-ΗΡΘΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ;

 -ΗΡΘΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ; #1

Ακούμε συνέχεια την ίδια ιστορία: η πληροφορική, η τεχνολογία και  οι επιστήμες της επικοινωνίας άλλαξαν εντελώς την παραγωγή. Οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες  κατευθύνονται προς μια οικονομία υπηρεσιών ή μια μεταβιομηχανική κοινωνία. Στην Ευρώπη το 66% του εργαζομένου πληθυσμού δραστηριοποιείται στις υπηρεσίες. Στις ΗΠΑ ο αριθμός έχει φτάσει το 79%[1].
Εξαιτίας αυτής της αλλαγής στη σύνθεση της  εργατικής τάξης, ο Ιταλός φιλόσοφος  AntonioNegriλέει ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε όπως πριν: «μισώ τους ανθρώπους που λένε ότι η εργατική τάξη έχει πεθάνει και ο αγώνας συνεχίζεται. Όχι. Αν η εργατική τάξη έχει πεθάνει -που ισχύει- όλο το σύστημα που βασίζεται σε αυτό το συσχετισμό δύναμης μπαίνει σε κρίση.»[2]
Η διαφορά ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο
Η εργατική τάξη γεννήθηκε μαζί με τον καπιταλισμό. Το 16^ο και το 17^ο αιώνα, στην πρωταρχική συσσώρευση, η ανάπτυξη της συνδέθηκε με δυο σημαντικούς όρους. Έπρεπε να υπάρχει αρκετός συσσωρεμένος πλούτος για να στηθούν οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις – το κεφάλαιο. Επίσης έπρεπε να υπάρχει διαθέσιμο αρκετό εργατικό δυναμικό: άνθρωποι χωρίς ιδιοκτησία ή άλλο εισόδημα, αναγκασμένοι να πουλάνε την εργατική τους δύναμη.
Η εργατική τάξη διαμορφώθηκε και άρχισε να αναπτύσσεται στα τέλη του 18ου και τις αρχές 19ου αιώνα λόγω της εκβιομηχάνισης: υπήρξε συνεχής ροή από την χρεοκοπημένη τάξη των αγροτών και από χειρώνακτες εργάτες. Μαζί με την ανάπτυξη του καπιταλισμού αυξήθηκε επίσης ο έφεδρος βιομηχανικός στρατός των ανέργων.
Στις αρχές  του 20^ου αιώνα, μεγάλα καπιταλιστικά μονοπώλια άρχισαν να κυριαρχούν σε διάφορους κλάδους σε κάθε χώρα. Σήμερα, μετά από έναν αιώνα, τα μονοπώλια αυτά δεν κυριαρχούν σε αυτούς τους κλάδους σε εθνικό αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές κρατικών επιχειρήσεων τις προηγούμενες δεκαετίες δημιούργησαν τεραστία συγκέντρωση. Μερικές πολυεθνικές επιχειρήσεις ελέγχουν τους κλάδους της παγκόσμιας οικονομίας. Ποτέ ξανά στην ιστορία  δεν δούλευαν τόσοι πολλοί άνθρωποι για ένα προϊόν είτε είναι αυτοκίνητο, αεροπλάνο ή παράγωγο πετρελαίου. 250.000-500.000 άνθρωποι δουλεύουν για κάθε μια από τις είκοσι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις.
Ποτέ άλλοτε στην ιστορία δεν έλεγχαν την παραγωγή τόσοι λίγοι παράγοντες: υπάρχουν τρεις στον τομέα του πετρελαίου, έξι στην αυτοκινητοβιομηχανία, δυο στη βιομηχανία καλαμποκιού, τέσσερις στην αγορά σόγιας, έξι στη βιομηχανία αγροχημικών και δυο στην πολιτική αεροπορία.
Η διαφορά ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο έχει όντως «φτάσει σε κρίση» (δλδ. εξαφανίζεται) όπως υπαινίσσεται ο AntonioNegri; Όχι, στο κατώφλι του 21^ου αιώνα η διαφορά ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο έχει παγκόσμιες διαστάσεις.
Αυτό καθιστά τον κόσμο έτοιμο για έναν άλλο τρόπο παραγωγής, την κοινωνικοποίηση.
Όταν η μεγάλη επιχείρηση γίνεται γιγάντια και οργανώνει σχεδιασμένα, με βάση τον ακριβή υπολογισμό ενός πλούτου στοιχείων, την προμήθεια της αρχικής πρώτης ύλης σε διαστάσεις 2/3 ή ¾ της συνολικής ποσότητας που είναι απαραίτητη για δεκάδες εκατομμύρια πληθυσμό· όταν οργανώνεται η συστηματικά η μεταφορά αυτής της πρώτης ύλης στα πιο κατάλληλα για την παραγωγή σημεία, που κάποτε απέχουν το ένα από το άλλο εκατοντάδες και χιλιάδες χιλιόμετρα ·όταν από ένα κέντρο διευθύνονται όλα τα στάδια της διαδοχικής κατεργασίας της πρώτης ύλης ως την παραγωγή μιας ολόκληρης σειράς ποικίλων έτοιμων προϊόντων· όταν η διανομή αυτών των προϊόντων γίνεται με βάση ένα σχέδιο σε δεκάδες και εκατοντάδες εκατομμύρια καταναλωτές (πώληση πετρελαίου και στην Αμερική και τη Γερμανία από το αμερικανικό «τραστ πετρελαίου»)· -τότε γίνεται ολοφάνερο ότι έχουμε μπροστά μας μια κοινωνικοποίηση της παραγωγής και καθόλου μια απλή «σύμπλεξη»- ότι οι σχέσεις της ατομικής οικονομίας και της ατομικής ιδιοκτησίας αποτελούν ένα περίβλημα, που δεν ανταποκρίνεται πια στο περιεχόμενο, περίβλημα που αναπόφευκτα δεν μπορεί παρά να σαπίσει , αν αναβληθεί τεχνητά ο παραμερισμός του, περίβλημα που μπορεί να παραμένει σε κατάσταση αποσύνθεσης ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα που αναπόφευκτα όμως θα παραμεριστεί.   Αυτά έγραψε ο Λένιν όταν ανέλυσε τον ιμπεριαλισμό[3].

Αυτό το κέλυφος σήμερα είναι κάποιες χιλιάδες οικογένειες που κατέχουν τις χίλιες μεγαλύτερες πολυεθνικές ως ατομική περιουσία και ελέγχουν όλη σχεδόν την παγκόσμια παραγωγή. Με αυτόν τον τρόπο ελέγχουν άμεσα ή έμμεσα την εργασία σχεδόν ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων που πουλάνε την εργατική τους δύναμη και οι οικογένειες τους εξαρτώνται από αυτό. Ελέγχουν επίσης την τεχνολογία, την επικοινωνία, τις μεταφορές και την οργάνωση ως ατομική τους περιουσία. Ο έλεγχος όλων αυτών δεν γίνεται για το καλό της κοινωνικής ανάπτυξης και της κοινωνικής προόδου αλλά για τη μεγιστοποίηση των κερδών τους. Αυτό σημαίνει ότι η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής (επιχειρήσεις, χωράφια, μέσα επικοινωνίας και μεταφοράς) αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο της κοινωνικής προόδου της ανθρωπότητας.

Πέθαναν οι νεκροθάφτες;

Ποια δύναμη στην κοινωνία θα μπορέσει να σπάσει αυτόν το ασφυκτικό κλοιό στην παραγωγή και την ίδια τη ζωή; Ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία που εισήγαγε ο Κάρλ Μάρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς στη νεαρή Ένωση Εργατών ήταν η ιδέα ότι η κοινωνική επανάσταση θα μπορούσε να είναι μόνο έργο της ίδιας της εργατικής τάξης. Σύμφωνα με το κομμουνιστικό Μανιφέστο των Μαρξ και Ένγκελς οι νεκροθάφτες του εκμεταλλευτικού συστήματος είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Είναι ζωντανοί σήμερα οι νεκροθάφτες;

Πίνακας 1. ποσοστό απασχόλησης στην αγροτική οικονομία, τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες σε όλο τον κόσμο

	Αγροτική οικονομία	Βιομηχανία	Υπηρεσίες
1950	67	15	18
1970	56	19	25
1980	53	20	27
1990	49	20	31
2000	46	20	34

2006     38.7                    21.3                   40


Πηγή: ILO Παγκόσμια έκθεση απασχόλησης 2004-2005 και Ευρωπαϊκή Επιτροπή Απασχόλησης στην Ευρώπη 2004

Η έκθεση ILO για τις παγκόσμιες τάσεις στην απασχόληση δείχνει ότι για πρώτη φορά οι υπηρεσίες ξεπέρασαν την αγροτική οικονομία: το 2006 το μερίδιο του τομέα των υπηρεσιών στην απασχόληση παγκοσμίως ξεπέρασε για πρώτη φορά την αγροτική οικονομία αυξάνοντας από το 39,5% στο 40%. Το μερίδιο της αγροτικής οικονομίας μειώθηκε από το 39,7% στο 38,7%.  Ο τομέας της βιομηχανίας έφτασε στο 21,3% της συνολικής απασχόλησης.

Τα δεδομένα στον Πίνακα 1 υπογραμμίζουν τρία γεγονότα. Πρώτον, η απασχόληση στην αγροτική οικονομία μειώθηκε στο τελευταίο μισό του αιώνα από 67% σε 38,7%. Οι τάξεις των αγροτών καταστράφηκαν. Στην Ευρώπη η διαδικασία αυτή συνεχίζεται εδώ και τρεις αιώνες. Σήμερα η διαδικασία αυτή είναι σε εξέλιξη σε όλο τον κόσμο. Δεύτερον, υπάρχει αύξηση της απασχόλησης στις υπηρεσίες. Θα επιστρέψουμε σε αυτό αργότερα.  Τρίτον, βλέπουμε στασιμότητα ακόμα και μικρή άνοδο της απασχόλησης στη βιομηχανία σε παγκόσμια κλίμακα. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της μείωσης της απασχόλησης στη βιομηχανία στις αναπτυγμένες χώρες και της αύξησης της σε άλλες περιοχές[4].

Είναι καλύτερα να διαχωρίζουμε τον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Ο πρωτογενής τομέας, η αγροτική οικονομία σημαίνει την εξαγωγή από τη φύση. Ο δευτερογενής τομέας, η βιομηχανία σημαίνει την αλλαγή της φύσης. Και ο τριτογενής τομέας τα υπόλοιπα. Σήμερα πολλοί κλάδοι που ανήκουν στο δευτερογενή τομέα χαρακτηρίζονται ως «υπηρεσίες». Αυτό οδηγεί σε μια διαστρεβλωμένη εικόνα.

Επιπλέον αυτά τα στοιχεία δεν λαμβάνουν υπόψη τις σχέσεις ιδιοκτησίας. Οι ιδιοκτήτες μεγάλων κτημάτων καθώς και οι ανεξάρτητοι αγρότες και οι εργάτες γης κατατάσσονται στην αγροτική οικονομία. Με τον ίδιο τρόπο οι επιχειρηματίες, τα στελέχη, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι μισθωτοί εργάτες κατατάσσονται όλοι μαζί στο βιομηχανικό τομέα. Τα στοιχεία αυτά αποκρύπτουν την ταξική κοινωνία που στην ουσία είναι η σημερινή μας κοινωνία.

Ο καπιταλισμός γνωρίζει χοντρικά τρεις τάξεις που η κάθε μια τους υποδιαιρείται σε διάφορα στρώματα. Η ιδιοκτήτρια τάξη, που είναι ο ιδιοκτήτης των επιχειρήσεων, των μεγάλων κτημάτων, των μηχανών και της τεχνολογίας είναι ο ιδιοκτήτης των μεγάλων μέσων παραγωγής. Ιδιοποιείται τα αγαθά που παράγονται. Η μεσαία τάξη είναι η τάξη των μικρών ιδιοκτητών και των ανεξάρτητων παραγωγών. Η εργατική τάξη είναι η τάξη χωρίς μέσα παραγωγής. Πουλάει την εργατική της δύναμη και την ικανότητα της για εργασία.

Η εργατική τάξη είναι η καρδιά του συστήματος.  Ο πλούτος της κοινωνίας δημιουργείται από την παραγωγική εργασία. Το κεφάλαιο μπορεί να μεγαλώσει μόνο με την υπεραξία που δημιουργείται στην παραγωγή. Η εργατική τάξη μπορεί να υπάρξει χωρίς καπιταλιστές αφεντικά αλλά τα αφεντικά δεν μπορούν χωρίς εργάτες. Σε αυτό  ακριβώς έγκειται ο ρόλος τους ως παράγοντα για την ιστορική αλλαγή. Οι παραγωγικοί εργάτες είναι στην καρδιά της παραγωγής και βιώνουν τη διαφορά ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία. Είναι επίσης σε καλύτερη θέση ώστε να κατανοήσουν τη φύση του συστήματος. Πέρα από ένα βασικό πυρήνα που δραστηριοποιείται στην παραγωγή η εργατική τάξη αποτελείται από στρώματα μισθωτών που αντιμετωπίζουν όλο και περισσότερο τις αντιθέσεις του αυτού του συστήματος λόγω της συνεχούς κρίσης, της αυξανόμενης εργασιακής πίεσης, της αυξημένης ευελιξίας και της συνεχούς αβεβαιότητας.

Ο άνεργοι είναι επίσης μέρος της εργατικής τάξης. Έχει σημασία για τα καθήκοντα του εργατικού κινήματος και του εργατικού κόμματος να δώσουμε έμφαση σε αυτό το σημείο. Ωστόσο, οι άνεργοι σχηματίζουν ένα ξεχωριστό στρώμα καθώς δεν μπορούν εξορισμού να σταματήσουν ή να χτυπήσουν την οικονομική φύση του καπιταλισμού επειδή λόγω της κατάστασης τους είναι διασκορπισμένοι και ανοργάνωτοι. Επιπλέον, τους λείπει η πειθαρχειμένη και οργανωμένη λειτουργία της εργασίας ενώ όσο πιο πολύ μένουν εκτός της παραγωγικής διαδικασίας τόσο περισσότερο ισχύουν αυτά. Αυτό δεν σημαίνει ότι το άνεργο κομμάτι της εργατικής τάξης θα πρέπει να μείνει εκτός της μάχης αλλά το αντίθετο.

Οι νεκροθάφτες είναι κάθε άλλο παρά πεθαμένοι, είναι ολοζώντανοι. Σύμφωνα με τον ευρύ ορισμό η ευρωπαϊκή εργατική τάξη αριθμούσε 137,5 εκατομμύρια εργαζόμενους το 2002 από τους οποίους 2 εκατομμύρια ήταν εργάτες στην αγροτική οικονομία. Σε παγκόσμια κλίμακα πριν από 15 χρόνια υπήρχαν 884 εκατομμύρια άνθρωποι που δούλευαν με αμειβόμενη απασχόληση από τους οποίους 85 εκατομμύρια ήταν εργάτες στην αγροτική οικονομία[5].

Ποιος παράγει τον πλούτο;

Κάποια επιτελεία υποστηρίζουν ότι έχει περάσει ο καιρός που η παραγωγική εργασία δημιουργούσε τον κοινωνικό πλούτο.  Η θεωρία της υπεραξίας ο πιο σημαντικός πυλώνας της οικονομικής θεωρίας του Μάρξ θεωρείται ξεπερασμένη. Ο AntonioNegri και ο MichaelHard γράφουν: «ο κεντρικός ρόλος που παίζει η υπεραξία στην παραγωγή ο οποίος παλιότερα εκπληρωνόταν από την εργατική δύναμη των μαζών των εργοστασιακών εργατών σήμερα εκπληρώνεται από τη διανοητική, μη υλική και  επικοινωνιακή εργατική δύναμη». «Από αυτό απορρέει η σημασία ανάπτυξης μιας πολιτικής θεωρίας της αξίας»[6].

Αυτό βέβαια απέχει πολύ από την αλήθεια Οι άνθρωποι για να ζήσουν χρειάζονται τρόφιμα, ρούχα και άλλα υλικά αγαθά. Πρέπει να δουλέψουν, να παράγουν  για αυτά τα αγαθά. Τον πλούτο της κοινωνίας τον παράγουν οι άνθρωποι με την υλική παραγωγή. Όλη η εργασία που ερμηνεύεται με αυτή την υλιστική έννοια μπορεί να θεωρηθεί γενικά ως παραγωγική εργασία. Η παραγωγή οργανώνεται κοινωνικά, συλλογικά. Μιας και παράγονται περισσότερα από αυτά που μπορούμε να καταναλώσουμε άμεσα ορισμένες ομάδες ανθρώπων ιδιοποιούνται συστηματικά αυτό το πλεόνασμα. Η κοινωνία υποδιαιρείται σε τάξεις. Σε μια ιδιοκτήτρια τάξη και σε μια τάξη χωρίς ιδιοκτησία. Σε κάθε ταξική κοινωνία η άρχουσα τάξη ιδιοποιείται το πλεόνασμα ή την πρόσθετη εργασία.

Ο εργάτης πουλάει την εργατική του δύναμη και λαμβάνει ένα μισθό γι’ αυτό. Ο μισθός είναι αυτό που λέμε «αξία» της εργατικής δύναμης. Είναι τα χρήματα που χρειάζεται ένας εργαζόμενος για συντήρηση, εκπαίδευση, υγεία, στέγαση κλπ.

Ο εργάτης φτιάχνει τα προϊόντα μέσω της εργασίας του. Όμως η αξία αυτών των προϊόντων είναι μεγαλύτερη από το μισθό. Η διαφορά είναι η «υπεραξία» και αυτή η αξία πάει ολόκληρη στον καπιταλιστή. Για παράδειγμα ένας εργάτης που δουλεύει 8 ώρες έχει βγάλει το μισθό του στις 3 ώρες (ή την αξία της εργατικής του δύναμης). Η εργασία των υπόλοιπων 5 ωρών είναι πρόσθετη αξία για τον καπιταλιστή. Σύμφωνα με το Μαρξ «η παραγωγή της υπεραξίας είναι ο απόλυτος νόμος αυτού του τρόπου παραγωγής»[7].

Αυτοί που δεν δουλεύουν στην παραγωγή, στην παραγωγή αγαθών δεν επιτελούν παραγωγική εργασία. Ο Μαρξ λέει «εφόσον ο άμεσος σκοπός και το πραγματικό προϊόν της καπιταλιστικής παραγωγής είναι η υπεραξία, μόνο αυτή η εργασία είναι παραγωγική  και μόνο αυτός που  επιτελεί μια τέτοια εργασία είναι παραγωγικός εργάτης καθώς παράγει άμεσα υπεραξία[8]». Αυτός που φτιάχνει πιάνο είναι παραγωγικός ενώ ο πιανίστας δεν είναι. Ο παραγωγός αναπαράγει το κεφάλαιο αλλά ο πιανίστας ανταλλάσει την εργασία του με πληρωμή. η δουλειά του παράγει κάτι αλλά δεν είναι παραγωγικός από οικονομική άποψη. Δεν είναι περισσότερο παραγωγικός από έναν που γυρίζει και λέει ανοησίες.

Λόγω της πρόσφατης τεχνολογικής επανάστασης, υπάρχει σίγουρα μεγάλη ανάγκη για γνώση και επιστήμη των πιο σύγχρονων παραγωγικών διαδικασιών. Ωστόσο η ευφυΐα και η επικοινωνία έξω από την παραγωγή δεν δημιουργούν πρόσθετη αξία για το κεφάλαιο. Το ίδιο ισχύει για την εργασία που παράγει αγαθά που δεν μπαίνουν στην αγορά όπως  ένα χειροποίητο έργο τέχνης στον πηλό.

Επομένως η παραγωγική εργασία είναι ένας προσδιορισμός της εργασίας που δεν έχει να κάνει με το περιεχόμενο της, ή με την αξία χρήσης που εμφανίζεται σε αυτήν κάθε φορά αλλά με την κοινωνική μορφή με την οποία πραγματοποιείται. Γι’ αυτό το λόγο μια εργασία με το ίδιο περιεχόμενο μπορεί να είναι ταυτόχρονα παραγωγική και μη παραγωγική.

Επίσης η εργασία που χρησιμοποιείται από το εισόδημα και όχι από το κεφάλαιο όπως οι υπηρέτριες, οι μάγειρες, οι κηπουροί, οι οδηγοί και οι σωματοφύλακες δεν είναι παραγωγική γιατί δεν δημιουργεί υπεραξία για το κεφάλαιο.  Επειδή η υπεραξία δημιουργείται στην παραγωγή (παραγωγή προϊόντων) η εργασία στον χρηματοπιστωτικό τομέα (τράπεζες, ασφαλιστικές, επενδύσεις) δεν θεωρείται παραγωγική. Η κυκλοφορία των προϊόντων (πώληση, αποθήκες…) επίσης δεν δημιουργεί πρόσθετη αξία και γι’ αυτό το λόγο δεν είναι παραγωγική. Ωστόσο, η μεταφορά και η αποθήκευση θεωρούνται απαραίτητο κομμάτι της παραγωγής  και είναι παραγωγικοί κλάδοι ακόμα και αν σύμφωνα με την κλασσική στατιστική θεωρούνται υπηρεσίες.

Η πρόσφατη τεχνολογική επανάσταση (πληροφορική, τηλεπικοινωνίες, ψηφιοποίηση) σημαίνει τεράστια πρόοδο για τις παραγωγικές δυνάμεις και αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο ότι ο κόσμος είναι έτοιμος να περάσει σε ένα σύστημα παραγωγής που δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες του λαού.  Δεν είναι μόνο οι υπολογιστές, το ίντερνετ, η μηχανοργάνωση και η ρομποτική που παράγουν τον πλούτο όπως υποστηρίζει ο Νegri και ο Hardt. Η πηγή της υπεραξίας είναι οι άνθρωποι που δουλεύουν στις μηχανές. Στην εργατική τάξη, στη μεγάλη ομάδα αυτών που πουλάνε την εργατική τους δύναμη για το μισθό υπάρχει ένας παραγωγικός πυρήνας. Μιλάμε για μια ολόκληρη ομάδα μισθωτών εργατών που δουλεύουν στην παραγωγή, τη μεταφορά και την αποθήκευση αγαθών και υπηρεσιών. Αυτή η ομάδα μπορεί να ονομαστεί βιομηχανικοί εργάτες.

Βιομηχανικοί εργάτες και τεχνολογία

Σύμφωνα με το Negri και το Hardt «η σύνθεση του προλεταριάτου έχει αλλάξει συνεπώς έχει αλλάξει και η αντίληψη μας γι’ αυτή». «Αυτή η βιομηχανική εργατική τάξη αναλάμβανε συχνά τον ηγετικό ρόλο [..] τόσο στις οικονομικές αναλύσεις όσο και στα πολιτικά κινήματα. Σήμερα αυτή η εργατική τάξη δεν υπάρχει καν στο οπτικό πεδίο. Δεν έχει σταματήσει να υπάρχει αλλά έχει εκτοπιστεί από την προνομοιακή θέση που είχε στην καπιταλιστική οικονομία και από την ηγεμονική θέση που είχε στην ταξική σύνθεση του προλεταριάτου[9]». Κι όπως λένε και οι δυο συγγραφείς «θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τη μετάβαση από την κυριαρχία της βιομηχανίας στην κυριαρχία των υπηρεσιών ως διαδικασία οικονομικού εκσυγχρονισμού ή ψηφιοποίησης[10].

Το γεγονός ότι το βιομηχανικό προλεταριάτο αποτελεί το «αποφασιστικό τμήμα της εργατικής τάξης» δεν έχει να κάνει με τον αριθμό του. Αυτό που έχει σημασία είναι η θέση του στην παραγωγική διαδικασία. Βιώνει την εκμετάλλευση πιο άμεσα. Δημιουργεί την κλάδους που μοιράζεται στους διάφορους μη παραγωγικούς τομείς. Διέπει όλους τους σημαντικούς συνδέσμους της οικονομίας.

Ωστόσο, υπάρχει ένας μύθος  σχετικά με τον αριθμό των παραγωγικών εργατών που πρέπει να αποκαλυφθεί. Οι βιομηχανικοί εργάτες ο παραγωγικός πυρήνας της εργατικής τάξης είναι μεγαλύτερος από αυτό που η κλασσική στατιστική θεωρεί «βιομηχανία». Ένα μεγάλο κομμάτι των μισθωμένων υπηρεσιών ανήκει επίσης στον παραγωγικό πυρήνα  δηλαδή το κομμάτι εκείνο που δραστηριοποιείται στην παραγωγική διαδικασία, στη μεταφορά ή στην αποθήκευση. Μπορούμε να πούμε χοντρικά ότι στην Ευρώπη υπάρχει βιομηχανικό προλεταριάτο 60 εκατομμυρίων μισθωτών εργατών στη βιομηχανία ή σε υπηρεσίες που σχετίζονται με τη βιομηχανία[11].

Στην Ευρώπη υπάρχουν 14 εκατομμύρια μισθωτοί εργάτες που δραστηριοποιούνται στην παροχή υπηρεσιών σε επιχειρήσεις. Πρόκειται για κλάδους τεχνολογίας της επικοινωνίας που συνδέονται με τη βιομηχανία, για επιχειρήσεις τεχνολογικής συντήρησης, εταιρίες καθαρισμού βιομηχανικών μονάδων, ασφάλειας και τεχνικής συντήρησης, έρευνας αγοράς, διαφήμισης και ανθρωπίνων πόρων[12].

Η ανάπτυξη αυτών των κλάδων είναι διπλή. Η εισαγωγή των υπολογιστών από τη μια προκαλεί την αύξηση της απασχόλησης στην τεχνολογία της πληροφόρησης. Από την άλλη, σε αυτούς τους κλάδους προστίθενται πολλές δουλειές που δίνονται έξω (υπεργολαβία) οι οποίες παλιότερα κατατάσσονταν στη βιομηχανία. Το βασικό ζήτημα είναι ότι αυτές οι υπηρεσίες συνδέονται με την παραγωγική διαδικασία. Σύμφωνα με μια μετριοπαθή εκτίμηση οι μισοί από τα 9 εκατομμύρια μισθωτούς εργάτες στον κλάδο των μεταφορών  (οδικές, θαλάσσιες, εναέριες) δραστηριοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία μεταφέροντας αγαθά. Επιπλέον, υπάρχουν και άλλες υπηρεσίες που σχετίζονται με την παραγωγή, για παράδειγμα οι υπηρεσίες courier όπως η DHL (DeutschePost) που σήμερα συνυπολογίζεται με τα ταχυδρομεία και την επικοινωνία.
Επομένως  δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι σχεδόν 20 εκατομμύρια μισθωτοί εργάτες από τον τομέα των «υπηρεσιών» στην Ευρώπη δουλεύουν για τη βιομηχανική παραγωγή. Σε αυτό το κείμενο μπορούμε να δώσουμε μια προσέγγιση αυτού του αριθμού. Χρειάζεται περαιτέρω αναλυτική έρευνα για να επισημάνουμε τον ακριβή αριθμό.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Negri και το Hardt «την τελευταία δεκαετία του εικοστού αιώνα η δουλειά στο εργοστάσιο έχασε την ηγεμονία της και στη θέση της αναδείχτηκε η μη υλική εργασία: η εργασία που παράγει μη υλικά προϊόντα όπως γνώση, πληροφορία, επικοινωνία, σχέσεις και συναισθηματικές αντιδράσεις». «Η θεωρία μας υποστηρίζει ότι η μη υλική εργασία απέκτησε την ηγεμονία από ποσοτική άποψη[13].»

Οι επαναστάσεις στην τεχνολογία και την επικοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες αποτέλεσαν ένα άλμα στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.  Ωστόσο, αυτές οι τεχνολογικές επαναστάσεις δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις όπως ισχυρίζονται ο Negri και ο Hardt. Είναι πλήρως ενταγμένες στο σύστημα της καπιταλιστικής παραγωγής. Σύμφωνα με το Negri αυτή η τεχνολογική επανάσταση άλλαξε ουσιαστικά την εργασία και την «απελευθέρωσε». «Η παραγωγή ελέγχει ακόμα και τα μυαλά των εργαζομένων.» Αυτό συμβαίνει επειδή «μπήκε σε λειτουργία η ευφυΐα, η δύναμη της φαντασίας , η ικανότητα της ανακάλυψης και της δημιουργίας». Το συμπέρασμα του είναι το εξής: «σήμερα οι άνθρωποι έχουν γίνει ιδιοκτήτες των μορφών, των οργάνων, των εργαλείων που τους επιτρέπουν να παράγουν πλούτο». Αυτό σημαίνει ότι «είναι αδύνατη η αρπαγή των μέσων παραγωγής από το κεφάλαιο».[14]

Ο Negri ξεχνά τις σχέσεις ιδιοκτησίας. Η έρευνα, η τεχνολογία της πληροφόρησης, η ανάπτυξη, η γενετική  είναι συχνά υπό ατομική ιδιοκτησία. Στην «κοινωνία της γνώσης» αυτό που μετράει δεν είναι «η ευφυΐα και η δύναμη της φαντασίας» αλλά η ατομική αρπαγή της γνώσης με πατέντες, πιστοποιητικά και πνευματικά δικαιώματα. Ο Μάρξ γράφει «η παραγωγή κεφαλαίου αξιοποιεί την ιστορική πρόοδο και τη χρησιμοποιεί για την παραγωγή του πλούτου[15]. Κάθε φορά που οι φαρμακευτικοί κολοσσοί λαμβάνουν μια πατέντα για ένα φάρμακο ιδιοποιούνται την επιστημονική γνώση που αναπτύσσεται στα εργαστήρια των πανεπιστημίων από τις διάφορες γενιές ερευνητών. «Η αρπαγή από το κεφάλαιο είναι αδύνατη» είναι η άποψη του Negri. Όμως μπροστά στα μάτια μας βλέπουμε να συμβαίνει το αντίθετο. Το κεφάλαιο ιδιοποιείται την ιστορική και κοινωνική γνώση της κοινωνίας σε όλους τους τομείς.  Εγκλωβίζοντας, φυλακίζοντας να το πούμε έτσι τη γνώση σε πατέντες και πιστοποιητικά η κοινωνία στερείται τις δυνατότητες της για κοινωνική πρόοδο.

Από τεχνολογική άποψη η ψηφιακή επανάσταση είναι ένα ποιοτικό βήμα προς τα εμπρός αλλά από την άποψη των σχέσεων ιδιοκτησίας δεν υπάρχει ποιοτική διαφορά με την περίοδο των μηχανών. Σύμφωνα με το Μάρξ: είναι αναμφισβήτητο το γεγονός ότι οι μηχανές αυτές καθαυτές δεν είναι υπεύθυνες για την «απελευθέρωση» των εργατών από τα μέσα συντήρησης. […] Οι αχώριστοι από την κεφαλαιοκρατική χρησιμοποίηση των μηχανών αντιφάσεις και ανταγωνισμοί δεν υπάρχουν για τους κύριους αυτούς γιατί δεν προκύπτουν από αυτές τις ίδιες τις μηχανές αλλά από την κεφαλαιοκρατικής τους χρησιμοποίηση. Επειδή λοιπόν οι μηχανές εξεταζόμενες αυτές καθαυτές περιορίζουν το χρόνο εργασίας ενώ όταν χρησιμοποιούνται καπιταλιστικά παρατείνουν την εργάσιμη μέρα, επειδή αυτές καθαυτές ευκολύνουν την εργασία, ενώ όταν χρησιμοποιούνται καπιταλιστικά αυξάνουν την εντατικότητα της , επειδή αυτές καθαυτές αποτελούν τη νίκη του ανθρώπου πάνω στις δυνάμεις της φύσης, ενώ όταν χρησιμοποιούνται καπιταλιστικά υποδουλώνουν τον άνθρωπο στις δυνάμεις της φύσης , επειδή αυτές καθαυτές αυξάνουν τον πλούτο του παραγωγού ενώ όταν χρησιμοποιούνται καπιταλιστικά τον εξαγριώνουν…  [16]

Ο AntonioNegri γράφει ότι «οι επαφές, οι σχέσεις, η ανταλλαγή και οι επιθυμίες έχουν γίνει παραγωγικές[17]». Αντίθετα «όλες οι επαφές, οι σχέσεις και οι ανταλλαγές» που μπήκαν στην παραγωγή εξυπηρετούν την αύξηση των κερδών. Οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης είναι απαραίτητες για την εξοικονόμηση νεκρών ωρών και νεκρού κεφαλαίου. Η δουλειά στο σπίτι και η τηλεργασία, η εισαγωγή των μισθών με το κομμάτι όπως την περίοδο της μανιφακτούρας , τα μπόνους σύμφωνα με την απόδοση εξυπηρετούν την εξοικονόμηση εργατικής δύναμης. Με την εξοικονόμηση νεκρού και ζωντανού κεφαλαίου αυξάνεται το ποσοστό κέρδους, Για τους εργαζόμενους αυτό σημαίνει περισσότερο στρες, παραπάνω δουλειά και αρρώστιες. 

Αποβιομηχάνηση και εκβιομηχάνιση

Η γαλλική κυβέρνηση πλήρωσε μια ερευνητική επιτροπή για να εξετάσει τη θέση ότι η βιομηχανία εξαφανίζεται. Μετά από έρευνα μηνών η επιτροπή κατέληξε ότι «από τις αρχές της δεκαετίας του 90 η πρόσθετη αξία της παραγωγής αυξανόταν πιο γρήγορα σε όγκο σε σχέση με την πρόσθετη αξία της οικονομίας συνολικά. Αυτό σημαίνει ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να μιλάμε για αποβιομηχάνιση αλλά ότι αντίθετα η βιομηχανία μεγαλώνει. Αυτό το φαινόμενο εμφανίζεται σε όλες τις βιομηχανικές χώρες. Ταυτόχρονα το μερίδιο της εργασίας στη βιομηχανία μειώνεται από 24% το 1980 σε 15,9% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού το 2002. Αυτή η μείωση οφείλεται στην αύξηση της παραγωγικότητας  των μισθωτών στη γαλλική βιομηχανία που είναι η υψηλότερη στον κόσμο με αύξηση 4,1% το χρόνο από το 1990. Αυτό που λέμε αποβιομηχάνιση είναι στην ουσία μια οπτική αυταπάτη που δημιουργείται από τη δυναμική της βιομηχανίας». [18]

Έρευνα έκανε και η ευρωπαϊκή επιτροπή. Το συμπέρασμα ήταν: «από την ανάλυση της επιτροπής είναι ξεκάθαρο ότι δεν τίθεται ερώτημα για μια διαδικασία γενικής  αποβιομηχάνισης. Από την άλλη η ευρωπαϊκή βιομηχανία βιώνει μια διαδικασία διαρθρωτικής αλλαγής …»[19]

Η παραγωγή αυξάνεται αλλά γίνεται από λιγότερους ανθρώπους. Η παραγωγικότητα αυξάνεται. Ακόμα και η δομή των επιχειρήσεων έχει αλλάξει αρκετά τα τελευταία χρόνια με δραστηριότητες ανάθεσης εργασιών.

Τέλος υπάρχει επίσης άρση του περιορισμού σε σχέση με τον τόπο εγκατάστασης μιας επιχείρησης (delocalisation): στην Ευρώπη αυτό ευθύνεται για το 7% της απώλειας θέσεων εργασίας στη βιομηχανία. Όσον αφορά τη μείωση της απασχόλησης στην παραγωγή υπάρχουν τρεις παράγοντες που είναι χαρακτηριστικοί για το σύστημα που κυνηγά το μέγιστο κέρδος: η αύξηση της παραγωγικότητας, η αύξηση της ανάθεσης εργασιών σε τρίτους και η άρση των τοπικών περιορισμών.

Η πρώτη αιτία για την εξαφάνιση θέσεων εργασίας στη βιομηχανία είναι η αυξημένη παραγωγικότητα.  Αυτό δεν είναι αποβιομηχάνιση. Αντίθετα υπάρχει πιο μεγάλη παραγωγή που γίνεται από όλο και λιγότερους ανθρώπους. Ή όπως γράφει ο Μαρξ: «η καταδίκη ενός μέρους της εργατικής τάξης  σε αναγκαστική αργία εξαιτίας της υπερβολικής εργασίας ενός άλλου μέρους.»[20] Οι 300 μεγαλύτερες πολυεθνικές ελέγχουν τουλάχιστον το ¼ της παγκόσμιας παραγωγής παρόλο που αποτελούν λιγότερο από το 1% της εργασίας[21].

Σε μια σοσιαλιστική κοινωνία η τεχνολογική πρόοδος στόχο έχει να διευκολύνει τη ζωή των ανθρώπων και να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους. Σήμερα, ωστόσο η υψηλότερη παραγωγικότητα στοχεύει στο χτύπημα των ανταγωνιστών οδηγώντας σε αβάσταχτες εργασιακές συνθήκες.

Δεύτερον, η ανάθεση εργασιών σε τρίτους αναγκάζει τους εργαζόμενους να διαθέτουν την εργατική τους δύναμη σε εργολάβους, γραφεία, εταιρίες πληροφορικής κλπ. για πολύ χαμηλό μισθό. Ταυτόχρονα εξαφανίζεται ένα μέρος της κοινωνικής προστασίας. Στις εργολαβικές εταιρίες τα δικαιώματα των συνδικάτων είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Η ανάθεση εργασιών αποτελεί επίθεση στη συλλογική δύναμη των εργατών ως τάξη.

Αλλά ακόμα και εδώ πρόκειται για εξέλιξη στη διαδικασία εκβιομηχάνισης και όχι για αποβιομηχάνιση. Σύμφωνα με την Ομοσπονδία Εργοδοτών Μηχανικών στη Μεγάλη Βρετανία: « η βιομηχανία δημιουργεί ένα μεγάλο μέρος των υπηρεσιών με την ανάθεση τμημάτων όπως η συντήρηση, η τροφοδοσία, το νομικό τμήμα κλπ Η παραγωγή θα μπορούσε να αποτελεί το 35% της οικονομίας αντί του 20% αν εφαρμόζαμε προσαρμοσμένους ορισμούς στρατηγικής.»[22]

Το ζήτημα δεν είναι η αποβιομηχάνιση αλλά η διάσπαση της παραγωγικής εργατικής τάξης σε μικρότερες εταιρίες και γραφεία.

Ένας τρίτος παράγοντας που προκαλεί την εξαφάνιση των θέσεων εργασίας από τη «βιομηχανία» ο οποίος μπορεί να καταταχτεί μόνο ως τρίτος είναι η δυνατότητα μετεγκατάστασης των επιχειρήσεων. Είναι πολύ προφανές ότι η μετεγκατάσταση σε όλο τον κόσμο δεν σημαίνει αποβιομηχάνιση αλλά μεταφορά της βιομηχανίας από τη μια ήπειρο στην άλλη.


Η τάξη που φέρνει το μέλλον

Πριν από 150 χρόνια ο Κάρλ Μάρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς έγραψαν ότι η εργατική τάξη δικαιούται τον ηγετικό ρόλο στην κοινωνική επανάσταση λόγω της θέσης της στον καπιταλισμό.

Αυτό που κάνει τους εργάτες πρωτοπόρους είναι η ίδια η ιστορία μαζί με τους οικονομικούς, πολιτικούς και οργανωτικούς νόμους του καπιταλιστικού συστήματος. Όσο θα υπάρχει το κεφάλαιο η κοινωνική δύναμη που κάνει το κεφάλαιο να αυξάνεται δεν θα εξαφανιστεί. Χωρίς παραγωγική εργασία δεν υπάρχει υπεραξία και κέρδος για τα αφεντικά. Σε αυτόν τον πλανήτη υπάρχουν περίπου ένα δισεκατομμύριο εργατικές οικογένειες που είναι οι σύγχρονοι νεκροθάφτες του συστήματος των πολυεθνικών και του μέγιστου κέρδους. Όπως λένε οι Μαρξ και ο Ένγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο αποτελούν το κίνημα της πλειοψηφίας: «όλα τα προηγούμενα κινήματα της μειοψηφίαςή προς όφελος μιας μειοψηφίας. Το προλεταριακό κίνημα είναι το αυτοτελές κίνημα της τεράστιας πλειοψηφίας προς όφελος της τεράστιας πλειοψηφίας. το προλεταριάτο, το κατώτερο στρώμα της σημερινής κοινωνίας, δεν μπορεί να σηκωθεί, δεν μπορεί να ανυψωθεί χωρίς να τιναχτεί στον αέρα όλο το εποικοδόμημα των στρωμάτων που αποτελούν τη σημερινή κοινωνία». [23]

Έξοδος και λιποταξία

Η πρώην γενική γραμματέας του PvdA Nadine Rosa-Rosso προσπάθησε περάσει στο κόμμα τη θέση ότι οι συνθήκες εργασίας σήμερα είναι κόλαση και ως εκ τούτου οι εργαζόμενοι δεν μπορούν πλέον να οργανώνονται στο χώρο εργασίας.

Πώς όμως τα κατάφερε το νεαρό εργατικό κίνημα στα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα; Δεν ήταν οι πρώτες βιομηχανίες κόλαση;
Και όμως οι εργαζόμενοι οργανώθηκαν σε συνθήκες που ήταν  πολύ χειρότερες σε σχέση με σήμερα. Τότε μπορούσες να χάσεις τα πάντα: μισθό, φαί, υγεία, ακόμα και τη ζωή σου. Παρόλα αυτά, υπήρχε συλλογική αντίδραση. Αν ο Μαρξ και ο Ένγκελς αναστέναζαν μπροστά όλη αυτή τη δυστυχία,  δεν θα είχε γίνει ούτε η Πρώτη Διεθνής ούτε θα είχε επιτευχθεί η σταδιακή συνειδητοποίηση της ανάγκης των συνδικάτων.

Κανείς δεν θα αρνηθεί ότι οι συνθήκες εργασίας έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια. Από τη στιγμή που η βελούδινη αντεπανάσταση κατέρριψε τον σοσιαλισμό, το κεφάλαιο λειτουργεί και πάλι πιο εντατικά. Εργοστάσια μετατρέπονται σε στρατώνες. Οι εργαζόμενοι τώρα υποφέρουν από άγχος αντί για τα πνευμόνια τους. Οι σταθερές δουλειές αντικαθίστανται με προσωρινές και μερική απασχόληση,  οι καλά αμειβόμενες δουλειές  με δουλειές χάμπουργκερ. Το μερίδιο των μισθών στο παγκόσμιο πλούτο μειώνεται ενώ δημιουργούνται ή μπαίνουν πάλι σε εφαρμογή παλιοί ή νέοι νόμοι και κυρώσεις εναντία στις απεργίες.

Κανείς, ωστόσο, δεν θα αρνηθεί ότι το προλεταριάτο αντιτίθεται στο κύμα της απελευθέρωσης και της κοινωνικής αποσύνθεσης. Και αυτή η αντίθεση έχει πολλούς βαθμούς. Ο αριθμός των δραστηριοτήτων στο επίπεδο της  επιχείρησης  έχει αυξηθεί από τη δεκαετία του '90,  δραστηριότητες στο χώρο εργασίας, που διοργανώνεται  από δεκάδες χιλιάδες συνδικαλιστικούς εκπροσώπους, ανθρώπους από σάρκα και αίμα. Δεν έλειψαν από τις επιχειρήσεις.

Επίσης οι Negri και Hardt βλέπουν δυνατότητες αντίδρασης, κυρίως έξω από τα εργοστάσια και τα συνδικάτα.
"Η δύναμη της εργατικής τάξης δεν βρίσκεται στους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς, αλλά στο ανταγωνισμό και στην αυτονομία των ίδιων των εργαζομένων." Αυτό  γράφουν για την αμερικανική εργατική τάξη στις δεκαετίες του 60 και 70. "Επιπλέον, η δημιουργικότητα και η μαχητικότητα του προλεταριάτου βρισκόταν, επίσης, και ίσως ακόμη περισσότερο, σε ομάδες εργαζομένων έξω από τα εργοστάσια. Ακόμα και αυτοί (και ιδίως αυτοί) που αρνηθήκαν την ενεργή δουλειά, αποτελούν σοβαρή απειλή και μια δημιουργική εναλλακτική λύση»[24].

Σύμφωνα με τους δύο συγγραφείς την περίοδο 19601-1970, υπήρχε μια δημιουργική δύναμη στο «πειθαρχικό σύστημα». "Η προοπτική μιας δουλειάς που να εγγυάται μόνιμη και σταθερή εργασία οκτώ ώρες την ημέρα, πενήντα εβδομάδες το χρόνο για το υπόλοιπο της ζωής σου, η προοπτική της εισόδου στο κανονικό καθεστώς του κοινωνικού εργοστάσιου (socialfactory), το οποίο ήταν ένα όνειρο για πολλούς από τους γονείς τους, τώρα φαινόταi να είναι σαν το θάνατο. Η μαζική απόρριψη του πειθαρχικού καθεστώτος, το οποίο πήρε διαφορετικές μορφές, δεν ήταν μόνο μια αρνητική έκφραση, αλλά και μια στιγμή της δημιουργίας ... "[25]

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι Negri και Hardt ισχυρίστηκαν ότι άντλησαν έμπνευση για να προτείνουν «νέες μορφές ταξικής πάλης», και για το σήμερα: «η λιποταξία και η έξοδος είναι ισχυρές μορφές της ταξικής πάλης, μέσα και ενάντια την αυτοκρατορική μετανεωτερικότητα."[26] Διευκρινίζουν ότι «παρόλο που την εποχή της πειθαρχίας το σαμποταζ ήταν η θεμελιώδης έννοια της αντίστασης, αυτό στην εποχή του αυτοκρατορικού ελέγχου μπορεί να είναι λιποταξία ... Οι μάχες ενάντια στην Αυτοκρατορία μπορούν να κερδιστούν μέσα από την απόσυρση και την έξοδο. "[27]
Για κάποιους διανοούμενους το εργοστάσιο είναι ένα διαολεμένο μηχάνημα, αλλά για τους εργαζόμενους είναι το μέρος που βγάζουν το μεροκάματο τους, το μέρος που ασκούν το επάγγελμά τους με περηφάνια καθώς και το ιδανικό μέρος για τη μάχη. Το εργοστάσιο οργανώνει και συγκεντρώνει τους εργαζόμενους σε μια άμεση αντιπαράθεση πρόσωπο με πρόσωπο με τα αφεντικά. Το εργοστάσιο, το οποίο φέρνει τεράστια κέρδη που χρησιμοποιούν οι καπιταλιστές για να γίνουν πλούσιοι, είναι και η Αχίλλειος πτέρνα τους. Σε αντίθεση με την έξοδο, υπάρχει η διαφυγή, μια «αποχώρηση από το πειθαρχικό καθεστώς" ένα όραμα του Λένιν που είναι ακόμα πολύ επίκαιρο:«…. "[28]

Οι αναθεωρητές του μαρξισμού λένε εδώ και ενάμιση αιώνα να εγκαταλείψουμε το χώρο εργασίας. Υπάρχουν άλλες κοινωνικές ομάδες που θα ενσαρκώσουν τη δημιουργική δύναμη και τη δημιουργικότητα των αλλαγών, που θα φέρουν καθαρό αέρα  ή θα οδηγήσουν στην κοινωνική επανάσταση. Και κάθε φορά λέγεται ότι «οι καιροί έχουν αλλάξει».
Πρώτον, η εξέλιξη της αστικής δημοκρατίας στο πλαίσιο των εθνικών χώρων «άλλαξε τα πάντα», μετά η άνοδος των μονοπωλίων «έκανε τα πάντα διαφορετικά», η επιβολή των δικαιωμάτων για την κοινωνική ασφάλιση στην κοινωνία της ευημερίας άλλαξε πλήρως την κατάσταση ενώ σήμερα οι πρόσφατες αλλαγές στην παραγωγή δεν θα αφήσουν τίποτα όπως ήταν πριν.

Κάθε φορά, έλεγαν ότι η «μαχητικότητα βρίσκεται έξω από τους τοίχους του εργοστάσιου», ότι «το οξυγόνο βρίσκεται αλλού», ότι «οι εργαζόμενοι έχουν γίνει εγωιστές», ότι «η ευρωπαϊκή εργατική τάξη έχασε το ραντεβού της με την ιστορία», και ότι «τώρα άλλες ομάδες πρέπει να παίξουν πρωτοπόρο ρόλο». Οι φτωχοί, οι περιθωριοποιημένοι, οι άνθρωποι που αρνούνται την εργασία, οι μετανάστες, οι οικολόγοι, το πράσινο κίνημα, οι ακτιβιστές της ειρήνης, οι γυναίκες, οι επιστήμονες, οι ειδικοί σε θέματα πληροφορικής... ο καθένας τους ανακηρύχθηκε ως η κοινωνική ομάδα που θα καθοδηγούσε την κοινωνική επανάσταση τον περασμένο αιώνα. Το κοινό ανάμεσα σε αυτές τις θεωρίες είναι ότι προσπερνάνε όλους τους κοινωνικούς και οικονομικούς νόμους της ιστορίας, ότι αποφεύγουν το πρόβλημα της παραγωγής και του ελέγχου της παραγωγής.

Η μάχη ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο είναι ο πυρήνας κάθε πραγματικής αλλαγής. Ως προς αυτό, η ανάλυση του Λένιν είναι πολύ σωστή: « Η δύναμη του προλεταριάτου σε οποιαδήποτε καπιταλιστική χώρα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη απ’ ότι το ποσοστό του προλεταριάτου στο συνόλου του πληθυσμού. Αυτό συμβαίνει  γιατί το προλεταριάτο κυριαρχεί οικονομικά στα κέντρα και στα νευραλγικά σημεία ολόκληρου του οικονομικού συστήματος του καπιταλισμού και γιατί το προλεταριάτο οικονομικά και πολιτικά εκφράζει τα πραγματικά συμφέροντα της τεράστιας πλειψηφίας των εργαζομένων στον καπιταλισμό. Γι΄αυτό το προλεταριάτο ακόμη κι όταν αποτελεί τη μειοψηφία του πληθυσμού (ή όταν η συνειδητή και πραγματικά επαναστατική πρωτοπορία του προλεταριάτου αποτελεί τη μειοψηφία του πληθυσμού) είναι ικανό να ανατρέψει την αστική τάξηκαι να τραβήξει ύστερα με το μέρος του πολλούς συμμάχους μέσα από τις μάζες εκείνες των μισοπρολεταρίων και των μικροαστών που ποτέ δεν θα ταχθούν προκαταβολικά υπέρ της κυριαρχίας του προλεταριάτου, δεν θα κατανοήσουν τους όρους και τα καθήκοντα αυτής της κυριαρχίας και μόμνο από την παραπέρα πείρα τους θα πειστούν για το αναπόφευκτο , την ορθότητα, το νομοτελειακό χαρακτήρα της προλεταριακής δικτατορίας."[29]

Το γεγονός ότι οι παραγωγικοί εργάτες δίνουν στο χώρο εργασίας την πραγματική μάχη μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου δεν σημαίνει καθόλου ότι είναι οι μόνοι που αγωνίζονται. Δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ανάγκη για μια μεγάλη συμμαχία των εργαζομένων στην παραγωγή με τα άλλα στρώματα της εργατικής τάξης, τους αγρότες, τα προλεταριακά στρώματα της διανόησης, τους προοδευτικούς και τους νέους που παίρνουν το μέρος των εκμεταλλευόμενων ανθρώπων. Το αντίθετο ισχύει. Ακριβώς επειδή οι παραγωγικοί εργαζόμενοι εκπαιδεύονται, οργανώνονται και πειθαρχούν στη μάχη, ακριβώς επειδή οι βιομηχανικοί εργάτες αποτελούν τον πυρήνα αυτού του συστήματος παραγωγής, έχουν το καθήκον να τραβήξουν τα άλλα εκμεταλλευόμενα και καταπιεσμένα στρωματά προς τα εμπρός. Δεν προσεγγίζουν άλλα κοινωνικά στρωματά για να «αναπνεύσουν ξανά», να «βρουν οξυγόνο», ή για να κερδίσουν «δημιουργική δύναμη» αλλά για να τραβήξουν όλο το άρμα του κοινωνικού αγώνα. Για αυτόν το λόγο οι εργαζόμενοι στη χαλυβουργία Forges de Clabecq εντάχθηκαν στο μεγάλο κίνημα των δασκάλων, των μαθητών και των φοιτητών κατά την περίοδο 1994-1996.

«Αυτή τη στιγμή βλέπουμε πως οι παραδοσιακές μορφές της αντίδρασης, όπως οι θεσμικές οργανώσεις των εργαζομένων που αναπτύχθηκαν τον δέκατο ένατο και τον εικοστό αιώνα αρχίζουν να χάνουν τη δύναμή τους. Σύμφωνα με τον Negri και Hardt πρέπει να βρεθεί μια νέα μορφή αντίδρασης.»[30]

Αναμφίβολα το κίνημα των εργαζομένων και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις του θα αντιμετωπίσουν νέες μεγάλες προκλήσεις: την οργάνωση εργατικού δυναμικού μερικής, ευέλικτης και επισφαλούς απασχόλησης, την κινητοποίηση των ενοικιαζόμενων εργαζομένων και των εργαζομένων σε επιχειρήσεις υπεργολαβίας, τη συμμετοχή του ανέργου τμήματος της εργατικής τάξης, κ.λπ. .

Όταν ορισμένα στελέχη από το συνδικάτο, όπως συμβαίνει στη διοίκηση των Ευρωπαϊκών Εργατικών Συνδικάτων, ταυτίζονται σκόπιμα με τα μεγάλα ευρωπαϊκά μονοπώλια και την ΕΕ τους (που σημαίνει "ότι θεσμοθετούνται"), το εργατικό συνδικάτο χάνει στην ουσία αποδυναμώνεται. Όμως το πρόβλημα βρίσκεται στο εσωτερικό των ιδίων των οργανώσεών των εργαζομένων ή στην έννοια του εργατικού κινήματος ως οργανωτή της εργατικής τάξης; Ή μήπως το πρόβλημα πρέπει να αναζητηθεί σε μια μικρή ομάδα στελεχών από τις εργατικές οργανώσεις;

Είναι καθήκον του κόμματος, των κομμουνιστών, να κατευθύνουν το συνδικάτο σε ολόκληρη την τάξη και να το βοηθήσουν να καταλήξει στα πολιτικά αιτήματα της. Ο Λένιν υπογραμμίζει το καθήκον των κομμουνιστών στις συνδικαλιστικές οργανώσεις. «Το να φοβάσαι αυτή την «αντιδραστικότητα», να προσπαθείς να την αποφύγεις , να την υπερπηδήσεις είναι η πιο μεγάλη ανοησία, γιατί σημαίνει ότι φοβάσαι το ρόλο της προλεταριακής πρωτοπορίας που συνίσταται στην εκπαίδευση, τη διαφώτιση, τη διαπαιδαγώγηση και το τράβηγμα στην καινούργια ζωή των πιο καθυστερημένων στρωμάτων της εργατικης τάξης και της αγροτιάς …"[31]

"Τον αγώνα όμωςς ενάντια στην εργατική αριστοκρατία τον διεξάγουμε εξ ονόματος της εργατικής μάζας και για να την τραβήξουμε με το μέρος μας. Θα ήταν ανοησία να ξεχνά κανείς αυτή τη στοιχειώδη και εξόφθαλμη αλήθεια. Κια ακριβώς τέτοια ανοησία κάνουν οι «αριστεροί» Γερμανοί κομμουνιστές που από τον αντιδραστικό και αντεπαναστατικό χαρακτήρα των ηγετικών κύκλων των συνδικάτων βγάζουν το συμπέρασμα ότι … οι κομμουνιστές πρέπει να βγουν από τα συνδικάτα!! Να αρνούνται να δουλέψουν σε αυτά!! Να δημιουργήσουν νέες επινοημένες μορφές εργατικής οργάνωσης!! Αυτό είναι ασυγχώρητη βλακεία που ισοδυναμεί με την πιο μεγάλη υπηρεσία που μπορούν να προσφέρουν οι κομμουνιστές στην αστική τάξη. "[32]

Σήμερα, στο τέλος του εικοστού αιώνα και στις αρχές του εικοστού πρώτου, που ο αναθεωρητισμός έχει καταλάβει μια σειρά επαναστατικά κόμματα υπάρχει ένα καθήκον που περιμένει να ολοκληρωθεί, ένα καθήκον το οποίο θα φέρει το κομμουνιστικό κίνημα πίσω στην κεφαλή του αγώνα του κινήματος . Σήμερα αυτές οι δύο προκλήσεις εξακολουθούν να ισχύουν: στην οικοδόμηση μιας επαναστατικής έδρας που θα εξειδικεύεται σε αυτόν τον αγώνα και το μαρξισμό και που θα έχει την ικανότητα να παλεύει μαζί με τις μάζες, ώστε να αποκτήσουν τις δικές τους εμπειρίες και να προχωρήσουμε προς τα εμπρός στον αγώνα.


[1]           Πηγή: ΔιεθνήςΕργατικήΟργάνωση, ΈκθεσηγιατηνΠαγκόσμια Απασχόληση 2004-2005 και Ευρωπαϊκή Επιτροπή , Απασχόληση στην Ευρώπη 2004.

[2]AntonioNegri, Επιστροφή. Βιοπολιτική ΑΒΓ. Συζητήσεις με την Dufourmantelle. Άμστερνταμ, Van Gennep, 2003 [2002], σελ. 43.

[3] Β.Ι. Λένιν, Ιμπεριαλισμός, το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, Σύγχρονη Εποχή σελ 148.

4.                    Πηγή: Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, Έκθεση για το εμπόριο και την ανάπτυξη 2010. Σημείωση: σε αυτή την έρευνα η απασχόληση στην παραγωγή (μεταποίηση) είναι μόνο ένας μέρος της απασχόλησης στη βιομηχανία.

5.                    Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή κοινωνική στατιστική, αποτελέσματα έρευνας για το εργατικό δυναμικό το 2002, έκδοση του 2003. Για αριθμούς σε παγκόσμια κλίμακα: DeonFilmer, Εκτίμηση του κόσμου στο χώρο εργασίας, Παγκόσμια τράπεζα 1995.

[6]MichaelHardt, AntonioNegri, Αυτοκρατορία, Η Νέα Τάξη Πραγμάτων, Άμστερνταμ, Εκδόσεις VanGennep, 2002, σελ. 45. ο Hardt και ο Negri ισχυρίζονται ότι πήραν αυτή τη θεωρία από μια «ομάδα σύγχρονων Ιταλών μαρξιστών» χωρίς να προσδιορίζουν ποιοι είναι.

[7] Κάρλ Μαρξ, το Κεφάλαιο, Κριτική της πολιτικής Οικονομίας [1867] Τόμος Πρώτος.

[8]Κάρλ Μαρξ, η καπιταλιστική παραγωγή ως παραγωγή υπεραξίας, παραγωγική και μη παραγωγική εργασία Θεωρίες για την Παραγωγή Υπεραξίας.
[9] Michael Hardt, Antonio Negri, Αυτοκρατορία, ΗΝέαΤάξηΠραγμάτων, Άμστερνταμ, Εκδόσεις Van Gennep, 2002,σελ. 68. υπογραμμίσειςτουσυγγραφέα, pm.

[10] ο.π. σελ. 283. Υπογραμμίσεις του Negri και Hardt.
[11]Η Ευρώπη σε αριθμούς- —Ετήσια Έκθεση της Eurostat
2010http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-CD-10-220/FR/KS-CD-10-220-FR.PDF

[12] Στα διεθνή στατιστικά στοιχεία της Eurostat, οι υπηρεσίες υποδιαιρούνται σε (g) επισκευές για χοντρικό και λιανικό εμπόριο, (h) ξενοδοχεία και εστιατόρια,  (i) μεταφορές και επικοινωνία, (j) ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς,  (k) επιχειρηματικές δραστηριότητες και αγορά ακινήτων, (I) διοίκηση και (m-q) άλλες υπηρεσίες. Το (κ) περιλαμβάνειεπίσης «υπηρεσίεςσεεπιχειρήσεις» (τομείς 72 και 74). Τα δεδομένα της μελέτης που αναφέρεται είναι σύνολα, χωρίς διαχωρισμό ανάμεσα στη μισθωτή εργασία και την ανεξάρτητη εργασία για τον «επιχειρηματικό τομέα». Εμείς κρατήσαμε ένα ποσοστό 86% γιατί στο σύνολο των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων υπάρχει ένα 86% ανθρώπων που παρέχουν υπηρεσίες επί πληρωμή. 

[13]MichaelHardt, AntonioNegri, Μάζες ανθρώπων, Πόλεμος και Δημοκρατία στη νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων, Άμστερνταμ, Van Gennep, 2003 [2002], σελ.83.
[14]AntonioNegri, Επιστροφή. Βιοπολιτική ΑΒΓ. Συζητήσεις με την Dufourmantelle. Άμστερνταμ, Van Gennep, 2003 [2002], σελ.83
[15] Κάρλ Μαρξ.Βασικές Γραμμές της Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας, το κεφάλαιο του κεφαλαίου.

[16] Κάρλ Μάρξ, Το Κεφάλαιο, τόμος Α, σελ 458.

[17]AntonioNegri, Επιστροφή. Βιοπολιτική ΑΒΓ. Συζητήσεις με την Dufourmantelle. Άμστερνταμ, Van Gennep, 2003 [2002], σελ.60

[18] Max Roustan, Βουλευτής. Εθνοσυνέλευση. Ενημερωτική έκθεση που έγινε για λογαριασμό της αντιπροσωπείας για τη διαχείριση και την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής, για την αποβιομηχάνιση της περιοχής. Προεδρεία της Εθνικής Συνέλευσης , 27 Μαη 2004, σελ. 46-47 http://www.assemblee-nationale.fr/12/pdf/rap-info/i1625.pdf. Italicsadded, pm.
[19] Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Ανακοίνωση της Επιτροπής. Υποστήριξη των διαρθρωτικών αλλαγών: Μια βιομηχανική πολιτική για την Ευρώπη. Βρυξέλες COM (2004) 274, 20 Απρίλη, 2004, σελ.2. http://europa.eu.int/eur-lex/fr/com/cnc/2004/com2004_0274fr01.pdf.

[20] Κάρλ Μάρξ, το Κεφάλαιο, τόμος Α, Εκδόσεις Σύγχρονη εποχή σελ 659.

[21]JedGreer, KavaljitSingh,  Σύντομη ιστορία των πολυεθνικών εταιριών, Corpwatch, 2000.
 http://www.globalpolicy.org/socecon/tncs/historytncs.htm#bk2_ft35.
p. 18-19 http://www.assemblee-nationale.fr/12/pdf/rap-info/i1625.pdf.

[22]SwastiMitter, Κοινή Μοίρα, Κοινοί Δεσμοί. Η Γυναίκα στην παγκόσμια οικονομία. PlutoPress, 1986, σελ. 98.

[23] Κάρλ Μαρξ & Φρίντριχ Ένγκελς, Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος,

[24]MichaelHardt, AntonioNegri, Αυτοκρατορία, Η Νέα Τάξη Πραγμάτων, Άμστερνταμ, Εκδόσεις VanGennep, 2002,σελ. 68. υπογραμμίσεις του συγγραφέα, σελ. 277.

[25] ο.π. σελ. 277
[26] σελ. 219
[27] ο.π. σελ 217
[28] Β.Ι. Λένιν, ένα βήμα μπρος, δυο βήματα πίσω,
[29] Β.Ι. Λένιν, Οι Εκλογές για τη Συντακτική Συνέντευξη του Προλεταριάτου, Άπαντα τόμος 40, εκδόσεις σύγχρονη εποχή, σελ23.
[30]MichaelHardt, AntonioNegri, Αυτοκρατορία, Η Νέα Τάξη Πραγμάτων, Άμστερνταμ, Εκδόσεις VanGennep, 2002, σελ.309 (οι υπογραμμίσεις δικές μας)
[31] Β.Ι. Λένιν, Ο «Αριστερισμός» παιδική αρρώστια του κομμουνισμού, Σύγχρονη εποχή, σελ. 42
[32] ο.π σελ 43

Το ΔΝΤ, ο ESM και τα παραμύθια του Τσίπρα

Το ΔΝΤ, ο ESM και τα παραμύθια του Τσίπρα

    Πρώτον: Τον Γενάρη του 2013, ο Αλ. Τσίπρας συναντήθηκε με την ηγεσία του ΔΝΤ στις ΗΠΑ και αμέσως μετά δήλωσε:

«(...) το ΔΝΤ κατανοεί το αυτονόητο, δηλαδή ότι το ελληνικό πρόγραμμα δεν βγαίνει δίχως γενναίο "κούρεμα" χρέους (...) Δεν ζητάμε να μας συμπαθήσουν στο Βερολίνο. Αναζητούμε συμμάχους, αλλά η πολιτική της Γερμανίας είναι καταστροφική. Εδώ (στις ΗΠΑ), μπορούμε να βρούμε συμμάχους για να αποτρέψουμε καταστροφικές πολιτικές».

    Ήταν τότε που ο ΣΥΡΙΖΑ και ο κ.Τσίπρας «φλέρταραν» με το ΔΝΤ. Ήταν τότε που εμφάνιζαν το ΔΝΤ σαν τον… «καλύτερο φίλο του ανθρώπου». Ήταν τότε που ανάμεσα στη Σκύλλα (ΔΝΤ) και στη Χάρυβδη (ΕΕ) έκαναν επιλογή υπέρ της πρώτης.
    Αλήθεια, τότε δεν το ήξεραν ότι το ΔΝΤ είναι κακό πράγμα;…
   Δεύτερον: Στις 12 Ιουλίου 2015, στην περίφημη συνεδρίαση των… «17 ωρών», όταν ο κ.Τσίπρας ξεπούλησε τα πάντα, ο πρωθυπουργός θέτοντας τον τόπο σε τροχιά τρίτου Μνημονίου, υπέγραψε τα εξής: 

«Τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ που ζητούν χρηματοπιστωτική συνδρομή από τον ΕΜΣ αναμένεται να απευθύνουν, εφόσον είναι δυνατόν, ανάλογο αίτημα και στο ΔΝΤ. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση προκειμένου η Ευρωομάδα να συμφωνήσει σχετικά με νέο πρόγραμμα του ΕΜΣ. Επομένως, η Ελλάδα θα ζητήσει τη συνέχιση της στήριξης του ΔΝΤ (παρακολούθηση και χρηματοδότηση) από τον Μάρτιο του 2016».

    Τα παραπάνω, η δέσμευση δηλαδή της κυβέρνησης Τσίπρα ότι θα ζητήσει την παραμονή του ΔΝΤ στην Ελλάδα και πέραν του Μαρτίου του 2016 έγιναν νόμος του ελληνικού κράτους.
    Ήταν στον νόμο 4334 με τίτλο «Επείγουσες ρυθμίσεις για τη διαπραγμάτευση και σύναψη συμφωνίας με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης (Ε.Μ.Σ.)» (ΦΕΚ Α' 80/16-07-2015) που πέρασε από την ελληνική Βουλή - αυτολεξεί – η απόφαση της 12^ης Ιουλίου.
    Ήταν εκεί που ο κ.Τσίπρας νομοθέτησε την παραμονή του ΔΝΤ στην Ελλάδα.
    Αλήθεια, τότε δεν το ήξεραν ότι το ΔΝΤ είναι κακό πράγμα;… 
    Τρίτον: Ο κ.Τσίπρας, παραμονές του δημοψηφίσματος, έστειλε την περίφημη επιστολή προς τον Ντάισελμπλουμ και προς το Διοικητικό Συμβούλιο του ESM με την οποία αιτήθηκε νέο δάνειο – και στην ουσία νέο Μνημόνιο - για την Ελλάδα.
    Στην επιστολή του ο κ.Τσίπρας τόνιζε ότι το αίτημά του υποβλήθηκε για να υπάρξει «στήριξη» της ελληνικής οικονομίας βάσει των όρων «της συνθήκης του ESM».
    Μόνο που όποιος έχει διαβάσει έστω και… μισή φορά την συνθήκη του ESM γνωρίζει ότι δεν υπάρχει σελίδα της συγκεκριμένης συνθήκης που να μην μνημονεύεται ότι όποιος σπεύδει στην αγκαλιά του ESM καταλήγει, ταυτόχρονα, στα νύχια του ΔΝΤ.
    Για παράδειγμα, τόσο στο προοίμιο όσο και στις διατάξεις της συνθήκης σύστασης του ESM αναφέρεται ότι:

• «Ο ESM θα συνεργάζεται πολύ στενά με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για την παροχή οικονομικής βοήθειας. Σε κάθε περίπτωση, η ενεργός συμμετοχή του ΔΝΤ θα επιδιωχθεί, τόσο σε τεχνικό όσο και οικονομικό επίπεδο. Ένα κράτος μέλος της ευρωζώνης που ζητά οικονομική ενίσχυση από τον ESM αναμένεται να απευθύνει ένα παρόμοιο αίτημα προς το ΔΝΤ» (προοίμιο, παράγραφος 6).
• Είναι τέτοια η σχέση του ESM με το ΔΝΤ σε βαθμό που ήδη από το προοίμιο της συνθήκης τα κράτη – μέλη της ΕΕ «αποδέχονται καθεστώς προνομιακού πιστωτή του ΔΝΤ πάνω από τον ESM» (προοίμιο, παράγραφος 10).
• Στο άρθρο 13 της συνθήκης αναφέρεται ότι η εκτίμηση επί του αιτήματος μιας χώρας να ενταχθεί στον ESM «διενεργείται από κοινού με το ΔΝΤ» (παράγραφος 1,β).
• Στη συνέχεια προστίθεται ότι «εάν εκδοθεί απόφαση, σύμφωνα με την παράγραφο 2, το συμβούλιο διοικητών αναθέτειστην Ευρωπαϊκή Επιτροπή - σε συνεργασία με την ΕΚΤ και εφόσον είναι εφικτό, από κοινού με το ΔΝΤ- να διαπραγματευτεί με το ενδιαφερόμενο μέλος του ΕΜΣΜνημόνιο Κατανόησης (ΜΚ)όπου θα περιγράφονται αναλυτικά οι όροι που θα συνδέονται με τη διευκόλυνση χρηματοπιστωτικής συνδρομής» (παράγραφος 3).
• Πάλι στο άρθρο 13 σημειώνεται ότι «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή - όπου αυτό είναι δυνατόν από κοινού με το ΔΝΤ, και σε συνεργασία με την ΕΚΤ - είναι αρμόδια για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τους όρους οικονομικής πολιτικής που συνδέονται με την οικονομική βοήθεια…» (παράγραφος 7).
• Στο άρθρο 33 τονίζεται με έμφαση: «Ο ESM δικαιούται, για την επέκταση των σκοπών του, να συνεργαστεί, εντός των όρων της παρούσας συνθήκης, με το ΔΝΤ…».

    Αυτά ζήτησε ο κ.Τσίπρας. Αυτά υπέγραψε ο κ.Τσίπρας. Αυτά ψήφισε ο κ.Τσίπρας.
    Κι όλα αυτά σημαίνουν την εσαεί παραμονή του ΔΝΤ στην Ελλάδα.

    Ερώτηση:  

    Όταν αιτείτο, όταν υπέγραφε κι όταν ψήφιζε, ο κ.Τσίπρας δεν ήξερε ότι το ΔΝΤ είναι κακό πράγμα;…
    Όταν κατά την πρώτη 7μηνη διακυβέρνησή του ο κ.Τσίπρας μάζευε με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου όλα τα αποθεματικά από τα ταμεία των κρατικών φορέων για να πληρώνει τοκογλυφικά και δόσεις στο ΔΝΤ, δεν το ήξερε ότι το ΔΝΤ ήταν κακό πράγμα;
    Όταν ο κ.Τσίπρας, πριν γίνει πρωθυπουργός και αφότου έγινε πρωθυπουργός, εμφάνιζε το ΔΝΤ σαν τον «αρωγό» της Ελλάδας στο θέμα του χρέους, όταν καθημερινά τα βαποράκια της «πρώτη φορά Αριστεράς» πουλούσαν την προπαγάνδα για το «καλό» ΔΝΤ έναντι του κακού Σόιμπλε, τότε που καλούσαν τον λαό ανάμεσα στην Σκύλλα του ΔΝΤ και στην Χάρυβδη της ΕΕ να εναποθέσει τις ελπίδες του στην… «νεράιδα» του ΔΝΤ, δεν το ήξεραν ότι το ΔΝΤ είναι κακό πράγμα;…
    Και κάτι επιπλέον: Ακόμα κι αν το ΔΝΤ, για τους δικούς του λόγους και στο πλαίσιο των αντιθέσεων με τον ευρωενωσιακό ιμπεριαλισμό, φύγει από την Ελλάδα, η χώρα μας, ο λαός μας, δεμένος στο άρμα των Μνημονίων του Γιούνκερ, της Κομισιόν και της εγχώριας χρηματιστικής ολιγαρχίας, θα περνάει καλά; Αυτό ισχυρίζεται ο «αριστερός» Τσίπρας;

    Συμπέρασμα:  

    Κάθε φορά που νέα, σκληρά, αντιλαϊκά μέτρα βρίσκονται προ των πυλών, η κυβέρνηση ανασύρει το παραμύθι της… «σκληρής διαπραγμάτευσης».
    Κάθε φορά που τα έχει ξεπουλήσει όλα παριστάνει την «αντιστασιακή» στην προσπάθειά να αποκοιμίσει το λαό με αυταπάτες και με ψευδαισθήσεις.
    Κάθε φορά που ξεφτιλίζει την έννοια «Αριστερά» μασκαρεύεται και κορδώνεται, υποδύεται την προστάτιδα των συμφερόντων του λαού για να κερδίσει χρόνο ώστε κατόπιν να σερβίρει σαν «τετελεσμένο γεγονός» και σαν προϊόν «σκληρής διαπραγμάτευσης», τι; Την ικανοποίηση των συμφερόντων των δυναστών του λαού!
    Τέτοιο παραμύθι είναι και η «αντιΔΝΤ» στάση του κ.Τσίπρα. Ένα ακόμα. 

email: mpog@enikos.gr

   25 χρόνια ιδιωτική τηλεόραση

Από Σφυροδρέπανος

Γράφει ο Σφυροδρέπανος //

Πας λοιπόν στο χωριό μερικές μέρες, για να κάνεις ένα διάλειμμα από τους κρύους, αποξενωμένους ανθρώπους της πόλης, και συναντάς τελικά μια μικρογραφία τους, πιο γκροτέσκα, ίσως και πιο χαριτωμένη, αν έρχεσαι μαζί της σε επαφή, λίγες φορές το χρόνο. Κι αναρωτιέσαι πότε χώρεσε τόσο πολλή πόλη μες στο χωριό και δεν το πήρες είδηση.
Ώσπου κάθεστε να δείτε τις ειδήσεις κι εκεί βλέπεις το φως το αληθινό για τη βασική πηγή του σκοταδιού. Γιατί πιάνουν να αναλύσουν οι ασώματες κεφαλές ένα ζήτημα και οι πιστοί υπήκοοι-τηλεθεατές αρχίζουν από κάτω να αναμασούν τηλεπαθητικά τα μηνύματα, που ακούν τόσο καιρό, τα έχουν εσωτερικεύσει, και τα πιστεύουν τώρα για δικά τους, δικές τους απόψεις και συμπεράσματα, όπου έφτασαν μόνοι τους, αυθόρμητα. Γιατί μπορεί το μυαλό του τηλεοπτικού υπηκόου να σταματάει και να πέφτει σε λήθαργο, αλλά δεν παύει εντελώς να λειτουργεί κι έχουμε έτσι μια μορφή υπνοπαιδείας, με το από οθόνης κήρυγμα να αποθηκεύεται υποσυνείδητα. Κι είναι πολύ τυπική στάση να δανείζεσαι την κυρίαρχη άποψη των δελτίων, που την έχεις αποστηθίσει κι εμπεδώσει, για να μη φανεί πως δεν έχεις δική σου στην ομήγυρη του καφενείου ή στην παρέα με τις γειτόνισσες. Κι έτσι γίνεται διανομή ρόλων, ο ένας Ευαγγελάτος, ο άλλος Πρετεντέρης, κόβοντας και ράβοντας για όποιο θέμα προκύψει.
Βγαίνει πχ ένα ρεπορτάζ για το δημόσιο χρέος και τις δόσεις, κι αρχίζει ο παππούς για τις αποδείξεις που δεν κόβουμε, τους υπεράριθμους διορισμούς και τα βύσματα στο δημόσιο, που έκαναν όλη τη ζημιά. Συμπληρώνει η γιαγιά για τους άχρηστους δημόσιους υπαλλήλους που τους πληρώνουμε για να τα ξύνουν ολημερίς. Κι αποσώνει ο θείος με στόμφο για το σπάταλο, αμαρτωλό παρελθόν, όταν καταναλώναμε περισσότερα απ’ όσα παράγαμε. Κι ας μην κατανάλωναν τίποτα σοβαρό οι χωριανοί όλα αυτά τα χρόνια, κι ας παράγουν λιγότερα από ποτέ με την ΚΑΠ και τις ευλογίες της ΕΕ, όπου θα τρώγαμε με χρυσά κουτάλια, και θα πουλούσαμε τα προϊόντα μας στην κοινή αγορά, αντί να τα θάβουμε σε χωματερές. Κι άντε να ανατρέψεις εσύ την εδραιωμένη Παγκαλική λογική, όλοι μαζί τα φάγαμε, και να ξύσεις τη σκουριά τόσων χρόνων, για να εξηγήσεις μετά ποιος δημιούργησε το χρέος, πόσες φορές το έχουμε πληρώσει και αν στην Ελλάδα έχουμε υπεράριθμους γιατρούς κι εκπαιδευτικούς ή το ακριβώς αντίθετο. Ακόμα κι αν τους πείσεις, όμως, τους μιλάς πολιτικά μια στο τόσο και όχι σε καθημερινή βάση, όπως τα δελτία ειδήσεων (κι όχι μόνο). Κι αύριο που θα φύγεις, για αυτούς θα είναι μια καινούρια μέρα, όπου θα ξεχάσουν όσα ήξεραν, για να χωρέσουν αυτά που θα τους πει η τηλεόραση κι οι ασώματες κεφαλές των δελτίων.
Επόμενο θέμα οι πρόσφυγες και το μεταναστευτικό. Αρχίζει ο παππούς να γκρινιάζει πως γεμίσαμε ξένους κι αραπάδες (άντε πες αυτό βγαίνει από το Άραβες, και δεν το εννοεί τόσο ρατσιστικά). Συνεχίζει η γιαγιά πως είναι σχέδιο να μας κάνουν όλους Μουσουλμάνους και να απαρνηθούμε την πίστη μας, και κορυφώνει ο θείος πως μας παίρνουν τις δουλειάς –αν και πολλές φορές, κι ο ίδιος προτίμησε να δώσει φτηνά, μαύρα μεροκάματα σε μετανάστες, για να του μαζέψουν τις ελιές, και να μειώσει το κόστος εργασίας. Χωρίς να τον απασχολεί ιδιαίτερα πως όταν δε δίνεις ένσημα, είναι σα να μη δίνεις απόδειξη και –κατά τη δική του λογική- αυτά μας έφεραν εδώ που είμαστε σήμερα.
Αν και εδώ (που είμαστε σήμερα) υπάρχουν κι οι γιαγιάδες της Λέσβου (ή μήπως της Μυτιλήνης;) για να τους πιάσεις στο φιλότιμο και να τους δείξεις την άλλη πλευρά. Άσε που τις έκανε σύμβολο σύσσωμο το μιντιακό σύστημα, για να κρύψει πίσω από την ανθρωπιά τους, την απανθρωπιά και τις εγκληματικές ευθύνες των υπόλοιπων.
Κι αυτή, για να μην πολυλογούμε, είναι μια συνηθισμένη εικόνα της ελληνικής επαρχίας, που την είχε τραγουδήσει κι ο Παπακωνσταντίνου 40 χρόνια πριν, στα Αγροτικά του Μπακαλάκου: στην τηλεόραση το βράδυ η κυρα-Λένη, κοιτώντας σίριαλ θα κλάψει από συγκίνηση. Και την είχε αποτυπώσει πολύ καλά ο Χάρρυ Κλυνν στο Αλαλούμ, στη σκηνή που ο δαίμονας της τηλεόρασης εισβάλλει στο χωριό (ρόμβοι, τρίγωνα, εκ διαμέτρου αντίθετα πράγματα), κι αναστατώνει τους κατοίκους, για να τους κατακτήσει στο τέλος.
Αυτή είναι κι η μεγάλη σκοταδιστική προσφορά της ιδιωτικής τηλεόρασης, που επέτεινε όλα τα παραπάνω στο πολλαπλάσιο, και αυτόν τον καιρό διαφημίζει τα 25 χρόνια της, με ένα ενιαίο, πανηγυρικό σποτάκι.
Και για να το πιάσω, από εκεί που το άφησε χτες ο 2310net, από το σλόγκαν «άσε το θείο, πιάσε το τζόκερ».
Άσε το τζόκερ, πιάσε την ταξική πάλη.
Κι άσε την τηλεόραση και πιάσε ένα βιβλίο.

Οι αριστεριστές

 Οι αριστεριστές

Δεν ξέρω αν έτυχε να διαβάσεις, σφε αναγνώστη, αυτό το κείμενο του Ατέχνως, και τα αποσπάσματα εν είδει βιβλιοπαρουσίασης, μιας βιωματικής αφήγησης για τους αριστεριστές των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης, που θα μπορούσε να είναι τα προλεγόμενα ή η προϊστορία στο αφιέρωμα του Λαϊκού Στρώματος στο σύγχρονο αριστερισμό (τις αιρέσεις και τις μεταλλάξεις του), που θα παραμείνει ημιτελές, όπως όλα σχεδόν τα μεγάλα έργα. Μια «μπροσούρα» που ρίχνει μια τρυφερή ματιά στο παρελθόν το συγγραφέα και των συντρόφων/συναγωνιστών του, από την οποία λείπουν οι βαριές πολιτικές αναλύσεις, όχι όμως η ειλικρίνεια κι οι ωραίες πικάντικες ιστορίες –που είναι κι αυτό που μας μένει πολλές φορές στο τέλος.

Αυτή η ειλικρίνεια προχωρά σε μερικές ενδιαφέρουσες ομολογίες, που θα μας απασχολήσουν στο σημερινό κείμενο. Ο Δημήτρης Κουκουλάς ακολουθεί τη σχεδόν στερεοτυπική διαδρομή πολλών αριστερ(ιστ)ών της γενιάς του, από το εργατικό κίνημα (στροφή) στις γειτονιές και την οικολογία, κι από το μαοϊκό χώρο στην αγκαλιά του ρεβιζιονισμού και της ανανεωτικής αριστεράς (τουλάχιστον δεν πήγε στο ΠαΣοΚ)! Το ζουμί όμως βρίσκεται στο υποκεφάλαιο, όπου εξηγεί το ακριβές σκεπτικό της πολιτικής του μετατόπισης.

Το μεγαλύτερο, ίσως, πολιτιστικό και ταυτόχρονο πολιτικό γεγονός εκείνης της εποχής ήταν, νομίζω, το 1ο Φεστιβάλ Αυγής-Θούριου που έγινε στο Άλσος της Νέας Σμύρνης. Κάπου εκεί στο 77’ με 78’ πρέπει να ήτανε. Επήγαμε και εμείς οι άρτι ορφανισθέντες και… άγριοι μαοϊκοί. Επήγαμε στα… ρεβιζιόνια, όπως τους λέγαμε τόσα χρόνια! Καχύποπτοι και επιφυλακτικοί, όχι όμως εχθρικοί όπως στο ΚΚΕ, σαν παλιά που πηγαίναμε εμείς οι ΑΕΚτζήδες σε αγώνες του Παναθηναϊκού με άλλες ομάδες και ερχόντανε και αυτοί σε παρόμοιους δικούς μας αλλά ούτε εμείς ούτε αυτοί πηγαίναμε ποτέ στον Ολυμπιακό. Καχυποψία και επιφυλακτικότητα υποχώρησαν γρήγορα. Εκτός από το περίπτερο της Ρουμανίας που τους τα χώσαμε χοντρά για τον Τσαουσέσκου. Στο τέλος, πάντως, φύγαμε γοητευμένοι. Και δεν ήταν μόνο το υψηλό επίπεδο των πολιτιστικών εκδηλώσεων, το κέφι, τα σουβλάκια, τα κλαρίνα και τα βιολιά, τα κιόσκια με τα έντυπα και οι θεωρητικές συζητήσεις θεματικών ενοτήτων –από τόσο κοντά η «άλλη» άποψη. Ήταν και τα χαμογελαστά πρόσωπα ανθρώπων που δε συναντιόμασταν μέχρι τότε στους δρόμους. Αλλά ας μην κρυβόμαστε: το πιο σημαντικό, νομίζω, για όλους μας ήταν αυτή η διάχυτη αίσθηση ενός απροσδιόριστου ερωτισμού που διαπερνούσε την ατμόσφαιρα. Ερωτεύσιμοι άνθρωποι, γυναίκες και άντρες, με θελκτικά κορμιά σε … χαλαρές εκδοχές! Πρόσχαρες εθελόντριες χωρίς στηθόδεσμο με ανασηκωμένες… μυτούλες! Χαμόγελα, έλξη. Αυτά είναι πράγματα που νομίζω πως δεν τα προσέχουν οι ειδικοί μελετητές των κοινωνικών ανακατατάξεων και των κοινωνικών φαινομένων. Και είμαι σίγουρος ότι δεν έχει αξιολογηθεί ακόμη η ιστορική διάσταση αυτής της γιορτής, που τόσο καταλυτικά επέδρασε σε μια μεγάλη μερίδα κόσμου. Όπως εμείς, οι πρώην μαοϊκοί, που μετέωροι ως εκείνη τη στιγμή ήρθαμε σε επαφή με ανθρώπους που μέχρι τότε σνομπάραμε. Νιώσαμε την ανθρώπινη ζεστασιά. Και σαν ώριμοι από καιρό, δεχτήκαμε μια θετική αύρα από συναίσθημα και θεωρία. Ροζέ Γκαρωντύ, Νικος Πουλαντζάς, Ενρίκο Μπερλινγκουέρ. Και ίσως τότε εκεί να έπεσε ο πρώτος σπόρος για την μετέπειτα σταδιακή στροφή του «χώρου» μας προς ΚΚΕ Εσωτ., Συνασπισμό και Σύριζα.

Μπορεί αυτόν να τον κέρδισαν οι αναθεωρητές Ρηγάδες και να πήγε προς τα δεξιά, αλλά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο συσπειρώνει, οργανώνει κι αναπαράγεται σήμερα ο αριστερισμός των/της Εαακ –που κι αυτός εξάλλου πολιτικά προς τα δεξιά γέρνει. Με την ακατανίκητη γοητεία που ασκούν σε ανώριμες (ή απλά μικροαστικές) συνειδήσεις η αναζήτηση, οι χαλαρές, οργανωτικές δομές, η ελευθεριάζουσα δραστηριότητα, οι ευχάριστες γνωριμίες κι ο υφέρπων παραγοντισμός (socializing), που δεν μπορεί να σου προσφέρει ένα κόμμα με αυστηρή δομή και πολιτικό στίγμα. Κι είναι αρκετά εντυπωσιακό πώς ο αριστερισμός (στη χώρα μας και διεθνώς) πέρασε από το στάδιο του εργατισμού και της εξωτερικής μίμησης του χαρακτήρα της εργατικής τάξης, που τη συναντά σαν εξωτικό είδος, κάτι έξω από αυτόν κι επιχειρεί να αφομοιώσει μηχανιστικά κάποια στοιχεία της (πχ με τους φοιτητές να ακολουθούν τα πρότυπα της κινέζικης πολιτιστικής επανάστασης και να πιάνουν δουλειά σε εργοστάσια) στην άλλη όψη του νομίσματος και την πλήρη σχεδόν άρνηση κάθε εργατικού στοιχείου (που δεν υποδηλώνεται συνήθως ανοιχτά, αλλά με την προσπάθεια να εκφραστεί η νέα βάρδια της εργατικής τάξης, τα νέα δυναμικά στρώματα, και όχι μόνο το παρωχημένο χειρωνακτικό προλεταριάτο).

Αυτός, παρεμπιπτόντως, είναι ένας αρκετά περιεκτικός ορισμός του εργατισμού. Όταν δηλ μη εργατικά στοιχεία, επικαλούνται με ζήλο την εργατική τάξη και προσπαθούν άγαρμπα και επιθετικά να φανούν ως γνήσιοι (αν όχι κι αποκλειστικοί) εκφραστές της.

Μια γκροτέσκα, υπερβολική καρικατούρα, που προβάλλεται μερικές φορές στον αντίποδα, είναι αυτή των σκληρών κι αγέλαστων προσώπων, με τα ροζιασμένα χέρια και τα αλύγιστα χείλη, που δένουν το ατσάλι, με ατσάλινη μηχανική σκέψη, και γίνονται ιμάντες μεταφοράς της σιδερένιας θέλησης του κόμματος, χωρίς ίχνος πρωτόβουλης δημιουργικότητας.

Σε αυτό το τεχνητό, εν πολλοίς, δίπολο, οι σκληραγωγημένοι εργάτες φαίνονται ικανοί και οι πλέον κατάλληλοι, για να κάνουν και να φέρουν εις πέρας την επανάσταση, σε αντίθεση με τους καλλιεργημένους, πλην αμφιταλαντευόμενους, διανοούμενους, που φαίνονται πιο κατάλληλοι για να ενσαρκώσουν το νέο τύπο ανθρώπου, τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα, την ευρυμάθεια και τον πλούτο που θα το χαρακτηρίζει και θα προωθήσει την οικοδόμηση της κοινωνίας του μέλλοντος.

Εκτός κι αν προτάξουμε την αρνητική διατύπωση των παραπάνω θέσεων. Ότι δηλ η αφρόκρεμα της πνευματικής ελίτ δε θα μπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις ενός δύσκολου και μακροχρόνιου αγώνα (πόσο μάλλον ενός επαναστατικού ξεσπάσματος κι ενός εμφύλιου, ταξικού πολέμου). Και στον αντίποδα πως μια μονοδιάστατη, αμόρφωτη τάξη δε φαντάζει ικανή να αναλάβει μεγάλες ιστορικές πρωτοβουλίες, να υπηρετήσει δημιουργικά μια μεγαλόπνοη προοπτική και να δώσει ώθηση στο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό.

Το παραπάνω δίπολο μπορούμε να το δούμε σε αρκετές παραλλαγές: χειρωνακτική-πνευματική εργασία, θεωρία-δράση, σπουδάζουσα και εργατιά, σφοδρός έρωτας και μεγάλη, μακρόχρονη σχέση (για να πιάσω κι αυτό το «ερωτεύσιμοι» του αποσπάσματος του ΔΚ).

Κάποιοι θεωρούν αυτονόητο (και είναι) ότι χρειάζεται ένας συνδυασμός, που θα ξεπερνά τις παραπάνω μονομέρειες. Κάποιοι άλλοι προσθέτουν (κι έχουν δίκιο) πως το βάρος θα πρέπει να δοθεί παρόλα αυτά στην εργατική τάξη και όχι πχ σε κλάδους με μικροαστικά στοιχεία που προλεταριοποιούνται μεν, αλλά κουβαλάν πολλά στοιχεία της παλιάς τους συνείδησης και αρνούνται να τα αποκηρύξουν ή να νιώσουν τον εαυτό τους ίσα κι όμοια με τους άλλους εργάτες, να κάνουν κάποια χειρωνακτική δουλειά (εάν δε βρίσκουν στο αντικείμενό τους), κτλ. Αλλά αυτή η προτεραιότητα δεν είναι στείρα, αρνητική, βάρος στο ένα από τα δύο, και εις βάρος του δεύτερου. Γιατί, από αυτή την άποψη, το βάρος πρέπει να δοθεί στα καλύτερα στοιχεία και των δύο, με στόχο την αμοιβαία υπέρβαση των ανεπαρκειών τους.

Και αυτός ακριβώς είναι, όπως το αντιλαμβάνομαι τουλάχιστον, κι ένας από τους βασικούς ρόλους που καλείται να επιτελέσει το κόμμα, ως πρωτοπορία της εργατικής τάξης κι ενιαίος εκφραστής των διαφόρων τμημάτων της.

Ο Λένιν για το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα

 Ο Λένιν για το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα

Κάποτε κατηγορούσαν τους κομμουνιστές ως εχθρούς του έθνους. Σήμερα φαίνεται να είναι στη μόδα το αντίθετο, τους κατηγορούν ως εθνικιστές. Γιατί; Επειδή καταγγέλουν τον ιμπεριαλισμό και τις επεμβάσεις του, επειδή πολεμούν την εξάρτηση και παλεύουν για εθνική ανεξαρτησία, επειδή στηρίζουν τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα.

Σε μεγάλος μέρος της αριστεράς υπάρχει σύγχυση επί του θέματος και υιοθετούνται αυτούσιες αυτές οι κατηγορίες, μερικές φορές μάλιστα με επίκληση του Λένιν. Στην πραγματικότητα ο Λένιν και οι μπολσεβίκοι διέκριναν τους πολέμους σε δίκαιους και άδικους και πολεμούσαν τη γραμμή υπεράσπισης της πατρίδας μόνο στην πρώτη περίπτωση, όπως στην περίπτωση ενδοϊμπεριαλιστικού πολέμου. (Ντεφετισμός = επαναστατική ηττοπάθεια, η τακτική του να στρέφεσαι σε περίπτωση πολέμου ενάντια στην κυβέρνηση της δικής σου χώρας με στόχο την επαναστατική ανατροπή της. Την τακτική αυτή ακολούθησαν με επιτυχία οι μπολσεβίκοι κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Οκτωβριανή Επανάσταση).

Αντίθετα στην περίπτωση καταπιεσμένων εθνών, αποικιών, εξαρτημένων από τον ιμπεριαλισμό ο Λένιν πίστευε ότι ο πόλεμος υπεράσπισης της πατρίδας είναι δίκαιος και οι κομμουνιστές πρέπει να τον υποστηρίζουν χωρίς όρους.

Ακολουθεί μια συλλογή με αποσπάσματα απο γραπτά του γύρω απ' το θέμα:

«Στο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" λέγεται ότι οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα.
Όμως, εκεί δεν λέγεται μόνο αυτό. Εκεί λέγεται ακόμη ότι με τη διαμόρφωση των εθνικών κρατών, ο ρόλος του προλεταριάτου γίνεται κάπως ιδιόμορφος. Αν πάρουμε την πρώτη θέση (οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα) και ξεχάσουμε τη σ ύ ν δ ε σ ή της με το δεύτερο (οι εργάτες διαμορφώνονται ως τάξη εθνικά, όχι όμως με την ίδια έννοια που διαμορφώνεται η αστική τάξη), θα κάνουμε πολύ μεγάλο λάθος.
Πού βρίσκεται η σύνδεση αυτή; Κατά τη γνώμη μου, ακριβώς στο γεγονός ότι, όταν έχουμε δημοκρατικό κίνημα (σε μια τέτοια στιγμή, σε μια τέτοια συγκεκριμένη κατάσταση), το προλεταριάτο δεν μπορεί να μην το υποστηρίξει (συνεπώς δεν μπορεί να μην υπερασπίσει και την πατρίδα σε ένα εθνικό πόλεμο)».

Λένιν: «Γράμμα προς την Ι. Φ. Αρμάντ»
Άπαντα, τομ. 49, σελ. 329

«Όσο η αστική τάξη του καταπιεζόμενου έθνους παλεύει ενάντια στο έθνος που καταπιέζει, τόσο είμαστε πάντα και σε κάθε περίπτωση και πιο αποφασιστικά απ' όλους υπέρ, γιατί είμαστε οι πιο τολμηροί και συνεπείς εχθροί της καταπίεσης. Εφ' όσον η αστική τάξη του καταπιεζόμενου έθνους είναι υπέρ του δικού της αστικού εθνικισμού, εμείς είμαστε κατά. Πάλη ενάντια στα προνόμια και τη βία του έθνους που καταπιέζει και καμιά ανοχή της επιδίωξης προνομίων από μέρους του καταπιεζόμενου έθνους.
...
Σε κάθε αστικό εθνικισμό καταπιεζόμενου έθνους υπάρχει πανδημοκρατικό περιεχόμενο ενάντια στην καταπίεση κι αυτό ακριβώς το περιεχόμενο το υποστηρίζουμε χωρίς όρους, ξεχωρίζοντας αυστηρά την τάση προς την εθνική του αποκλειστικότητα, καταπολεμώντας την τάση του Πολωνού αστού να καταπιέζει τον εβραίο κ.λπ. κ.λπ».

Λένιν: «Για το Δικαίωμα Αυτοδιάθεσης των Εθνών» σελ. 61

«Ο Μαρξ και ο Ένγκελς είπαν στο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" ότι οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. Ο ίδιος, όμως, ο Μαρξ, επανειλημμένα καλούσε να πάρουν μέρος σε εθνικό πόλεμο: ο Μαρξ το 1849, ο Ένγκελς το 1859 (το τέλος της μπροσούρας του "Πάδος και Ρήνος", όπου διεγείρεται ανοιχτά το εθνικό αίσθημα των Γερμανών, τους καλούν ανοιχτά σε εθνικό πόλεμο). Το 1891 ο Ένγκελς, λόγω της απειλής και του επερχόμενου τότε πολέμου της Γαλλίας (Μπουλανζέ) και του Αλέξανδρου του Γ' ενάντια στη Γερμανία, αναγνώριζε ανοιχτά την "υπεράσπιση της πατρίδας".
Μήπως ο Μαρξ και ο Ένγκελς τα μπέρδευαν και έλεγαν άλλα σήμερα και άλλα αύριο; Όχι. Κατά τη γνώμη μου, η αναγνώριση της "υπεράσπισης της πατρίδας" στον εθνικό πόλεμο ανταποκρίνεται απόλυτα στο μαρξισμό. Το 1891 οι Γερμανοί σοσιαλδημοκράτες πραγματικά θα έπρεπε να υπερασπίσουν τη χώρα τους στον πόλεμο ενάντια στον Μπουλανζέ και τον Αλέξανδρο τον Γ'. Αυτό θα ήταν μια ιδιόμορφη παραλλαγή εθνικού πολέμου».

Λένιν: «Γράμμα στην Ι. Φ. Αρμάντ», 30 του Νοέμβρη του 1916
Άπαντα, τομ. 49ος, σελ. 328-330

«Κοντολογίς: ο πόλεμος ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές μεγάλες δυνάμεις (δηλαδή σε δυνάμεις που καταπιέζουν μια ολόκληρη σειρά ξένους λαούς, που τους τυλίγουν με τα δίχτυα της εξάρτησης από το χρηματιστικό κεφάλαιο κ.τ.λ.) ή σε συμμαχία μ' αυτές, είναι ιμπεριαλιστικός πόλεμος.
Τέτοιος είναι ο πόλεμος του 1914-1916. Η "υπεράσπιση της πατρίδας" σ' αυτό τον πόλεμο είναι απάτη, είναι δικαίωσή του. Ο πόλεμος από μέρους των καταπιεζόμενων (λ.χ. των αποικιακών λαών) ενάντια στις ιμπεριαλιστικές, δηλαδή στις καταπιεστικές δυνάμεις, είναι πραγματικά εθνικός πόλεμος. Αυτός είναι δυνατός και τώρα. Η "υπεράσπιση της πατρίδας" από μέρους της εθνικά καταπιεζόμενης χώρας ενάντια στην καταπιέζουσα δεν είναι απάτη και οι σοσιαλιστές δεν είναι διόλου ενάντια στην "υπεράσπιση της πατρίδας" σ' ένα τέτοιο πόλεμο.
Η αυτοδιάθεση των εθνών είναι το ίδιο με τον αγώνα για πλήρη εθνική απελευθέρωση, για πλήρη ανεξαρτησία, ενάντια στην προσάρτηση και οι σοσιαλιστές δεν μπορούν να παραιτηθούν από ένα τέτοιο αγώνα -όποια μορφή κι αν πάρει μέχρι την εξέγερση ή τον πόλεμο- χωρίς να πάψουν να είναι σοσιαλιστές».

Λένιν: «Σχετικά με τη Γελοιογραφία του Μαρξισμού και τον "Ιμπεριαλιστικό Οικονομισμό"»
Γράφτηκε Αύγουστο-Οκτώβρη του 1916
Εκδόσεις ΠΡΟΓΚΡΕΣ, σελ. 11-12

«... η αστική τάξη των καταπιεζόμενων εθνών μόνο φλυαρεί για εθνική εξέγερση, ενώ στην πράξη έρχεται σε αντιδραστικές συναλλαγές με την αστική τάξη του καταπιεστικού έθνους, πίσω από την πλάτη και ενάντια στο λαό της, στις περιπτώσεις αυτές η κριτική των επαναστατών μαρξιστών πρέπει να στρέφεται όχι ενάντια στο εθνικό κίνημα, αλλά ενάντια στον εκφυλισμό, στον εκχυδαϊσμό, στη μετατροπή του σε μικροκαβγά».

Λένιν: «Σχετικά με τη Γελοιογραφία του Μαρξισμού και τον "Ιμπεριαλιστικό Οικονομισμό"»
Γράφτηκε Αύγουστο-Οκτώβρη του 1916
Εκδόσεις ΠΡΟΓΚΡΕΣ, σελ. 41

«Από μαρξιστική άποψη, όμως, τέτοιοι γενικοί και αφηρημένοι ορισμοί, όπως ο "μη πατριωτισμός", δεν έχουν καμιά απολύτως αξία. Η πατρίδα, το έθνος, είναι ιστορικές κατηγορίες. Αν σε καιρό πολέμου πρόκειται για την υπεράσπιση της δημοκρατίας ή για αγώνα ενάντια στο ζυγό που καταπιέζει ένα έθνος, εγώ δεν είμαι καθόλου ενάντια σ' ένα τέτοιο πόλεμο και δεν φοβάμαι τις λέξεις "υπεράσπιση της πατρίδας" όταν αναφέρονται σ' ένα τέτοιου είδους πόλεμο ή εξέγερση. Οι σοσιαλιστές τάσσονται πάντοτε με το μέρος των καταπιεζόμενων και συνεπώς δεν μπορούν να είναι αντίπαλοι των πολέμων που έχουν σκοπό τη δημοκρατική ή σοσιαλιστική πάλη ενάντια στην καταπίεση».

Λένιν : «Γράμμα προς τον Μπορίς Σουβάριν»
Γράφτηκε το Δεκέμβρη του 1916
Άπαντα, τομ. 30, σελ. 262

«Είναι ολοφάνερο πως σ’ αυτό το ζήτημα (όπως και στην αντίληψη για τον "πατριωτισμό"), δεν είναι ο αμυντικός ούτε ο επιθετικός χαρακτήρας του πολέμου, μα τα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου ή μάλλον τα συμφέροντα του διεθνούς κινήματος του προλεταριάτου, που αποτελούν τη μοναδική δυνατή σκοπιά από την οποία μπορεί να εξεταστεί και να λυθεί το ζήτημα της στάσης των σοσιαλδημοκρατών απέναντι στο ένα ή το άλλο φαινόμενο στις διεθνείς σχέσεις»

Λένιν : «Ο Πολεμοχαρής Μιλιταρισμός και η Αντιμιλιταριστική Τακτική της Σοσιαλδημοκρατίας»
Δημοσιεύτηκε τον Ιούλη του 1908
Άπαντα, τομ. 17, σελ. 198

Πηγή: Της γης οι κολασμένοι (*οι υπογραμμίσεις δικές μας και οι ηλεκτρονικοί σύνδεσμοι προστέθηκαν από εμάς)

Σιγά τα λάχανα

 Σιγά τα λάχανα

Αν μιλήσεις για τον αμύθητο πλούτο που παράγουν οι εργάτες και λυμαίνονται αφορολόγητα οι κεφαλαιοκράτες, μιλάς ξύλινη γλώσσα. Αν επικαλεστείς τους υπουργούς που ξεχνούν ή δεν ήξεραν να δηλώσουν τα δεκάδες ακίνητα και τα εκατομμύριά τους, είσαι λαϊκιστής. Το ίδιο και αν επιμένεις να θυμάσαι τα κλεμμένα. Αν πάλι αρχίσεις τα καντήλια μη μπορώντας να κατευνάσεις την οργή σου με αυτά που ζεις, βλέπεις και ακούς, είσαι χαμηλού επιπέδου, δεν έχεις τρόπους, δεν ξέρεις να συνδιαλέγεσαι.

«Τρόπους» σαν αυτούς που βρήκαν τους τελευταίους μήνες όλα αυτά τα τυχάρπαστα τυπάκια που πριν γίνουν βουλευτές δεν τα ’ξερε ούτε η μάνα τους και σήμερα βγαίνουν στα κανάλια και συναγωνίζονται στην παραγωγή αηδίας και την τέχνη του ψεύδους αυτούς που μέχρι χτες έβριζαν. Με την ίδια προβλέψιμη ορολογία, τις ίδιες εκφράσεις, τις ίδιες αναπνοές πριν ξεστομίσουν τα δικά τους ψέματα, ακόμα και τον ίδιο τρόπο αντίδρασης όταν νιώσουν ότι θίγονται. Στα τηλεοπτικά παράθυρα όλα αυτά, γιατί στις δημόσιες συναθροίσεις δεν τολμούν (ακόμα) να το δοκιμάσουν. Εκεί χρησιμοποιούν την παλιά γλώσσα, αυτή που τους έφερε στην εξουσία και τους έκανε σήμερα να νιώθουν «κάποιοι».

Σαν εκείνον τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ, ας πούμε, που τις προάλλες στην εκδήλωση για την «Ημέρα Εορτασμού της Κληρονομιάς του Κομαντάντε Ούγκο Τσάβες» πήρε το μικρόφωνο και έκανε διάγγελμα για τις ανθρωπιστικές αξίες, τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, την  ισότητα. (Με την ευκαιρία, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ εκείνη την απίστευτη δήλωση της εκπροσώπου της ελληνικής κυβέρνησης βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ στο κλείσιμο της «Συνόδου των Λαών»: «η Ελλάδα είναι η Βενεζουέλα της Ευρώπης»!!).

 Όχι, δεν εννοούσε (ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος) τον δημοκρατικό τρόπο με τον οποίο η κυβέρνησή του αποφασίζει και κάνει νόμους του κράτους -στο άψε σβήσε με «πράξεις νομοθετικού περιεχομένου»- το τσαλάκωμα της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων. Δεν εννοούσε τη δικαιοσύνη να σου αρπάζουν το αυτοκίνητο, το χωράφι ή το σπίτι και να κινδυνεύεις και με φυλακή αν δεν μπορείς να πληρώσεις τους ασύλληπτους αλλεπάλληλους φόρους που επιβάλει η κυβέρνησή του με εντολή των οξαποδώ (μέχρι χτες) δανειστών. Όταν μιλούσε για ισότητα ο κύριος βουλευτής δεν εννοούσε φυσικά να βάζει το κράτος εξοντωτικό πρόστιμο 5000 (πέντε χιλιάδες) ευρώ σε μια 79χρονη επειδή προσπαθούσε να πουλήσει σε λαϊκή αγορά χωρίς άδεια «τα επτά κιλά σπανάκι, τα πέντε ματσάκια παντζαριών, τα επτά ματσάκια μαϊντανού, τα δύο κιλά καρότα, τα οκτώ μπρόκολα, τα επτά ματσάκια σέσκουλα, τα τρία λάχανα και τα πέντε κιλά αντίδια» της, και να μένουν στο απυρόβλητο ή και να καλύπτονται κιόλας μιζαδόροι, ληστές και «λιστόβιοι», λαμόγια και κομπιναδόροι που αναδείχτηκαν στον αφρό της «επιχειρηματικότητας» κάνοντας μπίζνες με το κράτος και τις κυβερνήσεις του.

Εννοούσε τις αξίες που το κόμμα του εμπορεύτηκε για χρόνια, εξαπατώντας όπως ένας κοινός απατεώνας έναν λαό που νιώθει την ανάγκη να πιαστεί από αυτόν που θα του χαϊδέψει τ’ αυτιά, που αναθέτει τη λύση των προβλημάτων του σε «ειδικούς», ακολουθεί την καθ' υποβολή ασημαντότητά του και πέφτει συνεχώς θύμα και ξανά και ξανά… να περνάει ο καιρός και να πηγαίνουμε (και ας σερνόμαστε) παρακάτω. Και το γαϊτανάκι θα στριφογυρίζει και θα μας πνίξει, αργά ή γρήγορα όλους, όσο τα λάχανα θα κοστίζουν ακριβότερα από την ανθρώπινη ύπαρξη ή, όσο αυτοί που πρέπει να αναλάβουν δράση θα σκέφτονται σιγά τα λάχανα…

Παρασκευή 11 Δεκέμβρη 2015.

Το ζήτημα της εξουσίας.

Ο καπιταλισμός δεν θα εξανθρωπιστεί. Ούτε θα γίνει φιλολαϊκός. Μόνο θα ανατραπεί.

«Η κομμούνα, ιδίως, απόδειξε ότι δε μπορεί η εργατική τάξη να πάρει στα χέρια της την έτοιμη κρατική μηχανή και να τη βάλει σε κίνηση για τους δικούς της σκοπούς»
Καρλ Μαρξ, Φρίντριχ Ένγκελς.

Είναι κοινά αποδεκτό ότι, η παγκόσμια οικονομική καπιταλιστική κρίση επιταχύνει τις εξελίξεις. Οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις οξύνονται. Όλες οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ανταγωνίζονται για τη διεύρυνση του μεριδίου τους στην παγκόσμια αγορά.
Η άρχουσα τάξη κάθε χώρας έχει περάσει σε σφοδρή επίθεση στα λαϊκά δικαιώματα, για τη σωτηρία της κερδοφορίας των καπιταλιστών. Αφαιρούνται κατακτήσεις, που κερδήθηκαν με αγώνες και αίμα.
Η εργατική  τάξη, οι εργαζόμενοι, τα φτωχά λαϊκά στρώματα είναι αυτοί που πληρώνουν την άγρια συντηρητική επίθεση. Στις νέες εξελίξεις κυριαρχεί η νίκη της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα, που κέρδισε την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια, η πρωτιά στη Γαλλία του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου της Μαρί Λεπέν και στην Πορτογαλία, η ανάληψη από την κεντροαριστερά της κυβερνητικής διαχείρισης με τους Σοσιαλιστές, Κομμουνιστές και το Αριστερό Μπλοκ να δεσμεύονται γραπτώς, ότι δεν θα ρίξουν μια κυβέρνηση μειοψηφίας των Σοσιαλιστών και ότι θα ασκήσουν «υπεύθυνη» πολιτική. Ο πόλεμος στη Συρία δείχνει ότι, οι φονιάδες των λαών, ακονίζουν τα μαχαίρια τους για κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία, αναζωπυρώνεται. Οι γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις έχουν μπει για τα καλά στον πόλεμο, στη Συρία, ενώ έτοιμες να αναλάβουν δράση, είναι οι Γερμανικές στρατιωτικές μονάδες. Η Ελλάδα εμπλέκεται άμεσα, με τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και την παροχή διευκολύνσεων. Η Τουρκία με τον αναβαθμισμένο της ρόλο, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, απέναντι στη Ρωσία, επιδιώκει την επιβολή της λύσης της στο Κυπριακό. Και μέσα σ όλα αυτά, η μεγάλη ιμπεριαλιστική-στρατιωτική δύναμη των ΗΠΑ καραδοκεί και συγκρούεται σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Στις εξελίξεις που θα έρθουν, ο αιμοδότης θα είναι η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα που θα χύσουν το αίμα τους για τη σωτηρία και την κερδοφορία των καπιταλιστών, ακόμα μια φορά.
Πώς το εργατικό κίνημα θα απαντήσει στις εξελίξεις που έρχονται; Πώς θα καταφέρει, με βάση τα δικά του συμφέροντα και σκοπούς, να μη γίνει υποχείριο και  αιμοδότης των εξελίξεων σε βάρος του;  Πώς θα πάρει την εξουσία;
Κατά τη γνώμη μου, η απάντηση βρίσκεται στη στρατηγική που πρέπει να έχει το εργατικό κίνημα. Χωρίς επαναστατική θεωρία δεν υπάρχει επαναστατική πράξη, έλεγε ο Λένιν.
Η εποχή μας, για τη μαρξιστική κοσμοαντίληψη, είναι η εποχή μετάβασης από τον καπιταλισμό, στο σοσιαλισμό. Αυτή η εποχή εγκαινιάστηκε από τη μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, με τη δημιουργία του πρώτου εργατικού κράτους στον κόσμο, της Ε.Σ.Σ.Δ. Ακόμα και μετά από την παλινόρθωση του καπιταλισμού, στις χώρες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού, ο χαρακτήρας της εποχής μας δεν άλλαξε. Οι αντικειμενικές συνθήκες στην οικονομία και την κοινωνία, επιβεβαιώνουν την λενινιστική εκτίμηση. Σήμερα, σχεδόν ένα αιώνα μετά, η εμπειρία που υπάρχει στο παγκόσμιο εργατικό κίνημα μας δείχνει ότι, για να πετύχουμε τη νίκη της εργατικής εξουσίας, χρειαζόμαστε Κόμμα της εργατικής τάξης, πολιτικά, οργανωτικά και ιδεολογικά προετοιμασμένο για το στόχο της εργατικής εξουσίας και ανατροπής.
Η απλή καταγγελία των νεοφιλελεύθερων καπιταλιστικών πολιτικών ή το κάλεσμα σε πασιφιστικά και μεταρρυθμιστικά προγράμματα στη βάση της εξουσίας του κεφαλαίου, αντικειμενικά οδηγούν στην ενσωμάτωση και τη χειραγώγηση των λαϊκών μαζών. Σε κάθε αίτημα πάλης, επιβάλλεται να τίθεται το ζήτημα της εξουσίας και της ανατροπής του καπιταλισμού και βεβαίως, αυτού του κρατικού και κυβερνητικού μηχανισμού. Έτσι μόνο, το Κόμμα της εργατικής τάξης, προσανατολίζει το εργατικό κίνημα, προκειμένου να χειραφετηθεί από την κυρίαρχη ιδεολογία και να παλέψει για τους δικούς του, αυτοτελείς, σκοπούς. Μόνο σε μια τέτοια προοπτική μπορεί να υπάρξει η αναγκαία ποιοτική συγκέντρωση δυνάμεων.
Το καπιταλιστικό σύστημα έδειξε, μια πρωτοφανή ικανότητα ενσωμάτωσης και μετάλλαξης κινημάτων, κομμάτων, ιδεολογιών. Κατάφερε να χειραγωγήσει ριζοσπαστικά κινήματα, κομμουνιστικά κόμματα, να εκφυλίσει τους στόχους τους και να τα οδηγήσει στην ήττα και την υποχώρηση, μέχρι και στην εξαφάνισή τους. Μαζικά κινήματα αμφισβήτησης, ακόμα και με ταξικό προσανατολισμό, πέρασαν στην αφάνεια και στον εκφυλισμό, γιατί οικοδομήθηκαν πάνω σε αστικοδημοκρατικές λύσεις και πάντα μέσα στην πλήρη αποδοχή της καπιταλιστικής οικονομίας και ιδιοκτησίας.
Πρόβαλλαν αιτήματα, θεωρώντας ότι, με εργαλείο μια κυβέρνηση της «αριστεράς», θα κατοχύρωναν και θα μεγέθυναν τις εξεγερσιακές διαθέσεις στις καπιταλιστικές δομές, που θα υποχωρούσαν μπροστά σε μια «κυβέρνηση του λαού». Όλα αυτά τα κινήματα δεν συγκρούστηκαν στο θέμα της εξουσίας. Δεν αμφισβήτησαν την ίδια την ύπαρξη της αγοράς και της ιδιοκτησίας, αλλά προσπάθησαν μέσα από μεταρρυθμίσεις και ποσοτικές συσσωρεύσεις και πάντα μέσα από το εποικοδόμημα, να πετύχουν το αναγκαίο μεταβατικό προτσές.
Όμως, η Ιστορία αλλιώς τους μίλησε. Γι” αυτό αναφέρθηκαν και τα παραπάνω παραδείγματα από τη Βενεζουέλα και την Πορτογαλία. Το ίδιο μπορούμε να πούμε για την Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ και της πρώτης φοράς ξεπούλημα από την «αριστερά». Σε μια κοινωνία, όπως είναι η ελληνική, με την τόσο βαριά ιστορία της Αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ μετατρέπει το όραμα και την ελπίδα, σε εφιάλτη και ήττα των προσδοκιών εκατομμύριων ανθρώπων, για μια καλύτερη ζωή. Και ο κατάλογος των περιπτώσεων, όπως αυτή του ΣΥΡΙΖΑ, στην παγκόσμια ιστορία είναι πολύ μεγάλος. Αυτά τα κόμματα δεν έθεσαν το θέμα της εξουσίας. Αντικειμενικά λοιπόν νικήθηκαν, γιατί ο κυρίαρχος, κυριαρχεί, έλεγε ο Κ. Μαρξ.
Μόνο πάνω στο έδαφος μιας άλλης εξουσίας, μπορεί να χτιστεί μια νέα κοινωνία, απαλλαγμένη από τα δεινά που ζούμε την τελευταία, ειδικά, εικοσιπενταετία. Και μόνο πάνω σε αυτό το αίτημα πάλης και συσπείρωσης, μπορεί το λαϊκό κίνημα να αποτρέψει τους σχεδιασμούς των διαφόρων κέντρων εξουσίας (Ε.Ε.- ΝΑΤΟ- ΣΕΒ κλπ) και να επιβάλλει τη δύναμη του.
Όλα τα άλλα, έχουν δοκιμαστεί και απέτυχαν. Τα διάφορα «μεταβατικά προγράμματα», «μίνιμουμ προγράμματα», «μεταβατικοί στόχοι» κλπ που όλα τα οπορτουνιστικά κόμματα αποδέχονται, στο έδαφος του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, εκτρέπουν το ταξικό εργατικό κίνημα από τον αντικειμενικό του στόχο, που είναι η κατάκτηση της εξουσίας.
Η παγκόσμια ιστορική πείρα μας έχει δείξει, ότι πουθενά στον κόσμο η αστική τάξη δεν έγινε φιλολαϊκή, ούτε το αστικό κράτος, έχασε τον ταξικό του χαρακτήρα. Μάλιστα διάφοροι όψιμοι «λενινιστές» αρνούνται την ίδια την αντίληψη του Λένιν, για το κράτος, σαν μηχανισμό κυριαρχίας μιας τάξης πάνω σε άλλη. Αρνούνται την ίδια την οικονομική βάση πάνω στην οποία γίνεται η σύγκρουση.
Έτσι, μέσα από τα διάφορα «μεταβατικά» αιτήματα, προγράμματα, στάδια, καλλιεργούν την απάτη, ότι ο καπιταλισμός θα γίνει «ανθρώπινος» και οι άνθρωποι θα μπουν πάνω από τα κέρδη. Χωρίς να αναδεικνύουν τον παρασιτικό ρόλο της αστικής τάξης και την ανάγκη της ανατροπής της.
Αυτός είναι ο δρόμος του συμβιβασμού  και της υποταγής, ο δρόμος της ήττας του εργατικού, ταξικού κινήματος. Σε αυτή την προσπάθεια, αυτοτελούς παρέμβασης της εργατικής τάξης, πρέπει να δοθεί στις σημερινές συνθήκες μια δύσκολη και άνιση μάχη για την ανασύνταξη του εργατικού-λαϊκού κινήματος, κόντρα στις καθαρόαιμες πολιτικές αστικές δυνάμεις του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού, αλλά και στις δυνάμεις του οπορτουνισμού που δρουν μέσα στο εργατικό λαϊκό κίνημα.
Από ποιόν, και για ποιόν η εξουσία; Αυτό είναι το βασικό ερώτημα. Εκεί πρέπει όλα τα σφυριά να χτυπήσουν συντονισμένα. Και μόνο έτσι, θα μπορέσει η Ιστορία να αλλάξει σελίδα και να περάσει από την εποχή της βαρβαρότητας, στην εποχή του πολιτισμού.
Ο καπιταλισμός δεν θα εξανθρωπιστεί. Ούτε θα γίνει φιλολαϊκός. Μόνο θα ανατραπεί.

Αθανασιος Μάστακας [thmastak@yahoo.gr]