Επετειακό σημείωμα -6η Δεκέμβρη

 Επετειακό σημείωμα -6η Δεκέμβρη

Λένε πως το ευρωπαϊκό 68' έφτασε, όπως και κάθε τι άλλο, με καθυστέρηση στην Ελλάδα, δίνοντας ως απόηχό του το Πολυτεχνείο του 73'. Κάποιοι ευρωκομμουνιστές βέβαια διεκδικούν για τον εαυτό τους και το "κκε εσωτερικού" τον τίτλο του "ελληνικού 68'". Ενώ το Πολυτεχνείο, μπορεί να είχε ως αιχμή του δόρατος το φοιτητικό κίνημα, αλλά παρουσίαζε, κατά τη γνώμη μου, αρκετά διαφορετικά χαρακτηριστικά πχ συγκριτικά με τον παρισινό Μάη.

Αυτό που φέρνει περισσότερο με τα συνθήματα και τη λογική του Μάη ήταν ο Δεκέμβρης του 08', που κάποιοι τον αντιμετωπίζουν ως το Πολυτεχνείο της γενιάς τους, θυμίζοντας το Σπύρο Παπαδόπουλο και το αριστερό του παρελθόν στους Απαράδεκτους. Αν βλέπετε κάποιους τύπους με ύφος πολλά βαρύ, μπαρουτοκαπνισμένου επαναστάτη, είναι γιατί έχουν κι ένα Δεκέμβρη στις πλάτες τους. Το "Δεκέμβρη τον καλό" -θα μπορούσε να 'ναι και συνθηματικό για πονηρή βιντεοκασέτα- που δεν κατέθεσε τα όπλα στη Βάρκιζα, γιατί δεν τα πήρε ποτέ, κι απλώς πήγε για τις χριστουγεννιάτικες διακοπές, καταφέρνοντας τουλάχιστον να ακυρώσει το μίζερο (προ)εορταστικό κλίμα των ημερών -κι αυτό οφείλω να το αναγνωρίσω, ως ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματά του.

Κάποιοι έσπευσαν να τον βαφτίσουν ως την πρώτη εξέγερση στην περίοδο της κρίσης, που δεν είχε εκδηλωθεί όμως ακόμα στην Ευρώπη, συνεπώς εξέφραζαν στην καλύτερη ευσεβείς πόθους ή απλώς ένα ωραίο λεκτικό σχήμα, χωρίς αντίκρισμα. Η όποια αξία του Δεκέμβρη -κατ' αναλογία του Μάη- έγκειται στο ξέσπασμα της νεολαίας και ορισμένων στρωμάτων, που χωρίς να έχουν πληγεί από την κρίση, φώναξαν με τον τρόπο τους πως ασφυκτιούσαν στο κυρίαρχο πλαίσιο.
Μήπως τότε λοιπόν θα μπορούσαμε να κρατήσουμε τον όρο "εξέγερση";

Αν το πάρουμε κυριολεκτικά, εξέγερση σημαίνει ξεσηκωμός. Κι από αυτήν την άποψη ήταν εντυπωσιακό πως ο Δεκέμβρης άγγιξε μαθητές και νεολαίους σε επαρχιακές περιοχές που βρίσκονται σε διαρκή λήθαργο και είχαν να δουν πολλές δεκαετίες αντίστοιχες κινητοποιήσεις. Ο Δεκέμβρης κατάφερε να αγκαλιάσει μεγάλα τμήματα της νεολαίας και να εκφράσει μια αυθόρμητη αντίδρασή της ενάντια στην αστυνομική καταστολή και το σύστημα που εκπροσωπεί.

Από την άλλη, ένας μπακαλίστικος κανόνας λέει πως η εξέγερση είναι μια αποτυχημένη επανάσταση που απειλεί την εξουσία ή έναν τύπο καθεστώτος (όπως το Πολυτεχνείο στη χούντα) σε αντίθεση με το Δεκέμβρη, που δεν έθεσε ποτέ τέτοιο ζήτημα, ούτε κάποια άλλη διεκδίκηση, γιατί ήταν -λέει- το ερώτημα και όχι η απάντηση. Και δε θα μπορούσε εκ των πραγμάτων να θέσει, αν δούμε την ταξική του σύνθεση, όπου η μικροαστική δυσαρέσκεια-ανυπομονησία συνάντησε το λούμπεν στοιχείο, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία της εργατικής τάξης κι οι χώροι δουλειάς έμειναν μακριά απ' τη δυναμική των γεγονότων.

Αυτό, παρεμπιπτόντως, ήταν μια βασική διαφορά (ακόμα και) με το Μάη του 68', που ξεκίνησε μεν από τους φοιτητές, αλλά γρήγορα συνδέθηκε με το εργατικό κίνημα, τις απεργιακές κινητοποιήσεις και τις διεκδικήσεις του -που ικανοποιήθηκαν εν μέρει, αν και αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως το τυράκι στην παγίδα της ενσωμάτωσης και του κατευνασμού των εξεγερτικών διαθέσεων.

Κάποιοι πολιτικοί χώροι βέβαια ψάχνουν ούτως ή άλλως το επαναστατικό υποκείμενο της εποχής μας, μακριά από το ενσωματωμένο προλεταριάτο και την "πεπατημένη" των μαζικών του αγώνων -πχ στο μαζικό πλιάτσικο μεγάλων υποκαταστημάτων, την καταστροφή καταναλωτικών προϊόντων, κτλ. Παρόλα αυτά -ή μήπως ακριβώς για αυτά- ο Δεκέμβρης εξακολουθεί να θεωρείται εξέγερση από σύσσωμο το αριστεροχώρι, συμπεριλαμβανομένης και της Κόντρας, που φετιχοποιεί πρόθυμα οτιδήποτε περιέχει βία -από τους μπολσεβίκους, μέχρι τη 17Ν και το Δεκέμβρη.

Το "επαναστατικό βάθος" του Δεκέμβρη θα μπορούσε να αποτιμηθεί από τη συνέχειά του -που δεν υπήρξε- και αυτά που (δεν) άφησε πίσω του, πέρα από μια σύντομη άνοιξη της αναρχίας, μια "γενιά" που γαλουχήθηκε με αντιμπατσική λογική-συνείδηση και την ανοχή του εξωκοινοβουλίου στα καθιερωμένα μπάχαλα -με την αγωνία να μην ξεκοπεί από το "αυθόρμητο" ή να μην κατηγορηθεί πως το καταστέλλει.
Ακολούθως, υπήρξε ένα ρήγμα με τις πλατείες, που κάποιοι τις βίωσαν ως συνέχεια του εξεγερσιακού, αμεσοδημοκρατικού τους ονείρου, ενώ άλλοι τις κατήγγειλαν για τον πασιφιστικό τους χαρακτήρα, σε αντίθεση με το συγκρουσιακό πνεύμα του Δεκέμβρη.

Και το ΚΚΕ κύριε; Το ΚΚΕ είναι μια πολύ καλή αφορμή για την άτυπη επανασύσταση του "δεκεμβριανού μπλοκ" που στην καλύτερη λοιδορεί το κόμμα για την αμήχανη στάση του, την κακή σχέση του με το αυθόρμητο και την απουσία του από τις κρίσιμες μάχες. Ήταν έτσι όμως;

Κανείς σοβαρός και καλοπροαίρετος συνομιλητής δεν μπορεί να ισχυριστεί πως οι κομμουνιστές λούφαξαν κι έμειναν στο σπίτι τους, χωρίς να έχουν μαζική παρουσία στους δρόμους: τη Δευτέρα 8 Δεκέμβρη (για την οποία πολλοί σφοι έχουν να διηγούνται διάφορα, από τραυματικές εμπειρίες μέχρι θρυλικά βιώματα στα όρια του μύθου), τη μαζική απεργιακή συγκέντρωση στις 10 Δεκέμβρη (που έμεινε μακριά από το Σύνταγμα, για να μην επαναληφθούν οι σκηνές της Δευτέρας) και την επόμενη βδομάδα, με τον τραυματισμό μαθητή, μέλους της ΚΝΕ, από "αδέσποτη" σφαίρα.
Αυτό που του καταλογίζουν είναι πως έμεινε μακριά από τις επιθέσεις στα αστυνομικά τμήματα, τα οργανωμένα μπάχαλα, το συγκρουσιακό κλίμα και το μαύρο Δεκέμβρη της αναρχίας.

Κι εδώ βαραίνει η εκτίμηση για το χαρακτήρα του Δεκέμβρη. Αν κάποιος θεωρεί πως πρόκειται για μια αυθεντική εξέγερση, πιστεύει ακράδαντα πως το ΚΚΕ απουσιάζει εκκωφαντικά από τις μεγάλες επαναστατικές κρίσεις του συστήματος (όπως έλειπε κι απ' τις πλατείες). Αν πάλι δούμε το Δεκέμβρη ως ένα ανώριμο βίαιο ξέσπασμα (χωρίς χαρακτηριστικά επαναστατικής κρίσης), η ουσία παραμένει, αλλά μπαίνει σε πολύ διαφορετικές βάσεις.

Τα παραπάνω δένουν με διάφορα γεγονότα και μύθους ή τέλος πάντων μια μίξη τους, πχ για το εντελώς άστοχο διήγημα στον κυριακάτικο Ριζοσπάστη (για το λάθος τηλεφώνημα ενός δολοφόνου), τις δηλώσεις της Αλέκας έξω από το Μαξίμου, για το Σύριζα που χαϊδεύει αυτιά κουκουλοφόρων και μια αποστροφή από το λόγο της στη βουλή, για την πραγματική επανάσταση, που δε θα σπάσει ούτε ένα τζάμι, γιατί θα το κάνει κοινωνική περιουσία.
Είναι μεγάλος ο πειρασμός να θυμηθούμε πόσο εύκολα και σχετικά αναίμακτα επικράτησε στην Πετρούπολη η Οκτωβριανή επανάσταση (η μεγαλύτερη της ιστορίας) πριν από την ιμπεριαλιστική επέμβαση 14 χωρών, αλλά αυτά έχουν συζητηθεί πολλές φορές και δε χρειάζεται επανάληψη.

Δηλ το ΚΚΕ τα έκανε όλα σοφά και άγια; Σαφώς και όχι. Κατά τη γνώμη μου, η αυτοκριτική μπορεί να επεκταθεί σε τρία πεδία, που θα τα αναφέρω εντελώς συνοπτικά.
Το πρώτο είναι ότι έπρεπε να αποφευχθούν συγκεκριμένα σφάλματα και κινήσεις, όπως το διήγημα του Ριζοσπάστη, για το οποίο κανείς εκτός κόμματος -όπως εγώ δηλ- δεν μπορεί να γνωρίζει αν έγινε κάτι κι αν αποδόθηκαν ευθύνες.

Το δεύτερο πεδίο, που είναι το πιο σημαντικό κατά τη γνώμη μου, είναι το ερώτημα αν η μαζική αυτή αντίδραση της νεολαίας μπορούσε να αποκτήσει διαφορετικά ή μόνιμα χαρακτηριστικά ή αν θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να ενισχυθεί αποφασιστικά και να βγει ουσιαστικά στο προσκήνιο το επόμενο διάστημα -αντί να αφήσουμε τη συσσωρευμένη οργή να ξεθυμάνει και να χαθεί.

Το τρίτο συνδέεται με το παραπάνω και κρίνει βασικά εκ του αποτελέσματος. Είναι σαφές (νομίζω) πως η επιρροή της ΚΝΕ στους μαθητές αδυνάτισε ή τουλάχιστον έμεινε στάσιμη τα επόμενα χρόνια -με την επίκληση του Δεκέμβρη από τους πολιτικούς της αντιπάλους να παίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτό.

Το ζήτημα λοιπόν, όπως το αντιλαμβάνομαι τουλάχιστον, είναι τι (μπορεί κι πρέπει να) κάνει ένα κόμμα και μια οργάνωση παντός καιρού, όταν αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο και την παγίδα που της στήνουν ενδεχομένως. Και με ποιον τρόπο δρα τότε, για να αποφύγει και να εξουδετερώσει αυτόν το σχεδιασμό. Κάτι που δεν αφορά μόνο το χώρο της νεολαίας αλλά το κόμμα συνολικά και το κεντρικό πολιτικό σκηνικό.

Αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα, που μπορεί να γίνει μια άλλη φορά (από μένα τουλάχιστον).

Στιγμιότυπα

 Στιγμιότυπα

Πρώτο στιγμιότυπο 

Ο θάνατος του γηραιού πρώην δικτάτορα Φιντέλ Κάστρο οριοθετεί κατά πάσα πιθανότητα το τέλος μιας εποχής (...) Η Κούβα ήταν μετά την επανάσταση του 1959 το μοναδικό παράδειγμα καθεστώτος «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην αμερικανική ήπειρο. Εδώ και χρόνια όμως έχει αρχίσει μια πορεία «κινεζοποίησης», δηλ. διατήρησης του αυταρχισμού σε πολιτικό επίπεδο, με ταυτόχρονη σταδιακή στροφή προς τον καπιταλισμό στο οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο (...) Ο εκλιπών ήταν μια αντιφατική φυσιογνωμία, αφού επαγγέλθηκε την κοινωνική απελευθέρωση και ηγήθηκε της ανατροπής του αυταρχικού καθεστώτος Μπατίστα, αλλά κατέληξε να συμβάλει στην οικοδόμηση ενός νέου τύπου αυταρχισμού. ("Μια αντιφατική φυσιογνωμία", Το Βήμα, 4/12/2016)

Μήπως μπορείτε να μαντέψετε τι σόι καπνό φουμάρει ο συντάκτης του παραπάνω κειμένου; Αν σκεφτήκατε κάτι ανάμεσα σε Νέα Δημοκρατία, ΠαΣοΚ ή Ποτάμι, πέσατε έξω. Ο άνθρωπος που αποκαλεί ευθέως δικτάτορα τον Φιντέλ και χρησιμοποιεί τον όρο "υπαρκτός σοσιαλισμός" μέσα σε εισαγωγικά δεν είναι συντηρητικός, δεν είναι δεξιός. Είναι... αριστερός! Είναι ο συνταγματολόγος ευρωβουλευτής τού ΣυΡιζΑ Κώστας Χρυσόγονος! Αριστερά με την βούλα.

Τι λέει ο κομμουνιστής κ. Κατρούγκαλος για όλα αυτά;

Πολύ σωστά, κύριε Χρυσόγονε! Τί είναι οι καναλάρχες για να διώκονται ποινικά; Δικτάτορες;

Δεύτερο στιγμιότυπο

Προβλήματα σε πολλά νησιά έχει προκαλέσει η απεργία των ναυτεργατών (...) Ήδη έχουν αρχίσει να παρατηρούνται ελλείψεις σε τρόφιμα, είδη πρώτης ανάγκης και καύσιμα, ενώ την ίδια ώρα δεκάδες φορτηγά με ευπαθή και άλλα προϊόντα παραμένουν εγκλωβισμένα σε πολλά νησιά (...) 2,500 με 3,000 μαθητές της τρίτης λυκείου από σχολεία της Αττικής ήταν προγραμματισμένο να φύγουν από την Κρήτη το πρωί της Δευτέρας για να επιστρέψουν στην Αθήνα. Αλλά η κλιμάκωση των κινητοποιήσεων των ναυτεργατών, τους εγκλωβίζει στο νησί (...) Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων Ελλάδας, FedHATTA κ. Λύσανδρος Τσιλίδης σημειώνει στον Ελεύθερο Τύπο σχετικά με το θέμα: «Θα υπάρξει σίγουρα οικονομική βλάβη για τις οικογένειες αυτών των παιδιών. Είναι στην καλή διάθεση του κάθε ξενοδόχου πώς θα διαχειριστεί το ζήτημα της οικονομικής επιβάρυνσης της επιπλέον διαμονής». Σε ανακοίνωσή του κάλεσε τους ναυτεργάτες να αναθεωρήσουν τη θέση τους «για το καλό των παιδιών μας, αναδεικνύοντας τον αγώνα σας με συμπάθεια και όχι με αρνητισμό, ο οποίος μπορεί να αποβεί εις βάρος των μαθητών και των οικογενειών τους». (Από διάφορες εφημερίδες τού τριήμερου 4-6/12/2016)

Ως γνωστόν, κάθε απεργία πρέπει να γίνεται με γνώμονα τις ανάγκες όλων των άλλων πλην των απεργών. Οι δάσκαλοι δεν πρέπει να απεργούν, σκεπτόμενοι ότι τα παιδιά πρέπει να μάθουν γράμματα. Οι λιμενεργάτες δεν πρέπει να απεργούν, σκεπτόμενοι τις πενθήμερες σχολικές εκδρομές και τα σέσκουλα που θα σαπίσουν στα φορτηγά. Οι γιατροί κι οι νοσοκόμοι δεν πρέπει να απεργούν, σκεπτόμενοι την υγεία των ασθενών. Οι εργαζόμενοι στα μέσα μεταφοράς δεν πρέπει να απεργούν, σκεπτόμενοι τις μετακινήσεις των άλλων εργαζομένων. Και ούτω καθ' εξής.

Συνοπτικά μιλώντας, οι βιομηχανικοί εργάτες δεν πρέπει να απεργούν, σκεπτόμενοι την ανάγκη της χώρας για ανάπτυξη. Οι ιδιωτικοί υπάλληλοι δεν πρέπει να απεργούν, σκεπτόμενοι ότι η εθνική οικονομία έχει ανάγκη την κίνηση της αγοράς. Οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν πρέπει να απεργούν, σκεπτόμενοι ότι η εύρρυθμη λειτουργία τού κράτους είναι απαραίτητη για την ανάκαμψη της οικονομίας.

Και γενικώς, ουδείς πρέπει να απεργεί διότι η "απεργία είναι ξεπερασμένο εργαλείο τού περασμένου αιώνα", όπως λέει ο συριζαίος πρόεδρος της ΕΠΗΕΑ Μάρκος Γκανάς.


Τρίτο στιγμιότυπο
 
Η πολιτική συμφωνία για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών φαίνεται να οδηγεί σε... «ισοπαλία» στο πλέον δύσκολο θέμα των εργασιακών. Το ΔΝΤ σε επίπεδο τόσο κεντρικής διαπραγμάτευσης όσο και τεχνικών κλιμακίων παραμένει αμετακίνητο ζητώντας διπλασιασμό των ομαδικών απολύσεων από το 5% στο 10%, πλην όμως τα τελευταία 24ωρα η (πολιτική) αποφασιστικότητα να κλείσει η συμφωνία, αν όχι αύριο Δευτέρα, το αργότερο το επόμενο δεκαήμερο, φέρνει πιο κοντά έναν συμβιβασμό. ("Με... ισοπαλία κλείνουν τα εργασιακά", Αυγή, 4/12/2016)

Οι "θεσμοί" νόμιζαν ότι θα μας κέρδιζαν με περίπατο αλλά, χάρη στην πολιτική αποφασιστικότητα της αριστερής μας κυβέρνησης, καταφέραμε και αποσπάσαμε ισοπαλία σε μια δύσκολη έδρα. Βάλαμε ένα ωραίο γκολ, παγώνοντας το θέμα των ομαδικών απολύσεων μέχρι να βγει η απόφαση του ευρωδικαστηρίου, άσχετα αν ξέρουμε εδώ και καιρό (ας είναι καλά η υπόθεση των Τσιμέντων Χαλκίδος) ότι οι ευρωδικαστές τάσσονται υπέρ της απελευθέρωσης των απολύσεων. Επίσης, μπορεί να μη καταφέραμε να επαναφέρουμε τις συλλογικές συμβάσεις αλλά κρατήσαμε το θέμα ανοιχτό ώστε να επανέλθουμε σε κανα χρόνο. Βέβαια, δεν μπορέσαμε να κρατήσουμε την εστία μας ανέπαφη και φάγαμε δυο χαζά γκολ με τον συνδικαλιστικό νόμο και με τις ευέλικτες μορφές εργασίας αλλά και η ισοπαλία δεν είναι κακό αποτέλεσμα.

Κυριακή 15/3/2015: Ακόμη δεν έχει κοπάσει η ευφορία των εκλογών και η παρέα βγαίνει βόλτα για καφέ στο Παγκράτι. Διακρίνονται (από αριστερά): Δ. Τζανακόπουλος, Γ. Βαρουφάκης, Αλ. Τσίπρας, Θ. Μιχόπουλος και Γ. Σακελλαρίδης)

Τέταρτο στιγμιότυπο

Η απόφαση του Eurogroup για τα βραχυπρόθεσμα μέτρα είναι σημαντική επιτυχία και αποφασιστικό βήμα για τη σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης (...) Δηλώνουμε κατηγορηματικά ότι το ΔΝΤ οφείλει να κατανοήσει ότι δεν πρόκειται να αποδεχθούμε σε καμιά περίπτωση την απαίτηση για μέτρα μετά τη λήξη του προγράμματος (...) Εμμένουμε σταθερά στη θέση ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αποτελεί την εξαίρεση στην ευρωπαϊκή κανονικότητα σε ό,τι αφορά τις εργασιακές σχέσεις. ("Επιτυχία και αποφασιστικό βήμα η απόφαση του Eurogroup", ΑΠΕ-ΜΠΕ, 6/12/2016)

Αυτά δήλωσε ο υπουργός επικρατείας και κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος, ζητώντας -εμμέσως πλην σαφώς- να χειροκροτήσουμε την κυβέρνηση που δεν αποδέχεται τις απαιτήσεις των θεσμών για λήψη μέτρων μετά το 2018, οπότε λήγει το τρέχον μνημόνιο. Στο μεταξύ, βέβαια, τα μέτρα που έχουν ληφθεί ή που θα έχουν ληφθεί ως τότε, θα παραμείνουν εν ισχύι στο διηνεκές.

Εκείνο που ξέχασε να επισημάνει ο κ. Τζανακόπουλος είναι ότι, μετά την λήξη του μνημονίου, η Ελλάδα θα υπαχθεί στις διαδικασίες που προβλέπει το "ευρωπαϊκό εξάμηνο", βάσει των οποίων η πορεία κάθε χώρας ελέγχεται ανά έξι μήνες και οι όποιες αποκλίσεις παρατηρηθούν, διορθώνονται με λήψη μέτρων κατά το επόμενο εξάμηνο. Ήδη, από την πρώτη εφαρμογή αυτού του εξαμήνου, εκδόθηκαν οδηγίες συμμόρφωσης προς την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, το Βέλγιο, την Κύπρο, την Λιθουανία, την Σλοβενία και την Φινλανδία, οι οποίες καλούνται να προχωρήσουν σε λήψη πρόσθετων μέτρων ώστε να διασφαλίσουν πως οι προϋπολογισμοί τους συμβαδίζουν προς το Σύμφωνο Σταθερότητας.

Με άλλα λόγια, ο κ. Τζανακόπουλος ξέχασε να επισημάνει στους ταλαίπωρους πολίτες αυτού του τόπου ότι από εφέτος μπήκε σε εφαρμογή ένα μνημόνιο για όλες τις χώρες της Ευρώπης, το οποίο λέγεται "ευρωπαϊκό εξάμηνο". Κατά τα άλλα, αν όλα πάνε καλά με την πολυθρύλητη ελάφρυνση και συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε πιστά τις εντολές των ευρωαφεντικών μας, το 2060 το χρέος μας θα έχει περιοριστεί στο 104% του ΑΕΠ. Με λίγη προσπάθεια παραπάνω, ίσαμε το 2100 -2150 το πολύ- μάλλον θα έχουμε πιάσει το όριο της Λισαβόνας που είναι 60%. Υπομονή χρειάζεται και όλα θα γίνουν!

Μνημόνια διαρκείας

Μνημόνια διαρκείας

Η κατοχύρωση των αιματοβαμμένων «πρωτογενών πλεονασμάτων» με βάθος χρόνου που μπορεί να φτάσει μέχρι και το 2028, η χρονική επέκταση και «αναβάθμιση» του αυτόματου «δημοσιονομικού κόφτη», η διαχείριση του ελληνικού κρατικού χρέους με ορίζοντα το 2060 κ.ά. αποτελούν ορισμένες από τις «νέες» αντιλαϊκές παραμέτρους της διαπραγμάτευσης και των συνεννοήσεων ανάμεσα στη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και Ευρωζώνη - ΔΝΤ.
Τα παραπάνω αποτυπώνονται στην προχτεσινή απόφαση του Συμβουλίου Γιούρογκρουπ. Οπως τονίζεται στην επίσημη ανακοίνωση, «η συμφωνία σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα για την επίτευξη του συμφωνημένου δημοσιονομικού στόχου για το 2018 (πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ), καθώς και μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας σε όρους κόστους, συμπεριλαμβανομένων περαιτέρω ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων για την αγορά εργασίας, το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και την άρση των εμποδίων για επενδύσεις». Την ίδια ώρα, η συγκυβέρνηση, σε ένα «ρεσιτάλ» κάλπικων υποσχέσεων και αποπροσανατολισμού, λέει ότι η διαχείριση του χρέους «αποτελεί εθνική επιτυχία» και ότι «στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων», κρύβοντας δηλαδή το προφανές, ότι η όποια ελάφρυνση του χρέους σημαίνει νέα βάρβαρα μέτρα και ένταση της εκμετάλλευσης για τους εργαζόμενους και μάλιστα με ορίζοντα δεκαετιών.

***

Σε αυτό το φόντο, η απόφαση - συμφωνία στο Γιούρογκρουπ, στις 5 Δεκέμβρη, φέρνει στην επιφάνεια τα μνημόνια διαρκείας, με πρώτο βήμα σε αυτήν την κατεύθυνση την «πλήρη εφαρμογή όλων των προαπαιτουμένων ενεργειών που σχετίζονται με τη δεύτερη αξιολόγηση και την ολοκλήρωση των ψηφοφοριών στη Βουλή που θα ανοίξουν το δρόμο για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) να εγκρίνει το συμπληρωματικό μνημόνιο».
Ταυτόχρονα, η απόφαση του Γιούρογκρουπ σε πολλαπλά επίπεδα ξεκαθαρίζει ότι η «συζήτηση» και τα αντιλαϊκά παζάρια αφορούν πλέον και την περίοδο που θα ακολουθήσει την προγραμματισμένη τυπική λήξη του τρέχοντος μνημονίου το 2018. Μεταξύ άλλων, προβλέπονται και τα παρακάτω:
«Για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους με βιώσιμο τρόπο μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος (σ.σ. του 3ου μνημονίου) οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους θεσμούς σε ένα μηχανισμό και σε διαρθρωτικά μέτρα που θα το διασφαλίζουν αυτό». Σε αυτό το πλαίσιο, «1 το κρατούμενο» είναι η παράταση του «δημοσιονομικού κόφτη», σε συνδυασμό με σειρά από άλλες διαρθρωτικές παρεμβάσεις που αναμένεται να εξειδικευθούν στη συνέχεια.
Τονίζεται ότι οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα, που θα επιτευχθούν το 2018, «πρέπει να διατηρηθούν σε μεσοπρόθεσμο διάστημα». Οι συζητήσεις πλέον περιστρέφονται γύρω από το χρονικό ορίζοντα των αντιλαϊκών στόχων. Μάλιστα, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Γιούρογκρουπ, Γ. Ντάισελμπλουμ, «υπάρχουν διαφορετικές απόψεις... Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι είναι για 3 χρόνια, άλλοι για 5 και άλλοι για 10 χρόνια», δηλαδή με ορίζοντα μέχρι το 2028, επί μία 10ετία μετά τη «λήξη» του 3ου μνημονίου.

***

Την ίδια ώρα, δίνουν τα «ρέστα» τους σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του κρατικού χρέους. Οπως διευκρίνισε ο επικεφαλής του ΕSM, Κλ. Ρέγκλινγκ, η εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων θα οδηγήσει σε συνολική μείωση του φορτίου του χρέους κατά περίπου 20 ποσοστιαίες μονάδες έως το 2060. «Τα μέτρα αυτά θα βελτιώσουν τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους», ισχυρίστηκε ο ίδιος. Ουσιαστικά, πρόκειται για «ασκήσεις επί χάρτου», καθώς οι προβλέψεις και μάλιστα σε τέτοιον ορίζοντα προσκρούουν σε μια σειρά από αβεβαιότητες. Ακόμη κι έτσι, το ποσοστό του κρατικού χρέους, ως προς το ΑΕΠ, ...«εκτιμάται» στο έτος 2060 και βρίσκεται πολύ πάνω από το «σημείο αναφοράς», που προβλέπεται στο «Σύμφωνο Σταθερότητας». Βέβαια, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι με την απόφαση του Γιούρογκρουπ «υπενθυμίζεται» η «σημασία μιας δημοσιονομικής πορείας που θα ευθυγραμμίζεται με τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις που ορίζει το πλαίσιο της ΕΕ».
Μάλιστα, ως πρόσθετο αντιλαϊκό εργαλείο και συμπληρωματικά με όλα τα προηγούμενα, το «πλαίσιο της ΕΕ» προβλέπει ειδικούς εποπτικούς ελέγχους μέχρις ότου αποπληρωθεί τουλάχιστον το 75% των δανείων που χορηγήθηκαν σε κάθε κράτος, μέσω των «μηχανισμών στήριξης».
Σε ό,τι αφορά τις μεσο-μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις για το κρατικό χρέος, θα αποφασιστούν μετά την προγραμματισμένη λήξη του τρέχοντος μνημονίου, με όρο και προϋπόθεση την απαρέγκλιτη τήρηση της αντιλαϊκής συμφωνίας και των μέτρων. Να σημειωθεί, εξάλλου, ότι η εν λόγω διαχείριση δεν κοστίζει στους δανειστές της Ευρωζώνης ούτε τσακιστή δεκάρα, ενώ τα «οφέλη» από τις επιμηκύνσεις και την «εξομάλυνση» των αποπληρωμών αφορούν στα τμήματα του εγχώριου κεφαλαίου, την ώρα που ο λαός θα συνεχίσει να ματώνει για τα πρωτογενή πλεονάσματα, πληρώνοντας ταυτόχρονα και το χρέος που δημιούργησαν το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις του.

Να σπάσει ο φαύλος κύκλος

Να σπάσει ο φαύλος κύκλος

«Εθνική επιτυχία» χαρακτήρισε την προχτεσινή απόφαση του Γιούρογκρουπ για το χρέος η κυβέρνηση και οι λέξεις που χρησιμοποιεί σίγουρα δεν είναι τυχαίες. Η συμφωνία για τα πρώτα μέτρα διευθέτησης του κρατικού χρέους συνιστά κλιμάκωση της αντιλαϊκής πολιτικής, αλλά και της κυβερνητικής προπαγάνδας, με δύο στόχους: Από τη μια να υπηρετηθεί αποτελεσματικά ο στόχος της καπιταλιστικής ανάκαμψης κι από την άλλη να καλλιεργηθούν προσδοκίες στο λαό ότι από τη διαχείριση του χρέους και την ανάκαμψη της οικονομίας έχει να ωφεληθεί ο ίδιος.
Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Σίγουρα όχι. Μια πρώτη απόδειξη είναι ότι για να υπάρξει συμφωνία για μερική διευθέτηση του χρέους, χρειάστηκε να προχωρήσουν τα αντιλαϊκά μέτρα του τρίτου μνημονίου, όπως για το PSI χρειάστηκε να εφαρμοστεί εξολοκλήρου το δεύτερο μνημόνιο. Με άλλα λόγια, απομείωση του κρατικού χρέους και «τροχοδρόμηση» σε πορεία ανάκαμψης σημαίνει αντιλαϊκά μέτρα, όπως αυτά που φόρτωσαν στην πλάτη του λαού όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις και που διατηρεί και επεκτείνει η σημερινή.
Μήπως, όμως, με αυτές τις αποφάσεις θα ανακουφιστεί ο λαός και θα ανοίξει ο δρόμος για την ανάκαμψη, την έξοδο από την κρίση;
Καταρχάς δεν μιλάμε για μείωση του χρέους, αλλά για ρύθμιση της αποπληρωμής του. Το χρέος, δηλαδή, παραμένει ως έχει και καλείται ο λαός να το πληρώσει σε βάθος χρόνου, σε ορίζοντα 50ετίας και βλέπουμε.
Επίσης, η ρύθμιση αυτή δεν θα μεταφραστεί σε ελάφρυνση των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων, αφού δεν προβλέπεται καμιά αποκατάσταση δικαιωμάτων, αύξηση δαπανών για κοινωνικές ανάγκες. Αντίθετα, οι δημοσιονομικοί «κόφτες» και οι στόχοι των πρωτογενών πλεονασμάτων καθορίζουν ένα πλαίσιο νέων περικοπών και μέτρων που θα πλήξουν τη λαϊκή οικογένεια. Η «ρύθμιση του χρέους» θα μεταφραστεί σε μεγαλύτερη κρατική στήριξη στους καπιταλιστές για να κάνουν επενδύσεις. Ηδη, ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ συναγωνίζονται για το ποιος θα εξασφαλίσει πιο ευνοϊκό για το κεφάλαιο επιχειρηματικό περιβάλλον, με εισφοροαπαλλαγές, φοροαπαλλαγές, ευνοϊκές ρυθμίσεις κ.λπ.
Και ερχόμαστε στο «τυράκι» που αφορά το στόχο της ανάκαμψης. Θα βγουν οι εργαζόμενοι, τα λαϊκά στρώματα κερδισμένα από την πορεία της ανάκαμψης; Θα πιάσουν τόπο οι θυσίες τους; Υπάρχει πείρα διεθνώς από τις χώρες που πέρασαν στη φάση της ανάκαμψης, με δεδομένο ότι πουθενά η ανάκαμψη αυτή δεν μπόρεσε να είναι δυναμική, ούτε βεβαίως για την Ελλάδα προβλέπεται κάτι τέτοιο.
Η πείρα αυτή είναι αρνητική ακόμα και για οικονομίες όπου η κρίση δεν είχε το ίδιο βάθος με την ελληνική. Η καπιταλιστική ανάκαμψη δεν θα φέρει ραγδαία μείωση της ανεργίας, που θα παραμείνει υψηλή, ενώ όσες θέσεις εργασίας δημιουργηθούν μέσα στο σημερινό περιβάλλον της εργασιακής ζούγκλας θα κυριαρχούνται από την εργασιακή περιπλάνηση, την εντατικοποίηση, την τρομοκρατία στους τόπους δουλειάς, την ανυπαρξία δικαιωμάτων. Υπάρχει εξάλλου πείρα από «δυναμικούς» κλάδους, όπως αυτός του Τουρισμού. Την ίδια ώρα, μάλιστα, που το κεφάλαιο απαιτεί περισσότερη εργασιακή «ευελιξία».
Αλλωστε, σε όλα αυτά στηρίζεται και θα στηριχθεί η ανάκαμψη, δηλαδή στην ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Η καπιταλιστική ανάκαμψη θα φέρει την ακόμα μεγαλύτερη συγκέντρωση της οικονομίας σε λιγότερα χέρια, σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, το ξαναμοίρασμα της πίτας ανάμεσά τους, πετώντας «έξω», και με παρεμβάσεις του αστικού κράτους (π.χ. ζητήματα φορολογίας), τους φτωχούς αυτοαπασχολούμενους, τις λαϊκές οικογένειες.
Με λίγα λόγια, οι απώλειες των εργαζομένων θα κατοχυρωθούν, ενώ η απειλή μιας νέας κρίσης εξαιτίας μιας μη δυναμικής ανάκαμψης θα κρέμεται πάνω απ' τα κεφάλια τους, απαιτώντας νέες υποχωρήσεις και θυσίες...
Επομένως, όσο ο λαός δεν επιλέγει άλλη διέξοδο και προοπτική έξω από τα όρια του υπάρχοντος συστήματος και της κυβερνητικής εναλλαγής, τόσο ευκολότερο είναι για το κεφάλαιο και τα κόμματά του να φτιάχνουν «εθνικά οράματα» και στόχους, να σέρνουν το λαό να υπερασπίζεται πολιτικές και μέτρα αλλότρια προς τα πραγματικά του συμφέροντα. Αυτός ο φαύλος κύκλος είναι που πρέπει να σπάσει.