12 Ιαν 2012

1961: Προίκα στην ΕΟΚ η αγροτική παραγωγή



1961: Προίκα στην ΕΟΚ η αγροτική παραγωγή
Μετά το ξεπούλημα της ελληνικής βιομηχανίας, η υπογραφή ένταξης στην ΕΟΚ σήμανε και την καταστροφή της αγροτικής οικονομίας
Στις 16 Σεπτέμβρη 1961άρχισαν και πάλι οι συζητήσεις μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των αρχών της ΕΟΚ για την ένταξη της χώρας μας στην Κοινότητα. Ηδη, στις 9 Ιούλη1961, είχε υπογραφεί η συμφωνία σύνδεσης, που ονομάστηκε Συμφωνία των Αθηνών. Το θέμα που κυριαρχούσε εκείνη την περίοδο στις συζητήσεις ήταν η τύχη των ελληνικών αγροτικών προϊόντων. Η άρχουσα τάξη και η κυβέρνηση Καραμανλή, έχοντας ξεπουλήσει, ήδη, την όποια προοπτική βιομηχανικής ανάπτυξης της Ελλάδας, παρουσίαζαν την αγροτική παραγωγή της χώρας ως την προίκα που θα έδιναν στην ΕΟΚ για να τους δεχθεί στους κόλπους της. Μέσα στον ορυμαγδό της αστικής προπαγάνδας, που υποσχόταν στον ελληνικό ότι στην ΕΟΚ θα φάει με «χρυσά κουτάλια», ακουγόταν και μια άλλη φωνή. Η φωνή των κομμουνιστών, που δρούσαν τότε μέσα απ' την ΕΔΑ, η φωνή της προοδευτικής διανόησης. Κορυφαίος εκπρόσωπός της εκείνη την εποχή ήταν ο Νίκος Κιτσίκης, διακεκριμένος επιστήμονας διεθνούς εμβέλειας, με συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση και στους δημοκρατικούς αγώνες του λαού μας, βουλευτής της ΕΔΑ απ' το 1958.
Τον Οκτώβρη του 1961 δημοσιεύθηκε άρθρο του Ν. Κιτσίκη με τον εύγλωττο τίτλο: «Η θανάσιμη περίπτυξις της Κοινής Αγοράς», όπου, μεταξύ των άλλων, έγραφε:
«Οπωσδήποτε η Ελλάς εγκατέλειψε κάθε ελπίδα εκβιομηχανίσεως και παρεδόθη εις την ΕΟΚ, με τον ισχυρισμόν ότι εξυπηρετεί την αγροτικήν της οικονομίαν. Αλλά η αγροτική μας οικονομία έχει μεγάλην καθυστέρησιν, μέγα κόστος παραγωγής, ενώ η αγροτική οικονομία της ΕΟΚ έχει μονοπωλιακήν συγκρότησιν και μεγάλην υπεροχήν.
Η Ιταλία και η Γαλλία εντείνουν εις μέγα βαθμόν την καλλιέργειαν των οπωροκηπευτικών, γεγονός όπερ δημιουργεί σοβαρά προβλήματα διά τα όμοια προϊόντα της χώρας μας.
Η γεωργική μας παραγωγή θα διατρέξη αγωνιώδη περιπέτειαν και θα βρίσκεται πάντοτε κάτω από τον έλεγχον των ξένων. Η Συμφωνία Αθηνών, όχι μόνο δεν προωθεί τας εξαγωγάς των γεωργικών μας προϊόντων, αλλά και δι' αυτά αντιμετωπίζει το πρόβλημα του υψηλού κόστους, πολύ υψηλοτέρου του κόστους παραγωγής των ανεπτυγμένων χωρών, χωρίς να το θεραπεύη. Οταν εις την Γαλλίαν, όπου το κόστος παραγωγής είναι ασυγκρίτως κατώτερον του ελληνικού, δημιουργούνται κρίσεις της γεωργικής οικονομίας, όπως η προ ολίγων μηνών, εκ του λόγου ότι αι τιμαί πωλήσεως των γεωργικών προϊόντων δεν ικανοποιούν τους παραγωγούς συγκριτικά με το κόστος παραγωγής, διότι δεν καλύπτουν τα έξοδα, πώς είναι δυνατόν να γίνη ανταγωνιστική η γεωργική μας παραγωγή;».
Λόγια προφητικά.

Μύθοι και αλήθειες για το ρόλο της Ενωσης Κέντρου


Μύθοι και αλήθειες για το ρόλο της Ενωσης Κέντρου
Η κυβερνητική και ευρύτερα πολιτική κρίση, του Ιούλη του 1965, συντάραξε την Ελλάδα για δύο, σχεδόν, ολόκληρα χρόνια, χωρίς όπως φαίνεται κανένας από τους πρωταγωνιστές της να έχει προβλέψει τις διαστάσεις που θα έπαιρνε. Αν και υπέβοσκε για αρκετό χρονικό διάστημα ξέσπασε - φανερά πλέον - στις 15 Ιούλη 1965 και κράτησε ως το Απριλιανό πραξικόπημα των συνταγματαρχών του 1967. Ως αιτία της εμφανίζεται η άρνηση του παλατιού να δεχτεί την αντικατάσταση του υπουργού Αμυνας, Π. Γαρουφαλιά, από τον τότε πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου. Στην πραγματικότητα όμως αυτό ήταν η κορυφή του παγόβουνου, αν όχι το αναγκαίο, για τους εμπλεκόμενους στην κρίση, πρόσχημα. Είναι γνωστό άλλωστε πως ο αρχηγός της Ενωσης Κέντρου συζητούσε με το μονάρχη και άλλες εναλλακτικές λύσεις που θα οδηγούσαν στην αντικατάσταση μεν του Γαρουφαλιά, αλλά από κάποιο άλλο πρόσωπο, όχι όμως από τον τότε πρωθυπουργό. Τελικά αυτός ο συμβιβασμός δεν επιτεύχθηκε. Ο Γ. Παπανδρέου επανήλθε στις αρχικές του θέσεις να αντικαταστήσει ο ίδιος τον Γαρουφαλιά στο υπουργείο Αμυνας κι όπως ήταν φυσικό συνάντησε την άρνηση του παλατιού και όσων βρίσκονταν πίσω του - ντόπιων και ξένων - που ήθελαν τον απόλυτο έλεγχο στα "στεγανά" του κρατικού μηχανισμού. Ετσι, στις 15/7/1965, ο πρωθυπουργός, προφανώς για να ασκήσει πίεση, υπέβαλε στον τότε βασιλιά Κωνσταντίνο, την παραίτηση της κυβέρνησής του, ο μονάρχης την αποδέχτηκε χωρίς πολύ καν συζήτηση κι από το σημείο αυτό οι αντιδράσεις ήταν αλυσιδωτές. Παλατιανές κυβερνήσεις χωρίς λαϊκό έρεισμα, ευρείας έκτασης αποσκιρτήσεις βουλευτών του Κέντρου, έντονο παρασκήνιο με τη φανερή συμμετοχή του ντόπιου και ξένου κατεστημένου, αλλά και τεράστια λαϊκή αγανάκτηση με καθημερινές διαδηλώσεις στους δρόμους ήταν η συνήθης εικόνα των ημερών για όλο το διάστημα εκείνου του καλοκαιριού.
Ο Μύθος των μύθων
Το πρώτο και βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι αν μπορούσε αυτή η κρίση να αποφευχτεί, αν δηλαδή ήταν δυνατόν να υπάρξει συμβιβασμός ανάμεσα στο παλάτι και την κυβέρνηση. Εχει υποστηριχτεί - κατ' επανάληψη και για χρόνια ολόκληρα - ότι ένας τέτοιος συμβιβασμός ήταν αδύνατος. Και θα ήταν πραγματικά αδύνατος αν το κόμμα του Γ. Παπανδρέου είχε δείξει κάποια δείγματα ότι ήθελε τη δημοκρατική αναζωογόνηση της χώρας, την κατάργηση των στεγανών στον κρατικό μηχανισμό, την εξάλειψη των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου, την κατάργηση με άλλα λόγια του μετεμφυλιακού καθεστώτος και την εγκαθίδρυση ενός άλλου, αστικού μεν, αλλά που να εμπεριέχει καλύτερα, σε σχέση με πριν, στοιχεία της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Δε συνέβαινε όμως κάτι τέτοιο, παρόλο που εκ των υστέρων επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί μια τέτοια εντύπωση.
Ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου εμφάνιζε την παραίτηση της κυβέρνησής του ως πράξη υπεράσπισης της "τιμής της Δημοκρατίας". Και οι οπαδοί του, τοτινοί και τωρινοί, παρουσίαζαν και παρουσιάζουν τον επονομαζόμενο "Γέρο της Δημοκρατίας" ως αποφασισμένο - με την πράξη του εκείνη της παραίτησης - να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με τη μοναρχία, να εξυγιάνει και να εκδημοκρατίσει την πολιτική ζωή του τόπου μ' ό,τι αυτό σήμαινε και μ' όποιο κόστος κι αν είχε. Πρόκειται για το μύθο των μύθων κι όχι για την ιστορική αλήθεια. Και δεν είναι το αντιλαϊκό πολιτικό παρελθόν του Γ. Παπανδρέου που μας κάνει να αμφισβητούμε τους παραπάνω ισχυρισμούς του ιδίου και των οπαδών του. Είναι ο ίδιος ο βίος και η πολιτεία της Ενωσης Κέντρου τόσο στην αντιπολίτευση, όσο και στην κυβέρνηση που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο να πιστέψουμε πως ο "Γέρος της Δημοκρατίας" και το κόμμα του ήταν όπως παρουσιάζονται.
Τι ήταν η Ενωση Κέντρου
Για να κατανοήσουμε ολοκληρωμένα την παραπάνω επισήμανση χρειάζεται να σταθούμε λίγο περισσότερο στο τι ήταν το κόμμα της Ενώσεως Κέντρου, πως δημιουργήθηκε και πως πολιτεύτηκε μέχρι να καταφέρει να φτάσει στην κυβερνητική εξουσία.
Η Ενωση Κέντρου δημιουργήθηκε λίγο πριν τις εκλογές της 29ης Οκτώβρη 1961, τις γνωστές ως εκλογές της βίας και νοθείας. Ηταν ένα πολυσυλλεκτικό σχήμα, ένα πραγματικό συνονθύλευμα το οποίο αποτελέστηκε από τους φιλελεύθερους του Σ. Βενιζέλου, τους πλαστηρικούς της ΕΠΕΚ του Σ. Παπαπολίτη, τους Αγροτιστές του Α. Μπαλτατζή, τη Νέα Πολιτική Κίνηση των Μητσοτάκη, Νόβα, Γ. Μαύρου κ.ά., την ομάδα του Γ. Παπανδρέου, τον σοσιαλίζοντα Ηλ. Τσιριμώκο, τον καθαρώς δεξιογενή Στ. Στεφανόπουλο και άλλους.
Η δημιουργία αυτού του κόμματος ήταν μια έντονη εσωτερική ανάγκη του συστήματος και για το λόγο αυτό η ντόπια ολιγαρχία με τους Αμερικάνους κατέβαλαν τεράστιες προσπάθειες για να καταφέρουν να το δουν να στέκεται στα πόδια του. Το βεβαιώνει, μεταξύ άλλων, ο Κ. Καραμανλής όταν μέσω του ιστοριογράφου του, Μ. Ζενεβουά, μας πληροφορεί ότι μετά τις εκλογές του 1958 αρνήθηκε να δεχτεί τον Γ. Παπανδρέου στις γραμμές της ΕΡΕ, παρόλο που ο τελευταίος το επιθυμούσε διακαώς. Μάλιστα σε μια συνάντηση των δύο, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας αρνούμενος την προσχώρηση στην ΕΡΕ του μετέπειτα αρχηγού της Ενωσης Κέντρου, φέρεται να δικαιολόγησε ως εξής την άρνησή του: "Θα εξασθενούσατε έτσι μιαν εθνική αντιπολίτευση που η χώρα επίσης χρειάζεται. Δύο ισχυρά κόμματα, το ένα στην εξουσία, το άλλο εξασφαλίζοντας - για το γενικό καλό - ένα ισορροπημένο αντίβαρο, το ένα διαδεχόμενο το άλλο και ξαναπαίρνοντας τα ηνία όταν η φθορά της εξουσίας θα επέβαλε μιαν αλλαγή, ιδού ο υγιής κοινοβουλευτισμός που ονειρεύομαι. Και γι' αυτό εύχομαι το σχηματισμό ενός συμπαγούς κόμματος του Κέντρου, ικανού να ενώσει τα ανομοιογενή στοιχεία του" (Μ. Ζενεβουά: "Η Ελλάς του Καραμανλή", σελ. 208).
Η Ενωση Κέντρου ήταν, επίσης, ένα κόμμα που φτιάχτηκε για να ανακόψει την ανοδική πορεία της ΕΔΑ που, ας σημειωθεί, στις εκλογές του 1958 είχε αναδειχτεί στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το γεγονός αυτό το παραδέχεται χωρίς περιστροφές ο Α. Παπανδρέου ο οποίος γράφει για την περίοδο που γεννήθηκε το κόμμα του πατέρα του: "Η αμερικανική στρατηγική στην Ελλάδα αυτή την περίοδο, είχε δύο βασικές επιδιώξεις. Η πρώτη ήταν η εκλογική εξόντωση της ΕΔΑ. Η δεύτερη, ήταν η προβολή ενός μεγάλου, αλλά μειοψηφούντος κόμματος του Κέντρου" (Α. Παπανδρέου: "Η Δημοκρατία στο Απόσπασμα", σελ. 156-157).
Η Ενωση Κέντρου, λοιπόν φτιάχτηκε για να στηρίξει το αστικό μετεμφυλιακό καθεστώς και όχι για να το αλλάξει. Φτιάχτηκε για να μπορέσει να περπατήσει ένα δικομματικό πολιτικό σύστημα που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα του ντόπιου και ξένου κατεστημένου και όχι για να τ' αμφισβητήσει. Κι ανταποκρίθηκε σ' αυτό της το ρόλο με μέγιστη επάρκεια.
Η άνοδος στην κυβερνητική εξουσία και ο "Ανένδοτος"
Το κόμμα του Κέντρου έφτασε στην κυβερνητική εξουσία παίρνοντας τη σχετική πλειοψηφία του εκλογικού σώματος (42,04%) στις εκλογές της 3ης Νοέμβρη 1963 και την απόλυτη (52,72%) στις εκλογές της 16ης Φλεβάρη 1964. Προηγουμένως όμως ακολούθησε μια πολιτική τακτική που έχει μείνει στην ιστορία με την επωνυμία "Ανένδοτος αγώνας". Ορισμένοι μάλιστα τον αποκαλούσαν διμέτωπο αγώνα, εναντίον και της Δεξιάς και της Αριστεράς. Στην πραγματικότητα ήταν ένας αγώνας μονομέτωπος, που αποσκοπούσε στην όσο το δυνατό μεγαλύτερη συρρίκνωση της δύναμης της ΕΔΑ. Ηταν μια προσπάθεια να αφαιρεθεί πάση θυσία από την ΕΔΑ η δυνατότητα να καρπωθεί εξ ολοκλήρου η ίδια τη λαϊκή αγανάκτηση που γέννησαν οι εκλογές της βίας και της νοθείας του '61, η δράση των λεγόμενων παρακρατικών οργανώσεων και του "κράτους του χωροφύλακα". Κι ήταν τέλος μια προσπάθεια για να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η ενότητα των ετερόκλητων δυνάμεων της Ενωσης Κέντρου. "Αν δε γινόταν ο Ανένδοτος - έλεγε ο Γ. Παπανδρέου μιλώντας στην Πάτρα, στις 1/7/1962 - το Κέντρο θα διαλυόταν και θα επήρχετο η πόλωσις" (Σπ. Λιναρδάτου: "Από τον Εμφύλιο στη Χούντα", τόμος Δ' σελ 167). Επίσης στις 18/3/1963 έγραφε ο ίδιος στον Βασιλιά Παύλο: "Η ΕΔΑ έχει υποστεί βαρύτατα πλήγματα από τον αγώνα της Ενώσεως Κέντρου. Με τον αγώνα μας έχει συντελεστή ο επαναπατρισμός της Δημοκρατίας, την οποία εκαπηλεύετο η ΕΔΑ. Και η Νεότης την οποία άλλοτε παρέσυρεν η Ακρα Αριστερά, έχει στρατευθεί σήμερον κάτω από την ιδικήν μας σημαία. Και είναι το γεγονός αυτό αληθώς ιστορική υπηρεσία της Ενώσεως Κέντρου υπέρ του Εθνους και της Δημοκρατίας" (στο ίδιο, σελ 220). Οι... ιστορικές αυτές υπηρεσίες για τις οποίες καυχιέται ο Γ. Παπανδρέου ήταν επαρκείς για το κατεστημένο, ώστε να εμπιστευτεί στο κόμμα του την κυβερνητική εξουσία. Κι αφού του την εμπιστεύτηκε ζήτησε νέα ανταλλάγματα βρίσκοντας ανθρώπους πρόθυμους να του τα δώσουν.
Οι "σημαιοφόροι" της Δημοκρατίας
Πολλοί ιστοριογράφοι της εποχής, αστικών και μικροαστικών αντιλήψεων, αφήνουν να διαφανεί ότι τους διακατέχει κάποιο δέος όταν αναφέρονται στη μικρή περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από το Κέντρο ισχυριζόμενοι ότι έγιναν βήματα εκδημοκρατισμού, που το παλάτι και οι ξένοι δεν άφησαν να ολοκληρωθούν. Στην πραγματικότητα εκείνο που έγινε ήταν ένα φτιασίδωμα του καθεστώτος, έτσι ώστε αυτό να "χαλαρώσει" λιγάκι την πολιτική του μαστιγίου που ακολουθούσε επί ΕΡΕ και να βάλει σε δεύτερη μοίρα κάποιες από τις πλέον βάρβαρες λειτουργίες του, που προκαλούσαν το λαϊκό αίσθημα και δε γίνονταν άλλο ανεκτές. Τα "στεγανά" στον κρατικό μηχανισμό διατηρήθηκαν και το υπουργείο Εθνικής Αμυνας παραδόθηκε στον "αποστάτη του ανένδοτου αγώνα", αλλά έμπιστο του Παλατιού Π. Γαρουφαλιά, πράγμα που σήμαινε πως οι ένοπλες δυνάμεις ήταν το στεγανό διαμέρισμα υπό την κυριότητα της μοναρχίας και των Αμερικανών. Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ορίστηκε ο παλιός ηγέτης της Δεξιάς, Στ. Στεφανόπουλος. Υπουργός των Εξωτερικών ο Στ. Κωστόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς εκπροσώπους του μεγάλου κεφαλαίου. Πρόεδρος της Βουλής ορίστηκε ο άνθρωπος των ανακτόρων, Γ. Νόβας, κ.ο.κ. Σε ό,τι αφορά τα εθνικά θέματα και το Κυπριακό, η κυβέρνηση του Κέντρου ακολούθησε φιλοατλαντική πολιτική και σ' ό,τι αφορά το εσωτερικό, δεν έπαψε να έχει στο στόχαστρο την Αριστερά. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι σχεδίαζε να θέσει εκτός νόμου τη Νεολαία Λαμπράκη, αλλά προβληματιζόταν ότι μια τέτοια ενέργεια δε θα έφερνε αποτέλεσμα, γιατί η οργάνωση αυτή θα περνούσε με άλλο όνομα στην ΕΔΑ.
Οι μύθοι λένε δεν κρατάνε αιώνια. Αυτό είναι σωστό. Ομως όσο κρατάνε, πέρα από το ότι παραποιούν την ιστορική αλήθεια, αλλοιώνουν ταυτόχρονα και τη λαϊκή συνείδηση. Ετσι δεν είναι καθόλου τυχαίο που η Ενωση Κέντρου ντύθηκε - και με τη βοήθεια του κατεστημένου - με το μανδύα της δημοκρατίας μετά τα Ιουλιανά. Ο Α. Παπανδρέου παραδέχεται στο προαναφερόμενο βιβλίο του (σελ. 259) ότι η δημοτικότητα του πατέρα του ήταν μειωμένη πριν τα Ιουλιανά, αλλά άρχισε να ανεβαίνει μετά απ' αυτά. Και ο Μ. Παπακωνσταντίνου επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές, ότι ενισχύθηκαν δηλαδή τα λαϊκά ερείσματα του Κέντρου μετά την αποπομπή του από την κυβέρνηση (Μ. Παπακωνσταντίνου: "Η Ταραγμένη εξαετία", τόμος Β' σελ. 180-181, 189 και αλλού). Χρησιμοποίησε όμως αυτή τη δύναμη ως διαπραγματευτικό ατού για να ενισχύσει τη θέση του μέσα στο κατεστημένο. Κι απόδειξη ότι δεν ήταν αντίπαλος του κατεστημένου - ανάμεσα στα άλλα - είναι και το γεγονός ότι το Δεκέμβρη του 1966 ο Γ. Παπανδρέου προχώρησε σε παρασκηνιακές συνεννοήσεις με το παλάτι και την ΕΡΕ και συμφώνησε μαζί τους την από κοινού στήριξη της συντηρητικής κυβέρνησης Παρασκευόπουλου. Αυτή είναι η πραγματικότητα.
Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ


Οι εκλογές της βίας και της νοθείας του 1961


Οι εκλογές της βίας και της νοθείας του 1961
«Η κυβέρνησις, εκτιμώσα την διεθνή κατάστασιν, εν συνδυασμώ με την δημιουργηθείσαν εν τη χώρα ψυχολογίαν, απέφασισε να εισηγηθή διά του προέδρου αυτής εις τον ανώτατον άρχοντα, την άμεσον διάλυσιν της Βουλής και προκήρυξιν εκλογών, ως και την διενέργειαν αυτών υπό υπηρεσιακής Κυβερνήσεως»1.
Ηταν 19 Σεπτέμβρη του1961, όταν μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού Συμβουλίου έφτανε στους δημοσιογράφους η παραπάνω ανακοίνωση. Κανείς δεν εξεπλάγη. Οι προετοιμασίες για διενέργεια εκλογών είχαν αρχίσει από τις αρχές του έτους και ο χρόνος τους προσδιοριζόταν ανεπισήμως για το φθινόπωρο2. Ετσι, όταν ανακοινώθηκε η διάλυση της Βουλής οι πάντες ήταν προετοιμασμένοι.
Η 19η Σεπτέμβρη 1961 αποδείχτηκε μια πολύ δύσκολη ημέρα για τους δημοσιογράφους. Το βράδυ κλήθηκαν από τον Γεώργιο Παπανδρέου ο οποίος και τους ανακοίνωσε την ίδρυση της Ενωσης Κέντρου ως ενιαίο κόμμα. Επρόκειτο για ένα πολυσυλλεκτικό σχήμα αποτελούμενο από τους Φιλελεύθερους του Σ. Βενιζέλου, τους Πλαστηρικούς της ΕΠΕΚ του Σ. Παπαπολίτη, τους Αγροτιστές του Α. Μπαλτατζή, τη Νέα Πολιτική Κίνηση των Μητσοτάκη, Νόβα, Γ. Μαύρου κ.ά, την ομάδα του Γ. Παπανδρέου, το σοσιαλίζοντα Ηλ. Τσιριμώκο, το γνήσιο δεξιογενή Στ. Στεφανόπουλο και άλλους. Λίγες ημέρες αργότερα ο Γ. Παπανδρέου δήλωνε δημοσίως πως άμεση επιδίωξη της Ενωσης Κέντρου ήταν να περιορίσει την ΕΔΑ σε ποσοστό μικρότερο του 20%, ώστε να πάψει να αποτελεί ρυθμιστικό παράγοντα και να μπορούν «τα δύο εθνικόφρονα κόμματα να παλαίουν εντός των πλαισίων της Δημοκρατίας»3.
Από τη μεγάλη συγκέντρωση του Π.Α.Μ.Ε. στο κέντρο της Αθήνας
Στις 20 Σεπτέμβρη, ώρα 10.45 π.μ. ο Κ. Καραμανλής έφτασε στα Ανάκτορα όπου και υπέβαλλε την παραίτηση της κυβερνήσεώς του στο βασιλιά Παύλο, υποβάλλοντάς του ταυτόχρονα προς υπογραφή το διάταγμα με το οποίο οι εκλογές προσδιορίζονταν χρονικά για τις 29 Οκτώβρη. Οσον αφορά το σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης για τη διενέργεια των εκλογών ο Κ. Καραμανλής εισηγήθηκε στο βασιλιά, επικεφαλής της να είναι ο Θρ. Τσακαλώτος. «Του υπέδειξα -γράφει4- τον στρατηγόν Τσακαλώτον, διότι υπήρχαν πληροφορίαι ότι οι αντίπαλοί μου, και ιδίως η Αριστερά, φοβούμενοι τας εκλογάς θα προεκάλουν κατά την προεκλογική περίοδον ταραχάς, διά να τας ματαιώσουν ή να έχουν επιχειρήματα να τας διαβάλουν». Οι ισχυρισμοί περί σχεδιαζόμενων ταραχών από μέρους της Αριστεράς, ασφαλώς ηχούν φαιδρά, ιδιαίτερα δε αν ληφθούν υπόψην οι συνθήκες υπό τις οποίες διεξήχθησαν οι εκλογές. Εν πάση περιπτώσει το σχέδιο της πρωθυπουργοποίησης του Τσακαλώτου δεν είχε αίσιο τέλος και το απόγευμα της 20ής Σεπτέμβρη ενώπιον του «ανώτατου άρχοντα» και του παραιτηθέντος πρωθυπουργού ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών όρκισε υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον Κ. Δόβα, στρατηγό εν αποστρατεία και αρχηγό του στρατιωτικού οίκου του βασιλιά.
Η χώρα έμπαινε πλέον σε μια επεισοδιακή και από τις πιο πολυσυζητημένες και αμφιλεγόμενες προεκλογικές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας της. Για να μπορέσουμε όμως να αντιληφθούμε πώς συνέβηκε αυτό οφείλουμε να πάμε λίγο πίσω, στα όσα προηγήθηκαν...
Στόχος η συντριβή της ΕΔΑ

Η κυβέρνηση της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενωσης (ΕΡΕ) του Κ. Καραμανλή που, τυπικά, παραιτήθηκε στις 20 Σεπτέμβρη του 1961 είχε προκύψει από της εκλογές της 11/5/1958. Σ' εκείνες τις εκλογές το κόμμα της ΕΡΕ συγκέντρωσε το 41,16% του εκλογικού σώματος, ενώ η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) αναδείχτηκε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με ποσοστό 24,42%. Την τρίτη θέση κατέλαβε το κόμμα των Φιλελευθέρων που το συνδιοικούσαν ο Γεώργιος Παπανδρέου με το Σοφοκλή Βενιζέλο, ενώ τέταρτη με ποσοστό 10,62% ήρθε η Προοδευτική Αγροτική Δημοκρατική Ενωση (ΠΑΔΕ), ένας συνασπισμός μικρών κομμάτων αποτελούμενος από το Κόμμα Προοδευτικών (ΚΠ) του Σπ. Μαρκεζίνη, το Κόμμα Αγροτών Εργαζομένων (ΚΑΕ) του Αλ. Μπαλτατζή, την Εθνική Προοδευτική Ενωση (ΕΠΕΚ) του Σ. Παπαπολίτη και το Δημοκρατικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού (ΔΚΕΛ) που μετά το θάνατο του Αλ. Σβώλου και του Γ. Καρτάλη είχε αρχηγό του τον Στ. Αλλαμανή. Τέλος, την πέμπτη θέση, με ποσοστό 2,94%, βρέθηκε η Ενωση Λαϊκών Κομμάτων (ΕΛΚ), ένας εκλογικός συνασπισμός στον οποίο, μεταξύ άλλων συμμετείχαν το παλιό Λαϊκό Κόμμα με συναρχηγούς τον Π. Κανελλόπουλο και τον Κ. Τσαλδάρη, το Λαϊκό Κοινωνικό Κόμμα με αρχηγό το Στ. Στεφανόπουλο και το Κόμμα Εθνικοφρόνων του Θ. Τουρκοβασίλη5.
Η άνοδος της ΕΔΑ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε συνδυασμό με τις αποσυνθετικές τάσεις που επικρατούσαν στο χώρο των κομμάτων του Κέντρου προκάλεσαν πονοκέφαλο τόσο στην ντόπια ολιγαρχία όσο και στον ξένο παράγοντα. Σε επιστολή του, την 1/7/1958, προς το βασιλιά Παύλο ο Σ. Βενιζέλος έκανε λόγο για «μίαν ανησυχαστικήν διόγκωσιν της ΕΔΑ, της οποίας το ποσοστόν 24% είναι ακόμη μεγαλύτερον από ό,τι ενεφανίσθη». Και πρόσθετε: «Πάντως, γεγονός είναι, ότι εις ουδεμίαν στιγμήν προεβλέψαμεν την ΕΔΑ ως δεύτερον κόμμα και η ευθύνη βαρύνει όλους μας»6. Στο ίδιο πνεύμα ο Κ. Καραμανλής γράφει ότι «το αποτέλεσμα των εκλογών του 1958 προεκάλεσεν εις την κοινήν γνώμην ένα μούδιασμα και ανησυχίες διά το μέλλον»7. Στην πραγματικότητα δεν ήταν η κοινή γνώμη που ανησυχούσε, αλλά το οικονομικοπολιτικό κατεστημένο το οποίο και φρόντισε να αντιδράσει άμεσα. Ετσι, την επομένη των εκλογών συγκροτήθηκαν μια σειρά μηχανισμοί αντιμετώπισης του λεγόμενου κομμουνιστικού κινδύνου που, για τους κρατούντες, συνιστούσε η ΕΔΑ και λίγο αργότερα δεν άργησε να ανθίσει το λεγόμενο παρακράτος, η σκοτεινή δηλαδή δραστηριότητα των κρατικών μηχανισμών, που δημιουργούσαν και συντηρούσαν πλήθος ολιγάριθμων αντικομουνιστικών οργανώσεων από ακροδεξιά, φασιστικά και κακοποιά στοιχεία, με στόχο την τρομοκράτηση των κομμουνιστών, των αριστερών και προοδευτικών πολιτών.
Σε μια μαρτυρία του ο γνωστός ιδεολογικός εγκέφαλος της χούντας Σ. Κωνσταντόπουλος αναφέρει ότι ύστερα από συσκέψεις που έγιναν με διάφορους παράγοντες ο Κ. Καραμανλής συγκρότησε μία αφανή επιτροπή «εις την οποίαν συμμετείχον διακεκριμένοι διανοούμενοι, διά την παρακολούθησιν, την θεωρητικήν και πολιτικήν του κομμουνιστικού προβλήματος». Στην επιτροπή αυτή -πάντα κατά τον Σ. Κωνσταντόπουλο- συμμετείχε και ο μετέπειτα δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος8.
Τον Ιούλη του 1959 ιδρύθηκε η Γενική Διεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας (ΓΔΕΑ) που είχε ως αντικείμενό της το συντονισμό των υπηρεσιών του κράτους που ασχολούνται με τη δίωξη της Αριστεράς. Για τον ίδιο σκοπό στις 30/8/1960 συγκροτήθηκε η Δευτεροβάθμια Επιτροπή Πληροφοριών και Διαφωτίσεως που ήταν υπό την εποπτεία του αρχηγού ΓΕΕΘΑ και στην οποία συμμετείχαν ο αρχηγός ΓΕΣ, οι αρχηγοί των Σωμάτων Ασφαλείας, οι διοικητές της ΚΥΠ και της ΓΔΕΑ, καθώς και εκπρόσωπος της Υπηρεσίας Πληροφοριών του υπουργείου Προεδρίας9.
Παράλληλα με αυτά τα μέτρα η οικονομική ολιγαρχία και ο ξένος παράγοντας δραστηριοποιούνταν και στο πολιτικό πεδίο για την αντιμετώπιση της ΕΔΑ. «Η αμερικανική στρατηγική στην Ελλάδα αυτή την περίοδο -γράφει ο Ανδρέας Παπανδρέου10- είχε δύο βασικές επιδιώξεις. Η πρώτη ήταν η εκλογική εξόντωση της ΕΔΑ. Η δεύτερη, ήταν η προβολή ενός μεγάλου αλλά μειοψηφούντος κόμματος του κέντρου».
Προς την κατεύθυνση συγκρότησης ενός ενιαίου κόμματος του Κέντρου ούτως ώστε να μπορέσει να εδραιωθεί και να λειτουργήσει ένα δικομματικό πολιτικό σύστημα, εργαζόταν και ο Κ. Καραμανλής. Γι' αυτό, όταν μετά τις εκλογές του 1958 ο Γ. Παπανδρέου θέλησε να προσχωρήσει στην ΕΡΕ, ο Καραμανλής τον απέτρεψε λέγοντάς του: «Θα εξασθενούσατε (σ.σ. με την προσχώρηση στην ΕΡΕ) έτσι, μιαν εθνική αντιπολίτευση που η χώρα επίσης χρειάζεται. Δύο ισχυρά κόμματα, το ένα στην εξουσία, το άλλο εξασφαλίζοντας -για το γενικό καλό- ένα ισορροπημένο αντίβαρο, το ένα διαδεχόμενο το άλλο και ξαναπαίρνοντας τα ηνία όταν η φυσική φθορά της εξουσίας θα επέβαλε μιαν αλλαγή, ιδού ο υγιής κοινοβουλευτισμός που ονειρεύομαι. Και γι' αυτό εύχομαι τον σχηματισμό ενός συμπαγούς κόμματος του Κέντρου, ικανού να ενώση τα ανομοιογενή στοιχεία του»11.
Γ. Παπανδρέου: Θα πάρουμε τις εκλογές με το χωροφύλακα!
Το καθεστώς της βίας του κράτους και του παρακράτους κατά της Αριστεράς δεν ήταν μόνο εν γνώσει της ΕΡΕ. Το γνώριζαν και το ενέκριναν και οι ηγέτες του Κέντρου, ενώ ένθερμος οπαδός του υπήρξε ο Γ. Παπανδρέου. Ο Κ. Καραμανλής αναφέρει ότι από το καλοκαίρι του 1959 ο Γ. Παπανδρέου του πρότεινε συνεργασία και καθιέρωση του πλειοψηφικού για την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου και την εκκαθάριση του κεντρώου χώρου από τον Σ. Βενιζέλο, τον οποίο ο Παπανδρέου θεωρούσε βασικό ανταγωνιστή του. Κι όταν η συζήτηση ήρθε στο χρόνο των εκλογών δε δίστασε να επισημάνει στον αρχηγό της ΕΡΕ ότι «αν δε βοηθούν πολύ τα πράγματα, ημπορεί να μας βοηθήσουν οι χωροφύλακες»12...
Την ίδια άποψη, ο φερόμενος ως «γέρος της Δημοκρατίας», εξέφραζε και στους συνεργάτες του, στους οποίους έλεγε χωρίς δισταγμό13: «Θα κάνωμεν πολιτικήν και εκλογικήν συνεργασίαν με τον Καραμανλήν. Τα στρατόπεδα θα είναι δύο: από το ένα μέρος θα είναι οι εθνικόφρονες και από το άλλο οι κομμουνισταί. Θα κάνωμεν τας εκλογάς με τους χωροφύλακές και με το πιστόλι στο χέρι». Τα δύο στρατόπεδα για τα οποία κάνει λόγο ο Γ. Παπανδρέου παραπέμπουν σ' ένα εκτρωματικό εκλογικό σύστημα που προωθούσαν εκείνη την εποχή οι Αμερικανοί στην Ελλάδα, το περιβόητο σύστημα των «συγγενών κομμάτων». Οπως μας πληροφορεί ο Α. Παπανδρέου14, βάσει αυτού του συστήματος τα κόμματα θα χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες, στα εθνικόφρονα και μη εθνικόφρονα. Τα κόμματα θα δρούσαν ανεξάρτητα, αλλά όλες οι βουλευτικές έδρες θα πήγαιναν στην κατηγορία που θα συγκέντρωνε το μεγαλύτερο αριθμό ψήφων. Η τελική κατανομή των εδρών στα κόμματα της νικήτριας κατηγορίας θα γινόταν αναλογικά.
Το σύστημα των συγγενών κομμάτων τελικά δεν υιοθετήθηκε. Ομως οι εκλογές έγιναν όπως τις περιέγραφε ο Γ. Παπανδρέου: Με το πιστόλι και το χωροφύλακα! Ηταν οι εκλογές της βίας και της νοθείας της 29ης Οκτώβρη 1961.
Οταν «ψηφίζουν» τα δέντρα...
Οι εκλογές της 29ης Οκτώβρη διεξήχθησαν με σύστημα ενισχυμένης αναλογικής που για την είσοδο στη δεύτερη κατανομή προέβλεπε ποσοστά 15% για τα αυτοτελή κόμματα, 25% για συνασπισμούς αποτελούμενους από δύο κόμματα και 30% για συνασπισμούς περισσοτέρων από δύο κομμάτων. Οι συνθήκες κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας κάτω από τις οποίες έγιναν οι εκλογές ήταν απερίγραπτες. Ολη δε αυτή την τρομοκρατία την υπέστη κυρίως το ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος) που ήταν ο συνασπισμός της ΕΔΑ και του Εθνικού Αγροτικού Κόμματος (ΕΑΚ). «Οι υποψήφιοι του ΠΑΜΕ -γράφει ο Λ. Σπαής15- δεν εμάχοντο εναντίον των υποψηφίων άλλων κομμάτων, αλλά εναντίον του οργανωμένου εκείνου αόρατου υπερκράτους... Ολόκληρος η Χωροφυλακή, πλην εξαιρέσεων, καθώς τα ΤΕΑ και οι πράκτορες της ΚΥΠ, δικοί μας και ξένοι, μεταχειρίσθησαν παν μέσον βίας, νοθείας και τρόμου κατά των οπαδών του ΠΑΜΕ. Σχεδόν όλοι οι υποψήφιοι του ΠΑΜΕ κατ' επανάληψιν εκακοποιήθησαν. Ουδείς αντιπρόσωπος του ΠΑΜΕ κατά την ημέρα της εκλογής κατόρθωσε να μεταβή εις το εκλογικόν Τμήμα και εις ουδέν Τμήμα υπήρχαν ψηφοδέλτια του ΠΑΜΕ». Η βία εναντίον της ΕΔΑ κορυφώθηκε όταν δολοφονήθηκαν δύο στελέχη της νεολαίας της, ο Στ. Βελδελμίρης στη Θεσσαλονίκη τρεις ημέρες πριν τις εκλογές και ο στρατιώτης Δ. Κερπινιώτης στην Αρκαδία, ανήμερα των εκλογών.
Αναφορικά με τη νοθεία τα στοιχεία που βγήκαν στη δημοσιότητα μετά τις εκλογές φανερώνουν ότι ήταν εκτεταμένη, με αποτέλεσμα ο λαός να λέει τη χαρακτηριστική φράση ότι «ψήφισαν μέχρι και τα δένδρα».16
Το ότι οι εκλογές του 1961 ήταν εκλογές βίας και νοθείας ουδείς μπόρεσε να το αρνηθεί. Ακόμη και οι ηγέτες της ΕΡΕ υποχρεώθηκαν να το παραδεχτούν υποστηρίζοντας από τη μια μεριά ότι όλα έγιναν εν αγνοία τους κι από την άλλη ότι τις εκλογές θα τι κέρδιζε το κόμμα τους και χωρίς να γίνει ό,τι έγινε.17
Οπως αποκαλύφθηκε αργότερα, όλο το όργιο της βίας και της νοθείας εκδηλώθηκε βάσει ενός σχεδίου που έφερε την ονομασία «Ασκησις ΠΕΡΙΚΛΗΣ» και είχαν επεξεργαστεί στην τελική του μορφή λίγους μήνες πριν τις εκλογές οι επιτροπές αντικομουνιστικού αγώνα στις οποίες αναφερθήκαμε πιο πάνω. Σκοπός του σχεδίου ήταν, με τη χρησιμοποίηση όλων των ενδεικνυόμενων μέσων, να υποστεί ο κομμουνισμός κάμψη και «να κατέλθη εις επίπεδα κάτω του 20%»18. Λίγες όμως ημέρες πριν τις εκλογές θύμα της τρομοκρατίας έπεσε και η Ενωση Κέντρου, σε μικρότερο βέβαια βαθμό από το ΠΑΜΕ, η οποία δεν κατόρθωσε να αποφύγει και τις συνέπειες της νόθευσης του αποτελέσματος. Το καθεστώς ήθελε ένα ενωμένο κόμμα του Κέντρου. Οχι όμως και να το κάνει αμέσως κυβέρνηση.
Το αποτέλεσμα των εκλογών ανταποκρινόταν στο σχεδιασμό. Η ΕΡΕ επικράτησε με ποσοστό 50,81% αυξάνοντας τη δύναμή της, σε σχέση με τις εκλογές του 1958, περίπου κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες!!! Η Ενωση Κέντρου -σε συνεργασία με το κόμμα του Μαρκεζίνη- συγκέντρωσε το 33,66% και το ΠΑΜΕ υποχώρησε στο 14, 63% του εκλογικού σώματος, δηλαδή 10, περίπου, μονάδες κάτω από την εκλογική δύναμη που είχε η ΕΔΑ από τις εκλογές του 1958.
1. Εφημερίδες 20/9/1961
2. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον Εμφύλιο στη Χούντα», εκδόσεις Παπαζήση, τόμος Γ', σελ. 570
3. «Το ΒΗΜΑ» 13/10/1961
4. «Αρχείο Κ. Καραμανλή», εκδόσεις Ιδρυμα Κ. Γ. Καραμανλή - Εκδοτική Αθηνών, τόμος 5ος, σελ. 180
5. Ηλία Νικολακόπουλου: «Η καχεκτική Δημοκρατία - Κόμματα και εκλογές 1946- 1967», εκδόσεις Πατάκη, σελ. 228-231
6. Γρ. Δαφνή: «Σοφοκλής Ελευθερίου Βενιζέλος - βιογραφία», εκδόσεις Ικαρος, σελ. 548
7. «Αρχείο Κ. Καραμανλή», εκδόσεις Ιδρυμα Κ. Γ. Καραμανλή - Εκδοτική Αθηνών, τόμος 3ος, σελ. 128
8. «Ελεύθερος Κόσμος» 11/8/1968, και Σπ. Λιναρδάτου, ο.π. σελ. 344
9. Π. Πετρίδη: «Εξουσία και Παραεξουσία στην Ελλάδα 1957-1967», εκδόσεις Προσκήνιο, σελ. 88-89
10. Α. Παπανδρέου: «Η Δημοκρατία στο Απόσπασμα» σελ. 156-157
11. Μορίς Ζενεβουά: «Η Ελλάς του Καραμανλή», εκδόσεις Σιδέρη, σελ. 208
12. «Αρχείο Κ. Καραμανλή», εκδόσεις Ιδρυμα Κ. Γ. Καραμανλή - Εκδοτική Αθηνών, τόμος 5ος, σελ. 224-225
13. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον Εμφύλιο στη Χούντα», εκδόσεις Παπαζήση, τόμος Δ', σελ. 15 και Θ. Διαμαντόπουλου: «Κώστας Μητσοτάκης - Πολιτική βιογραφία», εκδόσεις Παπαζήση, τόμος Β' σελ. 64
14. Α. Παπανδρέου: «Η Δημοκρατία στο Απόσπασμα» σελ. 157
15. Λεωνίδας Σπαής: «Πενήντα χρόνια στρατιώτης», Αθήναι 1970, σελ. 356
16. Βλέπε αναλυτικά «Μαύρη Βίβλος της ΕΔΑ», Έκδοση ΕΔΑ Αθήνα 1962, σελ. 121- 157 και «Μαύρη Βίβλος της Ενώσεως Κέντρου», Εκδοσις Ενώσεως Κέντρου, Αθήναι 1962, σελ. 93-122
17. «Αρχείο Κ. Καραμανλή», ο.π. σελ. 223, και Π. Κανελλόπουλου: «Ιστορικά δοκίμια», εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, σελ. 48 και 51-52
18. Π. Πετρίδη, ο.π. σελ. 104 και 107.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ


1961: Εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων


1961: Εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων
Ο Φιντέλ Κάστρο (δεξιά) μέσα σε τανκ στην πλαγιά Χιρόν
Στις 15 Απρίλη 1961τίθεται σε εφαρμογή το σχέδιο των Αμερικανών για την ανατροπή του επαναστατικού καθεστώτος της Κούβας και την κατάληψη του νησιού.
Οι προετοιμασίες είχαν αρχίσει αρκετά πριν, κατόπιν εντολής του Προέδρου των ΗΠΑ Ντ. Αϊζενχάουερ. ΗCIA στρατολόγησε πάνω από5.000 Κουβανούς αντικαθεστωτικούς και τους εκπαίδευσε στηΓουατεμάλα. Το αμερικανικό σχέδιο προέβλεπε, σε πρώτη φάση, απόβαση των Κουβανών αντιπάλων του καθεστώτος σ' ένα απομακρυσμένο σημείο του νησιού, δημιουργία προγεφυρώματος και ανακήρυξη «κυβέρνησης», η οποία με τη διπλωματική υποστήριξη των ΗΠΑ θα επιχειρούσε να οδηγήσει σε δεύτερο κέντρο εξουσίας.
Στις 15 Απρίλη 1961 αμερικανικά πολεμικά αεροσκάφη Β-26, με διακριτικά της κουβανικής αεροπορίας, βομβαρδίζουν τις αεροπορικές βάσεις της Κούβας. Στη συνέχεια, στις 17 Απρίλη, αρχίζει η εισβολή, που, μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα, καταλήγει σε συντριβή των συνωμοτών και σε πολιτική πανωλεθρία των ΗΠΑ. Οι «εισβολείς» ξεκινούσαν από το λιμάνι της Νικαράγουας Πουέρτο Καβέσας και μεταφέρονταν στηνπλαγιά Χιρόν του Κόλπου των Χοίρων, μια ελώδη περιοχή στο Νότο της Κούβας.
Ο στρατός, η πολιτοφυλακή, σύσσωμος ο λαός της Κούβας, με επικεφαλής τον ίδιο τον Φιντέλ, κινητοποιήθηκαν ακαριαία και εξουδετέρωσαν τους εισβολείς. Περίπου χίλιοι απ' αυτούς συνελήφθησαν αιχμάλωτοι, ενώ η κουβανική αεροπορία βύθισε όσα μεταγωγικά πλοία αποπειράθηκαν να μεταφέρουν ενισχύσεις.
Μετά την αποτυχημένη απόπειρα των Αμερικάνων, οι εξελίξεις κινήθηκαν ταχύτατα. «Στις 16 Απρίλη 1961, στο δυναμικό φόντο των όπλων που βροντούσαν και των χεριών με τις σφιγμένες γροθιές και τη στιγμή που κηδεύαμε τα θύματα των μισθοφορικών βομβαρδισμών, ο εργαζόμενος λαός ήταν σε θέση να διακηρύξει με ηρωική αποφασιστικότητα εναντίον των κατακτητών, ότι η Επανάσταση τώρα γίνεται σοσιαλιστική», τόνιζε ο Φιντέλ Κάστρο, στην εισήγησή του στο 1ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας. Δυο βδομάδες μετά την επιχείρηση στον Κόλπο των Χοίρων, κατά τη διάρκεια του γιορτασμού της Πρωτομαγιάς, ο Φιντέλ χαρακτηρίζει την Κούβα στο λόγο του «πρώτη Λαοκρατική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λατινικής Αμερικής», ενώ την 1η Δεκέμβρη δηλώνει: «Είμαι μαρξιστής - λενινιστής και θα είμαι μαρξιστής - λενινιστής μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής μου».

1960: Η Κούβα εθνικοποιεί τράπεζες, βιομηχανίες, επιχειρήσεις



1960: Η Κούβα εθνικοποιεί τράπεζες, βιομηχανίες, επιχειρήσεις
Το σύνολο των Κουβανών, που μπορούν να φέρουν όπλο κατατάσσεται στις Επιτροπές Υπεράσπισης της Επανάστασης τον Οκτώβρη του 1960
Στις 14 Οκτώβρη 1960 η κυβέρνηση της Κούβας ανακοινώνει την εθνικοποίηση των τραπεζών, των περισσότερων εμπορικών επιχειρήσεων και των βασικών βιομηχανιών. Ηταν μια απόφαση καθοριστικής σημασίας για την πορεία της επανάστασης που αποκτούσε πλέον σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά. Γενικά, όμως, το 1960 ήταν μια κρίσιμη χρονιά για τον προσανατολισμό της Κούβας. Η εχθρότητα της Ουάσιγκτον απέναντι στην κουβανική επανάσταση μετατρέπεται σε επιθετική πολιτική. Μέσα απ' αυτή τη σύγκρουση, το καθεστώς της Κούβας αποκτά ολοένα και πιο ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά και ενισχύει τους δεσμούς με τη Σοβιετική Ενωση και τα άλλα σοσιαλιστικά κράτη. Στις αρχές του 1960 έχουν αρχίσει να ωριμάζουν στις ΗΠΑ τα σχέδια ανατροπής της επανάστασης και στις 4 Μάρτη 1960 οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες προκαλούν έκρηξη στο γαλλικό φορτηγό «Λα Κουμπρ», που βρίσκεται στο λιμάνι της Αβάνας, έχοντας μεταφέρει όπλα. Η έκρηξη ήταν ταυτόχρονα προειδοποίηση προς την ηγεσία της Κούβας, η οποία είχε δεχτεί το Φλεβάρη τον αντιπρόεδρο της Σοβιετικής Ενωσης Αναστάς Μικογιάν και έχει υπογράψει μαζί τους τις πρώτες εμπορικές συμφωνίες. Στις 11 Μάη οι ΗΠΑ διακόπτουν την παροχή τεχνικής βοήθειας προς την Κούβα, όμως ο Κάστρο απαντά με την υπογραφή συμφωνίας με την ΕΣΣΔ στις 18 Ιούνη. Η Ουάσιγκτον προχωρεί στον υπέρτατο εκβιασμό. Στις 6 Ιούλη διακόπτει κάθε εισαγωγή κουβανικής ζάχαρης (τα έσοδα από την πώληση της οποίας ήταν το 80% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Κούβας), ενώ ταυτόχρονα τα διυλιστήρια της Τεξάκο, της Στάνταρ Οϊλ και της Σελ στην Κούβα αρνούνται να διυλίσουν σοβιετικό πετρέλαιο, που μόλις είχε αφιχθεί στο νησί. Η κυβέρνηση της Κούβας εθνικοποιεί τα διυλιστήρια και χωρίς να χάσει χρόνο προχωρεί στην εθνικοποίηση και όλων των μεγάλων επιχειρήσεων. Από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβρη του1960 εθνικοποιήθηκαν 192 αμερικανικές επιχειρήσεις. Στις 28 Σεπτέμβρη, μόλις επιστρέφει από τη συνέλευση του ΟΗΕ, ο Φιντέλ Κάστρο ανακοινώνει την ίδρυση των Επιτροπών Υπεράσπισης της Επανάστασης, στις οποίες κατατάσσεται το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού, που μπορεί να φέρει όπλα. Στις 19 Οκτώβρη η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοινώνει ολοκληρωτικό εμπάργκο κατά της Κούβας.

1960: Ο κόσμος στη δίνη του «ψυχρού πολέμου»


1960: Ο κόσμος στη δίνη του «ψυχρού πολέμου»
Ο αμερικανός πιλότος Πάουερς, στο σοβιετικό δικαστήριο (αριστερά). Ο Ν. Χρουστσόφ ανακοινώνει την αποχώρηση από τη διάσκεψη
Το 1960 ο κόσμος ζει μερικές από τις πιο σκοτεινές στιγμές της περιόδου του «Ψυχρού Πολέμου». Οι Ηνωμένες Πολιτείες επικεφαλής της αντισοβιετικής, αντικομμουνιστικής εκστρατείας επιχειρούν τη με κάθε τρόπο υπονόμευση της Σοβιετικής Ενωσης. Η συνεχής ανάπτυξη του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου υποχρεώνει τη Σοβιετική Ενωση να απαντά με την ανάπτυξη του δικού της οπλοστασίου. Η απειλή ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος μεγαλώνει. Παρ' όλα αυτά η ηγεσία της ΕΣΣΔ συνεχίζει να καλεί τους ηγέτες των άλλων πυρηνικών δυνάμεων για συνεννόηση, με στόχο την ύφεση και τον αφοπλισμό. Μέσα σ' αυτό το κλίμα, η ανακοίνωση για την πραγματοποίηση της Διεθνούς Διάσκεψης στο Παρίσι στις 16 Μάη του1960 γέννησε ελπίδες.
Λίγο πριν από τη Διάσκεψη, την 1η Μάη1960, συμβαίνει κάτι που έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στις σχέσεις ΗΠΑ - ΕΣΣΔ, αλλά και στην τελική έκβαση της ίδιας της Διάσκεψης. Ενα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροπλάνο τύπου U2 καταρρίπτεται στα Ουράλια, σχεδόν 2.500 χιλιόμετρα εντός του σοβιετικού εναέριου χώρου. Η κατάρριψη του U2 ανακοινώνεται στις 5 Μάη και οι Αμερικανοί δηλώνουν άγνοια. Στη συνέχεια, όμως, οι Σοβιετικοί παρουσιάζουν τον πιλότο του αεροπλάνου Γκάρι Πάουερς και φωτογραφίες στρατιωτικών εγκαταστάσεων, που είχαν ληφθεί από το U2. H κυβέρνηση των ΗΠΑ διεθνώς εκτεθειμένη υποχρεώνεται να παραδεχτεί τα πάντα.
Στις 16 Μάη στο Παρίσι αρχίζει η Διεθνής Διάσκεψη, στην οποία παίρνουν μέρος ο Σοβιετικός ηγέτης Ν. Χρουστσόφ, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Αϊζενχάουερ, ο Βρετανός πρωθυπουργός Χ. Μακμίλαν και ο Πρόεδρος της Γαλλίας Ντε Γκολ. Στην έναρξη της Διάσκεψης ο Χρουστσόφ απαιτεί από τον Αϊζενχάουερ να καταδικάσει το κατασκοπευτικό περιστατικό και να ζητήσει συγγνώμη. Ο Αμερικανός Πρόεδρος αρνείται κατηγορηματικά. Απ' την αρχή διαπιστώνεται ότι Αμερικανοί, Βρετανοί και Γάλλοι δεν έχουν καμιά πρόθεση για συνεννόηση, απορρίπτουν όλες τις σοβιετικές προτάσεις για ύφεση και σταδιακό αφοπλισμό. Στις 17 Μάη ο Χρουστσόφ και η σοβιετική αντιπροσωπεία δηλώνουν την αποχώρησή τους.


Η απολογία του Χαρίλαου Φλωράκη


Από τις «δίκες για κατασκοπία του 1960»
Η απολογία του Χαρίλαου Φλωράκη
Οι διαβόητες δίκες «επί κατασκοπία», μετά το εμφυλιοπολεμικό Γ΄ Ψήφισμα, αποτέλεσαν το κυριότερο μέσο στα χέρια των αντιδραστικών κυβερνήσεων για την τρομοκράτηση του λαϊκού κινήματος, την κατασυκοφάντηση του ΚΚΕ και την επιδίωξη να τσακίσουν το φρόνημα και την ιδεολογία των κομμουνιστών. Το κείμενο της απολογίας του Χ. Φλωράκη αναδημοσιεύεται από το βιβλίο «Οι δίκες για κατασκοπία την άνοιξη του 1960 στην Αθήνα» από τις Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»
Μάης του 1960: Εγινε η «Μεγάλη Δίκη» στο Στρατοδικείο Αθηνών. Ο Χαρίλαος Φλωράκης στο κέντρο της δεύτερης σειράς με το σκούρο κοστούμι
Πριν απ' όλα θέλω να πω ότι έχω πλήρη συνείδηση του είδους και της αρμοδιότητος του δικαστηρίου σας, καθώς και του είδους και του μεγέθους της κατηγορίας. Είναι πολύ καθαρό στο μυαλό μου πού απευθύνεται, και ποιος ο σκοπός τον οποίο θέλει να υπηρετήση. Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται μια τέτοια δίκη για κατασκοπεία. Στα τελευταία 10 χρόνια έγιναν τόσες πολλές δίκες εναντίον Ελλήνων πολιτών, πάντα της ιδίας πολιτικής παρατάξεως, που μπορεί να πη κανείς ότι οι κατηγορίες αυτές αποτελούν συστατικό στοιχείο της πολιτικής ζωής του τόπου μας. Αλλά το φαινόμενο παίρνει γενικώτερη σημασία που εγγίζει τα εθνικά όρια. Ευλόγως, μ' αυτές τις ομαδικές δίκες μπορεί να δημιουργηθή το ερώτημα: Μα τι συμβαίνει επιτέλους στην Ελλάδα; Υπάρχουν τόσοι πολλοί κατάσκοποι;
Το κατασκευασμένο κατηγορητήριο
Ενας αντικειμενικός παρατηρητής θα σημειώση πρώτα - πρώτα ότι το κατηγορητήριο είναι πανομοιότυπο με των προηγουμένων δικών, ότι οι κατηγορούμενοι είναι, πάντα οπαδοί, μέλη και στελέχη του ιδίου κόμματος, του ΚΚΕ, ότι μάρτυρες είναι πάντα οι ίδιοι, αστυνομικά όργανα της διώξεως κομμουνισμού.
Συνεχίζοντας ο Φλωράκης μιλάει για τις περίεργες συνθήκες με τις οποίες ήλθε στο στρατοδικείο η υπόθεσις και οι οποίες μαρτυρούν το ανυπόστατο της κατηγορίας και τη σκοπιμότητα της δίκης, επικαλείται δε την ομολογία του Ρακιτζή ότι «παρακολουθεί τα κατασκοπευτικά δίκτυα και τα αποκαλύπτει όταν η υπηρεσία το κρίνει σκόπιμο». Μιλώντας για τις αντιδράσεις του πολιτικού κόσμου ανέφερε τη δήλωση του Αλ. Σβώλου ότι «διά να διωχθή λυσιτελέστερον το ΚΚΕ η δράσις του βαπτίζεται κατασκοπεία», τη δήλωση του κ. Μαρκεζίνη περί «ασυρματολογίας» κατά την υπόθεση Σπανού και τη δήλωσι Κανελλόπουλου ότι «οι κομμουνισταί που έρχονται στην Ελλάδα παρανόμως από το εξωτερικό θα δικάζονται από στρατοδικεία» και συνέχισε:
Απολογούμενος σε δίκη στη Λαμία
Το βούλευμα και οι μάρτυρες κατηγορίας που επανέλαβαν τις φράσεις του βουλεύματος κατέληξαν σε ένα συμπέρασμα: Επειδή είμαστε κομμουνισταί, άρα διενεργήσαμε κατασκοπεία εις βάρος της Ελλάδος και του NATO και υπέρ της ΕΣΣΔ και των άλλων σοσιαλιστικών χωρών, θεωρώ απαράδεκτη και συκοφαντική την κατηγορία αλλά και το σκεπτικό της αυτό. Δεν παρουσίασαν απολύτως κανένα στοιχείο, δεν ανέφεραν καμμιά μας πράξι που να επιβεβαιώνη την κατηγορία αυτή. Ο κ. Β. Επίτροπος είπε ότι εδώ δικάζονται πράξεις και πραγματικά γεγονότα. Μακάρι να γινόταν αυτό, γιατί, αλήθεια, μόνο οι πράξεις και τα γεγονότα δείχνουν την ορθότητα των σκέψεων και γνωμών. Εδώ, όμως, πράξεις δεν υπάρχουν και η κατηγορία δεν μπορεί να σταθή. Γίνεται μόνο συστηματική προσπάθεια να συκοφαντήσουν ένα κόμμα του οποίου τυγχάνω τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, να συκοφαντηθούν χώρες που προσφέρουν ανεκτίμητες υπηρεσίες στην ανθρωπότητα. Το κατηγορητήριο στηρίζεται αποκλειστικά σε διαστρεβλώσεις θεωρητικών απόψεων και ντοκουμέντων του κόμματός μου και σε κακότεχνη συρραφή των γνωστών συνθημάτων της αντικομμουνιστικής προπαγάνδας. Στηρίζεται στο ψεύδος ότι το ΚΚΕ είναι εξαρτημένο από τον διεθνή κομμουνισμό και το ΚΚ Σοβ. Ενώσεως που είναι δήθεν εχθρική στην Ελλάδα και ότι έχει συνθήματα καταστροφής της Ελλάδος και αποβλέπει στην κατασκοπεία. Προεκτείνοντας τον συλλογισμό αυτόν, καταλήγουν στο ότι οι κατηγορούμενοι είναι κατάσκοποι και προδότες της Ελλάδος.
Σε δίκες στο Κακουργιοδικείο της Λάρισας και του Πύργου
Ολοι οι μάρτυρες κατηγορίας επανέλαβαν ότι το ΚΚΕ είναι εξαρτημένο από τον διεθνή κομμουνισμό. Είναι ένας μύθος παλιός όσο και τα σοσιαλιστικά κινήματα και ακριβώς επιβεβαιώνει τη νομοτέλεια σύμφωνα με την οποία οι αντιδραστικές δυνάμεις δεν μπορούν να δουν τις πραγματικές αιτίες που οδηγούν τον τόπο από το κακό στο χειρότερο και προσπαθούν να φορτώσουν σε άλλους τις καταστροφές που προκαλούν. Μέχρι την Οχτωβριανή Επανάστασι απέδιδαν τους αγώνες της εργατικής τάξεως σε έργα του Σατανά. Μετά εφευρέθηκε ο μύθος του "δακτύλου της Μόσχας", του "ξενοκίνητου" κλπ. Αλλά ποια απόδειξι έφεραν οι μάρτυρες για την εξάρτησι του ΚΚΕ;
Ο Φλωράκης αποκρούοντας τον ισχυρισμό αυτόν ανέπτυξε την αναγκαιότητα της ιδρύσεως της ΚΔ από τα ΚΚ - και όχι το αντίθετο - ως οργανώσεως για τη λύσι ιδεολογικών προβλημάτων και ζητημάτων σχέσεων μεταξύ των εργατικών κινημάτων και πρόσθεσε:
Και ενώ η ΚΔ διαλύθηκε το 1943, όταν εξέλιπε η αναγκαιότητα αυτή, η Σοβιετική Ενωσις υπάρχει και είναι ισχυρότερη παρά ποτέ και ο σοσιαλιστικός κόσμος μεγάλωσε και οι δυνάμεις των ΚΚ πολλαπλασιάσθηκαν. Αλλά ο μύθος της εξαρτήσεως καλλιεργείται ακόμα, 17 χρόνια μετά την κατάργησι της ΚΔ.
Ο κατηγορούμενος μίλησε στο σημείο αυτό για την ανάπτυξι του ΚΚΕ παρ' όλες τις διώξεις, για τις θυσίες των αγωνιστών του και τα ιδανικά, που στηρίζουν την αυτοθυσία και τον ηρωισμό τους. Απέκρουσε τη θεωρία της εξαγωγής της επαναστάσεως, σαν ανόητη και αντιιστορική, γιατί εκτός των άλλων μπορεί να τεθή το ερώτημα: Από πού εισήχθη στη Ρωσία η επανάστασις; Απέκρουσε επίσης τη θεωρία της εξαρτήσεως και εκμεταλλεύσεως των σοσιαλιστικών χωρών από την ΕΣΣΔ, που καταρρίπτεται και μόνο από το γεγονός της τεραστίας αναπτύξεως των χωρών αυτών, ενώ αντίθετα οι πραγματικά εξαρτημένες χώρες, όπως η Ελλάς, δεν παρουσίασαν την ίδια ανάπτυξι.
Ο Χ. Φλωράκης στο Στρατοδικείο της Αθήνας
Θα ήταν πιο φρόνιμο να μη μιλούν οι κατήγοροί μας για δική μας εξάρτησι και ξενοδουλεία. Δε μιλάνε για σκοινί στο σπίτι του κρεμασμένου. Εχει γίνει πια συνείδησις και στον τελευταίο Ελληνα πολίτη ποιος καθορίζει όχι μόνο την εξωτερική, αλλά και την εσωτερική πολιτική των κυβερνήσεων της χώρας μας.
Αντικρούοντας την κατηγορία για ξενοκίνητη δράσι του ΚΚΕ, ο Φλωράκης είπε ότι η επιδίωξις του ΚΚΕ είναι να συνενωθούν όλες οι λαϊκές πατριωτικές δυνάμεις για να ανατραπή η οικονομική ολιγαρχία και η εξάρτησις από τους ξένους, ότι τα συνθήματά του στην κρίσιμη περίοδο της κατηγορίας (1953-'54) ήταν: Οχι ξένες βάσεις στην Ελλάδα, γενική αμνηστία και οικονομική βοήθεια, αλλά όχι με δεσμευτικούς όρους που θίγουν την εθνική ανεξαρτησία και αυτοτέλεια και όχι ανταλλαγή της τιμής μας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με δολλάρια. Ανέπτυξε επίσης γιατί αυτές οι θέσεις και τα συνθήματα είναι εθνικά και δεν έχουν τίποτα το ξενοκίνητο.
Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι τα ΚΚ δεν έχουν σχέσεις μεταξύ τους. Μας συνδέουν κοινή ιδεολογία, κοινά ιδανικά, η φιλία και η συναδέλφωσις των λαών μας, έχουμε κοινό αντίπαλο, τον ιμπεριαλισμό. Και μόνο αυτό επιβάλλει τη διεθνή αλληλεγγύη μας. Αλλά υπάρχουν και προβλήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με γνώμονα τα κακώς νοούμενα συμφέροντα μιας χώρας. Παράδειγμα το Κυπριακό, στο οποίο οι Αγγλοι και οι Τούρκοι κομμουνιστές αντιτάχθηκαν στις απόψεις των κυβερνήσεων των χωρών τους. Η επίσημη Αγγλία και η Τουρκία τους είπαν προδότες, αλλά στην πραγματικότητα η στάσις τους ήταν και σωστή και εθνική. Να γιατί ο διεθνισμός μας δεν έρχεται σε αντίθεσι με την αγάπη μας προς την πατρίδα και τα συμφέροντά της. Το 1957 μαζεύτηκαν στη Μόσχα αντιπρόσωποι 64 κομμουνιστικών κομμάτων και διεκήρυξαν ότι βασικό καθήκον των κομμουνιστών είναι η υπεράσπισις της ειρήνης. Ποιος αμφισβητεί ότι αυτό είναι και εθνικό μας καθήκον;
Συνεχίζοντας πάνω στο ζήτημα αυτό ο Φλωράκης ανεφέρθη στο ανάλογο της αλληλεγγύης μεταξύ των αστικών κομμάτων που όλοι τη θεωρούν φυσική και κανείς δεν τα κατηγόρησε για προδοσία ή κατασκοπεία.
Εμείς μελετάμε ασφαλώς την πείρα άλλων ΚΚ και προπαντός του ΚΚ Σοβιετικής Ενώσεως, αλλά για τα προβλήματα τα δικά μας, για τη δράσι μας, αποφασίζουμε μόνοι μας. Διαφορετικά δεν θα 'μαστε μαρξιστές και κομμουνιστές. Οταν λέμε ότι το ΚΚΣΕ είναι επικεφαλής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος δεν εννοούμε ότι το ΚΚΣΕ καθοδηγεί τα άλλα κόμματα και χώρες, αλλά ότι είναι το πρωτοπόρο κομμάτι του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, που πρώτο διήνυσε τον δρόμο του σοσιαλισμού και σήμερα καθοδηγεί την οικοδόμησι του κομμουνισμού στη χώρα του. Δεν υπάρχουν ΚΚ καθοδηγητικά και ΚΚ καθοδηγούμενα. Εμείς δεν κρύβουμε την αγάπη μας για τη Σοβιετική Ενωση και τον σοβιετικό λαό. Τον αγαπάμε για τις τεράστιες υπηρεσίες που προσέφερε και προσφέρει στην ανθρωπότητα, για τη στάσι του απέναντι στον λαό μας και τη συμπαράστασί του σε σειρά εθνικά ζητήματα, γιατί σέβεται την εθνική μας ανεξαρτησία και δεν επεμβαίνει στα εσωτερικά μας. Δεν τρέφουμε τα ίδια αισθήματα απέναντι στους Αμερικανούς ιθύνοντες, γιατί δεν σέβονται, αλλά καταλύουν την εθνική μας ανεξαρτησία, γιατί θεωρούν τη χώρα μας ξεμάντρωτο οικόπεδο, γιατί θέλουν να μας επιβάλουν τον δικό τους τρόπο ζωής, γιατί μπορούν να μας σκοτώνουν και να μη μας πληρώνουν, γιατί ρυθμίζουν τα εσωτερικά μας, ακόμα και το εκλογικό μας σύστημα, γιατί καλλιεργούν την έχθρα με τους γείτονές μας, γιατί υποστήριξαν την υποδούλωσι της Κύπρου.
Υποστηρίξαμε την ανεξαρτησία της χώρας και το απαραβίαστο των συνόρων της
Αναφερόμενος ακολούθως στο εθνικό πρόβλημα που θίγει το κατηγορητήριο σαν απόδειξι της εξαρτήσεως του ΚΚΕ, είπε ότι για να κριθή ποιος αγαπάει την πατρίδα του αυτό δεν μπορεί να γίνη αφηρημένα, αλλά σε συγκεκριμένα γεγονότα και με κριτήρια γενικώς παραδεκτά και ότι η ολιγαρχία το θέμα αυτό το διαστρέβλωσε ωμά και το καπηλεύθηκε όσο κανένα άλλο και κατάφερε να παραπλανήση λαϊκές μάζες, ενώ η ίδια κανένα ζήτημα δεν απεμπόλησε τόσο απλόχερα όσο το εθνικό.
Εμείς, είπε, πάντα υποστηρίξαμε την ανεξαρτησία της χώρας και το απαραβίαστο των συνόρων της. Δεν είμαστε εμείς που μείναμε αδιάφοροι στα χρόνια της κατοχής. Και σήμερα βασική μας θέσι είναι η αποκατάστασις της εθνικής ανεξαρτησίας. Τι συνέβη στις χώρες που κυβερνούν κομμουνιστικά κόμματα; Καταλύθηκε η εθνική ανεξαρτησία ή κατοχυρώθηκε και αναπτύχθηκε η εθνική οικονομία και ο πολιτισμός; Πότε ήταν η Κίνα ανεξάρτητη, όταν επί Τσαγκ Κάϊ Σεκ ήταν φέουδο των Αγγλων και Αμερικανών, ή επί του σημερινού καθεστώτος; Η ζωή λέει ότι τα σοσιαλιστικά κράτη είναι τα μεγαλύτερα σχολειά πατριωτισμού.
Ο Φλωράκης ανέπτυξε την αντίθεσι του κομμουνισμού σε κάθε μορφή καταπιέσεως ενός λαού από έναν άλλο και είπε ότι εκεί έγκειται η διαφορά του ΚΚΕ με τους κατηγόρους του, σχετικά με το Μακεδονικό.
Το κατηγορητήριο πλαστογραφεί τα κείμενα, όταν μας αποδίδη πρόθεσι να αποσπασθή η Μακεδονία από την ελληνική επικράτεια ή να διαμελιστή η Ελλάδα. Τέτοιο ζήτημα δεν υπάρχει. Το ζήτημα είναι ζήτημα μειονότητος και δικαιωμάτων μειονότητος. Να μην καταπιέζεται μία μειονότητα, να μην διώκονται τα μέλη της επειδή μιλούν τη μητρική τους γλώσσα, ακριβώς γιατί έτσι δημιουργούνται σ' αυτή τάσεις αποχωρισμού.
Ο Φλωράκης μίλησε για τη σλαβομακεδονική μειονότητα και τη θέσι του ΚΚΕ απέναντι σ' αυτή, πρόστεσε δε ότι και η κυβέρνησις Καραμανλή σε συμφωνία με τη γιουγκοσλαβική κυβέρνησι ανεγνώρισε τη σλαβομακεδονική γλώσσα και δέχθηκε οι ταυτότητες και άδειες κυκλοφορίας των Σλαβομακεδόνων να γράφονται σε ελληνική, σερβική και σλαβομακεδονική γλώσσα. Η κατοχύρωσις της ισοτιμίας της μειονότητος αυτής, είπε, δεν βλάπτει αλλά ωφελεί το εθνικό μας συμφέρον, ούτε είναι τίποτα πρωτοφανές, αφού το ίδιο γίνεται για την τουρκική, την εβραϊκή και όλες τις μειονότητες.
Στο σημείο αυτό ο κατηγορούμενος είπε ότι σχετικά με τη θέσι του ΚΚΕ γίνεται σκόπιμη διαστρέβλωσι και «ταχυδακτυλουργία» με τη συνταύτισι θέσεως του 1924 και της παραπάνω σωστής θέσεως για τη μειονότητα. Η θέσις του 1924, είπε, αφορούσε όλες τις εθνικότητες που κατοικούσαν τη Μακεδονία και Θράκη σε μια εποχή διαφορετικής εθνολογικής συνθέσεως, αλλά και συγκρούσεως ιμπεριαλιστικών συμφερόντων στην περιοχή αυτή. Τη θέσι της ανεξάρτητης Μακεδονίας και Θράκης την έβλεπαν τότε εχθρικά και η Σερβία και η Βουλγαρία, που ήθελαν για λογαριασμό τους την περιοχή αυτή. Η θέσις εκείνη άλλαξε το 1935 γιατί ύστερα από τις πληθυσμιακές αλλαγές που έγιναν ήταν επιζήμια και ανεδαφική. Για τη θέσι της 5ης Ολομέλειας του 1949, ο Φλωράκης εξήγησε ότι μιλούσε κακώς για «δικαιώματα της σλαβομακεδονικής μειονότητος για αυτοδιάθεσι» και ότι είναι διαφορετικό αυτό από την απόσπασι αφού ετίθετο το ζήτημα το ΚΚΕ θα μπορούσε να υποστηρίξη τη συνένωσι στη βάσι της ελεύτερης θελήσεως. Τη θέσι του αυτή, μέσα στον ίδιο χρόνο το ΚΚΕ την επέκρινε σαν λανθασμένη και επιζήμια και την άλλαξε.
Οι θέσεις αυτές υπήρξαν φανερές διακηρύξεις ενός πολιτικού κόμματος και δεν κρατήθηκαν μυστικές ούτε χρησιμοποιήθηκαν για ιδιοτελείς σκοπούς, όπως έγινε από άλλα κόμματα. Η εφημερίδα «Φως» της 24 Μαΐου 1915 έγραφε απευθυνόμενη στους βουλγαρόφωνους ψηφοφόρους: «Εάν μας δώσετε τας ψήφους σας θα εκχωρήσωμεν εις την Βουλγαρίαν όχι μόνον τας Σέρρας, την Δράμαν και την Καβάλαν, αλλά και ολόκληρον την μέχρι Καστοριάς σλαβόφωνον περιοχήν». Λάθη λοιπόν και μάλιστα ογκωδέστερα και με ιδιοτελείς σκοπούς κάνουν και άλλα κόμματα. Ούτε μπορούν να συγκριθούν με τα δικά μας λάθη.
Για το δεύτερο «επίμαχο» θέμα του κατηγορητηρίου, το Βορειοηπειρωτικό, ο Φλωράκης αμφισβήτησε «αν ξέρουν περί τίνος πρόκειται» οι κατήγοροι. Αν πρόκειται, είπε, για εδαφική διεκδίκησι, το ΚΚΕ αντιτίθεται σε οποιαδήποτε εδαφική διεκδίκησι και σε τυχοδιωκτισμούς, και επικαλέσθηκε και τις γνωστές θέσεις Πιπινέλη και Μελά. Αν επρόκειτο για ζητήματα των Ελλήνων που κατοικούν εκεί, θα έπρεπε πρώτα εκείνοι να θέσουν τα ζητήματα αυτά και τότε όλοι θα έπαιρναν κάποια θέσι. «Οχι εμείς από δω να αποφασίσουμε πώς θέλουν να ζήσουν οι Ελληνες που ζουν στην Αλβανία».
Μας αποκαλούν απάτριδες και ότι επιδιώκουμε την κατάλυσι της εθνικής μας ανεξαρτησίας, ενώ από την άλλη μεριά παραχωρούν ελληνικά εδάφη, παραχωρούν ετεροδικίες και αποικιακά δικαιώματα στους Αμερικανούς... Δέχονται να γίνεται διαπαιδαγώγησι των Ελλήνων με τη θεωρία ότι η Αντίστασι ήταν προδοσία, και ότι πρέπει μπροστά στη βία να σηκώνουμε τα χέρια. Αλλά η Ελλάδα θέλει παλληκάρια με ψηλά το μέτωπο και όχι να σηκώνουν τα χέρια στη βία.
Τη βία μάς την επιβάλλουν
Αντικρούοντας την κατηγορία για τη «βιαία ανατροπή», ο Φλωράκης είπε ότι τελικός σκοπός του ΚΚΕ είναι ο σοσιαλισμός και ότι σήμερα οι πρόοδοι των σοσιαλιστικών χωρών αποδεικνύουν αν ο σοσιαλισμός είναι καλός ή όχι αλλά αυτός ο σκοπός αφορά το μέλλον. Σημερινή επιδίωξις του ΚΚΕ είναι η εθνική ανεξαρτησία και η εθνική ενότητα. «Δεν φοβίζει, λοιπόν, τους αντιπάλους μας ο κομμουνισμός, γιατί ξέρουν ότι είναι κάτι μακρυνότερο, αλλά η εθνική ανεξαρτησία και η εθνική ενότητα». Ο κατηγορούμενος, συνεχίζοντας, ανέπτυξε τη λενινιστική θέσι για τη βία και ετόνισε ότι στα κομμουνιστικά ιδανικά δεν υπάρχει θέσις για τη βία ανάμεσα στους ανθρώπους.
Εμείς που δοκιμάζουμε τη βία πάνω στο κορμί μας δεν μπορεί να είμαστε με τη βία. Βασική μας μέθοδος είναι η πειθώ και όχι το δόγμα: ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Τη βία μας την επιβάλλουν και τότε αντιμετωπίζουμε τη βία με τη βία, αλλά αυτό δεν είναι σκοπός μας.
Στο σημείο αυτό και σχετικά με το Δεκεμβριανό κίνημα, διάβασε απόσπασμα των απομνημονευμάτων του Γερμανού Οπενχάουερ που λέει ότι «οι Αμερικανοί και οι Αγγλοι ήταν υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν βία στην Ελλάδα για να μην πάρουν την εξουσία οι κομμουνιστές».
Σχετικά με την ύπαρξι παρανόμων οργανώσεων, ο κατηγορούμενος είπε, ότι «παρανομούντες δεν είναι οι κομμουνισταί, αλλά αυτοί που τους απαγορεύουν την πολιτική δράσι» και ανεφέρθη σε υπόμνημα του Τζων Θεοτόκη προς τον βασιλέα, το 1936, στο οποίο κατακρίνεται η διάλυσις των κομμάτων με εισήγησι του Μεταξά «ωσάν τα κόμματα να ήσαν πράγματα, τα οποία θεληματικώς και κατά βούλησιν να συγκροτή ή να διαλύη κανείς». Ανέπτυξε τι εκφράζει και τι εκπροσωπεί το κόμμα, για να υποστηρίξη ότι παράνομη δράσις δεν σημαίνει κατασκοπεία, που είναι αντίθετη στην έννοια του κόμματος. Για τις δήθεν σχολές κατασκοπείας, είπε, ότι στη Σοβ. Ενωσι και τις Λαϊκές Δημοκρατίες χωριατόπαιδα, που θα έπαιρναν το δρόμο της Αυστραλίας σπουδάζουν και γίνονται επιστήμονες και τεχνικοί, και πληρώνονται όταν σπουδάζουν, γιατί οι σοσιαλιστικές χώρες «δεν θέλουν αγράμματους, γιατί με αγράμματους δεν μπορεί να οικοδομηθή ο κομμουνισμός. Η Σοβιετική Ενωσις και οι Λαϊκές Δημοκρατίες δεν χρειάζονται κατασκοπεία, γιατί δεν έχουν σκοπό να κάνουν πόλεμο». Ανέπτυξε ακολούθως το ασυμβίβαστο της κομματικής δουλειάς με την κατασκοπεία και χαρακτήρισε σα σοφιστεία τον ισχυρισμό του Κροντήρη ότι η 4η Ολομέλεια του ΚΚΕ «έδωσε γραμμή για κατασκοπεία» μιλώντας για ξεσκέπασμα των πολεμικών προπαρασκευών και τυχοδιωκτισμού.
Η απόφασις έλεγε: στην Ελλάδα κάτι μαγειρεύεται και να ξεσκεπαστή. Κατασκοπεία σημαίνει το ξεσκέπασμα, ή καταγγελία στον λαό; Σας το δηλώνω ότι και σήμερα αν μάθω ότι προπαρασκευάζεται κάποια τυχοδιωκτική ενέργεια θα το κατήγγελλα δημοσία με όποιο τρόπο μπορούσα. Αλλά τι σόι κατασκοπεία είναι αυτή για την οποία δίνεται γραμμή και κοινοποιείται και σε έντυπα;
Το ΚΚΕ αποκρούει την κατασκοπεία σα μέθοδο και μέσον πάλης, τη θεωρεί εχθρική. Μόνο την πάλη των μαζών θεωρεί μέθοδο αλλαγής. Τίποτα δεν κάνει πίσω από τις πλάτες του λαού. Τον κατάσκοπο τον θεωρεί σαν έναν άνθρωπο διπλοπρόσωπο που ανήκει και υπηρετεί εκείνον που τον πληρώνει και που αποκλείεται να έχη ιδανικά. Αντίθετα ο κομμουνιστής θυσιάζεται για ιδανικά. Βασικό στοιχείο του κομμουνιστή είναι η αυτοθυσία και η Ιστορία λέει ότι χιλιάδες κομμουνισταί θυσιάστηκαν για τα ιδανικά της ελευθερίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης. Ενα παράδειγμα μόνο. Οταν στο Χαϊδάρι οι Γερμανοί πρότειναν στο Ναπολέοντα Σουκατζίδη να βγη από τη σειρά των μελλοθανάτων και να αντικατασταθή με άλλον, τους απάντησε πως ούτε με Γερμανό δεν θα δεχόταν ν' ανταλλάξη τη ζωή του. Και γεννάται ακόμη το ερώτημα: Το κόμμα μας το διώκουν από τότε που ιδρύθηκε. Τότε πώς παρ' όλα αυτά όμως μεγαλώνει; Μπορούσε να γίνη αυτό, αν είμαστε προδότες και κατάσκοποι;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εχετε καλή προπαγάνδα.
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Εμείς έχουμε μέσα προπαγάνδας, με ένα «Ριζοσπάστη» κι' αυτόν παράνομο ή οι αντίπαλοί μας με τα ραδιόφωνα, τον Τύπο και τα λεφτά; Εμείς έχουμε την αλήθεια!
Ο κατηγορούμενος συνεχίζοντας είπε ότι και αν καταδικάσθηκαν κομμουνιστές ως προδότες ή κατάσκοποι, ο λαός δεν αναγνώρισε τέτοιες αποφάσεις, αλλά καταθέτει λουλούδια στους τάφους των και έκανε και απεργίες διαμαρτυρίας. Επεσήμανε επίσης προς τα πού υπάρχουν οι πραγματικοί κατάσκοποι.
Για τα χρήματα είπε ότι τα δίνει ο λαός στους αγωνιστές, που τον υπηρετούν, όπως οι εφοπλιστές και η πλουτοκρατία δίνουν στα δικά τους κόμματα. «Κατηγόρησε κάνεις για προδοσία την ΕΡΕ που έκανε τον εκλογικό αγώνα με λεφτά των εφοπλιστών;».
Ο Φλωράκης απέκρουσε σαν ψευδή και κακοήθη τον ισχυρισμό ότι μπήκε στην Ελλάδα από τη Βουλγαρία, συνοδευόμενος από Βούλγαρο αξιωματικό. Σχετικά με τη δήλωσι Κολάρωφ για την οποία ο κ. Ρακιτζής προκάλεσε τους κατηγορουμένους να απαντήσουν, είπε ότι στη διάσκεψι των Παρισίων το 1946 η Ελλάδα παρουσιάσθηκε διεκδικώντας τον Πύργο και το 1/10 του βουλγαρικού εδάφους και φυσικό ήταν ο Κολάρωφ και ο Δημητρώφ να αμυνθούν.
Τώρα, είπε, μας δίνουν οι Βούλγαροι το χέρι, διακηρύσσουν ότι δεν έχουν καμμιά εδαφική βλέψι. Αν ήταν ο Βόρις, που σκότωνε τους Ελληνες στην κατοχή, θα του δίναμε και βάσεις, φυσικά μέσω του NATO.
Οι ιδέες δεν καταπολεμούνται με τη συκοφαντία και τη βία
Ακολούθως ο κατηγορούμενος απέκρουσε τον διαχωρισμό μεταξύ «έξω» και «εδώ» κομμουνιστών και ανέφερε ιστορικά παράλληλα, όπου πολιτικοί και οπαδοί κομμάτων υποχρεώθηκαν να καταφύγουν στο εξωτερικό, προσθέτοντας ότι κανείς δεν κατηγόρησε γι' αυτό σαν προδότη τον Βενιζέλο, τον Πλαστήρα, τον Καμένο. Τη σκοπιμότητα της δίκης την ερμήνευσε σαν εφαρμογή της γραμμής Αντενάουερ, δηλαδή αντίδρασι στην ύφεσι με το πρόσχημα «εξαιρετικής περιπτώσεως», κομμουνιστικού κινδύνου κλπ. «Ετσι, είπε, άρχισε και ο Μουσολίνι και ο Χίτλερ, και φυσικά, είναι γνωστή η τύχη τους». Προχωρώντας επεσήμανε τους γενικώτερους κινδύνους για την δημοκρατία από την τακτική αυτή και υπεγράμμισε με ιστορικά παραδείγματα ότι οι ιδέες δεν καταπολεμούνται με τη συκοφαντία και τη βία.
Η τακτική της συκοφαντίας είναι χαμένος κόπος. Ενα μέσον έχουν να μας καταπολεμήσουν: Να λύσουν τα προβλήματα του λαού. Αλλά τότε δεν θα ήταν αντίπαλοί μας.
Το δικαστήριό σας είναι υποχρεωμένο με την απόφασί του να δώση απάντησι σε ορισμένα ερωτήματα: Αν το να έχη κανείς ιδανικά, το να αγωνίζεται για την εθνική ανεξαρτησία και δημοκρατία στην Ελλάδα είναι προδοσία ή όχι. Αν το να αγωνίζεσαι υπέρ της ειρήνης είναι προδοσία ή πρώτιστο καθήκον κάθε ανθρώπου. Είπατε ότι είσαστε υποχρεωμένοι να δικάσετε με βάσι έναν ορισμένο νόμο. Αλλά δεν μπορείτε να χωρίσετε τη συνείδησί σας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είπες ότι έχεις πλήρη συνείδησι και ότι αφομοιώνεσαι με το κόμμα σου. Σε ερωτώ: Γιατί μετά την απόφασι ότι ο Μπελογιάννης ήταν κατάσκοπος και το ΚΚΕ κάνει κατασκοπεία δεν αποχωρίζεσαι, αλλά εξακολουθείς να μένης αφοσιωμένος;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Κατ' αρχήν το κόμμα δεν είναι κάτι το άυλο. Τις αποφάσεις του τις παίρνουμε εμείς και αυτό είναι μάλιστα εγγύησις για το ότι αν κάνουμε λάθη εμείς πάλι θα τα διορθώσουμε. Οσο για τον Μπελογιάννη, σας απαντώ ότι δεν είναι κατάσκοπος αλλά ήρωας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτό είναι έτι εις βάρος σου!
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Το ΚΚΕ δεν κάνει κατασκοπεία. Ο Μπελογιάννης δεν ήλθε για κατασκοπεία, αλλά για πολιτική δουλειά και είναι θύμα της μισαλλοδοξίας και της αμερικανοκρατίας και για μας είναι ήρωας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εδώ υπάρχουν αποφάσεις, σήματα...
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Πολλά μπορούν να «υπάρχουν» και δεν ξέρω τι υπάρχει. Ρωτάτε εμένα για τον Μπελογιάννη όταν πολιτικοί αρχηγοί και μέλος του υπουργικού συμβουλίου είπαν σε προεκλογική περίοδο ότι «παίξαμε με το κεφάλι του Μπελογιάννη».
Σε σχετική ερώτησι ο κατηγορούμενος Φλωράκης απαντά ότι δεν είπε για Μακεδόνες γενικώς, αλλά για Σλαβομακεδόνες. «Και ο Βενιζέλος - προσέθεσε - γράφει γι' αυτούς δεν θεωρούν εαυτούς ούτε Ελληνας, ούτε Σέρβους ούτε Βουλγάρους».
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν τα ξέρω εγώ αυτά.
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Αν δεν τα ξέρετε τι να σας κάνω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Συμφέρει εθνικά η ανακίνησις του Μακεδονικού;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οχι, δεν συμφέρει. Δεν το υποκινούμε εμείς, αλλά εκείνοι που καταπιέζουν τους Σλαβομακεδόνες και τους καλλιεργούν έτσι τάσεις αποχωρισμού.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αν κάνουμε πόλεμο για το Βορειοηπειρωτικό θα πολεμήσης;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Να μου πήτε πρώτα για ποιο λόγο θα γίνη ο πόλεμος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Για να τους απελευθερώσουμε, επειδή είναι Ελληνες.
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ελληνες υπάρχουν και στην Πόλη και στη Σμύρνη και στην Αίγυπτο και στην Αμερική.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εκτός από φόνους και καταστροφές τι έχετε να παρουσιάσετε;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Αφού μιλάτε για καταστροφές σας λέω. Το 1949 εμείς νικηθήκαμε. Πέρασαν 11 χρόνια. Από τότε οι κυβερνήσεις της χώρας πήραν 3 δισεκ. δολλάρια. Τι έγινε μ' αυτά, πού είναι η πρόοδος; Η «Καθημερινή» έγραφε τότε: «Να ξεμπερδέψουμε με τους κομμουνιστάς και θα φάμε με χρυσά κουτάλια». Και σήμερα αντί για χρυσά κουτάλια έχουμε ένα εκατομμύριο ανέργους και υποαπασχολουμένους.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πώς λέτε ότι δεν είσαστε υπέρ της βίας αφού στην κατοχή είσαστε τα 10% και θέλατε να επιβληθήτε με τη βία;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ο μακαρίτης ο Χαβίνης είπε στη Βουλή ότι είναι ντροπή να υβρίζεται η Εθνική Αντίστασις γιατί την ακολουθούσε το 70% του ελληνικού λαού. Ποια ήταν η βία; Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ έκαναν ακριβώς το αντίθετο. Είχαν τα 80% του λαού με το μέρος τους, είχαν ουσιαστικά την εξουσία και δέχθηκαν να συμμετάσχουν ως μειοψηφία σε κυβέρνησι εθνικής ενότητος. Και αυτό ήταν λάθος τους.
Σε ερώτησι του προέδρου εάν λειτουργούν στις ανατολικές χώρες σχολές στις οποίες διδάσκονται μαθήματα σαμποτάζ, ασυρμάτου κλπ. ο Φλωράκης απαντά:
-- Σας είπα τι σπουδάζουν οι Ελληνες. Πάνε σε σχολείο. Πανεπιστήμιο κλπ. και παίρνουν και επίδομα. Πώς να το κάνουμε; Αυτό είναι το σοσιαλιστικό σύστημα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εσύ εφοίτησες στη Στρατιωτική Ακαδημία της Μόσχας; Γιατί έτσι έχει κατατεθή.
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οχι. Πολλά έχουν κατατεθή.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι δουλειά έκανες;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τριατατικός πριν από τον αλβανικό πόλεμο.
Σε σχετική ερώτησι του προέδρου απαντά ότι μετά την κατάρρευσι του μετώπου Ελληνες υπουργοί τον παρέδωσαν στους Γερμανούς, αργότερα κατετάγη στον ΕΛΑΣ και κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου στον δημοκρατικό στρατό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Και πώς ζούσες σ' αυτό το διάστημα;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Το πώς ζούμε δεν ενδιαφέρει το δικαστήριο. Σας είπα ότι το κόμμα έχει τα οικονομικά του. Ρωτήσατε άλλα κόμματα που αγοράζουν ψήφους και εξαγοράζουν συνειδήσεις, πού τα βρίσκουν τα χρήματα; Πώς έχει π.χ. η ΕΡΕ, το κόμμα των Φιλελευθέρων και τα άλλα κόμματα γραφεία, μηχανισμό κλπ.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μα εσείς ερχόσαστε απ' έξω με τόσα χρήματα.
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Προέρχονται από τις συνδρομές των μελών μας. Μην ξεχνάτε ότι έχετε καταδικάσει Ελληνες πολίτες σε θάνατο για εισφορές που δίναν στο κόμμα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εννοείς τα τάλληρα. Αυτές είναι ψείρες.
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τα πάντα. Κι αυτές οι καρέκλες που καθόσαστε είναι φτιαγμένες από αυτά τα τάλληρα των εργατών και του ελληνικού λαού.
Σε ερώτησι του προέδρου αν γνωρίζη την Μπαρμπέρη και την Πράπα, απαντά:
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Την Μπαρμπέρη πρώτη φορά την είδα εδώ. Για την Πράπα θα σας εξηγήσω. Εγώ αντιλήφθηκα ότι με παρακολουθούσαν οι αστυνομικοί και πήγα στο περίπτερο για τσιγάρα προκειμένου να το διαπιστώσω. Γυρίζοντας είδα την Πράπα. Την είχα δη άλλη μια φορά. Εκείνη τη στιγμή την πλησίασα και της μίλησα για να καλύψω τις κινήσεις μου. Σας λέω όμως ότι δεν έχει καμμιά ανάμειξι στον παράνομο μηχανισμό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Γιατί ήρθες εδώ;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Για να εφαρμόσω τη γραμμή του κόμματος. Το πρόβλημα, όμως, βρίσκεται αλλού. Πιστεύετε κ' εσείς ότι το κόμμα κάνει κατασκοπεία; Γιατί εγώ είμαι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής κι αν κάνη κατασκοπεία το κόμμα μου κάνω κι εγώ.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εγώ είμαι πεπεισμένος γιατί υπάρχει η υπόθεσις Μπελογιάννη.
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τότε γιατί κάνετε τη δίκη;
ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Τον γνώριζες τον Φίλη;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τον γνώριζα.
ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Πού και γιατί συναντήθηκες μαζί του;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Νομίζετε πως θα σας πω;
Σε παρατήρησι του Επιτρόπου ότι στην κατάθεσί του είχε πη ότι δεν γνωρίζει ούτε τον Φίλη ούτε την Πράπα, ο κατηγορούμενος απαντά:
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Καλά έκανα και το είπα. Οταν ήλθε ο εισηγητής μέσα στην Ασφάλεια και δεν μου επέτρεπαν συνήγορο, τι θέλατε να κάνω; Κι αυτά που είπα πολλά ήταν.
Στο σημείο αυτό ο Επίτροπος μιλάει περί 5ου παγκοσμίου συνεδρίου στο οποίο, λέει, ελήφθη, απόφασι για το Μακεδονικό, περί Κομμουνιστικής Διεθνούς κλπ.
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οι αποφάσεις δεν ήτανε υποχρεωτικές αν ένα κόμμα-μέλος της Διεθνούς δεν συμφωνούσε. Και εν πάση περιπτώσει γιατί μιλούμε περί Κομιντέρν αφού έχει διαλυθή από το 1943;
Τα συμφέροντα του προλεταριάτου είναι αντίθετα με την αμερικανοκρατία
Σε παρατήρησι του Επιτρόπου ότι σε συνέδριο του ΚΚΕ παρίσταντο αντιπρόσωποι των ΚΚ Ουκρανίας και Τσεχοσλοβακίας, ο Φλωράκης απαντά: Και στο συνέδριο της ΓΣΕΕ πήραν μέρος αντιπρόσωποι ξένων χωρών. Για πήτε στον Μακρή ότι τα συνδικάτα δεν είναι ανεξάρτητα;».
Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Τον Οκτώβριο του 1952 ο Νέος Κόσμος γράφει σε ένα άρθρο: «...Το ΚΚΕ έμαθε να υποτάσσει τα συμφέροντα του κινήματος στα συμφέροντα της παγκόσμιας επανάστασης».
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ποιος το έχει γραμμένο αυτό;
Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Ο «Νέος Κόσμος», συμφωνείς μ' αυτό;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ανέπτυξα λεπτομερώς τις σχέσεις μας απέναντι στη Σοβ. Ενωσι...
Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Συμφωνείς με αυτό: Αν δηλαδή τα συμφέροντα του εδώ προλεταριάτου έρθουν σε αντίθεσι με τα συμφέροντα της παγκόσμιας επανάστασης θα τα θυσιάσετε;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Τα συμφέροντα του εδώ προλεταριάτου είναι αντίθετα με την αμερικανοκρατία.
Συνεχίζοντας ο Επίτροπος διαβάζει από ένα δακτυλογραφημένο χαρτί ...«Και μέσα στους καθημερινούς αγώνες για ψωμί, λευτεριά, ανεξαρτησία, αμνηστία... ασκούν, γυμνάζουν τον στρατό, δηλαδή τον λαό, για τις επερχόμενες μπόρες...».
Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: Ποιες είναι αυτές οι μπόρες;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Μπόρες είναι και οι καιρικές και του Μεντερές, του Σήγκμαν Ρη και άλλες.
Β. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ: (διαβάζοντας από το ίδιο χαρτί): Τι θα πη «κοντοζυγώνει η επαναστατική πάλη»;
Συνεχίζοντας ο επίτροπος καλεί τον Φλωράκη να του εξηγήση «πώς έγινε η εξόντωσις του Ψαρρού».
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Δεν νομίζω κ. πρόεδρε ότι οι ερωτήσεις αυτές ωφελούν. Στην καλλίτερη περίπτωσι δείχνουν ότι δεν είδαμε τις αιτίες που προκάλεσαν τους εμφυλίους πολέμους και αυτούς που τις υποκίνησαν και έτσι δεν βοηθάμε την Ελλάδα.
ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΗΣ: Από την «Ελευθερία» διάβασες κάποιο κομμάτι για τους Αμερικανούς;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ναι, που λέει ότι είναι γνωστό τοις πάσι πως εδώ τα πάντα και την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική, τα κανονίζουν οι Αμερικανοί. Κι αυτό δεν το έχει γράψει μόνον η «Ελευθερία» αλλά και η «Εστία», το «Βήμα», η «Καθημερινή» με τον δικό της τρόπο.
ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΗΣ: Στην Ουγγαρία οι δυσαρεστημένοι μπορεί να γράψουν παρόμοια πράγματα;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Οχι. Η ελευθερία όμως δεν βρίσκεται σ' αυτό. Εκεί μπορούν να πουν τη γνώμη τους εκεί που δουλεύουν, να πάνε μέχρι την κυβέρνησι χωρίς να κινδυνεύουν να πάνε εξορία.
ΣΤΡΑΤΟΔΙΚΗΣ: Είπατε ότι οι ιδέες δεν φυλακίζονται. Οι θρησκευτικές ιδέες φυλακίζονται;
ΦΛΩΡΑΚΗΣ: Ξεπεράστηκαν πια.

TOP READ