Σύντροφοι, θα ήθελα να
κάνουμε σήμερα μια συζήτηση πάνω στο θέμα: ποιά είναι τα βασικά
καθήκοντα της Ενωσης της Κομμουνιστικής Νεολαίας και σε σύνδεση με αυτό
τί λογής πρέπει να είναι οι οργανώσεις της νεολαίας στη σοσιαλιστική
Δημοκρατία γενικά.
Ενας λόγος παραπάνω να σταθούμε περισσότερο στο ζήτημα αυτό είναι ότι
με μια ορισμένη έννοια μπορούμε να πούμε ότι ακριβώς μπροστά στη
νεολαία μπαίνει το πραγματικό καθήκον να δημιουργήσει την κομμουνιστική
κοινωνία. Γιατί είναι φανερό ότι η γενιά των εργαζομένων που
διαπαιδαγωγήθηκε στην καπιταλιστική κοινωνία, στην καλύτερη περίπτωση θα
μπορέσει να εκπληρώσει το καθήκον της εξάλειψης των βάσεων της παλιάς
καπιταλιστικής ζωής, που στηρίζεται στην εκμετάλλευση. Στην καλύτερη
περίπτωση θα μπορέσει να εκπληρώσει το καθήκον της δημιουργίας ενός
κοινωνικού καθεστώτος, που θα βοηθήσει το προλεταριάτο και τις
εργαζόμενες μάζες να κρατήσουν την εξουσία στα χέρια τους και να
δημιουργήσουν ένα γερό θεμέλιο, που πάνω του μπορεί να χτίσει μόνο η
γενιά που αρχίζει τη δουλιά μέσα σε νέες πια συνθήκες, μέσα σε μια
κατάσταση, όπου δεν υπάρχουν εκμεταλλευτικές σχέσεις ανάμεσα στους
ανθρώπους.
Φυσικά, αυτό είναι απλώς «δυό λόγια». Δεν δίνει ακόμη απάντηση στα κύρια και στα πιο ουσιαστικά ερωτήματα: τί πρέπει να μαθαίνει και πώς να μαθαίνει; Εδώ όμως όλο το ζήτημα είναι ότι μαζί με το μετασχηματισμό της παλιάς καπιταλιστικής κοινωνίας, η εκπαίδευση, η διαπαιδαγώγηση και η μόρφωση των καινούργιων γενιών που θα δημιουργήσουν την κομμουνιστική κοινωνία, δεν μπορεί να είναι οι παλιές. Η εκπαίδευση, η διαπαιδαγώγηση και η μόρφωση της νεολαίας πρέπει να ξεκινούν από το υλικό που μας άφησε η παλιά κοινωνία. Τον κομμουνισμό μπορούμε να τον δημιουργήσουμε μόνο με το σύνολο των γνώσεων, των οργανώσεων και των θεσμών, με εκείνο το απόθεμα των ανθρώπινων δυνάμεων και μέσων, που μας έμειναν από την παλιά κοινωνία. Μόνο αναμορφώνοντας ριζικά την εκπαίδευση, την οργάνωση και τη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, θα μπορέσουμε να πετύχουμε σαν αποτέλεσμα των προσπαθειών της νέας γενιάς τη δημιουργία μιας κοινωνίας που να μη μοιάζει με την παλιά, δηλαδή τη δημιουργία της κομμουνιστικής κοινωνίας. Γι’ αυτό πρέπει να σταθούμε λεπτομερειακά στο ζήτημα τί πρέπει να διδάσκουμε στη νεολαία και πώς πρέπει να μαθαίνει η νεολαία, αν πραγματικά θέλει να φανεί άξια για τον τίτλο της κομμουνιστικής νεολαίας, και πώς να την προετοιμάσουμε για να μπορέσει να αποτελειώσει και να ολοκληρώσει αυτό που αρχίσαμε εμείς.
Πρέπει να πω ότι η πρώτη απάντηση, που φαίνεται και η πιο φυσική, είναι ότι η Ενωση της νεολαίας, και γενικά όλη η νεολαία που θέλει να περάσει στον κομμουνισμό, πρέπει να μάθει τον κομμουνισμό.
Η απάντηση όμως αυτή «να μάθει τον κομμουνισμό» είναι πολύ γενική. Τί λοιπόν μας χρειάζεται για να μάθουμε τον κομμουνισμό; Τί πρέπει να ξεχωρίσουμε από το σύνολο των γενικών γνώσεων για να αποκτήσουμε τη γνώση του κομμουνισμού; Εδώ μας απειλεί ολόκληρη σειρά από κινδύνους που εκδηλώνονται σχεδόν πάντα μόλις βάλουμε λαθεμένα το καθήκον να μάθουμε τον κομμουνισμό ή όταν εννοούμε το καθήκον αυτό πολύ μονόπλευρα.
Φυσικά από πρώτη άποψη μας έρχεται στο μυαλό η σκέψη ότι να μάθουμε τον κομμουνισμό σημαίνει να αφομοιώσουμε το σύνολο των γνώσεων που εκθέτονται στα κομμουνιστικά εγχειρίδια, φυλλάδια και έργα. Αυτός όμως ο ορισμός της μελέτης του κομμουνισμού θα ήταν πολύ χοντροκομμένος και λειψός.
Αν η μελέτη του κομμουνισμού βρισκόταν μόνο στην αφομοίωση εκείνων που λένε τα κομμουνιστικά έργα, τα βιβλία και τα φυλλάδια, τότε πολύ εύκολα θα μπορούσαμε να βγάλουμε κομμουνιστές παπαγάλους ή καυχησιάρηδες, αυτό όμως θα μας προξενούσε τις περισσότερες φορές ζημιά και βλάβη, γιατί οι άνθρωποι που θα είχαν μάθει και διαβάσει αυτά που λένε τα κομμουνιστικά βιβλία και τα φυλλάδια θα αποδείχνονταν ανίκανοι να συνδυάσουν όλες αυτές τις γνώσεις και δεν θα μπορούσαν να δράσουν έτσι, όπως απαιτεί πραγματικά ο κομμουνισμός.
Ενα από τα μεγαλύτερα κακά και δεινά, που μας έμειναν από την παλιά καπιταλιστική κοινωνία, είναι η πλήρης απόσπαση του βιβλίου από την πρακτική ζωή. Γιατί είχαμε βιβλία που ήταν όλα γραμμένα με τον καλύτερο τρόπο, και τα βιβλία αυτά, στις περισσότερες περιπτώσεις, ήταν η πιο αηδιαστική υποκριτική ψευτιά, που μας έδινε ψεύτικη εικόνα της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Γι’ αυτό θα ήταν πάρα πολύ μεγάλο λάθος να μαθαίνουμε απλώς από τα βιβλία όσα λέγονται για τον κομμουνισμό. Τώρα οι λόγοι και τα άρθρα μας δεν επαναλαμβάνουν απλώς αυτό που λεγόταν άλλοτε για τον κομμουνισμό, γιατί οι λόγοι και τα άρθρα μας συνδέονται με την καθημερινή και πολύπλευρη δουλιά. Χωρίς δουλιά, χωρίς αγώνα, η αφηρημένη γνώση του κομμουνισμού από τα κομμουνιστικά φυλλάδια και έργα δεν θα άξιζε απολύτως τίποτε, γιατί θα συνέχιζε την παλιά απόσπαση της θεωρίας από την πράξη, την παλιά εκείνη απόσπαση που αποτελούσε το πιο αηδιαστικό χαρακτηριστικό της παλιάς αστικής κοινωνίας.
Ακόμη πιο επικίνδυνο θα ήταν, αν αρχίζαμε να αφομοιώνουμε μόνο τα κομμουνιστικά συνθήματα. Αν δεν είχαμε καταλάβει έγκαιρα αυτό τον κίνδυνο και αν δεν είχαμε κατευθύνει όλη τη δουλιά μας στο να τον εξαφανίσουμε, τότε η ύπαρξη μισού ή ενός εκατομμυρίου νέων αγοριών και κοριτσιών, που ύστερα από μια τέτια μελέτη του κομμουνισμού θα ονόμαζαν τον εαυτό τους κομμουνιστή, μόνο μεγάλη ζημιά θα έφερνε στην υπόθεση του κομμουνισμού.
Ετσι μπροστά μας μπαίνει το ζήτημα, πώς πρέπει να τα συνδυάσουμε όλα αυτά για να μάθουμε τον κομμουνισμό; Τί θα πρέπει να πάρουμε από το παλιό σχολειό, από την παλιά επιστήμη; Το παλιό σχολειό διακήρυσσε ότι θέλει να δημιουργήσει ανθρώπους ολόπλευρα μορφωμένους, ότι διδάσκει τις επιστήμες γενικά. Ξέρουμε πώς αυτό ήταν πέρα για πέρα ψέμα, γιατί όλη η κοινωνία ήταν θεμελιωμένη και στηριζόταν στο χωρισμό των ανθρώπων σε τάξεις, σε εκμεταλλευτές και καταπιεζόμενους. Είναι φυσικό ότι όλο το παλιό σχολειό, όντας απόλυτα διαποτισμένο με το ταξικό πνεύμα, έδινε γνώσεις μόνο στα παιδιά της αστικής τάξης. Κάθε λέξη του ήταν παραποιημένη προς το συμφέρον της ίδιας της αστικής τάξης. Τους διαπαιδαγωγούσαν έτσι που να τους κάνουν χρήσιμους υπηρέτες της, που να είναι ικανοί να της δίνουν κέρδος και ταυτόχρονα να μην ταράζουν την ησυχία και την τεμπελιά της. Γι’ αυτό, καταδικάζοντας το παλιό σχολειό, βάλαμε σαν καθήκον μας, να πάρουμε απ’ αυτό μόνο ό,τι μας χρειάζεται για να πετύχουμε μια πραγματική κομμουνιστική μόρφωση.
Μπαίνω τώρα στις επικρίσεις και στις κατηγορίες που ακούμε συνεχώς για το παλιό σχολειό και που συνεχώς οδηγούν σε τελείως λαθεμένες ερμηνείες. Λένε ότι το παλιό σχολειό δεν ήξερε παρά μόνο τα βιβλία, ήταν σχολειό μηχανικής πειθαρχίας, σχολειό παπαγαλισμού. Αυτό είναι σωστό, ωστόσο πρέπει να ξέρουμε να ξεχωρίζουμε τί ήταν στο παλιό σχολειό κακό και τί ωφέλιμο για μας και πρέπει να ξέρουμε να διαλέγουμε απ’ αυτό το σχολειό ό,τι είναι απαραίτητο για τον κομμουνισμό.
Το παλιό σχολειό ήταν σχολειό που ήξερε μόνο τα βιβλία, ανάγκαζε τους ανθρώπους να μαθαίνουν ένα σωρό άχρηστες, περιττές, νεκρές γνώσεις, που γανώνανε το κεφάλι και μετάτρεπαν τη νέα γενιά σε υπαλλήλους, βγαλμένους από το ίδιο καλούπι. Θα κάνατε όμως τεράστιο λάθος, αν δοκιμάζατε να βγάλετε το συμπέρασμα ότι μπορεί να γίνει κανείς κομμουνιστής, χωρίς να αφομοιώσει ό,τι έχει συσσωρεύσει η γνώση του ανθρώπου. Θα ήταν λάθος να νομίζετε ότι είναι αρκετό να αφομοιώσετε τα κομμουνιστικά συνθήματα, τα συμπεράσματα της κομμουνιστικής επιστήμης και δεν χρειάζεται να αφομοιώσετε το σύνολο των γνώσεων, που επακόλουθό τους είναι ο ίδιος ο κομμουνισμός. Ο μαρξισμός είναι παράδειγμα, που δείχνει πώς βγήκε ο κομμουνισμός από το σύνολο των ανθρώπινων γνώσεων.
Εχετε διαβάσει και ακούσει πως η κομμουνιστική θεωρία, η κομμουνιστική επιστήμη, που δημιουργήθηκε κυρίως από τον Μαρξ, πως η διδασκαλία αυτή του μαρξισμού έπαψε να είναι το έργο ενός, έστω και μεγαλοφυή σοσιαλιστή του 19ου αιώνα, πως η διδασκαλία αυτή έγινε διδασκαλία εκατομμυρίων και δεκάδων εκατομμυρίων προλετάριων σε όλο τον κόσμο, που εφαρμόζουν αυτή τη διδασκαλία στον αγώνα τους ενάντια στον καπιταλισμό. Και αν βάζατε τούτο το ερώτημα: γιατί η θεωρία του Μαρξ μπόρεσε να κατακτήσει εκατομμύρια και δεκάδες εκατομμύρια καρδιές της πιο επαναστατικής τάξης, δεν θα μπορούσατε να πάρετε παρά μια μόνο απάντηση: αυτό έγινε, γιατί ο Μαρξ στηρίχθηκε στο γερό θεμέλιο των ανθρώπινων γνώσεων, που κατακτήθηκαν μέσα στον καπιταλισμό. Ο Μαρξ, αφού μελέτησε τους νόμους ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας, κατάλαβε ότι είναι αναπόφευκτη η ανάπτυξη του καπιταλισμού που οδηγεί στον κομμουνισμό και το κυριότερο, χάρη στην αφομοίωση όλων εκείνων που έδοσε η προγενέστερη επιστήμη, το απόδειξε αυτό στηριζόμενος αποκλειστικά στην πιο ακριβή, στην πιο λεπτομερειακή, στην πιο βαθιά μελέτη της καπιταλιστικής κοινωνίας. Ολα όσα είχε δημιουργήσει η ανθρώπινη κοινωνία τα επεξεργάστηκε κριτικά, χωρίς να παραμελήσει ούτε ένα σημείο. Ολα όσα δημιούργησε η ανθρώπινη σκέψη, τα ξαναδούλεψε, τα κριτίκαρε, τα έλεγξε μέσα στο εργατικό κίνημα και έβγαλε τα συμπεράσματα εκείνα που δεν μπορούσαν να βγάλουν οι άνθρωποι που ήταν περιορισμένοι μέσα στα αστικά πλαίσια ή δεμένοι με τις αστικές προλήψεις.
Αυτό πρέπει να το έχουμε υπόψη μας όταν πχ. συζητάμε για τον προλεταριακό πολιτισμό[2]. Αν δεν καταλάβουμε ξεκάθαρα ότι μόνο με την ακριβή γνώση του πολιτισμού, που δημιούργησε όλη την ανάπτυξη της ανθρωπότητας, μόνο με το ξαναδούλεμά του μπορούμε να χτίσουμε τον προλεταριακό πολιτισμό – αν δεν το καταλάβουμε, δεν θα λύσουμε το πρόβλημα αυτό. Ο προλεταριακός πολιτισμός δεν είναι κάτι που ξεπήδησε άγνωστο από που, δεν είναι επινόηση των ανθρώπων που αυτοονομάζονται ειδικοί στον προλεταριακό πολιτισμό. Ολα αυτά είναι καθαρή ανοησία. Ο προλεταριακός πολιτισμός πρέπει να είναι η νομοτελειακή ανάπτυξη του αποθέματος των γνώσεων που επεξεργάστηκε η ανθρωπότητα κάτω από το ζυγό της καπιταλιστικής κοινωνίας, της τσιφλικάδικης κοινωνίας, της γραφειοκρατικής κοινωνίας. Ολοι αυτοί οι δρόμοι και τα δρομάκια οδηγούσαν και οδηγούν και εξακολουθούν να οδηγούν στον προλεταριακό πολιτισμό, έτσι όπως η πολιτική οικονομία που επεξεργάστηκε ο Μαρξ μας έδειξε προς τα πού θα τραβήξει η ανθρώπινη κοινωνία, μας έδειξε το πέρασμα στην ταξική πάλη, στο ξεκίνημα της προλεταριακής επανάστασης.
Οταν ακούμε συχνά και εκπροσώπους της νεολαίας και ορισμένους υπερασπιστές της νέας εκπαίδευσης να κάνουν επίθεση ενάντια στο παλιό σχολειό, λέγοντας ότι το παλιό σχολειό ήταν σχολειό παπαγαλισμού, τους λέμε ότι πρέπει να πάρουμε από το παλιό σχολειό ό,τι καλό είχε. Δεν πρέπει να πάρουμε από το παλιό σχολειό τη μέθοδο που φόρτωνε το μνημονικό των νέων με μια υπέρμετρη ποσότητα από γνώσεις, στα εννιά δέκατα άχρηστες και στο ένα δέκατο διαστρεβλωμένες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε να περιοριστούμε στα κομμουνιστικά συμπεράσματα και να αποστηθίσουμε μόνο τα κομμουνιστικά συνθήματα. Ετσι δεν δημιουργείται ο κομμουνισμός. Κομμουνιστής μπορείς να γίνεις μόνο, όταν πλουτίσεις τη μνήμη σου με τη γνώση όλου του πλούτου που επεξεργάστηκε η ανθρωπότητα.
Δεν μας χρειάζεται ο παπαγαλισμός, μας χρειάζεται όμως να αναπτύξουμε και να τελειοποιήσουμε τη μνήμη κάθε σπουδαστή με τη γνώση των βασικών γεγονότων, γιατί ο κομμουνισμός θα γίνει κάτι το κούφιο, θα γίνει κούφια ταμπέλα, ο κομμουνιστής δεν θα είναι παρά ένας απλός καυχησιάρης, αν όλες οι αποκτημένες γνώσεις δεν ξαναδουλευτούν μέσα στη συνείδησή του. Πρέπει όχι μόνο να αφομοιώσετε αυτές τις γνώσεις, αλλά να τις αφομοιώσετε έτσι, που να μπορείτε να τις εξετάζετε κριτικά, για να μην παραφορτώνετε το μυαλό σας με άχρηστη σαβούρα, αλλά να το πλουτίζετε με τη γνώση όλων των γεγονότων, που όποιος δεν τα ξέρει δεν μπορεί να είναι σύγχρονος μορφωμένος άνθρωπος. Αν ένας κομμουνιστής θα ήθελε να παινευτεί για τον κομμουνισμό του με βάση τα έτοιμα συμπεράσματα που απόκτησε, χωρίς να κάνει μια πολύ σοβαρή, πολύ δύσκολη και μεγάλη δουλιά, χωρίς να μπει στο νόημα των γεγονότων που είναι υποχρεωμένος να τα δει κριτικά, αυτός ο κομμουνιστής θα ήταν αξιοθρήνητος. Μια τέτια επιπολαιότητα θα ήταν πάρα πολύ ολέθρια. Αν ξέρω ότι ξέρω λίγα, θα πετύχω να μάθω περισσότερα. Αν όμως ένας άνθρωπος λέει ότι είναι κομμουνιστής και ότι δεν του χρειάζεται να ξέρει τίποτε σταθερό, απ’ αυτόν δεν θα βγει τίποτε που να μοιάζει με κομμουνιστή.
Στη θέση της παλιάς μηχανικής πειθαρχίας, που εφαρμοζόταν στην αστική κοινωνία παρά τη θέληση της πλειοψηφίας, εμείς βάζουμε τη συνειδητή πειθαρχία των εργατών και αγροτών, που συνδυάζουν μαζί με το μίσος προς την παλιά κοινωνία την αποφασιστικότητα, την ικανότητα και την προθυμία να ενώσουν και να οργανώσουν τις δυνάμεις τους γι’ αυτό τον αγώνα, έτσι που από τη θέληση εκατομμυρίων και εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων που είναι ξεμοναχιασμένοι, σκορπισμένοι και πεταμένοι σε όλη την απέραντη χώρα, θα δημιουργηθεί μια ενιαία θέληση, γιατί χωρίς αυτή την ενιαία θέληση αναπόφευκτα θα νικηθούμε. Χωρίς αυτή τη συσπείρωση, χωρίς αυτή τη συνειδητή πειθαρχία των εργατών και των αγροτών η υπόθεσή μας είναι χαμένη. Χωρίς αυτό δεν θα μπορέσουμε να νικήσουμε τους καπιταλιστές και τους τσιφλικάδες όλου του κόσμου. Δεν θα στερεώσουμε ούτε και το θεμέλιο, για να μη μιλήσουμε για το χτίσιμο πάνω σ’ αυτό το θεμέλιο της νέας, της κομμουνιστικής κοινωνίας. Ετσι, αν και καταδικάζουμε το παλιό σχολειό, αν και τρέφουμε μίσος απόλυτα δικαιολογημένο και αναγκαίο προς το παλιό σχολειό και εκτιμούμε την επιθυμία να καταργηθεί, πρέπει να καταλάβουμε ότι τον παλιό τρόπο διδασκαλίας, τον παλιό παπαγαλισμό, την παλιά μηχανική πειθαρχία, πρέπει να τα αντικαταστήσουμε με την ικανότητα να αποκτήσουμε όλο το σύνολο των ανθρώπινων γνώσεων και να τις αποκτήσουμε με τέτιο τρόπο, που ο κομμουνισμός να μη σας είναι κάτι που το μάθατε απ’ έξω, αλλά κάτι που το σκεφτήκατε μόνοι σας, να είναι εκείνα τα συμπεράσματα που είναι αναπόφευκτα από την άποψη της σύγχρονης μόρφωσης.
Να πώς πρέπει να βάζουμε τα βασικά καθήκοντα όταν μιλούμε για το καθήκον να μάθουμε τον κομμουνισμό.
Για να σας το ξεκαθαρίσω αυτό καλύτερα και συνάμα για να μπω στο ζήτημα πώς να μαθαίνουμε, θα πάρω ένα πρακτικό παράδειγμα. Ολοι σας ξέρετε ότι τώρα, ύστερα από τα στρατιωτικά καθήκοντα, ύστερα από τα καθήκοντα της άμυνας της Δημοκρατίας, μπαίνει μπροστά μας το οικονομικό καθήκον. Ξέρουμε ότι δεν μπορούμε να χτίσουμε την κομμουνιστική κοινωνία, αν δεν αναδημιουργήσουμε τη βιομηχανία και τη γεωργία και μάλιστα να τις αναδημιουργήσουμε όχι όπως παλιά. Πρέπει να τις αναδημιουργήσουμε πάνω σε μια σύγχρονη βάση, στηριγμένη στην τελευταία λέξη της επιστήμης. Ξέρετε ότι η βάση αυτή είναι ο ηλεκτρισμός, ότι μόνο όταν εξηλεκτριστεί όλη η χώρα, όλοι οι κλάδοι της βιομηχανίας και της γεωργίας, όταν θα αφομοιώσετε αυτό το καθήκον, μόνο τότε θα μπορέσετε να οικοδομήσετε για τον εαυτό σας την κομμουνιστική κοινωνία, που δεν μπορεί να την οικοδομήσει η παλιά γενιά. Μπροστά σας μπαίνει το καθήκον της οικονομικής αναγέννησης όλης της χώρας, της αναδιοργάνωσης, της ανόρθωσης και της γεωργίας και της βιομηχανίας πάνω σε σύγχρονη τεχνική βάση, που στηρίζεται στη σύγχρονη επιστήμη, στην τεχνική, στον ηλεκτρισμό. Καταλαβαίνετε πολύ καλά ότι τον εξηλεκτρισμό δεν μπορούν να τον κάνουν άνθρωποι αγράμματοι και ότι εδώ δεν είναι αρκετές μόνο οι απλές γραμματικές γνώσεις. Εδώ δεν φτάνει να καταλαβαίνεις τι είναι ηλεκτρισμός. Πρέπει να ξέρεις πώς να τον εφαρμόζεις τεχνικά και στη βιομηχανία και στη γεωργία και στους χωριστούς κλάδους της βιομηχανίας και της γεωργίας. Πρέπει να το μάθεις αυτό ο ίδιος, πρέπει να το διδάξεις σε όλη την εργαζόμενη νέα γενιά. Να το καθήκον που μπαίνει μπροστά σε κάθε συνειδητό κομμουνιστή, μπροστά σε κάθε νέο άνθρωπο που θεωρεί τον εαυτό του κομμουνιστή και αντιλαμβάνεται ξεκάθαρα ότι, μπαίνοντας στην Κομμουνιστική Ενωση νεολαίας, αναλαβαίνει το καθήκον να βοηθήσει το Κόμμα να χτίσει τον κομμουνισμό, να βοηθήσει όλη τη νέα γενιά να δημιουργήσει την κομμουνιστική κοινωνία. Πρέπει να καταλάβει ότι μόνο με βάση τη σύγχρονη μόρφωση μπορεί να δημιουργήσει αυτή την κοινωνία, και ότι, αν δεν κατακτήσει αυτή τη μόρφωση, ο κομμουνισμός θα μείνει απλή επιθυμία.
Η προηγούμενη γενιά είχε το καθήκον να ανατρέψει την αστική τάξη. Τότε το κύριο καθήκον ήταν η κριτική της αστικής τάξης, η ανάπτυξη του μίσους των μαζών προς αυτή, η ανάπτυξη της ταξικής συνείδησης, η ικανότητα να συσπειρώνεις τις δυνάμεις σου. Μπροστά στη νέα γενιά μπαίνει ένα πιο πολύπλοκο καθήκον. Δεν είναι μόνο ότι πρέπει να ενώσετε όλες τις δυνάμεις σας για να υποστηρίξετε την εργατοαγροτική εξουσία ενάντια στις επιδρομές των καπιταλιστών. Αυτό πρέπει να το κάνετε. Αυτό το καταλάβατε περίφημα, αυτό το αντιλαμβάνεται ξεκάθαρα ο κάθε κομμουνιστής. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό. Πρέπει να οικοδομήσετε την κομμουνιστική κοινωνία. Από πολλές απόψεις η μισή δουλιά έχει γίνει. Το παλιό καταστράφηκε, όπως και έπρεπε να καταστραφεί, αποτελεί ένα σωρό από ερείπια, όπως και έπρεπε να μετατραπεί σε σωρούς ερειπίων. Το έδαφος έχει καθαριστεί και πάνω σ’ αυτό το έδαφος η νέα κομμουνιστική γενιά πρέπει να χτίσει την κομμουνιστική κοινωνία. Μπροστά σας μπαίνει το καθήκον της οικοδόμησης, και μπορείτε να το πραγματοποιήσετε, μόνο αν κατακτήσετε όλες τις σύγχρονες γνώσεις, αν ξέρετε να μετατρέψετε τον κομμουνισμό από έτοιμους αποστηθισμένους τύπους, συμβουλές, συνταγές, οδηγίες, προγράμματα στο ζωντανό εκείνο πράγμα που συνενώνει όλη την άμεση δουλιά σας, αν ξέρετε να μετατρέψετε τον κομμουνισμό σε οδηγό για την πρακτική δουλιά σας.
Αυτό είναι το καθήκον σας που πρέπει να το έχετε οδηγό σας στο έργο της μόρφωσης, της διαπαιδαγώγησης, της ανόδου όλης της νέας γενιάς. Πρέπει να είστε οι πρώτοι οικοδόμοι της κομμουνιστικής κοινωνίας μέσα στα εκατομμύρια των οικοδόμων, όπου πρέπει να ανήκει ο κάθε νέος, η κάθε νέα. Αν δεν τραβήξετε όλη της μάζα της εργατικής και της αγροτικής νεολαίας σ’ αυτή την οικοδόμηση του κομμουνισμού, δεν θα μπορέσετε να χτίσετε την κομμουνιστική κοινωνία.
Εδώ έρχομαι φυσικά στο ζήτημα πώς πρέπει να διδάσκουμε τον κομμουνισμό, ποιά πρέπει να είναι η ιδιομορφία των μεθόδων μας.
Εδώ θα σταθώ πριν απ’ όλα στο ζήτημα της κομμουνιστικής ηθικής.
Πρέπει να διαπαιδαγωγηθείτε έτσι που να γίνετε κομμουνιστές. Το καθήκον της Ενωσης της νεολαίας είναι να οργανώσει έτσι την πρακτική της δράση, που με την εκπαίδευση, με την οργάνωση, με τη συσπείρωση, με τον αγώνα, να διαπαιδαγωγεί τον εαυτό της και όλους εκείνους που τη βλέπουν σαν αρχηγό, να διαπαιδαγωγεί και να φτιάχνει κομμουνιστές. Πρέπει όλο το έργο της διαπαιδαγώγησης, της μόρφωσης και της διδασκαλίας της σύγχρονης νεολαίας να είναι η καλλιέργεια μέσα σ’ αυτή της κομμουνιστικής ηθικής.
Μα υπάρχει κομμουνιστική ηθική; Υπάρχει κομμουνιστική ηθικότητα; Φυσικά υπάρχει. Συχνά παρουσιάζουν τα πράγματα έτσι, σαν να μην έχουμε εμείς τη δική μας ηθική και πολύ συχνά η αστική τάξη μας κατηγορεί ότι εμείς, οι κομμουνιστές, απορρίπτουμε κάθε ηθική. Αυτή είναι μια μέθοδος για να υποκαθιστούνται οι έννοιες, για να ρίχνεται στάχτη στα μάτια των εργατών και αγροτών.
Με ποιά έννοια απορρίπτουμε την ηθική, απορρίπτουμε την ηθικότητα;
Με την έννοια που την κήρυσσε η αστική τάξη, που έβγαζε την ηθικότητα αυτή από τις εντολές του θεού. Εμείς σχετικά μ’ αυτό, φυσικά, λέμε ότι δεν πιστεύουμε στο θεό και ξέρουμε πολύ καλά ότι στο όνομα του θεού μιλούσε ο κλήρος, μιλούσαν οι τσιφλικάδες, μιλούσε η αστική τάξη, για να εξασφαλίσουν τα εκμεταλλευτικά τους συμφέροντα. ΄Η, αντί να βγάζουν την ηθική αυτή από τις εντολές της ηθικότητας, από τις εντολές του θεού, την έβγαζαν από ιδεαλιστικές ή μισο-ιδεαλιστικές φράσεις, που κατάληγαν πάντα σε κάτι που έμοιαζε πολύ με τις εντολές του θεού.
Εμείς απορρίπτουμε κάθε τέτια ηθικότητα που είναι παρμένη από εξανθρώπινη, εξωταξική έννοια. Λέμε ότι αυτό είναι απάτη, ότι αυτό είναι κοροϊδία και θόλωμα του μυαλού των εργατών και των αγροτών προς το συμφέρον των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών.
Εμείς λέμε ότι η ηθικότητά μας είναι απόλυτα υποταγμένη στα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου. Η ηθικότητά μας βγαίνει από τα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου.
Η παλιά κοινωνία στηριζόταν στην καταπίεση όλων των εργατών και των αγροτών από τους τσιφλικάδες και τους καπιταλιστές. Χρειάστηκε να το καταστρέψουμε αυτό το καθεστώς, έπρεπε να τους ανατρέψουμε τους καταπιεστές, αλλά και για να το κάνουμε αυτό έπρεπε να δημιουργήσουμε μια ένωση. Και μια τέτια ένωση δεν θα τη δημιουργούσε ο θεούλης.
Μια τέτια ένωση μπορούσαν να τη δημιουργήσουν μόνο οι φάμπρικες, τα εργοστάσια, μόνο το προλεταριάτο, που έχει μορφωθεί, που έχει ξυπνήσει από τον παλιό λήθαργο. Μόνο όταν σχηματίστηκε αυτή η τάξη, άρχισε το μαζικό κίνημα που οδήγησε σ’ αυτό που βλέπουμε σήμερα, στη νίκη της προλεταριακής επανάστασης σε μια από τις πιο αδύνατες χώρες, που τρία χρόνια υπερασπίζεται τον εαυτό της από την επίθεση της αστικής τάξης όλου του κόσμου. Και βλέπουμε πως αναπτύσσεται σε όλον τον κόσμο η προλεταριακή επανάσταση. Λέμε τώρα με βάση την πείρα ότι μόνο το προλεταριάτο μπορούσε να δημιουργήσει μια τέτια συσπειρωμένη δύναμη που την ακολουθεί η κομματιασμένη και σκορπισμένη αγροτιά, μια δύναμη που άντεξε σε όλες τις επιθέσεις των εκμεταλλευτών. Μόνο αυτή η τάξη μπορεί να βοηθήσει τις εργαζόμενες μάζες να ενωθούν, να συσπειρωθούν και να υπερασπίσουν τελικά, να στερεώσουν τελικά την κομμουνιστική κοινωνία, να τη χτίσουν ολοκληρωτικά.
Να γιατί λέμε: για μας δεν υπάρχει ηθικότητα παρμένη έξω από την ανθρώπινη κοινωνία. Και είναι απάτη να υποστηρίζεις ότι υπάρχει. Για μας η ηθικότητα υποτάσσεται στα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου.
Και σε τί συνίσταται αυτή η ταξική πάλη; Στο να ανατρέψουμε τον τσάρο, να ανατρέψουμε τους καπιταλιστές, να εκμηδενίσουμε την τάξη των καπιταλιστών.
Και τί είναι γενικά τάξεις; Είναι αυτό που επιτρέπει σε ένα μέρος της κοινωνίας να ιδιοποιείται την εργασία του άλλου. Αν ένα μέρος της κοινωνίας ιδιοποιείται όλη τη γη, έχουμε τις τάξεις των τσιφλικάδων και των αγροτών. Αν ένα μέρος της κοινωνίας έχει τις φάμπρικες και τα εργοστάσια, έχει τις μετοχές και τα κεφάλαια και το άλλο δουλεύει σ’ αυτές τις φάμπρικες, έχουμε τις τάξεις των καπιταλιστών και των προλετάριων.
Δεν ήταν δύσκολο να διώξουμε τον τσάρο, χρειάστηκαν γι’ αυτό όλο-όλο μερικές μέρες. Δεν ήταν πολύ δύσκολο να διώξουμε τους τσιφλικάδες, αυτό μπορέσαμε να το κάνουμε μέσα σε μερικούς μήνες, δεν είναι πολύ δύσκολο να διώξουμε και τους καπιταλιστές. Είναι όμως ασύγκριτα πιο δύσκολο να εκμηδενίσουμε τις τάξεις. Ο χωρισμός σε εργάτες και αγρότες εξακολουθεί ακόμα να υπάρχει. Αν ο αγρότης είναι εγκαταστημένος σε χωριστό κομμάτι γης και ιδιοποιείται το παραπανίσιο σιτάρι, δηλαδή το σιτάρι που δεν του χρειάζεται ούτε για τον εαυτό του, ούτε για τα ζώα του, ενώ όλοι οι υπόλοιποι μένουν χωρίς σιτάρι, τότε ο αγρότης μετατρέπεται πια σε εκμεταλλευτή. Οσο περισσότερο σιτάρι αφήνει για τον εαυτό του, τόσο είναι συμφερότερο γι’ αυτόν, και οι άλλοι ας πεινούν: «όσο περισσότερο πεινούν τόσο ακριβότερα θα πουλήσω αυτό το σιτάρι». Πρέπει όλοι να δουλεύουν σύμφωνα με ένα γενικό σχέδιο στην κοινή γη, στις κοινές φάμπρικες και στα κοινά εργοστάσια και σύμφωνα με έναν γενικό κανονισμό. Είναι εύκολο να γίνει αυτό; Βλέπετε ότι εδώ δεν μπορούμε να πετύχουμε τη λύση εξίσου εύκολα, όπως όταν ήταν να διώξουμε τον τσάρο, τους τσιφλικάδες και τους καπιταλιστές. Εδώ το προλεταριάτο πρέπει να αναδιαπαιδαγωγήσει, να επανεκπαιδεύσει ένα μέρος από τους αγρότες, να τραβήξει με το μέρος του εκείνους που είναι εργαζόμενοι αγρότες, για να εκμηδενίσει την αντίσταση εκείνων των αγροτών που είναι πλούσιοι και πλουτίζουν με την ανέχεια των υπόλοιπων. Επομένως, δεν τελείωσε ακόμη ο αγώνας του προλεταριάτου, επειδή ανατρέψαμε τον τσάρο και διώξαμε τους τσιφλικάδες και τους καπιταλιστές, και σ’ αυτό ακριβώς συνίσταται το καθήκον του καθεστώτος που ονομάζουμε δικτατορία του προλεταριάτου.
Η ταξική πάλη συνεχίζεται. Αλλαξε μόνο τις μορφές της. Η ταξική αυτή πάλη του προλεταριάτου γίνεται για να μην μπορέσουν να γυρίσουν πίσω οι παλιοί εκμεταλλευτές, για να συνενωθεί σε μια ένωση η σκόρπια μάζα της καθυστερημένης αγροτιάς. Η ταξική πάλη συνεχίζεται, και το καθήκον μας είναι να τα υποτάξουμε όλα στο συμφέρον της πάλης αυτής. Και την κομμουνιστική μας ηθικότητα την υποτάσσουμε σ’ αυτό το καθήκον. Λέμε: ηθικότητα είναι αυτό που εξυπηρετεί την καταστροφή της παλιάς εκμεταλλευτικής κοινωνίας και τη συνένωση όλων των εργαζομένων γύρω από το προλεταριάτο που δημιουργεί τη νέα κοινωνία των κομμουνιστών.
Η κομμουνιστική ηθικότητα είναι η ηθικότητα εκείνη που εξυπηρετεί αυτό τον αγώνα, που συνενώνει τους εργαζόμενους ενάντια σε κάθε εκμετάλλευση, ενάντια σε κάθε μικρή ιδιοκτησία γιατί η μικρή ιδιοκτησία δίνει στα χέρια ενός προσώπου εκείνο που έχει δημιουργηθεί με την εργασία ολόκληρης της κοινωνίας. Η γη στη χώρα μας θεωρείται κοινή ιδιοκτησία.
Αν όμως απ’ αυτή την κοινή ιδιοκτησία πάρω ένα ορισμένο κομμάτι, βγάλω απ’ αυτό σιτάρι διπλάσιο απ’ ό,τι μου χρειάζεται και με το περίσσιο σιτάρι κερδοσκοπήσω; Αν σκέπτομαι ότι όσο περισσότεροι πεινασμένοι θα υπάρχουν, τόσο πιο ακριβά θα πληρώνουν; Ενεργώ άραγε τότε σαν κομμουνιστής; Οχι, ενεργώ σαν εκμεταλλευτής, σαν ιδιοκτήτης. Αυτό πρέπει να το πολεμήσουμε. Αν το αφήσουμε έτσι, τότε όλα θα κυλήσουν προς τα πίσω, προς την εξουσία των καπιταλιστών, προς την εξουσία της αστικής τάξης, όπως έγινε πολλές φορές στις προηγούμενες επαναστάσεις. Και για να μην αφήσουμε να ξαναρθεί η εξουσία των καπιταλιστών και της αστικής τάξης, δεν πρέπει να επιτρέψουμε το μικροεμπόριο, δεν πρέπει να αφήσουμε ορισμένα πρόσωπα να πλουτίζουν σε βάρος των υπόλοιπων, πρέπει όλοι οι εργαζόμενοι να ενωθούν με το προλεταριάτο και να αποτελέσουν την κομμουνιστική κοινωνία. Σ’ αυτό ακριβώς συνίσταται η κύρια ιδιομορφία του βασικού καθήκοντος της Ενωσης και της οργάνωσης της κομμουνιστικής νεολαίας.
Η παλιά κοινωνία στηριζόταν πάνω σε τούτη την αρχή: ή εσύ ληστεύεις τον άλλο, ή ο άλλος σε ληστεύει εσένα, ή εσύ δουλεύεις για τον άλλο, ή αυτός για σένα, ή είσαι δουλοκτήτης, ή είσαι δούλος. Και είναι ευνόητο ότι οι άνθρωποι που ανατρέφονται μέσα σ’ αυτή την κοινωνία παίρνουν, μπορούμε να πούμε, μαζί με το γάλα της μάνας τους ψυχολογία, συνήθειες, αντιλήψεις ή δουλοκτήτη, ή δούλου, ή μικροϊδιοκτήτη, μικροϋπάλληλου, κατώτερου δημόσιου υπάλληλου, διανοούμενου, με μια λέξη ανθρώπου που φροντίζει μόνο να έχει αυτός και για τον άλλο δεν νοιάζεται.
Αν είμαι νοικοκύρης σ’ αυτό το κομμάτι γης, δεν με νοιάζει για τον άλλο. Αν ο άλλος πεινά, τόσο το καλύτερο, θα πουλήσω ακριβότερα το σιτάρι μου. Αν έχω τη θεσούλα μου σαν γιατρός, μηχανικός, δάσκαλος, υπάλληλος δεν με νοιάζει για τον άλλο. Ισως, κολακεύοντας, προσπαθώντας να είμαι ευχάριστος σ’ αυτούς που κατέχουν την εξουσία, θα διατηρήσω τη θεσούλα μου και θα μπορέσω ακόμη και να προκόψω, να γίνω αστός. Ο κομμουνιστής δεν μπορεί να έχει τέτια ψυχολογία και τέτια διάθεση. Οταν οι εργάτες και οι αγρότες απόδειξαν ότι είμαστε ικανοί με τις δικές μας δυνάμεις να υπερασπίσουμε τον εαυτό μας και να δημιουργήσουμε τη νέα κοινωνία, από τότε ακριβώς άρχισε η νέα, η κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση, η διαπαιδαγώγηση μέσα στον αγώνα ενάντια στους εκμεταλλευτές, η διαπαιδαγώγηση σε συμμαχία με το προλεταριάτο, ενάντια στους εγωιστές και στους μικροϊδιοκτήτες, ενάντια στην ψυχολογία και στις συνήθειες που λένε: εγώ βγάζω κέρδος και δεν με νοιάζει καθόλου για όλα τ’ άλλα.
Να σε τι συνίσταται η απάντηση στο ερώτημα, πώς να μαθαίνει τον κομμουνισμό η νέα γενιά που μεγαλώνει.
Μπορεί να μαθαίνει τον κομμουνισμό, μόνο συνδέοντας το κάθε βήμα μελέτης, διαπαιδαγώγησης και μόρφωσής της με τον αδιάκοπο αγώνα των προλετάριων και των εργαζομένων ενάντια στην παλιά εκμεταλλευτική κοινωνία. Οταν μας μιλούν για ηθικότητα λέμε: για τον κομμουνιστή όλη η ηθικότητα βρίσκεται σ’ αυτή τη σφικτή, αλληλέγγυα πειθαρχία και στο συνειδητό μαζικό αγώνα ενάντια στους εκμεταλλευτές. Δεν πιστεύουμε στην αιώνια ηθικότητα και ξεσκεπάζουμε την απάτη που κρύβουν όλα τα παραμύθια για την ηθικότητα. Η ηθικότητα χρησιμεύει στην ανθρώπινη κοινωνία για να ανέβει ψηλότερα, για να απαλλαγεί από την εκμετάλλευση της εργασίας.
Για να πραγματοποιηθεί αυτό, είναι απαραίτητη η γενιά εκείνη της νεολαίας, που άρχισε να μετατρέπεται σε συνειδητούς ανθρώπους μέσα στον πειθαρχημένο, φοβερό αγώνα ενάντια στην αστική τάξη. Μέσα στον αγώνα αυτό θα διαπαιδαγωγήσει πραγματικούς κομμουνιστές, στον αγώνα αυτό πρέπει να υποτάξει κάθε της βήμα και μ’ αυτό τον αγώνα να συνδέσει κάθε της προσπάθεια στη μελέτη, στη μόρφωση και στη διαπαιδαγώγησή της. Η διαπαιδαγώγηση της κομμουνιστικής νεολαίας δεν πρέπει να συνίσταται στο να της προσφέρουμε μελιστάλακτους λόγους και κανόνες ηθικότητας. Αυτό δεν θα πει διαπαιδαγώγηση. Οταν οι άνθρωποι βλέπουν τους πατεράδες και τις μανάδες τους να ζουν κάτω από το ζυγό των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών, όταν γεύονται και οι ίδιοι τα βάσανα που δοκιμάζει όποιος αρχίζει να αντιπαλεύει τους εκμεταλλευτές, όταν βλέπουν τι θυσίες κοστίζει να συνεχίζεις αυτό τον αγώνα για να υπερασπίσεις ό,τι κατακτήθηκε και τι λυσσαλέοι εχθροί είναι οι τσιφλικάδες και οι καπιταλιστές, τότε μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, οι άνθρωποι αυτοί διαπαιδαγωγούνται κομμουνιστές. Στη βάση της κομμουνιστικής ηθικότητας βρίσκεται ο αγώνας για τη στερέωση και την ολοκλήρωση του κομμουνισμού. Να ποιά είναι και η βάση της κομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης, μόρφωσης και διδασκαλίας. Να ποιά είναι η απάντηση στο ερώτημα πώς πρέπει να μαθαίνουμε τον κομμουνισμό.
Δεν θα πιστεύαμε στη διδασκαλία, στη διαπαιδαγώγηση και στη μόρφωση, αν περιοριζόταν μόνο στο σχολειό και ήταν αποσπασμένη από τη θυελλώδη ζωή. Οσο οι εργάτες και οι αγρότες παραμένουν καταπιεζόμενοι από τους τσιφλικάδες και τους καπιταλιστές, όσο τα σχολειά παραμένουν στα χέρια των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών, η νέα γενιά θα παραμένει τυφλή και αμόρφωτη. Το δικό μας σχολειό όμως πρέπει να δόσει στη νεολαία τις βάσεις της γνώσης, την ικανότητα να επεξεργάζονται τα ίδια τα νιάτα τις κομμουνιστικές απόψεις, πρέπει να τα κάνει μορφωμένους ανθρώπους. Το σχολειό πρέπει στο διάστημα που οι άνθρωποι σπουδάζουν σ’ αυτό να τους κάνει μαχητές του αγώνα για την απελευθέρωση από τους εκμεταλλευτές. Η Ενωση Κομουνιστικής νεολαίας θα δικαιώσει το όνομά της ότι είναι Ενωση της κομμουνιστικής νέας γενιάς, μόνο όταν το κάθε βήμα στη μάθηση, στη διαπαιδαγώγηση, στη μόρφωσή της θα το συνδέει με τη συμμετοχή της στον κοινό αγώνα όλων των εργαζομένων ενάντια στους εκμεταλλευτές. Γιατί ξέρετε πολύ καλά ότι όσο η Ρωσία θα είναι η μοναδική εργατική Δημοκρατία, ενώ σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο θα υπάρχει το παλιό αστικό καθεστώς, θα είμαστε πιο αδύνατοι απ’ αυτούς και κάθε φορά θα μας απειλεί μια νέα επίθεση. Ξέρετε επίσης πολύ καλά ότι μόνο αν μάθουμε να είμαστε συσπειρωμένοι και ομόθυμοι θα γίνουμε πραγματικά ακατανίκητοι. Ετσι λοιπόν, να είσαι κομμουνιστής σημαίνει να οργανώνεις και να συνενώνεις όλη τη νέα γενιά, να δίνεις το παράδειγμα της διαπαιδαγώγησης και της πειθαρχίας σ’ αυτό τον αγώνα. Τότε θα μπορέσετε να αρχίσετε και να αποτελειώσετε το οικοδόμημα της κομμουνιστικής κοινωνίας.
Για να το κάνω αυτό πιο καθαρό θα σας αναφέρω ένα παράδειγμα. Λεγόμαστε κομμουνιστές. Τί είναι ο κομμουνιστής; Κομμουνιστής είναι λέξη λατινική. Η λατινική λέξη κομμούνις σημαίνει κοινός. Κομμουνιστική κοινωνία σημαίνει ότι όλα είναι κοινά: η γη, οι φάμπρικες, η κοινή εργασία. Να τί είναι ο κομμουνισμός.
Μπορεί άραγε η δουλιά να είναι κοινή, αν ο καθένας έχει το νοικοκυριό του σε χωριστό κομμάτι γης; Δεν μπορεί να δημιουργήσεις μονομιάς την κοινή εργασία. Αυτό δεν γίνεται. Δεν πέφτει από τον ουρανό. Πρέπει να την κερδίσεις με μόχθο, να την αποκτήσεις με βάσανα, να τη δημιουργήσεις. Και δημιουργείται στην πορεία του αγώνα. Εδώ δεν πρόκειται για παλιό βιβλίο, κανένας δεν θα πίστευε στα βιβλία. Εδώ χρειάζεται η προσωπική πείρα της ζωής. Οταν ο Κολτσάκ και ο Ντενίκιν προχωρούσαν από τη Σιβηρία και από το Νότο, οι αγρότες ήταν με το μέρος τους. Ο μπολσεβικισμός δεν τους άρεσε, γιατί οι μπολσεβίκοι παίρνουν το σιτάρι με σταθερή τιμή. Οταν όμως οι αγρότες δοκίμασαν στη Σιβηρία και στην Ουκρανία την εξουσία του Κολτσάκ και του Ντενίκιν, κατάλαβαν ότι για τον αγρότη δεν υπάρχει άλλη εκλογή: ή πρέπει να πάει με τον καπιταλιστή και να υποδουλωθεί στον τσιφλικά, ή να ακολουθήσει τον εργάτη που, είναι αλήθεια, δεν υπόσχεται λαγούς με πετραχήλια, απαιτεί από σένα σιδερένια πειθαρχία και σταθερότητα στο σκληρό αγώνα, αλλά και σε βγάζει από τη σκλαβιά των καπιταλιστών και των τσιφλικάδων. Οταν ακόμη και οι καθυστερημένοι αγρότες το κατάλαβαν και το είδαν αυτό με την ίδια τους την πείρα, τότε έγιναν συνειδητοί, δοκιμασμένοι σε σκληρό σχολειό οπαδοί του κομμουνισμού. Αυτήν ακριβώς την πείρα πρέπει να βάλει σαν βάση σε όλη τη δράση της η Ενωση της Κομμουνιστικής νεολαίας.
Απάντησα στα ερωτήματα τί πρέπει να μάθουμε, τί πρέπει να πάρουμε από το παλιό σχολείο και την παλιά επιστήμη. Θα προσπαθήσω να απαντήσω και στο ερώτημα πώς πρέπει να τα μαθαίνουμε αυτά: συνδέοντας αδιάσπαστα το κάθε βήμα της δουλιάς στο σχολείο, το κάθε βήμα στη διαπαιδαγώγηση, στη μόρφωση και στη διδασκαλία με τον αγώνα όλων των εργαζομένων ενάντια στους εκμεταλλευτές.
Με μερικά παραδείγματα, παρμένα από την πείρα της δουλιάς της μιας ή της άλλης οργάνωσης της νεολαίας, θα σας δείξω παραστατικά το πώς πρέπει να γίνεται η κομμουνιστική αυτή διαπαιδαγώγηση. Ολοι μιλούν για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού. Ξέρετε ότι σε μια χώρα αναλφάβητη δεν μπορεί να χτιστεί η κομμουνιστική κοινωνία. Δεν φθάνει να διατάξει η Σοβιετική εξουσία ή να δόσει το Κόμμα ένα καθορισμένο σύνθημα, ή να ριχτεί ένα ορισμένο μέρος από τα καλύτερα στελέχη σ’ αυτή τη δουλιά. Για να γίνει αυτό πρέπει η ίδια η νέα γενιά να καταπιαστεί με το έργο αυτό. Ο κομμουνισμός συνίσταται στο να πει η νεολαία, οι νέοι και οι νέες που ανήκουν στην Ενωση της νεολαίας: αυτό είναι δική μας υπόθεση, θα μαζευτούμε και θα πάμε στο χωριό για να εξαλείψουμε τον αναλφαβητισμό, για να μην υπάρχουν αγράμματοι μέσα στη νέα μας γενιά. Θα επιδιώξουμε να αφιερωθεί σ’ αυτό το έργο η πρωτοβουλία της νέας γενιάς. Ξέρετε ότι δεν είναι δυνατό να μετατρέψουμε γρήγορα τη Ρωσία από καθυστερημένη και αγράμματη σε χώρα γραμματισμένη. Αν όμως μ’ αυτό το έργο καταπιαστεί η Ενωση της νεολαίας, αν όλη η νεολαία δουλέψει προς όφελος όλων, τότε αυτή η Ενωση που συνενώνει 400.000 νέους και νέες θα έχει το δικαίωμα να ονομάζεται Ενωση της Κομμουνιστικής νεολαίας. Το καθήκον της Ενωσης είναι ακόμη, αφομοιώνοντας τούτες ή εκείνες τις γνώσεις, να βοηθήσει τη νεολαία που δεν μπορεί να απαλλαχτεί μόνη της από το σκοτάδι της αγραμματοσύνης. Να είναι μέλος της Ενωσης της νεολαίας σημαίνει να ενεργείς έτσι που να προσφέρεις τη δουλιά σου, τη δύναμή σου στην κοινή υπόθεση. Ακριβώς σε αυτό συνίσταται η κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση. Μόνο μέσα σε μια τέτια δουλιά μετατρέπεται ο νέος ή η νέα σε πραγματικό κομμουνιστή. Μόνο στην περίπτωση που θα μπορέσουν μ’ αυτή τη δουλιά να έχουν πρακτικές επιτυχίες θα γίνουν και κομμουνιστές.
Για παράδειγμα πάρτε τη δουλιά στους λαχανόκηπους στα περίχωρα των πόλεων. Μήπως αυτό δεν είναι δουλιά; Αυτό είναι ένα από τα καθήκοντα της Κομμουνιστικής Ενωσης νεολαίας. Ο λαός πεινά, στις φάμπρικες και στα εργοστάσια έχουμε λιμό. Για να σωθούμε από το λιμό πρέπει να αναπτύξουμε τους λαχανόκηπους, η γεωργία όμως γίνεται με τον παλιό τρόπο. Πρέπει λοιπόν, τα πιο συνειδητά στοιχεία να καταπιαστούν μ’ αυτή τη δουλιά. Και τότε θα δείτε ότι οι λαχανόκηποι θα πληθαίνουν, η έκτασή τους θα αυξηθεί, τα αποτελέσματα θα καλυτερέψουν. Στη δουλιά αυτή πρέπει να πάρει δραστήριο μέρος η Ενωση της Κομμουνιστικής νεολαίας. Κάθε ένωση ή κάθε πυρήνας της Ενωσης πρέπει να θεωρούν αυτό το έργο δικό τους.
Η Ενωση της Κομμουνιστικής νεολαίας πρέπει να είναι μια ομάδα κρούσης, που σε κάθε δουλιά προσφέρει τη βοήθειά της, εκδηλώνει την πρωτοβουλία της, στέκεται πρωτεργάτης. Η Ενωση πρέπει να είναι τέτια που κάθε εργάτης να βλέπει μέσα σ’ αυτή ανθρώπους, που η διδασκαλία τους ίσως να του είναι ακατανόητη, που στη διδασκαλία τους ίσως να μην πιστέψει αμέσως, αλλά η ζωντανή δουλιά τους, η δράση τους θα τον κάνουν να καταλάβει ότι είναι πραγματικά οι άνθρωποι που του δείχνουν το σωστό δρόμο.
Αν η Ενωση της Κομμουνιστικής νεολαίας δεν κατορθώσει να οργανώσει έτσι τη δουλιά της σε όλους τους τομείς, αυτό σημαίνει ότι ξεστρατίζει στον παλιό, αστικό δρόμο. Τη διαπαιδαγώγησή μας πρέπει να τη συνδυάσουμε με τον αγώνα των εργαζομένων ενάντια στους εκμεταλλευτές, για να βοηθήσουμε τους εργαζόμενους να λύσουν τα καθήκοντα που πηγάζουν από τη θεωρία του κομμουνισμού.
Τα μέλη της Ενωσης πρέπει να χρησιμοποιούν κάθε ελεύθερη ώρα τους για να βελτιώσουν την καλλιέργεια στους λαχανόκηπους ή για να οργανώσουν τη μόρφωση της νεολαίας σε κάποια φάμπρικα ή εργοστάσιο κτλ. Θέλουμε να μετατρέψουμε τη Ρωσία από χώρα φτωχή και κακομοιριασμένη σε χώρα πλούσια. Και πρέπει η Ενωση Κομμουνιστικής νεολαίας να συνδυάσει τη μόρφωσή της, τη μάθησή της και τη διαπαιδαγώγησή της με τη δουλιά των εργατών και των αγροτών, να μη κλειδώνεται στα σχολειά της και να μη περιορίζεται απλώς να διαβάζει κομμουνιστικά βιβλία και μπροσούρες. Μόνο μέσα στη δουλιά μαζί με τους εργάτες και τους αγρότες μπορεί να γίνει κανείς πραγματικός κομμουνιστής. Και πρέπει όλοι να δουν ότι ο καθένας που μπαίνει στην Ενωση της νεολαίας είναι γραμματισμένος μα συνάμα – ξέρει και να δουλεύει. Όταν όλοι δουν πως διώξαμε από το παλιό σχολείο την παλιά μηχανική πειθαρχία και την αντικαταστήσαμε με τη συνειδητή πειθαρχία, πως ο κάθε νέος πάει και παίρνει μέρος στα κομμουνιστικά Σάββατα και πως χρησιμοποιεί κάθε κομμάτι γης στα περίχωρα για να βοηθήσει τον πληθυσμό, ο λαός θα αρχίσει να μη βλέπει τη δουλιά έτσι όπως την έβλεπε πρωτύτερα.
Το καθήκον της Ενωσης της Κομμουνιστικής νεολαίας είναι να οργανώνει στο χωριό ή στη συνοικία της ή βοήθεια σε τέτιες δουλιές – παίρνω ένα μικρό παράδειγμα – σαν την εξασφάλιση της καθαριότητας ή τη διανομή των τροφίμων. Πώς γινόταν στην καπιταλιστική παλιά κοινωνία; Ο καθένας δούλευε μόνο για τον εαυτό του και κανένας δεν κοίταζε, αν υπάρχουν γέροι ή άρρωστοι, ή αν όλο το βάρος του νοικοκυριού έπεφτε στους ώμους της γυναίκας, που γι’ αυτό ήταν αποκαμωμένη και υποδουλωμένη. Ποιός πρέπει να παλέψει ενάντια σ’ αυτό; Οι Ενώσεις της νεολαίας που πρέπει να πουν: εμείς θα τα αλλάξουμε αυτά, θα οργανώσουμε τμήματα από νέους που θα βοηθούν στην εξασφάλιση της καθαριότητας ή στη διανομή των τροφίμων, γυρίζοντας συστηματικά από σπίτι σε σπίτι, θα οργανώσουμε τμήματα που θα δρουν οργανωμένα προς όφελος όλης της κοινωνίας, κατανέμοντας σωστά τις δυνάμεις και δείχνοντας ότι η εργασία πρέπει να είναι οργανωμένη εργασία.
Η γενιά που την αντιπροσωπεύουν όσοι είναι τώρα περίπου 50 χρονών, δεν μπορεί να υπολογίζει ότι θα δει την κομμουνιστική κοινωνία. Ως τότε η γενιά αυτή θα σβήσει. Η γενιά όμως που τώρα είναι περίπου 15 χρονών θα δει την κομμουνιστική κοινωνία και θα χτίσει η ίδια αυτή την κοινωνία. Και πρέπει να ξέρει ότι όλος ο σκοπός της ζωής της είναι η οικοδόμηση αυτής της κοινωνίας. Στην παλιά κοινωνία κάθε οικογένεια δούλευε χωριστά, και κανένας δεν συνένωνε την εργασία του, εκτός από τους τσιφλικάδες και τους καπιταλιστές που καταπίεζαν τη μάζα του λαού. Εμείς πρέπει κάθε δουλιά, όσο και αν είναι βρώμικη και δύσκολη να την οργανώσουμε με τέτιο τρόπο, που ο κάθε εργάτης και αγρότης να μπορεί να βλέπει τον εαυτό του έτσι: εγώ είναι ένα κομμάτι από τη μεγάλη στρατιά της ελεύθερης εργασίας και θα μπορέσω να χτίσω ο ίδιος τη ζωή μου χωρίς τους τσιφλικάδες και τους καπιταλιστές, θα μπορέσω να εγκαθιδρύσω το κομμουνιστικό καθεστώς. Πρέπει η Ενωση της Κομμουνιστικής νεολαίας να διαπαιδαγωγεί όλους τους νέους, από τα μικρά τους χρόνια* στο πνεύμα της συνειδητής και πειθαρχημένης δουλιάς. Ετσι μπορούμε να υπολογίζουμε ότι θα εκπληρωθούν τα καθήκοντα που μπαίνουν σήμερα μπροστά μας. Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι χρειάζονται όχι λιγότερα από 10 χρόνια για τον εξηλεκτρισμό της χώρας, για να μπορέσει να εξυπηρετηθεί η φτωχεμένη γη μας σύμφωνα με τις τελευταίες κατακτήσεις της τεχνικής. Η γενιά λοιπόν, που είναι σήμερα 15 χρονών και η οποία ύστερα από 10-20 χρόνια θα ζει μέσα στην κομμουνιστική κοινωνία, πρέπει όλα τα καθήκοντα της μάθησής της να τα βάζει έτσι που κάθε μέρα σε κάθε χωριό, σε κάθε πόλη η νεολαία να εκπληρώνει πρακτικά τούτο ή εκείνο το καθήκον της κοινής δουλιάς, έστω και το πιο μικρό, έστω και το πιο απλό. Στο βαθμό που θα γίνεται αυτό σε κάθε χωριό, στο βαθμό που θα αναπτύσσεται η κομμουνιστική άμιλλα, στο βαθμό που η νεολαία θα αποδείχνει ότι ξέρει να συνενώνει τη δουλιά της – στον ίδιο βαθμό θα εξασφαλίζεται και η επιτυχία της κομμουνιστικής οικοδόμησης. Μόνο βλέποντας το κάθε βήμα μας από την άποψη της επιτυχίας αυτής της οικοδόμησης, μόνο ρωτώντας τον εαυτό μας, αν κάναμε το παν για να είμαστε ενωμένοι, συνειδητοί εργαζόμενοι, η Ενωση της Κομμουνιστικής νεολαίας θα συνενώσει το μισό εκατομμύριο μέλη της σε μια στρατιά της εργασίας και θα κερδίσει τη γενική εκτίμηση.
[1]
Ο Λόγος του Β. Ι. Λένιν στο ΙΙΙ Πανρωσικό συνέδριο της Κομμουνιστικής
Ενωσης Νεολαίας της Ρωσίας στις 2 του Οκτώβρη 1920 πρωτοδημοσιεύτηκε
στην εφημερίδα «Πράβντα» (αρ. φύλ. 221, 222, 223) της 5, 6 και 7 του
Οκτώβρη 1920.
Το Τρίτο Πανρωσικό συνέδριο της Κομμουνιστικής Ενωσης νεολαίας της Ρωσίας έγινε στη Μόσχα στις 2-10 του Οχτώβρη 1920. Στο συνέδριο πήραν μέρος περίπου 600 αντιπρόσωποι. Στην ημερήσια διάταξη του συνεδρίου υπήρχαν τα παρακάτω ζητήματα: 1) Η πολεμική και οικονομική κατάσταση της Δημοκρατίας, 2) Η Κομμουνιστική Διεθνής της Νεολαίας, 3) Εκθεση της ΚΕ της ΚΕΝΡ, 4) Η σοσιαλιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, 5) Ο στρατός πολιτοφυλακής* και η φυσική ανάπτυξη της νεολαίας, 6) Το πρόγραμμα της ΚΕΝΡ, 7) Το καταστατικό της ΚΕΝΡ, 8) Εκλογή ΚΕ της ΚΕΝΡ. Ο Λένιν εκφώνησε το λόγο του στην πρώτη συνεδρίαση του συνεδρίου, το βράδυ της 2 του Οχτώβρη.
Υστερα από το λόγο του ο Β. Ι. Λένιν απάντησε σε πολλά σημειώματα. Απαντώντας στην ερώτηση ποια είναι τα καθήκοντα της ΚΕΝΡ σε σχέση με την πολεμική κατάσταση, ο Λένιν τόνιζε ότι «τώρα η υπόθεση ανάγεται στο πολεμικό καθήκον, στο να ενταχθούν όλες οι δυνάμεις στην πάλη ενάντια στον Βράνγκελ», και το συνέδριο της Κομσομόλ πρέπει να συζητήσει πρακτικά τι έκτακτα μέτρα πρέπει να πάρει η Ενωση Κομμουνιστικής νεολαίας για να βοηθήσει απ’ αυτή την άποψη. Μια σειρά ερωτήσεις αφορούσαν την κατάσταση της νεολαίας, τη δυσαρέσκεια ενός μέρους των αγροτών για την υποχρεωτική παράδοση των επισιτιστικών πλεονασμάτων και την έλλειψη βιομηχανικών εμπορευμάτων. Ο Λένιν εξήγησε την ανάγκη της υποχρεωτικής παράδοσης των επισιτιστικών πλεονασμάτων σε εκείνες τις συνθήκες. Τόνισε ότι ο εφοδιασμός των αγροτών με σύνεργα, αγροτικές μηχανές και εμπορεύματα πλατιάς κατανάλωσης εξαρτάται από την ανόρθωση των φάμπρικων και των εργοστασίων και η «κατεστραμμένη βιομηχανία δεν μπορεί να ανορθωθεί αφόσον δεν τραφεί ο εργάτης, εφόσον δεν συγκεντρωθεί αρκετή ποσότητα καυσίμων και πρώτων υλών». Στην ερώτηση για τις αμοιβαίες σχέσεις της Κομσομόλ και του ΚΚΡ (μπ) ο Λένιν απάντησε ότι η ΚΕΝΡ πρέπει να δουλεύει κάτω από την καθοδήγηση του Κόμματος, να καθοδηγείται «από τις γενικές οδηγίες του Κομμουνιστικού Κόμματος, αν πραγματικά θέλει να είναι κομμουνιστική». Ο Λένιν υπογράμμισε και πάλι ότι η δράση της Κομσομόλ πρέπει να είναι πρότυπο για όλη τη νέα γενιά. Η κομμουνιστική κοινωνία, είπε ο Λένιν, θα δημιουργηθεί μέσα στην πάλη ενάντια σε όλους τους εκμεταλλευτές. «Αυτή η δουλιά είναι μακρόχρονη, απαιτεί οργάνωση, εκπαίδευση, διαπαιδαγώγηση» (Κεντρικό κομματικό αρχείο του Ινστιτούτου μαρξισμού-λενινισμού της ΚΕ του ΚΚΣΕ).
Ξεκινώντας από τις υποδείξεις του Λένιν το ΙΙΙ συνέδριο της ΚΕΝΡ υπογράμμισε την παρακάτω προγραμματική θέση: «Βασικό καθήκον της ΚΕΝΡ είναι η κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση της εργαζόμενης νεολαίας όπου η θεωρητική μόρφωση είναι στενά συνδεμένη με την ενεργό συμμετοχή στη ζωή, στη δουλιά, στην πάλη και στο οικοδομικό έργο των εργαζόμενων μαζών. Στο καθήκον της κομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης που προετοιμάζει ενεργητικούς και επιδέξιους οικοδόμους της σοσιαλιστικής οικονομίας, υπερασπιστές της σοβιετικής Δημοκρατίας, οργανωτές της νέας κοινωνίας, πρέπει να υποταχθεί όλη η πρακτική δουλιά της ΚΕΝΡ σε όλους της τους τομείς («Το Τρίτο Πανρωσικό συνέδριο της ΚΕΝΡ. Στενογραφημένα πρακτικά», Μόσχα – Λένινγκραντ, ρωσ. έκδ, 1926, σελ. 308)- 298 (υποσημείωση τ. 41, αρ. 121).
* – στρατός που τα στρατιωτικά του τμήματα σε ειρηνική περίοδο έχουν μόνο στρατολογικό μηχανισμό ή μικρά διοικητικά στελέχη, ενώ οι υπόλοιποι στρατιωτικά υπόχρεοι κατανέμονται σε τμήματα ανάλογα, με τον τόπο κατοικίας και περνούν εκπαίδευση σε ολιγόχρονες συνάξεις. Σημ μετ.
Το Τρίτο Πανρωσικό συνέδριο της Κομμουνιστικής Ενωσης νεολαίας της Ρωσίας έγινε στη Μόσχα στις 2-10 του Οχτώβρη 1920. Στο συνέδριο πήραν μέρος περίπου 600 αντιπρόσωποι. Στην ημερήσια διάταξη του συνεδρίου υπήρχαν τα παρακάτω ζητήματα: 1) Η πολεμική και οικονομική κατάσταση της Δημοκρατίας, 2) Η Κομμουνιστική Διεθνής της Νεολαίας, 3) Εκθεση της ΚΕ της ΚΕΝΡ, 4) Η σοσιαλιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, 5) Ο στρατός πολιτοφυλακής* και η φυσική ανάπτυξη της νεολαίας, 6) Το πρόγραμμα της ΚΕΝΡ, 7) Το καταστατικό της ΚΕΝΡ, 8) Εκλογή ΚΕ της ΚΕΝΡ. Ο Λένιν εκφώνησε το λόγο του στην πρώτη συνεδρίαση του συνεδρίου, το βράδυ της 2 του Οχτώβρη.
Υστερα από το λόγο του ο Β. Ι. Λένιν απάντησε σε πολλά σημειώματα. Απαντώντας στην ερώτηση ποια είναι τα καθήκοντα της ΚΕΝΡ σε σχέση με την πολεμική κατάσταση, ο Λένιν τόνιζε ότι «τώρα η υπόθεση ανάγεται στο πολεμικό καθήκον, στο να ενταχθούν όλες οι δυνάμεις στην πάλη ενάντια στον Βράνγκελ», και το συνέδριο της Κομσομόλ πρέπει να συζητήσει πρακτικά τι έκτακτα μέτρα πρέπει να πάρει η Ενωση Κομμουνιστικής νεολαίας για να βοηθήσει απ’ αυτή την άποψη. Μια σειρά ερωτήσεις αφορούσαν την κατάσταση της νεολαίας, τη δυσαρέσκεια ενός μέρους των αγροτών για την υποχρεωτική παράδοση των επισιτιστικών πλεονασμάτων και την έλλειψη βιομηχανικών εμπορευμάτων. Ο Λένιν εξήγησε την ανάγκη της υποχρεωτικής παράδοσης των επισιτιστικών πλεονασμάτων σε εκείνες τις συνθήκες. Τόνισε ότι ο εφοδιασμός των αγροτών με σύνεργα, αγροτικές μηχανές και εμπορεύματα πλατιάς κατανάλωσης εξαρτάται από την ανόρθωση των φάμπρικων και των εργοστασίων και η «κατεστραμμένη βιομηχανία δεν μπορεί να ανορθωθεί αφόσον δεν τραφεί ο εργάτης, εφόσον δεν συγκεντρωθεί αρκετή ποσότητα καυσίμων και πρώτων υλών». Στην ερώτηση για τις αμοιβαίες σχέσεις της Κομσομόλ και του ΚΚΡ (μπ) ο Λένιν απάντησε ότι η ΚΕΝΡ πρέπει να δουλεύει κάτω από την καθοδήγηση του Κόμματος, να καθοδηγείται «από τις γενικές οδηγίες του Κομμουνιστικού Κόμματος, αν πραγματικά θέλει να είναι κομμουνιστική». Ο Λένιν υπογράμμισε και πάλι ότι η δράση της Κομσομόλ πρέπει να είναι πρότυπο για όλη τη νέα γενιά. Η κομμουνιστική κοινωνία, είπε ο Λένιν, θα δημιουργηθεί μέσα στην πάλη ενάντια σε όλους τους εκμεταλλευτές. «Αυτή η δουλιά είναι μακρόχρονη, απαιτεί οργάνωση, εκπαίδευση, διαπαιδαγώγηση» (Κεντρικό κομματικό αρχείο του Ινστιτούτου μαρξισμού-λενινισμού της ΚΕ του ΚΚΣΕ).
Ξεκινώντας από τις υποδείξεις του Λένιν το ΙΙΙ συνέδριο της ΚΕΝΡ υπογράμμισε την παρακάτω προγραμματική θέση: «Βασικό καθήκον της ΚΕΝΡ είναι η κομμουνιστική διαπαιδαγώγηση της εργαζόμενης νεολαίας όπου η θεωρητική μόρφωση είναι στενά συνδεμένη με την ενεργό συμμετοχή στη ζωή, στη δουλιά, στην πάλη και στο οικοδομικό έργο των εργαζόμενων μαζών. Στο καθήκον της κομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης που προετοιμάζει ενεργητικούς και επιδέξιους οικοδόμους της σοσιαλιστικής οικονομίας, υπερασπιστές της σοβιετικής Δημοκρατίας, οργανωτές της νέας κοινωνίας, πρέπει να υποταχθεί όλη η πρακτική δουλιά της ΚΕΝΡ σε όλους της τους τομείς («Το Τρίτο Πανρωσικό συνέδριο της ΚΕΝΡ. Στενογραφημένα πρακτικά», Μόσχα – Λένινγκραντ, ρωσ. έκδ, 1926, σελ. 308)- 298 (υποσημείωση τ. 41, αρ. 121).
* – στρατός που τα στρατιωτικά του τμήματα σε ειρηνική περίοδο έχουν μόνο στρατολογικό μηχανισμό ή μικρά διοικητικά στελέχη, ενώ οι υπόλοιποι στρατιωτικά υπόχρεοι κατανέμονται σε τμήματα ανάλογα, με τον τόπο κατοικίας και περνούν εκπαίδευση σε ολιγόχρονες συνάξεις. Σημ μετ.
[2]
Πρόκειται για τους οπαδούς της Προλετκούλτ – μέλη της πολιτιστικής
διαφωτιστικής οργάνωσης Προλετκούλτ. Εχοντας δημιουργηθεί ακόμη το
Σεπτέμβρη του 1917, σαν ανεξάρτητη ερασιτεχνική εργατική οργάνωση, η
Προλετκούλτ, που η καθοδήγησή της συγκεντρωνόταν στα χέρια του Α. Α.
Μπογκντάνοφ και των οπαδών του, συνέχισε κι ύστερα από την Οχτωβριανή
επανάσταση να προασπίζει την «ανεξαρτησία» της, αντιπαραθέτοντας έτσι
τον εαυτόν της στο προλεταριακό κράτος. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού
στην Προλετκούλτ διείσδυσαν και άρχισαν να ασκούν αποφασιστική επίδραση
στη στάση της οι αστοί διανοούμενοι. Οι οπαδοί της Προλετκούλτ
ουσιαστικά αρνούνταν τη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του
παρελθόντος, επεδίωκαν να απομονωθούν από τα καθήκοντα της μαζικής
πολιτιστικής-διαφωτιστικής δουλιάς και σε απόσπαση από τη ζωή, «με
εργαστηριακό τρόπο» να δημιουργήσουν ξεχωριστό «προλεταριακό πολιτισμό».
Αναγνωρίζοντας στα λόγια το μαρξισμό, ο κύριος θεωρητικός της
Προλετκούλτ Μπογκντάνοφ, προπαγάνδιζε στην ουσία την
υποκειμενιστική-ιδεαλιστική, μαχιστική φιλοσοφία. Η Προλετκούλτ δεν ήταν
ομοιογενής οργάνωση. Εκτός από τους αστούς διανοούμενους που είχαν την
καθοδήγηση σε πολλές οργανώσεις της Προλετκούλτ, σ’ αυτές ανήκε επίσης
και εργατική νεολαία, που επεδίωκε ειλικρινά να βοηθήσει στην
πολιτιστική οικοδόμηση του Σοβιετικού κράτους. Οι οργανώσεις της
Προλετκούλτ πήραν την πιο μεγάλη ανάπτυξη το 1919. Στις αρχές της
δεκαετίας 1920-1930 στις οργανώσεις άρχισε η παρακμή. Το 1932 η
Προλετκούλτ έπαψε να υπάρχει.
Ο Β. Ι. Λένιν στο σχέδιο απόφασης «Για τον προλεταριακό πολιτισμό», όπως και σε πολλές άλλες εργασίες του, έκανε έντονη κριτική στις λαθεμένες θέσεις της Προλετκούλτ. (υποσημείωση τ. 41, αρ. 122).
Ο Β. Ι. Λένιν στο σχέδιο απόφασης «Για τον προλεταριακό πολιτισμό», όπως και σε πολλές άλλες εργασίες του, έκανε έντονη κριτική στις λαθεμένες θέσεις της Προλετκούλτ. (υποσημείωση τ. 41, αρ. 122).
*
Στην «Πράβντα», αρ. φυλ. 223 της 7 του Οχτώβρη 1920 αντί των λέξεων:
«από τα μικρά τους χρόνια», μπήκε: «από δώδεκα χρονών». Η Σύντ.
