Εμπνεόμαστε και διδασκόμαστε από την 100χρονη Ιστορία του ΚΚΕ, από την τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ
Η ΚΕ του ΚΚΕ, ολόκληρο το Κόμμα και η ΚΝΕ, τιμάμε φέτος τα 70 χρόνια από την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).
Το 1946 ήταν η χρονιά κατά την οποία συντελέστηκαν σημαντικά γεγονότα, άμεσα συναρτημένα με τη δημιουργία του ΔΣΕ, όπως:
Η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (12 - 15 Φλεβάρη 1946), που άρχισε ακριβώς ένα χρόνο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας (12 Φλεβάρη 1945). Η 2η Ολομέλεια, έστω και με αντιφάσεις, ήταν εκείνη που αποφάσισε τη διεξαγωγή του ένοπλου αγώνα.
Η επίθεση ομάδας ανταρτών στο Σταθμό Χωροφυλακής του Λιτόχωρου, τη νύχτα της 30ής προς 31η Μάρτη 1946, ανήμερα των βουλευτικών εκλογών.
Η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών (28 Οκτώβρη 1946), που είναι ουσιαστικά η ημερομηνία ίδρυσης του ΔΣΕ. Η επίσημη μετονομασία έγινε στις 27 Δεκέμβρη 1946, με την έκδοση της Διαταγής του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών, η οποία όρισε την «ονομασία των ανταρτικών Σωμάτων σε ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΣΤΡΑΤΟ ΕΛΛΑΔΟΣ».
Η 70ή επέτειος βρίσκει το ΚΚΕ να διεξάγει σταθερά και αποφασιστικά τον αγώνα για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, για τη συμμαχία τους και για την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος, μέσα στις συνθήκες της αντεπανάστασης, που επικράτησε την περίοδο 1989 - 1991, αλλά και της σημερινής βαθιάς κρίσης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.
Οι συνθήκες αυτές δημιουργούν πρόσθετες δυσκολίες στην πάλη. Επιδρούν παραλυτικά, αλλά και αποπροσανατολιστικά στις διαθέσεις των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων, παρότι η βαθιά και παρατεταμένη καπιταλιστική οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η συντονισμένη εκδήλωσή της παγκοσμίως το 2008, τα ασταθή βήματα ανάκαμψης και η εκδήλωση αλλεπάλληλων κρισιακών φαινομένων στη συνέχεια, αποκαλύπτουν το αδιέξοδο του καπιταλισμού, τον ιστορικά παρωχημένο χαρακτήρα του.
Σε αυτόν τον αρνητικό, για το κομμουνιστικό κίνημα και τους λαούς, πολιτικό συσχετισμό δυνάμεων σε παγκόσμια κλίμακα, το ΚΚΕ έδωσε και δίνει σκληρές κοινωνικές και πολιτικές μάχες, ανασυγκροτημένο ιδεολογικά, πολιτικά, οργανωτικά, έχοντας διαμορφώσει επαναστατική στρατηγική στις σύγχρονες συνθήκες και έχοντας ενισχύσει τα κομμουνιστικά χαρακτηριστικά του.
Το ΚΚΕ έχει απλώσει τις πιο βαθιές ρίζες του στο λαό πρωταρχικά με τους σκληρούς ταξικούς αγώνες πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά ιδιαίτερα με τους αιματηρούς αγώνες του σε όλη τη δεκαετία του 1940, όπου περίοπτη θέση κατέχουν εκείνοι και εκείνες που έπεσαν στα βουνά, στα εκτελεστικά αποσπάσματα (Γουδή, Παύλου Μελά κα), στις φυλακές (Αίγινας κά), στα στρατόπεδα συγκέντρωσης (Μακρόνησος κά), στους τόπους εξορίας.
Όλοι αυτοί οι αγώνες, ιδιαίτερα ο ταξικός αγώνας του ΔΣΕ, αποτέλεσαν παράγοντα μεγάλης δύναμης και συνειδητοποίησης της κομμουνιστικής ευθύνης, ώστε το ΚΚΕ να σταθεί όρθιο κατά την αντεπανάσταση του 1989 - 1991, να αντλήσει δυνάμεις, για να διατηρήσει την ιστορική του συνέχεια, να αντιμετωπίσει την επίθεση διάλυσής του από το φραξιονιστικό οπορτουνισμό, που είχε συνενωθεί με τις άλλες σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις του «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου».
Ταυτόχρονα, το ΚΚΕ έχει την πεποίθηση ότι πραγματική και ουσιαστική τιμή στην Ιστορία του ΔΣΕ και γενικότερα στην ηρωική εκατοντάχρονη πορεία του ως Κομμουνιστικού Κόμματος, αποτελούν τόσο η διδαχή από αυτήν, όσο και η εξαγωγή συμπερασμάτων που ισχυροποιούν την ταξική πάλη σήμερα, τον αγώνα για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Ακριβώς γι' αυτό, η κριτική μελέτη της Ιστορίας του ΚΚΕ βρίσκεται στον αντίποδα της λαθολογίας, αλλά και του οπορτουνιστικού εξωραϊσμού, που αρνείται να βγάλει συμπεράσματα από το ιστορικό παρελθόν.
Η μελέτη της Ιστορίας του ΚΚΕ και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος έχει αποτελέσει για το Κόμμα μας πολύτιμο εφόδιο, για τη διαμόρφωση της στρατηγικής του. Γνώμονα αποτελεί η επιστημονική ανάλυση της καπιταλιστικής πραγματικότητας, που είναι και εγγύηση για να μην οδηγεί η χρονική απόσταση από τα ιστορικά γεγονότα στην εκ του ασφαλούς κριτική, σε απόσπαση από το σύνολο των παραγόντων που τα διαμόρφωσαν.
Το ΚΚΕ δεν κρύβει τις αδυναμίες του υποκειμενικού παράγοντα που επέδρασαν αρνητικά στην έκβαση της πάλης του ΔΣΕ. Θεωρεί άστοχη και αποπροσανατολιστική, και προπαντός αντιεπιστημονική, την απόδοση σε αντικειμενικές αιτίες όλων των προβλημάτων που παρουσιάστηκαν, τον εξωραϊσμό της πολιτικής του και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.
Ο τρίχρονος αγώνας του ΔΣΕ υπήρξε δίκαιος, ηρωικός και μεγαλειώδης.
Εξέφραζε τα συμφέροντα της συντριπτικής πλειονότητας του πληθυσμού ενάντια στα συμφέροντα των εκμεταλλευτών και καταπιεστών της. Εξέφραζε τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και της βασικής συμμαχικής της δύναμης, της εξαθλιωμένης αγροτιάς και των φτωχών αυτοαπασχολούμενων στρωμάτων των πόλεων. Η αστική κρατική εξουσία γνώρισε τότε το μεγαλύτερο κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή της. Ο αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί την κορυφαία εκδήλωση της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον εικοστό αιώνα.
Το ΚΚΕ είναι περήφανο για τη στρατιά ηρώων που διαπαιδαγώγησε. Χιλιάδες κομμουνιστές και κομμουνίστριες έδωσαν και την τελευταία ικμάδα των δυνάμεών τους, για να πάρει σάρκα και οστά η εποποιία του ΔΣΕ, πολεμώντας και περπατώντας μερόνυχτα, συχνά δίχως τροφή, πολλοί και ξυπόλητοι, στους πάγους και τις θύελλες.
Διδάσκουν, φρονηματίζουν και διαπαιδαγωγούν ηθικά και πολιτικά η δράση και η αυτοθυσία των δεκάδων χιλιάδων νεκρών μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ, των τραυματιών, των φυλακισμένων για τη δράση τους στις γραμμές του και για την υπόθεσή του και όλων εκείνων που τίμησαν τα όπλα του αγώνα του στην Ελλάδα και την πολιτική προσφυγιά. Στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν νεολαίοι, οργανωμένοι στη Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας (ΔΝΕ) και την ΕΠΟΝ, αποτελώντας περίπου το 80% της συνολικής δύναμης του ΔΣΕ.
Το ΚΚΕ τιμά όλους εκείνους και εκείνες που πολέμησαν ηρωικά, στο Γράμμο και στο Βίτσι, στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, στη Ρούμελη και στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία και στη Θράκη, στην Κρήτη, στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου, παντού όπου βρόντηξε «ο Όλυμπος και πάλι».
Ο ΔΣΕ αναμετρήθηκε με την εγχώρια αστική τάξη, με το σύνολο των πολιτικών της δυνάμεων («δεξιών» και «κεντρώων»), με το κράτος τους και με τις συμμαχικές τους δυνάμεις, τα καπιταλιστικά κράτη της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ. Δίχως τη στρατιωτική, οικονομική και πολιτική ενίσχυση των τελευταίων, η αστική τάξη στην Ελλάδα δεν θα μπορούσε να νικήσει.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην τελευταία μάχη του Γράμμου, ο ΔΣΕ παρέταξε περίπου 12.500 μαχητές και μαχήτριες με ελαφρύ οπλισμό, ενώ ο κυβερνητικός στρατός υπολογίζεται ότι παρέταξε πάνω από 100.000 άνδρες, διαθέτοντας ακόμα 120 πυροβόλα, πολλά θωρακισμένα και το σύνολο της αεροπορίας. Αυτή η άνιση ταξική αναμέτρηση καθιστά ακόμα μεγαλύτερη την ηθική και πολιτική αξία, την παρακαταθήκη του ΔΣΕ.
Ο ΔΣΕ ήταν λαϊκός στρατός. Στηρίχτηκε στην οργανωτική - πολεμική πείρα του ΕΛΑΣίτικου αγώνα στην Κατοχή και το Δεκέμβρη 1944. Η ΕΑΜική Αντίσταση στην Κατοχή και η κρίσιμη αντικειμενικά ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη είχαν αφήσει μεγάλη αγωνιστική κληρονομιά στη λαϊκή συνείδηση, στις μορφές οργάνωσης και πάλης.
Μεγάλη δύναμη του ΔΣΕ αποτέλεσαν οι δεσμοί του με το λαό, ιδιαίτερα στις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας. Οι φτωχές λαϊκές μάζες ήταν εκείνες που τροφοδότησαν τον ΔΣΕ με κάθε είδους βοήθεια, έμψυχο δυναμικό, τροφή και ρουχισμό, βοήθησαν στην κατασκευή οχυρωματικών έργων, στη συγκέντρωση πληροφοριών, στην οργάνωση της Λαϊκής Πολιτοφυλακής. Στον ΔΣΕ και στους λαογέννητους θεσμούς οργάνωσης της κοινωνικοπολιτικής ζωής (Λαϊκά Συμβούλια, Λαϊκή Πολιτοφυλακή, Λαϊκά Δικαστήρια), στους χώρους που επικράτησε ο ΔΣΕ, βρήκαν το συμπαραστάτη και τη δύναμη που αντιμετώπιζε πλήθος λαϊκών προβλημάτων, όπως την προστασία των παιδιών τους με τη σωτηρία τους από τους βομβαρδισμούς και τον εξανδραποδισμό, τη μόρφωσή τους με την ίδρυση σχολείων. Γι' αυτούς τους λόγους, το αστικό κράτος προχώρησε στην αναγκαστική μετακίνηση εκατοντάδων χιλιάδων από τα χωριά τους, εκείνους που φαρισαϊκά ονόμασε «ανταρτόπληκτους», προκειμένου να απομονωθεί ο ΔΣΕ από βασικές πηγές της δύναμής του.
Στον αντίποδα του αστικού στρατού, χαρακτηριστικό γνώρισμα του ΔΣΕ ήταν ο αγώνας του για το δίκιο του λαού, η αυταπάρνηση και η συνειδητή πειθαρχία. Συνδύαζε τη μαχητική εφαρμογή των διαταγών με τη δημοκρατία των συνελεύσεων σε διάφορες βαθμίδες του, όπου ασκούνταν κριτική των κατώτερων ιεραρχικά προς τους ανώτερους και αντιστρόφως, γινόταν εκτίμηση των πολεμικών επιχειρήσεων με πνεύμα αυτοκριτικής στάσης.
Ο ΔΣΕ ανέδειξε χιλιάδες στρατιωτικούς ηγέτες σε όλες τις βαθμίδες του, όπως οι: Γιάννης Αλεξάνδρου (Διαμαντής), Χαρίλαος Φλωράκης (Γιώτης), Νίκος Τριανταφύλλου, Στέφανος Γκιουζέλης, Πάνος Ζάρας, Κώστας Καραγιώργης, Γιάννης Ποδιάς, Κώστας Κολιγιάννης (Αρβανίτης), Θανάσης Γκένιος (Λασσάνης), Παντελής Βαϊνάς, Γιώργος Ηλιάδης (Σοφιανός), Νίκος Θεοχαρόπουλος (Σκοτίδας), Τάσος Πέτσας, Ρώμας Πέτσος, Γιώργης Βόγιας (Καρτσιώτης), Αντώνης Αγγελούλης (Βρατσάνος), Κοσμάς Σπανός (Αμύντας), Γιώργος Γιαννούλης, Θωμάς Πάλας (Κόζιακας), Δημήτρης Γιαννακούρας (Πέρδικας), Πολυχρόνης Βάης (Αχιλλέας Πετρίτης), Ηλίας Αλευράς, Κώστας Ξυδέας, Μιχάλης Παπαδάμος (Φεραίος), Μανώλης Σταθάκης, Αρίστος Καμαρινός, Κώστας Τσολάκης, Θύμιος Καψής (Ανάποδος), Γιώργος Γιαννούλης, Γιώργος Γεωργιάδης, Φώτης Σγούρος, Γεράσιμος Γρηγοράτος (Αστραπόγιαννος).
Στην ανάδειξη στρατιωτικών στελεχών υπογραμμίζεται ο ρόλος των Σχολών Αξιωματικών του ΔΣΕ, που επιπλέον συνέβαλαν στην ανάπτυξη και στη μαχητική του ικανότητα.
Στον ΔΣΕ υπηρέτησαν και αξιωματικοί που προέρχονταν από τον αστικό στρατό, όπως οι: Γιάννης Μαλαγάρης, Γιώργος Σαμαρίδης (Λογοθέτης), Γιάννης Κιλισμανής, Στέφανος Παπαγιάννης, Κώστας Κανελλόπουλος, Παύλος Τομπουλίδης, Νίκος Τερζόγλου (Πύραυλος), Θόδωρος Καλλίνος (Αμάρμπεης), Κώστας Μπασακίδης, Χρήστος Στεφόπουλος, Δημήτρης Τσιτσιπής, Θεοδόσης Ζέρβας, Βασίλης Βενετσανόπουλος, Γιώργος Καλλιανέσης (Μεσσήνης), Γιάννης Μανιάς, Δημήτρης Κούκουρας, Θύμιος Ζούλας, Γιώργος Κατεμής, Κώστας Αντωνόπουλος (Κρόνος), Αλέκος Παπαγεωργίου, Γιώργος Κονταλώνης.
Αποφασιστικός παράγοντας στη λειτουργία του, στην εμψύχωση των μαχητών και μαχητριών του, στη διαπαιδαγώγηση και στην πολιτική στάση τους απέναντι στον άμαχο πληθυσμό, αλλά και στους φαντάρους του αστικού στρατού, ήταν ο ρόλος των Πολιτικών Επιτρόπων.
Αναδείχτηκαν πολλοί Πολιτικοί Επίτροποι. Ενδεικτικά αναφέρονται οι: Νίκος Μπελογιάννης, Γιάννης Σαλάς, Βαγγέλης Ρογκάκος, Γιώργης Ερυθριάδης (Πετρής), Μήτσος Βαμβακάς, Λεωνίδας Στρίγκος, Νίκος Κανακαρίδης (Λάμπρος), Κώστας Λουλές, Κώστας Λαουτάρης, Γιώργος Κλαΐνος, Νιόνιος Τραϊφόρος, Παναγιώτης Υφαντής (Ηρακλής), Κώστας Καρκάνης (Τάκης), Νίκος Κλιάφας, Πέτρος Ιωσηφίδης, Σόνια Ελευθεριάδου, Ροΐδης Μιχαλάκης, Κατίνα - Τσβέτα Ανδρεοπούλου, Ελευθερία Ιωαννίδου, Κοσμάς Μπουκοβίνας, Λυδία Καλαϊτζίδου, Ασπασία Δασκαλοπούλου, Αντώνης Αντωνιάδης (Σίμος), Αριστείδης Θεοχάρης, Χρυσούλα Γκόγκογλου, Γιάννα Τρικαλινού, Μανώλης Φραγκιαδάκης, Μαρία Βέλιου (Παρασκευούλα), Δημήτρης Κύρλας, Μελπομένη Δημανοπούλου, Αθανασία Καλαϊτζίδου.
Η ιδεολογικοπολιτική δουλειά στον ΔΣΕ υπηρέτησε το στρατιωτικοπολιτικό στόχο του.
Αξιόλογη ήταν η εκδοτική δραστηριότητα. Εκδίδονταν τα έντυπα: «Εξόρμηση», «Προς τη Νίκη», «Δημοκρατικός Στρατός», «Νέος Μαχητής», «Αγροτικός Αγώνας», «Μαχήτρια», «Αγωνίστρια», «Παρτιζάνα» και άλλα. Πέρα από το κεντρικό τυπογραφείο του ΔΣΕ, κάθε Αρχηγείο Μεραρχίας έβγαζε καθημερινό δελτίο ειδήσεων και την εφημερίδα του. Ξεχωριστές εφημερίδες εκδίδονταν στη γλώσσα των Σλαβομακεδόνων, αλλά και των Μουσουλμάνων της Θράκης.
Εξάλλου, την περίοδο αυτή, κυκλοφορούσαν παράνομα: Στην Αθήνα και τον Πειραιά, ο «Ριζοσπάστης». Στη Θεσσαλονίκη, η «Λαϊκή Φωνή». Στο Βόλο, η «Λευτεριά». Στη Λάρισα, η «Λαϊκή Φωνή». Παράνομες κομματικές εφημερίδες κυκλοφορούσαν και σε άλλες περιοχές, όπως ο «Μωρηάς» στην Πελοπόννησο, οι «Γκιναίοι» στη Σάμο κά.
Επίσης, συγκροτήθηκε το εκδοτικό «Ελεύθερη Ελλάδα», που εξέδωσε εκατοντάδες βιβλία σε χιλιάδες αντίτυπα.
Από τον Ιούλη του 1947 εξέπεμπε αρχικά από το Βελιγράδι και στη συνέχεια από το Βουκουρέστι ο ραδιοφωνικός σταθμός «Ελεύθερη Ελλάδα», με κομματική υπεύθυνη την Αφροδίτη Νοδάρα (Ελένη Μακρή), συντάκτες τους Γιώργη Αγγουράκη (Αλέκος Ψηλορείτης), Περικλή Καλοδίκη, Δημήτρη Χατζή, Μαριάννα Βεάκη και εκφωνητές τους Τάκη Λειβαδά και Γιάννα Καλοδίκη.
Η διαφώτιση εκφράστηκε και με ιδεολογικά μαθήματα, διαλέξεις και ομιλίες στους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ, που επικεντρώνονταν στην ανύψωση του ηθικού, αλλά και στην ενημέρωση για τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις και τα καθήκοντα του ΔΣΕ. Ακόμα, πραγματοποιούνταν μαθήματα για το Πρόγραμμα και το Καταστατικό του ΚΚΕ.
Στα χωριά και τις πόλεις, τμήματα του ΔΣΕ σκορπούσαν έντυπο υλικό ή το τοιχοκολλούσαν. Αξιοποιήθηκαν και οι τηλεβόες, με τους οποίους τα τμήματα του ΔΣΕ απευθύνονταν και στους στρατιώτες του αστικού στρατού, καλώντας τους να μην πολεμούν ενάντια στον αγωνιζόμενο λαό.
Όποτε επέτρεπαν οι συνθήκες, ειδικότερα στις επετείους, στα διάφορα τμήματα του ΔΣΕ, αλλά και στις ελεύθερες περιοχές, διοργανώνονταν ψυχαγωγικές βραδιές με θεατρικά σκετς, απαγγελίες ποιημάτων και τραγούδια. Είχαν οργανωθεί θίασος και κινηματογραφικό συνεργείο.
Για την οργάνωση και τη διεξαγωγή της πολιτικής διαφώτισης είχε συγκροτηθεί Γραφείο Διαφώτισης στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ. Στην κεντρική διαφώτιση συμμετείχαν, ανάμεσα σε άλλους, οι: Τάκης Μαμάτσης, Παναγιώτης Μαυρομάτης, Ζήνων Ζορζοβίλης, Παρίσης Αγγελίδης, Βάσος Γεωργίου, Νίκος Σιμιτζής, Πασχάλης Πασχαλέφσκι, Απόστολος Σπήλιος.
Σημαντική ήταν η συμμετοχή των γυναικών στη δράση του ΔΣΕ, οι οποίες αποτελούσαν περίπου το 1/4 της συνολικής του δύναμης.
Χίλιες είκοσι επτά (1.027) γυναίκες αναδείχτηκαν στο βαθμό του αξιωματικού και υπαξιωματικού του ΔΣΕ.
Στα τέλη του 1948, πάνω από το 20% της σύνθεσης των λαϊκών οργάνων ήταν γυναίκες.
Στις τότε συνθήκες της Ελλάδας, αλλά και ευρύτερα, όπου κυριαρχούσε η αντιδραστική αντίληψη για την κατωτερότητα του γυναικείου φύλου και όπου η ανισοτιμία της γυναίκας ήταν θεσμικά κατοχυρωμένη (δεν είχε ακόμα ούτε δικαίωμα ψήφου), ο ΔΣΕ εξύψωσε την εργάτρια και την κοπέλα του χωριού σε πρωταγωνίστρια των πολιτικών εξελίξεων, που άνοιγε το δρόμο για μια καλύτερη ζωή. Η γυναίκα στον ΔΣΕ αποδείχθηκε ισάξια με τον άνδρα συναγωνιστή της. Σε αυτό συνέβαλε η ειδική δουλειά για τις γυναίκες που γινόταν στις γραμμές του ΔΣΕ και εκφράστηκε με τη δημιουργία της «Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ένωσης Γυναικών», της οποίας πρόεδρος ήταν αρχικά η Χρύσα Χατζηβασιλείου και στη συνέχεια η Ρούλα Κουκούλου.
Οι γυναίκες στον ΔΣΕ προκαλούσαν δέος στον πολλαπλάσιο και καλύτερα εξοπλισμένο αστικό ανδρικό στρατό. Ο «δοξασμένος» ελληνικός - αγγλικός - αμερικανικός στρατός ένιωθε ταπεινωμένος, όταν οι γυναίκες του ΔΣΕ, μαζί με τους άνδρες, κέρδιζαν μάχες κλονίζοντας το ηθικό του. Ταυτόχρονα, οι γυναίκες προσέφεραν στη Λαϊκή Πολιτοφυλακή και στα μετόπισθεν του εχθρού, με το σκόρπισμα προκηρύξεων, τη μετάδοση ειδήσεων, την οργάνωση λαϊκών διαμαρτυριών, αλλά και ως σύνδεσμοι ή συγκεντρώνοντας πληροφορίες.
Ο ΔΣΕ ανέδειξε χιλιάδες ηρωίδες, απλές μαχήτριες ή και με την ευθύνη του στρατιωτικού διοικητή και του Πολιτικού Επιτρόπου. Από τις φωτεινές μορφές των γυναικών μαχητριών είναι αδύνατο να ξεχωριστεί μία, γιατί οι φαινομενικά ξεχωριστές ιστορίες αίματος, αυτοθυσίας, πίστης στα ιδανικά, ενώνονται σε μία ενιαία ιστορία, εκείνη των χιλιάδων ανδρών και γυναικών που τίμησαν το ΚΚΕ, στρατεύτηκαν στον ΔΣΕ, έζησαν και θυσιάστηκαν ηρωικά για το λαό.
Εκπρόσωποί τους στα βουνά και στις πόλεις οι τιμημένες νεκρές ηρωίδες του ΚΚΕ: Ειρήνη - Μίρκα Γκίνη, Βαγγελίτσα Κουσιάντζα, Αθηνά Μπενέκου, Βαγγελιώ Κλάδου, Μαρία Μποράκη, Μαρία Λιουδάκη, Αντζουλέτα Μερκούρη, Διονυσία Γρηγοράτου, Ελένη Οικονόμου, Ιορδάνα Σλατνίκου, Γερμανία Παΐκου, Τασία Κωνσταντινίδου, Ελένη Χρόνη, Περιστέρα Βλάχου, Πολυξένη Κανονίδου, Κούλα Ελευθεριάδου, Ισμήνη Σιδηροπούλου, η τσιγγάνα Μαγδαληνή Παναγιωτίδου και χιλιάδες άλλες.
Αναντικατάστατη υπήρξε στον αγώνα του ΔΣΕ η συμβολή της Υγειονομικής Υπηρεσίας του. Στην αρχή της οργάνωσής της στερούνταν γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και τα πιο στοιχειώδη μέσα. Χρησιμοποιούνταν πανιά και πουκάμισα για γάζες, ενώ για βαμβάκι αυτό που έβγαζε ο λαός των χωριών απ' τα μαξιλάρια και τα παπλώματά του.
Με την ακούραστη προσπάθεια μαχητών και υποστηρικτών του ΔΣΕ χτίστηκαν νοσοκομεία, το μεγαλύτερο στην Άσπρη Πέτρα του Γράμμου, καθώς και στην περιοχή των Πρεσπών, στον Ταΰγετο, στο Βίτσι, στα Ψιανά, στο Ζαγόρι, στη Σπινάσα και σε πολλές ακόμα περιοχές. Χτίστηκαν θάλαμοι ακόμα και με κορμούς δέντρων.
Παράλληλα, αντιμετωπίστηκε, όσο αυτό ήταν δυνατό, η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού, με την οργάνωση Σχολών. Από τη Σχολή Μεσαίων Υγειονομικών Στελεχών του ΔΣΕ αποφοίτησαν συνολικά 152 και ονομάστηκαν Ανθυπολοχαγοί της Υγειονομικής Υπηρεσίας. Αργότερα, ακολούθησε νέα σειρά με άλλους 75. Από τη Σχολή Νοσοκόμων αποφοίτησαν πάνω από 300 άντρες και γυναίκες.
Στην οργάνωση και λειτουργία της Υγειονομικής Υπηρεσίας του ΔΣΕ είχαν αποφασιστική συμβολή οι γιατροί και ορισμένοι φοιτητές Ιατρικής. Ανάμεσά τους ο καθηγητής της Ιατρικής Πέτρος Κόκκαλης, οι γιατροί Γιώργος Τζαμαλούκας, Νώντας Σακελλαρίου, Νίκος Κοκουλιός ή Παλιούρας (χρονικά ο πρώτος γιατρός στον ΔΣΕ), Γιώργος Νεδέλκος, Τάκης Σκύφτης, Βασίλης Δαδαλιάρης, Αυγή Κτενά, Καίτη Νικολέττου - Γκιζέλη, Καίτη Ποτήρη, Βασιλική Κριτσίκη, η φοιτήτρια Πάτρα Μονά ή Σπέγγου. Συνέβαλαν, επίσης, εθελοντές γιατροί από άλλες χώρες, όπως ο Ούγγρος γιατρός Τιμπόρ, αλλά και γιατροί του αστικού στρατού που προσχώρησαν στον ΔΣΕ, όπως ο Παναγιώτης Πετρόπουλος.
Οι λιγοστοί γιατροί, με τη βοήθεια του υγειονομικού και άλλου προσωπικού, παρά τις τρομακτικές ελλείψεις, την πλήρη απουσία των κατάλληλων συνθηκών που απαιτούσε το έργο τους, επιτέλεσαν άθλους, διεξάγοντας μια συνεχή πάλη ενάντια στο θάνατο. Κατάφεραν να περιθάλψουν και να σώσουν τη ζωή χιλιάδων μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ. Μόνο στο χώρο Γράμμου - Βίτσι περιέθαλψαν συνολικά περί τους 12.000 μαχητές και μαχήτριες.
Όσα κατόρθωσαν οι γιατροί και οι υγειονομικοί του ΔΣΕ πήγαζαν απ' την πίστη στο δίκιο του αγώνα του. Πολλοί θυσιάστηκαν, ιδιαίτερα από τους τραυματιοφορείς, που μεγάλος αριθμός τους ήταν γυναίκες, αλλά και γιατροί.
Ανάμεσα στις δεκάδες χιλιάδες μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ συμμετείχαν και άνθρωποι των επιστημών, των Γραμμάτων και των Τεχνών, όπως οι λογοτέχνες Δημήτρης Χατζής, Φώτης Αγγουλές, Γιώργης Σεβαστίκογλου, Τάκης Αδάμος, Γιώργης Λαμπρινός, Δημήτρης Ραβάνης - Ρεντής, Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Αλέξης Πάρνης, Νίκος Κυτόπουλος, Κώστας Πουρνάρας (Μπόσης), Άνθος Φιλήτας (Άνθιμος Χατζηανθίμου), Βασίλης Πηγής, Νίκος Παπανδρέου, ο ιστορικός Γιώργης Ζωίδης, ο σκηνοθέτης Μάνος Ζαχαρίας, ο οπερατέρ και φωτογράφος Απόστολος Μουσούρης, οι ηθοποιοί Γιάννης Βεάκης, Αντώνης Γιαννίδης, οι εικαστικοί Γιώργος Δήμου, Γιώργος Γούλας και άλλοι.
Στάθηκαν δίπλα και βοήθησαν τον ΔΣΕ από χώρες του εξωτερικού όπου βρίσκονταν, ο γλύπτης Μέμος Μακρής, ο φιλόλογος Γιώργης Αθανασιάδης, οι λογοτέχνες Έλλη Αλεξίου, Μέλπω Αξιώτη, Θεοδόσης Πιερίδης, Έλλη Λαμπρίδη, Θράσος Καστανάκης και πολλοί ακόμα.
Στο πλευρό του ΔΣΕ βρίσκονταν από κάθε μετερίζι, όπως αυτό των εξοριών, των φυλακών, των διώξεων ή άλλο, ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, μια πλειάδα συγγραφέων και ποιητών, όπως οι Γιάννης Ρίτσος, Κώστας Βάρναλης, Άγγελος Σικελιανός, Τάσος Λειβαδίτης, Θέμος Κορνάρος, Κώστας Γιαννόπουλος, Νικηφόρος Βρεττάκος, Μανώλης Αναγνωστάκης, Βικτωρία Θεοδώρου, Διδώ Σωτηρίου, Ανδρέας Φραγκιάς, Μιχάλης Κατσαρός, Στρατής Δούκας, Γιώργος Κοτζιούλας, Μενέλαος Λουντέμης, Νίκος Καρούζος, Νίκος Καββαδίας, Γιώργος Βαλέτας, Κώστας Καλατζής (Θεσσαλός), Άλκη Ζέη, Γαλάτεια Καζαντζάκη, ο χαράκτης Α. Τάσσος, οι εικαστικοί Γιώργης Φαρσακίδης, Γιάννης Στεφανίδης, Βάλιας Σεμερτζίδης, Βασίλης Αρμάος, Δημήτρης Γιολδάσης, Θωμάς Μώλος, Χρήστος Δαγκλής, Βασίλης Βλασίδης, Βάσω Κατράκη, Κατερίνα Χαριάτη - Σισμάνη, ο μουσικοκριτικός Φοίβος Ανωγειανάκης, ο μουσικοσυνθέτης Αλέκος Ξένος, ο σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, ο καθηγητής πανεπιστημίου Γιάννης Ιμβριώτης, η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη, ο κριτικός τέχνης Μάρκος Αυγέρης, οι ιστορικοί Γιάννης Κορδάτος και Δημήτρης Φωτιάδης, οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης, Αλέκα Παΐζη, Τζαβαλάς Καρούσος, Τίτος Βανδής, Ασπασία Παπαθανασίου, Ολυμπία Παπαδούκα, Μαλαίνα Ανουσάκη, Αργυρώ Βόκοβιτς, Καίτη Ντιριντάουα, Ταϋγέτη, Νίκος Φέρμας, Γιώργος Γιολάσης, Κώστας Μπαλαδήμας, η ηθοποιός και λογοτέχνης Ζωρζ Σαρή, ο στιχουργός Κώστας Βίρβος, ο μουσικοσυνθέτης Θόδωρος Δερβενιώτης και πολλοί άλλοι.
Επίσης, χιλιάδες αγωνιστές, στις φυλακές και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα των καιρών, γράφοντας ποιήματα ή εκφράζοντας το λαϊκό αγώνα μέσα από τη ζωγραφική και τα σκίτσα.
Ο αγώνας του ΔΣΕ ενέπνευσε και ξένους ποιητές παγκόσμιας εμβέλειας, όπως τον Ναζίμ Χικμέτ, τον Πάμπλο Νερούντα, τον Πωλ Ελυάρ και άλλους.
Και σήμερα ο αγώνας του ΔΣΕ πολλούς εμπνέει, αλλά και ενοχλεί τον ταξικό αντίπαλο και όσους συμβιβάζονται μαζί του. Η αστική τάξη και αυτοί που εμπλέκονται στους μηχανισμούς της έχουν εξαπολύσει τόνους λάσπης εναντίον του ΔΣΕ.
Η αστική τάξη και οι συνοδοιπόροι της συκοφαντούν και διαστρεβλώνουν τον αγώνα του ΔΣΕ, επειδή ξέρουν καλά ότι αντιπροσώπευε την ανώτερη μορφή πάλης, σε περίοδο που αντικειμενικά διεξαγόταν ταξική σύγκρουση για το «ποιος - ποιον», για την εξουσία. Τον πολεμούν, γιατί έχουν κάθε συμφέρον να αποκρύπτουν από το λαό την πηγή κάθε αδικίας, δηλαδή την αντίθεση κεφαλαίου - μισθωτής εργασίας. Έχουν συμφέρον να παρεμποδίζουν τις εργατικές και λαϊκές δυνάμεις από το να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα και την επικαιρότητα του σοσιαλισμού.
Τα περί «ξενοκίνητων ΕΑΜοβούλγαρων» και «κομμουνιστοσυμμοριτών», των περασμένων δεκαετιών, αναπαράγονται και πάλι από τη φασιστική Χρυσή Αυγή, συστατικό τμήμα του σάπιου αστικού πολιτικού συστήματος. Αναπαράγονται από όλους εκείνους που έχουν ίνδαλμα τους ταγματασφαλίτες και τα χιτλερικά τάγματα εφόδου, θεωρία τους τη ρατσιστική «φυλετική καθαρότητα» και πρακτική τους τις δολοφονικές επιθέσεις εναντίον του λαού και των αγωνιστών του.
Από κοντά και όσοι αναποδογυρίζουν την Ιστορία μέσα από την «αναθεώρησή» της και την προβολή της ανιστόρητης, αντιεπιστημονικής και αντικομμουνιστικής θεωρίας των «δύο άκρων», για να καταλήξουν στην ταύτιση του φασισμού με τον κομμουνισμό, του Χίτλερ με τον Στάλιν, ο οποίος ηγήθηκε ενός τιτάνιου αγώνα για τη συντριβή του ναζιστικού τέρατος. Σε αυτόν τον αγώνα, η Σοβιετική Ένωση προσέφερε 20.000.000 νεκρούς και περίπου 10.000.000 ανάπηρους και τραυματίες.
Η λαθολογία, το δήθεν μάταιο του αγώνα, το ιδεολόγημα ότι η επιλογή της ένοπλης πάλης ήταν τυχοδιωκτισμός της ηγεσίας του ΚΚΕ και προσωπικά του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, καθώς και ο εκλεπτυσμένος αντικομμουνισμός αποτελούν συστατικά στοιχεία της αστικής προπαγάνδας, τα οποία αναπαράγονται και από τον οπορτουνισμό, στις διάφορες παραλλαγές του και ως προς τις αιτίες της ήττας του ΔΣΕ, αλλά και ως προς τη δράση του ΚΚΕ.
Και ο οπορτουνισμός συγκαλύπτει τη βία του αστικού κράτους, που εκφράζεται με τη νομοθεσία, τους θεσμούς, τα όργανα εξουσίας. Συγκαλύπτει και την πολύμορφη βία που ασκούν οι καπιταλιστές κατά των εργατών και των εργατριών, των εργαζομένων μισθωτών στους τόπους δουλειάς.
Τέτοιες τοποθετήσεις δείχνουν πως οι υποστηρικτές τους τάσσονται στην πραγματικότητα υπέρ της αντιδραστικής και ανορθολογικής θεωρίας του «τέλους της Ιστορίας», σε πείσμα αυτού που επιβεβαιώθηκε χιλιάδες φορές ότι η ιστορική εξέλιξη διέπεται από τις νομοτέλειες της ταξικής πάλης.
Κάθε εργάτης και εργάτρια, κάθε νέα και νέος, που αρχίζει τη ζωή μέσα στη ζούγκλα όπου κυριαρχεί το δίκιο του εκμεταλλευτή, μπορεί και έχει κάθε συμφέρον να αντιληφθεί, με τη συμβολή του ΚΚΕ, την αιτία και το στόχο της ιδεολογικής επίθεσης των άμεσων ή έμμεσων απολογητών της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.
Επιδιώκουν να χτυπήσουν την ταξική πάλη σήμερα, προκειμένου να περάσει δίχως κινδύνους για την καπιταλιστική εξουσία η στρατηγική του κεφαλαίου, η διαιώνιση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Ανεξάρτητα από τις παραλλαγές, με τις οποίες εκφράζονται η αντίθεση στον αγώνα του ΔΣΕ, η συκοφάντηση και η παραποίησή του, η στρατηγική είναι ενιαία: Η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα να μείνουν ανήμπορα μπροστά στις συνέπειες των αντιφάσεων, της σαπίλας και της βαρβαρότητας του καπιταλισμού ή να αρκεστούν στην αδιέξοδη πάλη της δήθεν «διόρθωσής» του.
Καμιά συκοφαντική, αντικομμουνιστική και οπορτουνιστική επίθεση δεν μπορεί να σκιάσει τον αγώνα του ΚΚΕ, τον αγώνα του ΔΣΕ, τη λεβεντιά και το ήθος του. Είναι χρέος μας να διαδοθεί περισσότερο η ιστορική αλήθεια. Οι νεότερες γενιές να γνωρίσουν τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
Ο ΔΣΕ διεξήγε έναν αγώνα αναγκαίο.
Η αστική πλευρά είχε κατά πολύ χάσει τη δυνατότητα χειραγώγησης της λαϊκής πλειονότητας. Έφερε το βαθύ στίγμα, είτε της συνεργασίας με τους κατακτητές, είτε της φυγής, είτε της αποχής από τον απελευθερωτικό αγώνα. Αντίθετα, το ΚΚΕ, ως καρδιά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, της λαϊκής ένοπλης πάλης στα χρόνια της Κατοχής, είχε κερδίσει το μεγαλύτερο τμήμα του λαού. Αντικειμενικά, είχε αλλάξει ο συσχετισμός ανάμεσα στις δύο βασικές αντίπαλες τάξεις, την αστική τάξη και την εργατική μαζί με τα λαϊκά στρώματα.
Ο εγκλωβισμός του ΚΚΕ και των ΕΑΜ - ΕΛΑΣ στο Βρετανικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής (1943), στις Συμφωνίες του Λιβάνου (1944) και της Καζέρτας (1944), η ήττα του Δεκέμβρη 1944, καθώς και η απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας, δεν είχαν επιφέρει την επιδιωκόμενη από τις αστικές δυνάμεις αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων σε δικό τους όφελος, παρά και την ορισμένη ανασυγκρότηση του αστικού κράτους που πέτυχαν μετά το Δεκέμβρη, κυρίως χάρη στη στήριξη της Μ. Βρετανίας.
Αντικειμενικά, μετά την απελευθέρωση οξύνθηκε η σκληρή ταξική ένοπλη αναμέτρηση που είτε θα οδηγούσε στην ανατροπή της αστικής εξουσίας, με απομόνωση και των ξένων στηριγμάτων της, είτε στην ήττα των λαϊκών δυνάμεων, στην απομόνωση του ΚΚΕ και στην επανασταθεροποίηση της αστικής εξουσίας.
Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι τελείως αβάσιμος ο ισχυρισμός, που μέχρι και σήμερα προβάλλεται, ότι αν είχε τηρήσει και η αστική πλευρά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, θα μπορούσε να υπάρξει στην Ελλάδα μια κατά βάση ομαλή δημοκρατική εξέλιξη.
Το ίδιο αβάσιμος και εκ του πονηρού, με στόχο αποκλειστικά το ΚΚΕ, είναι και ο ισχυρισμός ότι το ΚΚΕ και ο λαός θα είχαν όφελος, εάν το ΕΑΜ έπαιρνε μέρος στις βουλευτικές εκλογές της 31ης Μάρτη 1946.
Οι διωγμοί χιλιάδων ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, που αναγκάστηκαν να βγουν στα βουνά και άλλοι να πάρουν το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς (Μπούλκες και αλλού), η αθώωση και οργανική ενσωμάτωση των ταγματασφαλιτών και όλων των υπόλοιπων δοσιλογικών οργανώσεων στους ένοπλους και διοικητικούς μηχανισμούς του κράτους, η παρουσία χιλιάδων του βρετανικού στρατού στην Ελλάδα και μετά το 1945, όλα αυτά και άλλα μαζί αποτελούσαν όρους για την καπιταλιστική ανασύνταξη και ανασυγκρότηση, μετά από τις μεγάλες καταστροφές του πολέμου, τη «μαύρη» αγορά και τις άλλες συνέπειες.
Δεκατρείς μήνες μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, η κατάσταση είχε διαμορφωθεί σε βάρος του ΕΑΜικού κινήματος: 1.289 δολοφονίες, 6.671 τραυματισμοί, 31.632 βασανισμοί, 18.767 λεηλασίες και φυλακίσεις, 84.931 συλλήψεις, 509 απόπειρες φόνου, 265 βιασμοί γυναικών.
Οργίαζαν οι συμμορίες των Σούρλα, Κατσαρέα, Μαγγανά, Τσαούς Αντών, της «Χ» και δεκάδων άλλων σε όλο τον ελλαδικό χώρο, συνεργατών των κατακτητών και πληρωμένων δολοφόνων, που τα αστικά πολιτικά κόμματα και οι κρατικοί μηχανισμοί είχαν υπό την προστασία τους, με τη συνδρομή του βρετανικού στρατού.
Σε αυτές τις συνθήκες και με νοθευμένους τους εκλογικούς καταλόγους πραγματοποιήθηκαν οι εκλογές της 31ης Μάρτη 1946.
Η συμμετοχή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στις εκλογές του 1946 θα αποτελούσε νομιμοποίηση μιας βαθύτατα αντιλαϊκής κατάστασης και θα καλλιεργούσε αυταπάτες ότι ήταν δυνατό, μέσω των εκλογών, να ανατραπεί η προδιαγεγραμμένη στρατηγική των εγχώριων και ξένων καπιταλιστικών δυνάμεων να τσακίσουν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, θα αποδεκάτιζε αμαχητί το λαϊκό κίνημα.
Παράλληλα, μετά τις εκλογές της 31ης Μάρτη 1946 και το νόθο δημοψήφισμα της 1ης Σεπτέμβρη 1946 για την επιστροφή του βασιλιά, η κρατική καταστολή θωρακίστηκε ακόμα περισσότερο με το Γ΄ Ψήφισμα (1946), τον Α.Ν. 509/1947 «διά την διάδοσιν ιδεών εχουσών σκοπόν την ανατροπήν του κρατούντος κοινωνικού συστήματος» κά.
Μπροστά στο δίλημμα «υποταγή ή οργάνωση της πάλης και αντεπίθεση», το λαϊκό κίνημα επέλεξε το δεύτερο δρόμο. Ο ΔΣΕ απέδειξε ότι τα λάθη του ΚΚΕ δεν οφείλονταν σε πρόθεση συμβιβασμού και ενσωμάτωσης. Ο ΔΣΕ είναι η πιο τρανή απόδειξη ότι οι κοινωνικές αντιθέσεις δεν χωράνε στα ιδεολογήματα της λεγόμενης «εθνικής ομοψυχίας» και της κατάργησης των ταξικών διαχωριστικών γραμμών. Ο ΔΣΕ έσωσε την τιμή του λαού και του ΚΚΕ.
Ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν αγώνας διεθνιστικός. Το ΚΚΕ, στις συνθήκες που διαμόρφωσε ο λόγος του Τσόρτσιλ στο Φούλτον περί «σιδηρού παραπετάσματος» (Μάρτης 1946), το Δόγμα Τρούμαν (1947), το Σχέδιο Μάρσαλ (1947) και η ίδρυση του ΝΑΤΟ (Απρίλης 1949), εκπλήρωσε και αυτήν τη φορά στο ακέραιο το διεθνιστικό χρέος του απέναντι στην εργατική τάξη και τα άλλα Κομμουνιστικά Κόμματα, με τεράστιες θυσίες και με τρόπο μοναδικό στον καπιταλιστικό ευρωπαϊκό χώρο.
Η μεγάλη διεθνιστική προσφορά του ΚΚΕ και του ΔΣΕ αποδεικνύεται και μόνο από το γεγονός ότι υποχρέωσαν τις δύο πιο ισχυρές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ, να έχουν στραμμένη ενεργά την προσοχή τους στο ένοπλο λαϊκό κίνημα της Ελλάδας, να χρηματοδοτούν την εγχώρια αστική τάξη, για να σταθεί στα πόδια της και να εμπλέκονται κυρίαρχα στις υποθέσεις της, διοικητικά και πολιτικά, για να θωρακιστεί το κράτος της.
Ο ΔΣΕ λειτούργησε ως ασπίδα των Λαϊκών Δημοκρατιών της Αλβανίας, της Γιουγκοσλαβίας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στα κρίσιμα χρόνια 1946 - 1949.
Το Πανενωσιακό Κομμουνιστικό Κόμμα Μπολσεβίκων (ΚΚΣΕ) και άλλα Κομμουνιστικά Κόμματα, στάθηκαν δίπλα στο ΚΚΕ και βοήθησαν τον αγώνα του ΔΣΕ με πολλούς τρόπους, καθώς και για την αντιμετώπιση των συνεπειών της συντεταγμένης υποχώρησης των δυνάμεων του ΔΣΕ μετά την τελευταία μάχη στο Γράμμο. Υποδέχτηκαν και φιλοξένησαν 25.000 παιδιά (που κυριολεκτικά σώθηκαν από την πείνα, τους βομβαρδισμούς και τα «αναμορφωτήρια» της βασίλισσας Φρειδερίκης). Στη συνέχεια, υποδέχτηκαν δεκάδες χιλιάδες πολιτικούς πρόσφυγες, που βρήκαν στα κράτη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης θερμή φιλοξενία, εργασία, μόρφωση και πολιτισμό, ασφάλεια για τους ίδιους και τις νεότερες γενιές των πολιτικών προσφύγων.
Σημαντική ήταν η διεθνής αλληλεγγύη προς τον ΔΣΕ που αναπτύχθηκε από δυνάμεις του εργατικού - λαϊκού, του κομμουνιστικού κινήματος, σε καπιταλιστικές χώρες. Μία από τις πολλές εκφράσεις της αποτέλεσε η επίσκεψη γαλλικής αντιπροσωπείας στην Ελεύθερη Ελλάδα και στο Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ το 1949, που συμπεριλάμβανε τον μεγάλο ποιητή Πωλ Ελυάρ.
Αυτές οι ενέργειες αποτέλεσαν έκφραση διεθνιστικής αλληλεγγύης και συμπαράστασης, έστω και διαβαθμισμένης ανάμεσα στα Κομμουνιστικά Κόμματα.
Ο ΔΣΕ ιδρύθηκε, αναπτύχθηκε και έδρασε αμέσως μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που η λήξη του συνοδεύτηκε από μεταστροφή στη διάταξη των διεθνών καπιταλιστικών συμμαχιών. Παρά τη σημαντική αλλαγή του παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων στην Ευρώπη και την Ασία υπέρ των κομμουνιστικών δυνάμεων, αυτός παρέμενε υπέρ του καπιταλισμού, με επίκεντρο τις ΗΠΑ. Μάλιστα, ενίσχυε τις θέσεις του, περνώντας σε φάση ανασυγκρότησης, κήρυξης του «ψυχρού πολέμου» και προσπάθειας διάβρωσης των Κομμουνιστικών Κομμάτων εξουσίας.
Σε αυτές τις συνθήκες, το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, πρωταρχικά η Σοβιετική Ένωση και τα Κομμουνιστικά Κόμματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, δεν κράτησε σε όλη την περίοδο του αγώνα του ΔΣΕ την ίδια στάση αναφορικά με τη γενίκευση της ένοπλης πάλης στην Ελλάδα.
Η διαφοροποιημένη στάση των Κομμουνιστικών Κομμάτων εξουσίας σχετιζόταν με το πώς εκτιμούσαν τις προθέσεις και τους σχεδιασμούς των πρώην συμμάχων στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως των ΗΠΑ, απέναντι στις υπό διαμόρφωση εργατικές - λαϊκές εξουσίες των βαλκανικών χωρών και των άλλων χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Σε πρώτη φάση, θεωρούσαν ότι η γενίκευση της ένοπλης πάλης στην Ελλάδα μπορούσε να λειτουργήσει ως αφορμή παγκόσμιας σύρραξης, την οποία επεδίωκαν να αποτρέψουν. Στη συνέχεια, με την παραπέρα σκλήρυνση της στάσης των ΗΠΑ, μέσω του Δόγματος Τρούμαν και του Σχεδίου Μάρσαλ, η γενίκευση της ένοπλης πάλης στην Ελλάδα είχε τη σύμφωνη γνώμη τους, δίχως όμως να συνοδεύεται και από την ανάλογη βοήθεια.
Το ζήτημα της στάσης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος απέναντι στον ΔΣΕ θα διαφωτιστεί πλήρως με την πρόσβαση στο αναγκαίο και άγνωστο ακόμα αρχειακό υλικό.
Η όξυνση της ταξικής πάλης σε διεθνές επίπεδο δεν βρήκε ιδεολογικοπολιτικά και οργανωτικά προετοιμασμένο το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, όπου επιπλέον στις γραμμές του διεξαγόταν έντονη διαπάλη.
Η απόσπαση 8 χωρών από το ιμπεριαλιστικό σύστημα μετά το 1945 (Βουλγαρία, Ρουμανία, Αλβανία, Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, ΛΔ Γερμανίας, Γιουγκοσλαβία) δεν συνιστά επιβεβαίωση της στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Σε αυτές τις χώρες βάρυνε ο καθοριστικός απελευθερωτικός ρόλος του Κόκκινου Στρατού και μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο γενικότερος ισχυροποιημένος ρόλος της Σοβιετικής Ένωσης.
Στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, ιδιαίτερα στις χώρες όπου τα Κομμουνιστικά Κόμματα βρίσκονταν στην εξουσία ή στην πάλη για την εξουσία, συνέχιζαν να κυριαρχούν οι αντιφάσεις της στρατηγικής του, που είχαν εκφραστεί και στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρωταρχικό ήταν ότι δεν εκτιμήθηκε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ως ιμπεριαλιστικός και από τις δύο πλευρές των καπιταλιστικών κρατών και δεν είχε διακηρυχτεί ως κοινός στρατηγικός στόχος η πάλη για την έξοδο από τον πόλεμο με την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας.
Ο αγώνας του ΔΣΕ βρέθηκε εκείνη την περίοδο υπό την επίδραση των αντιφάσεων και αδυναμιών της στρατηγικής του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, άρα και του ΚΚΕ. Το Κόμμα μας δεν μπόρεσε να βγάλει σωστά συμπεράσματα από την πορεία του ΕΑΜικού κινήματος στην Κατοχή (Συμφωνίες Λιβάνου και Καζέρτας, πολιτική της «εθνικής ενότητας») και το Δεκέμβρη 1944. Η πολιτική διακυβέρνηση, που ονομαζόταν «Λαοκρατική» στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και θεωρούνταν μεταβατική προς το σοσιαλισμό, αποτελούσε ουτοπία.
Παρ' όλα αυτά, υπήρχε δυνατότητα ο ΔΣΕ να νικήσει, με την προϋπόθεση ότι το ΚΚΕ θα επέφερε την αναγκαία αλλαγή στη στρατηγική του μέσα στο 1946 και θα οργάνωνε αποφασιστικά την ένοπλη λαϊκή πάλη και εξέγερση, με επίκεντρο τις μεγάλες πόλεις (Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη και άλλες). Το 1946, ο αστικός στρατός δεν είχε ακόμα αναδιοργανωθεί και μέσα στις γραμμές του υπήρχαν πολλές οργανωμένες δυνάμεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Το ίδιο διάστημα, παρέμεναν ελεύθεροι πολλές χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι ΕΑΜίτες, ενώ το αστικό κράτος δεν είχε ακόμα ερημώσει τα χωριά.
Ωστόσο, η ηγεσία του ΚΚΕ, αν και δεν συνταυτίστηκε με τη θέση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος (Στάλιν, Δημητρώφ κά) υπέρ της συμμετοχής του ΕΑΜ στις εκλογές του 1946, δεν προχώρησε έγκαιρα και αποφασιστικά στην οργάνωση της γενικευμένης ένοπλης εξέγερσης.
Στη συνέχεια το ΚΚΕ, έχοντας καθαρό ότι η ένοπλη πάλη δεν γινόταν να παραμένει ως δευτερεύον μέσον πίεσης για «ομαλές δημοκρατικές εξελίξεις» (αυτό επιβεβαίωναν και τα γεγονότα), προσπαθούσε να επιταχύνει τους ρυθμούς για τη γενίκευση του ένοπλου αγώνα. Όμως, ο χρόνος κυλούσε σε βάρος της τελικής αναμέτρησης, της αποτελεσματικότητας του ΔΣΕ. Μέτρησε και στο πρόβλημα των εφεδρειών του ΔΣΕ.
Εβδομήντα χρόνια μετά, το αστικό πολιτικό σύστημα επιχειρεί να αναμορφωθεί, προκειμένου να εμποδίσει τη ριζοσπαστικοποίηση του λαού, να εκτονώσει την αγανάκτησή του από τον πόλεμο ενάντια στις ανάγκες, αλλά και κατακτήσεις του, που διεξάγουν η καπιταλιστική τάξη και η εξουσία της, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που κινείται στη γραμμή των προηγούμενων κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.
Η Ιστορία διδάσκει ότι δεν μπορεί να υπάρξει φιλολαϊκή κυβέρνηση, όποια ονομασία και αν έχει και οποιοδήποτε κόμμα και αν συμμετέχει σε αυτήν, εφόσον η πολιτική εξουσία, τα μέσα παραγωγής και όλος ο πλούτος που παράγει η εργατική τάξη βρίσκονται στα χέρια των καπιταλιστών, εφόσον η Ελλάδα συμμετέχει στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
Το ΚΚΕ, έμπειρο και διδαγμένο, φιλοδοξεί και μπορεί να γίνει ο φάρος της νέας και νικηφόρας ταξικής αναμέτρησης για το σοσιαλισμό, που είναι αναγκαίος, επίκαιρος και ρεαλιστικός.
Αθήνα, Φλεβάρης 2016
Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ
