Το πρώτο μεγάλο πρόβλημα που συζητιέται είναι το πού θα πάνε τα χώματα
που θα βγαίνουν από το λαγούμι. Ο Γιώργος Χατζηπέτρος δίνει την λύση: θα
τα βάζουν στις τσέπες τους και θα τα πετάνε λίγα-λίγα στους καμπινέδες
και στον υπόνομο. Προς στιγμήν επικρατεί ενθουσιασμός, ώσπου κάποιος
αποφασίζει να κάνει μερικές πράξεις: είκοσι μέτρα λαγούμι πες, επί
ογδόντα εκατοστά διάμετρο το λιγώτερο, μας κάνουν δεκάξι κυβικά χώμα,
δηλαδή όγκο μεγαλύτερο από εκείνον ενός κελλιού. Αδύνατο όλο αυτό το
χώμα να φύγει από τον υπόνομο ή τους καμπινέδες χωρίς να τους φράξει.
Άσε που δεν είναι μόνο το χώμα. Με τις πέτρες τι θα γίνει;
Ο ενθουσιασμός εξαφανίζεται. Και το κλίμα βαραίνει περισσότερο όταν κάποιος παρατηρεί πως όλο αυτό το νταβαντούρι, τα χώματα, οι σκόνες και η αναμπουμπούλα δεν μπορεί να μη γίνουν αντιληπτά από τους φύλακες. Σ' αυτό το τελευταίο βρίσκεται αμέσως λύση. Οι κρατούμενοι θα πάνε στην διεύθυνση των φυλακών και θα προτείνουν την ανακατασκευή των λουτρών και το άσπρισμα των κτηρίων για λόγους υγιεινής. Οι ίδιοι θα έβαζαν την δουλειά, η διεύθυνση θα έβαζε τα υλικά. Όλοι χαμογέλασαν ευχαριστημένοι. Σίγουρα η διεύθυνση δεν θα είχε αντίρρηση για λίγη αναμόρφωση του χώρου με τζάμπα δουλειά. Κατά συνέπεια, κανείς φύλακας δεν θα παραξενευόταν αν έβλεπε τριγύρω σκόνες, χώματα ή κάποιους κρατούμενους με λερωμένα ρούχα.
Και τότε ο Χατζηπέτρος κατεβάζει μια φαεινή ιδέα, που συμπλήρωνε την προηγούμενη. Στα πλαίσια της αναμόρφωσης των φυλακών, θα μπορούσαν να κατασκευαστούν μερικές τσιμεντένιες σκάφες για το πλύσιμο των ρούχων των κρατουμένων στα λουτρά και μερικά τσιμεντένια παρτέρια για λουλούδια στα ριζά του μαντρότοιχου ή σε άλλα σημεία, ώστε να καλλωπιστεί ο χώρος. Οι πέτρες από το σκάψιμο του λαγουμιού και αρκετό χώμα θα μπορούσαν να "χωνευτούν" σ' αυτές τις τσιμεντένιες κατασκευές. Επίσης, μια ποσότητα μπάζων θα μπορούσε να πετιέται καθημερινά στα βαρέλια που χρησιμοποιούνταν ως σκουπιδοντενεκέδες. Κίνδυνος ανακάλυψης δεν υπήρχε, αφού την απόρριψη των σκουπιδιών την έκαναν οι ίδιοι οι κρατούμενοι στον χώρο που υπήρχε στην νότια πλευρά τού συγκροτήματος, προς την οδό Κανελλοπούλου (σήμερα Εθνικής Αντίστασης). Ο ενθουσιασμός επιστρέφει.
Το επόμενο πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί ήταν εκείνο των εργαλείων. Το σκάψιμο δεν μπορούσε να γίνει με τα χέρια. Ο πάντοτε αισιόδοξος Χατζηπέτρος δίνει πάλι την λύση: ό,τι εργαλείο θα χρειαζόταν, θα το ζητούσαν από την διεύθυνση ως απαραίτητο για την κατασκευή των σκαφών και των παρτεριών. Καλή ιδέα αλλά λίγη. Καλά να ζητήσεις ένα σφυρί, που χρειάζεται για το καλούπωμα. Όμως, πώς να ζητήσεις μπικούνι (*), που χρησιμοποιείται στο σπάσιμο της πέτρας ή σκαφτικό εργαλείο; Αλλά κι αυτά τα εργαλεία που θα χορηγούσε η διεύθυνση, σιγά μη τα άφηνε στην διάθεση των κρατουμένων όλο το εικοσιτετράωρο. Θα τους τα έδινε το πρωί για να δουλέψουν και θα τους τα μάζευε το μεσημέρι, με λίστα. Άρα έπρεπε να βρουν τρόπο να προμηθευτούν δικά τους εργαλεία, τα οποία θα τους τα έφερναν απ' έξω οι αρραβωνιαστικές τού Θοδωρή Βασιλόπουλου και του Ανδρέα Βελή. Το πρόβλημα είναι πώς θα έφταναν στα χέρια τους αυτά τα εργαλεία.
Εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ένα παλληκάρι από τα λίγα, ο κρατούμενος Στέλιος Πάσιος, ο οποίος εκτελούσε καθήκοντα νοσοκόμου της φυλακής. Όταν κάποιος ερχόταν να επισκεφθεί κρατούμενο, περίμενε σε συγκεκριμένο χώρο. Μόλις ερχόταν ο κρατούμενος, ο επισκέπτης άφηνε παράμερα τα προσωπικά του αντικείμενα (τσάντες κλπ) και η συνάντηση γινόταν υπό το βλέμμα κάποιου φύλακα. Ο Πάσιος ήξερε πότε θα έρθουν οι κοπέλλες για επίσκεψη και φρόντιζε να βρίσκεται κοντά όσο εκείνες περίμεναν τους δικούς τους. Οι φύλακες δεν υποψιάζονταν τον πάντοτε χαμογελαστό νοσοκόμο, ο οποίος εύρισκε κάποια στιγμή την ευκαιρία να πάρει το εργαλείο που του έκαναν πάσα τα κορίτσια και να το κρύψει στα ρούχα του. Με τον τρόπο αυτό οι επίδοξοι δραπέτες κατάφεραν να προμηθευτούν όσα εργαλεία είχαν ανάγκη. Και μαζί μ' αυτά, προμηθεύτηκαν και καλώδια, μπαταρίες και λάμπες, πράγματα απαραίτητα για το σκάψιμο βαθειά στο λαγούμι.
Στο μεταξύ, καλά είναι τα σχέδια και οι ασκήσεις επί χάρτου αλλά οι κρατούμενοι αισθάνονται την ανάγκη να δουν με τα μάτια τους τον χώρο πίσω από τον ψηλό μαντρότοιχο. Να δουν το εργοστάσιο, να δουν τον χώρο των λουτρών όπου θα έβγαινε το λαγούμι, να δουν την διαδρομή που θα έπρεπε να ακολουθήσουν μετά την έξοδό τους. Για να τα καταφέρουν, στον ελεύθερο χρόνο τους επιδίδονται στο... ποδόσφαιρο. Δείχνουν να το ευχαριστιούνται αλλά πάντα κάποιος στραβοκλότσης στέλνει την μπάλα στην ταράτσα των κελλιών. Φυσικά, είναι υποχρεωμένος να πάει να την φέρει, κάτι που κάνει υπό το άγρυπνο βλέμμα των φρουρών. Κι επειδή όλοι είναι λίγο-πολύ στραβοκλότσηδες, μέσα σε λίγες μέρες ανεβαίνουν όλοι στην ταράτσα και βλέπουν όλοι αυτό που τους ενδιαφέρει.
Σιγά-σιγά όλες οι προεργασίες ολοκληρώνονται. Κάθε λεπτομέρεια του σχεδίου εξετάζεται, μελετιέται και αναλύεται με μεγάλη προσοχή. Το ποιοι θα δουλέψουν για την υλοποίησή του, ποιοί θα το γνωρίζουν και ποιοι θα αποδράσουν έχει ήδη αποφασιστεί. Οι 27 που θα φύγουν είναι, με αλφαβητική σειρά, οι εξής: Βαρδής Βαρδινογιάννης (ή Βαρδιγιάννης, καμμιά σχέση με τον γνωστό μεγιστάνα), Ανδρέας Βελής, Γκαστόν Βερναρδής, Γιώργος (ή Παύλος ή Τάσος) Γεωργίου (ή Στρατής ή Φράγκου ή Χριστοφορίδης!), Αριστοτέλης Γεωργούλιας, Βασίλης Δουκάκης, Χαράλαμπος Καλαντζής, Σταύρος Καρράς (ή Γιώργος Διαμαντίδης), Βασίλης Κάτρης, Παντελής Κιουρτζής, Ζήσιμος Κόκλας, Μιχάλης Κολοκοτρώνης, Κώστας Λιναρδάτος, Αλέκος Λογαράς, Ανδρέας Μπαρτζώκας, Δημήτρης Μυριανθόπουλος, Δημήτρης Πανουσόπουλος, Αλέκος Παπαλεξίου, Αλέκος Παπούλιας, Στέλιος Πάσιος, Περικλής Ροδάκης, Σταύρος Σιδέρης, Σωτήρης Σωτηρόπουλος, Λεωνίδας Τζεφρώνης, Κυριάκος Τσακίρης, Κώστας Φίλης και Γιώργος Χατζηπέτρος (**).
Στις 5 Μαρτίου όλα είναι έτοιμα για να αρχίσει το σκάψιμο. Το πηγάδι θα ξεκινήσει κάτω από το κρεββάτι τού Ανδρέα Μπαρτζώκα (πατέρα του προπονητή μπάσκετ Γιώργου Μπαρτζώκα), που βρίσκεται πιο κοντά στον εξωτερικό τοίχο. Βέβαια, το σπάσιμο του χοντρού στρώματος τσιμέντου που καλύπτει το πάτωμα του κελλιού δεν είναι μόνο επίπονο αλλά δημιουργεί πολύ θόρυβο, ο οποίος σίγουρα θα γίνει αντιληπτός από τους φύλακες. Όμως και γι' αυτό το πρόβλημα έχει βρεθεί λύση...
-----------------------------------------
(*) Μπικούνι: Εργαλείο χειρός, που μοιάζει με σφυρί αλλά έχει μυτερές απολήξεις αντί για τετράγωνες. Αναφέρεται και ως μπιγκούνι ή πιγκούνι. Βασικό εργαλείο των λιθοξόων.
(**) Τα πολλαπλά ονόματα που έχουν ορισμένοι, παρατίθενται όπως προκύπτουν από το Δελτίο Εγκληματολογικών Αναζητήσεων (έκτακτο παράρτημα αριθ. 28), το οποίο εξέδωσε η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών για ενημερώσει "απάσας τας αστυνομικάς αρχάς" περί των καταζητουμένων δραπετών.
Ο ενθουσιασμός εξαφανίζεται. Και το κλίμα βαραίνει περισσότερο όταν κάποιος παρατηρεί πως όλο αυτό το νταβαντούρι, τα χώματα, οι σκόνες και η αναμπουμπούλα δεν μπορεί να μη γίνουν αντιληπτά από τους φύλακες. Σ' αυτό το τελευταίο βρίσκεται αμέσως λύση. Οι κρατούμενοι θα πάνε στην διεύθυνση των φυλακών και θα προτείνουν την ανακατασκευή των λουτρών και το άσπρισμα των κτηρίων για λόγους υγιεινής. Οι ίδιοι θα έβαζαν την δουλειά, η διεύθυνση θα έβαζε τα υλικά. Όλοι χαμογέλασαν ευχαριστημένοι. Σίγουρα η διεύθυνση δεν θα είχε αντίρρηση για λίγη αναμόρφωση του χώρου με τζάμπα δουλειά. Κατά συνέπεια, κανείς φύλακας δεν θα παραξενευόταν αν έβλεπε τριγύρω σκόνες, χώματα ή κάποιους κρατούμενους με λερωμένα ρούχα.
 |
| Ελευθερία, 19/7/1955. Στην φωτογραφία, η έξοδος του λαγουμιού στα λουτρά τής Ντεστρέ. Το ρεπορτάζ καλύπτει και ολόκληρη σχεδόν την 5η σελίδα της εξασέλιδης εφημερίδας. Στο μονόστηλο σχόλιό του (δεξιά) ο διευθυντής της εφημερίδας Πάνος Κόκκας μιλάει για "Γελοιοποίηση" του κράτους. |
Και τότε ο Χατζηπέτρος κατεβάζει μια φαεινή ιδέα, που συμπλήρωνε την προηγούμενη. Στα πλαίσια της αναμόρφωσης των φυλακών, θα μπορούσαν να κατασκευαστούν μερικές τσιμεντένιες σκάφες για το πλύσιμο των ρούχων των κρατουμένων στα λουτρά και μερικά τσιμεντένια παρτέρια για λουλούδια στα ριζά του μαντρότοιχου ή σε άλλα σημεία, ώστε να καλλωπιστεί ο χώρος. Οι πέτρες από το σκάψιμο του λαγουμιού και αρκετό χώμα θα μπορούσαν να "χωνευτούν" σ' αυτές τις τσιμεντένιες κατασκευές. Επίσης, μια ποσότητα μπάζων θα μπορούσε να πετιέται καθημερινά στα βαρέλια που χρησιμοποιούνταν ως σκουπιδοντενεκέδες. Κίνδυνος ανακάλυψης δεν υπήρχε, αφού την απόρριψη των σκουπιδιών την έκαναν οι ίδιοι οι κρατούμενοι στον χώρο που υπήρχε στην νότια πλευρά τού συγκροτήματος, προς την οδό Κανελλοπούλου (σήμερα Εθνικής Αντίστασης). Ο ενθουσιασμός επιστρέφει.
Το επόμενο πρόβλημα που έπρεπε να λυθεί ήταν εκείνο των εργαλείων. Το σκάψιμο δεν μπορούσε να γίνει με τα χέρια. Ο πάντοτε αισιόδοξος Χατζηπέτρος δίνει πάλι την λύση: ό,τι εργαλείο θα χρειαζόταν, θα το ζητούσαν από την διεύθυνση ως απαραίτητο για την κατασκευή των σκαφών και των παρτεριών. Καλή ιδέα αλλά λίγη. Καλά να ζητήσεις ένα σφυρί, που χρειάζεται για το καλούπωμα. Όμως, πώς να ζητήσεις μπικούνι (*), που χρησιμοποιείται στο σπάσιμο της πέτρας ή σκαφτικό εργαλείο; Αλλά κι αυτά τα εργαλεία που θα χορηγούσε η διεύθυνση, σιγά μη τα άφηνε στην διάθεση των κρατουμένων όλο το εικοσιτετράωρο. Θα τους τα έδινε το πρωί για να δουλέψουν και θα τους τα μάζευε το μεσημέρι, με λίστα. Άρα έπρεπε να βρουν τρόπο να προμηθευτούν δικά τους εργαλεία, τα οποία θα τους τα έφερναν απ' έξω οι αρραβωνιαστικές τού Θοδωρή Βασιλόπουλου και του Ανδρέα Βελή. Το πρόβλημα είναι πώς θα έφταναν στα χέρια τους αυτά τα εργαλεία.
Εδώ μπαίνει στο παιχνίδι ένα παλληκάρι από τα λίγα, ο κρατούμενος Στέλιος Πάσιος, ο οποίος εκτελούσε καθήκοντα νοσοκόμου της φυλακής. Όταν κάποιος ερχόταν να επισκεφθεί κρατούμενο, περίμενε σε συγκεκριμένο χώρο. Μόλις ερχόταν ο κρατούμενος, ο επισκέπτης άφηνε παράμερα τα προσωπικά του αντικείμενα (τσάντες κλπ) και η συνάντηση γινόταν υπό το βλέμμα κάποιου φύλακα. Ο Πάσιος ήξερε πότε θα έρθουν οι κοπέλλες για επίσκεψη και φρόντιζε να βρίσκεται κοντά όσο εκείνες περίμεναν τους δικούς τους. Οι φύλακες δεν υποψιάζονταν τον πάντοτε χαμογελαστό νοσοκόμο, ο οποίος εύρισκε κάποια στιγμή την ευκαιρία να πάρει το εργαλείο που του έκαναν πάσα τα κορίτσια και να το κρύψει στα ρούχα του. Με τον τρόπο αυτό οι επίδοξοι δραπέτες κατάφεραν να προμηθευτούν όσα εργαλεία είχαν ανάγκη. Και μαζί μ' αυτά, προμηθεύτηκαν και καλώδια, μπαταρίες και λάμπες, πράγματα απαραίτητα για το σκάψιμο βαθειά στο λαγούμι.
Στο μεταξύ, καλά είναι τα σχέδια και οι ασκήσεις επί χάρτου αλλά οι κρατούμενοι αισθάνονται την ανάγκη να δουν με τα μάτια τους τον χώρο πίσω από τον ψηλό μαντρότοιχο. Να δουν το εργοστάσιο, να δουν τον χώρο των λουτρών όπου θα έβγαινε το λαγούμι, να δουν την διαδρομή που θα έπρεπε να ακολουθήσουν μετά την έξοδό τους. Για να τα καταφέρουν, στον ελεύθερο χρόνο τους επιδίδονται στο... ποδόσφαιρο. Δείχνουν να το ευχαριστιούνται αλλά πάντα κάποιος στραβοκλότσης στέλνει την μπάλα στην ταράτσα των κελλιών. Φυσικά, είναι υποχρεωμένος να πάει να την φέρει, κάτι που κάνει υπό το άγρυπνο βλέμμα των φρουρών. Κι επειδή όλοι είναι λίγο-πολύ στραβοκλότσηδες, μέσα σε λίγες μέρες ανεβαίνουν όλοι στην ταράτσα και βλέπουν όλοι αυτό που τους ενδιαφέρει.
Σιγά-σιγά όλες οι προεργασίες ολοκληρώνονται. Κάθε λεπτομέρεια του σχεδίου εξετάζεται, μελετιέται και αναλύεται με μεγάλη προσοχή. Το ποιοι θα δουλέψουν για την υλοποίησή του, ποιοί θα το γνωρίζουν και ποιοι θα αποδράσουν έχει ήδη αποφασιστεί. Οι 27 που θα φύγουν είναι, με αλφαβητική σειρά, οι εξής: Βαρδής Βαρδινογιάννης (ή Βαρδιγιάννης, καμμιά σχέση με τον γνωστό μεγιστάνα), Ανδρέας Βελής, Γκαστόν Βερναρδής, Γιώργος (ή Παύλος ή Τάσος) Γεωργίου (ή Στρατής ή Φράγκου ή Χριστοφορίδης!), Αριστοτέλης Γεωργούλιας, Βασίλης Δουκάκης, Χαράλαμπος Καλαντζής, Σταύρος Καρράς (ή Γιώργος Διαμαντίδης), Βασίλης Κάτρης, Παντελής Κιουρτζής, Ζήσιμος Κόκλας, Μιχάλης Κολοκοτρώνης, Κώστας Λιναρδάτος, Αλέκος Λογαράς, Ανδρέας Μπαρτζώκας, Δημήτρης Μυριανθόπουλος, Δημήτρης Πανουσόπουλος, Αλέκος Παπαλεξίου, Αλέκος Παπούλιας, Στέλιος Πάσιος, Περικλής Ροδάκης, Σταύρος Σιδέρης, Σωτήρης Σωτηρόπουλος, Λεωνίδας Τζεφρώνης, Κυριάκος Τσακίρης, Κώστας Φίλης και Γιώργος Χατζηπέτρος (**).
Στις 5 Μαρτίου όλα είναι έτοιμα για να αρχίσει το σκάψιμο. Το πηγάδι θα ξεκινήσει κάτω από το κρεββάτι τού Ανδρέα Μπαρτζώκα (πατέρα του προπονητή μπάσκετ Γιώργου Μπαρτζώκα), που βρίσκεται πιο κοντά στον εξωτερικό τοίχο. Βέβαια, το σπάσιμο του χοντρού στρώματος τσιμέντου που καλύπτει το πάτωμα του κελλιού δεν είναι μόνο επίπονο αλλά δημιουργεί πολύ θόρυβο, ο οποίος σίγουρα θα γίνει αντιληπτός από τους φύλακες. Όμως και γι' αυτό το πρόβλημα έχει βρεθεί λύση...
-----------------------------------------
(*) Μπικούνι: Εργαλείο χειρός, που μοιάζει με σφυρί αλλά έχει μυτερές απολήξεις αντί για τετράγωνες. Αναφέρεται και ως μπιγκούνι ή πιγκούνι. Βασικό εργαλείο των λιθοξόων.
(**) Τα πολλαπλά ονόματα που έχουν ορισμένοι, παρατίθενται όπως προκύπτουν από το Δελτίο Εγκληματολογικών Αναζητήσεων (έκτακτο παράρτημα αριθ. 28), το οποίο εξέδωσε η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών για ενημερώσει "απάσας τας αστυνομικάς αρχάς" περί των καταζητουμένων δραπετών.
