Και τώρα σπεύδουν ποικίλοι
επώνυμοι και παράγοντες σε διάφορους τομείς, από την πρόεδρο της Δημοκρατίας
και τον πρωθυπουργό μέχρι τον κάθε σε διατεταγμένη υπηρεσία δημοσιογράφο, να δηλώνουν συμπαράσταση στην ολυμπιονίκη
Σοφία Μπεκατώρου, η οποία αποκάλυψε σεξουαλική κακοποίησή της το 1998,
καταγγέλλοντας γι’ αυτό τον αντιπρόεδρο, από το 1997, της ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας Α.
Αδαμόπουλο. Και πολλοί βρίσκουν ευκαιρία
για δεκάρικους λόγους για την κακοποίηση των γυναικών και τη σεξουαλική
επιθετικότητα, χωρίς να ενδιαφέρονται να δημιουργηθούν ούτε καν οι προϋποθέσεις για εξάλειψη
του φόβου του θύματος. Και μοιάζουν όλοι
οι αρμόδιοι έκπληκτοι και αδαείς να διαλαλούν με πάθος την πρόθεσή τους να
συμβάλλουν στην απόδοση δικαιοσύνης και στην εξυγίανση του χώρου. Ίσως γι’ αυτό
και η καχυποψία για τον τρόπο που
χρησιμοποιείται αυτή η καταγγελία από τον υφυπουργό αθλητισμού Λ. Αυγενάκη δεν μοιάζει να είναι υπερβολική.
Και
οι περισσότεροι προβληματισμοί, ευαισθητοποιώντας σχετικά με το φύλο και τις σεξουαλικές
ανισότητες, κινούνται γύρω από τον
βίαιο, τον εξουσιαστή άντρα, που απειλεί τη γυναίκα στη δουλειά, στη διασκέδαση,
στο σχολείο, σαν ένα διαχρονικό φαινόμενο, με τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες
εκκόλαψής του να χάνονται κάπου στο
βάθος. Ουσιαστικά όμως δεν ξεφεύγουν από τις
βασικές θέσεις εκείνου του φεμινισμού,
του οποίου ο βασικός ιστός που
τις συνδέει όλες είναι το προσκλητήριο για παραμερισμό τάξεων,
εθνικοτήτων και φυλών και ένωση όλων των γυναικών γύρω από κείνο που είναι
κοινό, το φύλο. Αφετηρία του προβληματισμού γίνεται η αντιπαράθεση του άντρα
και της γυναίκας γενικά σε ένα σύστημα που
εκμεταλλεύεται τη γυναίκα στη βάση του φύλου της. Αυτή η άποψη προϋποθέτει την ύπαρξη αναλλοίωτων σχέσεων και ρόλων σε
όλες τις κοινωνίες, στη βάση της αντίθεσης άντρα γυναίκας η οποία
αντιμετωπίζεται μεταφυσικά έξω από κάθε ιστορικό πλαίσιο. Κι έτσι συσκοτίζονται
τα βαθύτερα αίτια εμφάνισης του
προβλήματος, ενώ το πρόβλημα τίθεται πέραν της ιστορίας. Η διάκριση όμως αυτή
αποκτά άλλη διάσταση αν συνδυαστεί με οικονομικά δεδομένα που προσφέρονται για
αναφορές στην ταξική διάρθρωση της κοινωνίας.
Η
σεξουαλική κακοποίηση κάθε είδους μπορεί να μην προκαλείται από το
πολιτικοοικονομικό σύστημα στο σύνολό του, αλλά από μεμονωμένους ανθρώπους,
όμως η καταπίεση και εκμετάλλευση των γυναικών πηγάζει από τη θεσμική ανισότητα
που οργανώνεται εκ των άνω, στον εκμεταλλευτικό τρόπο οργάνωσης της εργασίας, στην
παραδοσιακή οικογενειακή δομή, στο νομικό σύστημα, στις θρησκευτικές παραδόσεις
και σε όλες εκείνες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής που ορίζονται οι γυναίκες
ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα το σεξ είναι
ένα εμπόρευμα και τα γυναικεία σώματα, πρωτίστως αυτά, παρά τις διακηρύξεις αντιμετωπίζονται ως
εμπορεύματα. Γι’ αυτό και η κακοποίηση των γυναικών και η σεξουαλική τους
εκμετάλλευση δεν περιορίζεται να είναι απλά θέμα προσώπων, όταν ο ανταγωνισμός
και η εκμετάλλευση σε όλα τα επίπεδα υποχρεώνει τον πιο αδύναμο να υποκύπτει σε
κάθε είδους βία και απειλή απ’ αυτούς που εξαρτάται. Είτε αυτό γίνεται στο
εργασιακό χώρο με την απειλή της απόλυσης είτε στο αθλητικό ή καλλιτεχνικό πεδίο
με την απειλή της περιθωριοποίησης είτε σε κύκλους διανοούμενων και ακαδημαϊκών
με την απειλή της απόρριψης.
Αν
και η νομική εξίσωση των δυο φύλων
θεωρείται δεδομένη στις δυτικές δημοκρατίες, όμως η αντικειμενοποίηση της
γυναικείας σεξουαλικότητας, που περνάει μέσα από τη διαφήμιση, αποτελεί
στοιχείο κέρδους για την παραγωγή και γίνεται αποδεκτή, ενώ σε καμιά περίπτωση δεν είναι σημάδι χειραφέτησης της γυναίκας όσον αφορά
την παρουσίαση της. Και είναι τα ΜΜΕ που συμμετέχουν στον τρόπο που
παρουσιάζεται η εικόνα της γυναίκας, με το διπλό τους ρόλο, ως καπιταλιστικών
επιχειρήσεων και ως φορέων συγκεκριμένης ιδεολογίας. Γι’ αυτό και οι διαφοροποιήσεις στις καταναλωτικές
συνήθειες των γυναικών των ανώτερων και
μεσαίων στρωμάτων περιγράφονται διεξοδικά και προωθούνται για αύξηση της
επιχειρηματικής κερδοφορίας, ενώ οι δραστηριότητες των γυναικών της εργατικής
τάξης δεν βρίσκουν την ανάλογη κάλυψη ή εκφράζονται μέσα από στρεβλωμένες
παρουσιάσεις που καλλιεργούν ψευδαισθήσεις και αναπαράγουν σε διάφορα επίπεδα
την κυρίαρχη ιδεολογία. Η τυπική λοιπόν
ισότητα βρίσκεται σε συμφωνία τις πιο πολλές φορές με τις ανάγκες και τις
επιλογές της κυρίαρχης τάξης που
κατευθύνονται από τις επιταγές του δοσμένου τρόπου παραγωγής, του καπιταλισμού.
Κι όταν αποκαλύπτεται η αναντιστοιχία της νομικής ισότητας με την
πραγματικότητα, περισσότερο αυτός ο αποσυντονισμός χρεώνεται σε ατομικές
περιπτώσεις, ενώ υπογραμμίζεται ο θετικός ρόλος της κυρίαρχης εξουσίας στην
αποκατάστασή του, όπως στην περίπτωση της αθλήτριας ανέλαβε συμβολικά αυτό το
έργο η πρόεδρος της δημοκρατίας. Γι’ αυτό και σε περιπτώσεις όπως στις καταγγελίες της Σ.
Μπεκατώρου οι λεκτικές αποδοκιμασίες και
οι συμβολικές ενέργειες παραγόντων στην
πολιτική, αθλητισμό, πολιτισμό κλπ. ενώ δείχνουν να ανταποκρίνονται στις
διεκδικήσεις των κοινωνικών ομάδων που καταπιέζονται, αποσυνδέοντάς τες από τις
αιτίες και την υλική τους βάση, τελικά καταλήγουν ελάχιστα να ικανοποιούνται.
Κι αυτό
επισημαίνεται στην ανακοίνωση του Τμήματος Φυσικής Αγωγής ΚΚΕ. «Τα φαινόμενα
διαφθοράς και σήψης που υπάρχουν -και στο χώρο του Αθλητισμού- είναι
παράγωγα της εμπορευματοποίησης και ενός συστήματος που έχει σαν «αξίες»
τον ανταγωνισμό, τον ατομικισμό, τον νόμο της ζούγκλας. Αυτές τις αξίες
υπηρέτησαν όλες κυβερνήσεις -και η σημερινή. Κι ας προσπαθεί ο κ. Αυγενάκης να
βγει από πάνω κηρύσσοντας την κάθαρση. Δεν αντιμετωπίζεται η διαφθορά με
την αλλαγή του εκλογικού συστήματος, για να μπει «άλλος χαλίφης στη
θέση του χαλίφη», γιατί αυτό έκανε ο νόμος Αυγενάκη».
Ο
αγώνας για να εξαλειφτούν τέτοια
περιστατικά και κάθε είδους ανισότητα που οφείλεται στο φύλο γονιμοποιείται με την προοπτική της αλλαγής ολόκληρης της κοινωνίας. Ο αγώνας για την ουσιαστική αλλαγή
στις σχέσεις των δυο φύλων δένεται διαλεκτικά με τον αγώνα για την αλλαγή του κοινωνικού συστήματος. Δεν
είναι δυνατό να προτείνονται ριζοσπαστικά νέες σχέσεις των δυο φύλων και οι
σχέσεις αυτές να εγκλωβίζονται ταυτόχρονα μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια της
καταπίεσης και εκμετάλλευσης.
