Δημήτρης Κασλάς ,Υψωμα 731 (Η ιστορία του τόπου μας, μας ανήκει. Δεν την παραδίδουμε στους φασίστες. Tη διδάσκουμε στα παιδιά μας και στα παιδιά των παιδιών μας.)

 

Δημήτριος Γ. Κασλάς (1901- 1966)
Ο Δημήτριος Γ. Κασλάς (1901- 1966) υπήρξε Έλληνας στρατιωτικός και αντιστασιακός.Πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία,στον Ελληνοϊταλικο πόλεμο,στην Εθνική Αντίσταση και στα Δεκεμβριανά.Κυρίως έμεινε γνωστός μετά θάνατον για την συνεισφορά του ως διοικητής στο ΙΙ/5 τάγμα πεζικού στην απόκρουση της Ιταλικής επίθεσης στο 731 ύψωμα.Λόγω της συμμετοχής του στον ΕΛΑΣ αποστρατεύθηκε από το Ελληνικό στρατό και εξορίστηκε.
Νεανικά χρόνια
Σε ηλικία 15 ετών κατέβηκε στον Βόλο από το Πουρί
και εργαζόμενος σε φούρνο στην αρχή και σε ταβέρνα αργότερα, τελείωσε τη νυκτερινή Εμπορική Σχολή Βόλου.

Η Στρατιωτική Διαδρομή
Η στρατιωτική διαδρομή του Δημητρίου Καζήλα (Κασλά) ξεκινά στις 24 Ιουνίου του 1920 όπου και κατετάγη κληρωτός στη Λάρισα με αριθμό μητρώου 16251. Από την Ι Μεραρχία πεζικού στη Λάρισα μεταβαίνει την 1η Αυγούστου 1920 στην Σμύρνη, και ειδικότερα στην ΙΙ Μεραρχία Σμύρνης.
Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους ανήκει στο Τάγμα Ασφαλείας Σμύρνης και την 1η Ιανουαρίου του 1922 φέρει τον βαθμό του δεκανέα. Τον Ιανουάριο του 1922 συμμετέχει σε στρατιωτικές εξετάσεις καταφέρνοντας να εισαχθεί στον Ουλαμό Εφέδρων Αξιωματικών του Αφιόν Καραχισάρ. Σ’ αυτές τις εξετάσεις έδωσαν εξετάσεις 1200 άτομα, πέτυχαν 225 και ο Δημήτριος Κασλάς κατέλαβε την θέση 97.
Την 1η Φεβρουαρίου του 1922 εγγράφεται στις δυνάμεις του Ουλαμού Εφέδρων Αξιωματικών του Αφιόν Καραχισάρ, ενώ στην συνέχεια προάγεται σε Έφεδρο Ανθυπασπιστή.
Στις 10 Αυγούστου του 1922, μετά την κατάρρευση του Μετώπου, συλλαμβάνεται αιχμάλωτος και κρατείτε έως τον Απρίλιο του 1923. Αμέσως μετά την επιστροφή του από την αιχμαλωσία, στις 3 Ιουνίου 1923, σε ηλικία 22 ετών, ονομάζεται Έφεδρος Ανθυπολοχαγός. Στις 18 Μαρτίου 1924 κατατάσσεται στις τάξεις των μόνιμων αξιωματικών του Στρατού ως μόνιμος Ανθυπασπιστής και στις 3 Ιουλίου του 1925 προάγεται σε Ανθυπολοχαγό.
Τον Φεβρουάριο του 1926 ο Δημήτριος Κασλάς υπηρετεί στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων, ενώ τον Απρίλιο του 1928 στον ΧΙ Συνοριακό Τομέα. Τον Οκτώβριο του 1929 υπηρετεί στο 13ο Σύνταγμα Πεζικού και τον Αύγουστο του 1930 υπηρετεί ξανά στο 42ο Σύνταγμα Ευζώνων.
Η στρατιωτική εξέλιξη στην ανώτερη στρατιωτική βαθμίδα δεν θα αργήσει να έρθει για τον Δημήτριο Κασλά, και στις 24 Ιουνίου του 1931 προάγεται σε Υπολοχαγό. Ο βαθμός του Λοχαγού έρχεται τρία χρόνια αργότερα, στις 9 Νοεμβρίου του 1934. Η 1η Απριλίου του 1936 βρίσκει τον Δημήτριο Κασλά στο 2ο Σύνταγμα Πεζικού ενώ δύο χρόνια αργότερα, στις 11 Απριλίου του 1938 υπηρετεί στο 5ο Σύνταγμα Πεζικού στα Τρίκαλα.
Στη συνέχεια ακολουθεί μια εξαιρετική πορεία με αποκορύφωμα την περίοδο 1940-1945. Ο Δημήτριος Κασλάς στις 22 Δεκεμβρίου του 1940 προάγεται σε Ταγματάρχη με την απόφαση, ΕΔΥ 423/1940. Στις 2 Μαΐου του 1941 μετά την κατάρρευση του Mετώπου ο Δημήτριος Κασλάς λαμβάνει φύλλο πορείας για τον Βόλο.
Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1941 ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης Γ. Μπάκος απονέμει στον Λοχαγό του 3ου Συντάγματος Ιππικού «Πελεμικόν Σταυρόν Γ΄ Τάξεως» για την συμμετοχή του στις επιχειρήσεις του Αλβανικού Μετώπου, επιδεικνύοντας ηρωισμό και αυτοθυσία. Αντίστοιχα στις 12 Φεβρουαρίου του 1942 επί υπουργίας Γ. Μπάκου απονέμεται στον Ταγματάρχη Δημήτριο Κασλά το «Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας» για την ηρωική μέχρι αυτοθυσίας επί του πεδίου της μάχης ενάσκηση των καθηκόντων του.
Στην συνέχεια επιστρέφει στο Πουρί και κατά την Γερμανοϊταλική Κατοχή λαμβάνει μέρος στην Εθνική Αντίσταση εντασσόμενος στην XVI Μεραρχία του Ε.Λ.Α.Σ. και ειδικότερα ως Διοικητής του 52oυ Συντάγματος. Ο Δημήτριος Κασλάς ως στρατιωτικός νους είχε μεγάλες επιτυχίες στον Ε.Λ.Α.Σ. και ειδικότερα στις περιοχές όπου δραστηριοποιήθηκε (Λαμία – Καρπενήσι – Καρδίτσα).

Μετά την απελευθέρωση εξορίστηκε από το 1945 έως το 1948 στα νησιά Σέριφο – Ικαρία – Σαντορίνη.
Η ενεργός στρατιωτική πορεία του Δ. Γ. Κασλά ολοκληρώνεται στις 12 Ιανουαρίου του 1948 όταν αποστρατεύεται αυτεπαγγέλτως με τον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη, ΕΔΥΣ 435/1948. Μετά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1985 ο Δημήτριος Κασλάς, μετά θάνατον προήχθη σε Ταξίαρχο.
Η συμμετοχή του στο πόλεμο του 1940-41
Κατά την έκρηξη του πολέμου το 1940 υπηρετούσε στο 5ο Σύνταγμα Πεζικού Τρικάλων. Ξεκίνησε ως λοχαγός, αναλαβών κατά την διάρκεια των μαχών τη Διοίκηση του ΙΙ/5 Tάγματος, προαχθείς επ’ ανδραγαθία στο πεδίο της μάχης σε ταγματάρχη. Το αποκορύφωμα της ένδοξης πορείας του Tάγματος είναι η απόκρουση της σχεδιαθείσης με την παρουσία του ίδιου του Μουσολίνι μεγάλης Ιταλικής Επιθέσεως από 9-25 Μαρτίου 1941. Η επίθεση εκδηλώθηκε κυρίως εναντίον του υψώματος 731 το οποίο υπεράσπιζε το ΙΙ/5 τάγμα. Εκεί συνετρίβησαν οι πάνοπλες Μεραρχίες των Ιταλών και εκρίθη ο Ελληνοϊαταλικός πόλεμος. Μετά την πανωλεθρία των Ιταλών σ’ αυτή την επίθεση, αποφάσισε ο Χίλτερ να επιτεθεί στην Ελλάδα. Για το ύψωμα 731 και τις μάχες που έγιναν από 9-24 Μαρτίου έχουν γράψει πολλοί Έλληνες και ξένοι, στρατιωτικοί και μη, εχθροί και φίλοι, και εκφράζουν τον θαυμασμό τους. Η νεότερη ιστορία το ονομάζει «Νέες Θερμοπύλες», εγράφη δε και ειδικός Θούριος ως εμβατήριο του Στρατού. Έγινε θρυλικό και είναι γραμμένο στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη στην Αθήνα. Οι στρατιώτες το ονόμασαν «Γολγοθά», γιατί, ενώ με την έναρξη των εχθροπραξιών ήταν δεντροσκεπασμένο, στο τέλος δεν έμεινε κανένα δέντρο και είχε τροποποιηθεί η γεωλογική μορφή του. Το ύψος του μειώθηκε κατά 5 μέτρα. Όπως γράφει η ιστορία σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν ερίφθησαν τόσα πυρομαχικά όσα στο ύψωμα 731.

Η συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση
Μετά την κατάρρευση του μετώπου ο Δ. Κασλάς επέστρεψε στο Πουρί .Κατά την τριπλή κατοχή της Ελλάδας από την Γερμανία, Ιταλία και Βουλγαρία λαμβάνει μέρος στην Εθνική Αντίσταση με τον ΕΔΕΣ με την ομάδα του συνταγματάρχη Χατζηαναγνώστου αλλά θα συλληφθεί στη περιοχή των Φαρσάλων από τον ΕΛΑΣ στον οποίο και θα προσχωρήσει. Στον ΕΛΑΣ θα δράσει κυρίως ως Διοικητής του 52ου Συντάγματος Πεζικού ,με καπετάνιο τον Γιάννη Μπάρδα (Φωτεινός) .Το 52ο Σύνταγμα είχε δραστηριότητα στην περιοχή Λαμίας – Καρπενησίου –Καρδίτσας και είχε στρατιωτικές επιτυχίες.
Δεκεμβριανά και εξορία
Στις 30 Νοεμβρίου 1944 το 52ο Σύνταγμα πήρε εντολή να κατευθυνθεί στην Αττική. Όταν ξέσπασαν οι μάχες των Δεκεμβριανών,το 52ο σύνταγμα βρισκόταν στη Χασιά Αττικής όπου λόγω της Βρετανικής υπεροπλίας σε οχήματα μάχης κινδύνεψε με διάλυση. Μετά την συμφωνία της Βάρκιζας ο ταγματάρχης Δημήτρης Κασλάς υπάχθηκε στο β' πίνακα των αξιωματικών και εξορίστηκε από το 1945 έως το 1948 στα νησιά Σέριφο – Ικαρία - Σαντορίνη όπου και αποστρατεύθηκε αυτεπαγγέλτως με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Οι αναφορές που υπάρχουν δηλώνουν ότι στην εξορία του παρέμεινε σταθερά συμπαθών στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
Τέλος της ζωής του
Αφού αποστρατεύθηκε αναγκάστηκε να κάνει άλλες δουλειές,ενώ αρνιόταν πικραμένος την προγενέστερη ιδιότητα του σε άτομα που υπηρέτησαν κάτω από τις διαταγές του.Απεβίωσε στις 22-2-1966 από καρδιακό επεισόδιο ενώ είχε προηγηθεί και εγκεφαλικό.
Τιμητικές διακρίσεις
Του είχαν απονεμηθεί: Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας, Πολεμικός Σταυρός Γ΄ Τάξεως, Αργυρούς Σταυρός του Β΄ Τάγματος, Μετάλλιον στρατιωτικής αξίας Δ΄ Τάξεως. Με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1985 προήχθη, μετά θάνατον, σε ταξίαρχο.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΣΛΑΣ

Μια από τις μεγαλύτερες μάχες του Β’ παγκοσμίου πολέμου έγινε στο «Ύψωμα 731» κοντά στην Κλεισούρα, τον Μάρτιο του 1941. Τη μάχη παρακολούθησε ο ίδιος ο Μουσολίνι από τα απέναντι βουνά, παίζοντας το τελευταίο του χαρτί απέναντι στην Ελλάδα που μέχρι εκείνη τη στιγμή κατέγραφε μόνο νίκες.

Το Ύψωμα 731, το οποίο υπερασπίστηκε το 5ο Σύνταγμα της 1ης Μεραρχίας, ήταν στρατηγικής σημασίας καθώς αποτελούσε το κλειδί για τη διάβαση προς την ενδοχώρα. Δέχθηκε, μέσα σε τρεις μέρες, 18 επιθέσεις από πυροβολικό, αεροπορία, άρματα μάχης και επίλεκτες ιταλικές μονάδες πεζικού.

Σχετικές αναφορές υποστηρίζουν ότι σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν ρίφθησαν τόσα πυρομαχικά όσα στο «Ύψωμα 731» (μόνο την πρώτη μέρα της επίθεσης και για δυόμισι ώρες ρίχτηκαν περίπου 100.000 βλήματα στο μικρό ύψωμα. 11 βλήματα κάθε δευτερόλεπτο. Ασύλληπτο νούμερο!). Το «Ύψωμα 731» (ο αριθμός 731 σημαίνει το υψόμετρο), δεν είναι πια 731 μέτρα. Είναι 726! Χαμήλωσε 5 μέτρα από τους βομβαρδισμούς εκείνων των ημερών. Μέσα σε αυτό το εφιαλτικό σκηνικό, πολέμησαν άνθρωποι μέχρις εσχάτων.

«Επί των κατεχομένων θέσεων θα αμυνθώμεν μέχρις εσχάτων. Ουδείς θα κινηθεί προς τα οπίσω. Ο εχθρός θα διέλθει εκ της τοποθεσίας μας, μόνον όταν αποθάνωμεν άπαντες επί των θέσεών μας».(Διαταγή του Ταγματάρχη Δημητρίου Κασλά, διοικητή του 2ου Τάγματος του 5ου Συντάγματος, που υπερασπίστηκε το "731").

«Όταν εφορμήσαμε την πρώτη φορά κατά του 731, πίστευα ότι δεν θα συναντούσαμε ούτε έναν Έλληνα ζωντανό πάνω στο ύψωμα. Τόσο σφοδροί ήταν οι βομβαρδισμοί που προηγήθηκαν. Όμως εκείνοι ήταν εκεί και μας περίμεναν. Συνέχισα να πιστεύω το ίδιο και στις επόμενες επιθέσεις μας, που πάντα εκδηλώνονταν ύστερα από καταιγιστικά πυρά του πυροβολικού και της αεροπορίας μας. Όμως πάντα μας περίμεναν και μας απέκρουαν. Οι Έλληνες μας περίμεναν όρθιοι μπροστά στα κατεστραμμένα χαρακώματα με τις λόγχες περασμένες στα όπλα τους. Συχνά γελούσαν δυνατά και φώναζαν. Είχαν υπερβεί τον άνθρωπο. Δεν ήταν άνθρωποι πλέον το πιστεύω αυτό, ήταν θηρία».(Αφήγηση Ιταλού έφεδρου ανθυπολοχαγού που συμμετείχε στη μάχη)

«Εκείνοι που στέκονταν τώρα γαντζωμένοι εκεί απάνω μέσα στη νύχτα, δεν έμοιαζαν με πλάσματα ανθρώπινα. Ήταν κάτι σκέλεθρα ντυμένα με κουρέλια, επιδέσμους, φαντάσματα μαυριδερά και αγριεμένα, όλο χώμα και ιδρώτα που παγώνει, μάτι γυαλιστερό από την πείνα, την αγωνία, την πάλη με το Χάρο... Ήταν η έβδομη επίθεσή τους για το 731. Το ύψωμα έμπαινε πια, ζωσμένο με φλόγες στο θρύλο». (Άγγελος Τερζάκης).

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος, μας άφησε μια συγκλονιστική εικόνα:

«Είναι περασμένο το μεσημέρι. Το πυροβολικό έχει αραιώσει κάπως τις βολές του, επιτέλους. Μόνο απάνω στο 731 εξακολουθεί να τσακίζει τα δέντρα. Τα πολυβόλα δίνουν και παίρνουν. Τώρα έχουμε περισσότερες ελπίδες. Κάτω στο δρόμο βλέπομε να κατεβαίνουν τα πρώτα φορεία. Τρέχομε.

Μα σε λίγο, μια φωνή γνώριμη περνάει στ’ αυτιά μας.

- Ο Λούης!...

Τρέχουμε κατά πάνω του. Έχει ρίξει ανάρριχτα τη χλαίνη του. Μ’ αγκαλιάζει, με το ένα του χέρι και με φιλάει.

- Αμήν! μου λέει. Γλιτώσαμε. Τώρα πηγαίνω στα Γιάννενα να μου κόψουν τ’ αριστερό χέρι. Κοίταξε, κρέμεται. Έχει φύγει από τον ώμο…

Κι αμέσως το δυνατό γέλιο του πλατάγισε στον αέρα σα να μην είχε συμβεί τίποτα.

- Χα! χα! χα!

Το πρόσωπό του είχε σταφιδώσει από το κρύο. Είναι γιομάτο χώματα και καπνό. Τα ρούχα του από πάνω ως κάτω είναι γεμάτα αίματα. Όπου να ’ναι θα συναντήσουνε τ’ αυτοκίνητα που θα ’ρχονται να τους πάρουν. Εμείς παρακολουθούμε το Λούη από κοντά. Η φωνή μας έχει κοπεί. Καθένας σκέφτεται πώς θα μπορούσε να τον βοηθήσει.

- Άμα θα πάτε στο 731 δε θα προφτάνετε να μετράτε σκοτωμένους.»

Οι Ιταλοί πλήρωσαν βαρύ τίμημα με 12.000 νεκρούς. Από τους ηρωικούς υποστηρικτές του υψώματος «731», 1.243 Έλληνες άφησαν τη ζωή τους εκεί και 4.000 τραυματίστηκαν.

(Στη φωτογραφία, εικόνες του υψώματος μετά τη σφαγή και ο ηρωικός ταγματάρχης Δ. Κασλάς. Η πατρίδα, μετά τον πόλεμο, του ξήλωσε τα γαλόνια, τον υποβίβασε σε στρατιώτη, και τον έστειλε εξορία. Πέθανε το 1966 παραμελημένος και πικραμένος)

ΠΗΓΗ: Από το facebook, του Δημήτρη Αλικάκου 2012

Οι επιχειρήσεις του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου

Οι παλιές φυλακές της Σπάρτης, κοντά στους πρόποδες του Ταϋγέτου, καθώς και του Γυθείου, αποτέλεσαν τόπους βασανιστηρίων αγωνιστών, κυρίως κομμουνιστών, άνανδρων δολοφονιών αλλά και εκπληκτικών απελευθερώσεων μετά από στρατιωτικές επιχειρήσεις. Στα κολαστήρια αυτά μαρτύρησαν αλύγιστοι χιλιάδες αγωνιστές που πολλές φορές ήρθαν αντιμέτωποι όχι μόνο με τους βασανιστές και τους εκτελεστές τους, αλλά και με τους χιτοMAYδες και με τους χωροφύλακες, οι οποίοι οπλισμένοι σαν αστακοί μπήκαν για να δολοφονήσουν άοπλους ανθρώπους.
Από τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της Λακωνίας και του λαϊκού κινήματος γενικότερα και είχαν ως επίκεντρο τα κολαστήρια αυτά, αναφέρουμε: Την απελευθέρωση των 230 κρατούμενων αγωνιστών από τις φυλακές της Σπάρτης στις 13 του Φλεβάρη του 1947 μετά από αριστοτεχνική επιχείρηση των δυνάμεων του ΔΣΕ (με διεθνή αντίκτυπο), χωρίς καμιά απώλεια. Την απελευθέρωση των κρατουμένων από τις φυλακές του Γυθείου στις 21 του Φλεβάρη του 1948 μετά από επιχείρηση των ανταρτών.
Στις φυλακές του Γυθείου ξεχύθηκαν στις 22 του Μάρτη 1947 πάνοπλοι χιτοσυμμορίτες και εκτέλεσαν ομαδικά 31 κρατούμενους αγωνιστές. Αλλους 8 εκτέλεσαν αφού τους απήγαγαν από τα κρατητήρια της Χωροφυλακής. Είχε προηγηθεί τα Χριστούγεννα του '46 καλά οργανωμένη επίθεση των χιτοτρομοκρατών στους 300 κρατουμένους της ίδιας φυλακής, οι οποίοι σώθηκαν μόνο και μόνο χάρη στα μέτρα αυτοπροστασίας που είχαν λάβει.

Στο βάθος διακρίνεται ο Ταΰγετος, ένα από τα βουνά του Μοριά όπου στήθηκαν αξιόμαχα λημέρια των μαχητών του ΔΣΠ

Αλλη μια μαύρη σελίδα στην ιστορία καταγράφηκε στις 13 του Απρίλη του 1948 όταν χωροφύλακες επιτέθηκαν ενάντια στους κρατουμένους στις φυλακές της Σπάρτης. Τη μέρα αυτή, χωροφύλακες, σε έξαλλη κατάσταση από το θάνατο του διοικητή τους από νάρκη, εισέβαλαν στα κελιά των κρατούμενων αγωνιστών πυροβολώντας με αυτόματα και επαναληπτικά όπλα και σκότωσαν 27 κρατουμένους ενώ τραυμάτισαν σοβαρά άλλους 5. Μεταξύ των νεκρών και ο διοικητής της φυλακής, ονόματι Δημήτρης Φίτσιος, αντισυνταγματάρχης, ο οποίος, στην προσπάθειά του να τους αποτρέψει, δολοφονήθηκε επί τόπου.

Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα της Πελοποννήσου δέχτηκε εκείνη την περίοδο ένα ισχυρό πλήγμα από τις κυβερνητικές δυνάμεις και τις παρακρατικές συμμορίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Αθήνα, τη βιτρίνα της «αστικής δημοκρατίας» εκείνης της περιόδου, είχαν καταφύγει 18.000 Μεσσήνιοι και άλλοι τόσοι Λάκωνες αγωνιστές, καθώς και 30.000 καταδιωκόμενοι από τους άλλους νομούς του Μοριά. Μετά τη δολοφονία δύο μελών του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ και την αναγκαστική φυγή πολλών άλλων μελών του στην Αθήνα, στην Πελοπόννησο έμειναν μόνο δύο μέλη του, ο Νίκος Μπελογιάννης και ο Βαγγέλης Ρογκάκος, οι οποίοι τον Ιούλη του 1946, συγκροτώντας τις πρώτες ένοπλες ομάδες στη Λακωνία, έβαλαν τα θεμέλια του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου.

Από το αρχείο του Βαγγέλη Ρογκάκου: Η επικοινωνία γινόταν πολλές φορές και με κρυπτογραφημένα μηνύματα

Την περίοδο Φλεβάρης - Ιούλης 1946, ισχυρό πλήγμα δέχτηκε και η ΝΕ Μεσσηνίας του ΚΚΕ, έπειτα από το «Κίνημα Μαγγανά» (20/01/1946), όπως καθιερώθηκε να λέγεται από το αστικό κράτος της δεξιάς η αιματηρή εισβολή της συμμορίας Μαγγανά στην Καλαμάτα. Η κατάληψη της πόλης από την ένοπλη συμμορία του Μαγγανά, του ανθρώπου που είχε καταδικαστεί μάλιστα σε ισόβια δεσμά για συνεργασία με τους ναζί, καθώς και το τρομοκρατικό όργιο που ακολούθησε (δολοφονίες, ληστείες, βιασμοί, ξυλοδαρμοί, βασανιστήρια, συλλήψεις ΕΛΑΣιτών, κομμουνιστών) έγιναν με την απόλυτη ανοχή της κυβέρνησης, αν όχι με την παρότρυνσή της.
Η μόνη που κατάφερε να διατηρήσει τις Οργανώσεις της, παρά το τρομοκρατικό όργιο την εποχή εκείνη, ήταν η ΝΕ Λακωνίας του ΚΚΕ, η οποία στην κατάλληλη στιγμή, όταν οι ένοπλες συμμορίες ετοιμάζονταν να μπουν στη Σπάρτη, ανέπτυξε επιθετική τακτική και κατάφερε έτσι όχι μόνο να διατηρήσει τις θέσεις της σε όλη τη Λακωνία, αλλά και να μετατρέψει τις ολιγομελείς ομάδες των καταδιωκόμενων αγωνιστών, που είχαν καταφύγει στον Πάρνωνα και στον Ταϋγετο, σε ένοπλα τμήματα, τα οποία εξελίχτηκαν στην πορεία στο ΔΣΠ.
Γραμματέας της ηρωικής αυτής ΝΕ ήταν ο Βαγγέλης Ρογκάκος και μέλη της οι Μήτσος Κοττής, πρόεδρος του ΕΚ Γυθείου, Λυκούργος Γιαννούκος, γιατρός, Νίκος Λάτσης, δικηγόρος, Αθηνά Μπενέκου, δασκάλα, Χριστόφορος Κώνστας, οικονομολόγος, Γιώργης Παπαδόπουλος, καθηγητής μαθηματικών, Χρήστος Κακούρος, καθηγητής, Βαγγέλης Πετρακάκος, αγρότης, Ανδρέας Καβαλλιεράκης, αγρότης, και Κοσμάς Αναστασόπουλος, δικηγόρος. Κανένας από τους ηρωικούς αυτούς κομμουνιστές δεν επέζησε. Επεσαν όλοι τους ηρωικά στα πεδία των μαχών, στη διάρκεια του τρίχρονου ηρωικού αγώνα του ΔΣΕ.

Η επιχείρηση της Σπάρτης

Εγγραφο που αποκαλύπτει τη σύνδεση του αστικού κράτους με τις παρακρατικές συμμορίες. Αλλωστε ποτέ δεν ήταν κρυφές...

Μια από τις πρώτες επιτυχημένες επιχειρήσεις του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου, με διεθνή αντίκτυπο, αποτέλεσε η μάχη στη Σπάρτη και η απελευθέρωση των κρατουμένων από τις φυλακές. Συγκεκριμένα, τη νύχτα της 12 προς 13 του Φλεβάρη 1947, τμήμα 150 ανταρτών, με διοίκηση τους Κονταλώνη, Πρεκεζέ και Γιαννούκο, χτύπησε αιφνιδιαστικά τη φρουρά των φυλακών Σπάρτης. Ταυτόχρονα δε ομάδες μαχητών του ΔΣΠ (Πέρδικας, Καστάνης, Γιώργος Πρεκεζές) προέβησαν σε παραπλανητικές κρούσεις σε άλλα σημεία, στο κέντρο και στη νοτιοδυτική πλευρά της πόλης, όπου καθήλωσαν τμήματα του κυβερνητικού στρατού και της χωροφυλακής.
Μετά από ολιγόωρη μάχη, εξουδετερώθηκε η φρουρά των φυλακών και απελευθερώθηκαν 240 πολιτικοί κρατούμενοι, οι 170 από τους οποίους με επικεφαλής τα στελέχη του ΚΚΕ Κοντογιωργάκο και Οικονομάκη προσχώρησαν στο ΔΣΕ. Το σχέδιο του Κονταλώνη ήταν άρτιο από κάθε άποψη καθώς πέρα από το γεγονός ότι απελευθέρωσαν τους κρατούμενους κανείς από τους αντάρτες δεν έπαθε τίποτα, πλην δύο που τραυματίστηκαν ελαφρά.
Η επιτυχία αυτή ήταν σταθμός στην ανάπτυξη του ΔΣΠ, είχε δε και τεράστια πολιτική σημασία γιατί έγινε σε μια περίοδο που στην Αθήνα βρισκόταν η «Βαλκανική Επιτροπή του ΟΗΕ», η οποία είχε συσταθεί ...για να ερευνήσει και αποφανθεί για τις καταγγελίες των Αγγλοαμερικανών ότι οι γειτονικές στην Ελλάδα σοσιαλιστικές χώρες υποκινούσαν τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα και εφοδίαζαν με πολεμικό υλικό το ΔΣΕ!¹

Οι φυλακές στο Γύθειο, όπως σώζονται σήμερα.

Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο στρατηγός Τσιγγούνης στο βιβλίο του «Ο Συμμοριτισμός στην Πελοπόννησο», «η επιτυχία αυτή, εκτός της σημαντικής ποσοτικής αυξήσεώς των, είχε μεγίστην σημασίαν. Διότι συνέπεσεν με την άφιξη της Βαλκανικής Επιτροπής αφ' ενός και αφ' ετέρου εδόθη η εντύπωσις ότι οι κομμουνιστοσυμμορίτες υπερτερούν εις τόλμην, αποφασιστικότητα και ικανότητα, αφού δύνανται να προσβάλλωσι αποτελεσματικώς πόλεις φρουρουμένας, πλην της Χωροφυλακής, και υπό μονάδων Στρατού».
Με την επιχείρηση της Σπάρτης είχε ασχοληθεί αργότερα ο Ν. Μπελογιάννης (ο στόχος αυτός είχε υποδειχτεί από τον ίδιο, πριν αναχωρήσει για τη Βόρεια Ελλάδα), ο οποίος σε ειδικό άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Δημοκρατικός Στρατός»² με τον τίτλο «Επίθεση σε κατοικημένους χώρους» είχε, μεταξύ άλλων, γράψει και τα εξής:
«Η επιχείρηση της Σπάρτης μπορεί εδώ να αναφερθεί σαν ένα καλό παράδειγμα από την πλευρά:
1) Της καλής εκλογής του στόχου
2) Της συγκέντρωσης πάνω σ' αυτόν πολύ υπέρτερων δυνάμεων με ταυτόχρονη απασχόληση και σύγχυση σ' όλους τους άλλους τομείς της εχθρικής διάταξης
3) Της παραπλάνησης του εχθρού και
4) Του αιφνιδιασμού
Το κύριο πρόβλημα που απασχολούσε τότε το Αρχηγείο Πελοποννήσου ήταν η αύξηση της δύναμής του με εθελοντές μαχητές. Η καλύτερη λύση ήταν η απελευθέρωση των αγωνιστών από τις φυλακές της Σπάρτης. Το Αρχηγείο προσανατόλισε αμέσως προς τη Σπάρτη όλες σχεδόν τις δυνάμεις του. Το μεσημέρι της 22 του Φλεβάρη μία γερή ομάδα ανταρτών εμφανίστηκε επιδειχτικά σ' ένα χωριό 5 χιλιόμετρα προς Νότο της Σπάρτης. Οι μοναρχοφασίστες αμέσως κινητοποίησαν δυνάμεις κι άρχισαν να καταδιώκουν την ομάδα, που τους παράσυρε δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την πόλη. Τη νύχτα της ίδιας μέρας εκδηλώθηκε αιφνιδιαστικά η επίθεση ενάντια στη Σπάρτη από βόρεια κατεύθυνση. Οι κύριες δυνάμεις επιτέθηκαν στις φυλακές και οι υπόλοιπες απασχολούσαν τα άλλα σημεία στήριξης της εχθρικής άμυνας, ενώ άλλες μικροομάδες είχαν εισδύσει παντού στην πόλη και προκαλούσαν σύγχυση και πανικό στον εχθρό.

Ο προθάλαμος των μελλοθάνατων αγωνιστών που στήθηκε στο Παναρκαδικό γήπεδο της Τρίπολης το χειμώνα του 1948 - 1949

Ετσι ο αντικειμενικός σκοπός πραγματοποιήθηκε χωρίς μεγάλη δυσκολία. Ας σημειωθεί επίσης ότι ηδιοίκηση σε συνεργασία με τα στελέχη-εκτελεστές, είχε προβλέψει και όλες σχεδόν τις λεπτομέρειες, καθώς και όλες τις πιθανές εξελίξεις της επιχείρησης».

Μαρτύρησαν γιατί διακρίνονταν από ανυπόταχτη σκέψη

Ο Σταύρος Μιχαλακάκος, μαχητής του ΔΣ Πελοποννήσου, στην εκδήλωση που πραγματοποίησε η Επιτροπή Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ και η ΝΕ Λακωνίας τον περασμένο Νοέμβρη προς τιμήν όλων όσοι πέρασαν και μαρτύρησαν από τις φυλακές της Σπάρτης αλλά και του Γυθείου εκείνη την περίοδο, σημείωσε χαρακτηριστικά: «Οι φυλακές της Σπάρτης ήταν τόπος μαρτυρίου. Πολλοί σύντροφοι και συναγωνιστές βασανίστηκαν. Εδώ πέρασαν ατέλειωτες ώρες και μέρες κλεισμένοι και απομονωμένοι από τον έξω κόσμο. Η κύρια κατηγορία που τους απέδωσαν ήταν ότι διακρίνονταν από ανυπόταχτη σκέψη και ως ελεύθεροι άνθρωποι πάλεψαν για να φύγουν οι κατακτητές από τη χώρα μας. Πολλοί από τους αδούλωτους αυτούς - τους σταυραετούς της λευτεριάς - μαρτύρησαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν από το δοσίλογο κράτος και τους συνεργάτες των κατακτητών. Από αυτές τις φυλακές πέρασαν εκατοντάδες συναγωνιστές και σύντροφοι και εκτελέστηκαν. Στο Μονοδέντρι 118, στην Κοκκινόλουτσα 45, στο Αλεποχώρι 32, στην Ανάληψη της Σπάρτης 25, στην Τρύπη 55, στον Πασσαβά Γυθείου 50, στη Μονεμβασιά 10 καθώς και σε πολλά άλλα μέρη και χωριά της Λακωνίας και του Μοριά. Οι φυλακές της Σπάρτης και του Γυθείου είναι χώροι ιστορικής μνήμης. Γι' αυτό πρέπει να γίνουν ιστορικά διατηρητέα μνημεία, για να τιμάμε τη μνήμη όσων έπεσαν στην άνιση πάλη και αγώνα για μια ελεύθερη, πιο δίκαιη και ειρηνική ζωή».

Η απελευθέρωση αγωνιστών από τις φυλακές Γυθείου...

Παρέλαση μαχητών του ΔΣΠ στο χώρο του Αρχηγείου στο Μαίναλο υπό το βλέμμα της ηγεσίας τους. Διακρίνονται ο Στέφανος Γκιουζέλης, αρχηγός της 3ης Μεραρχίας, και ο Βαγγέλης Ρογκάκος, Πολιτικός Επίτροπος

Μια ακόμη επιτυχημένη επιχείρηση απελευθέρωσης 40 αγωνιστών από φυλακές χωρίς να ανοίξει μύτη, αυτή τη φορά στο Γύθειο, πραγματοποιήθηκε στις 20 του Φλεβάρη του 1948 από το ΔΣΠ. Ο Αρίστος Καμαρινός, ταγματάρχης του ΔΣΠ, στο βιβλίο του «Ο εμφύλιος πόλεμος στην Πελοπόννησο», σημειώνει σχετικά με την επιχείρηση: «Τις βραδινές ώρες της 20/02/1948, τμήμα του Αρχηγείου Πάρνωνα, με επικεφαλής της τη διοίκησή του (Θ. Πρεκεζές, Γ. Ατζακλής), αφού απομόνωσε την πόλη του Γυθείου - ανατίναξε τη "γέφυρα Βασιλοποτάμου" και απέκοψε τις τηλεφωνικές επικοινωνίες - χτύπησε τη φρουρά του κυβερνητικού στρατού στο Γύθειο και απελευθέρωσε από τις φυλακές 40 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, οι οποίοι κατατάγηκαν στο Δημοκρατικό Στρατό. Μεταξύ των απελευθερωθέντων αγωνιστών ήταν και το ανώτερο στέλεχος του ΚΚΕ, Γραμματέας της ΝΕ Λακωνίας του ΚΚΕ στην περίοδο της Κατοχής, ο γεωπόνος Θεόδωρος Κατσίβας (Φωτιάς).
Ο αιφνιδιασμός της φρουράς των φυλακών ήταν πλήρης. Σε αυτό συντέλεσε και το συνηθισμένο αντάρτικο τέχνασμα. Κατά την ώρα της επίθεσης στις φυλακές οι αντάρτες φορούσαν χωροφυλακίστικες στολές! Σκοτώθηκαν 8 χωροφύλακες. Δεν έγινε επιμελητειακή εκμετάλλευση, ούτε πάρθηκαν πολλά λάφυρα, γιατί ο καθορισμένος "ωφέλιμος χρόνος επίθεσης" είχε παρέλθει. Επρεπε να γίνει σύμπτυξη των τμημάτων του Αρχηγείου Πάρνωνα, γιατί είχαν κινηθεί κυβερνητικές στρατιωτικές δυνάμεις, από διάφορες κατευθύνσεις, και σε ορισμένα σημεία είχαν αρχίσει συγκρούσεις με τμήματα ανταρτών, που είχαν καταλάβει θέσεις ως πλαγιοφυλακές του τμήματος του ΔΣ που είχε μπει στο Γύθειο».

...και το ομαδικό έγκλημα του Γυθείου

Το σχέδιο επιχείρησης του ΔΣΠ κατά των φυλακών Σπάρτης...

Ενα μήνα αργότερα, στις 20 του Μάρτη, μια ομάδα του Τάκη Γεωργόπουλου μετά από εντολή του Θ. Πρεκεζέ, κατάφερε να εξοντώσει τον Παναγιώτη Κατσαρέα, ο οποίος ήταν ο στρατιωτικός αρχηγός όλων των χιτών στη Λακωνία. Εχοντας την υλική, ηθική και πολιτική κάλυψη του υπουργού Στρατιωτικών Μπέη Μαυρομιχάλη δολοφονούσε (μέχρι και ομαδικές εκτελέσεις) τον αριστερό κόσμο της περιοχής. Ο θρασύδειλος νταής, αφού υπηρέτησε πιστά τους ναζί, στη συνέχεια οργάνωσε τους πρώην συνεργάτες των κατακτητών σε παραστρατιωτικές συμμορίες με την επωνυμία ΕΑΟΚ (Εθνικαί Αντικομμουνιστικαί Ομάδες Κυνηγών ή Κατσαρέα).
Τα αντίποινα των χιτών με την απόλυτη ανοχή της κυβέρνησης ακολούθησαν αμέσως μετά την κηδεία του Κατσαρέα, όταν και ξεχύθηκαν πάνοπλοι στις φυλακές του Γυθείου εκτελώντας ομαδικά 31 κρατούμενους αγωνιστές. Αλλους 8 εκτέλεσαν αφού τους απήγαγαν από τα κρατητήρια της Χωροφυλακής. Τέτοια επίδειξη ...ανδρείας μόνο οι χιτοσυμμορίτες μπορούσαν να επιδείξουν. Είναι γνωστό ότι ποτέ δε συμμετείχαν σε μάχες με τους αντάρτες του ΔΣΠ, λούφαζαν στις μεγάλες πόλεις κάτω από τη σκέπη του Στρατού και σε ορισμένες περιπτώσεις όταν ένιωθαν το ΔΣΕ σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων κατέφευγαν σε πλοιάρια και στα ανοιχτά της θάλασσας.
Μετά τη δολοφονία των κρατουμένων από τους συμμορίτες του Μπαθρέλου, επισκέφτηκε το Γύθειο ο Γεώργιος Παπανδρέου και δήλωσε τα εξής, προκειμένου να καθησυχάσει τα εγκληματικά στοιχεία του παρακράτους από την παραπλανητική δήλωση της κυβέρνησης ότι θα διαλύσει τις παρακρατικές οργανώσεις, μετά την κατακραυγή της κοινής γνώμης για το φρικτό έγκλημα: «Εφόσον δεν έχει αποκατασταθεί η έννοια του κράτους, η διατήρησις των παρακρατικών οργανώσεων της Δεξιάς αποτελεί εθνικήν ανάγκην. Οταν αργότερα επιτευχθεί η δημιουργία ισχυρού κράτους, αι παρακρατικαί οργανώσεις δεν θα έχουν λόγο υπάρξεως»³. Είχε προηγηθεί τα Χριστούγεννα του '46 καλά οργανωμένη επίθεση των χιτοτρομοκρατών στους 300 κρατουμένους της ίδιας φυλακής, οι οποίοι σώθηκαν μόνο και μόνο χάρη στα μέτρα αυτοπροστασίας που είχαν λάβει.

Η εξόντωση του Γερμανού στρατηγού στους Μολάους και η εκτέλεση των 200 κομμουνιστών στην Καισαριανή

Η σορός του ταγματάρχη Γιώργου Ατζακλή και των νεκρών παλικαριών του που οι χίτες τους έκοψαν τα κεφάλια. Η θηριωδία τους σε όλο της το μεγαλείο...

Τη μέθοδο των αντιποίνων με την εκτέλεση και δολοφονία αθώων τα κατακάθια των γερμανοτσολιάδων την έμαθαν από τα αφεντικά τους. Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας δολοφονικής πράξης αποτέλεσε η Πρωτομαγιά του '44, όταν οι δυνάμεις κατοχής, σε αντίποινα για την εξόντωση ενός Γερμανού στρατηγού και του επιτελείου του στους Μολάους Λακωνίας, εκτέλεσαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 κομμουνιστές, που τους πήραν από το στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Απ' αυτούς, περίπου 170 ήταν πρώην κρατούμενοι στην Ακροναυπλία και οι υπόλοιποι πρώην εξόριστοι στην Ανάφη. Ο εχθρός είχε κάνει γνωστές τις προθέσεις του λίγες μέρες πριν, όταν δημοσιοποίησε μέσω του κατοχικού Τύπου και ανάρτησε στους τοίχους των σπιτιών της πρωτεύουσας την εξής ανατριχιαστική ανακοίνωση:
«Την 27.4.1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι, παρά τους Μολάους, κατόπιν μίας εξ ενέδρας επιθέσεως, εδολοφόνησαν ανάνδρως ένα Γερμανό στρατηγό και τρεις συνοδούς του αξιωματικούς και ετραυμάτισαν πολλούς Γερμανούς στρατιώτες. Εις αντίποινα θα εκτελεσθούν:
1. Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1η Μαΐου 1944.
2. Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών, τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάων προς Σπάρτην, έξωθι των χωρίων.
Υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου, Ελληνες εθελονταί (σ.σ. πρόκειται για ταγματασφαλίτες) εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς.
Ο στρατιωτικός διοικητής Ελλάδος».
Ο Νίκος Μπελογιάννης αναφέρει σχετικά: «Τον Απρίλη του 1944 στη Λακωνία, τότε που ήταν η περίοδος που οι σύμμαχοι ετοίμαζαν την απόβαση στη Δυτική Ευρώπη, το δεύτερο μέτωπο, για να παραπλανηθούν οι Γερμανοί, έδωσε εντολή εδώ πέρα το Στρατηγείο της Μ. Ανατολής, έδωσε εντολή στον ΕΛΑΣ, να αρχίσει μία έντονη δράση κατά των Γερμανών, με σκοπό ακριβώς αυτοί να παραπλανηθούν. Και πραγματικά άρχισε αυτή η δράση. Οι Γερμανοί νόμισαν ότι μπορεί κάτι να συμβεί εδώ πέρα και άρχισαν να παίρνουν μέτρα και ειδικότερα στη Νότια Πελοπόννησο πιο πολύ. Εκείνη την περίοδο ακριβώς στη Λακωνία πήρα μία πληροφορία ότι θα περάσει ένας Γερμανός στρατηγός με το επιτελείο του και ένα τμήμα γερμανικό για να επιθεωρήσει τα έργα που γίνονταν στη Νότια Πελοπόννησο και με ρώτησαν οι Αγγλοι τι θα κάνουμε, θα τους χτυπήσουμε ή όχι. Και η ερώτηση αυτή είχε το νόημά της,γιατί ένα Γερμανό στρατηγό θα τον πληρώναμε πολύ ακριβά.

Διακρίνονται αριστερά προς τα δεξιά ο Γιώργος Κονταλώνης, επιτελάρχης της 3ης Μεραρχίας, ο Στέφανος Γκιουζέλης, διοικητής, και ο Κώστας Μπασακίδης, διευθυντής του γραφείου επιχειρήσεων

Σε τέτοιες στιγμές δε χωρούν δισταγμοί και αδίσταχτα είπα, χτυπήστε τους. Για αντίποινα οι Γερμανοί τουφέκισαν 200 στελέχη του Κόμματος στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής από το Χαϊδάρι. Αυτή ήταν η δική μας δράση. Και αυτές τις εκατόμβες προσφέραμε. Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα, με την καρδιά μας και με το αίμα μας⁴».

Εγγραφα και διαταγές από το αρχείο του Βαγγέλη Ρογκάκου

Στο χώρο του κλειστού Γυμναστηρίου της Σπάρτης εκτέθηκε για πρώτη φορά, δημόσια, μέρος από το αρχείο του Β. Ρογκάκου, το οποίο και απέσπασε τα βλέμματα όλων των συγκεντρωμένων. Αξίζει να σημειώσουμε πως ο Β. Ρογκάκος, λίγο πριν σκοτωθεί, εμπιστεύτηκε το πολύτιμο αρχείο του στον Αγγελο Πανάγο, ο οποίος μετά από χρόνια το παρέδωσε στο ΚΚΕ.
Στο χώρο της έκθεσης μπορούσε κανείς, μεταξύ άλλων, να δει:
-- Το ανακοινωθέν υπ' αριθ. II του ΔΣΕ, Αρχηγείον Πελοποννήσου, Συγκρότημα (Πάρνωνα). «Στις 19/6/47 εκδηλώθηκε εκκαθαριστική επιχείρηση στον Πάρνωνα. Ο εχθρός διέθεσε περισσότερο από 3.000 στρατό και χωροφυλακή (...) Ετσι ο εχθρός σαν άλλος Μπραΐμης (σ.σ. αφού δεν κατάφερε να ζημιώσει στο ελάχιστο τον ΔΣΕ) καίγοντας και καταστρέφοντας τα δάση, τα σπαρτά των χωρικών, απαγορεύοντας κάθε κίνηση τσοπάνη και αγρότη στις δουλειές τους, πέτυχε το παραπάνω αποτέλεσμα που το χαρακτηρίζει ολοκληρωτική αποτυχία. Ο ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΘΑ ΝΙΚΗΣΕΙ. ΖΗΤΩ Ο ΗΡΩΙΚΟΣ ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ. Κάπου στον Πάρνωνα».
-- Προκήρυξη του Αρχηγείου Πελοποννήσου, από το πρώτο συγκρότημα Πάρνωνα, στις 22/06/1947: «Πολύπαθε λαέ του Καστριού (Δήμου Τανίας). Μια φορά έπεσες θύμα των ντόπιων προδοτών και πολιτικάντηδων στην καταραμένη εποχή της ιταλο-γερμανικής κατοχής και πλήρωσες με την τιμή σου, το αίμα σου, τα υπάρχοντά σου το βαρύ αμάρτημά σου. Τώρα με την πείρα που έχεις μη παρασύρεσαι ξανά από τους ίδιους σκοτεινούς ανθρώπους. Σκέψου καλά. Μην τα βάνεις κόντρα με τον ελληνικό λαό και με τον καινούριο του στρατό, το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (...) Κοιτάχτε σε τι κατάντημα μας έφεραν (σ.σ. αναφέρεται στους Αγγλοαμερικάνους ιμπεριαλιστές). Αυτοί με τους ντόπιους συνεταίρους τους που μας κυβερνούν σήμερα, σπέρνουν τον εμφύλιο πόλεμο στο λαό μας, γιατί έτσι μόνο μπορούν και εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους. Οσοι από εσάς πήραν τα αδελφοκτόνα όπλα, πετάχτε τα (...) Κανένας πια στη Χωροφυλακή, στο στρατό, στην εγκληματική "Χ" που σφάζουν το λαό για λογαριασμό των ξένων. Εργασθείτε όλοι για τη συμφιλίωση του χωριού σας και μονιασμένοι ενδιαφερθείτε για την προκοπή του. Θα χτυπήσουμε αμείλιχτα κάθε ένοπλο εχθρό μας. Μην αμφιβάλλετε πως η νίκη είνε δική μας. Είνε νίκη του λαού».
-- Ταξιαρχία Χωροφυλακής
17ον Τάγμα

Διαταγή

Προς τους κατοίκους των χωρίων Βορδώνια, Λογγάστρα, Σουστιάνοι και Τρύπης
Εντός τεσσάρων ημερών από σήμερον ήτοι μέχρι του μεσονυκτίου της 30 Μαΐου 1947

Διατάσσω

Την εκκένωσιν των ανωτέρω χωρίων. Οι κάτοικοι υποχρεούνται να παραλάβωσι μεθ' εαυτών πάσαν την κινητήν των περιουσίαν.
Πας συλλαμβανόμενος μετά την εκπνοήν της ανωτέρω προθεσμίας εντός των ανωτέρω αναφερομένων χωρίων θα θεωρείται ως συμμορίτης.
-- Ενα κωδικοποιημένο μήνυμα με διάφορους αριθμούς που κάθε ένας από αυτούς αντιπροσωπεύει και μια λέξη. Η αποκρυπτογράφηση του μηνύματος ακολουθεί. Υπάρχουν άρθρα για το πώς πρέπει να οργανωθεί η διαφώτιση στην 3η Μεραρχία του ΔΣΕ με τον χαρακτηριστικό τίτλο - προτροπή: «Λόγος στυλώνει την ψυχή και λόγος την γκρεμίζει».
- ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ ΕΚ ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ, Προς Ανωτέρα Χωροφυλακή, Εις Πάτρας
Στο τηλεγράφημα αυτό συμπυκνώνεται η βλακεία των άκαπνων γραφειοκρατών της Ελληνικής Χωροφυλακής. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ευάγγελος Πετράκης ή Ρογκάκος ή Φλογαΐτης εκ Κοκκίνων Λουριών Γυθείου υπεύθυνος επί των Πολιτικών Οργανώσεων Πελοποννήσου περιέρχεται ύπαιθρον και πόλεις δίδων κατευθύνσεις υπευθύνους τοπικών οργανώσεων. ΣΤΟΠ. Ούτος είναι αδύνατος κοντός με τρέμουσαν κεφαλήν και έχει ηλιθίου όψιν. ΣΤΟΠ. Διατάξτε ενεργούντα έλεγχον όργανα αναζητήσωσι ανωτέρω. ΣΤΟΠ. Ούτος ων συμμορίτης διώκεται. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗ. Υ.Χ. ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ, ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. 33/102/12, Αίγιον τη 3-12-1947. Κοινοποίησις: Αστυνομικόν Τμήμα, ΣΧ Ελίκης, ΣΧ Διακοπτού Πλατάνου και Παραλίας Ακράτας, διά την έκδοσιν αναζητήσεων και σύλληψιν τούτου».
-- Εγγραφο του υπουργείου Στρατιωτικών με τον τίτλο «Σημείωμα Ελευθέρας Εισόδου», καταδεικνύει τη σύμφυση του αστικού κράτους με τις συμμορίες των χιτών. Συγκεκριμένα αναφέρει:
«ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ
ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑΣ ΕΙΣΟΔΟΥ

Διά τον Παναγιώτη Κατσαρέα
επιτρέπεται η είσοδος εις το υπουργείον δι' οιανδήποτε ημέραν και ώραν.
Αθήναι τη 10 Απριλίου 1946
Εντολή Υπουργού
Ο Ιδιαίτερος Γραμματεύς
Κ. Μαυρομιχάλης».

Η ηρωική 3η Μεραρχία του ΔΣΕ

Οι Μεραρχίες του ΔΣΕ έγραψαν μια ηρωική εποποιία που προηγούμενό της δεν υπάρχει στην ιστορία της Ελλάδας. Μία από αυτές, η 3η Μεραρχία που έδρασε στην Πελοπόννησο, ήταν η πιο ηρωική. Και αυτό γιατί: Ολοι οι μαχητές γνώριζαν πως έβαζαν το κεφάλι τους στον ντορβά καθώς αν κάτι δεν πήγαινε καλά ήταν από χέρι χαμένοι αφού ουσιαστικά δεν υπήρχε δίοδος διαφυγής. Η γεωγραφική θέση και μορφολογία του εδάφους, σε συνδυασμό με την έλλειψη ναυτικού και αεροπορίας, καθιστούσε αδύνατη την οργανωμένη και μαζική διαφυγή τους. Επρεπε στον κλειστό τους χώρο ή να νικήσουν ή να πεθάνουν. Ούτε πουλί πετάμενο δεν μπορεί να φύγει από το Μοριά χωρίς να το δεις.

Παρά το γεγονός ότι μετά τη Βάρκιζα η περιοχή μετατράπηκε σε βασίλειο των χιτών με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για την αριστερά, τα στελέχη και τους οπαδούς της. Παρά το γεγονός ότι ο ΔΣΠ ήταν κατά κάποιο τρόπο υποχρεωμένος να λειτουργήσει σχεδόν αυτόνομα, χωρίς δηλαδή εύκολη σύνδεση με τον βασικό κορμό της υπόλοιπης Ελλάδας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, κατάφερε το φθινόπωρο του 1948 να ελέγχει τα 2/3 της Πελοποννήσου, με τη συνολική του δύναμη να αγγίζει τους 4.000 μαχητές, όταν την ίδια στιγμή ο αντίπαλος είχε περισσότερους από 32.000 άντρες με υπέρτερο στρατιωτικό υλικό, χώρια τη δύναμη της Χωροφυλακής και τους χίτες. Ηταν τέτοια η αποτελεσματικότητα και η ισχύς του ΔΣΠ που η αμερικανόδουλη κυβέρνηση - με υποδείξεις των αξιωματικών των ΗΠΑ - αναγκάστηκε να αλλάξει 5 διοικητές. Οι πολιτικοί παράγοντες της κυβέρνησης των Αθηνών, μέχρι και ο ίδιος ο βασιλιάς, όταν επισκέπτονταν την Πελοπόννησο χρησιμοποιούσαν μόνο τη θαλάσσια οδό καθώς δεν τολμούσαν να χρησιμοποιήσουν επ' ουδενί το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο του Μοριά.

Οι σταυραετοί αυτοί νικήθηκαν ουσιαστικά από την έλλειψη πυρομαχικών που τόσο ταλαιπωρούσε το ΔΣΕ, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, καθώς και την έλλειψη εφεδρειών. Η αδυναμία εξοπλισμού με πυρομαχικά και είδη πρώτης ανάγκης αποτέλεσε τη βασική αιτία που ο ΔΣΠ ηττήθηκε νωρίτερα σε σχέση με τις άλλες Μεραρχίες του ΔΣΕ. Οι τρεις συνεχόμενες αποτυχίες για ανεφοδιασμό του ΔΣΠ με πολεμικό υλικό το φθινόπωρο του 1948 αποτέλεσαν την ταφόπλακά του. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στις 27/12/1948 ο στρατηγός Τσακαλώτος και ο υποστράτηγος Πετζόπουλος απομόνωσαν την περιοχή Πελοποννήσου από την υπόλοιπη Ελλάδα, με τμήματα του κυβερνητικού στρατού που ήλεγχαν τις οδικές και σιδηροδρομικές συγκοινωνίες, διατάσσοντας ταυτόχρονα τη σύλληψη 4.500 δημοκρατικών πολιτών, οι οποίοι, μέσα σε μια νύχτα, μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, που δημιούργησαν μέσα στην περιοχή Πελοποννήσου, η κατάσταση έγινε ασφυκτική.

Οι περισσότεροι εξάντλησαν και την τελευταία σφαίρα του όπλου τους πριν πέσουν νεκροί. Κατάφεραν να διασωθούν μερικές εκατοντάδες μαχητών μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες. Πολύ πριν φτάσουν σε αυτή την κατάσταση, από τις αρχές του 1948 ακόμη, τόσο οι ηγέτες του ΔΣΠ όσο και οι μαχητές θεωρούσαν ως αποτυχημένες τις μάχες εκείνες, γιατί, παρά το γεγονός ότι κατατρόπωναν τον αντίπαλο, δεν κατάφερναν να αντικαταστήσουν τα πυρομαχικά που ξόδεψαν στις επιχειρήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις διαταγές επιχειρήσεων των τμημάτων της Πελοποννήσου συναντά κανείς πάντοτε - προς το τέλος - δύο γραμμές, που γράφουν: Ανεφοδιασμός σε πυρομαχικά: Από τον εχθρό. Επιμελητεία: Από τον εχθρό.

Οι δυνάμεις του ΔΣΠ, παρά τον ηρωισμό των μαχητών και μαχητριών του, αποκομμένες από την υπόλοιπη Ελλάδα, και χωρίς τα απαιτούμενα πολεμοφόδια, ηττήθηκαν τελικά από τις υπέρτερες δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού. Στα τέλη του Αυγούστου - αρχές Σεπτέμβρη του 1949, ο ΔΣΕ είχε αποσυρθεί στην Αλβανία. Στην Πελοπόννησο, στις αρχές Αυγούστου σκοτώθηκαν οι Ρογκάκος, Λάτσης και Φούρκας στον Πάρνωνα και ο Πέρδικας στο Μαίναλο. Μετά τις δραματικές αυτές εξελίξεις, ο Στέφανος Γκιουζέλης (σ.σ. αρχηγός του ΔΣΠ) προσανατολίστηκε στη διαφυγή του ίδιου, του Κονταλώνη και της ομάδας Καμαρινού στην Αλβανία, χρησιμοποιώντας βενζινόπλοιο από τις ακτές του Μεσσηνιακού Κόλπου, αλλά στις 4 του Σεπτέμβρη 1949, όταν η μικρή ομάδα κινούνταν από Λουσίνα προς την κοιλάδα του Ευρώτα, έπεσε σε ενέδρα στην τοποθεσία «Λάτα» του χωριού Καστανιά (Καστόρι) και σκοτώθηκε.

Από τα ανώτερα και ανώτατα στελέχη του ΔΣΠ, μόλις δύο κατάφεραν να διασωθούν. Ο Γιώργος Κονταλώνης και ο Αρίστος Καμαρινός. Οι προσωπικές ιστορίες και των δύο για το πώς κατάφεραν να γλιτώσουν από του χάρου τα δόντια ξεπερνούν κάθε φαντασία. Ο τελευταίος ελεύθερος αντάρτης του ΔΣΕ στο Μοριά, ο Ετεοκλής Δουμουλάκης, βρέθηκε νεκρός σε μια σπηλιά πάνω από το χωριό Μπάλα Μεσσηνίας, το 1952, τρία χρόνια μετά την ήττα του ΔΣΕ.

Η σύνθεση της 3ης Μεραρχίας του ΔΣΠ

Η σύνθεση της ηρωικής 3ης Μεραρχίας του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο είναι η εξής: Διοικητής, Στέφανος Γκιουζέλης, συνταγματάρχης, μέλος του Πολεμικού Συμβουλίου του ΔΣΕ, Πολιτικός Επίτροπος, Βαγγέλης Ρογκάκος, αντισυνταγματάρχης, Βοηθός Πολιτικού Επιτρόπου, Κώστας Μουλόπουλος και Επιτελάρχης ο Γιώργος Κονταλώνης, αντισυνταγματάρχης.
Επόπτης όλων των Γραφείων του Επιτελείου 3ης Μεραρχίας, Γιώργος Αρετάκης (Σφακιανός), αντισυνταγματάρχης.

• Διευθυντής του Γραφείου Επιχειρήσεων, Κώστας Μπασακίδης, αντισυνταγματάρχης
• Διευθυντής 2ου Γραφείου, Λυκούργος Γιαννούκος (Μετερίζης), ταγματάρχης
• Διευθυντής Δικαστικού, Νίκος Γκότσης, αντισυνταγματάρχης
• Διοικητής Λαϊκής Πολιτοφυλακής, Ηλίας Κιαπές, αντισυνταγματάρχης
• Διευθυντής Επιμελητείας, Γιάννης Παπαδόπουλος, ταγματάρχης
• Υπεύθυνος Δημοκρατικής Νεολαίας, Γιάννης Κώνστας (Αγγελος)
• Διοικητής της Σχολής Αξιωματικών, Κώστας Κανελλόπουλος, αντισυνταγματάρχης
• Διοικητής Λόχου Ασφαλείας, Νίκος Πανούσης, λοχαγός

Διοικητής της 22ης Ταξιαρχίας, Γιάννης Σαρρής (Σαρήγιαννης), αντισυνταγματάρχης, Πολιτικός Επίτροπος (ΠΕ), Χριστόφορος Κώνστας, αντισυνταγματάρχης.
Διοικητής της 55ης Ταξιαρχίας, Θεόδωρος Πρεκεζές, αντισυνταγματάρχης, ΠΕ, Κώστας Λαδάς, ταγματάρχης.
Περιφερειακά Αρχηγεία:

• Διοικητής Αρχηγείου Πάρνωνα, Γιώργος Ατζακλής, ταγματάρχης, ΠΕ Νίκος Λάτσης, ταγματάρχης.
• Διοικητής Αρχηγείου Ταϋγέτου, Κώστας Ξυδέας, ταγματάρχης, ΠΕ Γιώργος Παπαδόπουλος, λοχαγός.
• Διοικητής Αρχηγείου Μαινάλου Δημήτρης Γιαννακούρας (Πέρδικας), ταγματάρχης, ΠΕ Γιώργος Σπυρόπουλος.
• Διοικητής Αρχηγείου Αχαΐας - Ηλείας Δημήτρης Πετρόπουλος (Ζαχαριάς), ταγματάρχης, ΠΕ Θωμάς Αγγελάκος, ταγματάρχης.
• Διοικητής Αρχηγείου Αργολιδοκορινθίας, Μανώλης Σταθάκης, αντισυνταγματάρχης, ΠΕ Γιώργης Δαράκης, λοχαγός.

Πηγές:
1. Η Τρίχρονη Εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας 1946 - 1949.
2. Μηνιάτικο στρατιωτικο-πολιτικό όργανο του Γεν. Αρχηγείου του ΔΣΕ, τεύχος 4ο, Απρίλης 1948.
3. «Ριζοσπάστης» 26/03/1947.
4. Από την κομματική έκδοση «Νίκος Μπελογιάννης - εθνικός λαϊκός ήρωας της Ελλάδας», το 1952, στις Λαϊκές Δημοκρατίες.

Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΔΟΥΛΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ "ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ"

Την στήριξη στον Αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, στις τυχοδιωκτικές πολιτικές των ΗΠΑ και στην εμβάθυνση εμπλοκής της χώρας μας στο επικίνδυνο κουβάρι όπως ξετυλίγεται των ενδοιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και αντιθέσεων, αξιώνουν σαν στρατηγική επιλογή η << χρυσή αυγή >>, για αυτό στην επίσκεψη του κυρίου...

Τσίπρα στις ΗΠΑ, μίλησε για << ιστορική >> ευκαιρία.

Στην ίδια κατεύθυνση και όλα τα αστικά κόμματα, τα κόμματα του κεφαλαίου, αφού αυτή η επιλογή αποτελεί προτεραιότητα για την αστική τάξη της χώρας μας, στην κατεύθυνση να αποτελέσει διαμετακομιστικός ενεργειακός κόμβος περάσματος και αποθήκευσης ενέργειας, που η εκμετάλλευση τους θα γίνει από μονοπώλια και τμήματα του εγχώριου κεφαλαίου και θα τους επιφέρουν νέα υπερκέρδη.

Αυτή η προοπτική δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα, είναι ποτισμένη με το αίμα των λαών, με συρράξεις και πολεμικές συγκρούσεις που είναι ήδη σε εξέλιξη στην Μέση Ανατολή και όχι μόνο, με καταστροφές, με πρόσφυγες – μετανάστες, αφού τα μονοπώλια που κονταροχτυπιούνται και συγκρούονται μέσω των ιμπεριαλιστικών κρατών, συμμαχιών, πόλων, για την εκμετάλλευση τους, με στόχο την αυξανομένη κερδοφορία τους, ελέω κρίσης και ύφεσης της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας και όχι την ικανοποίηση των λαϊκών – κοινωνικών αναγκών.

Σε αυτή την οικονομική βάση, των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και ανάπτυξης μάλιστα στο μονοπωλιακό στάδιο, τον ιμπεριαλισμό, η όξυνση των ενδομονοπωλιακών ανταγωνισμών για οικονομική κυριαρχία, αποτελούν εγγενές στοιχείο και εσωτερική ανάγκη του ίδιου του συστήματος της εκμετάλλευσης και κοινωνικής καταπίεσης για να αναπαραχθεί.

Είναι χαλκευμένος, ψευδεπίγραφος πατριωτισμός, οι αποπροσανατολιστικές πατριωτικές κορώνες και εθνικιστικές ρητορείες στον λαό, στο σύστημα αυτό. Γίνεται για να πεισθεί ύπουλα και να συνταχθεί πίσω από ιμπεριαλιστικές διενέξεις και ανταγωνισμούς, για να κάνουν οι λαοί δικιά τους σημαία τα αιματοβαμμένα συμφέροντα των καπιταλιστών, των μονοπωλίων, που είναι συμφέροντα ξένα, ταξικά εχθρικά και θυσιάζονται άδικα οι λαοί για αυτά.

Αυτό τον πέτσινο πατριωτισμό εκφράζει απροκάλυπτα η << χρυσή αυγή>>, σαν δύναμη του συστήματος που θέλει τον λαό συμβιβασμένο και υποταγμένο στις αξιώσεις των κεφαλαιοκρατών, των καπιταλιστών.

Η εξωτερική πολιτική της μπορεί να φαίνεται αντιφατική, γιατί κάποτε αλληθωρίζει στους ιμπεριαλιστές της αστικής τάξης της Ρωσίας και κάποτε στους ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ, αλλά είναι πάντα εναρμονισμένη στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς.

Πολιτική τυχοδιωκτική, αδιέξοδη για τον λαό μας, που πρέπει να παλέψει και να αντισταθεί για να μην μετατραπεί η χώρα μας σε ορμητήριο των ιμπεριαλιστών των ΗΠΑ και κανενός άλλου.



Πολιτική επικίνδυνη και βάζει τον λαό της χώρα μας σε περιπέτειες που μπορεί να πάρει απρόβλεπτες διαστάσεις.

Τον πατριωτισμό των λίγων, της ολιγαρχίας του πλούτου εκφράζει η << χρυσή αυγή >>, που είναι προσχηματικός και ρίχνει στάχτη στα μάτια του λαού, για να υιοθετήσουν τα αντιδραστικά, αποκρουστικά τους σχέδια.

Ο πατριωτισμός έχει ταξικό περιεχόμενο και δεν έχει σχέση με τα εθνικιστικά και ρατσιστικά μίση, που είναι πολιτική των ναζιστικών και φασιστικών κομμάτων στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος, που θέλουν τους εργαζόμενους διαιρεμένους, απομονωμένους, χωρίς ενότητα στην βάση της τάξης τους, για να τους εκμεταλλεύονται ποιο εύκολα και αποτελεσματικά. Αυτόν τον στρατηγικό στόχο υπηρετούν οι φασίστες, οι ναζί, για λογαριασμό των εκμεταλλευτών – καπιταλιστών.

Πατριωτισμός σήμερα για τον λαό μας σημαίνει να παλέψει και να αντισταθεί στα νέα ιμπεριαλιστικά σχέδια. Να παλέψει ενάντια στην εμπλοκή της χώρας μας σε αυτά τα σχέδια, που την θέλουν ορμητήριο θανάτου.

Για αυτό θέλουν την αναβάθμιση της αμερικονονατοικης βάσης στη Σούδα, την εγκατάσταση πυρηνικών στον Άραξο, την κατασκευή νέων αμερικανικών βάσεων όπως στην Κάρπαθο, την αξιοποίηση λιμανιών, αεροδρομίων στην Βόρεια Ελλάδα. Όλη αυτή η προετοιμασία θυμίζει, πρόβα προετοιμασίας πολέμου, που η χώρα μας θα πληρώσει ακριβά σε μια ενδεχόμενη γενικευμένη σύρραξη.

Η μετατροπή της χώρας μας σε πυριτιδαποθήκη των ιμπεριαλιστών δεν σημαίνει γεωπολιτική αναβάθμιση της χώρας μας όπως επαίσχυντα υποστηρίζουν όλες οι αστικές πολιτικές δυνάμεις μαζί και η << χρυσή αυγή >>, ούτε εξασφαλίζει ασφάλεια και σταθερότητα στην περιοχή.

Επαγρύπνηση, αγώνας, αντίσταση μέσα από το αντιιμπεριαλιστικό - αντιπολεμικό κίνημα της χώρας μας, αγώνας γνήσιος, ταξικός, αληθινά πατριωτικός, αγώνας που είναι οργανικά ενταγμένος στην πάλη ενάντια στα μονοπώλια και τον καπιταλισμό. Για να απαλλαγούν ο λαοί από της οικονομικές κρίσεις του συστήματος που γεννούν τους πολέμους, την φτώχεια, την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα και να γίνουν κυρίαρχοι του πλούτου που παράγουν, αλλάζοντας ταξικά χέρια τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής και σκοπό το παραγόμενο προϊόν, με κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας – παραγωγής - κατανομής, για την λαϊκή – κοινωνική ευημερία και κοινωνική πρόοδο.

Σε αυτή την ιστορική επιταγή, τα στελέχη, τα μέλη του ΚΚΕ, οι κομμουνιστές, οι ριζοσπάστες αγωνιστές της χώρας μας, καταθέτουν ψυχή, με όρους ανιδιοτέλειας και αγωνιστικής προσφοράς. Γιατί όπως είπε και ο μεγάλος Ρώσος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Μαγιακόφσκι, το μέλλον δεν θα έρθει μονάχο του, έτσι νέτο σκέτο, αν δεν πάρουμε και εμείς μέτρα. 

Άδικα!

Το ότι πήγαν στη Μακρόνησο για να λερώσουν τα ματωμένα της χώματα το ξέραμε από την πρώτη στιγμή που ανακοίνωσαν την «εκδρομή» τους. Ομως, δεν δίστασαν να το επιβεβαιώσουν και όταν επέστρεψαν από το μαρτυρικό Μακρονήσι. Τι έγραψε η «Αυγή» μετά την «εκδρομή», με λόγια που θυμίζουν «Ελεύθερη Ωρα»: Οτι οι Μακρονησιώτες ήταν μια «γενιά που χάθηκε άδικα»! Αυτό το «άδικα» το εξηγεί ως εξής η εφημερίδα του ΣΥΡΙΖΑ: «Ολα αυτά συνέβησαν από τα τραγικά λάθη του κόμματος και των αρχηγών του και δυστυχώς κάποιοι συνεχίζουν και σήμερα στα ίδια λάθη (...) ο Αρης Βελουχιώτης, ο Μπελογιάννης, ο Πλουμπίδης και τόσοι άλλοι, θύματα ενός κόμματος που έτρωγε τα παιδιά του»! Καταλάβατε γιατί πήγαν οι ΣΥΡΙΖΑίοι να «τιμήσουν» τη Μακρόνησο; Για να «θάψουν» την ηρωική γενιά που μάτωσε και έμεινε όρθια μέχρι το τέλος. Για να λερώσουν τα ιδανικά για τα οποία πάλεψαν οι δεκάδες χιλιάδες εξόριστοι σε όλα τα θανατονήσια. Δυστυχώς όμως για τον ΣΥΡΙΖΑ, αυτή η «γενιά» ούτε «χάθηκε», όπως γράφει, ούτε πάλεψε «άδικα». Ηταν η θρυλική δρακογενιά, που απέδειξε ότι δεν υπάρχει αντίπαλος ικανός να τιθασεύσει τη λαϊκή δύναμη. Οτι όταν ο λαός ασπάζεται τα οράματα, τις αξίες και τα ιδανικά, την προοπτική της κοινωνίας για την οποία παλεύει το ΚΚΕ, μπορεί να «θεριέψει» και να σαρώσει το παλιό και το ξεπερασμένο. Απέδειξαν δηλαδή την ανωτερότητα όλων εκείνων που απεχθάνεται ο ΣΥΡΙΖΑ: Την ανυπότακτη στάση απέναντι στο σύστημα που γεννά φτώχεια, πολέμους, εκμετάλλευση, προσφυγιά, την πάλη για την ανατροπή του σάπιου καπιταλισμού.

ΑΣΤΕΡΕΣ ΝΕΤΡΟΝΙΩΝ Οταν η βαρύτητα αντάμωσε το φως

virgo-gw.eu

Ο ανιχνευτής βαρυτικών κυμάτων «Virgo» στην Πίζα της Ιταλίας

Πέρυσι, στις 14 του Φλεβάρη, στην ίδια στήλη αναφερθήκαμε στην πρώτη ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων από ζεύγος συγκρουόμενων μαύρων τρυπών, σε απόσταση ενός δισεκατομμυρίου ετών φωτός από τη Γη. Οι μαύρες τρύπες, υπολείμματα μεγάλων αστέρων που έχουν εξαντλήσει τα καύσιμά τους, περιφέρονταν η μία γύρω από την άλλη με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, διαταράσσοντας το τοπικό βαρυτικό πεδίο. Σύμφωνα με τη γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, μία τέτοια μεταβολή του βαρυτικού πεδίου διαδίδεται στο χώρο με τη μορφή ακτινοβολίας, που ονομάζεται βαρυτικό κύμα. Η εκπομπή βαρυτικών κυμάτων από το κοσμικό αυτό ντουέτο οδηγεί σταδιακά τα δύο σώματα στη σύγκρουση και στη δημιουργία, τελικά, μίας νέας μαύρης τρύπας.
Εκτοτε, ακόμη τρία (πιθανώς και τέσσερα) παρόμοια συμβάντα έχουν καταγραφεί από τους ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων LIGO στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, διαλύοντας πλέον κάθε αμφιβολία για την ορθότητα της πρόβλεψης του Αϊνστάιν περί «παλλόμενου χωροχρόνου», σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, ώστε το φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσικής απονεμήθηκε από κοινού στους Ράινερ Βάις, Μπάρυ Μπάρις και Κιπ Θορν, «για τη συμβολή τους στους ανιχνευτές LIGO και στην παρατήρηση βαρυτικών κυμάτων».
Στις 17 Αυγούστου 2017, δύο μόλις βδομάδες πριν διακόψουν τη λειτουργία τους προκειμένου να αναβαθμιστούν, οι ανιχνευτές LIGO και ο ανιχνευτής Virgo στην Ιταλία «άκουσαν» ένα αλλιώτικο σήμα, ένα σήμα που οι αστρονόμοι σε όλο τον κόσμο περίμεναν από το 1974. Τότε, οι Ράσελ Χαλς και Τζόζεφ Τέιλορ ανακάλυψαν το πρώτο ζεύγος αστέρων νετρονίων, το οποίο, όπως και τα ζεύγη μαύρων τρυπών, αναμένεται να εκπέμπει βαρυτικά κύματα έως ότου οι δύο αστέρες συγκρουστούν βίαια, αφήνοντας πίσω τους είτε ένα νέο υπερμεγέθη αστέρα νετρονίων είτε μία μαύρη τρύπα. Το γεγονός όμως που καθιστά αυτό το συμβάν ακόμα πιο φαντασμαγορικό, είναι ότι, εκτός από το να το «ακούσουμε», μέσω των βαρυτικών κυμάτων, μπορούμε και να το δούμε, μέσω του φωτός!

fermi.gsfc.nasa.gov

Το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων γάμμα «Fermi»

Πράγματι, σχεδόν ταυτόχρονα με τους ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων, το διαστημικό τηλεσκόπιο «Fermi» της NASA εντόπισε μία έκλαμψη ακτίνων γάμμα (ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, φως δηλαδή, πολύ υψηλής ενέργειας), προερχόμενη από το ίδιο σημείο στον ουρανό, στον αστερισμό της Υδρας στο νότιο ημισφαίριο της Γης. Η απόσταση του μακρινού γαλαξία στον οποίο συγκρούστηκαν οι δύο αστέρες νετρονίων υπολογίζεται στα 130 εκατομμύρια έτη φωτός, αρκετά πιο κοντά σε σύγκριση με τα ζεύγη μαύρων τρυπών που έχουν ανιχνευτεί μέχρι σήμερα. Μετά την επιβεβαίωση πως τα βαρυτικά κύματα και οι ακτίνες γάμμα προέρχονται από την ίδια πηγή, ενημερώθηκαν περίπου 70 επίγεια και διαστημικά παρατηρητήρια, ούτως ώστε να στρέψουν την προσοχή τους προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση του ουρανού. Τις βδομάδες που ακολούθησαν, οι παρατηρήσεις όλων αυτών των τηλεσκοπίων έδειξαν πως η εν λόγω πηγή είναι ορατή σε όλο το μήκος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος: ραδιοκύματα, υπέρυθρη ακτινοβολία, ορατό φως, υπεριώδης ακτινοβολία, ακτίνες Χ, ακτίνες γάμμα. Αν προσθέσουμε και τα βαρυτικά κύματα, πρόκειται για την πρώτη αστρονομική παρατήρηση στην ιστορία της ανθρωπότητας που έλαβε χώρα με κάθε διαθέσιμο μέσο!
Το σήμα βαρυτικών κυμάτων που ανιχνεύτηκε από το ζεύγος των αστέρων νετρονίων είχε διάρκεια σχεδόν 100 δευτερολέπτων, σε αντίθεση με τα αντίστοιχα σήματα από ζεύγη μαύρων τρυπών που έχουν διάρκεια μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου. Στο διάστημα αυτό, οι αστέρες νετρονίων ολοκλήρωσαν περίπου 1.500 περιφορές ο ένας γύρω από τον άλλο, προτού τελικά συγκρουστούν. Δύο δευτερόλεπτα αργότερα παρατηρήθηκε η έκλαμψη ακτίνων γάμμα, η οποία συνήθως αποδίδεται στην ταχύτατη εκτίναξη ύλης μετά τη σύγκρουση των δύο αστέρων, σε μορφή πίδακα, και αποτελεί ένα από τα πιο πλούσια σε παραγωγή ενέργειας φαινόμενα στο σύμπαν. Κατόπιν, η εκπομπή φωτός από τη ραδιενεργό διάσπαση βαρέων στοιχείων που δημιουργούνται μετά τη σύγκρουση, σε μια διαδικασία που ονομάζεται «κιλονόβα», ήρθε να επιβεβαιώσει άλλη μία πρόβλεψη της θεωρίας: Τα βαρέα στοιχεία της φύσης δημιουργούνται από συγκρούσεις αστέρων νετρονίων στους γαλαξίες.

ligo.caltech.edu

Καλλιτεχνική απεικόνιση της σύγκρουσης δύο αστέρων νετρονίων

Μέχρι σήμερα, αποτελεί κοινώς αποδεκτή διαπίστωση πως χημικά στοιχεία ελαφρύτερα του σιδήρου παράγονται μέσω πυρηνικής σύντηξης στο εσωτερικό των αστέρων και απελευθερώνονται στο διάστημα μέσα από το κύκνειο άσμα τους, μία θεαματική έκρηξη υπερκαινοφανούς («σουπερνόβα»). Τα βαρύτερα στοιχεία όμως (των οποίων τα άτομα αποτελούνται από δεκάδες πρωτόνια και νετρόνια, τους δομικούς λίθους της ύλης) απαιτούν περιβάλλοντα ακόμα υψηλότερων ενεργειών προκειμένου να δημιουργηθούν. Η παρατήρηση φασμάτων βαρέων στοιχείων, όπως ο χρυσός και ο λευκόχρυσος, μετά τη σύγκρουση των δύο αστέρων νετρονίων δίνει πλέον βάση στην εικασία πως αυτές οι συγκρούσεις συνιστούν εργοστάσια παραγωγής χημικών στοιχείων της φύσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ποσότητες χρυσού και λευκόχρυσου που παρήχθησαν από το συγκεκριμένο γεγονός υπολογίζεται ότι είναι ίσες με δέκα φορές τη μάζα του πλανήτη μας (αν και θα είναι δύσκολο να «εξορυχτούν»)!
Η σημασία όμως της ανίχνευσης δεν τελειώνει εδώ. Οι παρατηρήσεις συγκρουόμενων αστέρων νετρονίων προβλέπεται να ρίξουν φως σε ένα ακόμα άλυτο ερώτημα της σύγχρονης Φυσικής: Πώς συμπεριφέρεται η ύλη σε ακραίες συνθήκες. Επίγεια πειράματα, όπως η σύγκρουση υποατομικών σωματιδίων σε γιγάντιους επιταχυντές στο CERN της Ελβετίας, μπορούν να δώσουν ένα μέρος της απάντησης. Από την άλλη, οι αστέρες νετρονίων συνιστούν τις πιο πυκνές συγκεντρώσεις ύλης που γνωρίζουμε, όντας έτσι κατάλληλοι για τη μελέτη της ύλης σε συνθήκες που δεν μπορούν να αναπαραχθούν σε πειράματα.
Οπως και οι μαύρες τρύπες, οι αστέρες νετρονίων αποτελούν υπολείμματα αστέρων οι οποίοι, έχοντας εξαντλήσει τα καύσιμά τους, εκρήγνυνται, αφήνοντας πίσω τους μία «στάχτη» νετρονίων με μάζα περίπου 1-2 φορές τη μάζα του Ηλιου, συμπιεσμένη σε μία σφαίρα διαμέτρου 20 χιλιομέτρων - συγκριτικά, η διάμετρος του Ηλιου είναι πάνω από ένα εκατομμύριο χιλιόμετρα! Οι αστέρες νετρονίων είναι τόσο πυκνοί που ένα κουταλάκι από την ύλη τους ζυγίζει περισσότερο από ολόκληρο τον πληθυσμό της Γης! Παρ' όλα αυτά, παραμένει άγνωστη η ακριβής μορφή της ύλης στο εσωτερικό τους, η λεγόμενη «καταστατική εξίσωσή» τους.
Οι συγκρούσεις αστέρων νετρονίων αποτελούν ιδανικά «εργαστήρια» μελέτης της ύλης σε υψηλές ενέργειες και πυκνότητες. Ηδη από την πρώτη αυτή ανίχνευση, οι επιστήμονες έχουν τη δυνατότητα να θέσουν κάποιους περιορισμούς στο πώς συμπεριφέρεται η ύλη σε ακραίες συνθήκες, μελετώντας την επίδραση των παλιρροϊκών δυνάμεων μεταξύ των αστέρων στο σήμα των βαρυτικών κυμάτων. Παρά τη σπανιότητα τέτοιων συμβάντων (υπολογίζεται ότι σε ένα γαλαξία όπως ο δικός μας, λαμβάνει χώρα μία περίπου σύγκρουση αστέρων νετρονίων ανά δέκα χιλιάδες χρόνια), οι ανιχνευτές παρατηρούν ταυτόχρονα εκατομμύρια γαλαξίες, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα να εντοπίσουν κάποιο ενδιαφέρον σήμα.
Σε περίπου ένα χρόνο, όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες αναβάθμισης στους ανιχνευτές, αναμένεται η παρατήρηση και άλλων παρόμοιων συμβάντων, τα οποία θα προσφέρουν ακόμα περισσότερες πληροφορίες για όλα τα παραπάνω, και όχι μόνο. Θεωρίες που επιχειρούν να συμπληρώσουν τη γενική θεωρία της σχετικότητας, αλλά και πτυχές της σύγχρονης κοσμολογίας, μπορούν να ελεγχθούν μέσω τέτοιων παρατηρήσεων. Οι περίπου 70 ερευνητικές εργασίες που δημοσιεύτηκαν την επομένη της ανακοίνωσης της ανίχνευσης, αποτελούν μόνο την αρχή της νέας εποχής στην οποία εισήλθε η αστρονομία, με την ταυτόχρονη παρατήρηση βαρυτικών και ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων.
Από την εποχή των Μιλησίων φιλοσόφων έως σήμερα, η επιστήμη προχωράει δίνοντας απαντήσεις, μα και γεννώντας νέες ερωτήσεις. Φαίνεται όμως πως αυτή η διαρκής αναζήτηση συνιστά κομμάτι μιας αδήριτης ανάγκης. Οπως άλλωστε τόσο εύγλωττα είχε πει ο γνωστός αστρονόμος Καρλ Σάγκαν, είμαστε φτιαγμένοι από αστρόσκονη, από στοιχεία που τα αστέρια σκορπούν στο διάστημα, κάνοντάς μας έτσι μία έκφανση, έναν τρόπο του σύμπαντος να γνωρίσει τον εαυτό του.

Παντελής ΠΝΙΓΟΥΡΑΣ
Μεταδιδακτορικός ερευνητήςστο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, Αγγλία

Σχετικά με τη φαρμακευτική - θεραπευτική χρήση της κάνναβης

Ορισμένες πλευρές της συζήτησης που επανήλθε με αφορμή την επικείμενη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης

Το 2013 καταναλώθηκαν παγκοσμίως 11.500 τόνοι «φαρμακευτικής» κάνναβης, αποδίδοντας τεράστια κέρδη στις πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται σ' αυτόν τον τομέα

Με αφορμή την Ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για τη φαρμακευτική κάνναβη και την απάντηση που έδωσε ο υπουργός Υγείας, Ανδ. Ξανθός, επανήλθε στη συζήτηση ο σχεδιασμός της κυβέρνησης να νομοθετήσει άμεσα ώστε να επιτραπεί η παραγωγή, επεξεργασία και εξαγωγή σκευασμάτων φαρμακευτικής κάνναβης εκτός κρατικού μονοπωλίου.
Στο πλαίσιο αυτής της προσαρμογής, θα επιτρέπεται σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους να καλλιεργούν κάνναβη στην Ελλάδα, ως πρώτη ύλη για σκευάσματα, που στη συνέχεια θα τα διαθέτουν στην αγορά, μετά από έγκριση του ΕΟΦ.
Θυμίζουμε ότι από τον περασμένο Ιούνη, σε συνέχεια σχετικού νόμου που ψηφίστηκε το 2013, η κυκλοφορία σκευασμάτων φαρμακευτικής κάνναβης είναι νόμιμη. Επειδή τέτοια σκευάσματα δεν κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, ο ενδιαφερόμενος τα ζητάει με συνταγή γιατρού και ο ΕΟΦ, με τη διαδικασία της «έκτακτης εισαγωγής», τα παρέχει. Το επόμενο βήμα που ετοιμάζει η κυβέρνηση είναι να επιτρέψει την καλλιέργεια κάνναβης για «φαρμακευτικούς» σκοπούς.
Ταυτόχρονα, στελέχη της κυβέρνησης και ορισμένοι που δραστηριοποιούνται σε «Συλλόγους ασθενών», πατώντας στην απελπισία ανθρώπων που υποφέρουν από σοβαρά - χρόνια νοσήματα και έρχονται αντιμέτωποι με τις τεράστιες ελλείψεις στο σύστημα Υγείας, ασκούν πίεση στη βάση της σημερινής νομοθεσίας να νομιμοποιηθεί η καλλιέργεια και χρήση καθαρής κάνναβης για «ιδιωτική χρήση» και για «φαρμακευτικούς» σκοπούς, προωθώντας την αντίληψη ότι με αυτόν τον τρόπο οι ασθενείς και οι οικογένειές τους, εύκολα και φτηνά, θα αντιμετωπίσουν τάχα το πρόβλημά τους.

Το Ισραήλ έχει αναπτύξει πολύ μεγάλη βιομηχανία παραγωγής και εξαγωγών προϊόντων «φαρμακευτικής» κάνναβης, με οκτώ εταιρείες να παράγουν εννιά τόνους ετησίως

Να σημειωθεί ότι με το γενικό όρο «ιατρική χρήση της κάνναβης» προβάλλονται δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Αφενός η χρήση καθαρής κάνναβης σε διάφορες μορφές (κάπνισμα, νεφελοποίηση, έλαια, αφεψήματα κ.λπ.) και αφετέρου η χρήση φαρμάκων που περιέχουν συγκεκριμένα (φυτικά ή συνθετικά) κανναβινοειδή, δηλαδή συγκεκριμένες δραστικές ουσίες.
Θυμίζουμε επίσης ότι στις 31 Μάρτη 2016 υπογράφηκε Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ Β, 929/2016) η οποία ρυθμίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις καλλιέργειας κάνναβης για βιομηχανικούς σκοπούς (μεταποίηση κ.λπ.), υπό τον όρο η περιεκτικότητά της σε THC να μην ξεπερνά το 0,2% (η κάνναβη που χρησιμοποιείται για ιατρικούς ή «ψυχαγωγικούς» σκοπούς περιέχει συνήθως 2-20%). Τέλος, ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός (ΕΛΓΟ) «Δήμητρα» καθώς και τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα της χώρας, έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργούν συγκεκριμένες ποσότητες κάνναβης για ερευνητικούς σκοπούς.

Πεδίο μεγάλης κερδοφορίας

Καθόλου τυχαία, στην επιχειρηματολογία της η κυβέρνηση επιμένει στη «δυνατότητα και την αναγκαιότητα να αποτελέσει η ιατρική - φαρμακευτική κάνναβη πεδίο παραγωγικής δραστηριότητας και αναπτυξιακών πρωτοβουλιών και επενδύσεων», προβάλλοντας τη συγκεκριμένη δραστηριότητα ως ένα νέο πεδίο κερδοφορίας για τους επιχειρηματικούς ομίλους. Πράγματι, ο τζίρος των μονοπωλίων που συνδέονται με τη «φαρμακευτική» κάνναβη δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητος, αν σκεφτεί κανείς ότι το 2013 καταναλώθηκαν παγκοσμίως 11.500 τόνοι, ενώ σήμερα πάνω από 3 εκατ. Ευρωπαίοι έχουν πρόσβαση σε αυτή.
Το Ισραήλ πρωτοστατεί στην έρευνα για την ιατρική κάνναβη, φιλοξενώντας όλα σχεδόν τα συνέδρια που σχετίζονται με αυτήν. Παράλληλα, έχει αναπτύξει πολύ μεγάλη βιομηχανία παραγωγής και εξαγωγών τέτοιων προϊόντων, με οκτώ εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα και παράγουν εννιά τόνους ετησίως, για περισσότερους από 22.000 πελάτες.
Αλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ολλανδική εταιρεία «Bedrocan», η οποία καλλιεργεί και πουλάει φυτική κάνναβη για «φαρμακευτικούς» σκοπούς, με τουλάχιστον 40.000 Ολλανδούς πελάτες και άλλους 40.000 σε διάφορες χώρες, με το κόστος να κυμαίνεται από 8 έως 18 ευρώ ανά γραμμάριο. Αντίστοιχα, η εταιρεία «GW Pharmaceuticals», που εδρεύει στην Αγγλία, παράγει 20 τόνους ετησίως από το φάρμακο Sativex, το οποίο εξάγει σε πάνω από 28 χώρες, ενώ το ετήσιο κόστος θεραπείας ανά ασθενή κυμαίνεται από 600 έως 900 ευρώ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στην Αγγλία απαγορεύεται γενικά η ιατρική χρήση της κάνναβης και επιτρέπεται μόνο η χρήση αυτού του φαρμάκου.

Γενικές πληροφορίες και διαπιστώσεις

Πριν μιλήσουμε για τα επιστημονικά δεδομένα γύρω από τη «θεραπευτική» χρήση της κάνναβης στη φυτική της μορφή (π.χ. κάπνισμα) ή σε σκευάσματα, είναι χρήσιμο να αναφέρουμε ορισμένες γενικές πληροφορίες γύρω από την κάνναβη.
Το φυτό της κάνναβης περιέχει πάνω από 750 διαφορετικές χημικές ουσίες, εκ των οποίων περίπου 104 διαφορετικά κανναβινοειδή. Τα κανναβινοειδή είναι οι κατεξοχήν δραστικές ουσίες της κάνναβης, δεδομένου ότι στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν υποδοχείς για τις ουσίες αυτές τόσο στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, όσο και σε περιφερικά όργανα και ιστούς. Αντίστοιχα, ο ίδιος ο ανθρώπινος οργανισμός παράγει ουσίες παρόμοιες με τα κανναβινοειδή, οι οποίες ονομάζονται ενδοκανναβινοειδή.
Σε ό,τι αφορά την κάνναβη, τα δύο πιο ισχυρά δρώντα κανναβινοειδή που περιέχει είναι η 9-δ-Τετραϋδροκανναβινόλη (THC) και η κανναβιδιόλη (CBD). Μάλιστα, έχει φανεί ότι οι δύο αυτές ουσίες έχουν αρκετές αντικρουόμενες δράσεις, με την THC να είναι κατά κόρον υπεύθυνη για τις ψυχοδραστικές επιπτώσεις της κάνναβης (σε συνάρτηση πάντα με την περιεκτικότητά της σε THC), ενώ η CBD μειώνει την ψυχοδραστικότητα της THC.
Επιπλέον, είναι πια ευρέως αποδεκτό ότι ο καπνός της κάνναβης περιέχει σημαντικές ποσότητες τοξικών χημικών ουσιών, όπως η αμμωνία, το υδροκυάνιο και το μονοξείδιο του αζώτου, πολλές από τις οποίες έχουν αντίστοιχη ή και ισχυρότερη καρκινογόνο (και όχι μόνο) δράση, σε σύγκριση με αυτές του συμβατικού καπνού.
Παράλληλα, όλο και περισσότερες οξείες ή χρόνιες επιπτώσεις της χρήσης κάνναβης έρχονται στο φως, με προεξάρχουσες τις επιπτώσεις της στις γνωσιακές και ψυχικές λειτουργίες του ατόμου (π.χ. συσχέτιση ακόμη και με την εμφάνιση ψυχωσικών διαταραχών). Τέλος, η κάνναβη, καθώς και η THC, μπορούν να προκαλέσουν εξάρτηση, παρόλο που η εξαρτησιογόνος δράση τους δεν είναι τόσο ισχυρή όσο άλλων ναρκωτικών, όπως η ηρωίνη ή η μορφίνη.
Επομένως, βάσει της υπάρχουσας εμπειρίας από τη χρήση άλλων ναρκωτικών ουσιών (όπως τα οπιοειδή) στην ιατρική κλινική πράξη, αλλά και τα επιστημονικά δεδομένα που είναι διαθέσιμα γύρω από την κάνναβη και τις ουσίες (φυσικές ή συνθετικές) που προέρχονται από αυτήν, μπορούμε να καταλήξουμε στο εξής συμπέρασμα: Η φυτική κάνναβη, λόγω του μεγάλου αριθμού δραστικών ουσιών που περιέχει, για τη συντριπτική πλειοψηφία των οποίων δε γνωρίζουμε τις δράσεις - αλληλεπιδράσεις - παρενέργειες που έχει καθεμιά από αυτές, αλλά και οι ποικίλοι συνδυασμοί τους, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί καθεαυτή ως φαρμακευτική - θεραπευτική ουσία.
Αντίθετα, συγκεκριμένες δραστικές ουσίες που απομονώνονται από την κάνναβη ή και μπορούν να συντεθούν ακόμη και τεχνητά, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για φαρμακευτικούς - ιατρικούς - παρηγορητικούς σκοπούς, σε περιπτώσεις όπου τα ήδη υπάρχοντα φάρμακα δεν επαρκούν.
Ωστόσο, βασική προϋπόθεση γι' αυτό αποτελεί η αντιμετώπισή τους ως φαρμάκων. Δηλαδή η απομόνωσή τους από το φυτό ή η τεχνική - χημική παραγωγή τους και η πραγματοποίηση κλινικών μελετών για τον καθορισμό των ενδείξεων χρήσης τους, των φαρμακοκινητικών χαρακτηριστικών τους, του προφίλ ασφαλείας τους, των αλληλεπιδράσεών τους με άλλα φάρμακα κ.ο.κ., προκειμένου να παρέχονται στους ασθενείς με τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.
Παράλληλα, σημαντική προϋπόθεση για την υλοποίηση των παραπάνω και τη διασφάλιση πρώτα απ' όλα της ασφάλειας των ασθενών, αποτελεί ο αυστηρός έλεγχος από το ίδιο το κράτος της παραγωγής, της επεξεργασίας, της διάθεσης - χορήγησης τέτοιων φαρμάκων, με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια, και της ιατρικής παρακολούθησης των ασθενών που τα λαμβάνουν.

Η συζήτηση γύρω από τη χρήση της φυτικής κάνναβης

Το ερώτημα της νομιμοποίησης ή μη της ιατρικής χρήσης της κάνναβης στην Ελλάδα έχει τεθεί παλαιότερα για άλλες ναρκωτικές ουσίες, όπως τα οπιοειδή (π.χ. η μορφίνη και τα παράγωγά της), τα οποία χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια για την αντιμετώπιση διαφόρων συμπτωμάτων και παθολογικών καταστάσεων. Ωστόσο, όπως σημειώνει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σε έκθεσή του για την ιατρική χρήση της κάνναβης (2015), υπάρχουν αρκετά αναπάντητα ακόμη ερωτήματα και πολλοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Ας δούμε ορισμένα από αυτά: Ενώ για τα φάρμακα που περιέχουν συγκεκριμένα κανναβινοειδή (THC ή και CBD) έχουν γίνει αρκετές μελέτες γύρω από τις φαρμακοκινητικές τους ιδιότητες, την ασφάλειά τους κ.λπ., η κατάσταση δεν είναι ίδια για τη χρήση της φυτικής κάνναβης, η οποία στηρίζεται κυρίως σε εμπειρικά δεδομένα.
Υπάρχουν ελάχιστες τυχαιοποιημένες μελέτες που αξιολογούν τη χρήση της κάνναβης, είτε μέσω καπνίσματος, είτε μέσω νεφελοποίησης, ενώ ακόμα και από αυτές είναι πολλές που εμπεριέχουν σημαντικές αδυναμίες, όπως είναι: Μικρός αριθμός συμμετεχόντων, σύγκριση πολλές φορές της κάνναβης με κάποιο placebo (εικονικό) φάρμακο και όχι με κάποιο ήδη υπάρχον φάρμακο, επιλογή κυρίως ατόμων που έχουν ξανακάνει χρήση, μη εκτίμηση της σχέσης δόσης - απόκρισης, πολύ μικρή διάρκεια (ημερών ή εβδομάδων).
Πολλές μελέτες στηρίζονται απλά στη συμπλήρωση ανώνυμων ερωτηματολογίων από τους ασθενείς ως προς την προσωπική χρήση - αποτελεσματικότητα της κάνναβης σε αυτούς, δεν αξιολογούν την ποιότητα και λειτουργικότητα της καθημερινής ζωής (κοινωνικές συναναστροφές, οδήγηση, εργασία, επιδόσεις στο σχολείο, επιπτώσεις στις γνωστικές ικανότητες κ.λπ.), δεν εκτιμούν τις μακροχρόνιες επιπτώσεις που μπορεί να υπάρχουν (εξάρτηση, μείωση των γνωστικών ικανοτήτων, ψυχολογικές διαταραχές κ.λπ.).
Πολλές φορές, δεν λαμβάνουν καν υπόψη την περιεκτικότητα της κάνναβης που χορηγείται σε THC - CBD, αλλά και άλλα κανναβινοειδή, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει άμεση σύγκριση μεταξύ των μελετών. Επίσης, προς το παρόν, υπάρχουν ελάχιστες μελέτες που να αφορούν παιδιά και εφήβους. Να τονίσουμε εδώ ότι οι παραπάνω αδυναμίες παρατηρούνται ακόμη και σε κάποιες μελέτες που δεν αφορούν τη φυτική κάνναβη, αλλά τα διάφορα κανναβινοειδή.
Ωστόσο, ένα νέο φάρμακο το οποίο περιέχει συνθετικά κανναβινοειδή (όπως και οποιοδήποτε νέο φάρμακο), για να πάρει άδεια να βγει στην κυκλοφορία πρέπει πρώτα να περάσει από διάφορους κοστοβόρους ελέγχους και κλινικές δοκιμές και να «αποδείξει» την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του, παρόλο που στον καπιταλισμό πολλές φορές ακόμη και οι έλεγχοι αυτοί παρακάμπτονται ή αποσιωπούνται (είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της ηρωίνης, η οποία αρχικά παρασκευάστηκε από τη «Bayer» με σκοπό να αντιμετωπίσει την εξάρτηση από τη μορφίνη και πέρασε όλους τους «ελέγχους ασφαλείας»).

Οι οπαδοί της νομιμοποίησης

Από την άλλη, οι οπαδοί της χρήσης της φυτικής κάνναβης υποστηρίζουν ότι η έλλειψη ουσιαστικών και ασφαλών μελετών σχετικά με τις φαρμακοκινητικές της ιδιότητες είναι και το συγκριτικό οικονομικό πλεονέκτημά της σε σχέση με τα φάρμακα που έχουν συνθετικά κανναβινοειδή.
Διότι δεν χρειάζεται ουσιαστικά να γίνονται τέτοιες μελέτες, γιατί είναι ένα «αγνό και αβλαβές προϊόν της φύσης», το οποίο μάλιστα, μετά από τόσους αιώνες χρήσης, έχει διαμορφώσει το «προφίλ ασφαλείας του». Πρόκειται για μια βαθιά αντιεπιστημονική και επικίνδυνη αντίληψη, η οποία πετάει στα σκουπίδια όλη την πρόοδο της επιστήμης και της γνώσης που έχει αποκτηθεί.
Με αυτόν τον τρόπο, επικαλούμενοι την «εμπειρία» που έχουμε αποκομίσει ως κοινωνία, ζητούν την είσοδο της φυτικής κάνναβης απευθείας στην αγορά, χωρίς τα τεράστια κόστη που προϋποθέτουν οι απαραίτητοι έλεγχοι. Εκτός των άλλων, δίνουν χέρι βοηθείας στην πολιτική κυβέρνησης - ΕΕ για το πώς οι ασθενείς θα «κοστίζουν» ακόμα λιγότερο στο κράτος και στους επιχειρηματικούς ομίλους, καλλιεργούν την παραίτηση από τη διεκδίκηση να αξιοποιείται η τεράστια δυνατότητα της επιστήμης προς όφελος των ασθενών.
Το γεγονός ότι κυκλοφορούν πολλές διαφορετικές ποικιλίες φυτικής κάνναβης, με διαφορετική περιεκτικότητα σε THC - CBD, έχει ως αποτέλεσμα αφενός να είναι δύσκολη η σύγκριση διαφορετικών πειραμάτων που χρησιμοποίησαν διαφορετική κάνναβη και αφετέρου να είναι αδύνατη η γενίκευση των αποτελεσμάτων μιας τέτοιας μελέτης για οποιαδήποτε ποικιλία κάνναβης.
Επιπλέον, οι ψυχοτρόπες δράσεις της κάνναβης καθιστούν πολύ δύσκολη την πραγματοποίηση τυχαιοποιημένων διπλών - τυφλών κλινικών δοκιμών (οι οποίες αποτελούν την πλέον αποδεκτή και με τις λιγότερες προκαταλήψεις μέθοδο ελέγχου ενός φαρμάκου), καθώς η διαφορά μεταξύ του ασθενούς που λαμβάνει κάνναβη από τον ασθενή που λαμβάνει κάποιο placebo (εικονικό) φάρμακο είναι εμφανής και άρα χάνεται η έννοια της διπλής - τυφλής μελέτης.
Επίσης, στην κατεύθυνση της νομιμοποίησής της, χρησιμοποιείται από τους υποστηρικτές της φυτικής κάνναβης το γεγονός ότι σε χώρες όπου είναι παράνομη, είναι πολύ δύσκολη η χρήση της ακόμη και για τη διενέργεια επιστημονικών ερευνών.
Δεδομένου ότι η THC είναι η κύρια ψυχοτρόπος ουσία που περιέχεται στην κάνναβη, οι παραγωγοί - έμποροι κάνναβης για «ψυχαγωγικούς» σκοπούς προσπαθούν πάντα να αυξήσουν την περιεκτικότητά της, ώστε να επιτύχουν τα μέγιστα «ψυχαγωγικά» αποτελέσματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η κάνναβη που κυκλοφορεί και αξιοποιείται είτε νόμιμα είτε παράνομα από διάφορους ασθενείς ως μέθοδος «αυτοθεραπείας», να είναι αμφιβόλου περιεκτικότητας και ποιότητας, αποτελώντας έτσι ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο.

Αμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες

Οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει είτε άμεσα είτε μακροπρόθεσμα η «ιατρική» χρήση της κάνναβης, σε οποιαδήποτε μορφή της, δεν έχουν μελετηθεί ακόμη εκτενώς, αν και υπάρχουν διαρκώς αυξανόμενες αναφορές για τέτοιες παρενέργειες. Σημαντική παράμετρο αποτελούν οι επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση της κάνναβης στις γνωσιακές λειτουργίες του ατόμου, κυρίως σε ασθένειες που συνοδεύονται οι ίδιες από πτώση των νοητικών λειτουργιών του ασθενούς (νόσος του Alzheimer, νόσος του Huntington, σκλήρυνση κατά πλάκας κ.λπ.).
Επίσης, δεδομένου ότι οι υποδοχείς των κανναβινοειδών βρίσκονται και στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των εμβρύων - νεογνών - παιδιών - εφήβων (ο εγκέφαλος αναπτύσσεται τουλάχιστον μέχρι και τα 25 έτη ζωής), υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση της κάνναβης κατά την εγκυμοσύνη, σε παιδιά ή ακόμη και σε εφήβους - νεαρούς ενήλικες. Επιπλέον, όλο και περισσότερες έρευνες υποστηρίζουν ότι ο εγκέφαλος διατηρεί κάποια πλαστικότητα για πολλά χρόνια, ακόμη και κατά την ενήλικη ζωή, ενώ οι επιπτώσεις της χρήσης των κανναβινοειδών σε αυτή τη δυναμική διαδικασία είναι ακόμη άγνωστες στο μεγαλύτερο βαθμό τους.
Μάλιστα, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, στις οδηγίες της σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα (Μάρτης 2015) υποστηρίζει τη ρητή απαγόρευση οποιασδήποτε χρήσης της κάνναβης πριν από την ηλικία των 21 ετών, με εξαίρεση πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως σε πολύ σοβαρές ασθένειες, με μικρό προσδόκιμο επιβίωσης, και στις οποίες οι συνήθεις θεραπείες έχουν αποτύχει.
Οι υποστηρικτές της νομιμοποίησης της ιατρικής χρήσης της κάνναβης αξιοποιούν μια σειρά από ιατρικά - επιστημονικά και μη επιχειρήματα. Από τη μία επικαλούνται στοιχεία και ενδείξεις (ή ακόμη και παρατηρήσεις σε ασθενείς με κάποια νόσο οι οποίοι έκαναν παράλληλα και χρήση κάνναβης) για την αποτελεσματικότητα της χρήσης αυτής για την αντιμετώπιση διαφόρων συμπτωμάτων για τα οποία τα ήδη υπάρχοντα φάρμακα δεν επαρκούν.
Από την άλλη, και εδώ έγκειται ενδεχομένως η ουσία της τοποθέτησής τους, υποστηρίζουν ότι η νομιμοποίηση της ιατρικής κάνναβης θα προσφέρει πολλαπλά οικονομικά οφέλη στη χώρα: Θα ανοίξει νέες θέσεις εργασίας, θα αναζωογονήσει την αγροτική μας οικονομία, θα βοηθήσει στην εισροή εσόδων από την πώληση και τις εξαγωγές, θα αποφέρει έσοδα στο κράτος, αφού πλέον οι αγοραπωλησίες θα γίνονται με νόμιμο τρόπο και άρα θα φορολογούνται, και τέλος θα σώσουν τα ασφαλιστικά ταμεία από τα έξοδα που έχουν για τη συνταγογράφηση πανάκριβων φαρμάκων.
Είναι επιχειρηματολογία που προτάσσει το κριτήριο της μείωσης του «κόστους» της θεραπείας με τη χρήση της κάνναβης έναντι των άλλων ακριβών θεραπειών, με τη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων τα οποία έχουν «περάσει» από τις διαδικασίες που απαιτούνται για να χορηγηθούν τελικά στους ασθενείς.

Ορισμένα συμπεράσματα

Με βάση την υπάρχουσα επιστημονική βιβλιογραφία και από την πρακτική εφαρμογή, η χρήση της φυτικής κάνναβης αυτής καθεαυτής ως φαρμάκου, ή ως παρηγορητικής θεραπείας σε διάφορες ασθένειες, υποστηρίζεται συνήθως μόνο από εμπειρικά δεδομένα και μικρές ή «προβληματικές» μελέτες, χωρίς την πλήρη και επιστημονικά σωστή τεκμηρίωση που θα έπρεπε να έχει ως φάρμακο (δοσολογία, επίπεδα ασφαλείας, φαρμακοκινητικές ιδιότητες, παρενέργειες, αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα, επιτυχημένες κλινικές δοκιμές κ.λπ.).
Βέβαια, η έρευνα γύρω από αυτό το θέμα συνεχίζεται. Ταυτόχρονα όμως συνεχίζονται και οι μελέτες για τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση της κάνναβης άμεσα και σε μακροχρόνιο διάστημα, με όλο και νεότερες παρενέργειες να έρχονται στην επιφάνεια.
Η χρήση των συνθετικών κανναβινοειδών, από την άλλη, βρίσκεται σε καλύτερη φάση λόγω των πληρέστερων ελέγχων που αυτά τα φάρμακα έχουν υποστεί, αλλά και της απλούστερης σύνθεσής τους (είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο FDA, ενώ έχει δώσει έγκριση για διάφορα συνθετικά κανναβινοειδή, εντούτοις δεν έχει εγκρίνει την οποιαδήποτε χρήση προϊόντος που περιέχει ή προέρχεται από τη βοτανική κάνναβη, καθώς «δεν έχει βρει κανένα τέτοιο προϊόν που να είναι ασφαλές ή αποτελεσματικό για οποιαδήποτε κατάσταση ή νόσο»).
Σκοπός της επιστημονικής έρευνας πρέπει να είναι η όλο και καλύτερη μελέτη και κατανόηση των μηχανισμών μέσω των οποίων τα διάφορα συστατικά της κάνναβης δρουν στον ανθρώπινο οργανισμό, ώστε να γίνει δυνατή κάποια στιγμή η παραγωγή των συγκεκριμένων ουσιών με τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα και τις ελάχιστες δυνατές παρενέργειες - ψυχοτρόπες δράσεις. Οπως έχει συμβεί με πολλά από τα φάρμακα που κυκλοφορούν σήμερα και προέρχονται από κάποιο φυτό (για παράδειγμα, δεν χορηγείται ολόκληρη η παπαρούνα στους ασθενείς που χρειάζονται οπιοειδή παυσίπονα, αλλά συγκεκριμένες δραστικές ουσίες).
Η προβολή της φυτικής κάνναβης ως φαρμάκου, την ώρα μάλιστα που δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για τις υπόλοιπες 600 χημικές ουσίες και τα 102 κανναβινοειδή που περιέχονται σε αυτήν, είναι συν τοις άλλοις αντιεπιστημονική.
Σε ό,τι αφορά λοιπόν το ζήτημα της νομιμοποίησης της ιατρικής χρήσης της κάνναβης, είναι σημαντικό να διαχωριστεί ξεκάθαρα η χρήση των προϊόντων αυτής σε συγκεκριμένες μορφές - σκευάσματα για ιατρικούς σκοπούς, με συγκεκριμένες ενδείξεις και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, από το κάπνισμα κάνναβης το οποίο πλασάρεται ως πανάκεια.
Τα διάφορα φαρμακευτικά προϊόντα που προέρχονται από την κάνναβη ενδεχομένως μπορούν να βοηθήσουν λιγότερο ή περισσότερο, τόσο στην αντιμετώπιση κάποιων ασθενειών - συμπτωμάτων για τα οποία δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή άλλα φάρμακα, όσο και στην πραγματοποίηση περισσότερων μελετών (σε πρώτη φάση σε πειραματόζωα - κύτταρα κ.λπ.), για τη διαλεύκανση των μηχανισμών δράσης της.
Ωστόσο, είναι απαραίτητο να ελέγχεται αυστηρά από το κράτος τόσο η έρευνα και η παραγωγή τους όσο και η επεξεργασία - αποθήκευση - διανομή τους. Η χορήγηση θα πρέπει να γίνεται σε πολύ ελεγχόμενα πλαίσια, μόνο από γιατρούς, επί συγκεκριμένων ενδείξεων και με αυστηρή συνταγογράφηση (όπως γίνεται και με τα υπόλοιπα ναρκωτικά που χρησιμοποιούνται στην ιατρική, π.χ. συνταγές με διπλή κόκκινη γραμμή).
Επίσης, πριν πάρει έγκριση η χρήση οποιουδήποτε φαρμάκου περιέχει κάποιο από τα συστατικά της κάνναβης, θα πρέπει να περάσει όλους τους απαραίτητους ελέγχους που έχουν θεσμοθετηθεί για τα φάρμακα και να εφαρμοστεί η φαρμακοεπαγρύπνηση, ιατρική γνωμάτευση και παρακολούθηση.
Είναι επικίνδυνη η λογική της λεγόμενης αυτοθεραπείας, όπου ο ασθενής καλλιεργεί και χρησιμοποιεί την κάνναβη για «θεραπευτικούς - αναλγητικούς» λόγους, καθώς με αυτόν τον τρόπο καταργείται η δυνατότητα της ιατρικής παρακολούθησης, του καθορισμού της αναγκαίας θεραπευτικής αγωγής, της τροποποίησής της όταν χρειάζεται.
Τέλος, δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη η προσπάθεια που γίνεται να συνδεθεί η ιατρική χρήση της κάνναβης με το γενικότερο ζήτημα της αποποινικοποίησής της, το οποίο συνδέεται πολύ συχνά και με την αντιμετώπιση άλλων κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων (ανεργία, εξαγωγές κ.λπ.).
Με την όλη συζήτηση γύρω από τα «ιατρικά» οφέλη της κάνναβης επιχειρείται (εκούσια ή και ακούσια) να εμφανιστεί η κάνναβη ως κάτι «καλό» και «αθώο», με αποτέλεσμα ειδικά στις νεότερες ηλικίες (κυρίως κατά την εφηβεία), όπου αυτές οι αντιλήψεις βρίσκουν εύκολα πάτημα, η χρήση της «ψυχαγωγικής» κάνναβης να αυξάνεται δραματικά (όπως δείχνουν και πολύ πρόσφατα στοιχεία από τις ΗΠΑ).
Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι τα αποτελέσματα πολλών μελετών, είτε υπέρ είτε κατά της χρήσης της κάνναβης ή των κανναβινοειδών, μπορεί να επηρεάζονται ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησής τους, δεδομένου ότι ο συγκεκριμένος τομέας αποτελεί ένα νέο, αρκετά «παρθένο» ακόμα πεδίο επιχειρηματικής δράσης και κερδοφορίας. Ενα όμως είναι σίγουρο. Στον καπιταλισμό, όπου κυριαρχεί το κριτήριο του κέρδους, η ιατρική χρήση της κάνναβης θα αξιοποιηθεί για την εξασφάλισή του από τους επιχειρηματικούς ομίλους στις πλάτες των ασθενών, οι οποίοι αναζητούν εναγωνίως μια λύση...