MΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣ μια χώρα σε ανάπτυξη

MΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣ μια χώρα σε ανάπτυξη

Αστυνομικός επιτιθεται σε παιδι-εργάτη που απεργει σε δυτικό εργοστάσιο ενδυμάτων για τους μισθους και τις εργασιακες συνθηκες, Μπαγκλαντες, 2011. Εκτιμήσεις για την παιδική εργασία μιλούν για 250 με 500 εκατομμυρια παιδιά, τα περισσότερα κάτω απο απάνθρωπες και επικίνδυνες συνθήκες, όλα υπο καλοντυμένους εργοδότες.

ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 7%-Μ.Ο. ΜΙΣΘΟΥ 48 ΕΥΡΩ

Πηγή : Κόκκινη Γωνιά

Η σύνθεση του κεφαλαίου - Ο σχετικός υπερπληθυσμός

Η σύνθεση του κεφαλαίου - Ο σχετικός υπερπληθυσμός

Στην πορεία της καπιταλιστικής συσσώρευσης αυξάνει η συνολική μάζα του κεφαλαίου. Τα διάφορα μέρη του, όμως, δεν αλλάζουν με τον ίδιο τρόπο, πράγμα που οδηγεί στην αλλαγή της σύνθεσης του κεφαλαίου.

Οταν λέμε σύνθεση του κεφαλαίου εννοούμε τη σχέση του σταθερού κεφαλαίου (σ) προς το μεταβλητό κεφάλαιο (μ) (σ/μ). Και αλλαγή της σύνθεσης του κεφαλαίου σημαίνει ότι αυξάνεται το σταθερό κεφάλαιο και μειώνεται σχετικά το μεταβλητό κεφάλαιο.

Η σύνθεση του κεφαλαίου έχει τρεις εκφράσεις: Ο καπιταλιστής συσσωρεύοντας υπεραξία και διευρύνοντας την επιχείρησή του, εισάγει συνήθως καινούριες μηχανές και τεχνικές τελειοποιήσεις γιατί αυτό του υπόσχεται αύξηση των κερδών. Ανάπτυξη της τεχνικής σημαίνει πιο γρήγορη αύξηση εκείνου του μέρους του κεφαλαίου που υπάρχει με τη μορφή των μέσων παραγωγής, δηλαδή του σταθερού κεφαλαίου. Απεναντίας πολύ αργά αυξάνει εκείνο το μέρος του κεφαλαίου που ξοδεύεται για την αγορά της εργατικής δύναμης, δηλαδή το μεταβλητό κεφάλαιο.

Η σχέση της μάζας των χρησιμοποιούμενων μέσων παραγωγής προς την απαιτούμενη για τη χρησιμοποίησή τους ποσότητας εργασίας, ονομάζεται τεχνική σύνθεση του κεφαλαίου.

Η σχέση της αξίας των μέσων παραγωγής (σταθερό κεφάλαιο) προς την αξία της εργατικής δύναμης (μεταβλητό κεφάλαιο) ονομάζεται αξιακή σύνθεση του κεφαλαίου.

Ανάμεσα στην τεχνική και αξιακή σύνθεση του κεφαλαίου, στο βαθμό που καθορίζεται από την τεχνική του σύνθεση και αντανακλά τις αλλαγές της ονομάζεται οργανική σύνθεση του κεφαλαίου.

Η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου δεν είναι η ίδια στους διάφορους κλάδους της βιομηχανίας και στις διάφορες επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου. Εκεί, όπου στον κάθε εργάτη αναλογούν περισσότερες σύνθετες και ακριβές μηχανές, περισσότερες επεξεργασμένες πρώτες ύλες είναι υψηλότερη.

Εκεί, όπου υπερτερεί η ζωντανή εργασία, ενώ οι μηχανές και οι πρώτες ύλες που αναλογούν στον κάθε εργάτη είναι λιγότερες και στοιχίζουν σχετικά όχι ακριβά είναι χαμηλότερη.

Ας πάρουμε σαν παράδειγμα ένα κεφάλαιο από 100.000. Ακόμα, ας υποθέσουμε ότι από αυτό το κεφάλαιο το ποσό των 80.000 ξοδεύτηκε για σταθερό κεφάλαιο και των 20.000 για μεταβλητό κεφάλαιο.

Στην περίπτωση αυτή, η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου (σ+μ) θα είναι: 80σ + 20μ ή σε αναλογία 4:1.

Με τη συσσώρευση του κεφαλαίου αυξάνεται η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου: μικραίνει το μερίδιο του μεταβλητού κεφαλαίου, μεγαλώνει το μερίδιο του σταθερού κεφαλαίου.

Στην πορεία της καπιταλιστικής αναπαραγωγής με τη συγκέντρωση και τη συγκεντροποίηση μεγαλώνουν οι διαστάσεις ορισμένων κεφαλαίων.

Συγκεντροποίηση του κεφαλαίου ονομάζεται η αύξηση των διαστάσεων του κεφαλαίου σαν αποτέλεσμα της συνένωσης κάμποσων κεφαλαίων σε ένα πιο μεγάλο κεφάλαιο.

«Το κεφάλαιο αυξάνει, εδώ - γράφει ο Μαρξ - κατά μεγάλες μάζες σε ένα χέρι, επειδή εκεί χάνεται από πολλά χεριά. Αυτή είναι η καθαυτό συγκεντροποίηση σε διάκριση από τη συσσώρευση και τη συγκέντρωση»¹. Η συγκεντροποίηση του κεφαλαίου πραγματοποιείται βασικά:

α) Με την πάλη του συναγωνισμού που διεξάγεται με το φτήνεμα των εμπορευμάτων. Η φτήνια των εμπορευμάτων εξαρτάται από την παραγωγικότητα της εργασίας και η παραγωγικότητα της εργασίας εξαρτάται από την κλίμακα της παραγωγής. Γι' αυτό τα μεγάλα κεφάλαια νικούν τα μικρά κεφάλαια. Με την ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής αυξάνει το ελάχιστο μέγεθος του ατομικού κεφαλαίου που απαιτείται για να λειτουργήσει, κάτω από κανονικούς-όρους, μια επιχείρηση.

β) Με το πιστωτικό σύστημα που προσελκύει, με αόρατα νήματα στα χέρια ατομικών ή συνεταιρισμένων κεφαλαιοκρατών, τα μεγαλύτερα ή μικρότερα χρηματικά ποσά που είναι σκόρπια πάνω στην επιφάνεια της κοινωνίας, γίνεται ένα καινούριο και τρομερό όπλο στην πάλη του συναγωνισμού για τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου. Να γιατί ο Κ. Μαρξ γράφει: «Στο βαθμό που αναπτύσσεται η κεφαλαιοκρατική παραγωγή και συσσώρευση, στον ίδιο βαθμό αναπτύσσεται και ο συναγωνισμός και η πίστη, αυτοί οι δύο ισχυρότεροι μοχλοί της συγκεντροποίησης»².

Ο κεφαλαιοκρατικός πληθυσμιακός νόμος και οι μορφές του σχετικού υπερπληθυσμού

Στις συνθήκες του καπιταλισμού η αύξηση της παραγωγής συνοδεύεται από την αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου. Η ζήτηση της εργατικής δύναμης καθορίζεται από τις διαστάσεις όχι ολόκληρου του κεφαλαίου, αλλά μόνο του μεταβλητού μέρους του.

Στον καπιταλισμό, με τη συσσώρευση του κεφαλαίου και την αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, η ζήτηση των εργατικών χεριών περιορίζεται σχετικά, αν και η αριθμητική δύναμη του προλεταριάτου γενικά αυξάνεται με την ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. «Επομένως, ο εργατικός πληθυσμός, παράγοντας ο ίδιος της συσσώρευσης του κεφαλαίου, παράγει ταυτόχρονα σε αυξανόμενη έκταση τα μέσα που τον κάνουν σχετικά υπεράριθμο» ³.

Αυτός είναι ένας ιδιαίτερος νόμος κίνησης του πληθυσμού, χαρακτηριστικός για τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, όπου τα μέσα παραγωγής χρησιμοποιούνται σαν κεφάλαιο.

Ο βιομηχανικός εφεδρικός στρατός σαν αναγκαίο προϊόν της καπιταλιστικής συσσώρευσης γίνεται ισχυρός μοχλός της συσσώρευσης του κεφαλαίου. Ο εργατικός υπερπληθυσμός: «Αποτελεί ένα διαθέσιμο βιομηχανικό εφεδρικό στρατό που ανήκει στο κεφάλαιο τόσο απόλυτα, σαν να τον είχε φτιάξει με δικά του έξοδα»⁴.

Είναι απαραίτητο να ξεχωρίζουμε τις παρακάτω βασικές μορφές του σχετικού υπερπληθυσμού:

Ο ρευστός υπερπληθυσμός (ρευστή μορφή ανεργίας) αποτελείται από τους εργάτες που χάνουν τη δουλιά τους, για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, επειδή περιορίζεται η παραγωγή, εισάγονται νέες μηχανές, κλείνουν επιχειρήσεις.

Ο ρευστός υπερπληθυσμός συνδέεται με το ότι στον καπιταλισμό οι διάφοροι κλάδοι και επιχειρήσεις αναπτύσσονται ανισόμετρα και χωρίς κανένα σχέδιο, η συσσώρευση του κεφαλαίου και οι αλλαγές στην τεχνική και οργανική σύνθεση του κεφαλαίου γίνονται ανισόμετρα. Συνδέεται επίσης και με τις οικονομικές κρίσεις υπερπαραγωγής, όπου ο ρευστός υπερπληθυσμός αυξάνει απότομα με τις απολύσεις των εργατών.

Ο λανθάνων υπερπληθυσμός (υποαπασχόληση) αποτελείται από κατεστραμμένους μικροπαραγωγούς, προπαντός από φτωχούς αγρότες και εργάτες γης, που μόνο ένα μικρό μέρος του χρόνου απασχολούνται στην αγροτική οικονομία, δε βρίσκουν δουλιά στη βιομηχανία και φυτοζωούν στο χωριό.

Στο βαθμό που η κεφαλαιοκρατική παραγωγή αγκαλιάζει τον ένα κλάδο της αγροτικής οικονομίας μετά τον άλλο και διαδίδεται σημαντικά η χρησιμοποίηση των μηχανών, η βασική μάζα της αγροτιάς καταστρέφεται ολοένα και περισσότερο, ενώ η ζήτηση της εργατικής δύναμης στην αγροτική οικονομία ελαττώνεται απόλυτα. Ενα μέρος του καταστρεφόμενου αγροτικού πληθυσμού μετατρέπεται διαρκώς σε βιομηχανικό προλεταριάτο ή πυκνώνει το στρατό των ανέργων στις πόλεις, ενώ μια σημαντική μάζα του αγροτικού πληθυσμού παραμένει στο χωριό όπου μόνο μερικά απασχολείται στην αγροτική οικονομία.

Ο στάσιμος υπερπληθυσμός (σταθερή ανεργία) αποτελείται από τις πολυάριθμες ομάδες ανθρώπων, που έχασαν τη μόνιμη δουλιά τους, βρίσκουν απασχόληση εξαιρετικά δύσκολα και πληρώνονται σημαντικά χαμηλότερα από το συνηθισμένο επίπεδο του μισθού εργασίας. Είναι το πλατύ στρώμα των εργαζομένων που απασχολούνται στη σφαίρα της καπιταλιστικής δουλιάς, στο σπίτι, καθώς και εκείνων που αποζούν από ευκαιριακά μεροκάματα.

Το κατώτερο στρώμα του σχετικού υπερπληθυσμού το αποτελούν οι πάουπερ, δηλαδή φτωχοί που από καιρό έχουν διωχτεί από την παραγωγή χωρίς καμιά ελπίδα να ξαναβρούν μόνιμη εργασία και που ζουν από ευκαιριακές δουλιές. Σε αυτούς ανήκουν οι σακάτηδες, οι ανάπηροι της δουλιάς, οι γέροι και άλλοι. Ενα μέρος από αυτούς τους ανθρώπους ζητιανεύει.

Οι αστοί οικονομολόγοι προσπαθούν να δικαιολογήσουν την ύπαρξη της ανεργίας στον καπιταλισμό, επικαλούμενοι τους αιώνιους νόμους της φύσης.

Σύμφωνα με τον «πληθυσμιακό νόμο» που σοφίστηκε ο Μάλθους από τον καιρό της εμφάνισης της ανθρώπινης κοινωνίας, ο πληθυσμός πολλαπλασιάζεται τάχα με γεωμετρική πρόοδο (δηλαδή 1, 2, 4, 8, κλπ.), ενώ τα μέσα συντήρησης λόγω του περιορισμένου χαρακτήρα του φυσικού πλούτου, αυξάνουν κατά αριθμητική πρόοδο (δηλαδή 1, 2, 3, 4, κλπ.). Η θεωρία αυτή του Μάλθους δεν είναι μόνο αντιδραστική, αλλά και δεν έχει τίποτα το κοινό με την πραγματικότητα. Η ισχυρή τεχνική που έχει στη διάθεσή της η ανθρωπότητα είναι σε θέση να αυξάνει την ποσότητα των μέσων συντήρησης με ρυθμούς που δεν μπορεί να τους φτάσει και η πιο γρήγορη αύξηση του πληθυσμού. Εμπόδιο σε αυτό στέκει ο καπιταλισμός.

1. Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τ. 1, σελ. 649.

2. Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τ. 1, σελ. 649.

3. Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τ. 1, σελ. 654.

4. Στο ίδιο, σελ. 655.

2.400.000 παιδιά θύματα της κρίσης στις ΗΠΑ.

2.400.000 παιδιά θύματα της κρίσης στις ΗΠΑ. 

Τα παιδιά που ζουν στη φτώχεια, λόγω της ύφεσης, των κατασχέσεων κατοικιών και της ανεργίας στη χώρα, έχουν αυξηθεί 






 Περισσότερες οικογένειες και παιδιά στις Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν το φάσμα της φτώχειας ή της οικονομικής αστάθειας, μετά την ύφεση στην οικονομία των ΗΠΑ, σύμφωνα με νέα δεδομένα του Annie Casey Foundation, ενός ιδρύματος που διεξάγει σχετικές μελέτες ανά τακτά χρονικά διαστήματα. 
 Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε σήμερα το ίδρυμα αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών, σχεδόν σε κάθε αμερικανική πολιτεία, που είναι μέλη φτωχότερων οικογενειών σε σύγκριση με το 2005, αν και οι πολιτειακές υποδομές παιδείας και υγείας στις πολιτείες όπου οι οικογένειες αυτές είναι εγκατεστημένες παρουσίασαν βελτίωση.
 Τα στοιχεία που δημοσιοποιεί το ειδικευμένο στα θέματα νεολαίας ίδρυμα καταδεικνύουν ότι μετά το 2005 και έως το 2010 στις Ηνωμένες Πολιτείες λόγω της ύφεσης, των κατασχέσεων κατοικιών και της ανεργίας, ζουν στη φτώχεια 2,4 περισσότερα εκατομμύρια παιδιά: έφθασαν στα τέλη του 2010 να είναι 15,7 εκατομμύρια παιδιά (έναντι 13,3 εκατομμυρίων στο τέλος του '05). 
«Διαφοροποιήθηκε με δεινό τρόπο την τελευταία 10ετία το βιοτικό επίπεδο της νεολαίας μας, ιδίως των μειονοτικών (πληθυσμιακών) ομάδων, Ισπανόφωνοι, Ινδιάνοι κ.λπ.», σχολίασε η Λόρα Σπίαρ, στέλεχος του ινστιτούτου.
Τα παιδιά μειονοτήτων σε ποσοστό 80% έχουν πρόβλημα στην ανάγνωση ακόμα και στα τέλη της πρώτης σχολικής βαθμίδας την ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό για τα λευκά παιδιά είναι μόνον 58%, εξηγεί βάσει των στοιχείων της η Σπίαρ.




Πηγή
 Κόκκινη προπαγάνδα εκτοξεύθηκε από  yiok-yio

ΚΕΡΚΥΡΑ- Απεργία ιατρών ΕΣΥ Δευτέρα και Τρίτη, τέλος στα εξωτερικά από Τετάρτη!

Η ΕΕ σε δολοφωνει καθε μερα
Ξυπναααααααα


Απεργία ιατρών ΕΣΥ Δευτέρα και Τρίτη, τέλος στα εξωτερικά από Τετάρτη!

Σε επ΄ αόριστο αναστολή της λειτουργίας των τακτικών εξωτερικών ιατρείων και της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης προχωρούν από την επόμενη Τετάρτη οι ιατροί του νοσοκομείου. Παράλληλα, η διοίκηση της ΕΓΕΣΥΚ προτείνει στην αυριανή γενική συνέλευση των ιατρών να πραγματοποιηθεί 48ωρη προειδοποιητική απεργία τη Δευτέρα και την Τρίτη. Σύμφωνα με τον Γραμματέα της ΕΓΕΣΥΚ Νώντα Φαρμάκη, οι γιατροί ζητούν άμεση αποπληρωμή των δεδουλευμένων από τις εφημερίες, κάτι το οποίο έχει δεσμευτεί η διοίκηση του ιδρύματος πως θα γίνει έως και τις 30 Ιουλίου, την έναρξη των απαραίτητων διαδικασιών προκειμένου να λειτουργούν τα τμήματα επειγόντων περιστατικών με τρόπο νόμιμο και ασφαλή, καθώς και την προώθηση των αιτημάτων των Κέντρων Υγείας του νομού. Αύριο συνεδριάζει το Σύνολο των εργαζομένων στο Νοσοκομείο προκειμένου να αποφασίσουν για το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των κινητοποιήσεων στον χώρο της υγείας.
Εν τω μεταξύ, συνεχίζεται για πέμπτη ημέρα σήμερα η επίσχεση εργασίας που πραγματοποιούν οι ειδικευόμενοι ιατροί στο Νοσοκομείο της Κέρκυρας. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος των ειδικευόμενων ιατρών του νοσοκομείου Λευτέρης Μαρκάτης, κύριο αίτημά τους είναι να πληρώνονται στην ώρα τους για την εργασία που παρέχουν, καθώς επίσης και να καταβληθούν στο ακέραιο οι εφημερίες του 2011 αλλά και των μηνών Απριλίου, Μαΐου, Ιουνίου του τρέχοντος έτους. 


Στο Νοσοκομείο με Γρηγορόπουλο ο Σαμοΐλης


Χθες το πρωί, το διοικητή του Νοσοκομείου Κώστα Γρηγορόπουλο επισκέφθηκε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Σαμοΐλης. Στη συνάντηση την παρουσία του έδωσαν μέλη του Δ.Σ. και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων, των ιατρών και των ειδικευομένων. Ο κ. Σαμοΐλης ζήτησε να πληροφορηθεί την κατάσταση και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το Νοσοκομείο, κυρίως σε ότι έχει να κάνει με το προσωπικό.
Στις δηλώσεις του αμέσως μετά τη συνάντηση, ο κ. Σαμοΐλης εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για την κατάσταση που επικρατεί στο νοσοκομείο επισημαίνοντας πως ο προϋπολογισμός του ιδρύματος σε σχέση με την περσινή χρονιά είναι μειωμένος κατά 31%.
Έκανε λόγο για επιχειρούμενη διάλυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και ενέπλεξε σε αυτήν την προσπάθεια, ιδιωτικά συμφέροντα. Δεσμεύτηκε να καταθέσει ερώτηση στη Βουλή για την κατάσταση χωρίς όμως, όπως υπογράμμισε, να περιμένει πολλά από αυτήν του την κίνηση.
     



Προσθήκη νέου σχολίου

Ο μισθός της εργασίας στον καπιταλισμό

Ο μισθός της εργασίας στον καπιταλισμό

Στον 1ο τόμο του «Κεφαλαίου», ο Μαρξ εξετάζει το καπιταλιστικό προτσές παραγωγής αυτό καθεαυτό, ως άμεσο προτσές παραγωγής.

Στην πραγματικότητα αυτό το προτσές συμπληρώνεται με το προτσές της κυκλοφορίας, που είναι αντικείμενο μελέτης στο 2ο τόμο του «Κεφαλαίου».

Εξετάζοντας και τα δύο προτσές στην ενότητά τους, ο Μαρξ γράφει: «Χρειάζεται να βρεθούν και να περιγραφούν οι συγκεκριμένες μορφές που προκύπτουν από το προτσές κίνησης του κεφαλαίου, όταν το εξετάζουμε σαν σύνολο».¹

Η ουσία του μισθού εργασίας

στον καπιταλισμό

Στην επιφάνεια της καπιταλιστικής κοινωνίας, οι σχέσεις μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων, και πριν απ' όλα του εργάτη και του καπιταλιστή, προβάλλουν με διάφορες μορφές που συγκαλύπτουν και κρύβουν την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης από την αστική τάξη. Μια από αυτές τις μορφές είναι και ο μισθός εργασίας.

Γύρω από το πρόβλημα αυτό, όπως στο παρελθόν, έτσι και σήμερα, ολόκληρη η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα, η σοσιαλδημοκρατία, οι ρεφορμιστές και άλλοι υμνητές του καπιταλιστικού συστήματος ξεσήκωσαν ολόκληρο σάλο και κατηγορούν την εργατική τάξη ότι με τους ταξικούς διεκδικητικούς της αγώνες απαιτεί μεγάλες αυξήσεις των μισθών και ημερομισθίων και ότι με τον τρόπο αυτό προκαλεί δήθεν την αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων, την ακρίβεια και τον πληθωρισμό.

Ποια είναι η πραγματικότητα

Η θεωρία του μισθού εργασίας στις συνθήκες του καπιταλισμού είναι οργανικό συστατικό στοιχείο της δημιουργημένης από τον Κ. Μαρξ διδασκαλίας για την υπεραξία, που έχει θεμελιωθεί επιστημονικά στο «Κεφάλαιο» και όπου αποκαλύπτεται όχι μόνο το μυστικό της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, αλλά και η μετατροπή της αξίας και της τιμής, αντίστοιχα της εργατικής δύναμης σε μισθό εργασίας.

Στις συνθήκες του καπιταλισμού η εργατική δύναμη (ΕΔ) του εργάτη είναι εμπόρευμα και όπως κάθε εμπόρευμα έχει αξία και αξία χρήσης. Η αξία της ΕΔ εκφρασμένη σε χρήμα, είναι η τιμή της ΕΔ.

Στην επιφάνεια της καπιταλιστικής κοινωνίας ο μισθός εργασίας του εργάτη εμφανίζεται σαν τιμή της εργασίας, σαν ένα ορισμένο ποσό χρήματος, που πληρώνεται για μια ορισμένη ποσότητα εργασίας.

Πρέπει να γίνεται διάκριση ανάμεσα στην τιμή της ΕΔ και στην τιμή των άλλων εμπορευμάτων, π.χ. όταν ένας εμπορευματοπαραγωγός πουλάει το εμπόρευμά του (λόγου χάρη το ύφασμα), το χρηματικό ποσό που παίρνει σε αντάλλαγμα, δεν είναι παρά η τιμή του πουλημένου εμπορεύματος. Οταν, όμως, ο εργάτης παίρνει ένα ορισμένο χρηματικό ποσό σαν μισθό εργασίας, το χρηματικό αυτό ποσό δεν παρουσιάζεται σαν τιμή της ΕΔ, αλλά σαν τιμή της εργασίας.

Γιατί συμβαίνει αυτό και «τα πράγματα συχνά παρουσιάζονται ανάποδα»;

Αυτό γίνεται για τους εξής λόγους:

Πρώτον. Ο καπιταλιστής πληρώνει στον εργάτη το μισθό εργασίας του, όταν πια ο εργάτης έχει ξοδέψει την εργασία του.

Δεύτερον: Ο μισθός εργασίας καθορίζεται ανάλογα με τη διάρκεια του δουλεμένου χρόνου εργασίας (ώρες, μέρες, βδομάδες) είτε ανάλογα με την ποσότητα του παραχθέντος προϊόντος.

Ομως, όπως απέδειξε ο Κ. Μαρξ η εργασία δεν είναι εμπόρευμα, γι' αυτό και ο μισθός εργασίας δεν είναι η αξία ή η τιμή της εργασίας. Η ανθρώπινη εργασία δημιουργεί αξία, η ίδια όμως δεν είναι αξία. Αρα, η εργασία δεν είναι εμπόρευμα.

Η εργασία του ανθρώπου γίνεται αξία σε πηγμένη κατάσταση, όταν αυτή ενσωματωθεί στο προϊόν που παράχθηκε και έχει αποκτήσει αντικειμενική μορφή.

Στην πραγματικότητα, η εργασία από την ίδια της τη φύση δεν μπορεί να είναι εμπόρευμα:

Πρώτο: Δεν μπορεί να είναι αντικείμενο αγοραπωλησίας. Για να μπορεί να πουληθεί στην αγορά σαν εμπόρευμα η εργασία πρέπει να υπάρχει μέχρι τη στιγμή της πούλησής της, να έχει αυτοτέλεια.

Ταυτόχρονα, αν ο εργάτης μπορούσε να προσδώσει στην εργασία του αυτοτελή ύπαρξη, τότε θα πουλούσε το δημιουργημένο από την εργασία του εμπόρευμα και όχι την εργασία.

Στην περίπτωση αυτή, όμως, ο εργάτης δε θα ήταν πια μισθωτός, αλλά ένας ατομικός εμπορευματοπαραγωγός.

Δεύτερο: Αν η εργασία ήταν εμπόρευμα τότε αυτή, όπως και κάθε άλλο εμπόρευμα, θα πρέπει να έχει αξία. Τότε στην περίπτωση αυτή πώς θα μετριόταν η αξία της εργασίας, όταν η εργασία είναι η πηγή και το μέτρο της αξίας; Θα καταλήγαμε σε ένα φαύλο κύκλο: Η εργασία να μετριέται με την εργασία.

Τρίτο: Στην περίπτωση αυτή, αν ο καπιταλιστής δεν αγοράζει την ΕΔ, αλλά την εργασία και την πληρώνει στο ακέραιο, τότε δε θα πάρει υπεραξία. Με άλλα λόγια, δε θα μπορεί να υπάρξει και ο καπιταλισμός. Συνεπώς, στην αγορά εργασίας ο καπιταλιστής δεν αγοράζει εργασία. Η αγορά και η κατανάλωση ενός εμπορεύματος είναι διαφορετικά πράγματα. Η κατανάλωση της εργασίας δεν ανήκει στον εργάτη, αλλά στον καπιταλιστή από τη στιγμή που αγοράστηκε η ΕΔ. Γι' αυτό δεν μπορεί να την πουλήσει ο εργάτης.

Τι πουλάνε οι εργάτες

Οι εργάτες εκείνο που μπορούν να πουλήσουν στους καπιταλιστές είναι μόνο η εργατική τους δύναμη. Συνεπώς, στην αγορά εργασίας ο καπιταλιστής δεν αγοράζει εργασία, αλλά ένα ειδικό εμπόρευμα που λέγεται εργατική δύναμη και είναι το σύνολο των φυσικών και πνευματικών ικανοτήτων που υπάρχουν στο σώμα, στη ζωντανή προσωπικότητα του ανθρώπου.

Η χρήση της εργατικής δύναμης, δηλαδή το ξόδεμα της μυικής νευρικής και της εγκεφαλικής ενέργειας του εργάτη, είναι το προτσές εργασίας.

Στο «Κεφάλαιο», ο Μαρξ τεκμηρίωσε επιστημονικά τη θέση του ότι η αξία της εργατικής δύναμης στις συνθήκες του καπιταλισμού είναι πάντα μικρότερη από τη νέα αξία που δημιουργεί ο εργάτης με την εργασία του.

Ο κάτοχος της εργατικής δύναμης και ο κάτοχος του χρήματος συναντιούνται στην αγορά εργασίας τουλάχιστον τυπικά, σαν ισότιμοι κάτοχοι εμπορευμάτων, που διακρίνονται ο ένας από τον άλλο, μόνο κατά το ότι ο ένας είναι αγοραστής και ο άλλος πωλητής. Ο καπιταλιστής γνωρίζει από τα πριν την ιδιότητα της εργατικής δύναμης να παράγει αξία και μάλιστα αξία μεγαλύτερη από αυτή που έχει η ίδια. Γι' αυτό και η συμφωνία που κάνει με τον εργάτη στην αγορά εργασίας, είναι ότι για το μεροκάματο που θα πάρει, υποχρεώνεται να εργαστεί σε όλη τη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας (π.χ. το 8ωρο). Η εργατική δύναμη, όμως, σαν αξία χρήσης έχει την ικανότητα και παράγει το ισοδύναμο της αξίας της (το μεροκάματο), στα πλαίσια μόνο ενός μέρους της εργάσιμης μέρας (π.χ. για 4 ώρες, που είναι ο αναγκαίος χρόνος εργασίας) και στον υπόλοιπο χρόνο (4 ώρες είναι ο πρόσθετος χρόνος εργασίας) συνεχίζει να εργάζεται και να παράγει υπεραξία, την οποία και ιδιοποιείται εντελώς δωρεάν ο καπιταλιστής.

Στην προκειμένη περίπτωση, ο εργάτης παράγει μια αξία που ισούται με τις ώρες της εργάσιμης ημέρας του, και η αξία (το μεροκάματο) της εργατικής του δύναμης δεν είναι μεγαλύτερη από τις 4 ώρες του αναγκαίου χρόνου εργασίας. Είναι φανερό ότι η αξία της εργατικής δύναμης και η αξία που δημιουργεί η ίδια (νεοδημιουργημένη αξία), είναι δύο τελείως διαφορετικά μεγέθη.

Η σχέση ανάμεσα στον αναγκαίο και πρόσθετο χρόνο εργασίας στη χώρα μας είναι περίπου 3:5. Αυτό απλά σημαίνει ότι το μέσο ποσοστό υπεραξίας την περίοδο 1958-1981 ήταν 152,4%, δηλαδή κάθε χρόνο για 24 χρόνια, κάθε οκτάωρο για τα 300 οκτάωρα το χρόνο και κάθε εργάτης από τους 270.000 εργάτες περίπου της βιομηχανίας (μεταποίησης) δούλευε 3,2 ώρες για τον εαυτό του (αναγκαίος χρόνος) και 4,8 ώρες χωρίς πληρωμή (πρόσθετος χρόνος) για τον εργοδότη του.² Και επειδή ο μισθός εργασίας παρουσιάζεται με τη μορφή της πληρωμής της εργασίας, δημιουργείται η απατηλή εντύπωση πως τάχα όλη η εργάσιμη μέρα πληρώνεται στο ακέραιο. Να γιατί ο Κ. Μαρξ ονομάζει το μισθό εργασίας στον καπιταλισμό παραλλαγμένη μορφή της αξίας και της τιμής της εργατικής δύναμης. «Ο μισθός εργασίας δεν είναι αυτό που φαίνεται ότι είναι, δηλαδή η αξία, με άλλα λόγια η τιμή της εργασίας, μα μονάχα μια μασκαρεμένη μορφή για την αξία ή την τιμή της εργατικής δύναμης».³

Οπως βλέπουμε ο μισθός εργασίας κρύβει κάθε ίχνος διαίρεσης της εργάσιμης ημέρας σε αναγκαίο και πρόσθετο χρόνο εργασίας και την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης από την αστική τάξη.

1. Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τόμ. 3, σελ. 39.

2. «Η καπιταλιστική εκμετάλλευση στην Ελλάδα». Μελέτες ΚΜΕ. Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» 1984, σελ. 245.

3. Κ. Μαρξ: «Κριτική του Προγράμματος της Γκότα». Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή» 1979, σελ. 245.

Το κεφάλαιο

Το κεφάλαιο

Τι είναι το κεφάλαιο; Είναι η βασική σχέση παραγωγής στον καπιταλισμό. Το κεφάλαιο δεν είναι καθόλου ένα αιώνιο φαινόμενο. Αντίθετα, αποτελεί μια ιστορική κατηγορία που γεννήθηκε νομοτελειακά σε μια ορισμένη ιστορική φάση ανάπτυξης της κοινωνίας.

Σύμφωνα με τον ορισμό του Κ. Μαρξ, το κεφάλαιο είναι:

α) «Αυτοαξιοποιούμενη αξία, αυτοαυξανόμενη αξία»¹,

β) «Αξία που δημιουργεί αξία»²,

γ) «Το κεφάλαιο είναι πεθαμένη εργασία που ζωντανεύει μονάχα, σαν το βρικόλακα, ρουφώντας ζωντανή εργασία και ζει τόσο περισσότερο, όσο περισσότερη ζωντανή εργασία ρουφά»³.

Αυτός ο μαρξιστικός ορισμός δείχνει: Πως το κεφάλαιο είναι μια κοινωνική σχέση των καπιταλιστών προς τους μισθωτούς εργάτες. Πως το κεφάλαιο αποτελεί την κύρια σχέση παραγωγής με την οποία είναι συνδεμένοι όλοι οι οικονομικοί νόμοι και οι αντιθέσεις του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής.

Σε αντίθεση με το μαρξισμό, οι αστοί οικονομολόγοι ανακηρύχνουν για κεφάλαιο κάθε μέσο παραγωγής: Αρχίζοντας από την πέτρα και το ραβδί του πρωτόγονου ανθρώπου και φτάνουν μέχρι τις σημερινές υπερσύγχρονες μηχανές και εργαλεία.

Ενας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της αστικής κλασικής πολιτικής οικονομίας ο Νταβίντ Ρικάρντο θεωρούσε ότι «κεφάλαιο είναι το μέρος εκείνο του πλούτου μιας χώρας που χρησιμοποιείται στην παραγωγή και που αποτελείται από μέσα διατροφής, είδη ενδυμασίας, εργαλεία, πρώτες ύλες, μηχανές κλπ., από πράγματα που είναι απαραίτητα για να επιτευχθούν αποτελέσματα με την εργασία»⁴.

Τα ίδια πράγματα περίπου λένε και οι Ελληνες αστοί οικονομολόγοι, όταν γράφουν ότι «κεφάλαιο είναι το σύνολο των διαρκών αγαθών που έχουν παραχθεί και που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία για την παραγωγή άλλων αγαθών»⁵.

Είναι εμφανές ότι ο αστικός ορισμός του κεφαλαίου αποσκοπεί να κρύψει την καπιταλιστική εκμετάλλευση, να παρουσιάσει το κεφάλαιο σαν αιώνιο και αμετάβλητο όρο ύπαρξης της ανθρώπινης κοινωνίας και τον καπιταλισμό σαν αιώνιο κοινωνικο - οικονομικό σύστημα.

Ποια είναι η αλήθεια;

Η αλήθεια είναι ότι τα μέσα παραγωγής, το χρήμα και τα εμπορεύματα μετατρέπονται σε κεφάλαιο μόνο στον καπιταλισμό, όπου είναι ατομική ιδιοκτησία της αστικής τάξης και χρησιμεύουν σαν μέσο εκμετάλλευσης της ξένης μισθωτής εργασίας.

Η διάρθρωση του κεφαλαίου

Τα διάφορα μέρη του κεφαλαίου παίζουν διαφορετικό ρόλο στο προτσές της παραγωγής της υπεραξίας.

Ο καπιταλιστής ένα μέρος από το επενδυμένο κεφάλαιό του το ξοδεύει, για να χτίσει το κτίριο του εργοστασίου, για να αποκτήσει εγκαταστάσεις και μηχανές, για να αγοράσει πρώτες ύλες, καύσιμα, βοηθητικά υλικά. Η αξία αυτού του μέρους του κεφαλαίου μεταφέρεται τμηματικά στο νέο παραγόμενο εμπόρευμα, στο βαθμό που τα μέσα παραγωγής καταναλώνονται ή φθείρονται στο προτσές της εργασίας. Το μέρος αυτό του κεφαλαίου που δεν αλλάζει το μέγεθός του στο προτσές της παραγωγής και συμμετέχει πολλές φορές στο προτσές της παραγωγής, ονομάζεται σταθερό κεφάλαιο.

Το άλλο μέρος του επενδυμένου κεφαλαίου, ο καπιταλιστής το δαπανά για την αγορά της εργατικής δύναμης - για τη μίσθωση εργατών. Σε αντάλλαγμα αυτού του μέρους του δαπανημένου κεφαλαίου ο καπιταλιστής παίρνει στο τέλος του προτσές της παραγωγής την καινούρια αξία, που παρήγαγαν οι εργάτες στην επιχείρησή του. Οπως ήδη γνωρίζουμε, η καινούρια αυτή αξία είναι μεγαλύτερη από την αξία της εργατικής δύναμης που αγόρασε ο καπιταλιστής.

Ετσι, το μέρος εκείνο του κεφαλαίου που ξοδεύεται για το μισθό των εργατών στο προτσές της παραγωγής, μεταβάλλει το μέγεθός του: Αυξάνεται με τη δημιουργία από τους εργάτες της υπεραξίας, που την ιδιοποιείται δωρεάν ο καπιταλιστής. Το μέρος του κεφαλαίου που ξοδεύεται για την αγορά εργατικής δύναμης (δηλαδή για το μισθό εργασίας των εργατών και αυξάνεται στο προτσές της παραγωγής) ονομάζεται μεταβλητό κεφάλαιο.

Η διαίρεση αυτή του κεφαλαίου σε σταθερό και μεταβλητό κεφάλαιο έγινε για πρώτη φορά από τον Κ. Μαρξ. Με τη διαίρεση αυτή αποκαλύφθηκε ο ειδικός ρόλος του μεταβλητού κεφαλαίου που ξοδεύεται για την αγορά της εργατικής δύναμης. Η εκμετάλλευση των μισθωτών εργατών από τους καπιταλιστές αποτελεί την πραγματική πηγή της υπεραξίας. Αυτός είναι και ο λόγος που η αστική πολιτική οικονομία δεν αναγνωρίζει τη διαίρεση του κεφαλαίου σε σταθερό και μεταβλητό κεφάλαιο.

1. Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τόμ. 1, σελ. 207

2. Κ. Μαρξ: «Θεωρίες για την υπεραξία, Μέρος πρώτο», σελ. 438.

3. Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τόμ. 1, σελ. 244.

4. Κ. Μαρξ: «Θεωρίες για την υπεραξία, Μέρος δεύτερο», σελ. 466.

5. Καθηγητές: Θ. Γεωργακόπουλος (ΑΣΟΕΕ), Θ. Λιανός (ΑΣΟΕΕ), Θ. Μπένος (ΑΒΣΘ), Γ. Τσεκούρας (ΑΒΣΘ), Μ. Χατζηπροκοπίου (ΑΒΣΘ), Γ. Χρήστου (ΑΒΣΘ). Στην «Εισαγωγή στην Πολιτική Οικονομία», Αθήνα 1977, σελ. 21.

Υπόθεση Χρ. Κουτσογιαννόπουλου «1943-1944»

Υπόθεση Χρ. Κουτσογιαννόπουλου «1943-1944»

Γρηγοριάδης Κώστας

Από καιρό τώρα, προτού να καταπιαστώ μ' αυτήν την αφήγηση των μαθητικών χρόνων, είχα βάλει στο νου μου να μιλούσα για μιαν ιστορία από τα χρόνια της κατοχής, από τις τόσες που έχει ο καθένας μας να διηγηθεί κι αυτό διότι αξίζει να έμενε μια γραπτή μαρτυρία της. Μια ιστορία που φαίνεται λίγο μυθιστορηματική, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινή.




Πρωταγωνιστής της απίθανης ιστορίας που ακολουθεί είναι ο Χρήστος Κουτσογιαννόπουλος, έμπορος υφασμάτων από το Αγρίνιο, που τη νύχτα της 21ης Νοεμβρίου 1943 κατόρθωσε να ξεφύγει απ' τα νύχια των Γερμανών και φυσικά από σίγουρη εκτέλεση. Ο Κουτσογιαννόπουλος ήταν ένας από τους πολλούς επισκέπτες (συγγενείς, φίλοι, γνωστοί, Ιταλοί - στρατιώτες φυγάδες) που έστω μια βραδιά διανυκτέρευσαν στο σπίτι μας στα χρόνια της κατοχής (αλλά και μετά τον πόλεμο όταν ερχόντουσαν για υποθέσεις στα δικαστήρια και τα στρατοδικεία από τη Μακρυνεία και το Αγρίνιο). Ο Κ. πρέπει να πρωτοήρθε στο σπίτι μας το καλοκαίρι του '42. Καλοντυμένος, γύρω στα 36, με καλούς τρόπους κι ευκίνητο περπάτημα, μέτριο ανάστημα και προχωρημένη κάπως φαλάκρα, που την έκρυβε κάτω από το καπέλο του. Πρέπει να μας έκανε μια επίσκεψη και με την ανεψιά του Δανάη (Σπηλιωπούλου), που είχε ταλέντο στο τραγούδι και έμενε στην Αθήνα. Ηταν άνθρωπος μορφωμένος, θα έλεγε κανείς, με ξένες γλώσσες και ταλέντο στη μουσική. Επαιζε διάφορα όργανα: πιάνο, ακορντεόν, κιθάρα, μαντολίνο και συνέθετε τραγούδια, όπως το «Μην ξεχνάς, αν μ' αγαπάς ακόμα...». Μου έμαθε μερικά τραγούδια του Μπιάνκο, τότε που μάθαινα κιθάρα με τον Πέτρο Γεωργακόπουλο, όπως το «Ιλ καμινίτο» και το «Α μέτζα νότε βα» που άρεσαν ιδιαίτερα. Κάποτε μου έφερε ένα ωραίο ύφασμα κρεπ ζαπόν σε χρώμα θαλασσί, που μου το έραψε πουκάμισο η μητέρα. Τις λίγες φορές που έτρωγε ο Κ. στο σπίτι μας, διότι μοίραζε το βάρος της φιλοξενίας και στον Απόστολο Καραβία, που ήταν συγγενής του, ευχαριστιόταν ιδιαίτερα τις μελιτζάνες ιμάμ μπαϊλντί (που είχαμε από το κτήμα μας το οποίο καλλιεργούσε τα δύσκολα εκείνα χρόνια ο Παναγής Παρίσης, ένας καλός καλλιεργητής κηπευτικών, που έμπαιναν καθημερινά σχεδόν στο τραπέζι μας), αλλά και το πλιγούρι με ντομάτα που το κόβαμε στον μύλο του πιπεριού, που μας έμεινε από το μαγαζί του πατέρα μας, και εξυπηρετούσε για το κόψιμο του πλιγουριού ολόκληρη τη γειτονιά.


Κάποτε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τον χάσαμε τον Κ. μέχρι που μια μέρα στις αρχές του '44 ψηλά από την ταράτσα του σπιτιού μας τον είδαμε, ο Κλέαρχος κι εγώ, να έρχεται προς το σπίτι μας κάτω από μια εμφάνιση πολύ ασυνήθιστη. Αντί για τον κομψοντυμένο πάντοτε Κ. που είχαμε συνηθίσει, αντικρίζαμε έναν Κ. να πλέει μέσα σε μια μακριά μαύρη πατατούκα που του έφτανε κάτω κάτω λίγο πάνω από τα παπούτσια.


Αν και ήταν Γενάρης μήνας ο καιρός ήταν γλυκός κι έτσι ανεβάσαμε τον Κ. στην ταράτσα κι εκεί μας διηγήθηκε τη φοβερή περιπέτεια που είχε με τους Γερμανούς από την οποία σαν από θαύμα γλίτωσε κάτω από απίστευτες για το δέμας του ήρωα της ιστορίας συνθήκες.


Συνέβη, λοιπόν, να υπηρετεί στο γερμανικό στρατό κατοχής ένας Γάλλος, Αλσατός από το Στρασβούργο, ο Ζαν Μιστλέρ, που είχε επιστρατευτεί παρά τη θέλησή του. Κάποια μέρα έτυχε να περιεργάζεται ο Ζ. Μ. τη βιτρίνα του εμπορικού του Κ. κι εκεί στην πόρτα του καταστήματος έπιασε κουβέντα μαζί του καθώς ο Κ. μιλούσε τα γαλλικά σαν μητρική του γλώσσα. Η απλή αυτή γνωριμία είχε τη συνέχειά της και εξελίχτηκε σε μια σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει ο Ζ. Μ. τον γερμανικό στρατό και να βρει καταφύγιο στο σπίτι του Κ. Διά παν ενδεχόμενο καταστρώθηκε και ένα σχέδιο διαφυγής που συνδέθηκε με μέλη της οργάνωσης του ΕΑΜ και διάφορα στέκια καταφυγής. Δυστυχώς, το κρησφύγετο του Ζ. Μ. προδόθηκε στους Γερμανούς. Ο Κ. υποψιάστηκε τη Ζανόν, που προπολεμικά έκανε γαλλικά στην πόλη μας, και τώρα ήταν διερμηνέας των Γερμανών στο Αγρίνιο. (Δεν ξέρω αν η υποψία αυτή του Κ. είχε συνέχεια μετά την απελευθέρωση). Ετσι, τα μεσάνυχτα της 20ής προς την 21η Νοεμβρίου 1943, δυνατά χτυπήματα στην πόρτα και άγριες φωνές στα γερμανικά, ξύπνησαν τους ενοίκους του σπιτιού του Κ. Στη στιγμή ο Ζ. Μ. το 'σκασε από τη γκλαβανή της κουζίνας κι εξαφανίστηκε χωρίς ν' αφήσει ίχνη διαφυγής πίσω του, ενώ ο Κ. έριξε στους ώμους του μια κουβέρτα και κατέβηκε για ν' ανοίξει την πόρτα και βρέθηκε μπροστά στα προτεταμένα όπλα των Γερμανών. Δυο τρεις απ' αυτούς ανέβηκαν επάνω να ψάξουν για τον καταζητούμενο και κατέβηκαν άπρακτοι αφού αναστάτωσαν τα πάντα μέσα στο σπίτι. Εβαλαν τότε μπροστά τον Κ. και τον οδηγούσαν στην Γκεστάπο. Ο Κ., όμως, νιώθοντας το σχοινί της αγχόνης να τυλίγεται γύρω από το λαιμό του, είχε την έμπνευση και την τόλμη να κάνει το σάλτο μορτάλε. Κάποια στιγμή που πλησίαζαν σ' ένα στενοσόκακο αιφνιδίασε τους Γερμανούς, ρίχνοντας επάνω τους την κουβέρτα που είχε στους ώμους του και ευκίνητος καθώς ήταν το 'σκασε μέσα σ' ένα ζιγκ-ζαγκ από σοκάκια κι εξαφανίστηκε για να σωθεί σε κάποιο από τα στέκια καταφυγής.


Στο μεταξύ, η Γερμανική Διοίκησις έβγαλε ανακοίνωση προς τον Λαόν της Πόλεως Αγρινίου, που δημοσιεύτηκε στις 23 Νοεμβρίου 1943 στην εφημερίδα «Δυτική Ελλάς»:


«Καθίσταται γνωστόν ότι ο Χρήστος Κουτσογιαννόπουλος, κάτοικος Αγρινίου οδός Στάϊκου 35, προσεπάθησε να πείση Γερμανικά Στρατιωτικά στελέχη, όπως εγκαταλείψουν τη Σημαίαν των και δραπετεύσουν...


Εκείνος όστις ήθελε παράσχη προστασίαν και άσυλον εις τον Χρήστον Κουτσογιαννόπουλον καθίσταται υπεύθυνος ως υποστηρικτής των πράξεων τούτου και θα κληθεί να λογοδοτήση...».


Δυστυχώς, η περιπέτεια αυτή δεν επιφύλασσε αίσιο τέλος για τον Ζ. Μ. Οι κακουχίες στο βουνό στάθηκαν μοιραίες. Ο Ζ. Μ. έπαθε δυσεντερία με πυρετό και μένοντας χωρίς γιατρό και φάρμακα άφησε εκεί πάνω, στις 11 Δεκεμβρίου, την τελευταία του πνοή στα 23 του χρόνια. Ο σκληρός αυτός θάνατος, που ήταν η κατάληξη μιας πράξης καλοπροαίρετης, βύθισε σε μεγάλη απελπισία τον Κ., που πλέον ούτε στο βουνό μπορούσε να μείνει ούτε και στο Αγρίνιο μπορούσε να ξαναγυρίσει. Κατάφερε, όμως, να πάρει πιστοποιητικό γεννήσεως από κάποιον Πρόεδρο Κοινότητας με το όνομα Χρήστος Ελευθερίου, που να θυμίζει και να φέρει την ποθητή Ελευθερία από τη γερμανική κατοχή και κατέβηκε ο αθεόφοβος στο Μεσολόγγι για να βγάλει νέα ταυτότητα και άδεια ταξιδίου (παπίερ) για την Αθήνα, όπου έμενε η αδερφή του Βιβή Κουτσογιαννοπούλου - Σπηλιωπούλου.


Κι εμείς, χωρίς ν' αναλογιστούμε τον κίνδυνο που διατρέχαμε παρέχοντας άσυλο σε καταζητούμενο από τους Γερμανούς, όπως δεν τον είχαμε αναλογιστεί τον Σεπτέμβριο του '43 που κοιμίζαμε στην ταράτσα μας Ιταλούς στρατιώτες φυγάδες, δεχτήκαμε τον Κ. στο σπίτι μας, πότε εμείς πότε ο Απόστολος Καραβίας, μέχρι να κατορθώσει να φύγει για την Αθήνα.


Κάποτε, κατάφερε ο Κ. να βγάλει νέα ταυτότητα, να γίνει Χρήστος Ελευθερίου και να πάρει παπίερ, την άδεια ταξιδίου για την Αθήνα. Τον αποχαιρετήσαμε με το αίσθημα μελαγχολίας που γεμίζει το κενό που αφήνει η αναχώρηση ενός προσώπου που το έχουμε συνηθίσει, ανάμεικτα μ' ένα αίσθημα ανακούφισης που απομακρύνθηκε ο κίνδυνος που μας απειλούσε καθημερινά. Στην Αθήνα ο Χ. Ελ. για λόγους προνοίας δεν έμεινε στης αδερφής του, αλλά στο σπίτι ενός Στάϊκου από το Αγρίνιο.


Από τότε τον χάσαμε για χρόνια τον Κ., μέχρι που κάποια μέρα του '47 ή του '48, ο Πέτρος Γεωργακόπουλος, με τον οποίο υπηρετούσαμε φαντάροι γραφιάδες στο Στρατολογικό Γραφείο Μεσολογγίου, μου τον φέρνει από το διπλανό γραφείο εφεδρείας στο Γραφείο Πρωτοκόλλου που κρατούσα τότε, για να πρωτοκολλήσω μια αίτηση έκδοσης πιστοποιητικού στρατολογικής κατάστασης για αποδημία. Αφού πέρασε η έκπληξη από την απρόσμενη αυτή συνάντηση, μου εξήγησε ο Κ. ότι θα πήγαινε στη Γαλλία τα οστά του άτυχου Ζαν Μιστλέρ και θα παντρευόταν τη νεότερη αδερφή του, τη Ζοζεφίν, με την οποία είχε αναπτυχθεί ειδύλλιο μέσα από την αλληλογραφία που είχε ανοίξει ο Κ. με την οικογένεια Μιστλέρ μετά το τέλος του πολέμου.


Υστερα από χρόνια, στις 23 Αυγούστου 1950, συνάντησα στο Αιτωλικό τον Κ. με τη γυναίκα του, την ξανθιά Ζοζεφίν, που είχαν έρθει για το πανηγύρι της Αγιαγάθης. Τελευταία φορά συναντηθήκαμε κάποτε, μετά το 1953, στην οδό Σταδίου στην Αθήνα, καθώς πήγαινε βιαστικός για να προλάβει κάτι.


Θα συμπληρώσω αυτή την ιστορία με μερικές πληροφορίες από δημοσίευμα του Θ. Μ. Πολίτη στα «Επίκαιρα Αιτωλοακαρνανίας» τεύχος 22, Απρίλιος 1997:


Οι Γερμανοί μετά τη λιποταξία του Ζαν Μιστλέρ συλλάβανε την οικογένειά του στο Στρασβούργο και την έκλεισαν σε στρατόπεδο.


Οταν ο Κ. πήγε στο Στρασβούργο παντρεύτηκε εκεί τη Ζοζεφίν με καθολικό γάμο και γυρίζοντας στο Αγρίνιο στεφανώθηκαν σε ορθόδοξη εκκλησία στις 20 Απριλίου 1950. Ο γάμος τους δεν άφησε απογόνους.


Στη δεκαετία του '70 μια ανιψιά της Ζοζεφίν από αδερφή της ήρθε να τους δει στο Αγρίνιο κι εκεί γνωρίστηκε με τον Χριστόφορο Σπαθούλα και παντρεύτηκαν. Από τον δεύτερο αυτόν ελληνογαλλικό γάμο γεννήθηκαν η Ιρέν κι ο Δημήτρης.


Ο Χρήστος Κουτσογιαννόπουλος πέθανε στις 21 Απριλίου 1982 στα 76 του, καθώς ανέβαινε τα σκαλοπάτια του Αγίου Χριστόφορου και η Ζοζεφίν πέθανε στις 27 Ιανουαρίου 1997 στα 72 της χρόνια.


Και θα κλείσω τη μυθιστορηματική αυτή ιστορία με ένα επεισόδιο από τα αμίμητα του Πέτρου Γεωργακόπουλου: Κάποτε που βρέθηκε ο Πέτρος στο Αγρίνιο έτυχε να πάρει κάπου το μάτι του τον Κουτσογιαννόπουλο. Τον πλησίασε και χωρίς να γίνει αντιληπτός άρχισε να τραγουδάει από πίσω του ένα ρεφρέν:


«Μην ξεχνάς αν μ' αγαπάς ακόμα


τις γλυκιές που ζήσαμε μαζί στιγμές


τους καημούς που μόνο η νύχτα άκουγε


να βγαίνουν από δυο καρδιές».


«Μα, πού ξέρετε εσείς το τραγούδι μου;» γυρίζει έκπληκτος ο Κ. προτού αναγνωρίσει τον Πέτρο.


Από το βιβλίο του Γεωργίου Ι. Κοκοσούλα «Η τάξη μου και άλλες ιστορίες».

Το στοίχημα

Το στοίχημα

Παπαγεωργίου Βασίλης

Ποτάμι ο ιδρώτας κυλούσε από το στενό κούτελο του Ανέστη. Ο ήλιος έκαιγε σαν αυγουστιάτικος, η τσάπα όλο και βάραινε στα χέρια του, το χώμα πέτρα. Πού το αφράτο, δουλεμένο χώμα του νεκροταφείου! Βέβαια, τα λεφτά ήταν καλά, τριάντα χιλιάρικα, αλλά και τα διπλά να ζητούσε για τη δουλιά θα του τα 'δινε ο γερο - Τσαλούφης. Είχε κουβαληθεί απ' την Αθήνα στο χωριό μαζί με τη θυγατέρα του, για να ξεθάψει, λέει, από τον περίβολο της εκκλησούλας της Υπαπαντής τα οστά του πατέρα του, του Δημητρού, και να τα τακτοποιήσει καταπώς έπρεπε στο κοιμητήρι. Τώρα το είχε θυμηθεί, μετά από εξήντα χρόνια, τώρα που το ένα του πόδι ήταν στον τάφο; Η γιαγιά του τον θυμόταν καλά το Δημητρό τον Τσαλούφη. Στη γερμανική κατοχή είχε, λέει, πάρε δώσε με τους αντάρτες, τους έκρυβε στ' αχούρι του σπιτιού του. Επεσε, φαίνεται, καρφί και καταφθάνουν οι Γερμαναράδες. Ψάχνουν γι' αντάρτες στου Τσαλούφη. Δε βρίσκουνε. Από το κακό τους βάζουνε φωτιά στο σπίτι κι αυτόν τον εκτελούνε επί τόπου. Θα μπορούσε να είχε πάρει τα βουνά, όπως η φαμίλια του κι οι συγχωριανοί, να γλιτώσει, μα ήταν αγύριστο κεφάλι. Ηθελε, λέει, να διαφεντέψει το βιος του!




Δυο μέρες έμεινε άταφος ανάμεσα στ' αποκαΐδια, την τρίτη ροβόλησε από τα κορφοβούνια η Τασούλα, η στερνή του θυγατέρα. Ηταν δεν ήταν δώδεκα χρονών, μια μπουκίτσα, αλλά κι αυτή αγύριστο κεφάλι. Ολομόναχη σέρνει τον σκοτωμένο μέχρι την Υπαπαντή, ολομόναχη σκάβει πίσω από το ιερό και τον παραχώνει. Πού να βρεθεί ψυχή να τη βοηθήσει - ο τρόμος είχε ερημώσει τον τόπο - πού παπάς να «διαβάσει» το Δημητρό; Πάνω στον πρόχειρο τάφο σχηματίζει η Τασούλα ένα σταυρό από πέτρες και κομμάτια μάρμαρο. Πέρασε ο καιρός, ο Δημητρός ξεχάστηκε, μέχρι που τον θυμήθηκε ο γιος του, γέροντας πια κι αυτός, κι αποφάσισε να κάνει το χρέος του. Μόλις πέρυσι ο σταυρός ήταν στη θέση του, τον είχε δει, λέει, ο γερο -Τσαλούφης. Ελα όμως που το φθινόπωρο αποφάσισε ο κοινοτάρχης ν' αλλάξει τη στέγη της εκκλησιάς, γιατί έσταζε. Τ' άχρηστα κεραμίδια και τα σάπια ξύλα τα πέταξαν οι εργάτες πίσω από το ιερό και τα παράτησαν εκεί. Πέσανε βροχές, πέσανε χιόνια, βλάστησε ο τόπος, μπάζα και χόρτα γίνανε ένα. Αντε να βρεις πού είναι θαμμένος! Κι η ώρα περνούσε, ο παπάς περίμενε κι οι χασομέρηδες του χωριού είχαν μαζευτεί τριγύρω να κάνουνε χάζι, να πούνε το μακρύ και το κοντό τους.


«Αδικα σκάβεις, βρε Ανέστη, εδώ πέρα. Τίποτε δε θα βρεις. Παραπέρα είναι». Μ' ένα κοροϊδευτικό χαμόγελο ο Βασίλης ο καφετζής, μεγάλο μούτρο, έδειχνε προς την ξερολιθιά.


«Δεν ξέρεις τι λες, άνθρωπέ μου! Εδώ που λέω εγώ πρέπει να σκάψει!», τον κεραυνοβόλησε ο γερο - Τσαλούφης.


«Και τόση ώρα που σκάβει τι έγινε;».


«Μωρέ, κοίτα εσύ τη δουλιά σου και μην ανακατώνεσαι στη δική μου, το καλό που σε θέλω».


Τσαγανό ο γέρος! Στα νιάτα του θα ήταν μέγας και τρανός. Του φαινότανε...


«Μα καλά τώρα... Γίνεται να θυμάται η αφεντιά σου, κυρ Τσαλούφη μου, πού ήταν πέρσι ο σταυρός; Στην ηλικία μας δε θυμούμαστε ούτε τι φάγαμε το πρωί», μπήκε στην κουβέντα ένας ασπρομάλλης με μυτερή, αλεπουδίσια μούρη. Είχε το ψωραλέο μπακαλικάκι στην πλατεία του χωριού.


«Να μιλάς μόνο για τον εαυτό σου κι όχι για τους άλλους», τον έβαλε στη θέση του ο Τσαλούφης με μάτια που πετούσαν φωτιές.


«Μα τι έκανες, βρε Τσαλούφη, τόσα χρόνια; Τώρα τον θυμήθηκες το μακαρίτη;», πέταξε το λογάκι του ένας τρίτος με τραγιάσκα και ξεθωριασμένο παντελόνι που έπλεε επάνω του.


« Ε, πάλι καλά... Κάλλιο αργά παρά ποτέ», χασκογέλασε ένας κοιλαράς με λαμπερή φαλάκρα.


«Μωρέ, η δουλιά θα γίνει κι εσείς θα μείνετε με την κακία σας», υπερασπίστηκε τον εργοδότη του ο Ανέστης.


- Σκάψε κι ένα τρίτο αυλάκι, Ανέστη. Παράλληλα στ' άλλα, τον πρόσταξε ο γέρος. Κι άκου... Οποιο κι αν είναι τ' αποτέλεσμα, εσύ τα λεφτά σου θα τα πάρεις...


Ρίχτηκε με τα μούτρα στη δουλιά και λησμόνησε τους γύρω. Οταν η τσάπα χτυπούσε σε κάτι σκληρό, η καρδιά του χοροπηδούσε από λαχτάρα. Μα η ελπίδα διαψευδόταν. Ηταν πέτρα ή σπασμένο κεραμίδι. Τον έπιανε τότε λύσσα. Η τσάπα ανεβοκατέβαινε με μανία, ο ιδρώτας έτρεχε κι η πληρωμή ολωσδιόλου σβησμένη απ' τη σκέψη του. Στο διάολο τα παλιολεφτά! Στο διάολο... Το μόνο που ήθελε ήταν να βρει τα οστά, για να το βουλώσουν. Που άλλο δεν ξέρουνε παρά να περιγελούν και να κοροϊδεύουν σαν να είναι τίποτε σπουδαίοι. Και τον καταφρονούν. Ολοφάνερα. «Αντε, σύρε στους πεθαμένους σου», του λένε όταν τους κερδίζει στην πρέφα. Και τις θυγατέρες τους τις φυλάνε για κάτι άχρηστους, κάτι κομπιναδόρους, κάτι γλείφτηδες του κερατά. Τι, σε νεκροθάφτη θα τις δώσουμε; Αχ ας είναι καλά οι Ρουμάνες, ολόκληρο άλμπουμ έλαβε από το Βουκουρέστι... Σιγά να μην παρακαλάς τις ασχημομούρες. Αχ ας έβγαζε, επιτέλους ένα οστό έστω και γιδίσιο!


- Στοιχηματίζω πως μόνο κεραμίδια θα ξεθάβουν μέχρι να βραδιάσει, χαχάνισε ο μπακάλης.


Ο γέρος τον κάρφωσε με πυρετικό βλέμμα.


- Τι στοιχηματίζεις;


- Ο,τι θέλεις.


- Πενήντα χιλιάρικα! Είσαι;


- Είμαι! Αλλά τα 'χεις;


Ο γέρος έβγαλε απ' την τσέπη ένα μάτσο τσαλακωμένα χιλιάρικα και του τα μόστραρε.


Η ώρα περνούσε. Ο ήλιος μεσουρανούσε. Η ζέστη αγρίευε. Κι άλλοι περίεργοι είχαν μαζευτεί, τα κουτσομπολιά παίρνανε και δίνανε. Ο Ανέστης έσκαβε το έκτο αυλάκι και δεν ένιωθε ούτε κάματο ούτε ζέστη. Σαν να μην είχε σώμα... Α, τους μπαγάσηδες! Θα τους έδειχνε αυτός ποιος είναι ο Ανέστης. Ξάφνου, του κόβεται η ανάσα. Από χαρά. Με τα δόντια κρατά τη μεγάλη κραυγή που πάει να ξεφύγει απ' το στήθος του. Επιτέλους... Νάτο! Εκεί είναι. Στα πόδια του... Υπομονή. Υπομονή. Να βεβαιωθεί πρώτα εκατό τοις εκατό... Μη γίνει ρεζίλι και τον πάρουν στις κοροϊδίες. Κεραμίδι πάντως δεν είναι. Πέτρα;.. Α, μπα. Τόσο μακρουλό; Μωρέ, ας μην ήταν μες στα χώματα... Αλλά δεν μπορεί να σταματήσει για να το καθαρίσει αυτή τη στιγμή. Μαλακά το παραμερίζει με την τσάπα. Αν είναι αυτό, θα βρει κι άλλα... Πολλά. Μόνο προσοχή μην κάνει ζημιά.


Το είδε ξαφνικά να ξεπροβάλλει μέσα από τα χώματα, μέσα από πετραδάκια. Παρατά την τσάπα. Γονατίζει. Με τα τραχιά του δάχτυλα καθαρίζει το εύρημα. Τι ξαφνική ησυχία! Μόνο ο κότσυφας ακούγεται απ' την καστανιά. Οι χασομέρηδες έχουν καταπιεί τη γλώσσα τους. Απαλά μη διαλυθεί ξεκολλά το καύκαλο απ' τη γη, το κρατά στα χέρια και το σηκώνει ψηλά να το δούνε οι άπιστοι, οι εξυπνάκηδες, οι φαφλατάδες.


- Νάτος! Ωρύεται. Τον βλέπετε, βρε; Ε; Τον βλέπετε το Δημητρό;


- Αλλού είναι τα κόκαλα που γυρεύετε. Εδώ πρέπει να θάψανε τον Περικλή της Μαριγώς. Ναι. Σίγουρα εδώ, είπε ένας ξερακιανός που κρατούσε ένα μακρύ κομπολόι και το 'παιζε με απάθεια.


- Τον κακό σου τον καιρό! αγρίεψε ο γέρος. Εδώ ήταν ο σταυρός! Εδώ ακριβώς!


- Ε, τότε να μας τον δείξεις! φώναξε ο μπακάλης.


- Βρε συ... Αφού έγινε «το σώσε» εδώ πέρα... Μην πας τώρα να γλιτώσεις το στοίχημα... Δεν είναι σωστό!


- Αντε ρε πεθαμενατζή, που θα μου πεις εμένα....


Πριν προλάβει να τελειώσει τη φράση του, ο Ανέστης με μια δυνατή γροθιά έστειλε τον άλλον να κυλιστεί στα μπάζα. Οι χωριανοί κινήθηκαν απειλητικά εναντίον του. Μ' ανεπάντεχη σβελτάδα το ετοιμόρροπο εκείνο απολειφάδι, ο γερο - Τσαλούφης, ήρθε και στάθηκε μπρος στο γεροδεμένο νέο.


- Οποιος αγγίξει τον Ανέστη, θα 'χει να κάνει μαζί μου! έσκουξε κι οι φλέβες του νερουλιασμένου του λαιμού πετάχτηκαν έξω, έτοιμες να σπάσουν.


- Πατέρα, σε παρακαλώ, επενέβη η κόρη του με ύφος οσιομάρτυρα. Στράφηκε στην ομήγυρη. Σας παρακαλώ, αφήστε μας... Πηγαίνετε!


- Πρώτα να πληρώσει αυτός ο αναιδέστατος το στοίχημα! έσκουξε απτόητος ο πατέρας της. Δε θα τη σκαπουλάρει...


- Δε σου χρωστώ τίποτε, κυρ - Τσαλούφη. Τα 'κουσες... Δεν είναι αυτά τα οστά του δικού σου.., αποκρίθηκε προκλητικά ο μπακάλης, μισοξαπλωμένος ακόμη στα μπάζα.


Κι άλλες φωνές τον σεκοντάρανε. Η γυναίκα τα είχε χαμένα.


- Απαιτώ τα λεφτά μου!


- Δραχμή δε θα πάρεις!


- Ατιμε! Ούρλιαξε ο γέρος. Θα σε πάω στη δικαιοσύνη. Εχω μάρτυρες!


- Δε θα προλάβεις! Θα σε προλάβει ο χάρος...


Μ' ένα θαυμαστό σάλτο ο γέρος βρέθηκε γαντζωμένος στον μπακάλη, που είχε στο μεταξύ σηκωθεί. Τον αναποδογύρισε, γίνανε ένα κουβάρι οι δυο τους. Η κόρη του άφησε ουρλιαχτό απελπισίας κι έτρεξε να βοηθήσει το γονιό της. Ο Ανέστης μπήκε στη μέση, άρπαξε τον μπακάλη και τον πέταξε στην ξερολιθιά.


Ενας κορδωμένος κι αγριωπός χωροφύλακας εμφανίστηκε αιφνιδιαστικά κι ο γέρος τίναξε νευρικά τα χώματα από πάνω του, μπας και ανακτήσει τη στραπατσαρισμένη του αξιοπρέπεια και βάλθηκε να του αναπτύσσει, με αξιοθρήνητο στόμφο, την υπόθεση.


Ο χωροφύλακας άκουγε μ' ανοιχτό το στόμα και γουρλωμένα μάτια.


- Ετσι είναι; ρώτησε αόριστα.


- Ακριβώς έτσι, είπε ο Ανέστης κι απροσδόκητα πολλοί συγκατένευσαν.


- Ε, τότε πρέπει να πληρώσεις το στοίχημα, κυρ Περικλή. Ηθελες και τα 'παθες.


- Ενα αστείο είπα, μουρμούρισε κακομοιριασμένα.


- Δεν ήταν αστείο. Απαιτώ δικαίωση. Αλλιώς θα υποβάλω καταγγελία... Εχω μάρτυρες.


- Και πού να βρω τόσα λεφτά; κλαψούρισε ο μπακάλης.


- Ας πρόσεχες, είπε ο αστυφύλακας κι έστριψε το μουστάκι του.


- Να δώσω τα μισά...


- Αν δέχεται ο κύριος...


- Πατέρα, δέξου! Σε παρακαλώ!


- Εστω... Για το χατίρι σου... Και για να τελειώνουμε... Αλλά τα θέλω αμέσως!


Ο κυρ Περικλής ψαχνόταν με ύφος δαρμένου σκύλου. Βρήκε δέκα χιλιάρικα πάνω του. Τα υπόλοιπα τα δανείστηκε απ' τον έναν κι απ' τον άλλον. Βρίζοντας μέσα απ' τα δόντια του, τα παρέδωσε στον γέρο κι αυτός στον Ανέστη, παρά τις αντιρρήσεις του.


Οι παρείσακτοι αποχώρησαν μαραμένοι. Μείνανε οι τρεις τους. Η κόρη αποσταμένη κάθισε στο παγκάκι, ο πατέρας της αρνήθηκε. Την εξόργιζε το πείσμα του, αλλά δεν μπορούσε να μη θαυμάζει την αντοχή, την πίστη του. Μακάρι να είχε τη μισή! Γελοίος ξεγελοίος, ενάντια στη θέλησή της, τον καμάρωνε. Αραγε, θα του 'μοιαζε γερνώντας κι ας μην είχε ζήσει σ' αυτά τα βουνά;


Ο Ανέστης έπλενε σε μια πλαστική λεκάνη ένα ένα τα οστά. Παραξενεύτηκε που δεν ένιωθε τίποτε. Καμιά συγκίνηση. Σα να 'βλεπε πέτρες. Σκέφτηκε πως τα οστά ανήκαν από καιρό στη φύση, στο χώμα, απ' όπου η παρέμβασή τους τα είχε βίαια αποσπάσει. Ισως, όμως, αν είχε προλάβει να γνωρίσει τον παππού της...


************


Ο Ανέστης έτρωγε με όρεξη το μεσημεριανό του. Λαγό στιφάδο. Η μάνα του, ορθή να προλαβαίνει κάθε του επιθυμία, τον καμάρωνε. Αχ, ποια νύφη θα του μαγείρευε όπως αυτή;


- Για φαντάσου, βρε μάνα, πόσα έβγαλα σήμερα. Τριάντα χιλιάρικα για την εκσκαφή κι άλλα είκοσι πέντε απ' το στοίχημα!


- Ποιο στοίχημα, Ανέστη μου;


Της διηγήθηκε όλη την ιστορία με το νι και με το σίγμα.


- Την τρύπα την είδες;


- Ποια τρύπα, μάνα;


- Στο κούτελο, ντε. Από τη σφαίρα. Στο μεσόφρυδο του 'ριξαν του Δημητρού. Μια κι έξω. Το 'λεγε η γιαγιά σου.


Σταμάτησε απότομα το μασούλημα. Το στόμα του ήταν πασαλειμμένο με κόκκινη σάλτσα.


- Ασε με, ρε μάνα, να φάω με τις τρύπες και τις αηδίες σου, την αποπήρε. Ωρα που τη βρήκες...


Της
 Λιλής ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΥ

Η κρίση δυναμώνει τις κόντρες σε όλα τα επίπεδα

Η κρίση δυναμώνει τις κόντρες σε όλα τα επίπεδα

«Πόλεμος» ΗΠΑ - Ευρωζώνης για το «μείγμα» της διαχείρισης, ισχυρές αντιθέσεις στο εσωτερικό της λυκοσυμμαχίας και στα κράτη μέλη της

Δυναμώνουν αντί να κοπάζουν οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, εξαιτίας των αδιεξόδων που προκαλεί η αστική διαχείριση της κρίσης

AP2012

Κλιμακώνονται οι ανταγωνισμοί στις δυο άκρες του Ατλαντικού για τη διαχείριση της κρίσης στην Ευρωζώνη. Οι ΗΠΑ πιέζουν μέσω και του ΔΝΤ για ταχύτερη απορρόφηση από την Ευρωζώνη των κραδασμών που προκαλεί η βαθιά κρίση, ζητώντας μεγαλύτερη συμβολή της ΕΚΤ, άρα και του συνόλου των κρατών μελών του ευρώ, στην ελεγχόμενη καταστροφή κεφαλαίου, με νέο «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους.

Από τη σκοπιά αυτών των ανταγωνισμών ερμηνεύεται και η προχτεσινή παρέμβαση του Π. Ρουμελιώτη,αντιπροέδρου της Τράπεζας Πειραιώς και πρώην εκπροσώπου της Ελλάδας στο ΔΝΤ. Οπως δήλωσε στους «New York Times», το Ταμείο γνώριζε εξαρχής πως το ελληνικό πρόγραμμα δεν θα πετύχει.

«Γνωρίζαμε από την αρχή πως το συγκεκριμένο πρόγραμμα ήταν αδύνατο να εφαρμοσθεί, καθώς δεν υπήρξε πουθενά ένα επιτυχές παράδειγμα, λόγω και του γεγονότος της συμμετοχής της Ελλάδας στο ευρώ, που δεν της επιτρέπει την υποτίμηση του νομίσματός της για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Επί της ουσίας, ο Π. Ρουμελιώτης ομολογεί ότι τα μέτρα του μνημονίου υπηρετούν στο σύνολό τους το στόχο της εσωτερικής υποτίμησης. Επιδιώκουν δηλαδή το παραπέρα φθήνεμα της εργατικής δύναμης, που θα κάνει πιο ανταγωνιστική την ελληνική καπιταλιστική οικονομία, αφού δεν υπάρχει εθνικό νόμισμα για να υποτιμηθεί, όπως γίνονταν σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν.

Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι «η τρόικα υποτίμησε τις αρνητικές επιδράσεις που θα είχε το φάρμακό της στην ελληνική οικονομία» και ότι «το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι μεγάλες περικοπές συνέβαλαν στο καθοδικό σπιράλ αποδεκατίζοντας την οικονομική ζήτηση εντός της Ελλάδας». Το πρώην στέλεχος του ΔΝΤ επιχειρεί να αποπροσανατολίσει το λαό, βάζοντας το κάρο μπροστά από το άλογο. Ισχυρίζεται ότι τα μνημόνια έφεραν την κρίση και όχι το αντίστροφο.

Βασικός, όμως, στόχος των μνημονίων, ο οποίος μάλιστα επιτεύχθηκε στο ακέραιο, δεν ήταν να συμμαζέψουν τα ελλείμματα και τα χρέη, τα οποία η αστική προπαγάνδα αντιεπιστημονικά παρουσιάζει σαν αιτίες της κρίσης, αλλά να υποτιμήσουν κι άλλο την εργατική δύναμη. Αυτό το σκοπό υπηρετεί η πλειοψηφία των μέτρων που πάρθηκαν και παίρνονται στην Ελλάδα, αλλά και στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ, όπου δεν υπάρχουν μνημόνια.

Από αυτή τη σκοπιά, μόνο σαν προσπάθεια συγκάλυψης των αντιλαϊκών στόχων που συνυπηρετούν πλουτοκρατία - ΕΕ - ΔΝΤ μπορεί να εκληφθεί το σχόλιο του Π. Ρουμελιώτη πως «το επιχείρημα που συνήθως χρησιμοποιείται από την τρόικα για να ασκήσει κριτική στην Ελλάδα - και για να αγνοήσει τα δικά της λάθη - είναι πως η βαθιά ύφεση οφείλεται στη μη εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων».

Ασκήσεις επί χάρτου

Αλλη αμερικανική εφημερίδα, η «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ» επικαλείται υπηρεσιακό έγγραφο του ΔΝΤ, με το οποίο επικρίνει την απόφαση της ΕΚΤ να μη δεχθεί απώλειες στο ελληνικό χρέος που κατέχει, θέτοντας εμπόδια για τα σχέδια «διάσωσης» άλλων χωρών. Οπως τονίζεται στο δημοσίευμα, το σημείωμα του ΔΝΤ τάσσεται υπέρ της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, που κατέχει η ΕΚΤ, μολονότι δεν το δηλώνει ξεκάθαρα.

Συντονισμένες στην ίδια ακριβώς συχνότητα είναι και οι αμερικανικές Moody's Investors Service και Goldman Sachs Asset Management. Ο πρόεδρος της τελευταίας, Τζιμ Ο' Νιλ, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο CNBC, δήλωσε πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αναγκασθεί να απομειώσει την άξια των ελληνικών ομολόγων που έχει στο χαρτοφυλάκιό της, «δεδομένου ότι έχει εμπλακεί ώστε να διαγραφεί χρέος από χώρες και ιδιωτικούς τομείς».

Απαντώντας έμμεσα στις αμερικανικές προκλήσεις, ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκιέδωσε χτες νέες διαβεβαιώσεις ότι θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να ενισχύσει το κοινό νόμισμα. Μιλώντας σε εκδήλωση επενδυτών στο Λονδίνο, ο Ιταλός κεντρικός τραπεζίτης τόνισε ότι «η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει ό,τι χρειαστεί για να προστατεύσει το ευρώ. Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό».

Επιβεβαιώνοντας τα σχέδια που εξυφαίνονται στο παρασκήνιο, η εφημερίδα «Die Welt»ισχυρίζεται ότι οι δανειστές της Ελλάδας επεξεργάζονται «Σχέδιο Δ» (plan D) για τη «διάσωση» της ελληνικής οικονομίας. Το σχέδιο προβλέπει παραίτηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ομάδας ιδιωτών ομολογιούχων, από μέρος των αξιώσεών τους. Πρόκειται για ιδιώτες ομολογιούχους, οι οποίοι κατέχουν ομόλογα υπαγόμενα σε ξένο δίκαιο και δεν είχαν συμμετάσχει στην αναδιάρθρωση του περασμένου Μάρτη.

Το σχέδιο μελετάται ως εναλλακτική επιλογή στα τρία άλλα σενάρια, χρεοκοπία, τρίτο πακέτο στήριξης και «κούρεμα» του χρέους. Σε ένα άλλο σενάριο που επεξεργάζεται το γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Ifo, εκτιμάται ότι η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη θα ήταν ακριβότερη για τη Γερμανία από ό,τι η έξοδός της σε περίπτωση χρεοκοπίας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Frankfurter Neue Presse», το γερμανικό ινστιτούτο υπολογίζει - ως ελάχιστη εκτίμηση - στα 89 δισ. ευρώ τις απώλειες της Γερμανίας σε περίπτωση που η Ελλάδα κηρύξει αδυναμία πληρωμών εντός Ευρωζώνης.

Αντιθέτως, εκτός Ευρωζώνης το μικρότερο κόστος υπολογίζεται στα 82 δισ. ευρώ. Σε αυτά τα ποσά περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα χρήματα που έχουν ήδη καταβληθεί από τα δύο πακέτα στήριξης, η αγορά ελληνικών ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες των χωρών της Ευρωζώνης, οι απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος επί των ελληνικών τραπεζών, αλλά όχι οι απώλειες των γερμανικών τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιρειών και άλλων ιδιωτών πιστωτών.

Στο ίδιο μήκος, ο υπουργός Οικονομικών του γερμανικού κρατιδίου της Βαυαρίας διαπιστώνει ότι η ελληνική έξοδος από το ευρώ θα ήταν «η καλύτερη λύση για όλους» εάν η αξιολόγηση της τρόικας είναι αρνητική. «Αντί των συνεχών πληρωμών, η πολιτική πρέπει επιτέλους να αναγνωρίσει ότι η έξοδος (της Ελλάδας) από το ευρώ αποτελεί τη μόνη και την καλύτερη λύση, και μάλιστα για όλους» δήλωσε ο Μ. Ζέντερ και πρόσθεσε ότι εάν η έκθεση της τρόικας είναι αρνητική, «δεν επιτρέπεται να υπάρξει χαλάρωση των όρων, νέες διαπραγματεύσεις και, κυρίως, νέα χρήματα».

Στον αέρα ο προηγούμενος συμβιβασμός

Επιβεβαιώνοντας εξάλλου ότι οι πολυθρύλητες αποφάσεις της τελευταίας Συνόδου Κορυφής δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένας πρόσκαιρος συμβιβασμός στο εσωτερικό της λυκοσυμμαχίας, το περιοδικό «FORBES» υποστηρίζει ότι, λιγότερο από ένα μήνα μετά τη Σύνοδο, «είναι φανερό ότι η υλοποίηση των αποφάσεων, που πάρθηκαν, είναι μη ρεαλιστικές. Από οικονομικής άποψης, οι Σύνοδοι δεν απέτρεψαν την πορεία της ύφεσης ούτε άλλαξαν τις εκτεταμένες ανισορροπίες στον ανταγωνισμό στο εσωτερικό της Ευρωζώνης».

Μέσα σ' αυτό το βαρύ κλίμα που δημιουργούν τα ζόρια στην αστική διαχείριση της κρίσης, η Αυστριακή υπουργός Οικονομικών Μαρία Φέκτερ προέβλεψε χτες τη σύγκληση νέας έκτακτης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ μέσα στον Αύγουστο, εξαιτίας της δύσκολης κατάστασης στην Ελλάδα, «αλλά και στην Κύπρο». Η ίδια εκτίμησε ότι η Ελλάδα «θα μπορέσει να σταθεί και πάλι στα πόδια της το 2020», υπό την προϋπόθεση ότι «θα υλοποιήσει το πρόγραμμα», δηλαδή τα βάρβαρα μέτρα που τσακίζουν τη ζωή του λαού.

Σε ό,τι αφορά την κρίση στην Ισπανία, η Ευρωζώνη φαίνεται πως εξετάζει «λύση» για τις τράπεζες με άμεση εμπλοκή της ΕΚΤ ή με εκ νέου παρέμβαση του EFSF. Με δεδομένη την κρίση που μεγαλώνει, η αμερικανική τράπεζα Citi εμφανίζεται απαισιόδοξη για την Ευρωζώνη, θεωρώντας πιθανή κατά 90% την έξοδο της Ελλάδας από το κοινό νόμισμα στους επόμενους 12 με 18 μήνες, όπως και πλήρη προσφυγή Ισπανίας και Ιταλίας στους μηχανισμούς στήριξης.

Σε σημείωμά τους, οι αναλυτές της εκτιμούν πως οι εξελίξεις στην Ευρωζώνη τα επόμενα χρόνια «θα είναι ένα μείγμα εξόδου από το νόμισμα (Ελλάδα), σημαντικής έκτασης αναδιάρθρωσης κρατικού και τραπεζικού χρέους (Πορτογαλία, Ιρλανδία και, τελικά, ίσως Ιταλία, Ισπανία και Κύπρος) με περιορισμένη μόνο κοινή ανάληψη δημοσιονομικού βάρους».

Σε άμεση συνάρτηση με τα παραπάνω, Γαλλία και Ισπανία κάλεσαν από κοινού την Τετάρτη σε άμεση ενεργοποίηση του πακέτου ύψους 100 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των ισπανικών τραπεζών. «Η άμεση ενεργοποίηση του προγράμματος οικονομικής βοήθειας είναι ουσιώδης για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και την επαναδημιουργία συνθηκών για την ανάπτυξη» αναφέρει κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση του Γάλλου υπουργού Οικονομικών Πιερ Μοσκοβισί με τον Ισπανό ομόλογό του Λούις δε Γκίνδος, ο οποίος επισκέφτηκε τη γαλλική πρωτεύουσα.

Ο Ισπανός υπουργός Οικονομικών είχε επισκεφθεί νωρίτερα το Βερολίνο, όπου συνάντησε τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Τα μαντάτα δεν είναι καλύτερα και για την πορτογαλικήκαπιταλιστική οικονομία, καθώς ο ΟΟΣΑ προβλέπει συρρίκνωση κατά 3,2% ως το τέλος του 2012, ενώ οι Πορτογάλοι προβλέπουν υποχώρηση του ΑΕΠ κατά 3%. Ο ΟΟΣΑ σε έκθεσή του σημειώνει ότι η ισπανική οικονομία της αναμένεται να συρρικνωθεί περαιτέρω κατά 0,9% το 2013, ενώ οι επίσημες προβλέψεις κάνουν λόγο για μια ελαφριά ανάκαμψη 0,6%.

Η σαπίλα του αθλητισμού τους...

Η σαπίλα του αθλητισμού τους...

Η απαράδεκτη αναφορά της Βούλας Παπαχρήστου («Με τόσους Αφρικανούς στην Ελλάδα... Τουλάχιστον τα κουνούπια του δυτικού Νείλου θα τρώνε σπιτικό φαγητό») προκάλεσε τον αποκλεισμό της από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου. Δεν είναι το μοναδικό κρούσμα που εμφανίζεται στο χώρο του εμπορευματοποιημένου αθλητισμού και κυρίως στους κόλπους των εθνικών ομάδων. Εχουμε ακούσει στο παρελθόν εθνικιστικά παραληρήματα και επιδείξεις εθνικής υπεροψίας, για τα ...DNA των Ελλήνων που είναι τα κορυφαία, για το πως «προσκυνούν όλοι μπροστά στην ελληνική ψυχή», το πως «περνάνε αυτοί που σας χρωστάνε» και άλλα τέτοια... Και όχι μόνο από τους αθλητές, αλλά και από τα αστικά Μέσα Ενημέρωσης, αλλά και από πολιτικούς ή αθλητικούς παράγοντες.

Τα παραπάνω είναι ένα το κρατούμενο. Και δείχνουν τη λογική που διέπει τη διεξαγωγή των αθλητικών διοργανώσεων όπου κυριαρχεί το πνεύμα της εμπορευματοποίησης, του άκρατου ανταγωνισμού, της ντόπας, των πολυεθνικών χορηγών. Μέσα σε όλη αυτή τη σαπίλα η επίδειξη της δήθεν ανωτερότητας των εθνών μέσω των διακρίσεων έναντι των άλλων, με δημόσιες αναφορές και τοποθετήσεις όπως αυτή της αθλήτριας, μοιάζει σαν φυσικό επακόλουθο. Διότι οι αξίες και τα ιδανικά που καλλιεργούνται μέσα από τον εμπορευματοποιημένο αθλητισμό - κορυφαία έκφρασή του είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες - μόνο τέτοια φαινόμενα μπορούν να γεννήσουν. Δεν είναι καθόλου άσχετο το γεγονός ότι μόλις χτες, μία μέρα πριν την έναρξη των αγώνων, αποκαλύφθηκε ότι ένας Ελληνας αθλητής ήταν ντοπαρισμένος. Μία ακόμα πλευρά του ίδιου προβλήματος...

Από αυτή τη σκοπιά έχει σημασία να δούμε ορισμένα ζητήματα που ανέκυψαν με αφορμή την υπόθεση της Βούλας Παπαχρήστου.

1. Η ΕΟΕ που αποφάσισε τον αποκλεισμό της επικαλέστηκε τα «Ολυμπιακά Ιδεώδη» και τις «αξίες του Ολυμπισμού».

Ποιος τα εκφράζει αυτά; Μήπως οι αθλητές που αγωνίζονται και πίσω τους κρύβονται τεράστια κέρδη και συμφέροντα των χορηγών τους; Μήπως οι διοργανώσεις που επιφέρουν δισεκατομμύρια δολάρια στους χορηγούς της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής; Μήπως το «αρχαίο πνεύμα αθάνατο» και ο «κότινος», που ως σηματάκια εμπορικής εκμετάλλευσης γεμίζουν με πακτωλό χρημάτων τα ταμεία των μεγάλων ή μικρών χορηγών της ΔΟΕ και των Εθνικών Ολυμπιακών Επιτροπών της κάθε χώρας; Μήπως η περίφημη «Ολυμπιακή Ιδέα» που μοστράρουν η «Coca Cola», η «Αdidas», η «Samsung», η «Panasonic» και τα «Μac Donald's» (χορηγοί της ΔΟΕ και των Ολυμπιακών Αγώνων) που την ίδια στιγμή πίνουν το αίμα εκατομμυρίων εργατών - ακόμα και ανήλικων παιδιών που τα βάζουν να δουλεύουν για 1 ευρώ την εβδομάδα - σε όλο τον κόσμο για να αυξήσουν τα κέρδη τους;

2. Η αθλήτρια ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε μόλις ξεσηκώθηκε σάλος από τις απαράδεκτες αναφορές της ήταν να ζητήσει συγγνώμη από τους χορηγούς και τις εταιρείες που τη σπονσοράρουν.

Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού η αθλητική βιομηχανία που έχουν στήσει είναι ταυτισμένη με το προσκύνημα στις πολυεθνικές και τις απαιτήσεις τους. Ο τζίρος των εταιρειών που έχουν αναλάβει την παραγωγή και διακίνηση των εμπορευμάτων, των τηλεοπτικών δικαιωμάτων είναι εκατοντάδες δισεκατομμύρια. Οι «αθάνατοι» της Λοζάνης και οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες - χορηγοί τους παραμυθιάζουν τους λαούς και ιδιαίτερα τη νεολαία με τα ιδεώδη του Ολυμπισμού, προβάλλοντάς τους τις σάπιες αξίες του αδυσώπητου ανταγωνισμού, του ατομικού πλουτισμού, κόντρα στις αξίες της άμιλλας για τη συλλογική πρόοδο.

ΗΠΑ Αστυνομική καταστολή και υπέρμετρη βία

ΗΠΑ

Αστυνομική καταστολή και υπέρμετρη βία

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ.--

Την εκτόνωση της έντασης στην πόλη Αναχαϊμ στην Καλιφόρνια αναζητούν οι τοπικές αρχές μετά τις συνεχόμενες οργισμένες διαμαρτυρίες ενάντια στην απρόκλητη και υπέρμετρη αστυνομική βία έξω από το δημαρχείο της πόλης.

Ολα ξεκίνησαν το περασμένο Σάββατο όταν κάτοικοι της πόλης διαμαρτύρονταν για την εκτέλεση από αστυνομικούς ενός ισπανόφωνου, του 25χρονου Μανουέλ Ανχελ Ντίας, «υπόπτου», και η αστυνομία απάντησε στους διαδηλωτές με χρήση δακρυγόνων, πλαστικών σφαιρών και ειδικά εκπαιδευμένων σκυλιών. Ενα ακόμη φονικό περιστατικό προκάλεσε την πραγματική έκρηξη, καθώς 24 ώρες μετά η αστυνομία εκτέλεσε εν ψυχρώ έναν ακόμη «ύποπτο» κατά τη διάρκεια καταδίωξης, τον 21χρονο Χοέλ Ασεβέδο. Ο Ασεβέδο ήταν ο έκτος «ύποπτος» που δολοφονήθηκε από την αστυνομία από τις αρχές του χρόνου στο Αναχαϊμ. Το «ποτήρι που έχει γεμίσει» από την τεράστια ανεργία που πλήττει με δριμύτητα την εργατική τάξη, κατά κύριο λόγο ισπανόφωνη, και τις κοινωνικές, οικονομικές και ταξικές διακρίσεις ξεχείλισε. Αν και φαίνεται ότι επικεντρώνεται μόνο στην απρόκλητη και υπέρμετρη αστυνομική βία που πλέον έχει μεταφερθεί έξω από το δημαρχείο της πόλης Αναχαϊμ, όπου έχουν μεταφερθεί και οι διαδηλώσεις που συνεχώς διογκώνονται.

Εξάλλου, για υπερβολική χρήση βίας, αδικαιολόγητες συλλήψεις και παραβίαση των δικαιωμάτων των διαδηλωτών που συμμετείχαν στο αποκαλούμενο κίνημα «Occupy Wall Street», κατηγορεί τις αστυνομικές και δημοτικές αρχές της Νέας Υόρκης η έκθεση που υπογράφουν η Παγκόσμια Επιτροπή Δικαιοσύνης, το Νομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και η Επιτροπή Διεθνών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η έκθεση καταγράφει 130 περιστατικά κατάχρησης του νόμου και ζητεί τη δημιουργία ανεξάρτητης επιτροπής για τη διενέργεια έρευνας, ενώ ως υπεύθυνους θεωρεί τον επικεφαλής της αστυνομίας της Νέας Υόρκης και το δήμαρχο της πόλης Μάικλ Μπλούμπεργκ. Αναμένονται μελλοντικές εκθέσεις όπου θα περιλαμβάνονται στοιχεία για τη συμπεριφορά της αστυνομίας σε αντίστοιχες διαδηλώσεις στη Βοστόνη, το Οκλαντ, την Καλιφόρνια, το Σαν Φρανσίσκο και τη Βόρεια Καρολίνα.