«Τη Βουλγάρα! Να σφάξουμε τη Βουλγάρα…»

Στις 9 του Φλεβάρη 1996, έφυγε από τη ζωή η κομμουνίστρια ηθοποιός, χορεύτρια και τραγουδίστρια Καίτη (Κατερίνα) Οικονόμου, περισσότερο γνωστή ως Ντιριντάουα.
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1920 και σπούδασε χορό στις σχολές Μοριάνοβ και Ζουρούδη. Από πολύ μικρή ρίχτηκε στη βιοπάλη, στη συνέχεια δούλεψε σε βαριετέ και σε «μπουλούκια», μέχρι που το 1937 ο Αττίκ την προσέλαβε στην περίφημη «Μάντρα» του. “Ντιριντάουα” ήταν το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο που της έδωσαν ο Ορέστης Λάσκος και ο Αττίκ. Η ίδια διηγήθηκε σε συνέντευξή της στο Ριζοσπάστη:
«Είχαμε πάει περιοδεία στην Αίγυπτο. Είχε τελειώσει ο πόλεμος των Ιταλών στην Αβησσυνία και οι μάχες στην πόλη Ντιριντάουα. Ήμουνα μικρή, ακόμα, ευλύγιστη και μαυροτσούκαλο και μ’ έβγαλαν Ντιριντάουα».
Στη συνέχεια δούλεψε στο Θίασο του Μακέδου, πρωταγωνίστρια, ως τα πρώτα χρόνια της Κατοχής (1942). Στην Κατοχή εντάχτηκε στο ΕΑΜ. Φυλακίστηκε και μετά την κατάρρευση των Ιταλών ξανάρχισε να παίζει, αλλά και να αγωνίζεται μέσα από το ΚΚΕ και το ΕΑΜ Θεάτρου.
“Το καλοκαίρι του 1942, στο καταπλημμυρισμένο από πλήθη θερινό Κέντρο “Αλκαζάρ” η Ντιριντάουα βγήκε στη σκηνή με απαράμιλλο θάρρος και φώναξε στον κόσμο: “Με συκοφαντούν ότι πρόδωσα Αγγλους. Είναι ψέμα. Εγώ είμαι Ελληνίδα! Ζήτω η Ελλάς – ζήτω η Αγγλία! “. Το τόλμημά της το πλήρωσε ακριβά: Οι Ιταλοί τη δίκασαν σε 1 χρόνο φυλακή και της απαγόρευσαν να εμφανισθεί ξανά σε θέατρο. Η συνειδητή καλλιτέχνιδα, μετά την αποφυλάκισή της, πήρε μέρος σε όλους τους αγώνες, τις διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις του λαού κατά των καταχτητών. Είναι φυσικό τα ντόπια όργανα του φασισμού να εκφράζουν με τέτοια λύσσα το τυφλό μίσος τους ενάντια σε μια λαμπρή, αλύγιστη και πρωτοπόρα Ελληνίδα.” (Από ρεπορτάζ του Ριζοσπάστη)
Μετά τα Δεκεμβριανά συμμετείχε σ’ έναν ΕΑΜίτικο θίασο με τους: Γιαννίδη, Βεάκη, Παπαθανασίου, Παϊζη, Μανέλη, Ζέη, Οικονομίδη, που γύριζε την Ελλάδα. Με τη συμφωνία της Βάρκιζας γύρισαν στην Αθήνα και κρύφτηκαν.
Η Καίτη Ντιριντάουα κρυβόταν εφτά μήνες, μέχρι που ο επιχειρηματίας του θεάτρου “Ερμής” – το σημερινό “Βέμπο” – της πρότεινε να δουλέψει. Από εκείνη την περίοδο η ηθοποιός, πάντα συγκινημένη, θυμόταν την επίθεση των χιτών μέρα πρεμιέρας. «Μπαίνοντας στο θέατρο, αντί για καλή επιτυχία, άκουγα να μου λένε «καλή ψυχή».

Οκτώβρης 1944, Απελευθέρωση. Οι ηθοποιοί στην πρώτη γραμμή. Διακρίνονται οι Καίτη Ντιριντάουα, Αννα Λώρη και ο Σπ. Πατρίκιος, πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (Φωτογραφία από το Αρχείο ΣΕΗ)

«Τη Βουλγάρα. Να σφάξουμε τη Βουλγάρα»!

Την Τετάρτη 20 του Ιούνη 1945, το βράδυ, τρομοκρατικές ομάδες χιτών, δοσιλόγων και άλλων αποβρασμάτων που δρούσαν ασύδοτα την περίοδο του μεταβαρκιζιανού καθεστώτος πραγματοποίησαν δολοφονική επιδρομή στα Θέατρα “Ερμής” και “Λυρικόν” και επιτέθηκαν με βαναυσότητα εναντίον ηθοποιών και θεατών. Ο Ριζοσπάστης κατέγραψε στις σελίδες του το βάρβαρο γεγονός και δύο μέρες μετά, στις 22 του Ιούνη έδωσε, με πλήθος λεπτομερειών, ολοκληρωμένο ρεπορτάζ, όπου ανάμεσα στα άλλα αναφέρει:
«(…)Η ετοιμαζόμενη δολοφονική επίθεση διαφημιζότανε από τους ίδιους τους γκάγκστερς, οι οποίοι ένοπλοι και συντεταγμένοι κατά ομάδες είχαν ξεκινήσει από τα συνοικιακά κέντρα της Χ και είχαν πιάσει τις γωνίες των γύρω από τον “Ερμή” δρόμων αποφασισμένοι να σφάξουν, όπως έλεγαν, τη “Βουλγάρα”, όπως οι απάτριδες αποκαλούσαν τη δημοφιλή καλλιτέχνιδα και αγωνίστρια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα Καίτη Ντιριντάουα.
(…) Στις 9.32 ακριβώς ένας χίτης από τη γαλαρία βγήκε και τους εσχεδίασε με τα χέρια του το συμβολικό σύνθημα Χ. Επακολούθησε η έφοδος.
Ηταν η ώρα ακριβώς που έκανε την εμφάνισή της η Ντιριντάουα. Μέσα στη θύελλα των χειροκροτημάτων και των λαϊκών εκδηλώσεων που υποδέχτηκε την καλλιτέχνιδα, οι γενίτσαροι της Χ εξαπέλυσαν την επίθεσή τους. Στην αρχή με αποδοκιμασίες και ακατονόμαστες βρισιές, έπειτα με καταιγισμό από πέτρες, αυγά και λεμόνια και στο τέλος με πυροβολισμούς προς τη σκηνή. Επακολούθησε πανδαιμόνιο. Οι θεατές και οι ηθοποιοί διατήρησαν την ψυχραιμία τους. Οι επιδρομείς, βλέποντας την εγκληματική ανοχή της αστυνομίας, πήραν θάρρος και όρμησαν προς τη σκηνή η οποία είχε κατέβει στο μεταξύ. Με ριπές αυτομάτων και περιστρόφων ανέβηκαν φωνάζοντας:
– Τη Βουλγάρα. Να σφάξουμε τη Βουλγάρα.
Όπως είναι γνωστό, από τους πυροβολισμούς και τα ρόπαλα των καννιβάλων τραυματίστηκαν θανάσιμα ο ηθοποιός Σταύρος Ιατρίδης και ελαφρότερα ο ηθοποιός Πατρίκιος, καθώς επίσης και περί τους δέκα θεατές, ανάμεσα στους οποίους ο Α. Δαμιανάκης σοβαρά στο κεφάλι. Πρέπει να σημειωθεί ότι το εγκληματικό σχέδιο της δολοφονίας της Ντιριντάουα ματαιώθηκε από τη σθεναρή στάση πενταμελούς ομάδας της Γενικής Ασφάλειας, η οποία με αποφασιστικότητα εμπόδισε τους δολοφόνους να πλησιάσουν στο καμαρίνι της καλλιτέχνιδας. Αναφέρουμε την περίπτωση αυτή γιατί είναι η μοναδική εξαίρεση της σκανδαλωδώς ανεκτικής απέναντι των χιτών στάσης όλης της άλλης αστυνομικής δύναμης. (…)

Καίτη Οικονόμου – Ντιριντάουα (1920-1996)

ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΝΤΙΡΙΝΤΑΟΥΑ
Συντάκτης μας είδε την Ντιριντάουα που φιλοξενείται στα γραφεία της Γεν. Ασφάλειας για να προστατευθεί. Μας αφηγήθηκε ως εξής τα γεγονότα:
– Αρκετές μέρες πριν από την παράσταση άρχισαν οι απειλές, τα τρομοκρατικά τηλεφωνήματα και οι επιδρομές. Προ δέκα ημερών, στις 3 η ώρα τη νύχτα, πήγαν δύο εθνοφύλακες στο σπίτι μου και με φοβέρισαν ότι θα με σκοτώσουν. Είκοσι λεπτά πριν αρχίσει η παράσταση είχα επίσημη σχεδόν ειδοποίηση ότι οι χίτες του Θησείου ετοιμάζονται να κατέβουν “εν σώματι” να με σκοτώσουν. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά. Σε καμμιά πρόκληση δεν προέβην – το είδε αυτό ο κόσμος. Αυτοί είχαν αποφασίσει να με χτυπήσουν. Οταν ανέβηκα πάνω στη σκηνή, οι χίτες τράβηξαν κατ’ ευθείαν προς στο καμαρίνι μου πυροβολώντας. Με έσωσε ένα ευσυνείδητο όργανο της Γεν. Ασφάλειας, που στάθηκε με το αυτόματό του μπροστά στην πόρτα μου και τους εμπόδισε”.
Μεγάλο κίνδυνο διέτρεξε η καλλιτέχνιδα και την ώρα που έφευγε από το θέατρο. Ο αξιωματικός της Εθνοφυλακής της συνιστούσε να μη βγει ακόμα. Ο κ. Κανελλόπουλος, όμως, αστυνομικός διαμερισματάρχης, της είπε: Οχι να βγεις κι εγώ αναλαμβάνω την ευθύνη. Καθώς έμπαινε στο αυτοκίνητο, ένας χίτης την ανεγνώρισε και φώναξε: “Η Ντιριντάουα, απάνω της! “.
Το αυτοκίνητο, χωρίς αστυνομική συνοδεία, ξεκίνησε. Τρεις χίτες τρέχουν καταπόδι. Ο ένας το φθάνει και πηδά στο μαρσπιέ και αρπάζει τη μητέρα της καλλιτέχνιδας απ’ τον ώμο. Εκείνη τη στιγμή ακούστηκαν πυροβολισμοί απ’ έξω και ο επιτεθής έπεσε χτυπημένος μέσα στο αυτοκίνητο. Η αστυνομία προσπάθησε να στηρίξει κατηγορία κατά της γρηάς μητέρας της Ντιριντάουα, ότι αυτή δήθεν είχε πιστόλι και… πυροβόλησε. Η ιατροδικαστική φυσικά εξέταση απέδειξε, ότι η σφαίρα ήρθε απ’ έξω, ασφαλώς απ’ τους ίδιους του χίτες, που πυροβολούσαν το αυτοκίνητο για να τρυπήσουν τα λάστιχα και να το σταματήσουν.»
Η Καίτη Ντιριντάουα κατάφερε να διαφύγει και τότε αρχίζουν οι διώξεις και η παρανομία. Μεγάλη Βδομάδα του 1947 βρέθηκε στο Μεταγωγών. Στη συνέχεια εξορία, πρώτα Μακρόνησος, μετά στη Χίο και στο Τρίκερι. Τα πόδια της σακατεύτηκαν. Έπαθε οξεία ρευματική αρθρίτιδα. Για αρκετά χρόνια πάλευε να ξαναπαίξει.
«Αγάπησα τον αγώνα περισσότερο απ’ το θέατρο. Είμαι ευχαριστημένη που μπόρεσα να βάλω ένα μικρό λιθαράκι στον αγώνα του λαού μας για τη δημοκρατία. Τη δημοκρατία που πιστεύουμε εμείς, την πραγματική. Είμαι περήφανη που κάτι πρόσφερα σ’ αυτό τον αγώνα», έλεγε.
Έπαιξε στο θέατρο ως το 1966. Πέθανε από ανακοπή της καρδιάς, σχεδόν ξεχασμένη, στις 9 του Φλεβάρη 1996, σε ηλικία 75 ετών.
«Είναι η μοίρα του ηθοποιού», έλεγε στο Ριζοσπάστη, «να τον λησμονούν όταν αποσύρεται. Βγήκα στη σκηνή 6-7 χρονών παιδί και πέρασα τόσα και τόσα… Άλλοι θορύβησαν πολύ γύρω από το πρόσωπό μου… Οι αντίπαλοι του αγώνα του λαού μας»…

Διαδηλωτής των Κίτρινων Γιλέκων χάνει το χέρι του από αστυνομική χειροβομβίδα

 (VIDEO)

Κατιούσα

Εικόνες φρίκης διαδραματίστηκαν στη σημερινή κινητοποίηση των κίτρινων γιλέκων, όπου διαδηλωτής έχασε το χέρι του από χειροβομβίδα της αστυνομίας, σύμφωνα με αυτόπτη μάρτυρα. Λίγο πριν το περιστατικό ομάδα διαδηλωτών είχε έρθει σε σύγκρουση με την αστυνομία, η οποία έκανε εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων και χειροβομβίδων κρότου λάμψης για να διαλύσει το πλήθος.

Γρήγορα κατέφτασαν οι πρώτες βοήθειες στο σημείο, με τον άντρα να μεταφέρεται εσπευσμένα στο νοσοκομείο. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο άντρας δεν έχασε μόνο το χέρι του, αλλά έχει τραυματιστεί και στο αυτί. Πρόκειται για έναν φωτογράφο των Κίτρινων Γιλέκων, που λέει πως προσπαθούσε να φωτογραφήσει τους διαδηλωτές έξω από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση, την ώρα που προσπαθούσαν να καταρρίψουν τα ξύλινα φράγματα γύρω από το σημείο. Το βίντεο που δημοσιεύθηκε από το RT, καίτοι “πειραγμένο” με μωσαϊκό, εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα σκληρά, ενώ στο διαδίκτυο κυκλοφορεί και η ανεπεξέργαστη, ακόμα πιο φρικτή εκδοχή του.

Δεν είναι η πρώτη φορά που διαδηλωτής χάνει το χέρι του στη διάρκεια κινητοποίηση των Γιλέκων, οι οποίες συνεχίστηκαν σήμερα για 13η εβδομάδα στην πρωτεύουσα και άλλες γαλλικές πόλεις. Τον περασμένο Δεκέμβρη, ένας ακόμα άνδρας στο Μπορντώ είχε ακρωτηριαστεί στο χέρι, στην προσπάθειά του να σηκώσει χειροβομβίδα από το έδαφος, ενώ σήμερα φαίνεται πως ο τραυματισμός επήλθε από απευθείας ρίψη των αστυνομικών δυνάμεων.
Αν και το πλήθος τραυματιών και ακρωτηριασμένων μεγαλώνει βδομάδα με τη βδομάδα, το καθεστώς Μακρόν παραμένει μια έντιμη αστική δημοκρατία και κανένας ευαίσθητος δε θα μιλήσει για “τύραννο” που “επιτίθεται στο λαό του”. Αναρωτιόμαστε άραγε γιατί…

Θανάσης Παφίλης: “Λάθος η τήρηση ενός λεπτού σιγής για τον Κατσίφα, το ΚΚΕ διαφωνεί”

Κατιούσα

Μετά την παρέμβαση Καραθανασόπουλου σε ραδιοφωνικό σταθμό σχετικά με την τήρηση ενός λεπτού σιγής για τον Κωνσταντίνο Κατσίφα,που χαρακτήρισε την πρωτοβουλία του Νικήτα Κακλαμάνη “άκαιρη”, υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο της εθνικιστικής αξιοποίησης του περιστατικού, ακόμα πιο σαφής έγινε η θέση του ΚΚΕ για το ζήτημα με την αναφορά του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου Θανάση Παφίλη κατά τη διάσκεψη των προέδρων της Βουλής. Ο Θανάσης Παφίλης επανέλαβε στους κοινοβουλευτικούς συντάκτες ότι το ΚΚΕ ζητά την πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης του θανάτου του Κατσίφα, μακριά από αξιοποίησή του από εθνικιστικούς κύκλους.
Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην τήρηση ενός λεπτού σιγής, θίγοντας και το ζήτημα της παρουσίας δυο βουλευτών του κόμματος κατά τη διαδικασία. Τόνισε λοιπόν ότι για ζητήματα τέτοιας σοβαρότητας, με δεδομένες τις θέσεις των κομμάτων, όφειλε να υπάρξει εκ των προτέρων συνεννόηση, κάτι που ως γνωστόν δε συνέβη. Πρόσθεσε πως η διαδικασία ήταν τόσο γρήγορη ώστε κανείς δεν πρόλαβε να αντιδράσει, ξεκαθαρίζοντας χωρίς περιστροφές τη διαφωνία του ΚΚΕ με την επιλογή αυτή, και πως αν δεν είχαν όλα συμβεί τόσο γρήγορα, οι βουλευτές θα είχαν αποχωρήσει από την αίθουσα.
Η κίνηση του Νικήτα Κακλαμάνη αποδοκιμάστηκε κατά πλειοψηφία από τη διάσκεψη των προέδρων, με τον πρόεδρο Νίκο Βούτση να σημειώνει στους δημοσιογράφους ότι «πολιτική αποτίμηση αυτής της συζήτησης κατατείνει στο ότι ήταν μια πρωτοβουλία που έπρεπε να αποφευχθεί, είναι δεδομένη η λύπη στους οικείους, ωστόσο το συμβάν διερευνάται σε βάθος ακόμη».

Τα κοράκια-κότες της ΧΑ καλούν ανοιχτά τη στρατιωτική ηγεσία να κάνει πραξικόπημα!

Κατιούσα

Πριν από λίγη ώρα στη Βουλή, ο Κ. Μπαρμπαρούσης, βουλευτής του νεοναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής, κάλεσε ουσιαστικά την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων να κάνει πραξικόπημα, συλλαμβάνοντας τον πρωθυπουργό και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την προδοσία τους στο ζήτημα της Μακεδονίας και το όνομα της γειτονικής χώρας. Έντυσε μάλιστα το κάλεσμα αυτό με νταηλίδικες φράσεις του τύπου “τα κεφάλια σας στις Πρέσπες…”

Η άμεση αντίδραση του Προέδρου της Βουλής ήταν η αποβολή του νεοναζιστικού μορφώματος από τη συνέχεια της συζήτησης για την πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης. Ενώ οι περισσότεροι εκπρόσωποι των άλλων κομμάτων ζήτησαν να μη διαγραφούν οι θρασύδειλες δηλώσεις από τα πρακτικά και να μείνουν ως τεκμήριο για τον ιστορικό του μέλλοντος για το ποιόν των φασιστών, των νοσταλγών της Χούντας.

Ο εκπρόσωπος του ΚΚΕ, Θανάσης Παφίλης χρησιμοποίησε τη λαϊκή φράση “από στόμα κοράκου, κρα θα ακούσεις”, αν και “στη συγκεκριμένη περίπτωση, προσβάλλουμε και τα κοράκια”. Σημείωσε τις ιστορικές-πολιτικές καταβολές των νεοναζί απ’ τη χούντα, τους χίτες και τους ταγματασφαλίτες, το ρόλο τους ως αιχμή του δόρατος των αφεντικών, στηλίτευσε την ατιμωρησία τους στο πλαίσιο της αστικής δημοκρατίας, και έδωσε την υπόσχεση πως ο λαός έχει την πείρα, τσάκισε τους φασίστες στο παρελθόν και θα τους ξαναστείλει στο σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.

Οι χρυσαυγίτες είναι πράγματι μαύρα κοράκια με νύχια γαμψά, που πέφτουν κράζοντας πάνω στην εργατική τάξη, νοσταλγώντας τη χούντα των Συνταγματαρχών και τη στρατιωτική εξουσία. Υπάρχει όμως ένα ζήτημα. Ποιος είναι αυτός που τους τρέφει και τους αφήνει ανενόχλητους να αλωνίζουν; Δεν είναι η αστική δικαιοσύνη που τους αφήνει πρακτικά ατιμώρητους; Δεν είναι οι δίκες της εγκληματικής οργάνωσης που χρονίζουν και υπάρχει ο κίνδυνος της παραγραφής της ποινικής ευθύνης του Φύρερ της; Δεν είναι τα αστικά δικαστήρια που τιμώρησαν τον κομμουνιστή Ευρωβουλευτή, Σ. Ζαριανόπουλο, επειδή τους αποκάλεσε “φασίστες”; Δεν είναι το αστικό πολιτικό σύστημα εκείνο που φιλεύει τα μαντρόσκυλα των αφεντικών και τα αφήνει να θεριεύουν, τιμωρώντας όποιον σηκώνει το ανάστημά του εναντίον τους;
Το λαϊκό κίνημα δίνει την υπόσχεση πως θα τσακίσει τους φασίστες. Μαζί ομως πρέπει να τσακίσει και το χέρι που τους θρέφει πολιτικά. Που είναι πρόθυμο να προχωρήσει σε χιλιάδες φραστικές καταδίκες τους, αλλά δεν κάνει το παραμικρό για να συνδυάσει τα παχιά λόγια με έργα στην πράξη, ενάντια στη σαπίλα του ντουνιά.

50 υπογραφές ενάντια στο αμερικανοκίνητο πραξικόπημα στη Βενεζουέλα

Ο Θάνος Μικρούτσικος, η Έρη Ρίτσου

 και άλλες υπογραφές ενάντια στο αμερικανοκίνητο πραξικόπημα στη Βενεζουέλα

Πενήντα προσωπικότητες από το χώρο των τεχνών, της διανόησης, του συνδικαλιστικού κινήματος κ.α. υπογράφουν ένα κείμενο καταδίκης της απόπειρας πραξικοπήματος στη Βενεζουέλα κατά της νόμιμα εκλεγμένης
κυβέρνησης, ως κορύφωση της ιμπεριαλιστικής επέμβασης στη χώρα, ενώ καλούν ταυτόχρονα σε αλληλεγγύη στον αγωνιζόμενο λαό της.

Ακολουθούν το κείμενο και οι υπογραφές:

«Αυτές τις ημέρες εξελίσσεται σταδιακά άλλο ένα πραξικόπημα στην πολύπαθη Λατινική Αμερική. Οι ΗΠΑ και η εγχώρια ολιγαρχία της Βενεζουέλας προσπαθούν να εγκαταστήσουν έναν μέχρι πρότινος άγνωστο αχυράνθρωπο τους που ουδέποτε ψηφίσθηκε από οποιονδήποτε στην εξουσία. Η προσπάθεια αυτή δεν είναι νέα. Εδώ και αρκετά χρόνια οι ΗΠΑ και η εγχώρια ολιγαρχία προσπαθούν να αποκτήσουν ξανά τον έλεγχο της πλούσιας σε πετρέλαιο χώρας.

Για να το επιτύχουν αυτό όλο το προηγούμενο διάστημα οργάνωσαν ένα αποτυχημένο πραξικόπημα, εξαπέλυσαν δολοφονικές συμμορίες από όλη την Λατινική Αμερική και κυριολεκτικά στραγγάλισαν οικονομικά την Βενεζουέλα. Σήμερα, η ακροδεξιά Ρεπουμπλικανική κυβέρνηση Τραμπ, με την σύμπραξη όμως των γερακιών του «φιλελεύθερου» Δημοκρατικού Κόμματος, προχωρά ακόμη περισσότερο απειλώντας με ανοικτή στρατιωτική επέμβαση.

Σύσσωμος σχεδόν ο «δημοκρατικός» Δυτικός κόσμος στοιχίζεται πίσω της την ίδια ώρα που καλύπτει και χαριεντίζεται με αιματοβαμμένες δικτατορίες και μοναρχίες και ενώ με τις κοινές στρατιωτικές επεμβάσεις του κατά τις πρόσφατες δεκαετίες έχει σπείρει στον κόσμο πολέμους, καταστροφές και ερείπια. Ιδιαίτερα τα συστημικά μέσα μαζικής «ενημέρωσης» εξαπολύουν ένα χυδαίο πόλεμο παραπληροφόρησης σχετικά με την κατάσταση στην Βενεζουέλα.

Ο λαός της Βενεζουέλας ανατρέποντας το προηγούμενο διεφθαρμένο ολιγαρχικό πολιτικό σύστημα και φέρνοντας στην εξουσία τον Ούγκο Τσάβες έσπασε τις αλυσίδες που τον κρατούσαν δέσμιο των ΗΠΑ και της εγχώριας ολιγαρχίας και προσπάθησε να οικοδομήσει μία χώρα στη βάση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Στον δρόμο αυτό υπήρξαν και υπάρχουν και προβλήματα και αδυναμίες και υπαναχωρήσεις. Ο Δυτικός οικονομικός στραγγαλισμός όξυνε και επιδείνωσε τα τελευταία χρόνια τα φαινόμενα αυτά. Όμως κάθε λαϊκός αγώνας για ένα καλύτερο μέλλον δεν είναι ανέξοδος και σίγουρα η επαναφορά της ληστοκρατικής και υπόδουλης στη Δύση ολιγαρχίας στην εξουσία δεν θα βελτιώσει αλλά θα χειροτερεύσει την θέση του λαού της Βενεζουέλας.Καλούμε όλες τις προοδευτικές φωνές και δυνάμεις στη χώρα μας να πουν σθεναρά ΟΧΙ στο εξελισσόμενο πραξικόπημα και να σταθούν δίπλα στον αγωνιζόμενο λαό της Βενεζουέλας και την δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του και τον πρόεδρο Ν.Μαδούρο.

Βασιλείου Μίλτος, Αν. Καθηγητής, Παν. Ιωαννίνων

Γκιάλης Στέλιος, Επικ. Καθηγητής, Παν. Αιγαίου

Γράβαρης Διονύσης, Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Γρόλλιος Γιώργος, Καθηγητής, ΑΠΘ

Δινοπούλου Βαγγελίτσα, μέλος ΔΣ ΔΟΕ

Ζαβουδάκης Παναγιώτης, εκπαιδευτικός

Ζορμπαλά Αλέκα, δικηγόρος

Ζορμπαλά Κωνσταντίνα, Επίκ. Καθηγήτρια, Παν. Αιγαίου

Θαλάσσης Γιώργος, εκπαιδευτικός, τέως γεν γραμματέας Βουλής

Θερμογιάννης Λάζαρος, πρώην δήμαρχος Μεταμόρφωσης

Ιωαννίδης Αλέξης, Αν. Καθηγητής, ΔΠΘ

Καλτσώνης Δημήτρης, Αν. Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Κάργας Γιώργος, Αν. Καθηγητής, ΓΠΑ

Κασίμης Νίκος, πρώην δημ. σύμβουλος Ν.Φιλαδέλφειας

Κατσούλας Άκης, πρώην Πρόεδρος Συλλ. Ελλήνων Κοινωνιολόγων

Κεντρωτής Γιώργος, Καθηγητής, Ιόνειο Πανεπιστήμιο

King Μίνα, ηθοποιός

Κουζής Γιάννης, Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Μαούνης Αντώνης, Ειδ.Γραμματέας (πρώην πρόεδρος) Συλλ. Ελλήνων Αρχιτεκτόνων

Μαρούδας Λεωνίδας, Καθηγητής, Παν. Πατρών

Μαυρουδέας Σταύρος, Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Μαυρούλη Ελένη, δημοσιογράφος

Μπακαλέξη Ντίνα, φιλόλογος, ερευνήτρια CNRS

Μπακοπάνος Λευτέρης, ΔΣ ΠΣΑΤΜ

Μικρούτσικος Θάνος, συνθέτης

Μιλτσακάκης Μιχάλης, μέλος ΕΕ ΑΔΕΔΥ

Μόσχου Δώρα, ιστορικός

Μπαλάτσα Ιωάννα, πρώην ΔΣ ΠΣΑΤΜ

Νικολαϊδου Όλγα δημοσιογράφος, ηθοποιός

Οικονομάκης Γιώργος, Αν. Καθηγητής, Παν. Πατρών

Παντελιού Σοφία, Καθηγήτρια, Παν. Πατρών

Παπαγιάννη Μαρία, συγγραφέας

Παπαθεοδώρου Χρίστος, Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Πατέλης Δημήτρης, Αν. Καθηγητής, Πολυτεχνείο Κρήτης

Παυλόπουλος Γιώργος, συνδικαλιστής ΟΤΟΕ

Πεμπετζόγλου Μαρία, Αν. Καθηγήτρια, ΔΠΘ

Πετρόπουλος Δημήτρης, Πρόεδρος ΔΣ ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ

Ρηγόπουλος Κίμων, ηθοποιός

Ρίτσου Έρη, συνταξιούχος τραπεζικός

Ρούσης Γιώργος, ομ. Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Σακελλαρόπουλος Σπύρος, Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Σταυρόπουλος Τάσος, πρόεδρος συνταξιούχων ΠΕΣΕΚ

Τζιαντζή Μαριάννα, δημοσιογράφος-συγγραφέας

Τρικαλινός Χρίστος, ομ. Καθηγητής, ΕΚΠΑ

Τρύφωνας Σπύρος, Συνταξιούχος – τ. Μέλος ΔΣ ΟΕΒΕΚ & Επιμελητηρίου

Τσέλιου Βάντα, εκπαιδευτικός

Φασουλάς Γιάννης, συνταξιούχος, πρώην Πρόεδρος Συλλόγου Προσωπικού ΕΥΔΑΠ

Φουσέκης Παναγιώτης, Καθηγητής, ΑΠΘ

Χαρίσης Γιώργος μέλος διοίκησης ΑΔΕΔΥ

Χατζόπουλος Στάθης, δικηγόρος

Κατιούσα 

Συνεχίζεται η ωμή επέμβαση από ΗΠΑ και ΕΕ

Αναρτήθηκε από Γκαγκάριν

ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ, ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ

Ένα πραξικόπημα βρίσκεται σε εξέλιξη στη Βενεζουέλα, προσπαθώντας να εξαφανίσει τον πρόεδρό της N.  Μαδούρο και να τοποθετήσει στη θέση του μια μαριονέτα των ΗΠΑ. 

 

ΟΙ ΗΠΑ αναγνώρισαν αμέσως, από τις 23 Ιανουαρίου, ως προσωρινό πρόεδρο της Βενεζουέλας τον αυτοανακηρυχθέντα Χουάν Γκουαϊδό, άλλωστε δικό τους δημιούργημα είναι.  Οι 19 χώρες της ΕΕ, ανάμεσά τους Βρετανία, Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία κλπ. που προχώρησαν στην αναγνώριση την επομένη μέρα από τη λήξη του  ευρωπαϊκού τελεσίγραφου προς τον εκλεγμένο πρόεδρο Νικολάς Μαδούρο για προκήρυξη εκλογών, δεν μπορούν να προκαλέσουν καμιά έκπληξη γι’ αυτή την ενέργεια. Η ΕΕ ανέκαθεν υποστήριζε κάθε ιμπεριαλιστική περιπέτεια των ΗΠΑ, από το Ιράκ ως τη  Λιβύη.  Η  δική μας κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, που διατυμπάνιζε τις καλές της σχέσεις με το κόμμα του Ούγκο Τσάβες, προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα σ’  εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις και γι’ αυτό στο εσωτερικό θέλει να δίνεται η εντύπωση της  συμπαράστασης προς τη Βενεζουέλα, ενώ συγχρόνως όλο και περισσότερο ευθυγραμμίζεται με τη βασική πολιτική θέση της ΕΕ και ΗΠΑ. 

 

Οι ΗΠΑ για την ανατροπή μιας κυβέρνησης, που στη δυτική προπαγάνδα ονομάζεται αλλαγή καθεστώτος και μάλιστα πάντα δικτατορικού, έχουν χρησιμοποιήσει  στρατιωτικά πραξικοπήματα που φέρνουν στην εξουσία μια πιο υπάκουη ηγεσία, οικονομικές κυρώσεις και δολοφονίες. Η Χιλή του Allende αποτελεί ένα καλό πρότυπο για το πώς μπορεί να ενεργήσει μια ιμπεριαλιστική δύναμη όταν απειλούνται τα συμφέροντά της.

 

          Στη Βενεζουέλα έχει ξεκινήσει εδώ και μέρες η πρώτη φάση της άμεσης επέμβασης του ιμπεριαλισμού. Κι είναι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός που, όπως φαίνεται, καθορίζει ζητήματα νομιμότητας σε μια άλλη χώρα, υπονομεύοντας κάθε ίχνος δημοκρατίας και ελευθερίας στην περιοχή, δημιουργώντας συνθήκες τέτοιες που να ευνοούν τα καρτέλ των ναρκωτικών και τις παραστρατιωτικές συμμαχίες. Το Καράκας εξελίσσεται σε  κομβικό σημείο, όπου διασταυρώνονται διάφορες κινήσεις και δράσεις που εκπορεύονται από ιμπεριαλιστικά κέντρα. Στον επόμενο διάστημα είναι πολύ πιθανόν πως θα εμφανιστούν οργανώσεις για ανθρώπινα δικαιώματα, παρατηρητήριο κοινωνικών συγκρούσεων, φωνές της αντιπολίτευσης που θα παρέχουν στοιχεία για νεκρούς και τραυματίες, για επεισόδια ανάμεσα σε αντιπολιτευόμενες ομάδες, για περιστατικά έλλειψης τροφίμων ή αδυναμία περίθαλψης και παρόμοια άλλα. Ανάμεσα σ’ αυτές τις οργανώσεις πολλές θα ισχυρίζονται, για να είναι πειστικές,  πως είναι αριστερές και προοδευτικές για να μετατραπούν σε αγαπημένους φίλους και αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης των κυρίαρχων μέσων πληροφόρησης.  Και μέσα απ’ αυτές τις οργανώσεις, τους ανθρώπους και τις δράσεις τους,  χάνεται ο ρόλος του ιμπεριαλισμού κι εμφανίζονται όλοι αυτοί ως μεγάλοι σταυροφόροι της δημοκρατίας. 

 

           Όλη αυτή η ιμπεριαλιστική επέμβαση δεν έχει οργανωθεί σε μια νύχτα. Οι αποκαλούμενες δημοκρατικές δυνάμεις της αντιπολίτευσης οργανώθηκαν, χρηματοδοτήθηκαν, οπλίστηκαν αργά και κρυφά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αμαύρωσαν την εικόνα της Βενεζουέλας, δημιούργησαν μια αρνητική εικόνα της στο εξωτερικό, οργάνωσαν εναντίον της έναν οικονομικό πόλεμο. Όλα τα βάσανα του λαού της απεικονίστηκαν ως αποτυχίες των μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησής του αθωώνοντας τις  ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. 

 

Ο Ούγκο Τσάβες με τις μεταρρυθμίσεις του μετασχημάτισε ένα μεγάλο μέρος των ενεργειακών εσόδων της Βενεζουέλας σε προγράμματα εκπαίδευσης, υγειονομικής περίθαλψης, στέγασης και κοινωνικής προόδου που ωφέλησαν μεγάλα τμήματα του φτωχού πληθυσμού, χωρίς όμως να συνοδεύονται από αλλαγές στο οικονομικό σύστημα. Η μείωση όμως των τιμών ενέργειας και  επιπλέον το μονομερές και παράνομο οικονομικό εμπάργκο των ΗΠΑ, το οποίο κόβει τη Βενεζουέλα από τις περισσότερες χρηματοπιστωτικές αγορές είχε συνέπειες που συνεπάγονται αυξημένες οικονομικές δυσκολίες για τον λαό της Βενεζουέλας. Προκαλείται ακόμα μεγαλύτερη έλλειψη βασικών αγαθών, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων και των φαρμάκων, και  καθίσταται σχεδόν αδύνατη η όποια  οικονομική ανάκαμψη, δεδομένου ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να δανειστεί ή να αναδιαρθρώσει το εξωτερικό της χρέος.

 

Κι αν, σύμφωνα με τις κατηγορίες,  η πρόσβαση σε επιδοτούμενα αγαθά προκάλεσε μια μαζική κερδοσκοπική μαύρη αγορά με τη διαφθορά να έχει εισχωρήσει στο κράτος και την κοινωνία, όμως εκατομμύρια  άνθρωποι από τον εξαθλιωμένο λαό της χώρας επωφελήθηκαν από το ριζοσπαστικό πρόγραμμα των κυβερνήσεων του Ούγκο Τσάβες και Ν. Μαδούρο.

 

            Αυτό που συμβαίνει στη Βενεζουέλα, με ενορχηστρωτή τις ΗΠΑ, εντάσσεται στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ η οποία τείνει να ακολουθεί ένα πολύ λογικό και καλά υπολογισμένο σχεδιασμό, που το καθιστά αποτελεσματικό, αλλά και αδίστακτο. Οι ΗΠΑ εξήλθαν από το Β παγκόσμιο πόλεμο μια παγκόσμια υπερδύναμη, η οποία επεδίωκε να επιβάλλει εκείνη την τάξη πραγμάτων, όπου οι ΗΠΑ θα ασκούσαν αδιαμφισβήτητη εξουσία σε περιοχές που περιλάμβαναν την Ανατολική Ασία, τη Μέση Ανατολή, τη Λατινική Αμερική. Οι περιοχές αυτές παρείχαν πρώτες ύλες, αγορές, φθηνές πηγές εργασίας για εταιρείες και επενδυτές των ΗΠΑ. Βέβαια, οι αποδέκτες των αποτελεσμάτων της ανάπτυξης σ’ αυτές τις περιοχές δεν μπορούσε να ήταν οι άνθρωποι των χωρών, αλλά οι εταιρείες των ΗΠΑ. Και γι’ αυτό το λόγο, για να διασφαλιστεί πως οι πηγές πλούτου της Λατινικής Αμερικής, και όχι μόνο, θα παρέμεναν στην εξουσία της ιμπεριαλιστικής δύναμης θεωρήθηκαν απαραίτητες οι αμερικανικές παρεμβάσεις.

 

          Κι αν ένας βασικός λόγος των επεμβάσεων στη Βενεζουέλα είναι τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο, όπως και στη Μ. Ανατολή,  ένας εξίσου σημαντικός λόγος γι’ αυτές έχει να κάνει και με το φαινόμενο του παραδείγματος. Εάν οι ΗΠΑ επιτρέψουν σε μια ανυπάκουη κυβέρνηση να παραμένει στην εξουσία εις βάρος των συμφερόντων τους μπορεί να παρακινήσει κι άλλες κυβερνήσεις και πληθυσμούς σε διαφοροποίηση της πολιτικής τους από τις ΗΠΑ.  Γιατί οι ΗΠΑ στην πραγματικότητα επιδιώκουν να ρυθμίζουν να …επιλέγονται οι ηγέτες και τα συστήματα διακυβέρνησης που θα δημιουργούν συνθήκες ευνοϊκές για τις εταιρείες και τους επενδυτές τους,  δηλ. ουσιαστικά μια συνέχεια των οικονομικών συστημάτων της εποχής της αποικιοκρατίας. 

 

               Άλλωστε, οι ρίζες της σημερινής κατάστασης της Λατινικής Αμερικής και της σχέσης της με τη Δύση βρίσκονται στην εποχή της αποικιοκρατίας. Η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία δημιούργησε κι εκεί μια υπανάπτυκτη οικονομία που βασίζεται στην παραγωγή και εξαγωγή πρώτων υλών και αγροτικών προϊόντων, όπου μια μικρή ομάδα τοπικών ελίτ, που συνεργάστηκαν με τους Ισπανούς και Πορτογάλους αποίκους, ευημερούσαν. Ακόμα και μετά τα κινήματα ανεξαρτησίας, κι ενώ οι δυτικές χώρες εκβιομηχανίζονταν, συνέχιζαν να εφαρμόζουν οικονομικές πολιτικές βασισμένες στη γεωργία και τις πρώτες ύλες, με τους αποικιοκράτες της εποχής, την τότε υπερδύναμη την Βρετανία, να ευνοούν αυτή την εξέλιξη που δεν επέτρεπε να αναπτυχθεί μια ανεξάρτητη Λατινική Αμερική και να γίνει ισχυρός ανταγωνιστής.  

 

            Εν ολίγοις, τα όσα διαδραματίζονται στη Βενεζουέλα θα μπορούσαν να συνιστούν έναν οδηγό για την πραγματοποίηση μελέτης περίπτωσης που αφορά την ανάλυση μέσων και σκοπιμοτήτων του ιμπεριαλισμού.

Τα Λαϊκά Μέτωπα πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Α΄ Μέρος)

Κατιούσα

Ο φασισμός και ο ναζισμός αποτέλεσαν τη μορφή πολιτικής διαχείρισης που επέλεξαν η ιταλική και η γερμανική αστική τάξη αντίστοιχα, επιδιώκοντας να συντρίψουν τον εσωτερικό ταξικό εχθρό και ταυτόχρονα να προωθήσουν με πολεμικά μέσα την αναβάθμισή τους στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων. Είχε προηγηθεί ο Α’ Παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός Πόλεμος, μετά από τον οποίο η μεν Γερμανία ως ηττημένη είχε υποστεί τις συνέπειες από την εφαρμογή της Συνθήκης των Βερσαλλιών και η Ιταλία, αν και βρισκόταν ανάμεσα στους νικητές του πολέμου, «αδικήθηκε» στη μεταπολεμική ιμπεριαλιστική μοιρασιά. Επίσης, οι δύο αστικές τάξεις αντιμετώπισαν την ορμητική άνοδο του εργατικού κινήματος με τη μορφή των καταλήψεων των εργοστασίων και των εργοστασιακών συμβουλίων στην Ιταλία και των εργατικών εξεγέρσεων στη Γερμανία.

Το Σεπτέμβρη του 1938 έγινε συνάντηση Μεγάλης Βρετανίας, Γαλλίας, Γερμανίας και Ιταλίας, στο Μόναχο, όπου η Τσεχοσλοβακία συμφωνήθηκε να δοθεί στον Χίτλερ (Οι «δράστες» του Μονάχου. Φωτογραφία, μετά την τελετή υπογραφής της Συμφωνίας)

Μετά την επικράτηση του ναζισμού, η 13η Σύνοδος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς (ΚΔ) (1933) επεξεργάστηκε τη στρατηγική των αντιφασιστικών – λαϊκών μετώπων. Η νέα στρατηγική επικυρώθηκε από το 7ο Συνέδριο της ΚΔ (1935) και προέβλεπε τη συνεργασία με σοσιαλδημοκρατικές και άλλες αστικές δυνάμεις, ακόμα και σε κυβερνητικό επίπεδο, υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
α) Ο αστικός κρατικός μηχανισμός να είναι τόσο εξασθενημένος, ώστε να μην μπορεί να αποτρέψει τη συγκρότηση αντιφασιστικής κυβέρνησης.
β) Οι πλατιές μάζες των εργαζομένων να παλεύουν ενάντια στο φασισμό, αλλά να μην είναι ώριμες να πολεμήσουν για τη σοσιαλιστική εξουσία.
γ) Η ριζοσπαστικοποίηση στο εσωτερικό των σοσιαλδημοκρατικών και των άλλων κομμάτων του μετώπου να είναι τέτοια, ώστε να απαιτείται η άμεση τιμωρία των φασιστών και να καταδικάζονται όσοι δεν επιθυμούν συνεργασία με τους κομμουνιστές¹.
Τα Κομμουνιστικά Κόμματα προώθησαν τη συγκρότηση λαϊκών αντιφασιστικών μετώπων, αλλά αυτό δεν έγινε εφικτό σε όλες τις χώρες.
Οι αστικές τάξεις των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας, νικητών του προηγούμενου πολέμου, μπροστά στον επερχόμενο πόλεμο διατήρησαν τον αστικό κοινοβουλευτισμό, αφού μπορούσαν να εξασφαλίσουν τη συναίνεση της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών μαζών, διαθέτοντας ένα τμήμα των ιμπεριαλιστικών τους υπερκερδών.

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος πρώτ’ απ’ όλα στόχευε στη συντριβή του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο, της ΕΣΣΔ, και στην ανατροπή του σοσιαλισμού, ώστε να ξανακερδίσουν έναν χαμένο κρίκο στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα

Οι εργάτες έπρεπε να έχουν κάτι να χάσουν για να σκοτωθούν για τα αστικά συμφέροντα!
Παράλληλα, οι Αμερικανοί και Βρετανοί καπιταλιστές αντιμετώπισαν θετικά τις φασιστικές δυνάμεις ως ομάδες κρούσης ενάντια στο ανερχόμενο κομμουνιστικό κίνημα², αλλά διέλυσαν όσες ταυτίστηκαν άμεσα ή έμμεσα με τον φασιστικό Αξονα (όπως η χρηματοδοτούμενη από την Ιταλία Ενωση των Βρετανών Φασιστών³και η Αμερικανογερμανική Εθνική Λίγκα⁴). Και φυσικά, γι’ αυτό δεν χρειάστηκαν και δεν ζήτησαν τη συμβολή των κομμουνιστών.
Το ίδιο έπραξαν πολλές δικτατορίες της μεσοπολεμικής Ευρώπης, που στόχευαν να ανακόψουν την ισχυροποίηση των ΚΚ και να προετοιμάσουν την αστική εξουσία για τον πόλεμο. Στις χώρες της Βαλτικής (Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία), τα δικτατορικά καθεστώτα στράφηκαν ενάντια στους φασίστες, που αμφισβητούσαν την εξωτερική πολιτική τους. Στην Ουγγαρία το καθεστώς Γκέπες συγκρούστηκε το 1935 με το φασιστικό κόμμα των «Σταυρωτών Βελών», ενώ στη Ρουμανία η φασιστική «Σιδηρά Φρουρά» διαλύθηκε από τον βασιλιά και ο ηγέτης της Κοντρεάνου εκτελέστηκε. Στην Πολωνία, το καθεστώς Πιλσούντσκι διέλυσε τη μέχρι πρότινος σύμμαχο φασιστική «Φάλαγγα», όταν αυτή προετοίμασε φιλοναζιστικό πραξικόπημα⁵.
Στις παραπάνω περιπτώσεις το επίδικο ήταν οι διεθνείς συμμαχίες της αστικής τάξης και όχι η μορφή της αστικής εξουσίας.
Τελικά, η συγκρότηση αντιφασιστικών μετώπων επιτεύχθηκε μόνο στη Γαλλία και την Ισπανία, δηλαδή σε δύο χώρες όπου οι ενδοαστικές αντιθέσεις για τις διεθνείς συμμαχίες πήραν οξύτατη μορφή. Αυτό ήταν και το αναμενόμενο, βάσει των κριτηρίων που έθεσε η ΚΔ για τη συγκρότηση αντιφασιστικού μετώπου, διότι η ύπαρξη εργατικών – λαϊκών μαζών που επιθυμούσαν την πάλη με τον φασισμό, χωρίς να είναι ώριμες να απαιτήσουν την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού, σήμαινε ότι αυτές παρέμεναν εγκλωβισμένες σε αστικά κόμματα, τα οποία, ακριβώς επειδή τάσσονταν ενάντια στον φασιστικό Αξονα, ήταν πρόθυμα να προσεταιριστούν τους κομμουνιστές και το εργατικό – λαϊκό κίνημα, προκειμένου να επικρατήσουν απέναντι στους ενδοαστικούς αντιπάλους τους.
Αντίθετα, στις υπόλοιπες περιπτώσεις, όλες οι αστικές πολιτικές δυνάμεις αποδέχτηκαν ή ανέχτηκαν την κυρίαρχη αστική επιλογή, παρά τις εκκλήσεις των ΚΚ. Για παράδειγμα, το ελληνικό σύμφωνο Σοφούλη – Σκλάβαινα πετάχτηκε στον κάλαθο των αχρήστων και οι Φιλελεύθεροι έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Μεταξά. Επιπλέον, οι Σουηδοί Σοσιαλδημοκράτες θεωρούσαν τους κομμουνιστές μεγαλύτερο κίνδυνο από τους ναζί και οι Δανοί ομοϊδεάτες τους, μετά την κατάκτηση της χώρας, συμμετείχαν στην πρώτη δοσιλογική κυβέρνηση που έθεσε εκτός νόμου το ΚΚ Δανίας και προσυπέγραψε το Αντι-Κομιντέρν Σύμφωνο⁶.
Τα ιστορικά τεκμήρια αποδεικνύουν λοιπόν ότι η δράση ενός ΚΚ στο πλαίσιο ενός καπιταλιστικού καθεστώτος, ανεξάρτητα από τη μαζικότητα και την απήχησή του, δεν είναι δυνατόν να καθορίσει τη μορφή της αστικής πολιτικής εξουσίας. Αντίθετα, η αστική τάξη, όσο κατέχει την εξουσία και τα μέσα παραγωγής, είναι αυτή που θα επιλέξει την προσφορότερη για τα συμφέροντά της μορφή πολιτικής διαχείρισης.
Με αυτή την έννοια, άλλοι συκοφαντούν και άλλοι λαθεύουν όταν αποδίδουν στα ΚΚ ευθύνες για την άνοδο του φασισμού. Οχι μόνο γιατί τα «φορτώνουν» με βάρη που δεν τους αναλογούν, παραβλέποντας τις τεράστιες θυσίες των ΚΚ και της ΕΣΣΔ για την αντιμετώπιση του φασισμού, αλλά, πολύ περισσότερο, γιατί, διαχωρίζοντας τεχνητά τον φασισμό από τον καπιταλισμό, απαλλάσσουν την κάθε αστική τάξη από τις ευθύνες της για την επικράτηση των φασιστικών και δικτατορικών καθεστώτων και για τις αντιλαϊκές επιλογές τους, όπως και για τις αντίστοιχες επιλογές των λεγόμενων «δημοκρατικών» καθεστώτων.
Ωστόσο, αξίζει να δούμε και το αν η συγκρότηση των αντιφασιστικών μετώπων κατόρθωσε να αποτρέψει την επικράτηση του φασισμού.

Η περίπτωση της Γαλλίας

Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι κομμουνιστές, ευνοούμενοι από την επαναστατική θύελλα που ξεσήκωσε η Οκτωβριανή Επανάσταση, κατέκτησαν την πλειοψηφία στο συνέδριο του Σοσιαλιστικού Κόμματος (1920), το μετονόμασαν σε Κομμουνιστικό και κάλεσαν σε ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας και σε υπεράσπιση της ΕΣΣΔ⁷. Ωστόσο, δεν επικράτησαν στο συνέδριο της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργασίας⁸ και προχώρησαν στην ίδρυση της Ενοποιημένης Γενικής Συνομοσπονδίας Εργασίας⁹.
Σε αυτές τις συνθήκες, μια μερίδα της αστικής τάξης πρωτοστάτησε στη χρηματοδότηση φασιστικών οργανώσεων που χτυπούσαν το εργατικό και το κομμουνιστικό κίνημα.
Το 1922 ο ζάμπλουτος κατασκευαστής αρωμάτων Φρανσουά Κοτύ αγόρασε την εφημερίδα «Le Figaro»¹⁰, η οποία άρχισε να δημοσιεύει αντισημιτικά και αντικομμουνιστικά άρθρα¹¹. Το 1924 ιδρύθηκε από τον πρώην δημοσιογράφο της «Γαλλικής Δράσης»¹², Ζορζ Βαλουά, η μουσολινικής επιρροής «Φασκιό»¹³. Η οργάνωση υποχώρησε το 1927, όταν οι μεγάλοι επιχειρηματίες σταμάτησαν να τη στηρίζουν. Το 1924 ιδρύθηκε και η Πατριωτική Νεολαία, που χρηματοδοτούνταν από γαλλικά μονοπώλια και ευνοήθηκε από την κυβέρνηση Πουανκαρέ (1926-1927)¹⁴.
Η βασική φασιστική οργάνωση της δεκαετίας του 1930 ήταν οι «Φλεγόμενοι Σταυροί» που ίδρυσε ο συνταγματάρχης Ντε Λα Ροκ και μέχρι το 1931 χρηματοδοτούνταν από τον Κοτύ¹⁵, ο οποίος το 1933 ίδρυσε την παραστρατιωτική «Γαλλική Αλληλεγγύη»¹⁶. Πλέον, όλο και περισσότερο οι φασιστικές οργανώσεις δεν επικεντρώνονταν μόνο στην καταστολή του εργατικού κινήματος, αλλά επιδίωκαν έναν προσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής του γαλλικού κράτους σε σύμπλευση με τον φασιστικό Αξονα.
Το σύνολο των παραπάνω οργανώσεων πρωτοστάτησε στα γεγονότα της 6ης Φλεβάρη 1934, οπότε έπειτα από μακρά περίοδο αναταραχής, φιλοφασιστικές οργανώσεις επιχείρησαν να επιτεθούν στο Κοινοβούλιο¹⁷. Η αστυνομία απάντησε με πυρά, με αποτέλεσμα 15 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες¹⁸.

Η συγκρότηση του Λαϊκού Μετώπου

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, συγκροτήθηκε το Λαϊκό Μέτωπο. Το Μάρτη του 1936 επανενώθηκε η Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας με την Ενοποιημένη Γενική Συνομοσπονδία Εργασίας. Στους δύο γύρους των εκλογών (26 Απρίλη – 3 Μάη 1936), τα κόμματα του Λαϊκού Μετώπου κέρδισαν τη μεγάλη πλειοψηφία των κοινοβουλευτικών εδρών, παρότι πήραν 300.000 ψήφους λιγότερες από τους αντιπάλους τους στον πρώτο γύρο. Η διανομή των εδρών καθορίστηκε από το γαλλικό εκλογικό σύστημα των δύο γύρων, αλλά και τη στάση των υποστηρικτών του Λαϊκού Μετώπου που συγκέντρωναν τις ψήφους τους στο δεύτερο γύρο¹⁹. Ωστόσο, τα εκλογικά αποτελέσματα φανέρωναν το βάθος των αντιθέσεων στην αστική τάξη.

Ο Λέον Μπλουμ, πρωθυπουργός της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου στην Γαλλία το 1936

Το ίδιο φανέρωνε η αστική πριμοδότηση φιλοφασιστικών οργανώσεων. Οταν το καλοκαίρι του 1936 ο Ζακ Ντοριό, πρώην κομμουνιστής και δήμαρχος του Σαιντ-Ντενί, προχώρησε στη δημιουργία του Γαλλικού Λαϊκού Κόμματος, χρηματοδοτήθηκε από παρισινές τράπεζες, βιομήχανους χάλυβα, κατασκευαστές αυτοκινήτων, εξορυκτικές και κλωστοϋφαντουργικές βιομηχανίες και επιχειρηματικούς κύκλους της Μασσαλίας και του Αλγερίου²⁰. Ανάμεσα στους χρηματοδότες ήταν: Ο Πιέρ Πουσέ, ιδιοκτήτης του μονοπωλίου χάλυβα «Cartel d’ Acier» και μετέπειτα υπουργός Εσωτερικών του Βισύ²¹, ο Πολ Μπαντουίν, γενικός διευθυντής της Τράπεζας της Ινδοκίνας και μετέπειτα υπουργός Εξωτερικών του Βισύ²², ο τραπεζίτης Γκαμπριέλ Λε Ρου Λαντουρί²³. Μόνο το 1937, το Γαλλικό Λαϊκό Κόμμα χρηματοδοτήθηκε με 10 εκατομμύρια φράγκα²⁴ και έτσι στην ακμή του έφτασε να αριθμεί 100.000 ενεργά μέλη (τυπικά 300.000)²⁵.
Οι «Φλεγόμενοι Σταυροί», έπειτα από την απαγόρευσή τους από την κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου, μετονομάστηκαν σε Γαλλικό Κοινωνικό Κόμμα και συνέχιζαν να χρηματοδοτούνται από μονοπώλια, αποτελώντας ιδιαίτερα υπολογίσιμη δύναμη την περίοδο 1938-1939²⁶.
Και φυσικά, όπως η μια μερίδα της αστικής τάξης επιχειρούσε να δεσμεύσει το εργατικό – λαϊκό κίνημα μέσα από τη στήριξη στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου, η αντίπαλη μερίδα επιχείρησε να αξιοποιήσει τη στήριξη των κομμουνιστών, προκειμένου να φοβίσει αντιδραστικές και καθυστερημένες μάζες, κυρίως μικροϊδιοκτήτες της πόλης και του χωριού για το ενδεχόμενο επιβολής σοβιετικής εξουσίας. Κι αυτό παρόλο που ο Μορίς Τορέζ, Γενικός Γραμματέας του ΚΚΓ, δήλωνε ότι η ευρύτερη συμμαχία του Λαϊκού Μετώπου ήταν καθαρά αμυντική και επιδίωκε την υπεράσπιση της δημοκρατικής νομιμότητας, της εθνικής οικονομίας και του διεθνούς status quo²⁷.
Αυτό απέδειξαν και τα πεπραγμένα της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου και του ΚΚΓ.

Ο παροπλισμός

Τον Μάη και τον Ιούνη του 1936, το απεργιακό κύμα συγκλόνισε τη Γαλλία. 2.000.000 εργάτες έλαβαν μέρος σε πάνω από 12.000 απεργίες, ενώ σημειώθηκαν και καταλήψεις εργοστασίων. Οι εργοδότες αποδέχτηκαν την κυβερνητική πρόταση για συνομιλίες με τους συνδικαλιστές και τα 5 βασικά αιτήματα των απεργών έγιναν δεκτά (αναγνώριση του δικαιώματος συμμετοχής σε συνδικάτο ή ίδρυσης συνδικάτου, καθιέρωση συλλογικών διαπραγματεύσεων, συμμετοχή συνδικαλιστή στη διαχείριση του εργατικού δυναμικού, 15-17% αυξήσεις και ατιμωρησία απεργιακής δράσης). Παράλληλα, η κυβέρνηση υποσχέθηκε την καθιέρωση 40ωρης εργάσιμης βδομάδας και άδεια δύο βδομάδων με αποδοχές. Ομως, οι απεργίες και οι καταλήψεις εργοστασίων συνεχίστηκαν με ευρύτερα αιτήματα (όπως οι εθνικοποιήσεις εργοστασίων στρατηγικής σημασίας, η διάλυση των φασιστικών οργανώσεων κ.λπ.) και τότε το ΚΚΓ κάλεσε τους εργάτες να σταματήσουν την απεργία, συμβάλλοντας καθοριστικά στην επαναφορά της εργασιακής ειρήνης²⁸.
Στην πράξη οι παραχωρήσεις δεν είχαν σημαντικό αντίκρισμα, αφού οι αυξήσεις αντισταθμίστηκαν από τον πληθωρισμό και η 40ωρη βδομάδα καταργήθηκε σύντομα. Απέμεινε η άδεια μετ’ αποδοχών που θεωρήθηκε μέτρο με ελάχιστο κόστος και μεγάλο ψυχολογικό αποτέλεσμα, που τόνωνε τον γαλλικό τουρισμό²⁹. Τέλος, η συμμετοχή των συνδικάτων στη διοίκηση και το δικαίωμα ίδρυσης συνδικάτων στις συγκεκριμένες συνθήκες δεν λειτουργούσαν εναντίον των καπιταλιστικών κερδών, δεδομένης της στήριξης των κομμουνιστών και των σοσιαλδημοκρατών στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου.
Τον Ιούνη, η κυβέρνηση διέλυσε φασιστικές οργανώσεις, όπως οι «Φλεγόμενοι Σταυροί» και η «Γαλλική Αλληλεγγύη»³⁰. Ωστόσο, η αντιμετώπισή τους παρέμεινε στο νομικό – τυπικό επίπεδο. Από αυτήν την άποψη, είναι χαρακτηριστικό ένα επεισόδιο που σημειώθηκε τον Μάρτη του 1937, όταν το Γαλλικό Κοινωνικό Κόμμα αποφάσισε να πραγματοποιήσει συνάντηση στο εργατικό προάστιο Κλισύ του Παρισιού. Το τοπικό συμβούλιο ζήτησε από την κυβέρνηση την απαγόρευση της συνάντησης, αλλά αυτή αντέτεινε ότι δεν ήταν παράνομη. Τότε, οι τοπικές οργανώσεις του ΚΚΓ αλλά και τμήμα των σοσιαλδημοκρατών διοργάνωσαν αντισυγκέντρωση που δέχτηκε με εντολή του υπουργού Εσωτερικών άγρια αστυνομική επίθεση, με αποτέλεσμα τη δολοφονία 5 αντιφασιστών³¹.
Οι αστοί πολιτικοί του Λαϊκού Μετώπου δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τους αστούς πολιτικούς των φιλοφασιστικών οργανώσεων, τόσο επειδή δεν είχαν συμφέρον να συγκρουστούν ολοκληρωτικά με τμήματα του γαλλικού κεφαλαίου, όσο και γιατί εκείνη την περίοδο προωθούσαν την πολιτική κατευνασμού του φασιστικού άξονα και στροφής των ιμπεριαλιστικών τους βλέψεων προς την Ανατολή και συγκεκριμένα προς την ΕΣΣΔ.
Το ίδιο φανερώθηκε από τη συνολικότερη εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης, η οποία, όταν ξέσπασε το πραξικόπημα του Φράνκο στην Ισπανία, εισηγήθηκε την πολιτική της μη επέμβασης, που έγινε αποδεκτή και από άλλα καπιταλιστικά κράτη³². Επίσης, δεν κατοχύρωσε νομικά την παραχώρηση ασύλου σε θύματα του ναζισμού, με αποτέλεσμα πολλοί Εβραίοι, κομμουνιστές και άλλοι να μείνουν εγκλωβισμένοι στη Γερμανία³³. Μετά την ανάδειξη της κυβέρνησης Νταλαντιέ (Απρίλης 1938), σκλήρυναν ακόμα περισσότερο οι νόμοι εναντίον της μετανάστευσης, με αποτέλεσμα να μπλοκαριστούν Γερμανοί αντιφασίστες και καταδιωκόμενοι από την Ισπανία³⁴. Μάλιστα, όταν ο Φράνκο επικράτησε στην Καταλονία, οι δημοκρατικοί πολίτες και μαχητές που πέρασαν τα σύνορα κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης³⁵.
Αποκαλυπτικό είναι επίσης το γεγονός ότι η αντίδραση της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου στις ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις του φασιστικού άξονα συνδυαζόταν με την καταλήστευση των αποικιών. Χαρακτηριστικά, τον Γενάρη του 1937 η κυβέρνηση απαγόρευσε τον «Βορειοαφρικανικό Αστέρα», που πρωτοστατούσε στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των Αλγερινών στη Γαλλία. Στη συνέχεια, οι Αλγερινοί εθνικιστές, αφού διαχωρίστηκαν από τους Αλγερινούς κομμουνιστές, προχώρησαν στην ίδρυση του Κόμματος του Αλγερινού Λαού, διεκδικώντας την ανεξαρτησία της Αλγερίας. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, συνελήφθησαν οι σημαντικότεροι ηγέτες τους, ενώ ο Τορέζ (Μάρτης 1939) τάχθηκε ενάντια στην ανεξαρτησία της Αλγερίας, υποστηρίζοντας ότι οι Αλγερινοί δεν ήταν έθνος, αλλά έθνος υπό διαμόρφωση³⁶.

Η κατάρρευση

Τον Απρίλη του 1938, η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου κατέρρευσε και την πρωθυπουργία ανέλαβε ο μέχρι τότε υπουργός Πολέμου Νταλαντιέ. Η νέα κυβέρνηση στηρίχτηκε και πάλι από το ΚΚ, στο όνομα της αποσόβησης του φασιστικού κινδύνου³⁷. Ωστόσο, η πολιτική του κατευνασμού συνεχίστηκε με την υπογραφή της Συμφωνίας του Μονάχου (Σεπτέμβρης 1938), η οποία παραχωρούσε την Τσεχοσλοβακία στον Χίτλερ και στην οποία αντιτάχτηκε μόνο το ΚΚΓ³⁸.
Τελικά, μετά την υπογραφή του Συμφώνου μη επίθεσης ΕΣΣΔ – Γερμανίας (23 Αυγούστου 1939), το ΚΚ, υποστηρίζοντας ότι ο επερχόμενος πόλεμος θα έχει ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα, ήρθε σε αντίθεση με το σύνολο των αστικών δυνάμεων, ενώ από το ΚΚΓ αποχώρησαν πολλοί βουλευτές, στελέχη και μέλη του³⁹. Εναν περίπου μήνα αργότερα κηρύχτηκε παράνομο⁴⁰, παρά το γεγονός ότι νωρίτερα είχε υπερψηφίσει τις πολεμικές πιστώσεις⁴¹. Ενα πογκρόμ διώξεων και απαγόρευσης των εντύπων του ακολούθησε⁴². Μέχρι το Μάη του 1940, 6.000 ήταν οι φυλακισμένοι κομμουνιστές, ενώ 15.000 εισβολές είχαν πραγματοποιηθεί σε σπίτια κομμουνιστών ή σε γραφεία και τυπογραφεία του ΚΚΓ. Από τους 35 βουλευτές του, οι 34 (ο Τορέζ είχε διαφύγει στο εξωτερικό) καταδικάστηκαν για τη συνεργασία τους με την ΚΔ σε 5 χρόνια φυλάκισης⁴³.
Στις 5 Ιούνη 1940, τα γερμανικά στρατεύματα πραγματοποίησαν επίθεση από τη γραμμή Μαζινό έως τη Μάγχη. Στις 10 Ιούνη, η κυβέρνηση Ρενό εγκατέλειψε το Παρίσι, έχοντας χάσει τον έλεγχο, ενώ κέρδιζαν έδαφος οι αντίπαλες αστικές δυνάμεις, συσπειρωμένες γύρω από τον στρατάρχη Πετέν. Ουσιαστικά, ο γερμανικός στρατός μπήκε αμαχητί στο Παρίσι στις 14 Ιούνη, ενώ η γαλλική κυβέρνηση συνθηκολόγησε τυπικά στις 22⁴⁴. Λίγες μέρες νωρίτερα, οι κομμουνιστές είχαν ζητήσει να απελευθερωθούν και να εξοπλιστούν για να πολεμήσουν στην άμυνα του Παρισιού, αλλά η κυβέρνηση δεν αποδέχτηκε το αίτημά τους και μετά την ήττα τους παρέδωσε στους ναζί⁴⁵.
Μετά τη συνθηκολόγηση, εγκαθιδρύθηκε στις βόρειες και κεντρικές περιοχές της Γαλλίας καθεστώς κατοχής. Στο νότιο τμήμα σχηματίστηκε φιλογερμανική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Πετέν και έδρα το Βισύ. Στις 10 Ιούλη 1940, η ίδια Βουλή που είχε αναδείξει την κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου (πλην των κομμουνιστών που είχαν κηρυχτεί έκπτωτοι) υπερψήφισε τον Συνταγματικό Νόμο, που κατοχύρωνε απεριόριστες εξουσίες στον Πετέν. Κατά ψήφισαν μόλις 57 βουλευτές (από τους 544), εκ των οποίων οι 29 του Σοσιαλιστικού Κόμματος (από τους 149)⁴⁶.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, «Ο φασισμός», εκδ. «Πορεία», Αθήνα, 1975, σελ. 90.
2. Ο Τσόρτσιλ ανέφερε σε ομιλία του στη Ρώμη: «Αν ήμουν Ιταλός, είμαι σίγουρος ότι θα ήμουν ολόψυχα μαζί σας από την έναρξη της θριαμβευτικής σας πάλης ενάντια στις κτηνώδεις ορέξεις και πάθη του λενινισμού (…) Η Ιταλία έδειξε πως υπάρχει τρόπος καταπολέμησης των ανατρεπτικών δυνάμεων» (L Picknett – C. Prince – S. Prior, «War of the Windsors: A Century of Unconstitutional Monarchy», Mainstream Publishing, Edinburgh, 2002, p.78.)
3. Nigel Jones, «Mosley», Haus Publishing, London, 2004, pp. 130-133.
4. Patrick Weil, «The Sovereign Citizen», University of Pensylvania Press, Philadelphia, 2013, p. 93.
5. Serge Bernstein – Pierre Milza, «Ιστορία της Ευρώπης», τόμ. 3, Εκδόσεις «Αλεξάνδρεια», Αθήνα, 1997, σελ. 90-91.
6. Ντόναλντ Σασούν, «Εκατό χρόνια σοσιαλισμού», τόμ. Α’, εκδ. «Καστανιώτης», Αθήνα, 2001, σελ. 179-180.
7. Bernand E. Brown, «French Communism» στο George Schwab, «Eurocommunism: The Ideological and Political-Theoritical Foundations», Aldwych Press, London, 1981, pp. 87-89.
8. Susan Milner, «The Dilemmas of Internationalism», Berg Publishers, Oxford 1990, pp. 231-233.
9. Ton Van der Eyden, «Public Management of the Society», Ios Press, Amsterdam 2003, p. 282.
10. Mary McAuliffe, «When Paris Sizzled», Rowman & Littlefield Editions, New York & London, 2016, p. 128.
11. Roulhac B. Toledano – Elizabeth Z. Coty, «Francois Coty. Fragfrance, Power, Money», Pelican Publishing, Gretna 2009, p. 146.
12. Η «Γαλλική Δράση» υπήρξε πολιτική κίνηση μοναρχικών και καθολικών στα τέλη του 19ου αιώνα, που εξέδωσε ομώνυμη εφημερίδα. Βασικός ιδεολογικός της εκπρόσωπος ήταν ο Σαρλ Μορά. Στη δεκαετία του 1920, η επιρροή της περιορίστηκε εξαιτίας της καταδίκης της από τον Πάπα (Peter J. Bernandi, «Maurice Blonden, Social Catholicism & Action Francaise», The Catholic University of America, Washington, 2009, p. 209), αλλά και της ανόδου φασιστικών οργανώσεων. Παρ’ όλα αυτά, προσέφερε το ιδεολογικό – πολιτικό οπλοστάσιο σε όλες τις φασιστικές κινήσεις, ενώ ο Μορά συνεργάστηκε μαζί με άλλα στελέχη της με το καθεστώς του Βισύ.
13. Samuel Kalman, «The extreme right in interwar France», Ashgate Publishing, Hampshire & Burlington, 2008, pp. 4-5.
Ο Βαλουά, όπως και ο Μουσολίνι δεν έδινε φυλετικά χαρακτηριστικά στο φασισμό, ενώ υποστήριζε ότι «εθνικισμός + σοσιαλισμός = φασισμός» (David Renton, «Fascism. Theory and Practice», Pluto Press, London & Virginia, 1999, p. 23, 28).
14. Στάνλεϊ Πέιν, «Η ιστορία του φασισμού», εκδ. «Φιλίστωρ», Αθήνα, 2000, σελ. 412-413.
15. Samuel Kalman, «The extreme right in interwar France», Ashgate Publishing, Hampshire & Burlington, 2008, p. 7.
16. Maurice Larkin, «France since the Popular Front», Oxford University Press, Oxford & New York, 1997, p. 49.
17. Danielle Tartakowsky, «Les Manifestations de rue en France», Publications de la Sorbonne, pp. 277-284.
18. Maurice Larkin, ο.π., p. 50.
19. Ο.π., p. 51 και Ντόναλντ Σασούν, «Εκατό χρόνια σοσιαλισμού», τόμ. Α’, εκδ. «Καστανιώτης», Αθήνα, 2001, σελ. 119-120.
20. Rod Kedward, «France and the French at Modern History», The Overlook Press, Woodstock & New York, 2007, pp. 210-211.
21. Martin Evans – Emmanuel Godin, «France 1815-2003», Routledge Editions, & , 2013, p. 106.
Ο Πουσέ διαχώρισε τη θέση του από το Γαλλικό Λαϊκό Κόμμα, αλλά και συγκρούστηκε με τη γαλλική κυβέρνηση έπειτα από την υπογραφή της Συνθήκης του Μονάχου, μιας και η ναζιστική επέκταση στην Τσεχοσλοβακία έπληττε την αυτοκινητοβιομηχανία «Skoda», με την οποία βρισκόταν σε στενή συνεργασία (Jean-Baptiste Duroselle, «France and the Nazi Threat: The Collapse of French Diplomacy», Enigman Books, 2004, p. 298)
22. Eric T. Jennings, «Vichy in the Tropics. Petain’s Nation Revolution in Magadascar, Guadeloupe and Indochina», Stanford University Press, 2001, p. 139.
23. Rod Kedward, ο.π., p. 210.
24. Maurice Larkin, ο.π., p. 50.
25. Serge Bernstein – Pierre Milza, «Ιστορία της Ευρώπης», τόμ. 3, Εκδόσεις «Αλεξάνδρεια», Αθήνα, 1997, σελ. 96.
26. Στάνλεϊ Πέιν, ο.π., σελ. 416.
Ο ηγέτης του Γαλλικού Κοινωνικού Κόμματος Ντε Λα Ρόκε συνεργάστηκε στη συνέχεια για ένα μικρό διάστημα με το καθεστώς του Βισύ, αν και στη συνέχεια προσχώρησε στην αστική αντίσταση και απελάθηκε από την Γκεστάπο.
27. Ντόναλντ Σασούν, ο.π., σελ. 120.
28. Rod Kedward, ο.π., pp. 186-188.
29. Ο.π., p. 215 και Maurice Larkin, «France since the Popular Front», Oxford University Press, Oxford & New York, 1997, pp. 55, 58.
30. Rod Kedward, ο.π., p. 188.
31. Ο.π., p. 212.
32. Ο.π., pp. 204-205
33. Ο.π., pp. 190-191.
34. Ο.π., p. 217.
35. Πασιονάρια (Ντολόρες Ιμπάρουρι), «Απομνημονεύματα», τόμ. 2ος, εκδ. «Ανθολόγιο», χ.χ., χ.τ.ε., σελ. 242-243.
36. Rod Kedward, o.π., pp. 213-214.
37. Julian Jackson, «The Fall of France (The Nazi Invasion of 1940)», Oxford University Press, Oxford & New York, 2003, pp. 115-121.
38. Rod Kedward, ο.π, p. 215.
39. Lynne Taylor, «The Parti Communist Francaise and the French Resistance in the Second World War» στο Tony Judt, «Resistance and Revolution in Mediterranean Europe», Routledge Editions, London & New York 1989, pp. 53-54.
40. Thomas J. Caub, «After the Fall. German Policy in Occupied France», Oxford University Press, Oxford & New York, 2010, p. 112.
41. Lynne Taylor, ο.π, pp. 54-55.
42. William Fortesque, «The Third Republic in France 1870-1940», Routledge Editions, London 2000, p. 232.
43. Rod Kedward, ο.π., pp. 233-234.
44. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ 1939-1949», τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 14.
45. Ινστιτούτο Μαρξισμού – Λενινισμού της ΚΕ του ΚΚΣΕ, «Κομμουνιστική Διεθνής», εκδ. «Ελεύθερη Ελλάδα», χ.τ.ε., σελ. 495-496.
46. Ειδικό αφιέρωμα της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης στα 70 χρόνια από την ψηφοφορία της 10ης Ιούλη 1940 στο http://www.assemblee-nationale.fr/13/evenements/Cerenomie_quatre-vingts/index_2010.asp

Σοσιαλδημοκρατική υποκρισία για την γυναικεία (αν)ισοτιμία...

Γυναίκα εργαζόμενη σε γερμανική βιομηχανία

Από το 2016 το κρατίδιο του Βερολίνου διοικείται από την κόκκινη - κόκκινη - πράσινη συμμαχία ή γνωστή ως «βαθιά κόκκινη» συμμαχία. Μια «αριστερή» κρατιδιακή κυβέρνηση, που απαρτίζεται από το SPD (σοσιαλδημοκράτες), τη Linke (οπορτουνιστικό κόμμα, επικεφαλής του ΚΕΑ) και τους BUNDNIS 90/DIE GRUNEN (Πράσινοι).
Η συμμαχία αυτή, σύμφωνα με αστούς αναλυτές, θεωρείται ό,τι πιο αριστερό μπορεί να υπάρχει σε κρατιδιακό επίπεδο στη Γερμανία, αφού και τα τρία αυτά κόμματα προέρχονται από τον ευρύτερο «δημοκρατικό και προοδευτικό χώρο». Ως καλοί σύμμαχοι, μοίρασαν χωρίς ιδιαίτερες διαφωνίες την ...πίτα των υπουργείων, παίρνοντας μάλιστα το κάθε κόμμα το κομμάτι που ταίριαζε καλύτερα στο προφίλ του: Το SPD διοικεί π.χ. το υπουργείο Υγείας, Περίθαλψης και Ισοτιμίας, το υπουργείο Οικονομικών κ.λπ., το Linke διοικεί το υπουργείο Ενσωμάτωσης, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, το υπουργείο Πολεοδομικής Ανάπτυξης και Κατοικίας κ.λπ. ενώ οι BUNDNIS 90/DIE GRUNEN, ανάμεσα σε άλλα, διοικούν το υπουργείο Περιβάλλοντος, Συγκοινωνιών και Κλιματικής Προστασίας.

Στάχτη στα μάτια του βερολινέζικου λαού

Θέλοντας απεγνωσμένα η συμμαχία να διατηρήσει στην κοινωνία το, υποτιθέμενο, αριστερό της προφίλ, προσπαθεί να κάνει το μαύρο άσπρο και να παρουσιάσει την αντιλαϊκή πολιτική της ως την αριστερή διέξοδο για τα προβλήματα του βερολινέζικου λαού.
Κάνουν ό,τι μπορούν για να εξωραΐσουν τον καπιταλισμό προσπαθώντας να αποδείξουν ότι φταίνε οι κακοί διαχειριστές, ενώ αν πέσει στα «σωστά χέρια», δηλαδή τα δικά τους, μπορεί να λειτουργήσει καλά και προς όφελος του λαού. Με ψίχουλα και διαχειριστικές πολιτικές κοροϊδεύουν τους εργαζόμενους και τους εθίζουν στον αντικομμουνισμό και στην αποδοχή της αιωνιότητας του καπιταλισμού, στη λογική του «μικρότερου κακού».
Από τα τελευταία κατορθώματα αυτής της «κόκκινης» συμμαχίας είναι η υιοθέτηση της πρότασης των σοσιαλδημοκρατών και των οπορτουνιστών για ανακήρυξη της 8ης Μάρτη, Παγκόσμιας Μέρας της Γυναίκας, ως νέας επίσημης αργίας της πόλης. Η επιλογή αυτή όχι μόνο δεν είναι τυχαία, αλλά πατάει προφανώς (όσο κι αν αποσιωπάται) πάνω στις σοσιαλιστικές παραδόσεις των Ανατολικογερμανών, που από το 1947 τιμούσαν στην DDR τις γυναίκες με ιδιαίτερο τρόπο, όσο και στην υιοθέτηση της Μέρας αυτής από την ΕΣΣΔ ως επίσημης αργίας.
Δεν είναι περίεργο, επομένως, που αμέσως ξεχύθηκε το αντικομμουνιστικό δηλητήριο από τα αστικά ΜΜΕ: «Σταλινικές/σοβιετικές» αποφάσεις, ταύτιση του Linke με την DDR κ.λπ. Ούτε παραξενεύει βέβαια, από την άλλη, ότι το Linke, εν ριπή οφθαλμού, απάντησε στις «συκοφαντίες» με δηλώσεις αποποίησης των «αυταρχικών καθεστώτων» και υιοθέτησης προοδευτικών φεμινιστικών ιδεών.
Είναι, τουλάχιστον, προκλητική η συμπεριφορά των οπορτουνιστών και των σοσιαλδημοκρατών, που τονίζουν σε κάθε ευκαιρία το «προοδευτικό» υπόβαθρο αυτής της απόφασης, αν δούμε τη συζήτηση που προηγήθηκε της απόφασης αυτής. Να σημειωθεί ότι το Βερολίνο έχει παράδοση στην αθεΐα, αφού επίσημα το 55% των Βερολινέζων είναι άθεοι ή χωρίς θρησκεία, σε αντίθεση με άλλα κρατίδια όπως της Βαυαρίας (70% καθολικοί, 18% προτεστάντες).
Στην κατεύθυνση, λοιπόν, της εξίσωσης των αργιών παγγερμανικά, η «αριστερή» κυβέρνηση του Βερολίνου ξεκίνησε να συζητάει πιθανές ημερομηνίες. Στο τραπέζι άρχισαν να πέφτουν βροχή οι προτάσεις με αντικομμουνιστικό περιεχόμενο, όπως η 9η Νοέμβρη (μέρα της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου), η 17η Ιούνη (ως μέρα της «αντίστασης», με αφορμή την απόπειρα αντεπανάστασης στην DDR το 1953), αλλά και ημερομηνίες όπως η 18η Μάρτη (μέρα της Επανάστασης του 1848), η 8η Μάη (ως μέρα της απελευθέρωσης από τους εθνικοσοσιαλιστές), η 31η Οκτώβρη (μέρα της Μεταρρύθμισης του Λούθηρου), κ.λπ. Παράλληλα, οι Χριστιανοδημοκράτες «εμπλούτισαν» τη συζήτηση με μια πρόταση για εκ περιτροπής αργίες... που θα εναλλάσσονται από χρονιά σε χρονιά.
Ο κατήφορός τους δεν έχει πάτο, αφού οι δηλώσεις τους μετά την υιοθέτηση της αργίας νουθετούν το λαό και ειδικά τις γυναίκες: Με το SPD να το βλέπει ως «ένδειξη της παραπέρα πορείας εξίσωσης των δικαιωμάτων μεταξύ ανδρών και γυναικών», το Linke να κάνει λόγο για «μέρα που πρέπει να μας θυμίζει την αδικία απέναντι στις γυναίκες» και με τους Πράσινους να ισχυρίζονται ότι «δεν θα είναι μια γιορτή, αλλά μέρα αγώνα». Από την άλλη, ο αντιπρόσωπος της Ενωσης Επιχειρηματιών του Βερολίνου - Βρανδεμβούργο, κυνικά μίλησε για χασούρα 160 εκατομμυρίων ευρώ από το Βερολίνο.
Κρύβουν καλά, και οι μεν, και οι δε, τις τεράστιες διαφορές με τις σοσιαλιστικές χώρες, στις οποίες δεν υπήρχε καπιταλιστική εκμετάλλευση και καταπίεση. Η γυναίκα στηριζόταν σε όλες εκείνες τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές προϋποθέσεις για να συμμετέχει ισότιμα με τον άνδρα στην κοινωνική εργασία και στην κοινωνική δράση.
Οχι μόνο προσπαθούσαν να πολεμήσουν τις αναχρονιστικές συνήθειες και παραδόσεις των προηγούμενων εκμεταλλευτικών συστημάτων, αλλά ανέπτυξαν κοινωνικές υποδομές προστασίας της μητρότητας και της οικογένειας, δίνοντάς της τη δυνατότητα να έχει ελεύθερο χρόνο και να ασχοληθεί με τα κοινά που δεν περιοριζόταν μία μέρα το χρόνο, στις 8 Μάρτη.

Η πραγματικότητα για τις Βερολινέζες

Ρίχνοντας μια ματιά στις Βερολινέζες εργαζόμενες, εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί τη θρασύτητα και την ειρωνεία της απόφασης αυτής. Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους: 37% των γυναικών δουλεύουν με ημιαπασχόληση, με το ποσοστό να εκτοξεύεται στο 45% για τις γυναίκες με μεταναστευτικό υπόβαθρο, φωτίζοντας το γεγονός ότι οι μετανάστριες αποτελούν το πιο βαθιά εκμεταλλευόμενο και καταπιεσμένο κομμάτι της εργατικής τάξης.
Το 70% των γυναικών που δουλεύουν με τέτοιες εργασιακές σχέσεις, έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς μια θέση μαθητείας, που όμως δεν τους βοήθησε στην εξασφάλιση μιας θέσης πλήρους εργασίας, σε αντίθεση με όσα προπαγανδίζει η «αριστερή» κυβέρνηση στα σχολεία και ειδικά στις νέες κοπέλες.
Οι τομείς στους οποίους απασχολούνται κυρίως οι γυναίκες είναι η Υγεία, η Κοινωνική Πρόνοια, η προσχολική φύλαξη και η Εκπαίδευση, με τα συμβόλαια απασχόλησης λιγότερο από 10 ώρες εβδομαδιαία να αγγίζουν το 58%, ειδικά στον κλάδο της κατ' οίκον περίθαλψης. Ο κανόνας που επικρατεί στην πόλη είναι ότι όσο λιγότερες είναι οι ώρες εργασίας, τόσο μεγαλύτερο το ποσοστό γυναικείας εργασίας στον κλάδο. Ενώ μόλις το 24% των γυναικών με παιδιά έχουν μια πλήρη θέση εργασίας.
Σε πείσμα των καιρών όμως και σε αντίθεση με την επιχειρηματολογία που χρησιμοποιούν οι σοσιαλδημοκράτες ότι, δηλαδή, η ημιαπασχόληση βολεύει τη γυναίκα, γιατί μπορεί να συνδυάζει τάχα την καριέρα με την οικογένεια, οι στατιστικές τούς διαψεύδουν πανηγυρικά.
Το 15% των γυναικών που δουλεύουν με ημιαπασχόληση θα επιθυμούσαν πλήρη θέση, αλλά δεν τους δίνεται αυτή η δυνατότητα. Το 14% θεωρεί ότι η ημιαπασχόληση είναι ο μόνος τρόπος για να αποκτήσει παραπέρα μόρφωση και να βρει στο μέλλον μια δουλειά πλήρους εργασίας! 19,3% είναι αναγκασμένες, λόγω των παιδιών ή ανθρώπων με αναπηρία στην οικογένεια, να δουλεύουν με ημιαπασχόληση, ενώ οι υπόλοιπες δεν μπορούν για λόγους υγείας. Γίνεται φανερό ότι οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις δεν είναι ζήτημα ατομικής επιλογής της γυναίκας, όπως παρουσιάζεται. Είναι πλευρά των αναγκαίων καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων για να διαχειριστούν τις οξυμένες συνέπειες από την επέκταση της μισθωτής εργασίας στις γυναίκες, σε συνθήκες που συρρικνώνονται και εμπορευματοποιούνται οι κοινωνικές υποδομές στήριξης της μητρότητας, της οικογένειας.

Διαχειριστική πολιτική του μικρότερου κακού...

Την ίδια στιγμή, στο Βερολίνο το πρόβλημα με τις θέσεις σε παιδικούς σταθμούς είναι εκρηκτικό, αφού λείπουν τουλάχιστον 3.000 θέσεις... Η «λύση» που προτείνει η «αριστερή» κυβέρνηση, είναι να πάρει «προσωρινά» κάθε παιδαγωγός άλλο ένα παιδί στην ευθύνη του, όταν το σύστημα είναι ήδη στα όριά του, σύμφωνα με την αντιπρόσωπο των παιδαγωγών στους παιδικούς σταθμούς.
Πρόκειται για μέτρα και κατευθύνσεις που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη από τη σύγχρονη ανάγκη για αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν φροντίδα και προσχολική αγωγή για όλα τα βρέφη και νήπια, για την ολόπλευρη ψυχοσωματική, διανοητική, κοινωνική τους ανάπτυξη.
Τέλος, η «βαθιά κόκκινη συμμαχία» στο θέμα της εκτόξευσης των ενοικίων στο Βερολίνο, που αυξήθηκαν μέχρι και 150% μόλις τα τελευταία τρία χρόνια, έρχεται να δώσει «σιροπάκι», «υποχρεώνοντας» τον ιδιοκτήτη να ενημερώνει προκαταβολικά τον ενοικιαστή στο συμβόλαιο για τις πιθανές αυξήσεις!!!
Η Linke, από την άλλη, υπόσχεται φρενάρισμα και έλεγχο στα ενοίκια (λες και μπορείς να πεις στον ιδιοκτήτη πόσο θα νοικιάσει την περιουσία του) και προτείνει να επιτρέπονται αυξήσεις μόνο εφόσον έχει γίνει ανακαίνιση στο σπίτι (από καιρό, όμως, γνώριμο τέχνασμα των κατασκευαστικών και μεσιτικών γραφείων, για να κάνουν εξώσεις και να αυξάνουν τα ενοικιαστήρια).
Γίνεται ξεκάθαρο, επομένως, ότι όσο «αριστερή» ή «κόκκινη» κι αν θέλει να λέγεται μια συμμαχία, το ζήτημα είναι οι πράξεις της... Κι αυτές δεν λένε ποτέ ψέματα! Η κατάσταση στο Βερολίνο, όπως και στην Ελλάδα με τον ΣΥΡΙΖΑ, συνεχώς χειροτερεύει για το λαό. Κάποια λίγα ψίχουλα είναι στάχτη στα μάτια, ενώ η ουσία παραμένει η ίδια: Πρόκειται για πολιτικές δυνάμεις ταγμένες ενάντια στο λαό και στις ανάγκες του.
Οι εργαζόμενοι μπορούν πλέον να βγάλουν τα αναγκαία συμπεράσματα, να δούνε την πραγματική εναλλακτική. Η μόνη διέξοδος για τους λαούς, για τους εργαζόμενους όλου του κόσμου, και της Γερμανίας, είναι η πάλη για την κάλυψη των σύγχρονων αναγκών μας για να ανοίξουν ελπιδοφόροι δρόμοι για την ισοτιμία και τη χειραφέτηση της γυναίκας.
Στην κατεύθυνση αυτή οργανώνουν τη δράση τους και οι Επιτροπές Αγώνα στη Γερμανία, σε κάθε εργασιακό χώρο, σε κάθε πόλη, σε κάθε γειτονιά. Μια αργία παραπάνω στο Βερολίνο σίγουρα θα τις διευκολύνει!

ΖΩΟΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΣΩ ΦΑΣΜΑΤΟΜΕΤΡΙΑΣ ΜΑΖΑΣ

Νέα τεχνική ταυτοποίησης θραυσμάτων οστών αποκαλύπτει τις σχέσεις σύγχρονου ανθρώπου, Νεάντερταλ και Ντενίσοβαν

Οι αρχαιολόγοι επί το έργον στη σπηλιά Ντενίσοβα της Σιβηρίας. Ανάμεσά τους οι Τόμας Χάιαμ και Κατερίνα Δούκα

Η σπηλιά Ντενίσοβα, στους πρόποδες των ορέων Αλτάι νοτιοανατολικά του Νοβοσιμπίρσκ, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας εξελισσόμενης επιστημονικής επανάστασης στην κατανόηση του πώς συμπεριφέρθηκαν και αλληλεπίδρασαν οι πρόγονοί μας στην παλαιολιθική εποχή. Το είδος μας, ο άνθρωπος ο σοφός (Homo sapiens), εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Οταν άρχισε να εξαπλώνεται στην Ευρώπη και την Ασία συνάντησε άλλα είδη του ανθρώπινου γένους, όπως οι Νεάντερταλ, και μοιράστηκε τον πλανήτη μαζί τους επί δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν αυτά τα αρχαϊκά είδη εξαφανιστούν. Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι τα ανθρώπινα είδη συναντήθηκαν, επειδή οι σημερινοί άνθρωποι έχουν ένα μικρό ποσοστό DNA προερχόμενο από τους εξαφανισμένους συγγενείς μας, αποτέλεσμα της γενετικής διασταύρωσης ανάμεσα στον πρώιμο Homo sapiens και μέλη των άλλων ανθρώπινων ειδών. Εκείνο που δεν γνωρίζουμε είναι πού συναντήθηκαν, πόσο συχνά διασταυρώθηκαν γενετικά και πώς μπορεί να επηρέασε το ένα είδος το άλλο πολιτιστικά.

Θραύσματα ατάκτως ερριμμένα

Υπάρχουν αρκετές σημαντικές αρχαιολογικές ανασκαφές σχετιζόμενες με αυτήν τη μεταβατική περίοδο, που περιέχουν πέτρινα εργαλεία και άλλα τεχνουργήματα. Ομως πολλά από αυτά τα σημεία, συμπεριλαμβανόμενης της Ντενίσοβα, δεν έχουν ανθρώπινα απολιθώματα αρκετά πλήρη, ώστε να ταξινομηθούν σε κάποιο συγκεκριμένο είδος, με βάση τα φυσικά χαρακτηριστικά τους. Αυτή η απουσία παρεμποδίζει την ικανότητα των επιστημόνων να προσδιορίσουν ποιο είδος έκανε τι και πότε.

Μικροθραύσματα απολιθωμένων οστών. Πριν την τεχνική ZooMS η αναζήτηση εκείνων που προέρχονται από είδη του ανθρώπινου γένους ήταν σαν να ψάχνεις «βελόνα στ' άχυρα»

Τώρα μια τεχνική για την ταυτοποίηση αρχαίων θραυσμάτων οστών, γνωστή ως ζωοαρχαιολογία μέσω φασματομετρίας μάζας (ZooMS), επιτρέπει επιτέλους στους ερευνητές να αρχίσουν να απαντούν σε αυτά τα μακρόχρονα ερωτήματα. Αναλύοντας την πρωτεΐνη του κολλαγόνου που διατηρείται μέσα σε αυτά τα κατά τ' άλλα αδιάφορα κομματάκια οστών, μπορούν να εντοπίσουν εκείνα που προέρχονται από την οικογένεια των ανθρώπων και των μεγάλων πιθήκων και στη συνέχεια να προσπαθήσουν να ανακτήσουν DNA από αυτά τα δείγματα. Με τον τρόπο αυτό μπορούν να ανακαλύψουν το είδος στο οποίο ανήκε το θραύσμα οστού, αν ήταν Νεάντερταλ, άνθρωπος ο σοφός ή κάτι άλλο. Μπορούν επιπλέον να κάνουν ελέγχους για να προσδιορίσουν την ηλικία των θραυσμάτων.

Μέθοδος

Ο απευθείας προσδιορισμός της ηλικίας των θραυσμάτων είναι μια καταστροφική διαδικασία. Ενα μέρος του οστού πρέπει να θυσιαστεί για να γίνει η ανάλυση. Οι έφοροι των μουσείων δεν είναι πρόθυμοι να υποβάλουν πιο ολοκληρωμένα οστά σε τέτοια ανάλυση. Αλλά δεν έχουν καμιά αναστολή όταν πρόκειται για θρύψαλα οστών.
Η δυνατότητα προσδιορισμού της ηλικίας απολιθωμάτων που βρίσκονται μαζί με τεχνουργήματα, είναι πολύτιμη για σημεία όπως η Ντενίσοβα και άλλες ανασκαφές, που οι επιστήμονες ξέρουν ότι ήταν κατάλυμα πολλών ανθρώπινων ειδών στο παρελθόν. Πολλοί ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι τα συμβολικά και διακοσμητικά τεχνουργήματα που θυμίζουν τις σύγχρονες αντιληπτικές ικανότητες του ανθρώπου, οφείλονται αποκλειστικά στον Homo sapiens. Αλλοι όμως εκτιμούν ότι οι Νεάντερταλ και άλλα ανθρώπινα είδη επίσης κατασκεύαζαν τέτοια αντικείμενα και ίσως μετέφεραν μερικές από τις ικανότητες και τις παραδόσεις τους στον άνθρωπο τον σοφό, όταν συναντήθηκαν. Η ικανότητα ταυτοποίησης και χρονολόγησης των θραυσμάτων οστών σημαίνει ότι οι ερευνητές μπορούν να αρχίσουν να συνθέτουν το χρονολόγιο αυτών των τοποθεσιών με πολύ μεγαλύτερη λεπτομέρεια και να φωτίσουν ένα κρίσιμο κεφάλαιο της ανθρώπινης προϊστορίας.

Διασταύρωση

Το θραύσμα οστού από τη σπηλιά Ντενίσοβα που αποδείχτηκε ότι ανήκε σε κορίτσι με μητέρα Νεάντερνταλ και πατέρα Ντενίσοβαν

Οι ανασκαφές στη σπηλιά Ντενίσοβα άρχισαν τη δεκαετία του 1980 από Σοβιετικούς αρχαιολόγους. Η τοποθεσία έγινε, όμως, γνωστή διεθνώς το 2010, όταν επιστήμονες στο Ινστιτούτο Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ στη Λειψία της Γερμανίας ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα της γενετικής ανάλυσης ενός οστού που βρήκαν στην Ντενίσοβα το 2008. Το DNA από το απολίθωμα, που ήταν κομμάτι οστού δακτύλου, αποκάλυψε ένα άγνωστο έως τότε είδος ανθρώπου, που ήταν το ίδιο κοντινό στους Νεάντερταλ, όπως και ο σύγχρονος άνθρωπος. Το οστό ανήκε σε ένα μικρό κορίτσι, μέλος μιας ανθρώπινης ομάδας, στην οποία οι επιστήμονες αναφέρονται σήμερα με το όνομα Ντενίσοβαν. Από τότε μέχρι σήμερα, αρκετά άλλα οστά και δόντια ανθρώπων έχουν ανακαλυφθεί στα θρύψαλα από τις ανασκαφές, πολλά από τα οποία ανήκουν σε Ντενίσοβαν και άλλα σε Νεάντερταλ.
Γνωρίζουμε σήμερα από γενετικές αναλύσεις ότι οι Νεάντερταλ και οι Homo sapiens διασταυρώθηκαν τουλάχιστον τρεις φορές τα τελευταία 100.000 χρόνια και ότι αναμείχθηκαν και Νεάντερταλ με Ντενίσοβαν και Homo sapiens με Ντενίσοβαν. Ως αποτέλεσμα, η αντίληψη που υπήρχε από παλιά ότι ο άνθρωπος ο σοφός εξαπλώθηκε από την Αφρική και εξάλειψε τα άλλα είδη του ανθρώπινου γένους, μέσα σε μια στιγμή έδωσε τη θέση της σε ένα πιο περίπλοκο σενάριο, αλληλοδιασταύρωσης και ανταλλαγής γονιδίων ανάμεσα στα είδη.

Η «βελόνα στα άχυρα»

Ο Τόμας Χάιαμ, του πανεπιστημίου της Οξφόρδης και η Κατερίνα Δούκα, του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ ξεκίνησαν να ασχολούνται πριν από έξι χρόνια με το πρόβλημα της χρονολόγησης των κομματιών οστών της Ντενίσοβα. Τα 135.000 κομμάτια οστών που έχουν ανασκαφεί από το 2008 έως σήμερα στην Ντενίσοβα είναι ιδιαίτερα μικροσκοπικά, καθώς η σπηλιά διαχρονικά ήταν και χώρος όπου φώλιαζαν διάφοροι θηρευτές, κυρίως ύαινες, οι οποίοι μασούσαν τα κόκαλα που έβρισκαν. Ετσι το 95% των θραυσμάτων ήταν πρακτικά άχρηστο για σκοπούς ταξινόμησης. Αντίθετα το DNA που παρέμενε στα οστά ήταν σε πολύ καλή κατάσταση εξαιτίας της σταθερής και μόνιμα υπό το μηδέν θερμοκρασίας στη σιβηριανή σπηλιά. Και τα δύο πληρέστερα γονιδιώματα προϊστορικών ανθρώπων που έχουν ανακτηθεί προέρχονται από θραύσματα οστών της Ντενίσοβα. Το να βρεθούν τα θραύσματα που προέρχονται από ανθρώπους, μέσα στο πλήθος των κομματιών οστών, ήταν σαν να ψάχνει κανείς «βελόνα στ' άχυρα». Εκεί ήταν που οι δύο ερευνητές και οι ομάδες τους εφάρμοσαν με επιτυχία την τεχνική της ζωοαρχαιολογίας μέσω φασματομετρίας μάζας. Πολλά θραύσματα ανθρώπινων οστών θα έμενα ίσως για πάντα αταυτοποίητα στην αφάνεια, αν δεν υπήρχε η ZooMS.

Η πρώτη παρτίδα θραυσμάτων αποδείχτηκε ότι περιείχε οστά από μαμούθ, ύαινες, άλογα, ταράνδους, μαλλιαρούς ρινόκερους, όλα τα είδη ζώων της εποχής των παγετώνων, αλλά τίποτα από το ανθρώπινο γένος. Η δεύτερη παρτίδα έκρυβε την ανακάλυψη, υπό τη μορφή του δείγματος DC1227, που αποδείχτηκε ότι ανήκε σε 13χρονο κορίτσι, που έζησε πριν από 90.000 έως 100.000 χρόνια και είχε μητέρα Νεάντερταλ και πατέρα Ντενίσοβαν.
Αλλη επιστημονική ομάδα, εφαρμόζοντας την τεχνική ZooMS στα ευρήματα από το Grotte du Renne στη Βουργουνδία της Γαλλίας, επιβεβαίωσε ότι τα 28 θραύσματα οστών Νεάντερταλ, που εντοπίστηκαν, βρίσκονται στο ίδιο στρώμα με εξελιγμένα εργαλεία και διακοσμητικά τεχνουργήματα, άρα οι Νεάντερταλ ήταν οι κατασκευαστές τους και όχι οι Homo sapiens.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

ΝΙΚΟΣ ΚΑΤΗΦΟΡΗΣ (1903 - 1967)

«Γράφω, για να αλλάξω τον κόσμο»...

Ο Νίκος Κατηφόρης γεννήθηκε στον Αγιο Πέτρο Λευκάδας το 1903. Αφού τελείωσε το Δημοτικό και το Ελληνικό Σχολείο, το 1918 φοιτά στο Γυμνάσιο της Λευκάδας, όπου έρχεται σε επαφή με τη σοσιαλιστική κίνηση. Στη συνέχεια πηγαίνει στην Αθήνα, όπου σπουδάζει νομικά και ήδη το 1921, μπολιασμένος πια με τα ιδανικά του σοσιαλισμού - κομμουνισμού, ξεκινάει αγωνιστική δράση. Οπως ο ίδιος απομνημονεύει, «μαζί με τον Φίτσο, τον Βιτσιώρη, τον Τσουκαλά, τον Καρούσο, τον Γονή κ.ά. και με τις οδηγίες του Πικρού κάναμε την πρώτη επιστημονική επίθεση στη Νομική Σχολή κατά του καθηγητή μας της Πολιτικής Οικονομίας Μ. Γουναράκη και μαζί του πήραμε το "βάπτισμα του πυρός».¹
Από το 1927 θα ασκήσει το δικηγορικό επάγγελμα στην Αθήνα, ενώ το 1930 θα παντρευτεί τη φιλόλογο Ειρήνη Βενιζέλου, με την οποία θα κάνουν δύο παιδιά, το Γιώργο και τη Ράνια.
Στις 28.11.1930 έγινε στο Στρατοδικείο Ιωαννίνων η δίκη των εφτά φαντάρων του μαρτυρικού Καλπακίου. Η καταδικαστική για τους κομμουνιστές στρατιώτες απόφαση ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών. Ανάμεσα στις σημαντικές προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών που ύψωσαν φωνή διαμαρτυρίας υπήρξε και ο Νίκος Κατηφόρης.
Εδρασε στον συνδικαλιστικό τομέα των λογοτεχνών ως γενικός γραμματέας της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων (1946 - 1953) και μέλος του ΔΣ της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών (1950 - 1967).
Πέθανε σχετικά πρόωρα στις 30.3.1967 στην Αθήνα, ενώ νοσηλευόταν στο Δημοτικό Νοσοκομείο. Πιο πριν είχε μεταβεί για νοσηλεία στις σοσιαλιστικές χώρες.
Σε τιμητική εκδήλωση που έγινε για τον συγγραφέα στην Αθήνα, στις 8.3.2002, η κόρη του στον σύντομο χαιρετισμό της ανέφερε και τα εξής: «Μα γιατί, μπαμπά, γράφεις συνεχώς; Τον ρωτούσα. Γράφω, για να αλλάξω τον κόσμο, μου απαντούσε με ένα περίεργο χαμόγελο στα χείλη, με μια έξαρση στο βλέμμα».²

Συνεργάτης περιοδικών και εφημερίδων

Δημοσίευσε λογοτεχνικά κείμενα και κριτικά δοκίμια σε διάφορα περιοδικά του Μεσοπολέμου, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν οι «Νέοι Πρωτοπόροι» (1931 - 1936), στη συντακτική ομάδα των οποίων ανήκε για ένα διάστημα. Από το 1924, διαδεχόμενος στη στήλη του χρονογραφήματος τον Κώστα Παρορίτη, συνεργάστηκε με τον «Ριζοσπάστη».
Για μια περίπου δεκαετία, κινούμενος ανάμεσα στη λογοτεχνία και τη δημοσιογραφία, προσπαθεί με τα χρονογραφήματά του να εκλαϊκεύσει θέσεις του ΚΚΕ, αντλώντας υλικό από την καθημερινή ζωή και αξιοποιώντας την επικαιρότητα. Ορισμένα από τα βασικά θέματα που τον απασχολούν είναι οι άθλιες συνθήκες ζωής της εργατικής τάξης και των ξωμάχων, το γυναικείο ζήτημα, η πατριδοκαπηλία και ο μιλιταρισμός του αστικού κράτους, οι μηχανισμοί καταπίεσης, χειραγώγησης και καταστολής που χρησιμοποιεί.
Οπως είναι φυσικό, στα κείμενά του αυτά τον απασχολούν και οι μεγάλοι εργατικοί - λαϊκοί αγώνες της περιόδου. Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση βρίσκεται anteportas και η «κοινωνική σταθερότητα», την οποία διακηρύσσουν και εφαρμόζουν στην Ελλάδα από το Δεκέμβρη του 1926 οι αστικές κυβερνήσεις, βρίσκει απέναντί της τον εργαζόμενο λαό, που το 1927 αλλά και στη συνέχεια πραγματοποιεί μεγάλες απεργιακές και άλλες αγωνιστικές κινητοποιήσεις.
Το χρονογράφημα του Κατηφόρη στον «Ριζοσπάστη», με τον τίτλο «Απεργία», στις 26.1.1928, γράφει χαρακτηριστικά: «Οπού πεθάνει με πολλούς, λέει ο λόγος, το χάρο δε φοβάται. (...) Βέβαια, η απεργία δεν είναι θάνατος. Είναι όμως αγώνας, είναι πάλη, είναι η οξύτερη μορφή της νόμιμης άμυνας των εργατών αντίκρυ στην επίθεση της μπουρζουαζίας».

Η «πρόσληψη» του έργου του και επιδράσεις

Ο Νίκος Κατηφόρης ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη του πεζού λόγου (διήγημα, μυθιστόρημα, χρονογράφημα, κριτικό δοκίμιο) και με το θέατρο. Το έργο του όμως δεν έχει μελετηθεί και δεν έχει αξιολογηθεί επαρκώς. Οι αναφορές στις Ιστορίες της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας είναι ανεπαρκείς, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι οι Κ. Θ. Δημαράς, Λ. Πολίτης, M. Vitti και R. Beaton δεν αναφέρουν στα οικεία τους έργα ούτε καν το όνομά του.
Το έργο του Κατηφόρη δέχτηκε επιδράσεις από την πρόσφατη τότε νεοελληνική παράδοση, τους πρωτοπόρους σοσιαλιστές Κωνσταντίνο Θεοτόκη και Κώστα Χατζόπουλο, αλλά και από τον Κ. Παρορίτη και ιδίως τον Δημοσθένη Βουτυρά. Επίσης, επηρεάστηκε δημιουργικά από τη ρωσική και σκανδιναβική λογοτεχνία.

Πότε πρωτοπαρουσιάζεται στη λογοτεχνία

Πρωτοεμφανίστηκε στο περιοδικό «Η Διάπλασις των Παίδων» το 1913, η πρώτη του όμως ουσιαστικά εμφάνιση στα νεοελληνικά Γράμματα έγινε με τη δημοσίευση του αντιπολεμικού διηγήματος «Ειρήνη» στον «Νουμά» στις 19.9.1920, στον απόηχο δηλαδή της Συνθήκης των Σεβρών. Το πρώτο βιβλίο του, με τίτλο «Τραβώντας στην τρέλα», εκδόθηκε το 1922. Πρόκειται για συλλογή δύο διηγημάτων, η οποία περιλαμβάνει ένα ομώνυμο διήγημα και ένα ακόμη με τίτλο «Οι καμπάνες του φόβου». Ο Γ. Τσουκαλάς, που υπογράφει τον πρόλογο του μικρού αυτού τόμου, σημειώνει ανάμεσα σε άλλα τα εξής: «Αν ο τεχνίτης πρέπει να είναι ο αντίλαλος, η απήχησις της κοινωνίας, ανάμεσα στην οποία ζει, μπορούμε να πούμε αδιστάκτως, ότι ο κ. Κατηφόρης επέτυχε στο έργο του»³, ενώ ο Γ. Κορδάτος έγραψε γι' αυτό επαινετική κριτική στον «Ριζοσπάστη».

«Το ανοιχτό παράθυρο» (1926)

Η δεύτερη σειρά διηγημάτων του Κατηφόρη κυκλοφόρησε το 1926. Οι οδυνηρές συνέπειες του δεκαετούς πολέμου (Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος, Μικρασιατική Εκστρατεία), η φτώχεια και η εξαθλίωση που τον διαδέχτηκαν, δίνονται με ρεαλισμό και κάποια «λαογραφική» διάθεση στο διήγημα «Ερμο κούτσουρο», ενώ το διήγημα «Η νέα Μαγδαληνή», γραμμένο με πικρό χιούμορ και σατιρική διάθεση, ονοματίζει στον τίτλο του μια γαϊδουρίτσα που «αντικαθιστά» στη ζωή του κεντρικού ήρωα την πρόωρα και άδικα χαμένη γυναίκα του, που πέθανε όταν γεννούσε το μοναχοπαίδι τους.

«Οσο κρατάει το σκοτάδι» (1929)

Με αυτό το βιβλίο, το οποίο τυπώθηκε και κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά που ψηφίστηκε στην Ελλάδα το αντικομμουνιστικό «Ιδιώνυμο» αλλά και ξέσπασε η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, ο Κατηφόρης εισέρχεται σε ένα πιο ώριμο στάδιο της πεζογραφικής του πορείας. Ο τίτλος του αρθρώνεται από μιαν ανανταπόδοτη δευτερεύουσα χρονική πρόταση που στο θέμα της ενσωματώνει - άμεσα δηλωμένο κατά το ένα σκέλος - ένα συνηθισμένο εκφραστικό σχήμα της πρώτης μεσοπολεμικής δεκαετίας, την αντίθεση «σκοτάδι - φως», αφού συγχρόνως υπαινίσσεται με έμμεσο τρόπο τις κοσμοϊστορικές και νωπές τότε αλλαγές που συντελούνταν με την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση και την επίδρασή της στην εργατική τάξη της Ελλάδας και όλου του κόσμου.
Υπονοεί, επίσης, τη γνώση που τεκμηριώνει η μαρξιστική επιστήμη ότι το σκοτάδι, δηλαδή η βάρβαρη και απάνθρωπη εκμεταλλευτική κοινωνία, είναι προσωρινό, αφού η αντικατάσταση του καπιταλισμού από τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό είναι διαλεκτικά και νομοτελειακά αναπόφευκτη. Οπως όμως και στον τίτλο, έτσι και στα περιεχόμενα πεζογραφήματα, ο Κατηφόρης δεν προτείνει άμεσα λύσεις ούτε αποκαλύπτει με σαφήνεια την ταυτότητα του ταξικού δυνάστη, παρόλο που περιγράφει καταστάσεις και προβλήματα των ανθρώπων της ελληνικής μεσοπολεμικής κοινωνίας με έντονη δραματικότητα, ψυχογραφική δύναμη και ευθύβολο ρεαλισμό. Για το «Οσο κρατάει το σκοτάδι», το οποίο έτυχε γενικά θετικής υποδοχής από την κριτική, έγραψαν - μεταξύ άλλων - ο Γ. Κοτζιούλας, ο Ν. Λαπαθιώτης, ο Κ. Παρορίτης, ο Αντ. Τραυλαντώνης, ο Στ. Τσακίρης, ο Π. Χάρης κ.ά.

Τα μεσοπολεμικά του μυθιστορήματα

Το πρώτο μισό της επόμενης δεκαετίας απασχόλησαν τον Κατηφόρη πιο μεγάλες συνθέσεις. Το 1930 έγραψε και εξέδωσε το μυθιστόρημα «Η πιάτσα», όπου πρωταγωνιστεί μια νεαρή γυναίκα βίαια προλεταριοποιημένη. Στην «πιάτσα», δηλαδή στην καπιταλιστική κοινωνία, ακόμη και οι πιο στενές συγγενικές σχέσεις γίνονται σχέσεις αγοραπωλησίας, ενώ σε όλες γενικά τις ανθρώπινες σχέσεις κυριαρχούν η ψευτιά και η συμβατικότητα.
Το 1935 κυκλοφόρησε το δεύτερο μυθιστόρημά του, «Η διχτατορία του Σατανά». Με αυτό το μυθιστόρημα, παρά τις καλοπροαίρετα αρνητικές κριτικές του Τ. Αγρα και της Αλ. Αλαφούζου - από διαφορετική σκοπιά καθεμιά -, ο Κατηφόρης προλέγει και προβλέπει τόσο το τεταρτοαυγουστιανό ιδεολόγημα του «γ΄ ελληνοχριστιανικού πολιτισμού» και τον αντικομμουνιστικό διωγμό που θα εξαπολύσει η μεταξική δικτατορία, όσο και τη φρίκη και τον τρόμο που θα σκορπίσουν τα επόμενα χρόνια σε όλη πια την Ευρώπη ο ναζισμός και ο φασισμός. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι η δικτατορία της 4ης Αυγούστου απαγόρευσε την κυκλοφορία του, ενώ όσα αντίτυπα βρέθηκαν στα βιβλιοπωλεία κατασχέθηκαν και κάηκαν, όπως συνηθιζόταν τότε από τους χιτλεροφασίστες και τους εγχώριους θαυμαστές τους.
Παρόλο που το παρόν άρθρο ασχολήθηκε κυρίως με το μεσοπολεμικό έργο του Κατηφόρη, αξίζει να σημειώσουμε ότι σημαντικό είναι το έργο του τόσο κατά τη δεκαετία του '40 όσο και στη συνέχεια. Ορισμένα από τα έργα του διαβάστηκαν και αγαπήθηκαν ιδιαίτερα: «Ο Αρχοντας κι άλλα διηγήματα» (1945), «Οταν εσκάβαμε τον ουρανό» (μυθιστόρημα, 1964), «Ο Καρχαρίας και τα εννέα κύματα» (μυθιστόρημα, 1965), «Οι Φασουλήδες» (θεατρικό, 1945), «Ο Φωτεινός» (θεατρική διασκευή του ομώνυμου ποιήματος του Αρ. Βαλαωρίτη, 1959) κ.ά.

Η ενασχόλησή του με το θέατρο

Ο Κατηφόρης πρωτοεμφανίστηκε ως θεατρικός συγγραφέας το 1931 με τη σάτιρα «Οι λύκοι και τα πρόβατα», όπου διακωμωδείται η τρομοκρατία της τότε αστικής δημοκρατίας. Το έργο αυτό θα ανεβαζόταν σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη από το «Προλεταριακό Θέατρο», όμως ο αστυνομικός διευθυντής, αν και το έργο τού ήταν άγνωστο, απαγόρευσε το ανέβασμά του, απόφαση που επικυρώθηκε από τον υπουργό Εσωτερικών Β. Καραπαναγιωτίδη. Το «Ιδιώνυμο» μπορεί να βασίλευε, ωστόσο από τότε το έργο άρχισε να παίζεται στα πεταχτά και ανοργάνωτα από ερασιτεχνικούς εργατικούς θιάσους. Το 1934 εκδόθηκε το θεατρικό του έργο «Το μεράκι του άρχοντα», το οποίο παίχτηκε επί σκηνής το 1939 σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν από τον θίασο Κοτοπούλη.
Οπως γράφει ο Κ. Γεωργουσόπουλος, «ο Νίκος Κατηφόρης υπήρξε συγγραφέας ρεαλιστής με κοινωνιστικές ιδέες, βαθύς γνώστης της ψυχολογίας των τάξεων και σπουδαίος χειριστής της γλώσσας. Το θέατρό του ήταν αδρό, γερά χτισμένο και με συγκρούσεις γνήσιες και πειστικές. Αξιοσημείωτη είναι η διαγραφή των χαρακτήρων και η σατιρική του ματιά».⁴
Παραπομπές:
1. Νίκος Κατηφόρης, «Ο νεκρός των παλιών Πρωτοπόρων. Πέτρος Πικρός, ο άνθρωπος και το έργο του», στο Αφιέρωμα στον Πέτρο Πικρό, Επιθεώρηση Παιδικής Λογοτεχνίας, «Καστανιώτης», 1986, σ.σ. 19 - 23.
2. Ράνια Ν. Κατηφόρη, «Χαιρετισμός», στο «Νίκος Γ. Κατηφόρης 1903 - 1967». Τιμητική εκδήλωση, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, 2003, σ. 15.
3. Επαμ. Γ. Μπαλούμης, «Η πεζογραφία του '20. Μεσοπόλεμος», «Ελληνικά Γράμματα», 1996, σ. 184.
4. Κώστας Γεωργουσόπουλος, «Κατηφόρης, Νίκος», λήμμα στην εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα», τ. 32, σ. 385.

Μπάμπης ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ