνεσταλμένου μαθητή. Ανέλαβαν δράση όσοι μαθητές παράκουσαν τις διαταγές, αρνήθηκαν κάθε κοινωνικό υποβιβασμό, καταλαμβάνοντας συμβολικά τα σχολεία σαν μια πράξη πνευματικής δημιουργίας. Διεκδίκησαν το σχολείο ως ζωντανό οργανισμό και όχι απαγορευμένη ζώνη.

Γιώργος Κακουλίδης

Ριζοσπάστης

Οι μέρες που λαχταρήσαμε

 Οι μέρες που λαχταρήσαμε

Όσο πλησιάζει το κόμμα τον ένα αιώνα ζωής και δράσης, τόσο αγριεύουν κι οι «ευχές» των άσπονδων φίλων του. «Εκατό χρονών αυτό το κόμμα κι ακόμα να ψοφήσει..» Κατάρες που έρχονται πολλές φορές σε εναλλακτική συσκευασία με κινηματικό πρόσημο και χολή που θα ζήλευαν κι οι πιο ορκισμένοι εχθροί του. Εξάλλου οι φορές που κινδύνεψε η ύπαρξη κι η συνέχεια του κουκουέ δεν ήταν από τα όπλα του εχθρού ή όταν βγήκε στην παρανομία, αλλά από βέλη εξ «οικείων» κι ενωτικά, φιλικά καλέσματα που ήθελαν να το καταπιούν και να το διαλύσουν στην άμορφο χυλό τους, σαν πολιτική κινούμενη άμμος.

Αυτή τη μέρα λοιπόν γιορτάζουμε ακριβώς γιατί πήγαμε κόντρα στο ρεύμα και ξεχάσαμε να ψοφήσουμε οικειοθελώς, προς πείσμα όσων εχθρών και «φίλων» περίμεναν να κλείσει κι η «αντιπροσωπεία στην ελλάδα, αφού έκλεισαν τα τα κεντρικά στη μόσχα». Και δε μισούν το κόμμα, επειδή τάχα είναι γέρικο, γεμάτο σάπιες ιδέες που πάλιωσαν, αλλά το πολεμούν με θαυμαστή συνέπεια από την πρώτη μέρα που γεννήθηκε, προσπαθώντας σα φίδια να το πνίξουν μες στην κούνια του, απ’ όπου άρχισε τους μικρούς του άθλους.

Ζητούμενο βέβαια δεν είναι να μπούμε απλώς καρφί στο μάτι τους, αλλά να γίνουμε δύναμη ανατροπής. Το σφυρί που θα χτίσει την κοινωνία του μέλλοντος και το δρεπάνι που θα θερίσει τους καρπούς της και θα τη θρέψει. Αλλά κι ο διαβήτης και το πινέλο –από το έμβλημα της λδγ και του κορεάτικου κόμματος αντίστοιχα- που θα τη σχεδιάσει επιστημονικά και καλλιτεχνικά, γεμίζοντάς την χρώματα. Κι εδώ κάπου η κουβέντα αρχίζει να γίνεται λίγο ποδοσφαιρική. Για την ομάδα-κόμμα, που κάνει τους κύκλους της, αλλά δε ζει με τις δάφνες από τα περασμένα μεγαλεία (και διηγώντας τα να κλαις) και θα ξαναβγάλει από τις ακαδημίες της μεγάλους παίκτες, που θα την ξαναφέρουν στη λεωφόρο των επιτυχιών.

Παίρνουμε λοιπόν πάσα-διαβήτη (σαν της λδγ) από τα ποδοσφαιρικά, για να περάσουμε στην χτεσινή εκδήλωση στον πειραιά. Ο οποίος παρεμπιπτόντως έχει βρεθεί στο επίκεντρο της άγριας καπιταλιστικής κόντρας μεταξύ μαρινάκη-μελισσανίδη, με βασικό πεδίο εκδήλωσης το ποδόσφαιρο, όπου καραδοκούν σαββίδης κι αλαφούζος, θυμίζοντας κάτι από το σκηνικό της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης στην ουκρανία και της διελκυστίνδας που έχει στηθεί. Αλλά δεν είναι της παρούσης να το αναλύσουμε περισσότερο.

Περαία μου, περαία μου, με το σαρωνικό σου

Που έχεις για καμάρι σου, το κομμουνιστικό σου

(κόμμα ελλάδας)

Αυτή τη φορά το κόμμα δε σήκωσε κάποια κεντρική εκδήλωση για τα γενέθλιά του, όπως την τελευταία διετία στο σεφ (που και αυτό δίπλα στον πειραιά είναι) αλλά περιορίστηκε σε ένα μικρότερο «πάρτι», που (και αυτό αγγλιστί κόμμα σημαίνει και) ήταν κυρίως πειραϊκή υπόθεση. Η εκδήλωση φιλοξενήθηκε στο κτίριο του ολπ στην ακτή μιαούλη, που αποδείχτηκε αρκετά μικρό, για να χωρέσει τον κόσμο που ήθελε να την παρακολουθήσει.

Ο κύριος όγκος προσήλθε με προσυγκέντρωση από το ιστορικό κτίριο, όπου έγινε το ιδρυτικό συνέδριο του σεκε και μετέπειτα κκε. Στη διαδρομή πετύχαμε τη θεία λειτουργία στον άγιο νικόλαο, που ξαφνικά άνοιξε (όχι ο ίδιος αυτοπροσώπως) τα μεγάφωνα της εκκλησίας, για να σκεπάσει τα δικά μας συνθήματα και να ξορκίσει το κακό. Απέναντι ακριβώς, φάτσα-κάρτα από το κτίριο του ολπ, ήταν αγκυροβολημένη μια γκουμούτσα-κρουαζιερόπλοιο, που με την παρουσία του και το όνομά του (costa magica), έδινε έξοχα τους συμβολισμούς της αστικής προπαγάνδας. Στη μία πλευρά η μαγική ακτή της καπιταλιστικής ανάπτυξης και του ειδυλλιακού καμποτάζ. Κι από την άλλη οι μίζεροι εχθροί της αναπτυξιακής μαγείας, που κλείνουν μαγαζιά και λιμάνια, για να σπιλώσουν το εθνικό μας σαξές στόρι.

Η σύνδεση του πειραιά με την ιστορική διαδρομή του κουκουέ δε σταματά στο ιδρυτικό συνέδριο του σεκε. Περνάει μέσα από γεγονότα-σταθμούς, όπως η απεργία του 29’ στο εργοστάσιο κανελλοπούλου, από το κίνημα των ναυτεργατών κι από μεγάλες προσωπικότητες σαν τους αμπατιέλο, τσαμπή, κεπέση και τόσους άλλους. Και γιγαντώθηκε στα χρόνια της πάλης του εαμ-ελάς, που έφτασαν να συσπειρώνουν στις γραμμές τους εκατό χιλιάδες πειραιώτες από τις 250 χιλιάδες του συνολικού πληθυσμού της πόλης τότε. Μια κορυφαία στιγμή αυτής της πάλης καταγράφεται στις σελίδες της μπροσούρας της κο πειραιά του 45’ για τη μάχη του δεκέμβρη στην πόλη, που επανεκδόθηκε πρόσφατα και πωλούνταν στο φουαγιέ. Ενώ το ιστορικό αποτύπωμα της δράσης του κόμματος στον πειραιά και σε κάθε γωνιά της ελλάδας, αποδόθηκε τόσο στο βίντεο που προβλήθηκε μετά απ’ την ομιλία του γγ, όσο και στο θεατρικό δρώμενο που ακολούθησε.

Το οποίο δυστυχώς, δεν μπόρεσα –ανωτέρα βία- να παρακολουθήσω ως το τέλος, για να έχω ολοκληρωμένη εικόνα και να το παρουσιάσω όπως θα του άξιζε. Είδα όμως φεύγοντας τα συγκινημένα πρόσωπα, ακόμα κι όσων έβλεπαν το θεατρικό διαμεσολαβημένα, από τις οθόνες στο αίθριο –γιατί δεν χώρεσαν όλοι στην κεντρική αίθουσα.

Ενώ η σκηνή από το δεκάλεπτο βιντεάκι που χειροκροτήθκε περισσότερο ήταν από το 02’ στο λιμάνι, η είσοδος των απεργών ναυτεργατών με οργανωμένες αλυσίδες που έσπασαν τον αστυνομικό κλοιό. Και είναι κάποιες φορές που σκέφτεσαι αυθόρμητα πως χρειάζονται ίσως κατά περίπτωση και άλλες τέτοιες συγκρουσιακές σκηνές –αν και μπορεί να μιλάει απλώς η μικροαστική ανυπομονησία μέσα μας, για να οξυνθούν «εδώ και τώρα» τα πράγματα. Η οργή όμως γίνεται οργάνωση κι αποκτά σταθερό, ταξικό βηματισμό, μακριά από εκτονώσεις και σπασμωδικά ξεσπάσματα, στις δυναμικές κινητοποιήσεις και αντιδράσεις του εργατικού κινήματος.

Για την ομιλία του γγ δε νομίζω πως μπορώ να προσθέσω κάτι ουσιαστικό που δεν έχει ήδη ειπωθεί και σημειωθεί. Ο κουτσούμπας δεν περιορίστηκε στις ιστορικές αναφορές για την επέτειο, αλλά επεκτάθηκε στη σημερινή πολιτική συγκυρία, επαναλαμβάνοντας μεταξύ άλλων μια (σταθερή στις τελευταίες ομιλίες) «μπηχτή» σχετικά με τις αυταπάτες που καλλιεργεί ο σύριζα για τα κοράκια της εε, που έγιναν ξαφνικά σπυργίτια. Αδυνατεί να εξηγήσει όμως πώς θα μπορέσει να τα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά, εφόσον τα διπλώνει σε πολύ χαμηλότερα εμπόδια, όπως το καλλικρατικό πλαίσιο στην τοπική διοίκηση.

Από τα υπόλοιπα συγκράτησα μια αναφορά του στον αγώνα που θα φέρει μελλοντικά «τις μέρες που λαχταρήσαμε». Και είναι δεμένος, συμπληρώνω εγώ, με την παλιότερη πείρα από «τις μέρες που λαχταρήσαμε τον ταξικό εχθρό» και το στριμώξαμε στα σχοινιά, και με τα απαραίτητα διδάγματα από τα λάθη μας, που θα μας επιτρέψουν να οδηγήσουμε ως το τέλος την επόμενη λαχτάρα που θα τους προσφέρουμε.

Αντί επιλόγου, παραθέτω μια φωτογραφία από τα εκθέματα που παρουσιάστηκαν στο φουαγιέ και δείχνει την ευχαριστήρια επιστολή του διευθυντή ενός εργοστασίου προς τον ελας –αν σημείωσα καλά, επειδή απέτρεψε με τα όπλα την καταστροφή του από τις δυνάμεις κατοχής που αποχωρούσαν.

ΙΣΠΑΝΙΑ - ΚΟΜΜΑ «PODEMOS» («ΜΠΟΡΟΥΜΕ»)

ΙΣΠΑΝΙΑ - ΚΟΜΜΑ «PODEMOS» («ΜΠΟΡΟΥΜΕ»)

Εναλλακτική εφεδρεία για την υποταγή του λαού

Από συγκέντρωση του «Podemos», η ηγετική ομάδα, στο κέντρο ο επικεφαλής Πάμπλο Ιγκλέσιας που εκλέχτηκε ευρωβουλευτής

Τα μεγάλα περιθώρια και τη σοβαρή ικανότητα που έχει το αστικό πολιτικό σύστημα να αναμορφώνεται, να καθαγιάζει και διαιωνίζει το ίδιο το εκμεταλλευτικό σύστημα επιβεβαιώνει η ίδρυση και «ανάπτυξη» του κόμματος «Podemos» («Πόδεμος», σημαίνει «Μπορούμε») στην Ισπανία. Μέσα από προτάσεις, όπως για τον έλεγχο της διαφθοράς, την αυστηρή τιμωρία κάθε οικονομικής απάτης, τη συμμετοχή των πολιτών στη διαχείριση εταιρειών, τη λεγόμενη «ανάκτηση της δημοκρατίας» στο κράτος και στην ΕΕ ή την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το κόμμα αυτό πασχίζει να εξωραΐσει την εξουσία των μονοπωλίων και να πείσει ότι η οικονομία μπορεί να λειτουργήσει αρμονικά για το καλό όλων, οι επιχειρήσεις να ελεγχθούν και να λειτουργούν με κανόνες.
Το «Podemos» δημιουργήθηκε τον περασμένο Γενάρη, ως «καρπός» της ισπανικής εκδοχής του λεγόμενου «Κινήματος των αγανακτισμένων», από ορισμένους καθηγητές πανεπιστημίου, με επικεφαλής τον Πάμπλο Ιγκλέσιας. Στις ευρωεκλογές του περασμένου Μάη πήρε 8% και εξέλεξε πέντε βουλευτές και εντάχθηκε στην ευρωκοινοβουευτική ομάδα GUE/NGL (Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά - Βορειοευρωπαϊκή Πράσινη Αριστερά, καθοδηγείται από το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς, όπου συμπροεδρεύουν η Linke «Αριστερά» Γερμανίας και ο ΣΥΡΙΖΑ) .
Πριν μερικές μέρες, δημοσκόπηση το εμφάνισε πρώτο στις προτιμήσεις των Ισπανών με ποσοστό 27%. Ετσι βρέθηκε μπροστά από τα, εδώ και πολλά χρόνια, κόμματα εξουσίας, το νεοφιλελεύθερο Λαϊκό Κόμμα (Partido Popular - PP) που πήρε 20% και το σοσιαλδημοκρατικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ισπανίας (Partido Socialista Obrero de Espana - PSOE) που πήρε 26,2%.
Η δημοσκοπική εκτόξευση του «Podemos» ήταν αρκετή για να θριαμβολογήσει η «Αυγή», ότι «ο "ιός" ΣΥΡΙΖΑ επεκτείνεται» και ότι «ενισχύεται η τάση ριζοσπαστικοποίησης στην Ευρώπη». Μάλιστα, για να εξηγήσει την «αποτυχία» της δεκαετίας του '80 (εννοώντας την περίοδο που η σοσιαλδημοκρατία πρωτοστάτησε στην εξαπάτηση των λαών και την αποφασιστική εξασφάλιση προϋποθέσεων για να προχωρήσει η διευρυμένη κεφαλαιοκρατική αναπαραγωγή), υπογράμμισε ότι «στη νέα αυτή φάση ηγούνται αριστερά - ριζοσπαστικά κόμματα και όχι σοσιαλιστικά».
Στο «τελικό ντοκουμέντο του συνεργατικού προγράμματος» (σ.σ. «συνεργατικό» με την έννοια ότι στη διαμόρφωσή του μπορούσε να συμμετάσχει «κάθε πολίτης» μέσω διαδικτύου) καταγράφονται θέσεις που επιβεβαιώνουν το βαθιά επικίνδυνο και αντεργατικό ρόλο που το συγκεκριμένο κόμμα είναι διατεθειμένο να αναλάβει. Φαίνεται τι εννοεί (και) ο ΣΥΡΙΖΑ όταν μιλά για «ριζοσπαστικά κόμματα» και τελικά τι είναι αυτό που πολλοί θέλουν να ορίζουν ως «ριζοσπαστικό» και οι εργάτες.

Εγνοια για τη μείωση του «εργατικού κόστους»

Το «Podemos» δουλεύει για να βρεθούν τρόποι που θα επιταχύνουν την ανάκαμψη των μονοπωλίων. Ετσι, προτείνει «απαγόρευση των απολύσεων στις εταιρείες με κέρδη»: Δηλαδή, όσες επιχειρήσεις χάνουν (στη διάρκεια της κρίσης είναι πολλές) μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν. Μα, αυτό είναι που θέλουν και τα μονοπώλια. Οι μαζικές απολύσεις, συνολικά η μείωση του λεγόμενου «εργατικού κόστους» (όπως προκλητικά τα μονοπώλια χαρακτηρίζουν τις μειώσεις μισθών, την κατάργηση βασικών κατακτήσεων που αποτελούν μέρος της καταστροφής εργατικής δύναμης και γενικά παραγωγικών δυνάμεων) είναι προϋπόθεση για να ξεκινήσει πάλι ο κύκλος της διευρυμένης αναπαραγωγής κεφαλαίου, να αρχίσει η νέα φάση της ανάκαμψης πάνω στα συντρίμμια των εργατικών δικαιωμάτων που (και) για το «Podemos» είναι απόλυτα δικαιολογημένη.
Η απαγόρευση των απολύσεων μόνο στις επιχειρήσεις που δε «ζορίζονται» είναι μια από τις «κλασικές» θέσεις με τις οποίες οι εργάτες φορτώνονται τα «σπασμένα» της κρίσης και αυτό μάλιστα εμφανίζεται ως «φυσικό» ή «αναγκαίο κακό». Καλλιεργείται η αυταπάτη ότι όταν το κεφάλαιο έχει κέρδη τότε τα δικαιώματα των εργατών δεν κινδυνεύουν. Αλλά η πείρα δείχνει το αντίθετο. Οσο ενισχύεται η κερδοφορία και η «ανταγωνιστικότητα» των μεγαλοεργοδοτών τόσο μεγαλώνουν και οι «κόντρες» μεταξύ τους, η αγριότητα με την οποία επιτίθενται στις εργατικές - λαϊκές κατακτήσεις, ενώ ταυτόχρονα η καπιταλιστική ανάπτυξη φέρνει και την καπιταλιστική κρίση.
Το «Podemos» δεσμεύεται για «ανάκληση των εργασιακών μεταρρυθμίσεων που πέρασαν στα χρόνια της κρίσης». Ομως, η κατάργηση του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας, η θέσπιση και επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης, μια σειρά μέτρα που σμπαραλιάζουν την υγεία των εργατών και την οικογενειακή - προσωπική τους ζωή δεν ήρθαν με την κρίση. Εμφανίστηκαν πολύ πριν από αυτήν, επιδρώντας καταλυτικά στους ρυθμούς της προηγούμενης φάσης της ανάπτυξης.

Αναγνώριση του χρέους που δε δημιούργησαν οι εργαζόμενοι

Πίσω από σκόρπιες φράσεις περί στήριξης των «μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων», μπορεί κανείς να διακρίνει ατόφια αγωνία για την απρόσκοπτη στήριξη των «μεγάλων παικτών». Αυτούς εξυπηρετεί, για παράδειγμα, και η θέση για «έλεγχο από τους πολίτες στο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, ώστε να οριοθετηθεί ποιο μέρος αυτού είναι νόμιμο και ποιο παράνομο (επαχθές), ώστε να παρθούν μέτρα ενάντια στους υπεύθυνους».
Είναι φανερό ότι επιδίωξη είναι η λεγόμενη «εξοικονόμηση» χρημάτων που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, πρέπει να στηρίξουν την καπιταλιστική κερδοφορία, δηλαδή τη θέση του ντόπιου κεφαλαίου (με δεδομένο βέβαια ότι το ισπανικό κεφάλαιο έχει να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό τόσο στο εσωτερικό της ΕΕ όσο και εκτός).
Είναι τέτοια η πρεμούρα για το πόσο άνετα θα βρίσκουν ρευστό τα μονοπώλια, που το «Podemos» υπόσχεται να παλέψει για «τη μετατροπή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε δημοκρατικό θεσμό για την οικονομική ανάπτυξη των χωρών» και «την παρεμπόδιση των επιθετικών ενεργειών και στήριξη της δημόσιας χρηματοδότησης των κρατών μέσα από την άμεση αγορά του δημόσιου χρέους από την πρωτογενή αγορά χωρίς περιορισμούς» (σ.σ. η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δηλαδή να αγοράζει κρατικά ομόλογα). Το «Podemos» δηλώνει αποφασισμένο να αντιπαλέψει τα εμπόδια στη δανειοδότηση κρατών και στην αγορά δημόσιου χρέους, λειτουργίες που τροφοδοτούν την παραγωγή και τις μπίζνες των μονοπωλίων.

Θέλει τους εργάτες βυθισμένους στη διαχείριση

Δουλεύοντας για να βυθιστούν οι εργάτες ακόμα περισσότερο στη διαχείριση του καπιταλιστικού συστήματος, λέει χαρακτηριστικά :
«Ανάκτηση του δημόσιου ελέγχου σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας μέσα από την απόκτηση ενός μέρους αυτών, ώστε να εξασφαλιστεί μια πλειοψηφική δημόσια συμμετοχή στα συμβούλια διοίκησης ή/και δημιουργία κρατικών εταιρειών ... στήριξη καταγγελιών που κάνουν ενώσεις ή τεράστιες ομάδες για κατάχρηση ή απάτη που πραγματοποιούν τράπεζες ή μεγάλες εταιρείες των στρατηγικών κλάδων».
Με λίγα λόγια, τα μονοπώλια θα συνεχίζουν να δρουν ανενόχλητα, άρα και να μαζεύουν στα χέρια τους όλο και μεγαλύτερο μέρος των αντίστοιχων κλάδων, αφού αυτό υπαγορεύουν οι νομοτέλειες της καπιταλιστικής οικονομικής βάσης. Τι λέει το «Podemos» στους εργάτες ότι μπορούν να κάνουν; Να ... λένε τη γνώμη τους στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών που, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στηρίζουν τη διαδικασία συγκέντρωσης κεφαλαίου (όπως κάνουν οι «κρατικές» εταιρείες στον καπιταλισμό) και να ... καταγγέλλουν. Ταξική συνεργασία είναι η γραμμή του.
Ενδεικτικό είναι ότι το «Podemos» υπογραμμίζει ότι πρέπει να «περιοριστούν οι ιδιωτικοποιήσεις» αλλά και ότι «κάθε ιδιωτικοποίηση πρέπει να γίνεται μέσω δημοψηφίσματος». Οτι πρέπει «να ενισχυθεί η οικονομική δημοκρατία με τη διευκόλυνση της συμμετοχής των εργατών στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών και, επίσης, τη διαχείρισή τους, με πλήρη πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες και τα λογιστικά στοιχεία».

Η αντεργατική επίθεση είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη

Σε όλο το «πρόγραμμα» είναι διάχυτη η προσπάθεια να καλλιεργηθεί η πεποίθηση ότι η όξυνση των εργατικών - λαϊκών προβλημάτων είναι αποτέλεσμα μιας αποτυχημένης ή άτιμης διοίκησης, ενός κακού τραπεζίτη, ενός επιχειρηματία που αφέθηκε χωρίς να λογοδοτήσει κτλ. Γίνεται προσπάθεια να πειστούν οι εργαζόμενοι ότι η διαφθορά είναι η αιτία και όχι ένα σύμπτωμα της πολιτικής που τσακίζει τη ζωή τους. Οτι, τελικά, όταν αποκατασταθεί η «ομαλότητα» και βρεθούν εκείνοι οι τίμιοι και «διαφανείς» εφαρμοστές της ίδιας οικονομικής συνταγής (που διατηρεί τα μέσα παραγωγής στην κατοχή της πλουτοκρατίας) τότε θα λήξουν και τα βάσανα του λαού.
Ομως κάτι τέτοιο είναι ψέμα. Η επίθεση στις εργατικές - λαϊκές ανάγκες και κατακτήσεις είναι συνώνυμο, είναι προϋπόθεση, για την ίδια την καπιταλιστική ανάπτυξη.
Οι «εναλλακτικές» προτάσεις του «Podemos» είναι κομμένες και ραμμένες στις σύγχρονες ανάγκες των μονοπωλίων, στη σημερινή φάση ανάπτυξης του συστήματος. Στην οποία μια βαθιά κρίση παραγωγής συνεχίζει να επιδρά σε όλο σχεδόν τον αναπτυγμένο καπιταλιστικό κόσμο, η πλουτοκρατία διαπιστώνει ότι μεγάλο τμήμα του πολιτικού της προσωπικού έχει φθαρεί, ανησυχεί για την εξασφάλιση «κοινωνικής συναίνεσης». Σε αυτήν την κατεύθυνση αναδύονται και επιστρατεύονται «νέοι» πολιτικοί σχηματισμοί, τύπου «Podemos».
Το γεγονός ότι τέτοια κόμματα εμφανίζονται να έχουν τη στήριξη λαϊκών στρωμάτων συνδέεται με την αποστροφή από τα «παραδοσιακά αστικά κόμματα» από τμήματα των λαϊκών στρωμάτων που, όμως, δεν έχουν χειραφετηθεί από την αστική πολιτική, συνδέεται με τις επιδιώξεις του αστικού πολιτικού συστήματος να καταφέρει να διοχετεύει τη λαϊκή δυσαρέσκεια από την αντιλαϊκή πολιτική σε τέτοιες πολιτικές δυνάμεις που εμφανίζονται ως νέες αλλά δεν αμφισβητούν το σύστημα, συνδέεται με το επίπεδο ανάπτυξης του εργατικού - λαϊκού κινήματος με αντικαπιταλιστική, αντιμονοπωλιακή γραμμή πάλης. Συνδέεται με την ικανότητα του Κομμουνιστικού Κόμματος να μπορεί να ερμηνεύει ταξικά τις εξελίξεις στη διαλεκτική σχέση της πολιτικής και της οικονομίας αλλά και να καθοδηγεί την οργανωμένη λαϊκή πάλη ενάντια στους πραγματικούς αντιπάλους των εργαζομένων. Το σίγουρο είναι ότι επιβεβαιώνεται η θέση του ΚΚΕ πως η εμφάνιση της κρίσης από μόνη της δε σημαίνει «αυτόματα» και ριζοσπαστικοποίηση ή αγωνιστική κινητοποίηση λαϊκών στρωμάτων. Ισα - ίσα. Η δημιουργία κομμάτων τύπου «Podemos» στην Ισπανία, «Κίνημα Πέντε Αστέρων» στην Ιταλία, «Ποτάμι» στην Ελλάδα (που βέβαια διαφέρουν σε αρκετά σημεία αλλά συμβάλλουν στη διαχείριση του καπιταλισμού) επιβεβαιώνει ότι ο δρόμος της στράτευσης των εργατών στη δράση και στην κατεύθυνση που υπηρετεί τα δικά τους συμφέροντα είναι μακρύς και δύσκολος. Και ο ρόλος των κομμουνιστών καθοριστικός.

Δείχνοντας τον πραγματικό αντίπαλο και τα στηρίγματά του

Δείχνοντας τον πραγματικό αντίπαλο και τα στηρίγματά του

Αν ανατρέξει κανείς στις εφημερίδες διαφόρων περιόδων, θα δει ότι μόνιμη πολεμική των «κεντρώων» και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων ενάντια στο ΚΚΕ είναι ότι τους στερεί εκλογική δύναμη και έτσι βοηθάει τα «δεξιά» κόμματα. Αυτά από την εποχή του βενιζελισμού μέχρι την περίοδο του ΠΑΣΟΚ, όπου συγκροτήματα του φιλοΠΑΣΟΚικού Τύπου διέπρεψαν στην αντιΚΚΕ επίθεση. Φυσικά, τέτοιες επιθέσεις δε μένουν απλά σε πολιτικά επιχειρήματα, αλλά συνεπικουρούνται και από μια ύπουλη εκστρατεία συκοφαντίας, έχουν ως κυρίαρχοι όλα τα μέσα για να το κάνουν. Σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ, όχι πλέον ως ένα οπορτουνιστικό μόρφωμα, αλλά ως ένα από τα άλογα που ποντάρει η αστική τάξη, διαπρέπει στην πολεμική ενάντια στο ΚΚΕ. Ενα από τα επιπλέον «ατού» του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι αξιοποιεί την προέλευση μερίδας στελεχών του από απόσχιση από το ΚΚΕ το 1991, θέτοντας στην ημερήσια διάταξη το να πάψει να υπάρχει ΚΚΕ. Ετσι, ο ΣΥΡΙΖΑ, αξιοποιώντας ορισμένες αναφορές, έχει την ικανότητα «να ελίσσεται σαν το φίδι», σύμφωνα με την παρομοίωση του Λένιν για τον οπορτουνισμό.

Το σχήμα παραμένει απλοϊκό, η ταξική κριτική και πολεμική του ΚΚΕ ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ βαφτίζεται υποστήριξη της κυβέρνησης. Τίποτα το καινούριο, με τέτοια απλοποιημένα σχήματα λειτουργούν οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί εδώ και αιώνες. Φυσικά, γίνεται και ορισμένος καταμερισμός. Αλλος θα αναλάβει να θέσει το θέμα περισπούδαστα με ένα βαρύγδουπο άρθρο, μια εμβριθή ανάλυση, ένα βιβλίο, παραπέρα το ίδιο σχήμα θα περάσει μέσα από το σύνολο της φιλικής ειδησεογραφίας, αλλά δε σταματάει εδώ η διαδικασία, το βασικό σχήμα πρέπει να ζυμωθεί σε κουβέντες καφενείου παλιότερα, με την αξιοποίηση και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σήμερα. Φυσικά, δεν έλειπαν και τα λαϊκά θεάματα κάθε εποχής, οι επιθεωρήσεις, οι σάτιρες στα θέατρα. Για παράδειγμα, όταν ο Λένιν το καλοκαίρι του 1917 ήταν επικηρυγμένος και παράνομος, στο πλάι της προπαγάνδας των διωκτών του, τα θέατρα της Πετρούπολης και τα χρονογραφήματα των εφημερίδων τον παρουσίαζαν πως βρισκόταν στη Σουηδία και διασκέδαζε στα καμπαρέ της εποχής με γερμανικά λεφτά. Σήμερα, φυσικό είναι να αξιοποιούνται τα τηλεοπτικά προγράμματα και οι ανάλογοι τηλεδιασκεδαστές για να γίνει «μασημένη τροφή» η βασική γραμμή ακόμα και γι' αυτόν που δε θέλει να πολυσκοτίζεται με αναλύσεις ή δεν ξεκουνάει από τον καναπέ του και την οθόνη του. Εννοείται πως για όλα αυτά υπάρχει και η αντικειμενική βάση των αυταπατών που λένε «ε, κάτι διαφορετικό θα κάνουν οι άλλοι, ας τους δοκιμάσουμε».
Φυσικά, δεν περιμένουμε ότι το αστικό σύστημα θα φέρεται με τιμιότητα στο Κόμμα, που παλεύει για να το ανατρέψει. Το ΚΚΕ, όχι μόνο στην περίοδο της οικονομικής κρίσης αλλά και νωρίτερα, έχει δεχτεί επαναλαμβανόμενες εκστρατείες λάσπης και συκοφαντίας. Θυμίζουμε την «υπόθεση Γερμανός», όπου ΛΑ.Ο.Σ. και ο πρόεδρός του (που σήμερα παρεμπιπτόντως ελέγχεται για μίζες!) καθώς και ο Πάγκαλος ήταν στρατηγοί, με τον ΣΥΡΙΖΑ ως πρόθυμη ορντινάντσα τους. Αβαντάρισε την ψευδέστατη συκοφαντία, τόσο μέσω της «Αυγής» που δημοσίευσε άρθρο στις 12 Ιούλη του 2007 με τίτλο: «Τον ...Γερμανό για τον "Γερμανό" κάνει το ΚΚΕ» και την επόμενη μέρα 13/7, στο Ρ/Σ «Αθήνα 9.84», ο Αλέξης Τσίπρας σχετικά με το θέμα έλεγε: «Οι πολίτες έχουν κάθε δικαίωμα να κρίνουν ακόμα και το ΚΚΕ, κανείς δεν είναι εκτός κριτικής»!
Στις επικείμενες εκλογές, στην κούρσα για το ποιο κόμμα, ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ, ή ποιος πόλος - συμμαχία κομμάτων με κορμό ένα από τα δυο, θα αναλάβει την κυβερνητική διαχείριση των συλλογικών υποθέσεων του κεφαλαίου στην Ελλάδα, είναι φανερό πως η επίθεση ενάντια στο ΚΚΕ θα ενταθεί.

Το χιλιοπαιγμένο έργο επαναλαμβάνεται

Ενα από τα απλά και χιλιοπαιγμένα προπαγανδιστικά σχήματα του ΣΥΡΙΖΑ είναι πως το ΚΚΕ κρατά ίσες αποστάσεις μεταξύ ΝΔ (συγκυβέρνηση) και ΣΥΡΙΖΑ, πως δεν βλέπει τις μεταξύ τους διαφορές. Το ΚΚΕ δεν παραγνωρίζει τις διαφορές, όμως είναι διαφορές που παραλλάσσονται πάνω στην ίδια στρατηγική στόχευση, που είναι η εξυπηρέτηση του κεφαλαίου. Οι διαφορές είναι για το ποιο μείγμα αστικής διαχείρισης θα ακολουθηθεί ή πού θα δοθεί το βάρος στις οικονομικές συμφωνίες - συμμαχίες. Επίσης, είναι δεδομένο πως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αμφισβητεί το υπάρχον πλαίσιο ΝΑΤΟ - ΕΕ, αυτή η αλήθεια δεν αναιρείται από το γεγονός ότι κατά καιρούς κάνουν δηλώσεις ότι κάποτε πρέπει να λείψει π.χ. το ΝΑΤΟ. Ούτε από τη σκόπιμα καλλιεργούμενη αυταπάτη πως η λυκοσυμμαχία της ΕΕ μπορεί να αλλάξει από τα μέσα και από ένωση των μονοπωλίων, του κεφαλαίου, να γίνει ένωση των λαών, των εργαζομένων. Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στις διακρατικές καπιταλιστικές ενώσεις (οικονομικές και στρατιωτικοπολιτικές) καθορίζεται από τη στάση του απέναντι στο ελληνικό κεφάλαιο, που έχει ως στρατηγική επιλογή τη συμμετοχή σε αυτές.
Ο καημός των αστικών ΜΜΕ και επιτελείων δεν είναι αν το ΚΚΕ εντοπίζει τις διαφορές μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Ο καημός τους είναι να αφήσει το ΚΚΕ στην άκρη τη στρατηγική του διαφορά όχι μόνο με τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά συνολικά με την αστική διαχείριση, κατ' επέκταση και με τη ΝΔ. Η πίεση που θα ενταθεί αφορά στο να αφήσει το ΚΚΕ στην άκρη τις διαφορές του - την αντιπαλότητα στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Αποδεχόμενο το ίδιο και καλλιεργώντας την αυταπάτη πως μπορεί να υπάρξει φιλολαϊκή διαχείριση του καπιταλισμού. Αυτή η εξέλιξη θα συνέφερε όχι μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά το σύνολο του αστικού συστήματος - δε θα συνέφερε όμως την εργατική τάξη και το λαό γενικότερα. Η ταξική στάση του ΚΚΕ «χαλάει τη σούπα» όχι μόνο στον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και στη ΝΔ, αφού όρος για να πετυχαίνει η τεχνητή πόλωση από τη δική της πλευρά και των φιλικών της ΜΜΕ, είναι να παρουσιάζουν τον ΣΥΡΙΖΑ ως θεριό ανήμερο, που δήθεν θα φέρει αστάθεια και θέλει να καταργήσει ακόμα και τα σώματα ασφαλείας, παρόλο που ο ΣΥΡΙΖΑ εγγυάται «τη συνέχεια του κράτους».
Πρόσφατα, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, μετά τη συνάντηση στο ΥΕΘΑ, δήλωσε: «Διαβεβαιώσαμε τους αρχηγούς των Οπλων, την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων, ότι περιβάλλονται από εμπιστοσύνη, διότι το κράτος θα έχει συνέχεια και η ασφάλεια της χώρας είναι πρώτη προτεραιότητα». Αυτή είναι και η ουσία όλων των αστικών κυβερνητικών εναλλαγών, η συνέχεια του κράτους, η αδιατάρακτη συνέχεια της κυριαρχίας και κερδοφορίας του κεφαλαίου. Για να φτάσει ένα κόμμα (αδιάφορο πώς λέγεται) να είναι ένα βήμα πριν τον κυβερνητικό θώκο, σημαίνει πως έχει δώσει τα ανάλογα διαπιστευτήρια για τη συνέχεια του κράτους, οργανικό στοιχείο του οποίου αποτελεί και η κυβέρνηση.

Εργατική - λαϊκή αντιπολίτευση

Γι' αυτό, το ΚΚΕ προσπαθεί να εξηγήσει και να φτάσει όσο γίνεται πιο πλατιά στους εργαζόμενους τη γραμμή της εργατικής - λαϊκής αντιπολίτευσης, απέναντι στην αστική τάξη και τους θεσμούς της, ακριβώς επειδή παλεύει για την εργατική - λαϊκή εξουσία και την κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής.
Εδώ είναι που πρέπει, όσοι εργαζόμενοι καλοπροαίρετα ζητούν από το ΚΚΕ να στηρίξει μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, να σκεφτούν πως αυτό θα ήταν έγκλημα για το εργατικό κίνημα, αφού στις υπαρκτές δυσκολίες στην οργάνωση της εργατικής τάξης και τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων, θα λάβωνε την αξιοπιστία των κομμουνιστών, θα έδινε μεγάλη αβάντα στην αυταπάτη πως μια αστική κυβέρνηση είναι που μπορεί να δώσει λύσεις και όχι η ταξική πάλη. Αυτή η λογική αποτελεί δηλητήριο - παραλυτικό παράγοντα για το κίνημα της εργατικής τάξης, για την οργάνωσή της, την πάλη της, τις διεκδικήσεις της: χαρακτηριστική είναι η αποστροφή - ομολογία συνδικαλιστή του ΣΥΡΙΖΑ από τα ναυπηγεία, σε συνέντευξή του στο Ρ/Σ «Κόκκινο», όταν ρωτήθηκε σχετικά για το τι θα κάνουν, η στιχομυθία που ακολούθησε με τον εκφωνητή ήταν: «Τίποτα, ελπίζουμε μόνο σε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ... Και ο εκφωνητής: - Πολύ ωραία. Κι εμείς και όλη η κοινωνία εκεί ελπίζουμε». (εφ. «Δρόμος» 8-11-2014).
Το ΚΚΕ λοιπόν οφείλει να αντιμετωπίζει τους αντιπάλους του όπως και να λέγονται, ό,τι προβιά και να φοράνε και δεν είναι θέμα μικρότερων μεγαλύτερων ή ίσων αποστάσεων. Το ερώτημα είναι, ποιος πολιτικός φορέας - ποιο κόμμα επιδιώκει να παρουσιαστεί ως φιλολαϊκό - φιλεργατικό και ταυτόχρονα υμνολογεί τη λεγόμενη υγιή επιχειρηματικότητα; Ποιος λέει διάφορες κορόνες ενάντια στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ για να καταλήξει στο ότι δεν αμφισβητεί τη συμμετοχή σε αυτούς τους οργανισμούς; Ποιος λέει ότι στοχεύει να τους αλλάξει από τα μέσα προς το φιλολαϊκότερο;
«Από φιλία. Θα σας προσκαλέσει η τίγρη να της βγάλετε τα δόντια, τέτοια περιμένετε!». Ρωτούσε ειρωνικά ο Μπρεχτ του αφελείς και τους εύπιστους. Ο ΣΥΡΙΖΑ το σίγουρο είναι πως δεν πάσχει από αφέλεια, όμως κανένας εργαζόμενος δεν πρέπει να δείξει ευπιστία. Κριτήριο είναι η επιστημονική ταξική ανάλυση της καπιταλιστικής κοινωνίας και του κράτους της, οργανικό στοιχείο του οποίου είναι και η αστική κυβέρνηση. Αυτά τα δόντια, όσο η εργατική τάξη δεν είναι σε θέση να τα σπάσει, θα κατασπαράσσεται από τις αυτοαποκαλούμενες «αριστερές» και «δεξιές» κυβερνήσεις του κεφαλαίου. Η σοσιαλδημοκρατία, ο οπορτουνισμός διέπρεψαν στο να αφοπλίζουν την εργατική τάξη, τα λαϊκά στρώματα. Στην ιστορία της ταξικής πάλης, ό,τι δεν κατάφερε η συνασπισμένη δύναμη των αστικών κρατών άμεσα με την ωμή βία και την κρατική καταστολή ενάντια στα κόμματα της εργατικής τάξης, το κατάφερε έμμεσα με την κυριαρχία του οπορτουνισμού στα εργατικά, στα επαναστατικά κόμματα. Ολη η πορεία του ευρωκομμουνισμού (και όχι μόνο) το μαρτυρά περίτρανα. Αντίστροφα, η πολιτική ενδυνάμωση της εργατικής τάξης, η ταξική της συνειδητοποίηση ήρθε όταν αντιμετώπισε την τάση συμβιβασμού με την αστική τάξη της χώρας της και διεθνώς.
Ο κάθε εργαζόμενος που έχει γνωρίσει την πάλη των κομμουνιστών, τη δράση τους, που εκτιμά την Ιστορία του ΚΚΕ, με ταξικό πείσμα και κριτήριο πρέπει να αντιμετωπίζει τις μανούβρες του ΣΥΡΙΖΑ, τις εναλλάξ επιθέσεις φιλίας και συκοφαντίας στο ΚΚΕ.

Του
Φάνη ΠΑΡΡΗ*
*Ο Φάνης Παρρής είναι μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ