26 Σεπτέμβρη 1944: Η Συμφωνία της Καζέρτας

 26 Σεπτέμβρη 1944: Η Συμφωνία της Καζέρτας

Του Γιώργου Μαργαρίτη* 

Οι Στ. Σαράφης, Σκόμπυ και Ναπ. Ζέρβας στην Καζέρτα

Καθώς πλησίαζε το τέλος του Σεπτέμβρη του 1944, οι εξελίξεις στην Ελλάδα φαίνονταν στάσιμες. Με τη σχεδόν «άνευ όρων» προσέλευση των προερχόμενων από τις δυνάμεις της Αντίστασης υπουργών και την ανάληψη των υπουργείων τους, είχε ολοκληρωθεί η «κυβέρνησις Εθνικής Ενώσεως», όπως παραπλανητικά την ονόμαζε ο Γεώργιος Παπανδρέου. Το «παραπλανητικά» αφορούσε τις μη δημόσιες πράξεις της: η τοποθέτηση του δηλωμένου αντικομμουνιστή και πρωτεργάτη της συνένωσης των «εθνικών οργανώσεων» -συχνότατα δωσιλογικής υφής-  σε μια και μόνη αντικομμουνιστική κίνηση, στρατηγού Βεντήρη, ως Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού, είχε γίνει κρυφά, χωρίς να ανακοινωθεί ούτε στα «αξιόπιστα» μέλη της κυβέρνησης. Το ίδιο και η τοποθέτηση του στρατηγού Σπηλιωτόπουλου, στελέχους του κατοχικού κράτους και πρώτου Αρχηγού της κατοχικής Χωροφυλακής, στη θέση του Στρατιωτικού Διοικητή Αθηνών. Για να αποκτήσει δε ο νέος αυτός διοικητής στρατεύματα, βρισκόταν σε εξέλιξη η μεταφορά βρετανικών όπλων στην Αστυνομία και τη Χωροφυλακή της Αθήνας με βρετανικά πλοία που έφθαναν στην Κερατέα και το Πόρτο Ράφτη και, χάρη σε μια γενική σύμπνοια κατακτητών, κατοχικού κράτους και παρακράτους, μεταφέρονταν στην ακόμα γερμανική Αθήνα. Ταυτόχρονα, με προσωπική επίβλεψη του ίδιου του Τσόρτσιλ, βρισκόταν σε εξέλιξη η διαδικασία «ηρωοποίησης» της πραιτωριανής 3ης Ορεινής Ταξιαρχίας. Η μονάδα αυτή μεταφέρθηκε στο μέτωπο της Ιταλίας για να «ματωθεί σε λογικά όρια» και να αποκτήσει τις αναγκαίες δάφνες που θα της έδιναν το ηθικό δικαίωμα να πυροβολήσει -αν αυτό ήταν απαραίτητο- το λαό της Αθήνας και της Ελλάδας. Τίποτε από τα παραπάνω δε γινόταν με βάση την όποια διαδικασία θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «κυβερνητική απόφαση». Τα πάντα εκπορεύονταν από τη συνεννόηση Παπανδρέου - Βρετανών ή ενίοτε Βρετανών και μόνο Βρετανών. 

Κανένα όμως μέτρο δεν ήταν αρκετό για να κατασιγάσει τους φόβους στο Λονδίνο και στην Καζέρτα της Ιταλίας όπου είχε εγκατασταθεί η κυβέρνηση του Παπανδρέου. Οι Γερμανοί καθυστερούσαν την αποχώρησή τους από την Ελλάδα και ο ΕΛΑΣ, με τη δράση του κυρίως στην Πελοπόννησο, τίναζε στον αέρα την προσεκτικά οργανωμένη επιχείρηση των Βρετανών για προσεταιρισμό και «αναβάπτιση» των Ταγμάτων Ασφαλείας. Τα τελευταία, με τις ευλογίες της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα (γνωστή ως Δύναμη 133) επρόκειτο να αλλάξουν στρατόπεδο και να μετονομαστούν σε μονάδες του ΕΔΕΣ ή ακόμα και του ΕΛΑΣ, εκεί όπου οι συσχετισμοί το επέβαλαν. Το σύνολο των Βρετανών Αξιωματικών Συνδέσμων επιδιδόταν σε αυτό το θεάρεστο έργο της «μετονομασίας» των δωσιλογικών σχηματισμών σε «συμμαχικές» μονάδες, οδηγώντας συχνά τα πράγματα ως τα όρια της κωμωδίας. Στην Πελοπόννησο, πάντως, από όπου αναχωρούσαν οι Γερμανοί αφήνοντας πίσω τους πάνοπλα τα Τάγματα Ασφαλείας και τη Χωροφυλακή, ο ΕΛΑΣ δε φάνηκε να πείθεται από τη φιλοσυμμαχική μεταστροφή των τελευταίων. Ζήτησε τον αφοπλισμό και την παράδοσή τους και, εκεί όπου αυτό δεν έγινε δυνατό, επιτέθηκε με σφοδρότητα και διέλυσε τις μονάδες αυτές της προδοσίας. Στο Λονδίνο και στην Καζέρτα εκτίμησαν ότι για να πάνε καλά τα πράγματα, ο ΕΛΑΣ έπρεπε να μάθει να υπακούει πιστά τις βρετανικές διαταγές και επιθυμίες. 

Για το λόγο αυτό, στρατιωτική ηγεσία του ΕΛΑΣ, όπως και του ΕΔΕΣ, για να φαίνεται κάποιο αντίβαρο, κλήθηκε να παρουσιαστεί ενώπιον του στρατηγού Σκόμπυ στην Καζέρτα. Δε θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι επρόκειτο για αιφνιδιαστική κίνηση. Αυτή τη φορά τα δεδομένα ήσαν λίγο - πολύ γνωστά σε όλους και δεν μπορούσε να γίνει λόγος ούτε για παρεξήγηση, ούτε για λάθος, όπως ακούστηκε μετά τη σύσκεψη του Λιβάνου - και προπαντός πολύ καιρό μετά από αυτή. Όταν η συμμαχική πρόσκληση, με την υπογραφή του Ανώτατου Διοικητή για το μέτωπο της Μεσογείου, στρατηγό Ουίλσον, έφτασε στην Ελεύθερη Ελλάδα, βρήκε την ηγεσία του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ συγκεντρωμένη στο χωριό Καστανιά. Η πρόσκληση μιλούσε για συνεννοήσεις σχετικά με τις επιχειρήσεις απελευθέρωσης της χώρας και προφανώς εννοούσε τη θέσπιση κανόνων που θα ρύθμιζαν τις κρίσιμες στρατιωτικές εκκρεμότητες στην υπό απελευθέρωση ελληνική επικράτεια. Η παρουσία του Γιώργη Σιάντου, που παρεπιμπτόντως κατείχε και τη θέση του πολιτικού εκπροσώπου του EAM στο Γενικό Στρατηγείο του EΛAΣ, στην Καστανιά επέτρεψε τη συνεννόηση με τους εκπροσώπους στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Αποφασίστηκε να προστεθεί στην αποστολή, δίπλα στον Σαράφη, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος για να παρακολουθεί το νομικό μέρος των διαβουλεύσεων.

Oι συνομιλητές του Σαράφη στη φάση της προετοιμασίας της σύσκεψης, ο Σιάντος και ο στρατηγός Μάντακας, γραμματέας των Στρατιωτικών της ΠEEA, είχαν την εντύπωση ότι οι εξελίξεις εγγράφονταν στα προβλεπόμενα από τη συμφωνία του Λιβάνου - ίσως περίμεναν, για παράδειγμα, το διορισμό Έλληνα στρατιωτικού διοικητή των δυνάμεων που θα απελευθέρωναν την Ελλάδα (1). Tο όποιο στοιχείο του αιφνιδιασμού υπήρξε, βρισκόταν μάλλον στον καταιγισμό των εξελίξεων που ακολούθησαν την πρόσκληση. Τις αμέσως επόμενες ημέρες και πριν ακόμα μπορέσει να αναχωρήσει ο Σαράφης και ο σύνοδός του Δεσποτόπουλος από το αεροδρόμιο της Νεράιδας για την Ιταλία, καταιγισμός διαταγών και οδηγιών από την Ιταλία, τόσο από πλευράς Βρετανών όσο και από πλευράς ελληνικής κυβέρνησης, μετέβαλε το σκηνικό.

Από την πλευρά της κυβέρνησης πρώτα, ο Παπανδρέου, πιστός στην τακτική των αιφνιδιασμών -ελιγμών αν προτιμάτε- στις ευνοϊκές συγκυριακά στιγμές, ανακοίνωσε δημόσια τον προαποφασισμένο διορισμό του στρατηγού Σκόμπυ ως διοικητή των συμμαχικών δυνάμεων στην Ελλάδα, δυνάμεων που, εξυπακούεται, περιλάμβαναν τον EΛAΣ και τον EΔEΣ, όπως και τα επερχόμενα βρετανικά στρατεύματα. Οι εκπρόσωποι της Αντίστασης δεν πήγαιναν έτσι στην Καζέρτα ως «συνομιλητές», αλλά ως υφιστάμενοι που παρουσιάζονταν στο διοικητή τους. O Βρετανός στρατηγός μάλιστα, πριν ακόμα πιστοποιηθεί ο διορισμός του αυτός, έσπευσε να εκδώσει διαταγές που αφορούσαν το πιο κρίσιμο από τα ζητήματα που απασχολούσαν το αντιστασιακό κίνημα, την πολιτική δηλαδή απέναντι στα Τάγματα Ασφαλείας. Oι σχετικές οδηγίες του Σκόμπυ άνοιγαν το δρόμο σε πολλές εκδοχές και πιθανότητες. Σύμφωνα με αυτές, το προσωπικό των Ταγμάτων Ασφαλείας που βρισκόταν σε ζώνες γερμανικής κατοχής -στα μέσα Σεπτέμβρη η κατάσταση αυτή αφορούσε το σύνολο σχεδόν των Ταγμάτων- έπρεπε είτε να προσχωρήσει στις συμμαχικές - ανταρτικές ή άλλες- δυνάμεις και να στραφεί εναντίον των Γερμανών, είτε, στην περίπτωση που δεν επιθυμούσε να πράξει κάτι τέτοιο, να παραδοθεί, να αφοπλιστεί και να περιμένει την κρίση της ελληνικής κυβέρνησης περί του μέλλοντός του. Εξυπακούεται ότι η πρώτη εκδοχή άνοιγε το δρόμο σε περίπλοκες καταστάσεις.

Για τις περιοχές όπου οι Γερμανοί είχαν ήδη αποχωρήσει ή βρίσκονταν σε στάδιο αποχώρησης, κατάσταση που αφορούσε την Πελοπόννησο, οι εντολές του Σκόμπυ άφηναν επίσης περιθώριο για αμφιλεγόμενες εξελίξεις. Tα εκεί Τάγματα Ασφαλείας όφειλαν να παραμείνουν -συγκροτημένα μάλλον, πουθενά οι διαταγές του Σκόμπυ δεν πρόβλεπαν κάτι το διαφορετικό- ως την άφιξη κάποιου αξιωματικού των συμμαχικών δυνάμεων. Προφανώς, ένας οποιοσδήποτε αξιωματικός του EΛAΣ δεν είχε εξουσιοδότηση στο πεδίο αυτό. O Βρετανός, κατά πάσα πιθανότητα, αξιωματικός θα «μεσολαβούσε», ώστε το προσωπικό των Ταγμάτων να αφοπλιστεί και να οδηγηθεί σε στρατόπεδα κάτω από τη φύλαξη Βρετανών στρατιωτών και ανταρτών. Όσοι αρνιόνταν τη «διαμεσολάβηση» του αξιωματικού αυτού, θα αφήνονταν στη διάθεση των ανταρτών, δηλαδή του EΛAΣ. Δεν ήταν οι επιθυμητές για τον ΕΛΑΣ κατευθύνσεις, καθώς ο δρόμος για την ενσωμάτωση των δωσιλογικών στρατιωτικών σωμάτων στο μετααπελευθερωτικό αντι-εαμικό στρατόπεδο βρισκόταν, από κάθε πλευρά, ανοικτός. 

Για τον Σαράφη, που περίμενε στη Νεράιδα ως τις 20 Σεπτέμβρη τη βελτίωση των καιρικών συνθηκών που θα επέτρεπαν την αναχώρησή του για την Ιταλία, αυτό το πακέτο διαταγών περιείχε σημαντικές ανατροπές των ως τώρα δεδομένων. H ανάληψη της ανώτατης διοίκησης όλων των στρατιωτικών δυνάμεων που θα απελευθέρωναν τη χώρα από Βρετανό στρατηγό ήταν μία σοβαρή ανατροπή, οι ασάφειες όμως που συνόδευαν την τύχη των Ταγμάτων Ασφαλείας ήταν, στο τακτικό πεδίο, ακόμα σοβαρότερη εξέλιξη. Άνοιγε στην ουσία ο δρόμος για την ένταξή τους στη μετααπελευθερωτική στρατιωτική πραγματικότητα της χώρας. Στη μεν Πελοπόννησο, ο αφοπλισμός των συγκροτημένων μονάδων τους, κατόπιν συμμαχικής «διαμεσολάβησης», διατηρούσε το οργανωτικό δυναμικό τους, ενώ η πρόβλεψη για από κοινού φύλαξη των κρατουμένων από Βρετανούς και αντάρτες μπορούσε εύκολα να παρακαμφθεί αν τα στρατόπεδα συγκέντρωσής τους μεταφέρονταν σε κάποιο από τα μικρά νησιά που περιέβαλαν την Πελοπόννησο. Ακριβώς εκεί μεταφέρθηκαν, στον Πόρο ή στις Σπέτσες.

Στη βόρεια Ελλάδα και στην Αθήνα, οι διαταγές του Σκόμπυ πιστοποιούσαν τη διαδικασία που είχε ήδη ξεκινήσει. Μεμονωμένοι στρατιωτικοί των Ταγμάτων Ασφαλείας και άλλων σχηματισμών συνεργασίας με τους κατακτητές, αλλά και συγκροτημένες στρατιωτικές μονάδες, προσχωρούσαν στην πιο κοντινή ή μακρινή οργάνωση που είχε πάρει -μερικές πολύ πρόσφατα- το στίγμα της αναγνώρισής της ως «συμμαχική δύναμη». Στη Μακεδονία, η προσχώρηση Ταγμάτων Ασφαλείας ή ποικιλώνυμων παράλληλων προς τη Βέρμαχτ σχηματισμών πήρε τη μορφή χιονοστιβάδας, κάτω από την άμεση καθοδήγηση των εκεί Βρετανών αξιωματικών συνδέσμων της Δύναμης 133.

H επισήμανση αυτών των μεταβολών φαίνεται ότι έγινε από τον Σαράφη στους Σιάντο και Mάντακα -ο τελευταίος μάλιστα είχε διοριστεί επιπρόσθετα ως αντικαταστάτης του Σαράφη στη θέση του Στρατιωτικού Διοικητή του EΛAΣ- πριν ακόμα ο πρώτος αναχωρήσει για την Ιταλία. Kατά τον Σαράφη, οι επισημάνσεις του δεν προκάλεσαν ιδιαίτερη έκπληξη και αντίθετα πήρε τη διαβεβαίωση ότι όλα αυτά ήταν σε γνώση της ηγεσίας του EAM, του EΛAΣ και του KKE, η οποία και τα είχε ήδη αποδεχθεί. Ο εκβιασμός της πλευράς του Παπανδρέου και των Βρετανών φαίνεται πως και πάλι λειτουργούσε. H μόνη ασφαλιστική δικλείδα που προστέθηκε στις προηγούμενες συνεννοήσεις ήταν ότι ο Σαράφης θα έπρεπε να συμβουλεύεται τους υπουργούς που προέρχονταν από το χώρο της αριστεράς πριν από κάθε του κίνηση.  

***
Στις 20 Σεπτέμβρη, μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι -το αεροπλάνο βλήθηκε από γερμανικά αντιαεροπορικά πυρά πάνω από τα Γιάννενα-, οι Σαράφης και Δεσποτόπουλος έφθασαν στο Μπάρι και την επόμενη ημέρα στην Καζέρτα. Στα ανάκτορα της περιοχής της Νάπολης, σε κλίμα κοσμοπολίτικου ξενοδοχείου, έγινε η προπαρασκευή του κλίματος για την επικείμενη διάσκεψη. H ενημέρωση πάνω στα ουσιώδη ήταν ελάχιστη, όπως και η συγκεκριμένη προετοιμασία των θεμάτων που επρόκειτο να συζητηθούν. Αντίθετα, φαίνεται ότι γινόταν μία παράλληλη πληροφόρηση πάνω σε ζητήματα μικρότερης ίσως σημασίας που τόνιζαν όμως το ρόλο του βρετανικού παράγοντα στις επικείμενες εξελίξεις. O Σαράφης αναφέρει την ενημέρωση που είχαν για τη μεταφορά της τόσο πολύτιμης για την Ελλάδα ανθρωπιστικής βοήθειας την επαύριο της απελευθέρωσης. Στην ενημέρωση που έκανε κάποιος ταξίαρχος Σπρίνχολ, έγινε σαφές ότι, για τεχνικούς λόγους, την ευθύνη θα την είχε η οργάνωση M-L (Militairy Liaison), που θα βρισκόταν κάτω από βρετανική στρατιωτική διοίκηση και όχι η σχετιζόμενη με τα Ηνωμένα Έθνη -με τις HΠA ειδικότερα- OYNPA (2). Tο νόημα της παρατήρησης αυτής δεν ήταν δυνατό να παρερμηνευθεί ούτε από τον πλέον ακατατόπιστο ακροατή. Τα εφόδια θα χρησιμοποιούντο ως μέσο προπαγάνδας, πολέμου ή και εκβιασμού. 

Στις 24 Σεπτέμβρη, αφού η φιλική ατμόσφαιρα είχε -κατά τους Bρετανούς- προετοιμάσει το κατάλληλο κλίμα, ξεκίνησε η σύσκεψη. Για την ακρίβεια, ξεκίνησε μία σειρά διαβουλεύσεων, που πολύ δύσκολα μπορούσε να περιγραφεί με τον ενιαίο αυτό όρο. Σε μία πρώτη φάση, στα μεγαλοπρεπή ανάκτορα της Καζέρτας που χρησίμευαν τότε ως Γενικό Στρατηγείο των συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου, ο επικεφαλής των βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων που βρίσκονταν ή επρόκειτο να φτάσουν στην Ελλάδα και ταυτόχρονα «αρχιστράτηγος» των ελληνικών δυνάμεων μετά από απόφαση του Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής και έγκρισης της κυβέρνησης Παπανδρέου, στρατηγός Σκόμπυ, υπαγόρευσε μια σειρά διαταγών με τις οποίες θα έπρεπε να συμμορφωθούν οι προσκεκλημένοι στρατιωτικοί του υφιστάμενοι - οι ηγέτες των στρατιωτικών δυνάμεων της Αντίστασης δηλαδή.

Την επομένη, οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν σε ελληνικό πλαίσιο, καθώς οι Σαράφης και Ζέρβας συναντήθηκαν με κυβερνητικό κλιμάκιο που περιλάμβανε, εκτός από τον Παπανδρέου, τους υπουργούς Σβώλο, Ζεύγο, Τσάτσο και Σγουρίτσα. Στη συνάντηση αυτή εκδηλώθηκαν οι αντιρρήσεις του στρατηγού Σαράφη, οι οποίες, παρά τα περί του αντιθέτου γραφόμενα, ήταν περισσότερο τεχνικού παρά ουσιαστικού χαρακτήρα. Το ζητούμενο ήταν ο ακριβής καθορισμός των αρμοδιοτήτων του στρατηγού Σκόμπυ -έτσι ώστε να περιοριστεί η δυνατότητα παρέμβασής του στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας- καθώς και η ακύρωση της τοποθέτησης του Σπηλιωτόπουλου στη θέση του Στρατιωτικού Διοικητή Αττικής. Περισσότερο επιθετικές ήταν οι επισημάνσεις του «νομικού συμβούλου» του αρχηγού του ΕΛΑΣ, Κωνσταντίνου Δεσποτόπουλου, σύμφωνα με τις οποίες, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ επαρκούσαν για την απελευθέρωση της χώρας και την τήρηση της τάξης σε τρόπο ώστε η παρουσία βρετανικών στρατευμάτων να είναι περιττή. Φαίνεται πως η υπόθεση έληξε με συμβιβασμό, καθώς ο μεν Σπηλιωτόπουλος παρέμεινε στη θέση του, αποκλείστηκε όμως η τοποθέτηση στρατιωτικών διοικητών που δεν θα ανήκαν στον ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και τη Μακεδονία, όπου σημαντικές δυνάμεις στην υπηρεσία των Γερμανών και της κυβέρνησης Ράλλη βρίσκονταν σε διαδικασία μετατροπής τους σε τμήματα του ΕΔΕΣ ή άλλων νεόκοπων «εθνικών οργανώσεων».  

Η τελική σύσκεψη έγινε στις 26 Σεπτέμβρη, με την παρουσία του ίδιου του Παπανδρέου, πολλών υπουργών, του Σαράφη και του Ζέρβα, ενώ από βρετανικής πλευράς το ενδιαφέρον τονίστηκε με την παρουσία του επικεφαλής του Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής στρατηγού Ουίλσον, ο οποίος και θα υπέγραφε τη Συμφωνία από τη βρετανική πλευρά. Ο Σκόμπυ και μέρος του επιτελείου του βρίσκονταν επίσης εκεί. Από την πλευρά των εκπροσώπων του ΕΛΑΣ επαναλήφθηκε η σχετική με την ανάγκη βρετανικών στρατευμάτων άποψη. Τελικά, όμως, ο συμβιβασμός έκλεισε σε πολύ πιο περιορισμένο πλαίσιο. Οι αρμοδιότητες του Σκόμπυ περιορίστηκαν κατά τι, καθώς απαλείφθηκε η σχετική με την επιβολή του νόμου και της τάξης αποστολή του και ο ΕΛΑΣ, η Πολιτοφυλακή, όπως και ο ΕΔΕΣ, απέκτησαν το δικαίωμα να συλλαμβάνουν δωσιλόγους, μέσα στο πλαίσιο των διαδικασιών και των περιορισμών που έθετε η κυβέρνηση. Στη συγκεκριμένη συγκυρία, όμως, το βασικό σημείο που ενδιέφερε τις δυνάμεις της Αντίστασης ήταν το πέμπτο, σχετικό με τα Τάγματα Ασφαλείας. Τα τελευταία θεωρούνταν ρητά και κατηγορηματικά, «όργανα του εχθρού»... «Θα χαρακτηρισθούν ως εχθρικοί σχηματισμοί, εκτός αν παραδοθούν συμφώνως προς διαταγάς εκδοθησομένας παρά του στρατηγού διοικούντος τας εν Ελλάδι δυνάμεις». Το τελευταίο άφηνε ίσως ανοικτό το μέλλον σε κάποιες πρόσθετες περιπέτειες, προς το παρόν όμως απέτρεπε τον κίνδυνο ενοποίησης των στρατιωτικών δυνάμεων της δωσιλογικής κυβέρνησης της Αθήνας και του εξωτερικού κάτω από τη βρετανική προστασία. Όπως ήταν αναμενόμενο, το αντίτιμο αυτής της εξέλιξης πληρώθηκε σε σκληρό νόμισμα από τον ΕΛΑΣ. Στις συνημμένες στη συμφωνία αρχικές διαταγές του Σκόμπυ, η Αθήνα του Σπηλιωτόπουλου παρέμενε απαγορευμένη ζώνη για τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, όπως και η Θεσσαλονίκη, όπου όμως τα πράγματα ήσαν ασαφή και δεν υπήρξε διορισμός ειδικού στρατιωτικού διοικητή. Στην άλλη «επικίνδυνη» ζώνη, την Πελοπόννησο, η χρυσή τομή συνίστατο στην τοποθέτηση στρατιωτικού διοικητή από το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, οι διαταγές όμως με βάση τις οποίες αυτός θα κινείτο θα προέρχονταν απευθείας από το στρατηγείο του Σκόμπυ. Σε τελευταία ανάλυση, η Συμφωνία ήταν απλά ένας σταθμός σε μία πολιτική διεργασία που βρισκόταν σε εξέλιξη. Όλοι το διαισθάνονταν ότι οι Βρετανοί, οι οικονομικές -κατοχικές- ελίτ της Αθήνας και ο πολιτικός τους εκπρόσωπος Γεώργιος Παπανδρέου δε θα αρκούνταν στα όσα κέρδισαν στην Καζέρτα, όπως δεν αρκέστηκαν σε όσα προηγούμενα είχαν πετύχει. Γι' αυτούς, η μόνη επιθυμητή εξέλιξη ήταν ο αφανισμός του κινήματος της Αντίστασης και της κομμουνιστικής επιρροής στη χώρα. 

Τα όσα συνέβησαν στην Καζέρτα είναι συνέχεια της διαρκούς υποχωρητικότητας της ηγεσίας της Αντίστασης που ξεκίνησε στο Λίβανο. 

Η ηγεσία του μεγάλου λαϊκού αντιστασιακού κινήματος θα είχε μπροστά της εξαιρετικά δύσκολα προβλήματα να απαντήσει. Το ερώτημα ήταν μέχρι ποιο σημείο μπορούσε -ή ήθελε, ή σχεδίαζε- να φτάσει...    

1Tου στρατηγού Οθωναίου, όπως είχε γίνει κοινά αποδεκτό στον Λίβανο. Σχετικά με την πεποίθηση αυτή, βλ. Σαράφης Στέφανος, «O EΛAΣ», Αθήνα, 1964, σ. 394.

2 Σαράφης Στέφανος, «O EΛAΣ», Αθήνα, 1964, σ. 397.

* Ο Γιώργος Μαργαρίτης είναι ιστορικός, καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Πυροβολώντας τον ιό

 Πυροβολώντας τον ιό

Είδα πρόσφατα μια ακόμα αμερικάνικη πατάτα με τίτλο World War Z, όπου πρωταγωνιστεί ο Μπραντ Πιτ. Η υπόθεση αφορά βασικά το γεγονός ότι ξεσπάει μια τρομερή παγκόσμια επιδημία, και αναλαμβάνει ο ξανθός μας ήρωας να τη σταματήσει. Βασική του βοηθός μια στρατιωτίνα του...IDF του Ισραήλ (που όλως τυχαίως σώζεται έστω παροδικά απ' τη μόλυνση χτίζοντας ένα τεράστιο τείχος που κρατάει τους Παλαιστίνιους, συγνώμη, τους μολυσμένους, έξω), γιατί εκτός απ' τον ιμπεριαλισμό, υπάρχει διάολε και ο φεμινισμός.

Αν και θεωρητικά ο πυρήνας της πλοκής είναι ιατρικής φύσης, στην ταινία πέφτει το πιστολίδι της αρκούδας. Πρώτη φορά βλέπω ταινία όπου τα ιατρικά προβλήματα λύνονται με πυροβολισμούς. Για να το καταφέρει αυτό ως λύση ο σκηνοθέτης, καταφεύγει σε ένα εκπληκτικό εύρημα: τα θύματα του ιού γίνονται αιμοδιψή ζόμπι, άρα πρέπει να εξολοθρεύονται ανηλεώς. Έτσι επιβεβαιώνεται με σιδερένια λογική το αμερικάνικο αξίωμα ότι δεν υπάρχει πρόβλημα που να μη μπορείς να λύσεις πυροβολώντας τυφλά όποιον βρεις μπροστά σου: απειλεί τη γη μετεωρίτης; Ρίχτου! Σύγκρουση με άλλο πλανήτη; Μη μασάς, πάτα τη σκανδάλη να λυθούνε όλα! Το λιώσιμο των πάγων; Πυρηνικά! Ιός; Δώστου να καταλάβει!

Θα ήταν πάρα πολύ αστείο, ένα ακόμα δείγμα της γελοιότητας του ιμπεριαλισμού για την οποία έκανε λόγο ο Κάστρο, αν οι ειδήσεις των ημερών δεν μας πληφορούσαν σοβαρά ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ έστειλε 3.000 στρατιώτες --ανθρώπους εκπαιδευμένους να σκοτώνουν άλλους ανθρώπους, αυτή την εκπαίδευση έχουν οι στρατιώτες-- στην Αφρική για να σταματήσουν έναν ιό. Υποθέτω ότι στόχος είναι να τον πυροβολούν μέχρι να ψοφήσει ο καριόλης. 

Η Κούβα, εν τω μεταξύ, καθώς κυβερνιέται από τον τρελό τον Κάστρο, έστειλε γιατρούς και φάρμακα. Τι να πει κανείς, αυτοί οι κομμουνιστές δεν παίζονται με τίποτα! Μια ζωή εκτός πραγματικότητας!

Σαράντα χρόνια σύντροφος

 Σαράντα χρόνια σύντροφος

Η σχέση των κομμουνιστών –και όσων δηλώνουν τέτοιοι, χωρίς να είναι απαραίτητα- με την εφημερίδα (τους) είναι ιδιαίτερη· σχεδόν ερωτική. Δεν είναι τυχαίο πως στις πιο δύσκολες συνθήκες, όταν το κόμμα έκανε τα πρώτα βήματά του ή όταν έβγαινε στην παρανομία και έπρεπε να τα ξανακάνει από την αρχή, το πρώτο πρακτικό καθήκον που έβαζαν οι σύντροφοι, μόλις μαζευόταν έστω μια μικρή ομάδα, ήταν να εκδώσουν κάποιο φύλλο, για να ανοιχτούν στον κόσμο, να δείξουνε την ύπαρξή τους, να οργανώσουν τη ροή πληροφοριών σε ένα ενιαίο κέντρο, να βοηθήσουν τα μέλη να ενημερώνονται σφαιρικά για όλα όσα γίνονται στην κεντρική πολιτική σκηνή, σε κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής, οπουδήποτε δηλ δρα και παρεμβαίνει το κόμμα.

Εξ ου λοιπόν τα δεκάδες τοπικά εαμίτικα φύλλα κατά τη διάρκεια της κατοχής, τακτικές ή περιστασιακές εκδοτικές προσπάθειες, ερασιτεχνικές και ενίοτε χειρόγραφες, που αποτύπωναν τη ζωτική ανάγκη των αγωνιστών να καταγράφουν τα νέα τους, να υπάρχει ένας «ζωντανός οργανισμός» με συνέχεια, πέρα από τη δική τους αμφίβολη βιολογική συνέχεια, που διακυβευόταν κάθε μέρα στο πεδίο της μάχης. Εξ ου κι οι δεκάδες ηρωικές στιγμές αυτοθυσίας συντρόφων χρεωμένων στα κρυφά τυπογραφεία της οργάνωσης για την παράνομη έκδοση του ριζοσπάστη, που έκλεισε χτες τα σαράντα χρόνια κυκλοφορίας από την επανέκδοσή του και το πρώτο νόμιμο φύλλο της μεταπολίτευσης.

Εξ ου και η επιμονή του βλδίμηρου για τη σημασία ενός κομματικού οργάνου και ο αναντικατάστατος (επιμορφωτικός κι όχι μόνο) ρόλος της ίσκρα στην ενότητα του νεοσύστατου κόμματος (σδεκρ) και τη διαμόρφωση του μπολσεβίκικου ρεύματος. Μόνο που το παράδειγμά του βρήκε μια σειρά κακέκτυπα, που πίστευαν πως το μιμούνται πιστά. Το αριστερό ρεύμα του λαφαζάνη έστησε τη διαδικτυακή ίσκρα, αν και φέρνει μάλλον στον ύστερο πλεχάνοφ και τους συντρόφους του, που αποτελούσαν τη συντακτική επιτροπή της αυθεντικής ίσκρα, μετά από την αποχώρηση του λένιν. Το «πριν», ως μηνιαίο περιοδικό επί ενιαίου συνασπισμού, ήταν ο προάγγελος της συγκρότησης του νέου αριστερού ρεύματος. Ο χώρος της σακε μετεξελίχθηκε σε εφημερίδα («κόντρα»), οπότε μπορεί κανείς να οργανώθηκε ως μέλος σε πολιτική συλλογικότητα, για να βρεθεί μέλος μιας συντακτικής επιτροπής. Παρόμοια πορεία πρέπει να είχε και ο χώρος της κόκκινης ορχήστρας. Γενικά, αν υπήρχε παλιότερα το διαδίκτυο, πολλές διασπαστικές τάσεις θα ξεθύμαιναν εκεί και δε θα έμπαιναν στον κόπο να βαφτίσουν πολιτική κίνηση/κόμμα/οργάνωση την ομάδα/παρέα τους. Στο σύριζα κατάργησαν τις συνιστώσες, αλλά καθεμιά κράτησε την εφημερίδα της (αυγή, εποχή, κτλ) ως χώρο έκφρασης. Ενώ η ανταρσύα, που δεν έχει συνιστώσες (αλλά οργανώσεις), δεν αποτολμά να στήσει μια ενιαία εφημερίδα, γιατί αυτό θα σήμαινε πιθανόν το τέλος της, είτε πολιτικά, με την όξυνση διαφωνιών που θα προέκυπταν, είτε οικονομικά, αν για κάθε θέμα θα πρέπει να αναφέρεται η άποψη όλων των οργανώσεων ξεχωριστά, και βγαίνει κοντά στις εκατό σελίδες το κάθε φύλλο.

Τα 40χρονα του νόμιμου ρίζου συνέπεσαν σχεδόν χρονικά με την κορύφωση των εκδηλώσεων του 40^ου φεστιβάλ, όπου κυκλοφόρησε κι η ειδική επετειακή έκδοση του ριζοσπάστη, μια προσεγμένη κι αξιόλογη δουλειά, που θα μπορούσε να ενταχθεί ίσως σε ένα ευρύτερο αφιέρωμα, με το βιντεάκι που θα προβληθεί στην αυριανή εκδήλωση, στην έδρα της κετουκε γι’ αυτήν την επέτειο. Ένα αφιέρωμα, όπου θα είχε θέση κατά τη γνώμη μου, ως προλεγόμενα, ένα σημείο από τον «παράνομο» του κοτζιά για την προδικτατορική αυγή και το διευθυντή της, που του άρεσε να περιγράφει το ειρηνικό πέρασμα με κάτι ακατανόητες χειρονομίες και σχήματα στον αέρα –από τα οποία ούτε το κόμμα ήταν πλήρως απαλλαγμένο, μετά απ’ τη διάσπαση του 68’. Και μετά, εικόνες από τις πρώτες μέρες της μεταπολίτευσης, όπου το κόμμα δρομολογούσε την ντε φάκτο νομιμοποίησή του (και με την επανέκδοση του ρίζου μεταξύ άλλων). Αναφορά στο σατιρικό ρίζο της δευτέρας· και στην πρώτη, που ήταν ο πρώτος κρίκος στην αλυσίδα της εξέλιξης της ελευθεροτυπίας και των σημερινών απογόνων της, ως στιλ εφημερίδας. Στα ειδικά αφιερώματα για το τσέρνομπιλ και την εοκ· τις επεισοδιακές συνεδριάσεις της κοβ ριζοσπάστη, που διέρρεαν στον αστικό τύπο, όταν μαζί με τη φυσιογνωμία του κόμματος αμφισβητούνταν παράλληλα ο ρόλος της εφημερίδας ως κομματικό όργανο. Στις πλημμύρες του 95’ στον περισσό, που δεν ανέστειλαν ούτε για μια μέρα την κυκλοφορία-λειτουργία της εφημερίδας. Το πρωτοσέλιδο του 91’ για την κόκκινη σημαία, αμέσως μετά την υποστολή της απ’ το κρεμλίνο. Και τον πρωτοσέλιδο τίτλο «γρηγορείτε έλληνες» στους βομβαρδισμούς της γιουγκοσλαβίας. Την ανηφόρα της ανασυγκρότησης (του κκε και του ριζοσπάστη), με τη διεύθυνση του μακαρίτη τσίγκα και του τωρινού γγ, του κουτσούμπα. Και μια ομάδα επίλεκτων με τις καλύτερες γραφίδες-πενάκια που έχουν φιλοξενήσει οι στήλες της εφημερίδας αυτά τα χρόνια: καραντηνός, χουρμουζιάδης, ραφαηλίδης –αν δεν κάνω λάθος, για ένα φεγγάρι-, παπαϊωάννου, ο παλιός στάθης, για να μην πιάσουμε και τα χρόνια πριν από τη δικτατορία (βάρναλης, ζαχαριάδης, διδώ σωτηρίου, καραγιώργης, γληνός και πόσοι άλλοι), ως τους νεότερους και αυτούς που θα αναδειχθούν από την καινούρια φουρνιά, μες στα επόμενα χρόνια.

Ο ριζοσπάστης βγήκε τραυματισμένος από την κρίση και την ανάγκη για περικοπές στις σελίδες του και το έμψυχο δυναμικό του. Ενώ παράλληλα ανοίγει μια συζήτηση για το μέλλον των εφημερίδων συνολικά και τον Τύπο που αργοπεθαίνει στην εποχή του διαδικτύου, χωρίς προοπτικές ανόδου της κυκλοφορίας του –ιδίως όταν κάθε φύλλο ανεβαίνει από το πρωί διαδικτυακά και μπορεί να το διαβάσει δωρεάν κάθε χρήστης, χωρίς να το αγοράσει από το περίπτερο. όπως συμβαίνει δηλ με το ριζοσπάστη. Και δεν ξέρω πολλές εφημερίδες, πλην λακεδαιμονίων, που να το κάνουν αυτό.

Οι εφημερίδες μπορεί να είναι καταδικασμένες να πεθάνουν, όπως άλλωστε κάθε τι εφήμερο –το λέει και το όνομά τους. Ο ριζοσπάστης όμως είναι ‘καταδικασμένος’ να συνεχίσει να υπάρχει, ακριβώς γιατί ειναι διαχρονικό κι αναντικατάστατο εργαλείο, η εφημερίδα που ξεφεύγει από αυτόν τον εφήμερο χαρακτήρα και μπορείς να ανατρέξεις στο αρχείο της για κάθε θέμα για να βρεις παλιά ή καινούρια άρθρα, ζωντανά, επίκαιρα κι ενδιαφέροντα –ακόμα κι αν λείπει η πιο ζουμερή περίοδος πριν από το 95’. Και θα συνεχίσει να έχει λόγο ύπαρξης, όσο εξακολουθεί να γράφει (για) αυτά, που δεν πρόκειται να βρεις πουθενά αλλού, πχ το εργατικό ρεπορτάζ από τους χώρους δουλειάς (κι όχι απ’ τους διαύλους του υπουργείου εργασίας).

Θα υπάρχει, όσο υπάρχουμε (καζαντζίδης) κι όσο υπάρχουν σύντροφοι.. που βλέπουν σαν ιεροτελεστία το διάβασμά του, τον μυρίζουν καθώς τον ξεφυλλίζουν –αν και για κάποιο διάστημα είχε το καλύτερο, οικολογικό φύλλο, χωρίς έντονες μυρωδιές- πριν τον διπλώσουν ευλαβικά στα τέσσερα, για να χωρέσει κλασικά στην κωλότσεπη του παντελονιού. Και όσο θα υπάρχουν παππούδες σύντροφοι που αναζητούν κάθε πρωί τον καθημερινό τους σύντροφο, τον περιμένουν στην πόρτα σε κάθε εξόρμηση, βάζουν τους άλλους να τους τον διαβάζουν, όταν αδυνατίζει η όρασή τους, και δακρύζουν από χαρά και συγκίνηση, όταν θα τους τον φέρουν μετά από καιρό, πχ στο εξωτερικό.

Εξαρτημένα αντανακλαστικά και θρησκοληψίες, μπορεί να σκεφτεί κάποιος. Θα ήταν τέτοια όμως, αν έβλεπαν απλά τον τίτλο και ένα σφυροδρέπανο, χωρίς να τους νοιάζει το περιεχόμενο, χωρίς να έχουν άποψη για όσα γράφει, όπως οι εγκλωβισμένοι αναγνώστες-ψηφοφόροι, που δεν μπορούν να αλλάξουν συνήθειες/κόμμα/εφημερίδα. Αλλά ο ρίζος δεν είναι συνήθεια, ούτε έχει συνηθισμένους αναγνώστες. Δεν είναι καψούρα, αλλά μια συντροφική σχέση που δοκιμάζεται κι επιβεβαιώνεται κάθε μέρα. Γιατί η σχέση των κομμουνιστών με την εφημερίδα τους είναι ιδιαίτερη· σχεδόν ερωτική..

Παρών στην ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ ο Γ. Σταθάκης. (Χαίρε, ω χαίρε Αριστερά!!!)

 Παρών στην ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ ο Γ. Σταθάκης. (Χαίρε, ω χαίρε Αριστερά!!!)

Με επίσημη εκπροσώπηση θα συμμετάσχει στην φετινή ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ ο ΣΥΡΙΖΑ.

Το «παρών» στην ετήσια συνάντηση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας (10 - 12 Οκτωβρίου) στην Ουάσιγκτον θα δώσει ο βουλευτής και τομεάρχης Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ,Γιώργος Σταθάκης, ο οποίος έχει λάβει και την σχετική πρόσκληση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Σταθάκης, θα συμμετάσχει με την ακαδημαϊκή του ιδιότητα σε συζήτηση με θέμα την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Η παρουσία του κ. Σταθάκη και εμμέσως του ΣΥΡΙΖΑ στην σύνοδο του ΔΝΤ, από κοινού με τους επικεφαλής οικονομικών οργανισμών, κεντρικούς τραπεζίτες, υπουργούς Οικονομικών, κ.ά., συνιστά ένα ακόμη βήμα προσέγγισης του κόμματος με τους διεθνείς οργανισμούς και fora και ερμηνεύεται ως μία περαιτέρω ένδειξη για την αλλαγή του κώδικα επικοινωνίας, ο οποίος διαφέρει δραματικά από τις «πολεμικές» διαθέσεις των προηγουμένων ετών.

Πηγή:tovima.gr

ΑΕΙ και μονοπώλια «εις σάρκα μίαν»

ΑΕΙ και μονοπώλια «εις σάρκα μίαν»

Eurokinissi

«

Γιατί τα ΑΕΙ δεν κερδίζουν από τη γνώση που "παράγουν"» ήταν ο τίτλος ρεπορτάζ της εφημερίδας «Το Βήμα της Κυριακής» 13/7/2014. Εχει σημασία ο τίτλος επειδή ακριβώς το ρεπορτάζ βάζει το ζήτημα να αντιστραφεί ο τίτλος, δηλαδή να κερδίζουν τα ΑΕΙ από τη γνώση που παράγουν. Το μόνο σίγουρο είναι, ότι δεν έπιασε ξαφνικά το «Βήμα» κανένας καημός για το ότι η χρηματοδότηση των ιδρυμάτων έχει φτάσει στα τάρταρα, με αποτέλεσμα σπουδαστές και εργαζόμενοι σε αυτά να αντιμετωπίζουν τραγικές καταστάσεις. Αν ήταν έτσι, θα είχε πολλές αφορμές να αναδείξει αυτό το ζήτημα μέσα από τις σελίδες του, κάτι που δεν κάνει. Αλλωστε, ο υποψιασμένος αναγνώστης ήδη θα εντόπισε ότι από τον τίτλο κιόλας η εφημερίδα συνδέει την έρευνα με το κέρδος, τασσόμενη με συνέπεια υπέρ της επιχειρηματικής λειτουργίας του πανεπιστημίου. Ποια αγωνία εκφράζει, λοιπόν, η εφημερίδα; Να τι γράφει:

«Δώδεκα χρόνια πριν τα μέλη του Εργαστηρίου Οργανικής Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης και ο καθηγητής κ. Χάρης Κατερινόπουλος ανακάλυψαν ένα εργαλείο βιοτεχνολογίας το οποίο στη συνέχεια πουλήθηκε σε μεγάλη αμερικανική εταιρεία. Σε χρόνο-ρεκόρ έκανε τζίρο μισό εκατομμύριο δολάρια. Την περίοδο εκείνη η πιθανότητα ένα ελληνικό πανεπιστήμιο να μπει σε μια τέτοια εμπορική συναλλαγή ήταν νομικά... ανύπαρκτη.

Μέσω των δυνατοτήτων ωστόσο που έδινε ο νεοσύστατος τότε Ειδικός Λογαριασμός Ερευνας (...) το πανεπιστήμιο πέτυχε να αποκτήσει δικαιώματα 5% στην πατέντα, τα οποία και έχει ως σήμερα. Θα μπορούσε ή όχι να διαθέτει τώρα ένα αξιοσέβαστο μέρος των κερδών από την πατέντα που οι επιστήμονές του ανακάλυψαν;
Δέκα χρόνια μετά στο νομικό οπλοστάσιο των ανωτάτων ιδρυμάτων δεν έχουν αλλάξει παρά ελάχιστα. Ακόμη λιγότερα στη νοοτροπία πολλών πανεπιστημιακών (...)
Οι καθηγητές των ελληνικών ΑΕΙ συνεργάζονται οι ίδιοι με μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες, κάνουν έρευνα, πληρώνονται, αλλά τα ίδια τα ιδρύματα δεν το τολμούν. Η απόφαση του Οικονομικού Πανεπιστημίου να ξεπεράσει αυτό το φράγμα και να ξεκινήσει συνεργασία με τον ΟΤΕ, την οποία αποκάλυψε "Το Βήμα", είναι βέβαιον ότι ανοίγει μια νέα πόρτα στη λειτουργία τους.
"Ουσιαστικά, όπως λειτουργούν σήμερα τα πανεπιστήμια, αυτό που κάνουμε είναι να χαρίζουμε την έρευνά μας σε τρίτους" λέει αυτοσαρκαζόμενος μιλώντας στο "Βήμα" ο καθηγητής κ. Λέανδρος Σκαλτσούνης, πρόεδρος της Φαρμακευτικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με δραστηριότητα ετών στον τομέα της έρευνας».
Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ο καθηγητής Χάρης Κατερινόπουλος και η ομάδα του δεν επιχείρησαν να εκμεταλλευτούν εμπορικά οι ίδιοι την ανακάλυψή τους, αλλά πρόσφεραν τα δικαιώματα της σχετικής ανακάλυψης στο πανεπιστήμιο. Οπως εξηγεί ο Χ. Κατερινόπουλος στο «Ρ»: «Συναντήθηκα τότε με τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου και του ανακοίνωσα την απόφασή μας να μεταφέρουμε τα δικαιώματά μας στο Πανεπιστήμιο. Μετά την πρώτη έκπληξη, η προσφορά έγινε ευχαρίστως δεκτή. Συντάξαμε λοιπόν μόνοι μας μία πράξη μεταβίβασης πνευματικών δικαιωμάτων γιατί δεν υπήρχε σχετικό προηγούμενο». Ο Χ. Κατερινόπουλος σημειώνει ότι η κίνησή τους αυτή αντιμετωπίστηκε τουλάχιστον με αμηχανία από συναδέλφους τους, που πίστευαν ότι μπορούν να διεκδικήσουν πλήρως τα δικαιώματα των ανακαλύψεών τους. Προσθέτει ότι όντως ενδιαφέρθηκε μία εταιρεία και «τελικά γράφτηκε ένα συμφωνητικό μεταξύ της εταιρείας και του Πανεπιστημίου, η πατέντα εκδόθηκε από την εταιρεία το 1996 και έκτοτε το σχετικό προϊόν είναι διαθέσιμο προς τους ενδιαφερόμενους με το Πανεπιστήμιο Κρήτης να δικαιούται ένα (μικρό) ποσοστό των κερδών. Από τότε ο χρόνος έχει κυλήσει, εγκρίθηκαν σχετικοί κανονισμοί, εκδίδονται πατέντες με δεδομένους όρους, και για μας έχει μείνει η ανάμνηση και η ικανοποίηση μιας επιστημονικής επιτυχίας και μιας διαδικαστικής πρωτοτυπίας», σημειώνει ο καθηγητής.

Ζητούν νέα νομοθετικά βήματα

Ας επανέλθουμε όμως στο «Βήμα» που ουσιαστικά αγωνιά για το πώς πιο εύκολα και πιο γρήγορα τα αποτελέσματα της έρευνας θα φτάνουν στην αγορά, για το πώς πανεπιστήμια και ερευνητικοί φορείς θα δεθούν καλύτερα με τα μονοπώλια.
Αυτό απαιτεί νέα βήματα στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της επιχειρηματικής λειτουργίας του πανεπιστημίου. Δεν πρόκειται για νέο ζήτημα. Ηδη, για παράδειγμα, ο νόμος Διαμαντοπούλου έκανε πολλά για τη διαμόρφωση του Πανεπιστημίου που διαπλέκεται άμεσα και ολοκληρωτικά με το κεφάλαιο. Ομως το κεφάλαιο είναι αδηφάγο. Ερχεται, λοιπόν, μια αστική εφημερίδα να προλειάνει το έδαφος για μια ακόμη μεταρρύθμιση-τομή. Οσο για το περιεχόμενο αυτής; Αφενός να ανοίξουν νέοι δρόμοι και να διαμορφωθούν τα κατάλληλα σχήματα και μηχανισμοί που να ευνοούν ερευνητικές συμπράξεις πανεπιστημίων, ερευνητικών φορέων και επιχειρήσεων και αφετέρου η έρευνα να κρίνεται και να αξιολογείται με βάση την εμπορική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της και τα επιχειρηματικά οφέλη που αποφέρει. Δεν είναι τυχαίο ότι οι δύο αυτοί στόχοι προωθούνται ενιαία μέσα από το νομοσχέδιο για την έρευνα, που αναμένεται να κατατεθεί σύντομα στη Βουλή, όσο και από το «Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Ερευνα και την Καινοτομία», που πρόσφατα τέθηκε σε διαβούλευση.
Τι καλύτερο, λοιπόν, από άποψη προπαγάνδας, να φέρει μια από τις ναυαρχίδες του αστικού τύπου (προφανώς γιατί τα συμφέροντα των εκδοτών της εμπλέκονται στην όλη υπόθεση) στο προσκήνιο το ζήτημα σε αυτή την περίοδο, με αφορμή την υπό ολοκλήρωση συνεργασία ενός από τους μεγαλύτερους μονοπωλιακούς ομίλους όχι μόνο της χώρας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, με ένα κεντρικό πανεπιστήμιο;

Ανοίγουν το δρόμο της ολοκληρωτικής διαπλοκής ΑΕΙ-μονοπωλίων

Ετσι εξηγούνται, λοιπόν, τα όσα γράφει η ίδια εφημερίδα στις 6/7/2014, σε παρόμοιο ρεπορτάζ με τίτλο: «Η επανάσταση της ΑΣΟΕΕ - Ιδρύει ερευνητικό κέντρο με τον ΟΤΕ. Πρώτη σύμπραξη για προγράμματα, έργα και απορρόφηση στελεχών»:
«Μια μικρή ομάδα καθηγητών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ - πρώην ΑΣΟΕΕ) μπήκε στο μέγαρο του ΟΤΕ, στην οδό Κηφισίας, συνοδεύοντας τον πρύτανη του Ιδρύματος κ. Κωνσταντίνο Γάτσιο για μια συζήτηση, που την ίδια στιγμή άνοιγε νέα προοπτική για τα όλα ανώτατα ιδρύματα της χώρας μας.
Η πρώτη μεγάλη στρατηγική συμφωνία μεταξύ ενός ανώτατου εκπαιδευτικού Ιδρύματος και μιας μεγάλης επιχείρησης, με προοπτικές "ανοίγματος" της συνεργασίας αυτής σε ευρωπαϊκούς εταίρους τους, εκτός των ελληνικών τειχών, υπογράφεται επισήμως το προσεχές φθινόπωρο, με τη δημιουργία ενός πρότυπου επιστημονικού εργαστηρίου (...)
Μέσα σε όλα αυτά, βέβαια, πληρείται ο γενικότερος στόχος: η αναζήτηση συνεργασιών που θα βοηθήσουν στη χρηματοδότηση του Πανεπιστημίου, εκτός κρατικού προϋπολογισμού».
Ολοκληρώνεται έτσι η εικόνα για τη στόχευση αυτών των δημοσιευμάτων, όπως και πλειάδας άλλων παρόμοιων, που κατά καιρούς εμφανίζονται στις στήλες του αστικού τύπου. Τα πανεπιστήμια πρέπει να κινηθούν στην κατεύθυνση της αυτοχρηματοδότησης, προεξοφλώντας έτσι τη συνέχιση των πετσοκομμένων προϋπολογισμών των ιδρυμάτων και ο προσφορότερος τρόπος για αυτό (πέραν των διδάκτρων στα μεταπτυχιακά και σε προσφερόμενους κύκλους σπουδών στα πλαίσια της «δια βίου μάθησης» κ.α.) είναι η εκμετάλλευση από το πανεπιστήμιο-επιχείρηση του ερευνητικού προϊόντος που παράγεται μέσα από τη δουλειά καθηγητών, φοιτητών, μεταπτυχιακών, υποψηφίων διδακτόρων κ.λπ. Απαιτούνται γι' αυτό νομοθετικές ρυθμίσεις σε σχέση με την κατοχύρωση εμπορικών σημάτων κ.λπ., καθώς και ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος εντός των ιδρυμάτων. Στην κατεύθυνση αυτή κινούνται οι θεσμικές παρεμβάσεις που αναμένονται για την έρευνα.
Και στις δύο περιπτώσεις, «Το Βήμα» αναδεικνύει με έμφαση μια πλευρά σε σχέση με τη διαχρονικά βασική επιδίωξη της αστικής τάξης: Τη σχέση της επιστημονικής έρευνας με την απαίτηση για αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Εξ' ονόματος της τάξης που υπηρετεί, απαιτεί την προώθηση της ολοκληρωτικής διαπλοκής ΑΕΙ-μονοπωλίων, και εμμέσως καλεί την κυβέρνηση να λύσει το ζήτημα τώρα. Φυσικά, απευθύνεται σε άκρως «ευήκοα ώτα».
Ηδη, ο νόμος έχει ανοίξει το δρόμο π.χ. για «επώνυμες έδρες» όπως έγινε σχετικά πρόσφατα με τη ΔΕΗ στο πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Πρόκειται για ένα παραπάνω βήμα από τις συνεργασίες που μέχρι τώρα εμφανίζονταν μεταξύ επιχειρήσεων και ΑΕΙ, αφού οι επώνυμες έδρες θα λειτουργούν πολύμορφα μέσα στο ίδρυμα για τα συμφέροντα της επιχείρησης και θα χρηματοδοτούνται από την επιχείρηση για το σκοπό αυτό. Οπως προβλέπει ο νόμος - πλαίσιο (ν. 4009/2011, άρθρο 47): «Για την ίδρυση της έδρας απαιτείται η δωρεά στο ίδρυμα από οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ημεδαπό ή αλλοδαπό, κεφαλαίου για την κάλυψη των δαπανών της διδακτικής και γενικότερης επιστημονικής δραστηριότητας της έδρας. Αν ο δωρητής δεν προσδιορίσει τη γνωστική περιοχή, ο προσδιορισμός γίνεται από τη Σύγκλητο του ιδρύματος. Η επιλογή διδάσκοντος στην επώνυμη έδρα και ο ορισμός του χρόνου της θητείας του γίνεται από το ίδρυμα». Ετσι, ο «δωρητής» προσδιορίζει το αντικείμενο και το περιεχόμενο της διδασκαλίας και της έρευνας σύμφωνα με τα επιχειρηματικά του συμφέροντα.

Πανεπιστημιακοί δοσμένοι στην υπηρεσία του κέρδους

Το ρεπορτάζ του «Βήματος» είναι άκρως αποκαλυπτικό ως προς το σκοπό για τον οποίο γράφτηκε. Ας το δούμε.
«"Εμείς όσες φορές συνεργαστήκαμε με πανεπιστήμια και μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες και απευθύναμε πρόσκληση προς τις διοικήσεις των πανεπιστημίων για να συμμετάσχουν στην εμπορική διεκδίκηση των πνευματικών δικαιωμάτων της έρευνάς τους δεν πήραμε ούτε καν απάντηση" λέει χαρακτηριστικά ο κ. Χαρ. Σαββάκης, πρόεδρος του ερευνητικού κέντρου "Αλέξανδρος Φλέμινγκ".
"Δεν υπάρχει στο πανεπιστήμιο ένα οργανωμένο γραφείο διαχείρισης των πνευματικών δικαιωμάτων της ερευνητικής μας δουλειάς" επισημαίνει από την πλευρά του ο κ. Σκαλτσούνης, ο οποίος έχει φέρει έρευνα πολλών χιλιάδων ευρώ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. "Δεν θα έπρεπε να έχουμε ένα τεχνολογικό πάρκο με δέκα εταιρείες τουλάχιστον σε διάφορους τομείς; Αλλά από την άλλη πλευρά, τι ζημιά θα είχαν οι εταιρείες αυτές αν έμεναν κλειστές για τρεις μήνες λόγω κινητοποιήσεων;" αναρωτιέται».
Επιβεβαιώνεται, λοιπόν, και από τις παραπάνω δηλώσεις που παραθέτει το «Βήμα» ότι το ζητούμενο είναι νέοι μοχλοί διασύνδεσης ερευνητικών φορέων και επιχειρήσεων. Δεν αρκούν όσα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά θυμίζουμε τις ΜΟΚΕ που εμφανίστηκαν στα ιδρύματα, τις εταιρείες τύπου spinoff/out, τα clusters και άλλα πολλά. Απαιτούνται κι άλλα και η αστική τάξη, μέσα από τον τύπο της και τους εκπροσώπους της στα ιδρύματα απαιτούν από την κυβέρνηση να πάρει άμεσα κι άλλα μέτρα, τα οποία και υποδεικνύουν. Στελέχη των ΑΕΙ και των Ερευνητικών Κέντρων χρόνια τώρα πρωταγωνιστούν στην προώθηση της εμπορευματοποίησης της έρευνας και την πρόσδεση πανεπιστημίων και ερευνητικών φορέων στο άρμα επιχειρηματικών ομίλων. Στη Φαρμακευτική π.χ., είναι γνωστό εδώ και καιρό ότι έχει πατήσει για τα καλά πόδι ο Korres. Παρεμπιπτόντως, να που μπήκαν εκ νέου - και από μια άσχετη αφορμή - στο στόχαστρο οι αγώνες του κινήματος... Αλλωστε, το «Βήμα» έχει μακρά παράδοση στη συκοφάντησή τους!
Και συνεχίζει παρακάτω το ρεπορτάζ του «Βήματος»:
«Στα ΑΕΙ πάντως υπάρχουν και τα παραδείγματα "αριστείας" στην προσέλκυση οικονομικών πόρων. Η πανεπιστημιακή κλινική του γνωστού παιδιάτρου κ. Γ. Χρούσου, όπως ανέφερε ο ίδιος σε δημόσια παρέμβασή του την περασμένη εβδομάδα, δέχθηκε πρόσφατα μια δωρεά 400.000 ευρώ από το Ιδρυμα "Σ. Νιάρχος", ενώ συμμετέχει σε τρία μεγάλα πανευρωπαϊκά προγράμματα που φέρνουν χρήματα πίσω στην Ελλάδα.
Το Πανεπιστήμιο Πειραιά έχει συνεργασία σε ερευνητικό επίπεδο με μεγάλες τράπεζες, ενώ το Πανεπιστήμιο Κρήτης έκανε ήδη το μεγάλο βήμα. Οπως αναφέρει ο πρύτανής του κ. Ευριπίδης Στεφάνου, μιλώντας στο "Βήμα", οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής ανακάλυψαν ένα υπερσύγχρονο σύστημα ηλεκτρονικής διαχείρισης των περιστατικών που περνούν από τη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Για το θέμα αυτό το πανεπιστήμιο βρίσκεται σε συνομιλίες με μεγάλη γερμανική εταιρεία που ενδιαφέρεται να αγοράσει το λογισμικό, το οποίο ήδη έχει πουλήσει σε νοσοκομείο του κέντρου της Αθήνας».

Στον άλλο δρόμο

Θα μπορούσαμε να κλείσουμε το θέμα χωρίς κανένα σχόλιο. Τα λένε άλλωστε σχεδόν όλα μόνοι τους οι αστοί αλλά και καθηγητές και πρυτάνεις που έχουν ενταχθεί πια στη λογική της επιχειρηματικότητας και του κέρδους. Ομως έτσι, η έρευνα δεν υπηρετεί την επιστήμη και τον άνθρωπο, δεν υπηρετεί δηλαδή τις λαϊκές ανάγκες, αλλά τις υποτάσσει κάτω από το κέρδος. Είναι μάλιστα ιδιαιτέρως επικίνδυνο, καθώς όσοι πανεπιστημιακοί βάζουν πλάτη σ' αυτές τις εξελίξεις στα ΑΕΙ, επιδιώκουν να διαμορφώσουν ανάλογες συνειδήσεις και στους φοιτητές τους προκειμένου να υπηρετήσουν όσο το δυνατό πιο πιστά το σύστημα της εκμετάλλευσης.
Οσο πιο γρήγορα και καθαρά ανασυνταχθεί το κίνημα και ισχυροποιηθεί και μέσα στα ιδρύματα ο αγώνας εργαζομένων και φοιτητών-σπουδαστών, μαζί με όσους καθηγητές πιστεύουν ότι με τη δουλειά τους πρέπει να υπηρετούν το λαό και τις ανάγκες του, τόσο πιο πολλά εμπόδια θα ορθώσουμε στην ολοκληρωτική άλωση των ΑΕΙ από τα μονοπώλια. Στον αντιμονοπωλιακό, αντικαπιταλιστικό αγώνα είναι ο δρόμος για επιστήμη - έρευνα για το λαό!

ΗΠΑ.....Δημοκρατια Αστυνομική βία σε βάρος εγκύου

ΗΠΑ

Αστυνομική βία σε βάρος εγκύου

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ.-
Νέο κρούσμα αστυνομικής βίας στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης επαναφέρει στις ΗΠΑ το ζήτημα της επιθετικότητας και της καταστολής σε βάρος των λαϊκών ανθρώπων, μόλις ενάμιση μήνα από τη δολοφονία του Αφροαμερικανού Μάικλ Μπράουν στο Μιζούρι.
Η επίθεση των αστυνομικών που καταγράφηκε σε βίντεο και φαίνεται να ξεκίνησε όταν υπέβαλαν σε σωματικό έλεγχο το 17χρονο γιο μίας εγκύου που διένυε τον πέμπτο μήνα εγκυμοσύνης, επειδή τον θεώρησαν ύποπτο για οπλοφορία. Οταν η μητέρα του, ονόματι Σάντρα Αμεζκίτα, 42 ετών διαμαρτυρήθηκε για την άσχημη συμπεριφορά σε βάρος του γιου της, οι αστυνομικοί την άρπαξαν, την πέταξαν στην άσφαλτο, πράγμα που έκαναν λίγα δευτερόλεπτα αργότερα και στο σύζυγό της όταν αντέδρασε στην επίθεση κατά της οικογένειάς του. Ακολούθως, έριξαν στο έδαφος και μία περαστική που παρενέβη μπροστά στο απαράδεκτο περιστατικό.