Γιατί ευδοκιμούν οι νεοναζί στην πρώην “Ανατολική Γερμανία”;

Σφυροδρέπανος

Το Κέμνιτς βρίσκεται στην πρώην Ανατολική Γερμανία και είναι η πόλη που είχε παλιά το όνομα του Καρλ Μαρξ. Πώς εξηγείται λοιπόν ότι σήμερα ο φασισμός σηκώνει κεφάλι και θεριεύει σε εκείνα τα μέρη όπου οικοδομούνταν κάποτε ο σοσιαλισμός; Γιατί πέρασε και δεν ακούμπησε από τη διαμόρφωση της μαζικής συνείδησης του πληθυσμού που κατοικεί σε αυτήν την περιοχή; Μήπως τελικά δεν είχε τόσο βάθος γιατί δεν ήταν σοσιαλισμός;
Το ερώτημα μοιάζει λίγο με την παρατήρηση που γίνεται για τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής που εμφανίζονται αυξημένα σε κάποιες λαϊκές περιοχές που θεωρούνταν κάποτε κόκκινα κάστρα, και για κάποιους επιβεβαιώνει τη θεωρία των δύο άκρων, με τις ίδιες συνθήκες να παράγουν παρόμοια αποτελέσματα κάθε φορά.
Θυμίζει επίσης το ερώτημα τι άφησε πίσω του ο σοσιαλισμός, εάν ήταν πράγματι τέτοιος, δηλαδή μια προσπάθεια ριζικού μετασχηματισμού της κοινωνίας από τα βάθρα της. Το οποίο προσωπικά μου θυμίζει το ερώτημα τι άφησε πίσω του ένα δάσος μετά από την πυρκαγιά που το κατέστρεψε, αν ήταν πράγματι δάσος. Και όλα αυτά μετά από τρεις δεκαετίες συστηματικού ξηλώματος των κατακτήσεών του -με τελευταίο πρόσφατο παράδειγμα την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στην καπιταλιστική Ρωσία- και οργανωμένης προπαγάνδας για τη συκοφάντηση των επιτυχιών του, που δεν καταφέρνει πάντως πολλά πράγματα, όπως φαίνεται ακόμα κι από τις δικές τους στημένες και ελεγχόμενες δημοσκοπήσεις.
Ας δούμε σχετικά μερικά βασικά σημεία.
-Από την πτώση του τείχους έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια. Δεν είναι μόνο ότι δεν μπορούμε να αναζητούμε τις αιτίες σε μια τάξη πραγμάτων που έπαψε, εδώ και δεκαετίες, να υπάρχει, για να της ζητάμε το λογαριασμό για όσα συμβαίνουν σήμερα. Είναι ότι τις αιτίες πρέπει να τις αναζητήσουμε ακριβώς σε αυτήν την ήττα που την έκανε (προσωρινά) παρελθόν κι ας ανήκει στην προοπτική του μέλλοντος. Όπου ηττάται ο κομμουνισμός, δεν παίρνει τη θέση του μια ήπια αστική δημοκρατία με κοινωνικό πρόσωπο, αλλά έχουμε προέλαση του φασισμού με αστικοδημοκρατικό, ενίοτε και απελευθερωτικό μανδύα, αν θυμηθούμε τους “μαχητές της ελευθερίας” της Δύσης (εξάλλου, όπως μάθαμε πρόσφατα, ο Χίτλερ εφάρμοσε την άμεση δημοκρατία στη ναζιστική Γερμανία).
Αυτό που βιώνουμε σήμερα δεν είναι αποτέλεσμα του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε στον εικοστό αιώνα, αλλά οι συνέπειες της ήττας του.
-Ασφαλώς η πληθυσμιακή σύνθεση στην πρώην ΓΛΔ δεν είναι η ίδια με αυτήν που υπήρχε στα τέλη της δεκαετίας του 80′, για να κάνουμε ευθείες συγκρίσεις. Αλλά τα πρώτα κρούσματα της επανεμφάνισης του νεοναζισμού και του ρατσισμού υπήρχαν απ’ τα πρώτα κιόλας χρόνια της επικράτησης της αντεπανάστασης. Αυτό σημαίνει πως υπήρχαν ήδη από πριν αυτές οι τάσεις, αλλά δεν εκδηλώνονταν ανοιχτά, γιατί δεν μπορούσαν ή γιατί αν άπλωναν χέρι, θα τους κοβόταν από τη ρίζα -κι αυτή είναι μια βασική λειτουργία της δικτατορίας του προλεταριάτου, δηλαδή της κρατικής μορφής που αντιστοιχεί στη μετάβαση από το σάπιο κόσμο της εκμετάλλευσης στην κοινωνία του μέλλοντος. Όπως ακριβώς αυτά τα χαρακτηριστικά λοιπόν υπήρχαν, αλλά δεν έβρισκαν έδαφος να αναπτυχθούν, αντιστοίχως κι αντιστρόφως, τα στοιχεία που διαμόρφωναν ένα νέο τύπο ανθρώπου στη σοσιαλιστική κοινωνία δεν είχαν κατακτηθεί οριστικά, δεν ήταν μια δοσμένη για πάντα κατάκτηση, ούτε μπορούν να εκδηλωθούν έξω από τις κοινωνικές συνθήκες-περιβάλλον που τις καλλιέργησε, εφόσον καταπνίγονται από τη τη δικτατορία του κεφαλαίου. (Κι αν όλα αυτά σας θυμίζουν κάτι από τη Βιολογία και τις θεωρίες του Λισένκο, καλώς το κάνουν, κι ίσως να είχε ενδιαφέρον μια περαιτέρω εμβάθυνση αλλά δεν έχει τη θέση της εδώ).
-Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο η καταστολή αυτών των τάσεων, αλλά η διαμόρφωση μιας καινούριας συνείδησης, ενός άλλου τύπου προσωπικότητας, που να καθιστά περιττή αυτήν την καταστολή. Αν κάποιος πιστεύει πως ένας χρονικός ορίζοντας δύο το πολύ γενιών -και δη στις δοσμένες ιστορικές συνθήκες στη μεταπολεμική Ευρώπη- ήταν αρκετός για να βάλει μια καλή στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους όλα τα αστικά, ακόμα και προκαπιταλιστικά κατάλοιπα που έχουν διαποτίσει τον τρόπο που δρούμε, σκεφτόμαστε και συμβιώνουμε, είναι μάλλον υπεραισιόδοξος και θα προσγειωθεί απότομα από τη θεωρία στην πράξη, που αποδεικνύεται πάντα πιο περίπλοκη.
Το βασικό πεδίο στο οποίο μπορούμε να κρίνουμε το σοσιαλιστικό κράτος της ΓΛΔ είναι πρωτίστως τι έκανε για το έμπρακτο τσάκισμα του ναζισμού, σε ευθεία αντίθεση με τη Δυτική Γερμανία, όπου στην πράξη πολλά ναζιστικά στελέχη αξιοποιήθηκαν στη στελέχωση του κρατικού μηχανισμού, διασφαλίζοντας κι αποδεικνύοντας τη συνέχεια του αστικού κράτους, ανεξαρτήτως της μορφής του πολιτεύματος -και πάντα με τους κομμουνιστές εκτός νόμου.
Έχοντας αυτό ως βάση, είναι αυτονόητο και επιβάλλεται να προβληματιστούμε για την επάρκεια -ή μη- στο πεδίο της μαζικής διαμόρφωσης κομμουνιστικής συνείδησης. Και ίσως ένα βασικό στοιχείο αυτής της κριτικής πρέπει να είναι πως οι αρχές άφηναν τον κόσμο ανυποψίαστο για τις αντιθέσεις που θα μπορούσε να βρει στην πραγματική ζωή, έχοντας συχνά μια τάση εξιδανίκευσης που συγκάλυπτε τα προβλήματα, τη φύση και την αληθινή απειλή που αποτελούσε ο ταξικός αντίπαλος, για να δημιουργήσει μια τάση πλαστής υπεραισιοδοξίας και την αίσθηση πως όλα πηγαίνουν καλά, η γη θα γίνει κόκκινη κτλ.
Υπάρχει μια σκηνή στο -πολύ τρυφερό, ανεξαρτήτως των προθέσεων του σκηνοθέτη- “Goodbye Lenin”, όπου η βαριά άρρωστη μητέρα, συμβολίζοντας και τη μαμά-πατρίδα, ξεφεύγει από τον ασφυκτικό κρατικό έλεγχο του γιου της (κόμματος), μπαίνει στο ασανσέρ, όπου αντικρίζει μια ναζιστική σβάστικα -αν θυμάμαι καλά- και σοκάρεται ειλικρινά. Όχι γιατί δε γνωρίζει τι είναι, αλλά γιατί δεν πίστευε -αφελώς- πως υπήρχε πιθανότητα να το ξαναδεί μπροστά της, εφόσον το είχε νικήσει.
Την επόμενη φορά οφείλουμε να είμαστε πιο έτοιμοι και υποψιασμένοι. Κι αν δεν καταφέρουμε να σκοτώσουμε οριστικά τη σκύλα που γεννά το τέρας, ίσως μπορέσουμε να ξεριζώσουμε περισσότερα κατάλοιπα από το παρελθόν και τη σκουριά της εκμεταλλευτικής κοινωνίας, διαμορφώνοντας πιο ολοκληρωμένα ένα νέο τύπου ανθρώπου, με άλλες αξίες και ιδανικά.

“Να τουφεκιστούν όλοι οι αριστεροί” ζήτησε ο ακροδεξιός προεδρικός υποψήφιος Μπολσονάρο στη Βραζιλία

Κατιούσα

Αν κι έχει ονομαστεί “Τραμπ της Βραζιλίας”, ο πιο σωστός χαρακτηρισμός για τον Ζαΐρ Μπολσονάρο, προεδρικό υποψήφιο στις επικείμενες εκλογές στη Βραζιλία είναι εκείνος του φασιστά. Χαρακτηρισμό που επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά πριν λίγες μέρες, όταν στη διάρκεια προεκλογικής συγκέντρωσης άρπαξε έναν τρίποδα και μιμούμενος την κίνηση του πυροβολισμού δήλωσε πως “‘Ολοι οι οι αριστεροί πρέπει να τουφεκιστούν”. Στη συνέχεια ο υποψήφιος, που στις δημοσκοπήσεις έρχεται δεύτερος μετά τον πρώην πρόεδρο Λούλα, πρόσθεσε: “Αφού τους αρέσει τόσο η Βενεζουέλα, γιατί δεν πάνε εκεί; Μα δεν έχουν ούτε μορταδέλα, θα φάνε μόνο χόρτα.” Και πού να μάθει και για το χαρτί υγείας δηλαδή.
Μια σειρά προσωπικοτήτων, αλλά και το Εργατικό Κόμμα του Λούλα κατέθεσαν μήνυση κατά του Μπολσονάρο, εκδίδοντας ανακοίνωση κατά της “εκστρατείας μίσους” του υποψηφίου που ανήκει στο Φιλελεύθερο Κοινωνικό κόμμα. Ο Μπολσονάρο έχει βασίσει το σύνολο της εκστρατείας του στο ρατσισμό και την ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ και προσωπικά τον πρόεδρο Τραμπ. Θερμός υπερασπιστής της στρατιωτικής δικτατορίας της Βραζιλίας (1964 -1985), έχει δηλώσει πως αν κερδίσει θα κλείσει την πρεσβεία της Παλαιστίνης στη Βραζιλία και επίσης πως θα προχωρήσει σε αποχώρηση της χώρας από τον ΟΗΕ, ο οποίος κατά τον ίδιο ακολουθεί “αντι-ισραηλινή” πολιτική.
Y.Γ Όπως έγινε γνωστό, ο Μπολσονάρο σήμερα το πρωί δέχτηκε επίθεση με μαχαίρι 12 εκατοστών στη διάρκεια συγκέντρωσης και νοσηλεύεται σε σοβαρή κατάσταση, με τους γιατρούς να εκτιμούν ότι θα χρειαστούν πιθανόν βδομάδες για την ανάρρωσή του. Ο δράστης που συνελήφθηκε επιτόπου δήλωσε πως βρισκόταν σε “αποστολή από το Θεό”.

No pasarán – Αγγλική ερασιτεχνική ομάδα “τρελαίνει” τους Ισπανούς με τις αντιφασιστικές της φανέλες

Κατιούσα

Πώς η Clapton CFC, ένας ερασιτεχνικός αγγλικός σύλλογος ποδοσφαίρου που ιδρύθηκε φέτος, έχει προκαλέσει «ντελίριο» στον ισπανικό φίλαθλο κόσμο;

Λένε ότι το ποδόσφαιρο δεν έχει σύνορα. Ότι ενώνει λαούς, πολιτισμούς και κουλτούρες. Ότι τιμά την ιστορία και τους προγόνους μας κτλ. κτλ. Εκφράσεις που σε μερικούς ίσως ακουστούν γραφικές. Μια είδηση, όμως, από τα ερασιτεχνικά του Λονδίνου έρχεται να πείσει και τον πιο δύσπιστο.
Η Clapton CFC είναι ένας ερασιτεχνικός σύλλογος ποδοσφαίρου, που αγωνίζεται στην Middlesex County League Division One, το 12ο επίπεδο στην πυραμίδα του αγγλικού ποδοσφαίρου και πρόκειται να ξεκινήσει την πρώτη της σεζόν ως κλαμπ, καθώς ιδρύθηκε φέτος. Η δημιουργία της οφείλεται στις μακροχρόνιες διαφωνίες που είχαν οι οπαδοί της Clapton FC, με την διοίκηση του συλλόγου, που αγωνίζεται στην 9η κατηγορία. Οι «Clapton Ultras», οι οργανωμένοι, αλλά και πολιτικά ευαισθητοποιημένοι οπαδοί της λονδρέζικης ομάδας, μποϊκόταραν τα παιχνίδια του συλλόγου στην ιστορική της έδρα, το Old Spotted Dog Ground, για τη σεζόν 2017/18, καθώς ο ιδιοκτήτης αυτής ήθελε να ρευστοποιήσει τον φιλανθρωπικό οργανισμό που χρηματοδοτούσε τον σύλλογο.

Έτσι τον Φλεβάρη του 2018, οι «Clapton Ultras» ίδρυσαν την αυτοδιαχειριζόμενη ομάδα της Clapton Community Football Club. Πως, όμως, μισό χρόνο μετά κατάφεραν να πουλήσουν περισσότερες από 5.500 εμφανίσεις της ομάδας, κυρίως σε Ισπανούς και να σημειώσουν κέρδη ύψους 60.000 λιρών;

Βλέπετε, η εκτός έδρας εμφάνιση της σε αποχρώσεις του μοβ, κίτρινου και κόκκινου φορέθηκε για πρώτη φορά το περασμένο Σάββατο και το χρωματικό μοτίβο εμπνεύστηκε από τη σημαία της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας, τιμώντας έτσι τις διεθνείς ταξιαρχίες που πολέμησαν στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο.

Το νέο σύνταγμα της «Segunda República» επέφερε αλλαγές στους συμβολισμούς του κράτους. Ο Ύμνος του Ριέγο καθιερώθηκε ως ο νέος εθνικός ύμνος και ως σημαία ορίστηκε η τρίχρωμη με τρεις οριζόντιες γραμμές κόκκινου, κίτρινου και μωβ χρώματος. Από αυτή είναι εμπνευσμένη και η εμφάνιση της Clapton CFC.

Στο πίσω μέρος της φανέλας υπάρχει το σύνθημα «no pasarán», που σημαίνει «δεν θα περάσουν», το οποίο χρησιμοποίησαν οι αντιφασίστες μαχητές τη δεκαετία του 1930. Ραμμένο είναι επίσης το κόκκινο αστέρι του Λαϊκού Μετώπου της Διεθνούς Ταξιαρχίας. Κυκλοφόρησε, δηλαδή, για να τιμήσει την 80η επέτειο από το τέλος της ιστορικής σύγκρουσης.

Ο σχεδιασμός της εμφάνισης επιλέχθηκε, αφότου τα μέλη της ομάδας ψήφισαν από μια συλλογή 16 σχεδίων και ο σχεδιαστής αυτών, γράφοντας στην ιστοσελίδα της Clapton CFC, δήλωσε:

«Ήθελα πραγματικά να κάνω κάτι που θα τιμήσει την θυσία εκείνων που αγωνίστηκαν ενάντια στον φασισμό».

Ο ερασιτεχνικός σύλλογος ανέμενε να πουλήσει περίπου 250 εμφανίσεις φέτος, όσος και ο μέσος όρος οπαδών, που παρακολουθούν τα εντός έδρας παιχνίδια της στο Walthmastow του Λονδίνου. Οι εμφανίσεις θα κατασκευάζονταν από την ιταλική εταιρία Rage Sports, η οποία επιλέχθηκε ειδικά από το κλαμπ, επειδή είναι μια ηθική μικρή αθλητική εταιρία, που εισάγει τα υλικά της από προμηθευτές, που συμφωνούν να πληρώνουν δίκαια τους εργαζόμενους τους. Η Rage Sports παράγει kits για ερασιτεχνικούς ποδοσφαιρικούς συλλόγους, που ασχολούνται ειδικά με την καταπολέμηση του ρατσισμού, του φασισμού και της ανισότητας.

Η εμφάνιση τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας στον ισπανικό τύπο και ξαφνικά το site της ομάδας έπεσε από τις παραγγελίες! Περίπου 2.500 φανέλες πουλήθηκαν σε 48 ώρες, ενώ 3.000 παραγγελίες περιμένουν στη ουρά. Ο σύλλογος αναγκάστηκε να ανεβάζει tweets στα ισπανικά, για να ενημερώσει τους νέους φιλάθλους της ότι οι εμφανίσεις θα είναι διαθέσιμες σε διάστημα δύο μηνών, λόγω της πρωτόγνωρης ζήτησης. Και παρά την αύξηση της τιμής πώλησης, από 25 σε 30 λίρες, λόγω του ΦΠΑ εξαγωγών, οι παραγγελίες όλο και αυξάνονται.


Και ξεκίνησαν τα tweets στα Ισπανικά…

Όπως και τα εγγεγραμμένα μέλη της. Είκοσι νέες εγγραφές από την Ισπανία κατέφθασαν στα γραφεία της Clapton CFC, με τους εγγεγραμμένους να φτάνουν τους 400.
Ο σχεδιαστής, Thom, πρόσθεσε στην ιστοσελίδα του fan-owned club:
«Είμαστε γνωστοί ως οπαδοί που δεν αποδέχονται τον ρατσισμό, το σεξισμό και την ομοφοβία, οπότε έχει νόημα. Δεν περίμενε κανείς ότι η μικρή μας ομάδα θα παρατηρηθεί από τους Ισπανούς οπαδούς ποδοσφαίρου, αλλά είμαστε ενθουσιασμένοι».

Το βροντερό παρόν που δίνουν οι οπαδοί της Clapton CFC σε κάθε παιχνίδι, σε μια εξέδρα που, αν μη τι άλλο, δεν θυμίζει παραδοσιακά «αγγλική»…

Το σωματείο δήλωσε, επίσης, ότι θα χρησιμοποιήσει μέρος των κερδών για να βοηθήσει με το κόστος λειτουργίας του συλλόγου, αλλά θα διαθέσει και χρήματα για δωρεά στην ειδική επιμνημόσυνη οργάνωση, η οποία συμβάλλει στη διατήρηση της μνήμης εκείνων που ταξίδεψαν στην Ισπανία για να πολεμήσουν ενάντια στον φασισμό.
Από: eyap.gr

«Ε, Τσάρλυ, τραβήξου από τον ήλιο»* (Φονιάδες των λαών Αμερικάνοι)

«Ε, Τσάρλυ, τραβήξου από τονήλιο»* (Φονιάδες των λαών Αμερικάνοι)

Από herko στο Σεπ 8, 2018 Απόψεις

Γράφει ο Στέλιος Κανάκης //

Οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές βομβαρδίζουν ανά την υφήλιο. Διαλύουν χώρες, εξολοθρεύουν λαούς, αφανίζουν πολιτισμούς. Οι Γάλλοι βομβαρδίζουν κι αυτοί. Το ίδιο και οι Άγγλοι με τη μισοδιαλυμένη χώρα τους και τον ξιπασμό υπεραιωνόβιας φτιασιδωμένης πόρνης. Οι Γερμανοί μας δίνουν αυτοκίνητα και παίρνουν τον πλούτο της χώρας μας. Ο ένας θεωρεί τον Χίτλερ και τολμάει να το δηλώσει… δημοκράτη (Ουκρανός κυβερνητικός παράγοντας), η άλλη προτείνει να προχωρούν σ’ ευθανασία για τους γέρους και τους ανήμπορους (υπουργός από τις Βαλτικές χώρες) και μένει ασύλληπτη, τρίτος ζητά να τουφεκίζονται οι αριστεροί (υποψήφιος πρόεδρος της Βραζιλίας) και θα ψηφιστεί από κόσμο. Ακροδεξιοί βρίσκονται ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ο φασισμός ξεπλένεται και η ιστορία ξαναγράφεται. Στις ίδιες χώρες οι κομμουνιστές είναι υπό διωγμό.

Εκατομμύρια πρόσφυγες πολέμων και εκατομμύρια μετανάστες. Στη χώρα μας εκατοντάδες άνθρωποι ξοφλημένοι, άλλοι αυτοκτονούν, καθημερινά δολοφονούν στα εργοστάσια και στα καράβια τους, πεθαίνουμε παρατημένοι στα αποσαθρωμένα νοσοκομεία, κάποιους τους πνίγουν, άλλους τους καίνε. Η γκεμπελίστικη προπαγάνδα, απ’ την κυβέρνηση του δουλοπρεπούς τσογλανιού, δίνει και παίρνει. Το ξεπούλημα της χώρας, ο ξεδιάντροπος και απροκάλυπτος αμερικανοδουλισμός που έχει αποτινάξει κάθε πρόσχημα, η αξιοπρέπεια που έχει πιάσει πάτο. Φτάσαμε, ακόμη και η απερίφραστη δήλωση, πριν από χρόνια, του «ανήκομεν εις την Δύσιν» του γέρου Καραμανλή, φαντάζει αξιοπρεπέστερη.

Η εκμαυλισμένη, ξεπουλημένη και γοργά εκφασιζόμενη κυβέρνηση των Συριζοακροδεξιών έχει πιάσει πάτο. Ανακηρύσσει τη χώρα σε 52η πολιτεία των ΗΠΑ. Η προηγούμενη είναι το Πουέρτο Ρίκο.

Γνωρίζετε τι έκαναν στις Πορτορικανές; Πριν μισό αιώνα τις κατέστησαν πειραματόζωα σε πανεθνικά πειράματα και δοκιμές για τα αντισυλληπτικά. Σ’ εμάς δοκίμασαν τις βόμβες ναπάλμ, αργότερα μας γέμισαν φέρετρα από τον πόλεμο της Κορέας και πιο πρόσφατα καρκινοπαθείς από το απεμπλουτισμένο ουράνιο που πότισαν την διαλυμένη Γιουγκοσλαβία. Σήμερα πειραματίζονται με τις αντοχές μας λίγο πριν την εξαφάνισή μας. Σε λίγο θα μας πυροβολούν. Είτε οι ίδιο οι Αμερικάνοι, είτε οι Έλληνες υπηρέτες τους. Αυτό με την πολιτική τους είναι νομοτελειακό να συμβεί.

Ο φασισμός παίρνει κεφάλι. Στη φάση που βρίσκεται ο καπιταλισμός, ο φασισμός φαντάζει σωσίβιό του. Πρέπει να τους σταματήσουμε, όσο είναι καιρός. Πίσω δεν έχει άλλο. Και μπρος μας έρχονται μαύρες μέρες. Τόσο μαύρες που οι νύχτες του μακάριου ύπνου φαντάζουν φωτεινές.

* Ναγκασάκι, Φώτης Αγγουλές

Η εκτέλεση του Τουρκο-Xρήστου

Ο Τουρκο-Χρήστος (Χρήστος Δημητρακόπουλος 66 ετών, από το Παλαιοχώρι Φθιώτιδος επάγγελμα απόφοιτος φυλακών, σύμφωνα με το βιβλίο αποβιωσάντων της εκκλησίας της Φτέρης), ήταν ένας Ιταλοπροσκυνημένος που κυκλοφορούσε με ταυτότητα Ιταλική, ο oποίος πότε μόνος του και πότε μαζί με τον Πατακιά από τα Καμπιά, αλώνιζαν τα χωριά της περιοχής μας, κλέβοντας, δέρνοντας και τρομοκρατώντας όσους είχαν την ατυχία να πέσουν στα χέρια τους.

Στις αρχές του 1943 αφού έχει περάσει από τη Φτέρη και πλιατσικολόγησε ότι βρήκε μπροστά του, έφυγε για το επόμενο χωριό τη Λευκάδα. Μετά από μερικές ώρες μπήκε στη Φτέρη, ο Άρης Βελουχιώτης με τους ΕΛΑΣίτες του και στρατοπέδευσαν στο Σχολείο.

Μόλις τον πληροφόρησαν για τον Τουρκο-Χρήστο και τη δράση του στη περιοχή, έδωσε εντολή στον Καπετάν Θάνο –Φώτης Μαστροκώστας από τη Σπερχειάδα – να πάρει μια ομάδα μαζί του και να φύγει γρήγορα για τη Λευκάδα και να τον συλλάβει.

Μετά από 2-3 ώρες είδαν τον Θάνο, να τον φέρνει στο Σχολείο της Φτέρης, δεμένο πισθάγκωνα με μια μακριά τριχιά, πίσω από μια φοράδα.

Οι Φτεριώτες άρχισαν να τον αποδοκιμάζουν, να τον βρίζουν, μερικοί να τον φτύνουν και να τον φωνάζουν προδότη.

Αμέσως συστήθηκε Στρατοδικείο στο οποίο οι καταθέσεις των Φτεριωτών για το τι είχαν τραβήξει από τον Τουρκο-Χρήστο, ήταν καταλυτικές για την απόφαση.

Εκτέλεση...

Σύμφωνα με μαρτυρίες των Βασ. Δ. Σταμοκώστα και Ευαγγέλου Κ. Τσίφτη που ήταν παρόντες, οδήγησαν τον Τουρκο-Χρήστο σε ένα γούπατο – λακκούβα – στο Δυτικό μέρος της αυλής του Σχολείου, τον τουφέκισαν και τον έθαψαν στο ίδιο σημείο.

Τα επόμενα χρόνια δεν εμφανίστηκε κανένας δικός του να κάνει εκταφή, οπότε λογικά είναι θαμμένος ακόμα στο ίδιο σημείο.

Στη φωτογραφία που συνοδεύει το κείμενο, φαίνεται το γούπατο όπου έγινε η εκτέλεση του Τουρκο-Χρήστου.

Επιμέλεια κειμένου Σπύρος Βασ. Παπακώστας

Πηγή: εδώ

Στην Κεφαλλονιά της Λευκής Τρομοκρατίας

Η Κεφαλλονιά της Κατοχής έμεινε ιστορικά γνωστή για τη μεγάλη σφαγή της ιταλικής μεραρχίας Άκουι, αλλά και για το "άνδρωμα" του ΕΛΑΣ κατά το 1943, με την ιδιαίτερα μεγάλη συμμετοχή των λαϊκών στρωμάτων αλλά και Ιταλών αντιφασιστών. Ήταν μάλιστα ο ΕΛΑΣ που απελευθέρωσε το νησί, μπαίνοντας στο Αργοστόλι, στις 16/09/1944.

Πέραν όμως αυτών των φωτεινών σελίδων του κινήματος, στο νησί, την περίοδο 1946-1949, δρούσε τμήμα του ΔΣΕ, αποτελούμενο από περίπου 70 μαχητές. Πρόκειται για όσους πρώην ΕΛΑΣίτες και μέλη του ΕΑΜ και του ΚΚΕ γλίτωσαν των δικαστηρίων σκοπιμότητας, των εν ψυχρώ δολοφονιών του παρακράτους και κατάφεραν να σχηματίσουν ένοπλα τμήματα με αξιόλογη, για τα δεδομένα του νησιού δράση. Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο που αφορά στο ΔΣΕ Κεφαλλονιάς, είναι πως δρώντας σε περιορισμένο χώρο, όπως και ο ΔΣΕ Σάμου, Ικαρίας, Κρήτης και Πελοποννήσου, δεν μπορούσε σαφώς να ελπίζει στην κατάκτηση του νησιού, ούτε στην επικράτηση ενάντια στον ταξικό αντίπαλο. Ωστόσο, ο ΔΣΕ Κεφαλλονιάς έπραττε το συντροφικό του καθήκον, σε αυτή την περίοδο όξυνσης ταξικής πάλης, προσπαθώντας να αποσπάσει με τη δράση του στρατιωτικές δυνάμεις του αντιπάλου και να ελαφρύνει την πίεση στο Γράμμο.

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζουμε ένα σπανιότατο ντοκουμέντο της Λευκής Τρομοκρατίας στο νησί, που συνέχιζε να οργιάζει έως το 1949. Πρόκειται για μια φωτογραφία των κομμένων κεφαλών δύο εκ των γνωστότερων μαχητών του ΔΣΕ στο νησί. Όμως πρώτα από όλα μερικά στοιχεία για το ιστορικό πλαίσιο. 

Ο Παύλος Δελαπόρτας, γράφει στο βιβλίο του Το σημειωματάριο ενός Πιλάτου, ότι στο νησί, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, όπως και στη Ζάκυνθο όπου υπηρετούσε δεν υπήρχαν σημαντικές στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά ΜΑΥ-ΜΑΔ, Εθνοφύλακες και οι άνδρες της Χωροφυλακής. 

Αμέσως μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας κατέφθασε στην Κεφαλονιά ένας ενισχυμένος λόχος εθνοφυλακής, που διοικητής του ήταν ο κατοπινός χουντικός συνταγματάρχης και τότε λοχαγός Δημήτρης Πατίλης. Ο λόχος αυτός έσπευσε απαρχής να συνεργαστεί με τις τοπικές παρακρατικές συμμορίες, για τις οποίες λίγο αργότερα έγραφε τα εξής σε ειδική ανταπόκρισή του ο «Ριζοσπάστης»:

«Ξετρύπωσαν ήδη από τις κρύπτες, που είχαν χωθεί, φοβισμένοι μπροστά στη λαϊκή οργή, οι δεξιοί συμμορίτες, οπλίστηκαν με τα όπλα του νέου αφεντικού και ξεχύθηκαν με περισσότερη λύσσα κατά του λαού. Ο περιβόητος λήσταρχος Γάκιας έγινε πάλι ο τύραννος του νησιού».

Μέσα στους πρώτους μήνες της μεταδεκεμβριανής κρατικής και παρακρατικής φασιστικής δράσης, η Κεφαλονιά βυθίστηκε στον τρόμο και στο αίμα. Λαϊκοί αγωνιστές δολοφονήθηκαν, όπως οι οκτώ κάτοικοι των Δαυγάτων, που σφάχτηκαν από τον ίδιο τον Γάκια, ο οποίος, ωστόσο, αθωώθηκε τότε γι' αυτή την αποτρόπαια πράξη του από δικαστήριο της Λευκάδας. Πολλά χωριά ρημάχτηκαν από τους εθνοφύλακες και τους χωροφύλακες, αμέτρητες περιουσίες ληστεύτηκαν από τους παρακρατικούς, εξακόσιοι και πλέον κομμουνιστές και αγωνιστές της ΕΑΜικής Αντίστασης εκτοπίστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες και πάρα πολλοί άλλοι γέμισαν τις τοπικές φυλακές. Την ίδια εποχή άρχισαν και οι εκτελέσεις σημαντικών κομμουνιστικών στελεχών του νησιού, όπως του υπεύθυνου σύνταξης της τοπικής ΕΑΜικής εφημερίδας «Ελεύθερη Κεφαλονιά», Βενιζέλου Κληρονόμου, που ντουφεκίστηκε ύστερα από απόφαση του έκτακτου στρατοδικείου της Αλεξανδρούπολης, στηριγμένη σε χαλκευμένες κατηγορίες.

Ηταν, ωστόσο, πολύ φυσικό όλη αυτή η κατάσταση να οδηγήσει, τελικά, ορισμένους δραστήριους κομμουνιστές και ΕΑΜίτες της Κεφαλονιάς στην παρανομία και στη συνέχεια στο βουνό, όπου αμέσως μετά το δημοψήφισμα του 1946 προχώρησαν στη δημιουργία ενός μικρού παρτιζάνικου συγκροτήματος. Επρόκειτο για μια πολύ δυναμική αντάρτικη ομάδα, που το αρχηγείο της αποτελούσαν ο Φώτης Σγούρος, ως αρχηγός, ο Γεράσιμος Ματιάτος ή Ρήγας, ως υπαρχηγός, και οι Γεράσιμος Γρηγοράτος ή Αστραπόγιαννος, Ματθαίος Κουλουμπής και Λεωνίδας Ζαχαράτος, ως μέλη, και η οποία συμπλήρωνε τη δύναμή της με τους Διονύση Μαρκουλάτο, Γεράσιμο Μήλα ή Λοχαγίδη, Θεοδόση Μπατιστάτο, Φειδία Μερκούρη, Γεράσιμο Μαραβέλια, Γεράσιμο Κάγκα και Ντίνο Ευθυμιάτο.

Μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 1947 πέρασαν στο Δημοκρατικό Στρατό της Κεφαλονιάς και άλλοι αγωνιστές και μεταξύ τους ο γραμματέας της περιφερειακής επιτροπής της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης, του ΚΚΕ, Διονύσιος Κοζάτσας και το μέλος της εν λόγω επιτροπής Φώτης Πτολεμαίος, παλιός Ακροναυπλιώτης. Πέρασαν, επίσης, στις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού και δυο γυναίκες - η Ατζουλέτα Μερκούρη, αδελφή του Φειδία, και η Διονυσία Γρηγοράτου, αδελφή του Αστραπόγιαννου.

Ο Δημοκρατικός Στρατός της Κεφαλονιάς, με δύναμη, που ποτέ δεν ξεπέρασε τους εξήντα, ακολούθησε σε όλη τη διάρκεια της πολεμικής δράσης του παρτιζάνικη τακτική, με την οποία μπορούσε να χτυπά τον αντίπαλο πάντα σχεδόν σε σημεία δικής του επιλογής. Παράλληλα, διακρινόταν για την επαναστατική πειθαρχία του, και σε μια περίπτωση, τον Απρίλη του 1949, δε δίστασε η ηγεσία του να διατάξει την εκτέλεση 5 μελών του, τα οποία είχαν καταδικαστεί από ανταρτοδικείο στην ποινή του θανάτου για βιασμούς γυναικών, ληστείες, κλοπές και προβοκατόρικες ενέργειες σε βάρος του λαϊκού αγώνα.

Η πρώτη μάχη του Δημοκρατικού Στρατού της Κεφαλονιάς δόθηκε στις 8 του Φλεβάρη 1947 στη θέση Αγιος Ελευθέριος των Βαλσαμάτων. Εκεί ισχυρή ανταρτική δύναμη, με επικεφαλής τον Σγούρο και τον Αστραπόγιαννο, χτύπησε σε ενέδρα ομάδα 50 χωροφυλάκων, από τους οποίους οι 4 σκοτώθηκαν και οι υπόλοιποι διασκορπίστηκαν πανικόβλητοι.

Τις πρώτες μέρες του 1948, εξάλλου, ο Κουλουμπής απελευθέρωσε με την ομάδα του τα Δαυγάτα και ο Αστραπόγιαννος με μερικούς αντάρτες τα Γριζάτα και τα Καταποδάτα. Την ίδια, επίσης, εποχή μια σειρά από ενέδρες των ανταρτών στο δρόμο, που συνδέει το Αργοστόλι με τη Σάμη, τρομοκράτησαν σε τέτοιο σημείο τον αντίπαλο, ώστε αυτός να επικοινωνεί πια μόνο ατμοπλοϊκά με τη Σάμη, της οποίας η ύπαιθρος για μεγάλο χρονικό διάστημα θεωρούνταν από τον τοπικό Δημοκρατικό Στρατό ελεύθερη περιοχή της Κεφαλονιάς.

Το Φλεβάρη του 1948 όλες οι ομάδες του Δημοκρατικού Στρατού, με επικεφαλής τον Σγούρο, προχώρησαν σε καλά μελετημένη νυχτερινή επιχείρηση στην ίδια την πόλη του Αργοστολίου, η οποία διέθετε για τη φρούρησή της ισχυρότατες δυνάμεις ΜΑΥδων και χωροφυλακής. Η επίθεση εκδηλώθηκε αιφνιδιαστικά και οι δυνάμεις των ανταρτών, κάμπτοντας τις πρώτες αντιστάσεις του αντιπάλου, προωθήθηκαν μέχρι το κέντρο της πρωτεύουσας του νησιού, επιφέροντας σημαντικές απώλειες στον καταπτοημένο εχθρό.

Στη συνέχεια οι ομάδες του Δημοκρατικού Στρατού άρχισαν να αποσύρονται, χωρίς καμιά δική τους απώλεια, και τελικά εγκατέλειψαν την πόλη. Προηγούμενα, όμως, χτύπησαν το υδραγωγείο και από τους Μύλους την ηλεκτρική εταιρία, χωρίς να συναντήσουν καμιά αντίδραση των αντιπάλων, οι οποίοι, άλλωστε, δεν αποτόλμησαν μέχρι τα ξημερώματα να βγούνε έξω από το Αργοστόλι και να καταδιώξουν τους αντάρτες.

Στις 29 του ίδιου μήνα στο Αυγό της Σάμης ισχυρή ομάδα ανταρτών υπό τον Σγούρο, τον Αστραπόγιαννο και τον Κουλουμπή συναντήθηκε με μεγάλο απόσπασμα χωροφυλάκων, που ενεργούσε ανιχνεύσεις. Η σύγκρουση που ακολούθησε υπήρξε καταστροφική για τους χωροφύλακες, οι οποίοι διαλύθηκαν, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης πολλούς νεκρούς - και μεταξύ τους τον επικεφαλής του αποσπάσματος Βασίλη Κουρέα.

Οι επιθετικές δραστηριότητες του Δημοκρατικού Στρατού συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος της άνοιξης του 1949, κυρίως με ενέδρες και εισόδους σε χωριά. Τον Ιούνη, όμως, εκείνου του χρόνου και αφού είχαν τελειώσει οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της 9ης κυβερνητικής Μεραρχίας στην Πελοπόννησο, αποβιβάστηκε στην Κεφαλονιά ένα τάγμα του κυβερνητικού στρατού, με σκοπό τη γρήγορη και ολοσχερή εξόντωση των ανταρτών του νησιού.

Οι πρώτες ενέργειες του κυβερνητικού τάγματος αναφέρονταν στη σύλληψη εκατοντάδων πολιτών, στην επιβίβασή τους σε αρματαγωγό και στην αποστολή τους για εγκλεισμό στη Μακρόνησο. Στη συνέχεια εφαρμόστηκε η μέθοδος του ξεσηκώματος όλων σχεδόν των κατοίκων της υπαίθρου, που δεν είχαν συλληφθεί, και ο περιορισμός τους στα μικρά αστικά και ημιαστικά κέντρα, καθώς και η συγκέντρωση όλων των υποζυγίων των χωρικών στην καλά φρουρούμενη πεδιάδα της Παλλικής. Στις περιοχές, εξάλλου, που δρούσε ο Δημοκρατικός Στρατός, έκλεισαν με τσιμέντο όλες τις στέρνες και έστησαν ενέδρες σε όλες τις πηγές, για να μη βρίσκουν ούτε νερό οι καταδιωκόμενοι αντάρτες.

Στη συνέχεια οι κυβερνητικές δυνάμεις άρχισαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, που οδήγησαν, όπως ήταν φυσικό, στα προσδοκώμενα εκ μέρους τους αποτελέσματα - όχι όμως σε σύντομο χρόνο. Οι αντάρτες μοιράστηκαν σε πολύ μικρές ομάδες και άρχισαν τις συγκρούσεις με τα κυβερνητικά στρατεύματα, τα οποία είχαν στο μεταξύ ενισχυθεί αποφασιστικά με ΜΑΥδες, χωροφύλακες και παρακρατικούς.

Στις 15 του Αυγούστου 1949 σκοτώθηκε στο Ακρωτήρι της Σάμης ο Διονύσης Κοζάτσας και τις ίδιες μέρες στα Δειλινάτα ο Φώτης Πτολεμαίος, ενώ στις 22 του Σεπτέμβρη έπεσαν πολεμώντας στα Μαυριώτικα της Σάμης, ο Ηλίας Κουγιανός και ο Ματθαίος Κουλουμπής. Στις 10 του Οκτώβρη, εξάλλου, έχασε τη ζωή του στην Κλεισούρα των Βλαχάτων ο Γεράσιμος Ματιάτος και ύστερα από λίγες μέρες στην Παλαμονίδα του Αίμου ο ίδιος ο Φώτης Σγούρος. Τέλος, στις 13 του ίδιου μήνα σκοτώθηκε στην Παχιά Πούντα της Σάμης ο Αστραπόγιαννος - και μαζί του η αδελφή του Διονυσία Γρηγοράτου, η Ατζουλέτα Μερκούρη, ο Λεωνίδας Ζαχαράτος, ο Γεράσιμος Ανδρεόλας, ο Παναγάγγελος Μιχαλάτος, ο Γιάννης Καλεράντες και ο Διονύσης Μαρκουλάτος.

Συνολικά από τους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού της Κεφαλονιάς 48 σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις, 4 εκτελέστηκαν αμέσως σχεδόν μετά τη σύλληψή τους, ένας, ο Σπύρος Αντωνάτος, δολοφονήθηκε από τους χωροφύλακες και μόνο 7 κατόρθωσαν, τελικά, να επιζήσουν.

Ο "Αστραπόγιαννος"

Ο Γεράσιμος Γρηγοράτος γεννήθηκε στα Μουζακάτα Κεφαλλονιάς το 1919. Η οικογένεια του ήταν αγροτική και σύμφωνα με πληροφορίες 2 από τα αδέλφια του ανήκαν στο σώμα της χωροφυλακής στην Πάτρα. Με την έναρξη του πολέμου κατατάχθηκε στο πολεμικό ναυτικό, εκπαιδεύτηκε σαν ασυρματιστής και υπηρέτησε στην Πάτρα. Με την συνθηκολόγηση πέρασε στο νησί του και άρχισε την κομματική δουλειά με δράση στην περιοχή της Σάμης και των Ομαλών. Του δόθηκε το όνομα Αστραπόγιαννος και με αυτό έγινε ευρύτερα γνωστός σε όλο το νησί. Το χωριό του έγινε έδρα του ΕΛΑΣ. Συμμετείχε στις μάχες της Ιταλογερμανικής σύρραξης στο νησί. Οι Γερμανοί σε αντίποινα λόγω της δράσης των κατοίκων των Μουζακάτων (μικρό Σούλι ονόμαζαν οι Κεφαλλονίτες το χωριό) κατέστρεψαν το χωριό στις 23/04/1944. 

Ο Αστραπόγιαννος και ο ΕΛΑΣ Κεφαλλονιάς απελευθέρωσαν το Αργοστόλι στις 16/09/1944. Μετά την συμφωνία της Βάρκιζας ο Αστραπόγιαννος καταφεύγει στον Αίνο. Δεν θα αργήσει να πάρει τα όπλα και με άλλους αγωνιστές του Νησιού ιδρύουν τον θρυλικό Δ.Σ. Κεφαλλονιάς. Σαν στρατός , ποτέ δεν ξεπέρασε τους 70 αγωνιστές και ακολούθησε κυρίως παρτιζάνικη τακτική. Όμως η δράση του ήταν αξιοσημείωτη. Απελευθερώσεις χωριών , επίθεση στο Αργοστόλι κλπ. Τα εφοπλιστικά κυρίως τζάκια αλλά και μεγάλοι κτηματίες , όντας σε απόγνωση , κάλεσαν τον Παπάγο στο νησί(!!) . Μονάδες του εθνικού στρατού κατέφθασαν από την Πελοπόννησο μαζί με τον στρατηγό και προέβησαν σε μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις οι οποίες περιελάμβαναν δηλητηριάσεις πηγών και πηγαδιών αλλά και το τσιμέντωμα τους. 

Παράλληλα, εκατοντάδες κάτοικοι του νησιού στάλθηκαν στην Μακρόνησο. Σε μια "απέλπιδα προσπάθεια" να σώσουν τον αδελφό τους (παρακινούμενοι από ντόπιους παράγοντες) , τα αδέλφια του που ανήκαν στην Χωροφυλακή έφτασαν στο νησί για να σώσουν τον αδελφό και την αδελφή τους (η Διονυσία Γρηγοράτου στάθηκε μέχρι το τέλος στο πλάι του αδελφού της) ζητώντας τους να παραδοθούν. Ο Αστραπόγιαννος και η Διονυσία αρνήθηκαν. Στις 13/10/1949 το τμήμα του Αστραπόγιαννου πέφτει σε ενέδρα κοντά στην Σάμη. Ο Αστραπόγιαννος και η Διονυσία σκοτώνονται. Το κεφάλι του Αστραπόγιαννου περιφέρεται στους δρόμους και την πλατεία του Αργοστολίου μαζί με το κεφάλι του Ματθαίου Κουλουμπή.

Δεξιά το κεφάλι του "Αστραπόγιαννου" και αριστερά το κεφάλι του Κουλουμπή.

«Δεν άφησαν στο λαό άλλην εκλογή από την ένοπλη αντίσταση και πάλη»

Η 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το Σεπτέμβρη του 1947

Μία από τις σημαντικότερες συνεδριάσεις του ανώτερου καθοδηγητικού οργάνου του ΚΚΕ, της Κεντρικής του Επιτροπής, στην περίοδο της ένοπλης ταξικής αναμέτρησης (1946 - 1949), είναι η 3η Ολομέλεια της ΚΕ του Κόμματος, που έγινε το Σεπτέμβρη του 1947. Είναι η Ολομέλεια που προσανατόλισε στη γενίκευση της ένοπλης δράσης. Η 3η Ολομέλεια πραγματοποιήθηκε στις 11 - 12 Σεπτέμβρη 1947.
Οι εργασίες της Ολομέλειας ξεκίνησαν πέντε μόλις μέρες μετά από την ορκωμοσία της νέας αστικής κυβέρνησης του Θεμιστοκλή Σοφούλη και 19 μήνες μετά από τη 2η Ολομέλεια του Φλεβάρη του '46, χρονικό διάστημα κατά το οποίο χάθηκε πολύτιμος χρόνος.
Η 3η Ολομέλεια της ΚΕ είναι ιστορικής σημασίας για την πορεία του ΚΚΕ και του ΔΣΕ στα χρόνια 1947 - 1949. Οι Αποφάσεις της αποτύπωσαν το προϋπάρχον αίτημα των καιρών, την αντιστοίχηση του εργατικού - λαϊκού κινήματος με το βαθμό όξυνσης των ταξικών αντιθέσεων. Το πνεύμα της Ολομέλειας και των Αποφάσεών της συμπύκνωνε ο Ν. Ζαχαριάδης σ' ένα σημείο του άρθρου του «Υπέρ βωμών και εστιών»: «Η Ολομέλεια διαπίστωσε ότι (...) δεν άφησαν στο λαό άλλην εκλογή από την ένοπλη αντίσταση και πάλη, ότι ο λαός ακολουθώντας το δρόμο που του υπόδειχνε η τιμή και το καθήκον, εκτελούσε το μοναδικό χρέος που του επέβαλε η ιστορία του και η αγάπη προς την Πατρίδα του» («Ριζοσπάστης», 8-10-1947).

Το γεγονός ότι η 3η Ολομέλεια συνήλθε 19 μήνες μετά τη 2ηΟλομέλεια αναδεικνύει ένα σοβαρό πρόβλημα στην τότε συλλογική λειτουργία του καθοδηγητικού οργάνου του Κόμματος που δεν έχει εξηγηθεί από αντικειμενικούς λόγους.
Η χρονική απόσταση ανάμεσα στη 2ηκαι 3η Ολομέλεια, αναδεικνύει τη μεγάλη καθυστέρηση στη γενίκευση του ένοπλου αγώνα, στη μεταφορά σε αυτόν του κέντρου βάρους της λαϊκής πάλης. Κι αυτό ήταν το πιο σοβαρό πρόβλημα.
Σ' εκείνους τους 19 μήνες, υπήρχαν σημαντικές πολιτικές εξελίξεις, τόσο στο αστικό πολιτικό σύστημα και στην παραπέρα σκλήρυνση της στάσης του απέναντι στο ΚΚΕ και το ΕΑΜ, όσο και στην πορεία του ΔΣΕ. Αυτά τα θέματα δεν αντιμετωπίστηκαν στο μεσοδιάστημα από την ΚΕ, ούτε καν από το σύνολο του ΠΓ.
Βέβαια, η αντικειμενική θεώρηση των πραγμάτων δεν μπορεί να παραγνωρίζει ότι στο διάστημα του ενάμιση χρόνου από τη 2ηΟλομέλεια είχαν πραγματοποιηθεί αρκετά βήματα στην ανάπτυξη του ΔΣΕ. Στην πραγματικότητα, η Απόφαση για τη γενίκευση της ένοπλης πάλης, αν και πάλι καθυστερημένα, είχε παρθεί πολλούς μήνες πριν από την 3η Ολομέλεια, συγκεκριμένα από το Φλεβάρη του 1947, όπως προκύπτει από το υπόμνημα του Ν. Ζαχαριάδη προς τον Ι. Στάλιν (13 Μάη 1947):
«Το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας σε συνεδρίασή του στα μέσα του Φλεβάρη 1947, αφού εξέτασε την κατάσταση κατάληξε ότι το δημοκρατικό κίνημα, συνεχίζοντας την πλήρη εκμετάλλευση όλων των νομίμων δυνατοτήτων, πρέπει να θεωρεί ότι η ένοπλη πάλη γίνεται κυρίαρχη και πήρε σε σχέση μ' αυτά μια σειρά πρακτικών μέτρων» (Αρχείο του ΚΚΕ - Εγγραφο 542287, Εκθεση Νίκου Ζαχαριάδη προς την ΚΕ του ΚΚΣΕ με τίτλο «Για την κατάσταση στην Ελλάδα», 13-5-1947).

Ο σημαντικός παράγοντας της καθυστέρησης ήταν η θέση του ΚΚ (Μπ), καθώς και των αδελφών ΚΚ στις γειτονικές χώρες. Ως προς αυτό, είναι χαρακτηριστικό και το γεγονός ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης βγήκε στο βουνό πολύ αργά. Μάλιστα, στις 18 Σεπτέμβρη 1947, από το Βελιγράδι όπου βρισκόταν, απέστειλε κείμενο προς το ΠΓ όπου ανάμεσα σε άλλα υπογράμμιζε: «...νομίζω ότι η μη άμεση δική μου χρησιμοποίηση για κομματική δουλιά κοντά στο ΔΣΕ στις λέφτερες περιοχές δεν υπαγορεύεται από κανένα πολιτικό λόγο και μονάχα αδυνατίζει την προσπάθεια που πρέπει να καταβάλει το ΚΚΕ, σύμφωνα και με το πνεύμα της 3ης Ολομέλειας, για να βοηθήσει αποφασιστικά το ΔΣΕ στο δύσκολο έργο του (...) Ξαναθίγω το ζήτημά μου γιατί νομίζω ότι σήμερα η επιφυλαχτικότητα που είχαμε πριν 6 μήνες δεν στέκει. Ούτε πρέπει να μας επηρεάζουν τελικά φιλικές συμβουλές και γνώμες όσο πολύτιμες και αν είναι, γιατί την ευθύνη για τη γραμμή και τη δράση μας στην Ελλάδα την έχουμε εμείς και μεις πρέπει ν' αποφασίζουμε» (Αρχείο του ΚΚΕ - Εγγραφο 38960, Εκτίμηση του Νίκου Ζαχαριάδη για το σχέδιο Απόφασης της 3ης Ολομέλειας, 18-9-1947).
Μιλώντας μερικά χρόνια αργότερα, στην 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ (1957), ο Ν. Ζαχαριάδης είπε την αιτία που άργησε να βγει στο βουνό: «Υπήρχε σ. και άλλο εμπόδιο. Οι σ. που μας βοηθούσανε και οι μικροί και οι μεγάλοι, είχαν αντίρρηση να βγω και κάναμε ολόκληρη μικρή συνωμοσία με τηλεγράφημα του Μάρκου που με ζητούσε κ.λπ. για να βγω και να πάω στο βουνό» (Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ, «Η 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ». Πρακτικά, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2011, σελ. 236).

Τελικά, ο Ν. Ζαχαριάδης, σύμφωνα με τον Γ. Κικίτσα, βγήκε στο βουνό στις 16 Νοέμβρη 1947.
Ως προς τους στόχους, η 3ηΟλομέλεια υπερεκτίμησε τις δυνατότητες του υποκειμενικού παράγοντα. Εβαλε στόχο τον τριπλασιασμό της δύναμης του ΔΣΕ, στόχος που αποδείχτηκε μη ρεαλιστικός. Εκείνη την περίοδο χιλιάδες είχαν συλληφθεί. Τα χωριά είχαν αδειάσει. Εξίσου αδύνατο ήταν τότε να βγούνε στο βουνό 2.600 κομμουνιστές από Αθήνα - Πειραιά - Θεσσαλονίκη, αφού τα περάσματα ήταν ήδη αποκλεισμένα.
Επιπρόσθετα, δεν υπήρξε κομματική κατεύθυνση για μαζικές αποδράσεις πολιτικών εξόριστων, με προορισμό τους το βουνό. Παρά τις μεγάλες δυσκολίες, που οπωσδήποτε παρουσίαζε αυτό το εγχείρημα, ίσως μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε ένα βαθμό, ή, σε κάθε περίπτωση, να σχεδιαστεί και να επιχειρηθεί, αλλού επιτυχώς και αλλού έστω ανεπιτυχώς.
Προς τους τελευταίους μήνες του 1947, ο αριθμός των πολιτικών κρατουμένων ήταν κατά προσέγγιση ο παρακάτω: Εξόριστοι σε διάφορα νησιά - στρατόπεδα 30.000. Εξόριστοι φαντάροι στη Μακρόνησο 20.000. Φυλακισμένοι 15.000. Σύνολο 65.000.
Ακόμα, την ίδια στιγμή που συλλαμβάνονταν χιλιάδες μέλη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, περιορίστηκε σημαντικά από το 1947 η δυνατότητα ισχυρής μαζικής αντίδρασης του λαϊκού κινήματος.

Εξαιτίας όλων των παραπάνω παραγόντων, από τους 18.000 παρατακτούς μαχητές του ΔΣΕ, οι 11.000 βρίσκονταν στις περιοχές Μακεδονίας - Θράκης - Ηπείρου και οι υπόλοιποι σε όλη την άλλη Ελλάδα, σύμφωνα με τα περιεχόμενα στοιχεία στο «Σχέδιο Λίμνες» (Αρχείο του ΚΚΕ - Εγγραφο 112725, «Σύντομα Πραχτικά για τη συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ και τη σύσκεψη της στρατιωτικοπολιτικής ηγεσίας του ΔΣΕ»). Ετσι, το βάρος του αγώνα του ΔΣΕ λογικά έπεσε από την 3η Ολομέλεια κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα.
Η 3η Ολομέλεια συνήλθε σε δύο τμήματα. Στις Πρέσπες συνεδρίασε το κλιμάκιο της ΚΕ της Ελεύθερης Ελλάδας και στην Αθήνα το δεύτερο κλιμάκιο. Οπως αναφέρουν τα «Σύντομα Πραχτικά για τη συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ και τη σύσκεψη της στρατιωτικοπολιτικής ηγεσίας του ΔΣΕ», «Μαζί με τη συνεδρίαση του τμήματος της ΚΕ της υπόδουλης Ελλάδας, που συνέρχεται στην Αθήνα, οι δύο αυτές συνεδριάσεις αποτελούν την 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ».
Πολλά μέλη της ΚΕ και της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου δεν πήραν μέρος στις εργασίες της 3ης Ολομέλειας (και των δύο τμημάτων της), είτε επειδή είχαν συλληφθεί, είτε επειδή βρίσκονταν σε κομματική αποστολή ή και γιατί ορισμένοι είχαν δολοφονηθεί ή πεθάνει, κάποια μέλη της ίσως και για λόγους περιφρούρησης.
Η 3η Ολομέλεια απέτισε φόρο τιμής στα στελέχη του ΚΚΕ που είχαν δολοφονηθεί (Γιάννης Ζεύγος, Νίκος Ζαγουρτζής,Αριστοτέλης Μπούρας, Παντελής Γουσίδης, Παναγιώτης Αρελάκης) καθώς και σε όλους τους άλλους αγωνιστές που έπεσαν στον αγώνα. Επίσης, στον Γιώργη Σιάντο, που είχε πεθάνει (20 Μάη 1947), και που το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ είχε εκδώσει για το θάνατό του ανακοίνωση, στην οποία μεταξύ άλλων αναφερόταν: «Ο θάνατος του σ. Γιώργη Σιάντου αφήνει μεγάλο και δυσαναπλήρωτο κενό στις γραμμές του Κόμματος και του Λαϊκού Δημοκρατικού Κινήματος. Το Πολιτικό Γραφείο (...) καλεί τα μέλη και τους οπαδούς του Κόμματος να εμπνευσθούν από το υπόδειγμα της αγωνιστικής ζωής του σ. Γ. Σιάντου και συσφίγγοντας τις γραμμές τους να συνεχίσουν (...) με μεγαλύτερη ακόμα επιμονή και αυτοθυσία τον αγώνα...».

Η εισήγηση του Ν. Ζαχαριάδη στην 3η Ολομέλεια, που εγκρίθηκε ομόφωνα, ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Ο εκτραχηλισμός του μοναρχοφασισμού κάτω από την ξετσίπωτη καθοδήγηση των Αμερικάνων και Εγγλέζων, που σήμερα προβάλλει με τη μάσκα του Σοφούλη, το δυνάμωμα του Δημ. Στρατού και του λαού κάνει επιτακτικό να προχωρήσει σήμερα ο αγώνας σε νέο ανώτερο στάδιο, στη δημιουργία ελεύθερης περιοχής με προσωρινή δημοκρατική κυβέρνηση».
Σημειώνεται ότι στη διάρκεια των εργασιών της 3ης Ολομέλειας επισημάνθηκε από ομιλητές ότι η καθυστέρηση στη δημιουργία κυβέρνησης της Ελεύθερης Ελλάδας οφειλόταν στις αντιρρήσεις που προβάλλονταν από τις συνεργαζόμενες με το ΚΚΕ δυνάμεις στο ΕΑΜ.
Στις 12 Σεπτέμβρη 1947, τα μέλη του κλιμακίου της Ελεύθερης Ελλάδας συνήλθαν σε κοινή σύσκεψη (αποτέλεσαν Πολεμικό Συμβούλιο) με τον επιτελάρχη του ΓΑ του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας Στέφανο Παπαγιάννη και τους διοικητές των Αρχηγείων, της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας Γιώργο Κικίτσα, της Ανατολικής Μακεδονίας Γιώργο Λασάνη και τον Νίκο Κανακαρίδη (Λάμπρο) της Θράκης. Στη σύσκεψη έγινε από τον Ν. Ζαχαριάδη το κλείσιμο της συζήτησης της προηγούμενης μέρας, ενώ ο Μάρκος Βαφειάδης παρουσίασε έκθεση για τη στρατιωτική κατάσταση και τα άμεσα καθήκοντα του ΔΣΕ. Εξετάστηκε το σχέδιο για τη δημιουργία ελεύθερης περιοχής με τη δική της κυβέρνηση, που είχε την κωδική ονομασία «Σχέδιο Λίμνες» και είχε καταρτιστεί σε στρατιωτική σύσκεψη, η οποία έγινε στις 10 Σεπτέμβρη.
Η ανακοίνωση του Προεδρείου (που σκόπιμα δόθηκε στη δημοσιότητα με ημερομηνία 12 - 15 Σεπτέμβρη 1947) αναφέρει:
«... η ξενική κατοχή και η μοναρχοφασιστική κτηνωδία και με την κυβέρνηση του Σοφούλη δεν αφήνουν στο λαό άλλη εκλογή από την ανειρήνευτη και αποφασιστική πάλη για την ανεξαρτησία, τη λευτεριά, τη δημοκρατία. (...) ο ένοπλος αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας αποτελεί τη μοναδική επιβεβλημένη απάντηση που ο λαός και η Ελλάδα έχουν να δώσουν στους ξένους κατακτητές και τους ντόπιους υποτακτικούς των. Εξω από τον αγώνα αυτόν δεν υπάρχει ζωή και τιμή για την Ελλάδα και το λαό. Γι' αυτό και πρωταρχική υποχρέωση για τον κάθε Ελληνα πατριώτη είναι να δόσει όλες του τις δυνάμεις για να πετύχει το έργο του ΔΣΕ, με την ατράνταχτη πεποίθηση ότι όσο πιο γερός και αποφασιστικός και νικηφόρος είναι ο λαός και ο ΔΣΕ (...) τόσο περισσότερο θα τους υποχρεώσουν να δεχτούν τη δημοκρατική λύση για το ελληνικό πρόβλημα που προτείνει το ΕΑΜ...».
Επίσης, στην ανακοίνωση αναφερόταν ότι η 3η Ολομέλεια «ενέκρινε τη γραμμή της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ στο Συνέδριο του ΚΚ Γαλλίας στο Στρασβούργο».

Το ζήτημα της ανάπτυξης της δύναμης του ΔΣΕ

H 3η Ολομέλεια ενέκρινε το «Σχέδιο Λίμνες» που αφορούσε στη δημιουργία ελεύθερης περιοχής στο χώρο όπου επικρατούσε ο ΔΣΕ στη Βόρεια Ελλάδα.
Κατέγραφε τη στρατιωτική κατάσταση του αντίπαλου, που εκτιμούσε ότι οι στρατιωτικές του δυνάμεις, μαζί με τη χωροφυλακή (30.000) και τις άλλες ένοπλες δυνάμεις (40.000), ανέρχονταν συνολικά σε 170.000 άτομα (με παρατακτή δύναμη 60.000 άνδρες). Στη συνέχεια, ανέλυε τη συνολική δύναμη του ΔΣΕ, η οποία υπολογίστηκε σε περίπου 22.000 - 24.000 μαχητές και μαχήτριες (παρατακτή δύναμη 18.000), που ήταν κατανεμημένη ως εξής: Ανατ. Μακεδονία - Θράκη 3.500, Κεντρική και Δυτική Μακεδονία 9.500, Θεσσαλία 2.500, Ρούμελη 2.500, Ηπειρος 1.300, Πελοπόννησος 1.500, Νησιά 500.
Εθετε ως στόχο: «Η δύναμη του Δημοκρ. Στρατού πρέπει να αναπτυχθεί με πολύ γρήγορους ρυθμούς ώστε να έχει τριπλασιασθεί μέχρι την άνοιξη του 1948».
Το πλάνο που τέθηκε σήμαινε ότι μέσα σε 7 - 8 μήνες η δύναμη του ΔΣΕ έπρεπε να φτάσει περίπου τους 50.000 - 60.000 μαχητές και μαχήτριες.
Σε αυτό το πλαίσιο, καταμερίζοντας τη στρατολογία στις τρεις μεγάλες πόλεις, αποφασίστηκε να ενισχυθεί ο ΔΣΕ με στελέχη και μέλη του ΚΚΕ, 1.500 από την Αθήνα, 600 από τον Πειραιά και 500 από τη Θεσσαλονίκη.
Στη συνέχεια, η διαταγή του Γενικού Αρχηγείου κατένειμε τις αποστολές που αναλάμβανε κάθε Αρχηγείο.
Η εξειδίκευση του «Σχεδίου Λίμνες» με το σχέδιο «Σ» καθόριζε τη στρατολογία νέων μαχητών ως εξής:
Αρχηγείο Δυτικής Μακεδονίας 6.000 νέους μαχητές. Ρούμελης 10.000. Θεσσαλίας 8.000. Ηπείρου 3.000. Κεντρικής 4.000. Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης 3.000.
Στην Ολομέλεια έγινε ακόμα και η εξής αναφορά:
«Είναι αλήθεια πως εκδηλώθηκαν αυταπάτες και ταλαντεύσεις σχετικά με την εξέλιξη της κατάστασης που είχαν τον αντίχτυπό τους και στις κομματικές γραμμές και που επέδρασαν ανασταλτικά στην πιο θαρραλέα ανάπτυξη της αντίστασης και ιδιαίτερα μέσα στις μεγαλουπόλεις».
Η 3η Ολομέλεια «καταδίκασε αποφασιστικά όλους τους δισταγμούς και τις ταλαντεύσεις». Επίσης, υπογράμμιζε την καθυστέρηση της λαϊκής αντίστασης στις μεγάλες πόλεις (Αθήνα, Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Βόλος, Καβάλα κ.ά.).

Οργανωτικά μέτρα

Προκειμένου να υλοποιηθούν τα καθήκοντα που ψήφισε η 3η Ολομέλεια, πάρθηκαν μια σειρά από οργανωτικά μέτρα. Δημιουργήθηκαν δύο κλιμάκια του Πολιτικού Γραφείου, το κλιμάκιο με έδρα την Αθήνα (Αναστασιάδης, Χατζηβασιλείου) και το 2ο κλιμάκιο στην Ελεύθερη Ελλάδα (Ν. Ζαχαριάδης, Γ. Ιωαννίδης, Μ. Βαφειάδης, Λ. Στρίγκος και Π. Ρούσος). Γραμματεία αυτού του κλιμακίου ορίστηκε να είναι οι Ζαχαριάδης, Ιωαννίδης και Βαφειάδης. Για την εφαρμογή των Αποφάσεων σχετικά με τον ΔΣΕ και το «Σχέδιο Λίμνες», η Ολομέλεια αποφάσισε να συγκροτηθεί τριμελής επιτροπή από τους Ιωαννίδη, Βαφειάδη και Στρίγκο. Επίσης, η 3η Ολομέλεια αποφάσισε να αντικατασταθούν ο Γιώργης Μπλάνας (Κίσσαβος, διοικητής του ΔΣΕ στη Θεσσαλία) και ο Γιώργος Κικίτσας (διοικητής της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας) και στη θέση τους να μπουν «νέοι πιο κατάλληλοι διοικητές σ' αυτή τη δουλιά».
Σύμφωνα με τα «Σύντομα Πραχτικά», στη διάρκεια των εργασιών της Ολομέλειας, ο Μ. Βαφειάδης πρότεινε να αναλάβει την αρχηγία του ΔΣΕ ο Ν. Ζαχαριάδης. Με την πρόταση του Βαφειάδη συμφώνησαν ο Γ. Ερυθριάδης και ο Π. Ρούσος, ενώ ο Γ. Ιωαννίδης πρότεινε να γίνει αυτό όταν ο ΔΣΕ δυναμώσει. Ο Ν. Ζαχαριάδης δεν αποδέχτηκε την πρόταση, λέγοντας ότι «αυτή τη στιγμή θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάσπαση το ΕΑΜ».
Στο κλιμάκιο που συνήλθε στην Αθήνα, την εισήγηση έκανε ο Στέργιος Αναστασιάδης, ο οποίος ήταν από το ΠΓ υπεύθυνος για όλη την κομματική δουλειά. Το κλιμάκιο συζήτησε και ενέκρινε τα σχέδια Αποφάσεων του κλιμακίου της Ελεύθερης Ελλάδας. Σε έκθεση που απέστειλε ο Στ. Αναστασιάδης αναφέρονταν τα καθήκοντα που έθετε το κλιμάκιο της Αθήνας.Συγκεκριμένα, αναφερόταν: «... α) Ανέβασμα της μαζικής πάλης, β) Εξοδος ανθρώπων (...) γ) Τεχνική οργάνωση του μηχανισμού. δ) Δουλιά στο ΕΑΜ, ανάπτυξη της διαφωτιστικής - προπαγανδιστικής δουλιάς. ε) Οργάνωση της λαϊκής αυτοάμυνας. στ) Δυνάμωμα της επαγρύπνησης» (Φίλιππος Ηλιού, «Ο Ελληνικός εμφύλιος πόλεμος. Η εμπλοκή του ΚΚΕ», εκδ. «Θεμέλιο», Αθήνα, 2005, σελ. 219. Το έγγραφο βρίσκεται στα ΑΣΚΙ και προέρχεται από το κλεμμένο Αρχείο του ΚΚΕ).
Από το έγγραφο δημιουργείται ένας προβληματισμός για τη σειρά των καθηκόντων, που προφανώς δεν εναρμονίζονταν με την Απόφαση της 3ης Ολομέλειας, αφού τα κύρια καθήκοντα, δηλαδή η έξοδος ανθρώπων στο βουνό και η ανάπτυξη της ένοπλης πάλης τίθενται ως δεύτερο και πέμπτο κατά σειρά καθήκοντα.
Σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο διαφορετική άποψη υπήρξε «... μόνο στο σημείο που μιλάει για την ευθύνη χιλιάδων εξόριστων που προτίμησαν το δρόμο της εξορίας από το δρόμο του βουνού. Αυτό το σημείο πρέπει να αλλάξει γιατί κανένας δεν είπε σ' αυτούς τους ανθρώπους πού και πώς να πάνε γι' αυτό και δεν έχουν ευθύνη. Πρέπει επίσης να σβηστεί το σημείο που μιλάει για την αποκατάσταση των "δηλωσιών", δηλ. αυτών που έκαναν δήλωση τον καιρό της πρώτης Κατοχής. Σε ό,τι αφορά τους σημερινούς "δηλωσίες" εκφράσαμε τη γνώμη να αναβληθεί προσωρινά η δημοσίευση του αντίστοιχου σημείου» (παραθέτουμε ξεχωριστά τη σχετική Απόφαση).
Οι Αποφάσεις της 3ης Ολομέλειας γνωστοποιήθηκαν και συζητήθηκαν με τα απόντα μέλη της Ολομέλειας. Ολοι συμφώνησαν με την ανάγκη γενίκευσης του ένοπλου αγώνα (Αρχείο του ΚΚΕ - Εγγραφο 527254, Τηλεγράφημα των Γ. Ιωαννίδη (Διονύσης) και Μ. Βαφειάδη, με το οποίο καλούν τον Ν. Ζαχαριάδη στην Ελεύθερη Ελλάδα και ζητούν τη γνώμη του ΚΚ (Μπ), 29 - 10 - 1947).
Αμέσως μετά την 3ηΟλομέλεια, ο Ν. Ζαχαριάδης ενημέρωσε την ΚΕ του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, με γράμμα του (20 Σεπτέμβρη 1947) στο οποίο ανέφερε:
«Εχουμε ακόμα στο κόμμα κοινοβουλευτικές αυταπάτες που δείχνουν την επίδραση που έχουν μέσα στις γραμμές μας οι μικροαστικές επιρροές και απ' την πλευρά των συμμάχων μας του ΕΑΜ» (Αρχείο του ΚΚΕ - Εγγραφο 466506, «Επιστολή του Ν. Ζαχαριάδη προς την ΚΕ του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας», 20-9-1947).
Για το ίδιο ζήτημα, ο Ν. Ζαχαριάδης έγραψε στον Ιωαννίδη, στις 12 Οκτώβρη 1947:
«Απ' τη Σμαρώ (σ.σ. συνθηματικό όνομα για τον Στέργιο Αναστασιάδη) δεν έχουμε πολλές ειδήσεις. Η ανακοίνωση της Ολομέλειας προκάλεσε στο ΕΑΜ, κυρίως στο γιατρό (συνθηματικό όνομα για τον Γιάννη Πασαλίδη), δισταγμούς και αντιρρήσεις», (Αρχείο του ΚΚΕ - Εγγραφο 527260, «Επιστολή του Ν. Ζαχαριάδη στον Γ. Ιωαννίδη {Ανδρόνικο}»).
Και στις 30 Οκτώβρη 1947:
«Απ' τη Σμαρώ είχα δύο τηλεγραφήματα. Το ένα μιλά για την αντίδραση που βρήκαν στο ΕΑΜ, όπου δε συμφώνησαν να δημοσιευτεί η ανακοίνωση της Ολομέλειας. Η δημοσίευση έγινε και η Σμαρώ δεν ήξερε ακόμα πώς το πήραν οι φίλοι».

Εννιά μέρες μετά την ανακοίνωση από τον «Ριζοσπάστη» των Αποφάσεων της 3ης Ολομέλειας, στις 17 Οκτώβρη, κατάσχεται το φύλλο του «Ριζοσπάστη» που δημοσίευσε επιστολή του Μάρκου Βαφειάδη με την οποία καλούσε στα όπλα και την επόμενη μέρα απαγορεύτηκε εντελώς η κυκλοφορία της εφημερίδας. Η ένοπλη ταξική αναμέτρηση οξυνόταν πλέον στο έπακρο.

Για τους δηλωσίες

Η 3η Ολομέλεια πήρε την παρακάτω Απόφαση για τους δηλωσίες:
«Η Ολομέλεια διαπιστώνει ότι η απόφαση του 7ουΣυνεδρίου για το ξεκαθάρισμα απ' τους δηλωσίες της 4ης Αυγούστου και της 1ης κατοχής πραγματοποιήθηκε και αποφασίζει, ότι στο εξής οι κομματικές οργανώσεις μπορούν να δέχονται αιτήσεις για την αποκατάσταση στο ΚΚΕ από πρώην δηλωσίες της πιο πάνω κατηγορίας, που με τα έργα τους απόδειξαν ότι ξαναπόχτησαν το δικαίωμα και την τιμή να γίνουν μέλη του ΚΚΕ. Οι κομματικές οργανώσεις θα αποφασίζουν και για το κατά πόσο οι δηλωσίες που αποκαταστένονται θα περνούν απ' το στάδιο του δόκιμου μέλους του ΚΚΕ. Οι αποφάσεις για αποκατάσταση δηλωσιών ελέγχονται και επικυρώνονται απ' τις επιτροπές πόλης και γνωστοποιούνται με όλα τα στοιχεία και στο ΠΓ της ΚΕ.
Η Ολομέλεια διευκρινίζει ότι δήλωση που γένηκε με γνώση του Κόμματος, γιατί ο αγωνιστής έπρεπε να συνεχίσει τον αγώνα του, θεωρείται πως δεν έγινε. Επίσης, αγωνιστής που με δήλωση ξεγέλασε τον εχθρό και βγήκε στο βουνό για να προσφέρει τον εαυτό του στον αγώνα, δεν θεωρείται δηλωσίας. Για κάθε τέτοια περίπτωση τα αποδειχτικά στοιχεία πρέπει να 'ναι απόλυτα πειστικά».
Η παραπάνω Απόφαση ήταν σωστή και δίκαιη. Από τη μια, αξιοποιούσε ένα σημαντικό δυναμικό για την ενίσχυση των γραμμών του Κόμματος. Ταυτόχρονα, με αυτήν την τοποθέτηση το ΚΚΕ παρέμενε σταθερό σε μια σημαντική αρχή της λειτουργίας του: Την ανάγκη να μη λυγίζει σε οποιεσδήποτε συνθήκες, γεγονός που επιπλέον το καθιστούσε πηγή διαπαιδαγώγησης των κομμουνιστών και κομμουνιστριών, όπως επίσης και δύναμη στην οποία η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα μπορούν να προσβλέπουν με εμπιστοσύνη.

ΑΡΚΤΙΚΗ Η ραγδαία κλιματική αλλαγή επηρεάζει το βόρειο ημισφαίριο και όχι μόνο

Νερό από το λιώσιμο του πάγου ρέει στη θάλασσα, από τον υπό διάλυση παγετώνα Σβάλμπαρντ, στη Νορβηγία

Το 2003, επιστήμονες που ασχολούνται με τις κλιματικές αλλαγές στην Αρκτική συναντήθηκαν σε ένα θέρετρο στη Μοντάνα των ΗΠΑ, για να συζητήσουν για το κοινό ερευνητικό τους αντικείμενο. Οπως λέει η Τζένιφερ Φράνσις, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Ράτγκερς, μέχρι τότε ο καθένας τους επικέντρωνε σε μια στενή επιμέρους πλευρά. Καθώς αντάλλασσαν πληροφορίες και γνώμες, συνειδητοποίησαν κάτι που τους ανησύχησε: Οι αλλαγές στο αρκτικό κλίμα, που έβρισκαν ο καθένας ξεχωριστά, συνδέονταν μεταξύ τους και συμπλήρωναν την ίδια εικόνα: Το κλίμα στην Αρκτική έχει περιέλθει σε μια επισφαλή κατάσταση και η διακοπή της παραπέρα επιδείνωσης φαίνεται εξαιρετικά απίθανη.
Σε επιστημονική δημοσίευσή τους δυο χρόνια αργότερα, είχαν συμπεράνει ότι με τον τρέχοντα ρυθμό υπάρχει σοβαρή πιθανότητα μέσα σε αυτόν τον αιώνα να υπάρξει καλοκαίρι που ο Αρκτικός Ωκεανός δεν θα έχει καθόλου πάγο, μια κατάσταση που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια. Τώρα, η παρακολούθηση της εξέλιξης του φαινομένου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το καλοκαίρι χωρίς αρκτικό πάγο μπορεί να έχει έρθει έως το 2040, εξήντα ολόκληρα χρόνια πριν από την πρόβλεψη που έγινε πριν από μια δεκαετία.
Η Αρκτική αλλάζει ακριβώς με τον τρόπο που είχαν εκτιμήσει οι επιστήμονες, αλλά με γρηγορότερο ρυθμό ακόμη και από τις πιο ακραίες προβλέψεις. Μέσα σε τρία χρόνια, καταρρίφθηκαν περισσότερα από 12 κλιματικά ρεκόρ που διατηρούνταν επί δεκαετίες, μεταξύ αυτών εκείνα για το ρυθμό μείωσης του θερινού και χειμερινού πάγου στην επιφάνεια της θάλασσας, της θερμοκρασίας του αέρα και της τήξης του πάγου μέσα στο έδαφος γύρω από τον Αρκτικό Ωκεανό.

Αυτές οι εξελίξεις σηματοδοτούν προβλήματα για τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στο βόρειο ημισφαίριο. Την τελευταία φορά που η Αρκτική ήταν ελαφρώς θερμότερη απ' ό,τι είναι σήμερα, δηλαδή πριν από 125.000 χρόνια, η στάθμη της θάλασσας ήταν 4 έως 6,5 μέτρα ψηλότερα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα οδηγήσει στην καταστροφή μέρους ή στην πλήρη εξαφάνιση πολλών μεγάλων παραλιακών πόλεων, με εκατοντάδες εκατομμύρια κατοίκους. Νέες έρευνες δείχνουν ότι η ραγδαία θέρμανση στην Αρκτική επηρεάζει τα αέρια ρεύματα στο βόρειο ημισφαίριο, αλλάζοντάς τους πορεία και ένταση, έτσι που να εμφανίζονται έντονα καιρικά φαινόμενα στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία, με διάρκεια μεγαλύτερη από τη συνήθη, υποβάλλοντας εκατομμύρια ανθρώπους σε καύσωνες, ξηρασίες και ανελέητες καταιγίδες. Η αύξηση του πλαγκτόν σε ολόκληρο τον νότιο Αρκτικό Ωκεανό ενδέχεται να έχει αρνητική επίδραση στις τροφικές αλυσίδες που σχετίζονται με την αλιεία. Το γρήγορο λιώσιμο των τεράστιων παγετώνων της Γροιλανδίας προσθέτει μεγάλες ποσότητες κρύου γλυκού νερού, που ίσως προκαλέσουν επιβράδυνση στο ρεύμα του Κόλπου (Gulf Stream), γεγονός που θα προκαλούσε σημαντική μεταβολή στα μοτίβα του καιρού και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Η Αρκτική είναι σαν το καναρίνι στο ορυχείο (που πεθαίνει πρώτο όταν εμφανιστούν ασφυξιογόνα αέρια). Ο μακρύς κατάλογος των ρεκόρ που έχουν καταρριφθεί εκεί τα τελευταία χρόνια, δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι οι προσομοιώσεις που επί δεκαετίες «χτυπούσαν το καμπανάκι», «έπεσαν μέσα». Αλλά τα δεδομένα δείχνουν ότι οι αλλαγές εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη, που είχαν προβλεφθεί, ήταν πολύ συντηρητικές. Η Αρκτική που ξέραμε δεν συγχωρούσε, αλλά ήταν σταθερή. Η νέα Αρκτική είναι λιγότερο προβλέψιμη και μπορεί να αλλάζει με τρόπους που είναι μην είναι αντιστρεπτοί, προκαλώντας φαινόμενα που θα μεταδίδονται σαν κύματα επηρεάζοντας ολόκληρη την Υδρόγειο.
Βεβαίως, από τον εντοπισμό των αδιαμφισβήτητων αλλαγών στο κλίμα της Αρκτικής και των ενδεχόμενων επιπτώσεων στο κλίμα άλλων περιοχών, έως το σημείο να χρησιμοποιείται η κλιματική αλλαγή από τις κυβερνήσεις του σημερινού καπιταλιστικού κόσμου, για να δικαιολογούν την εγκληματική διαχείριση του φαινομένου σε βάρος των λαών, υπάρχει αβυσσαλέο λογικό άλμα. Επειδή δεν ζούμε στην προϊστορία, ούτε την περίοδο που οι άνθρωποι κατοικούσαν σε πρόχειρες αχυρένιες ή ξύλινες καλύβες. Και τι θα γίνει άραγε όταν η κλιματική αλλαγή κάνει πιο εμφανή την παρουσία της με εντονότερα και συχνότερα «ακραία φαινόμενα»; Πιο ισχυρά από τις πλημμύρες που έπνιξαν δυο φορές τη Μάνδρα και τον άνεμο που εξάπλωσε γρήγορα την τυχαία φωτιά στο απροστάτευτο Μάτι.
Επίσης η κλιματική αλλαγή αξιοποιείται στις αντιθέσεις και στον πόλεμο ανάμεσα σε μονοπωλιακά συμφέροντα της Ενέργειας για το ποιες μορφές Ενέργειας ρυπαίνουν και ποιες είναι «φιλικές» στο περιβάλλον. Αξιοποιείται ιδιαίτερα από τα κράτη και τα μονοπώλια που επενδύουν στις ΑΠΕ.
Η κλιματική αλλαγή δεν έχει σχέση με την προτροπή της ΕΕ να μη χρηματοδοτούνται αντιπλημμυρικά έργα γενικά και ιδιαίτερα εκεί που οι συγγενείς των νεκρών και κατεστραμμένων οικονομικά από τις πλημμύρες δεν έχουν την οικονομική επιφάνεια και πρόσβαση για να διεκδικήσουν αποζημιώσεις. Η κλιματική αλλαγή δεν έχει σχέση με την υποχρηματοδότηση του πυροσβεστικού έργου και την έλλειψη σχεδίων προστασίας των κατοίκων περιοχών που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ενδεχόμενη πυρκαγιά. Καταστροφικές φωτιές και πλημμύρες είχαμε και πριν αρχίσουν να γίνονται ορατές οι κλιματικές αλλαγές και πάντα δικαιολογία ήταν τα «ακραία καιρικά φαινόμενα». Αν οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις δεν μπορούν (δε θέλουν) να πάρουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις από τα όποια σημερινά και αυριανά καιρικά φαινόμενα, οι λαοί έχουν ένα λόγο παραπάνω να παραμερίσουν την αστική τάξη, να στείλουν τον καπιταλισμό στον αγύριστο και να πάρουν εκείνοι άμεσα τα μέτρα που χρειάζονται. Είναι άλλωστε οι συμφωνίες των καπιταλιστικών κρατών για το περιβάλλον, που έχουν εξορισμού ως πρωτεύον ζητούμενο τη διατήρηση της κερδοφορίας των μονοπωλίων, εκείνες που ευθύνονται για το πώς εξελίσσεται η κλιματική αλλαγή και το ενδεχόμενο σύντομα να πάψει να είναι αντιστρεπτή.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

Τραγωδία και Λαϊκός Πολιτισμός στην Αρχαία Αθήνα

«Λαϊκός αφηγητής, λοιπόν, ο Ευριπίδης; Λαϊκός ποιητής; Ναι, αλλά, βέβαια, ιδιοφυής (το ίδιο ισχύει για τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή): και γιατί εκτίμησε τόσο υψηλά τον λαϊκό μύθο (γενικά: τον σύγχρονό του λαϊκό πολιτισμό) και γιατί μπόρεσε, βασιζόμενος και αφορμώμενος από αυτόν, να τον διαπλάσει, να τον διαμορφώσει έτσι, ώστε να τον καταστήσει (μιλώ για το σύνολο του έργου του), συγχρόνως, έργο υψηλής τέχνης».

Ο τίτλος του παρόντος άρθρου είναι δανεισμένος από το τελευταίο προσώρας βιβλίο του ομότιμου καθηγητή των Πανεπιστημίων Ιωαννίνων και Αθηνών, Μιχάλη Μερακλή. Ο συγγραφέας του ανά χείρας τόμου και επί χρόνια τακτικός συνεργάτης του «Ριζοσπάστη», γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1932 και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ και της Γοτίγγης της Γερμανίας, όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Το 1975 εξελέγη τακτικός καθηγητής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, του οποίου διετέλεσε και Πρύτανης, ενώ από το 2002 είναι πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας. Το 1995 τού απονεμήθηκε το βραβείο «Herder» από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.

Ο Μιχάλης Μερακλής, ωστόσο, είναι πρωτίστως Δάσκαλος, καθώς έχει δείξει με το παράδειγμα του επαγγελματικού και προσωπικού του βίου πώς (συμπερι)φέρεται ένας αληθινά πνευματικός άνθρωπος: Δεν αρνήθηκε ποτέ και σε κανέναν, φοιτητή, φοιτήτρια ή συνάδελφο, τη βοήθεια και συμπαράστασή του, μαζί βέβαια με το φως της δικής του αποκτημένης γνώσης και εμπειρίας. Παράλληλα, ποτέ δεν θεώρησε (αν και θα το εδικαιούτο) ότι υπερέχει σε επιστημονικό κύρος έναντι των εκάστοτε συνομιλητών του. Και αυτή η ταπεινότητα (η οποία, οπωσδήποτε, του επεφύλαξε κοινωνικές κυρώσεις από την πανταχού παρούσα και αείποτε θάλλουσα κακεντρέχεια) μαζί με το λειτούργημα του Δασκάλου, το οποίο εξακολουθεί να ασκεί, ως δεύτερη φύση πια, και από τη θέση του ομότιμου, αποτέλεσαν και αποτελούν το βασικό γνώρισμά του.

Ενα δείγμα των παραπάνω, ως απόσταγμα της εν γένει πολιτείας του, μας παρέχεται από τον «Πρόλογο» του εδώ παρουσιαζόμενου βιβλίου του:

«Στόχος τού βιβλίου είναι να κάνει γνωστό το αρχαίο δράμα (τους τρεις ποιητές: Αισχύλο, Σοφοκλή, Ευριπίδη) σ' ένα κατά το δυνατόν ευρύτερο κοινό αναγνωστών, οι οποίοι ενδιαφέρονται οπωσδήποτε και για την πνευματική τους καλλιέργεια (το κοινό αυτό δεν το απαξίωσα ποτέ). Είναι γραμμένο με τρόπο, που να διευκολύνει τον επικοινωνιακό αυτόν στόχο. Το κείμενο δεν πνίγεται σε μεγάλον αριθμό παραπομπών (χωρίς βέβαια αυτές να απουσιάζουν), η γλώσσα αποφεύγει συστηματικά (και εκ πεποιθήσεως) τη δυσνόητη ή επιτηδευμένη φρασεολογία, μια κρυμμένη δήθεν (πίσω από ασάφειες και περίτεχνο λόγο) σοφία. Παράλληλα, η προσπάθειά μου είναι να εμπλουτίσω, όσο αυτό μου είναι δυνατό, τον ερμηνευτικό σχολιασμό των κλασικών αυτών έργων με περαιτέρω παρατηρήσεις που κάποτε είναι, ας μου επιτραπεί να πω, σε ικανό βαθμό πρωτότυπες».
Διαπιστώνεται, δηλαδή, ότι ο Μιχάλης Μερακλής, με το ανά χείρας βιβλίο, μας χαρίζει άλλη μία εύληπτη όσο και ερευνητικά πολύτιμη (βιωματική) ερμηνεία, παρόμοια όπως έχει πράξει και στο παρελθόν, μεταξύ άλλων, με τις «Ωδές» του Ανδρέα Κάλβου, την ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, την «Αινειάδα» του Βιργιλίου, την «Οδύσσεια» του Ομήρου, το «Σατυρικόν» του Πετρώνιου.
«Κύριος σκοπός μου υπήρξε», συνεχίζει στον «Πρόλογό» του, «να δείξω πόσα οφείλουν οι μεγάλοι αυτοί ποιητές στον σύγχρονό τους λαϊκό πολιτισμό. Πέρα από τις γνωστές, βέβαια, οφειλές (και ωφέλειες) σ' αυτόν (και από αυτόν), πέρα από την και θρησκευτικά ακόμα τότε ζώσα μυθολογία, άντλησαν από το σύνολο σχεδόν τής καθημερινής ζωής στην Αθήνα. [...] Οι δοξασίες και τα ήθη συνιστούν, ακριβώς, την καθημερινότητα. [...] Εντόπισα, λοιπόν, αφ' ενός τα στοιχεία, με τα οποία σύνθεσαν οι τρεις ποιητές τις τραγωδίες και τα δράματά τους και, αφ' ετέρου, - αυτό είναι και το πιο ενδιαφέρον και δύσκολο, - προσπάθησα να δείξω [...] τον τρόπο, με τον οποίο τα χρησιμοποίησαν και τα διαμόρφωσαν, ώστε να αναχθεί η ίδια η ζωή σ' ένα άλλο, υψηλότερο επίπεδο: της ποίησης».

Στο Πρώτο Μέρος τού (εξαιρετικού και εκτυπωτικά) τόμου, ο Μιχάλης Μερακλής συμπεριλαμβάνει από έναν ειδικά στοχευμένο ερμηνευτικό σχολιασμό για τα 32 από τα 33 συνολικά σωζόμενα έργα των τριών μεγάλων τραγικών. Επί παραδείγματι, στις παρατηρήσεις του για τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου έχει δώσει τον υπότιτλο «Από το παραμύθι στο δράμα», καθώς εκεί στέκεται στην παλαιότερη υπόθεση του Γεώργιου Μέγα ότι ο μύθος των Δαναΐδων, στον οποίο βασίστηκαν οι «Ικέτιδες» του Αισχύλου, ήταν αρχικά ένα λαϊκό παραμύθι. Για την τεκμηρίωση της υπόθεσής του, ο Μέγας είχε ακολουθήσει τη μέθοδο προσέγγισης των «ηρωικών παραδόσεων» από τον Wilamowitz, σύμφωνα με τον οποίο συχνά μια τέτοια παράδοση ξεκινά από ένα παραμύθι ή μια νουβέλα. Αυτόν τον τελευταίο όρο χρησιμοποιούν οι παραμυθιολόγοι για το είδος εκείνο της ρεαλιστικής αφήγησης που δεν περιέχει μαγικά - μυθικά στοιχεία, χωρίς, ωστόσο, να έχει και κανένα απολύτως ιστορικό περιεχόμενο. Ο Μερακλής καταλήγει ότι ο Αισχύλος, αντλώντας από την παραμυθιακή ύλη του λαού του, ταυτόχρονα την περιενδύει και με το σοβαρό για την εποχή θέμα της αναγκαστικής πλέον εξωγαμικής - και όχι μόνον ενδογαμικής - συγκρότησης της οικογένειας. Στην περίπτωση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλή, αφού επισημάνει την έξοχη ηθική μορφή της ηρωίδας, ο μελετητής στέκεται στο άλλο μείζον θέμα, δηλαδή σε εκείνο του «τυφλού όπτη», του τυφλού Τειρεσία, βασιζόμενος τόσο στην αντίληψη (βασισμένη, με τη σειρά της, πιθανότατα στη λαϊκή βιοθεωρία) του Ηράκλειτου για το ηθικό νόημα της βαρβαρότητας, που αφορά στα πνεύματα τα οποία «δεν έχουν ασκηθεί στο να επεξεργάζονται λογικά και να αξιολογούν το υλικό των αισθήσεων», οπότε αυτές τούς είναι άχρηστες, όσο και στη λαϊκή (αρχαϊκή) εκδοχή που «έδινε στην αναπηρία (η τυφλότητα είναι αναπηρία) μιαν ιδιάζουσα, και πάντως όχι αρνητική θέση στην αξιολόγηση της ύπαρξης» - σε αυτό το σημείο ο συγγραφέας ανατρέχει και στα «Μυθολογικά» του Levi-Strauss.

Ως προς τις «Τρωάδες» του Ευριπίδη, ο Μιχάλης Μερακλής, αφού σημειώσει ότι ο Ευριπίδης, ο κατ' εξοχήν αντιπολεμικός τραγικός, «έκανε την Τροία γενικότερο σύμβολο μιας εις το διηνεκές επαναλαμβανόμενης στην Ιστορία αδικίας» (ας θυμηθούμε, αφενός, ότι το έργο διδάχθηκε λίγο πριν από την εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία το 415 π.Χ., και αφετέρου ότι είχαν προηγηθεί οι φρικαλεότητες των Αθηναίων στη Μήλο το 416 π.Χ.), εστιάζει στο θέμα του dout des («σου δίνω για να μου δώσεις»), δηλαδή στη λαϊκή αντίληψη για την ανταποδοτικότητα στις σχέσεις του Θείου/των θεών με τους θνητούς, θέμα το οποίο, πριν προσελκύσει την προσοχή της θεολογικής σκέψης του Ευριπίδη, είχε ήδη διαφανεί και στις προαναφερθείσες και εδώ «Ικέτιδες» του Αισχύλου. Ο μελετητής παρατηρεί ότι το ίδιο φαινόμενο μνημονεύεται στη Λαογραφία νηφαλιότερα, αλλά ταυτόχρονα τονίζει την εκείθεν πηγή, όπως και τη διαχρονική ισχύ του (παραπέμποντας στον Γεώργιο Μέγα): «Ο άνθρωπος του λαού δεν εννοεί τίποτε από την πνευματική εκείνη σχέση που πρέπει, σύμφωνα με το πνεύμα τής χριστιανικής πίστης, να έχει ο αληθινός χριστιανός με τον Θεό και τους Αγίους. Για τον λαϊκό άνθρωπο τη σχέση αυτή διέπει απλώς η αρχή dout des, που είναι η βάση κάθε λαϊκής λατρείας».

Στο Δεύτερο Μέρος του τόμου λημματογραφούνται μία σειρά από περισσότερο ή λιγότερο «περιφερειακά» θέματα, από τα οποία αναφέρονται εδώ ενδεικτικά τα εξής: Ανιμισμός (παμψυχισμός), αυτοματισμός, εγκλεισμός, καταστερισμός, «μαλθουσιανισμός», Μπρεχτ - αποστασιοποίηση, Ουρία επιστολή, σκεπτικισμός, χρόνος. Στο δε λήμμα «γυναίκα», ο μελετητής επισημαίνει ότι διά στόματος της λαϊκής τροφού στη «Μήδεια», ο Ευριπίδης εγκαινιάζει μία νέα ποίηση που θα ενδιαφερόταν και για τα αδικούμενα πλάσματα, ανάμεσα στα οποία βρίσκονται οι γυναίκες. Ο τόμος ολοκληρώνεται με την καταγραφή της εκτενούς - ελληνικής και ξένης - βιβλιογραφίας και δικαιώνει, βέβαια, απολύτως την προλογική δήλωση του συγγραφέα του, ότι πρόκειται για μια διαφορετική ματιά πάνω στο αρχαίο δράμα, «όχι αποκλειστικά φιλολογική, αλλά συγκερασμένη με τη λαογραφική και εθνολογική παρατήρηση», γεγονός που μαρτυρεί αναντίρρητα για την πολύπτυχη όσο και γερά θεμελιωμένη επιστημονική σκευή και την κόποις κερδισμένη ανθρώπινη πείρα του Μιχάλη Μερακλή.

Σταυρούλα Γ. ΤΣΟΥΠΡΟΥ
Καθηγήτρια - Σύμβουλος στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο

NATIONS LEAGUE Το νέο «χαρτί» στο παιχνίδι των κερδών

Associated Press

Η δημιουργία ενός νέου, πιο εμπορικού «προϊόντος» για τις Εθνικές ομάδες, σε σχέση με τα φιλικά παιχνίδια, ήταν ο σκοπός της UEFA με το εγχείρημα του Nations League

Με τον τζίρο στην ποδοσφαιρική βιομηχανία παγκοσμίως να έχει εκτοξευτεί σε αστρονομικά ύψη, είναι εμφανής τα τελευταία χρόνια η προσπάθεια των δύο μεγαλύτερων ποδοσφαιρικών οργανισμών, FIFA και UEFA, για αλλαγές και καινοτομίες, είτε στο ίδιο το άθλημα είτε στις διοργανώσεις του. Σχέδια που φυσικά στόχο έχουν τα ακόμα μεγαλύτερα κέρδη, μέσω της δημιουργίας νέων ελκυστικών ποδοσφαιρικών «προϊόντων» και της προσέλκυσης νέων επενδυτών στο χώρο. Αλλωστε, το ίδιο το άθλημα έχει μετατραπεί σε πανάκριβο εμπόρευμα και πεδίο επιχειρηματικών ανταγωνισμών ανάμεσα σε μονοπωλιακούς ομίλους με έπαθλο μεγαλύτερο μερίδιο της «πίτας» των κερδών.

Από την άλλη, η αναζήτηση νέων δρόμων για αύξηση των εσόδων απαιτεί και αλλαγές σε ό,τι ίσχυε για χρόνια και είχε αποκτήσει έναν «παραδοσιακό» χαρακτήρα. Σε αυτό το σκεπτικό, για παράδειγμα, εντάσσονται οι αλλαγές που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια ή που αναμένεται να πραγματοποιηθούν, σε σχέση με τους κανονισμούς του αθλήματος αλλά και με τις διοργανώσεις που αποτελούν τη «βιτρίνα» του «προϊόντος», προκειμένου αυτό να γίνει πιο ελκυστικό.

Πάνω απ' όλα η εμπορικότητα

Στα του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, το νέο «φρούτο» της UEFA είναι η καινούργια διοργάνωση σε επίπεδο Εθνικών ομάδων, το περίφημο Nations League, που ξεκίνησε στις 6 Σεπτέμβρη. Η νέα διοργάνωση ουσιαστικά ήρθε να αντικαταστήσει τους διεθνείς φιλικούς αγώνες, που σε εμπορικό επίπεδο βρίσκονταν στην πλέον χαμηλή βαθμίδα και δεν απέφεραν όσα περίμεναν UEFA και πολυεθνικές. Ετσι, ως λύση στο πρόβλημα της απώλειας εσόδων ήρθε η δημιουργία μιας διοργάνωσης με τα απαραίτητα δέλεαρ σε αγωνιστικό ή οικονομικό επίπεδο, τα οποία προβλέπεται να αυξήσουν τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις Εθνικές ομάδες και φυσικά να κάνουν το εγχείρημα σαφώς πιο ενδιαφέρον και καλύτερο εμπορικά.

Στην περίπτωση του Nations League, το «τυράκι» της UEFA στο μεν αγωνιστικό σκέλος έγκειται στη δυνατότητα προβιβασμού μιας Εθνικής ομάδας από τη χαμηλότερη στην υψηλότερη κατηγορία, καθώς και στη διεκδίκηση μιας θέσης για το Euro 2020, στο δε οικονομικό στο μοίρασμα ενός ποσού άνω των 75 εκατ. ευρώ με τη μορφή επιδομάτων και μπόνους στις ομάδες, και κυρίως στους νικητές.
Οσο κι αν οι παράγοντες της UEFA πριν από λίγους μήνες, κατά την επίσημη εξαγγελία της διοργάνωσης, διαφήμισαν το ότι πλέον μέσω του Nations League δίνονται ευκαιρίες διάκρισης ακόμα και σε Εθνικές ομάδες χαμηλότερης δυναμικότητας (που δεν θα έχουν τύχη στα προκριματικά), ο πραγματικός λόγος της δημιουργίας της διοργάνωσης είναι πολύ διαφορετικός: Στο σημερινό εμπορευματοποιημένο ποδόσφαιρο, για τους οργανισμούς που κατέχουν τα «κλειδιά» του αθλήματος αλλά και για τις συνεργαζόμενες πολυεθνικές που δραστηριοποιούνται στο χώρο θα πρέπει να ελαχιστοποιηθούν - έως και να εξαφανιστούν εντελώς - οι περιπτώσεις απώλειας κερδών από κάτι που δεν πουλάει...

Το επικίνδυνο του εγχειρήματος

Ωστόσο, πέραν των οικονομικών σχεδιασμών των ιθυνόντων του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου και των πολυεθνικών συνεργατών τους, υπάρχει και μια άλλη πλευρά. Η νέα διοργάνωση έρχεται να «φορτώσει» ακόμα περισσότερο το ήδη ασφυκτικό για τους παίκτες αγωνιστικό πρόγραμμα, με τις φωνές ενάντια στις υπερβολικά πολλές αγωνιστικές υποχρεώσεις να αυξάνονται.
Παράλληλα, ιατρικές έρευνες συνδέουν την κόπωση και την πίεση για το αποτέλεσμα με αρκετά προβλήματα υγείας που εμφανίζονται στους ποδοσφαιριστές. Με τα νέα δεδομένα, η σχετική «χαλαρότητα» που χαρακτηρίζει τους φιλικούς αγώνες αναμένεται να αντικατασταθεί από τον πιο έντονο ανταγωνισμό για το αποτέλεσμα, ο οποίος θα προκύψει από την αύξηση της πίεσης για την υλοποίηση των στόχων κάθε Εθνικής ομάδας. Και φυσικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι μετά τη λήξη του εν λόγω τουρνουά το Νοέμβρη του 2018, το Νοέμβρη του 2019 οι Εθνικές ομάδες θα μπουν σε μια ακόμη πιο απαιτητική διαδικασία, τα προκριματικά για το Euro 2020.
Ετσι, αρκετοί ήταν οι ομοσπονδιακοί προπονητές που αντέδρασαν στο νέο εγχείρημα, θέτοντας το σοβαρό ζήτημα της κόπωσης και της πίεσης των παικτών, αλλά και εκείνο του περιορισμού της δυνατότητας κατάλληλης προετοιμασίας, την ευκαιρία για την οποία προσέφεραν οι φιλικοί αγώνες.

Η νέα διοργάνωση

Στη νέα διοργάνωση συμμετέχουν και οι 55 εθνικές ευρωπαϊκές ομοσπονδίες. Τα αντιπροσωπευτικά συγκροτήματα χωρίστηκαν σε τέσσερις κατηγορίες (A, B, C, D) βάσει του ranking της UEFA, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί μετά την ολοκλήρωση των προκριματικών του Μουντιάλ 2018, στις 11 Οκτώβρη 2017. Η κάθε κατηγορία περιλαμβάνει 4 ομίλους, με 3 ή 4 ομάδες ο καθένας.
Οι νικητές των ομίλων στις κατηγορίες Β, C και D θα παίρνουν την άνοδο για την επόμενη κατηγορία.
Οι νικητές των ομίλων της κατηγορίας Α θα κοντράρονται μεταξύ τους για τον τροπαιούχο του τουρνουά (πλέι οφ).
Οι νικητές των ομίλων στις υπόλοιπες κατηγορίες πέραν του προβιβασμού θα παίζουν μεταξύ τους και στην τελική φάση της κάθε κατηγορίας, προκειμένου να αναδειχθεί ο τελικός νικητής της κατηγορίας.
Αντίθετα, οι τελευταίοι του κάθε ομίλου στις κατηγορίες Α, Β και C θα υποβιβάζονται στην αμέσως χαμηλότερη κατηγορία.
Εκτός όμως του στόχου της διάκρισης στην ίδια τη διοργάνωση, για τις Εθνικές ομάδες υπάρχει και ανώτερος στόχος, που σχετίζεται με τις 4 θέσεις συμμετοχής στο Euro 2020 που θα δοθούν μέσω του Nations League. Τις θέσεις αυτές θα εξασφαλίσουν οι νικητές κάθε κατηγορίας.
Σημειώνεται πως η τελική φάση του Nations Cup (τα πλέι οφ των κατηγοριών) έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί το Μάρτη του 2020 και αφού έχουν ολοκληρωθεί τα επίσημα προκριματικά για το Euro, προκειμένου να μην υπάρχουν αδιάφορες ομάδες στα προκριματικά (π.χ. αυτές που θα έχουν εξασφαλίσει τη συμμετοχή τους).