Νάτη πετιέται... η «ενδιάμεση αντικειμενική πρόταση» για την προσέγγιση ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ

Νάτη πετιέται... η «ενδιάμεση αντικειμενική πρόταση» για την προσέγγιση ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ

Παπαγεωργίου Βασίλης

Τους τελευταίους μήνες, είδαν το φως της δημοσιότητας άρθρα, στα οποία οι «ανένταχτοι» συγγραφείς τους πλασάρουν απόψεις και ιδέες με τη φιλοδοξία να υποδείξουν ένα μίνιμουμ μεταβατικό πρόγραμμα στο οποίο θα μπορούσαν, να συμφωνήσουν ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ, κάνοντας «αμοιβαίες» υποχωρήσεις, για έναν και μοναδικό υπέρτατο σκοπό: Tο καλό της χώρας και του λαού, ώστε, όπως λένε, να ανακοπεί ο κατήφορος, και όχι μόνον (όπως μας διαβεβαιώνουν) να ανοίξει και ο δρόμος προς το σοσιαλισμό.

Οι συγγραφείς αυτοί (γνωστοί «άγνωστοι») υποδεικνύουν στο ΚΚΕ να εγκαταλείψει τον «απομονωτισμό» του, να κάνει πίσω από τη θέση του για άμεση αποδέσμευση από την ΕΕ, προτάσσοντας αρχικά την έξοδο από την Ευρωζώνη, και προς τον ΣΥΡΙΖΑ να μην είναι τόσο κατηγορηματικός για συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, ας υιοθετήσει την έξοδο από το ευρώ.

Συστήνουν στο ΚΚΕ να απεμπολήσει την εργατική - λαϊκή εξουσία, που αποτελεί συνειδητή συμβιβαστική πρόταση στα πλαίσια της Λαϊκής Συμμαχίας των αντικαπιταλιστικών και αντιμονοπωλιακών κοινωνικών δυνάμεων, να υιοθετήσει μια άλλη κυβέρνηση που άλλοτε την ονοματίζουν αριστερή, άλλοτε κάπως αλλιώς, πάντως μια κυβέρνηση που δρα στα όρια του καπιταλισμού, διαβεβαιώνοντας ως «σύγχρονοι μαρξιστές» ότι αυτή μπορεί να γίνει ιμάντας μετάβασης προς τη σοσιαλιστική εξουσία (άλλο τώρα ποιον σοσιαλισμό επαγγέλλονται). Συστήνουν στον ΣΥΡΙΖΑ να πάψει να αναζητεί συνεργασίες προς τα δεξιά του, και να κάνει λίγο πίσω και αυτός (δεν λένε στο ζήτημα της διακυβέρνησης, της πολιτικής εξουσίας γιατί πιο πίσω δε γίνεται να κάνει από εκεί που βρίσκεται ο ΣΥΡΙΖΑ), ώστε να συμπέσει με το οπισθοχωρούν συνεχώς ΚΚΕ.

Οι συγγραφείς αυτών των άρθρων άρχισαν να βγαίνουν και στα ΜΜΕ, αφού οι δημοσιογράφοι και οι εντολείς τους ανακάλυψαν ότι έχουν φρέσκο πολιτικό λόγο, έχουν κάτι νέο να πουν σε σχέση με τα τετριμμένα που συνήθως ακούγονται!

Υιοθετούν αυτές οι απόψεις (κάνοντας ως άλλοθι και κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ) χρησιμοποιώντας όρους και ορολογίες που χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί το ΚΚΕ όπως Αντιμονοπωλιακό Αντιιμπεριαλιστικό Δημοκρατικό Μέτωπο ακόμα και Λαϊκό Μέτωπο, τη Λαϊκή Συμμαχία. Δηλαδή αυτοπλασάρονται ότι είναι πιο κοντά στο ΚΚΕ σε σύγκριση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Πλασάρουν απόψεις για Μέτωπο κινηματικού χαρακτήρα, ώστε να μην κατηγορηθούν για συμμαχίες κορυφής, αν και την ίδια ώρα ομολογούν ότι αυτό το Μέτωπο ή η Συμμαχία πρέπει να συμφωνηθεί από τα Κόμματα της Αριστεράς. Δηλαδή, προτείνουν ένα κίνημα συμμαχίας με καπέλο την κομματική συμβιβαστική, για το καλό πάντα του λαού, συμφωνία ΚΚΕ - ΣΥΡΙΖΑ.

Εκεί που αποκαλύπτονται είναι όταν προσπαθούν, με πολύ ευλύγιστο πολιτικό λόγο, να περιγράψουν ποιες κοινωνικές δυνάμεις έχουν συμφέρον από αυτήν τη συμμαχία. Υποστηρίζουν ότι το Λαϊκό Μέτωπο ή το ΑΑΔΜ εκφράζει τις κοινωνικές αριστερές δυνάμεις που εντάσσονται στο ΚΚΕ και στον ΣΥΡΙΖΑ, όλες ή ένα μεγάλο μέρος τους, τη μεγάλη κοινωνική δεξαμενή -όπως ισχυρίζονται- των ανένταχτων αριστερών, των προοδευτικών, πατριωτικών, δημοκρατικών ανθρώπων. Οι ανένταχτοι μάλιστα θεωρούνται ως η προωθητική ύλη της συμμαχίας.

Ορισμένοι από αυτούς που έχουν πανεπιστημιακά, ακαδημαϊκά διπλώματα, ασπάζονται όπως λένε το μαρξισμό - λενινισμό, είναι οι αυθεντικοί μελετητές και εκφραστές του, καθορίζουν ότι οι κοινωνικές δυνάμεις διαχωρίζονται με βάση τις προσωπικές αντιλήψεις και συμπεριφορές, σε δεξιά - αριστερά, συστημικοί και αντισυστημικοί, όταν ο διαχωρισμός «πλούσιοι και φτωχοί» έχει μόνο λογοτεχνική, προπαγανδιστική αξία, καθώς είναι αδύνατον (αυτός ο διαχωρισμός) να αναδείξει την κοινωνικοταξική διάρθρωση, ούτε την εσωτερική διαφοροποίηση μέσα στην εργατική τάξη, την αστική τάξη και τη διαστρωμάτωση των ενδιάμεσων στρωμάτων.

Φθάνουν, μάλιστα, στο σημείο να προσθέτουν και μια άλλη κοινωνική δύναμη, αυτούς που εμφορούνται ή δέχονται την επίδραση των ιδανικών και αξιών της Εθνικής Αντίστασης, του ΔΣΕ, της ΕΔΑ κ.λπ. ξεχνώντας ότι πρόκειται για προηγούμενες γενιές που, ανεξάρτητα από το τι εμφορούνταν, τελικά στη σύγχρονη Ελλάδα της μεταπολίτευσης διαχωρίστηκαν πολιτικά σε οπαδούς και ψηφοφόρους όλου του φάσματος των κομμάτων. Τέτοιος είναι ο μαρξισμός - λενινισμός τους, κάλπικος.

Δηλαδή, το μέτωπο και η συμμαχία καθορίζεται με κριτήριο τι ψηφίζει ο καθένας και η κάθε μια, προσδιορίζεται ακόμα από περιστασιακές επιλογές ή και λίγο πολύ πιο μόνιμες στις συνθήκες της εξουσίας των μονοπωλίων. Ο όρος αριστερός και μάλιστα ως αυτοπροσδιορισμός αρκεί για να γίνει συνεργασία και μάλιστα Μέτωπο εξουσίας. Αν δε είσαι ανένταχτος είσαι ακόμα πιο πολύτιμος.

Συνιστά πρόταση - απάτη από την πλευρά αυτών που θέλουν να πολεμήσουν το ΚΚΕ, και, προκειμένου να οργανώσουν την πλαγιοκόπηση κάνουν κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ για τα μάτια του κόσμου. Αποτελεί δείγμα της εγγενούς φιλοδοξίας των ηγετών ή των επιθυμούντων να ηγηθούν καπελώνοντας το χώρο των ανένταχτων. Ο όρος ανένταχτος επιχειρείται να ταυτιστεί με την αντικειμενικότητα, με την ανιδιοτέλεια, με την ετοιμότητα για θυσίες ακόμα και αρχών αρκεί να ζήσει ο λαός καλύτερα. Δεν υπάρχουν ανένταχτοι ταξικά, ούτε ανένταχτοι ιδεολογικά και πολιτικά. Δεν λογίζονται, λοιπόν, ενταγμένοι μόνο αυτοί που μετέχουν ενεργά στις γραμμές των πολιτικών κομμάτων. Αυτοί είναι οργανωμένοι ενταγμένοι, υπάρχουν βεβαίως, και είναι μεγάλη πλειοψηφία και έτσι πάντα θα είναι, οι μη οργανωμένοι ενταγμένοι. Είναι άλλο πράγμα πόσο σταθερά ενταγμένος αισθάνεται ή είναι ο καθένας, η καθεμιά με πολιτικά, εκλογικά κριτήρια, τελικά όλοι ακόμα και αυτοί που ισχυρίζονται ότι δεν ξέρουν και δεν απαντούν, δεν ψηφίζουν, αντικειμενικά είναι ενταγμένοι με το δικό τους τρόπο.

Είναι πρόταση απάτης αυτών που θέλουν να γίνουν μεσολαβητές συνεργασίας του ΣΥΡΙΖΑ με το ΚΚΕ, με το αζημίωτο, ας μας συγχωρεθεί να πούμε, αφού πρόκειται για ηγετικά στελέχη μιας τάσης, μιας άποψης, αρθρογραφούν επώνυμα ή κρυμμένοι πίσω από την ανωνυμία σε κάποιες περιπτώσεις, διδάσκουν από καθέδρας. Αυτοί εκφράζουν την προσαρμοστικότητά τους, καθώς δεν ελπίζουν να αλλάξουν το ΚΚΕ από τα μέσα, άρα πρέπει να κτίσουν ένα ακάνθινο συρματόπλεγμα από τα έξω. Λες και το ΚΚΕ δεν έχει ζήσει εμπειρίες συμμαχιών, δεν έχει βγάλει συμπεράσματα.

Το πραγματικό περιεχόμενο της πρότασής τους, που είτε μοιάζει είτε είναι μια παραλλαγή αυτής του ΣΥΡΙΖΑ, φαίνεται και στο «μίνιμουμ πλαίσιο συνεργασίας» που προτείνουν. Εμφανίζονται να υιοθετούν θέσεις ακόμα και της αποδέσμευσης από την ΕΕ με μονομερή διαγραφή του χρέους (όχι, βέβαια, άμεσα αλλά με μικρά πηδηματάκια όταν το κεφάλαιο επιδιώκει άλματα), δηλαδή πλασάρουν μια μικρή δόση προτάσεων «αλά ΚΚΕ». Ταυτόχρονα, συστήνουν και μια γερή δόση «αλά ΣΥΡΙΖΑ», υποστηρίζοντας την εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, λες και ο καπιταλισμός δε στηρίχθηκε στον κρατικό τραπεζικό τομέα, σε εκτεταμένες κρατικοποιήσεις ή κρατικοποιημένες από γεννησιμιού βιομηχανικές επιχειρήσεις, που βαφτίστηκαν αλλού εθνικοποίηση και αλλού κοινωνικοποίηση. Υποστηρίζουν τους συνεταιρισμούς των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (λες και δεν υπήρξε μεγάλος συνεταιριστικός τομέας στην Ελλάδα και σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο).

Δηλαδή, αρκεί μια κυβέρνηση της αριστεράς (με εισαγωγικά ή όχι δεν έχει τόση σημασία) στο έδαφος του καπιταλισμού να φτιάξει καλούς θεσμούς, την ίδια ώρα που δεν υπάρχει τομέας οικονομίας και στο εποικοδόμημα που να μην κυριαρχούν τα μονοπώλια, που να μη γίνεται συγκεντροποίηση κεφαλαίου. Προτείνουν ακόμα εργατικό και κοινωνικό έλεγχο, γνωστή απατηλή ορολογία που έχει λανσάρει προ πολλού το αστικό πολιτικό σύστημα. Αρκεί να θυμηθούμε τις εκλογές για τη συμμετοχή εκπροσώπων των εργαζομένων στις διοικήσεις των ΔΕΚΟ, των ΑΕΙ, ΤΕΙ, ή τους πολύ πρόσφατους θεσμούς που συγκροτήθηκαν με τις δήθεν ανεξάρτητες αρχές κ.λπ. Πρόκειται για διακοσμητικούς θεσμούς στα πλαίσια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής που, για μια περίοδο, χρησιμοποιήθηκαν και σχετικά πολύ γρήγορα πέρασαν στην αχρηστία.

Αλλά το αποκορύφωμα της αριστερής αντιιμπεριαλιστικής «επανάστασης» που υποστηρίζουν ότι θα καταφέρει η Λαϊκή Συμμαχία ή το Μέτωπο αφορά στον λεγόμενο εκδημοκρατισμό των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας, όλων των δημοσίων υπηρεσιών με τον εργατικό έλεγχο. Τώρα πώς είναι δυνατόν η εκμεταλλευόμενη τάξη που παράγει χωρίς να έχει ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής να ελέγχει αποτελεσματικά, πρακτικά τους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής, να κάνει έλεγχο και να τροποποιεί τις αποφάσεις του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και όλων των σύγχρονων ιμπεριαλιστικών μηχανισμών, αυτό ίσως το αφήνουν να μας το εξηγήσουν «μαρξιστικά» στην πορεία.

Εδώ μας θυμίζει την Φρανσουάζ Σαγκάν που τίμια και παστρικά έλεγε καλύτερα να κλαις σε μια «μερσεντές» παρά σε μια καλύβα. Μόνο που, με την πρότασή τους, ο λαός και μόνο ο λαός θα κλαίει στην καλύβα, οι υποστηριχτές μιας τέτοιας άποψης μάλλον θα κλαίνε, αν δεν χάσουν πλήρως το όποιο φιλότιμο τους απόμεινε, σε μια «μερσεντές».

Κομμουνισμός, «το απλό που είναι δύσκολο να γίνει»

Κομμουνισμός, «το απλό που είναι δύσκολο να γίνει»

Η Ελένη Μηλιαρονικολάκη

Το θέμα δεν είναι να γνωρίσει κανείς τον ποιητή, αλλά τον κόσμο και όλους εκείνους που ο ποιητής θέλει μαζί τους να τον αλλάξει και να τον απολαύσει. Ετσι απλά και περιεκτικά όρισε ο Μπρεχτ τη στάση του απέναντι στην τέχνη. Κι αυτή η στάση του εξηγεί γιατί δύο χρόνια πριν, μέσα στην ένταση της καπιταλιστικής κρίσης και της αστικής επιθετικότητας, επιλέξαμε το έργο του ως θέμα για το 3ο Επιστημονικό Συνέδριό μας.

Γιατί ποιος άλλος μεγάλος δημιουργός θα μπορούσε αποτελεσματικότερα να πείσει πως αυτή η άθλια κοινωνική πραγματικότητα δεν είναι μοιραία, ούτε αναπόφευκτη, αν όχι ο Μπρεχτ, που αφιέρωσε τις καλύτερες σκέψεις του για να δείξει στους «κάτω» τον τρόπο να την αλλάξουν;

Ο Μπρεχτ ποτέ του δε φοβήθηκε να βάλει στην τέχνη την πολιτική. Αντίθετα, πίστευε πως «για την τέχνη το να είναι κανείς ακομμάτιστος, σημαίνει μονάχα ότι ανήκει στην παράταξη που κρατά τα ηνία της εξουσίας». Ούτε λεπτό δεν άφησε τον εαυτό του να ξεχαστεί σε ρεμβασμούς και ενδοσκοπήσεις. Απ' όλα τα έργα των ανθρώπων πιο πολύ αγαπούσε τα μεταχειρισμένα, τα φθαρμένα, όπως γράφει, από τη χρήση των πολλών, τα πρακτικά χρήσιμα στην πάλη του πλήθους που υποφέρει. Ακόμη και το συνήθως κοφτό, λιτό, πολεμικό ύφος του αποτελεί κοινωνική στάση: Τη στάση της ταξικής πάλης, που δεν επιδέχεται διακοσμήσεις και γαρνιρίσματα.

Με λίγα λόγια, η αξία του Μπρεχτ δε βρίσκεται μόνο στην επιστημονική - κοινωνική πρόσληψη του κόσμου, στη σωστή εφαρμογή του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού, αλλά και σε μια βαθύτερη συνείδηση της έννοιας της πολιτικής καθοδήγησης.

Η πορεία συνειδητοποίησης

Ο Μπρεχτ, όπως οι περισσότεροι δημιουργοί των χρόνων της εισόδου του καπιταλισμού στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο, συνέλαβε έγκαιρα την ανατολή μιας νέας εποχής. Αν και ακόμη δεν μπορούσε να συνειδητοποιήσει το κύριο χαρακτηριστικό της, από την αρχή την αντιλαμβανόταν ως εποχή μεγάλων αντιφάσεων: Μιας ραγδαίας επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης από τη μια, υλικής και ηθικής εξαθλίωσης, ατομισμού και αλληλοεξόντωσης από την άλλη, πρόσληψη που τον έστρεφε - σύμφωνα με τον ίδιο - σε μια «μηδενιστική κριτική της αστικής κοινωνίας».

Διανοητική ήταν η σταδιακή, από το 1926, προσέγγισή του στην κομμουνιστική ιδεολογία. Μέσα από την κοπιαστική μελέτη των κλασικών του μαρξισμού, κατάφερε να λύσει το «μυστήριο» των ανθρώπινων σχέσεων και συμπεριφορών, που από το ξεκίνημά του τον απασχολούσε: Τον καθοριστικό προσδιορισμό τους από τις σχέσεις ιδιοκτησίας και την πάλη των τάξεων. Αυτή η αποκάλυψη στάθηκε αποφασιστική για να τακτοποιήσει και τις σκόρπιες εμπειρίες και εντυπώσεις του από τα συνταρακτικά γεγονότα του καιρού του, όπως η Οχτωβριανή Επανάσταση και το επαναστατικό εργατικό κίνημα στη Γερμανία.

Οι νέες γνώσεις του και η επιταχυνόμενη ιστορική κίνηση της περιόδου συμμάχησαν για να συνειδητοποιήσει ότι «ο καπιταλισμός δεν απανθρωποποιεί μόνο», αντίληψη που διαπερνά το πρώιμο έργο του έως και την όπερα «Η άνοδος και η πτώση της πόλης Μαχαγκόνι», «αλλά και δημιουργεί ανθρωπιά και συγκεκριμένα με τον ενεργό αγώνα ενάντια στον απανθρωπισμό», όπως γράφει αργότερα.

Η νέα εποχή προσδιορίζεται πια γι' αυτόν ιστορικά υλιστικά. Είναι η εποχή που η αστική τάξη έχει προ καιρού γίνει διεφθαρμένη και παρασιτική, ενώ μια νέα τάξη, η εργατική, ανεβαίνει στο προσκήνιο της Ιστορίας, η εποχή των σοσιαλιστικών επαναστάσεων. Ορόσημο της στροφής του βραβευμένου και αναγνωρισμένου από το αστικό κοινό συγγραφέα προς την πάλη της εργατικής τάξης με την καθοδήγηση του κομμουνιστικού κόμματος αποτελεί το διδακτικό έργο του «Το μέτρο» ή αλλιώς «Η απόφαση», γραμμένο το 1930, λίγο μετά από το θεατρικό «Η Αγία Ιωάννα των Σφαγείων». Είναι η αποφασιστική περίοδος όπου η τέχνη του Μπρεχτ παίρνει ανοιχτά πια μέρος στον πολιτικό αγώνα του κομμουνιστικού κινήματος και η κοινωνική λειτουργία της από σκέτα επικριτική της αστικής κοινωνίας μετατρέπεται σε διαπαιδαγωγητική, συν-διαμορφωτική του συνειδητού επαναστατικού υποκειμένου της Ιστορίας.

Αυτή η τολμηρή προσχώρησή του, που γίνεται βαθύτερη όσο οι διώξεις κατά των κομμουνιστών εντείνονται και οι φιλικά προσκείμενοι στον κομμουνισμό διανοούμενοι εγκαταλείπουν, τον ακολουθεί ως το τέλος. Ο Μπρεχτ εφάρμοσε στη ζωή του αυτό που γράφει σ' ένα στίχο του: «Επαινώ αυτούς που αλλάζουν κι έτσι μένουν οι ίδιοι». Ανανέωνε, εξέλισσε και υπερέβαινε διαλεκτικά διαρκώς τη σκέψη, την τέχνη του, τον παλιότερό του εαυτό, χωρίς να τον καταργεί.

Για την ταξική συνειδητοποίηση των «κάτω»

Ο μαρξιστής πια Μπρεχτ, σε αντιπαράθεση με την αστική αντίληψη ότι η τέχνη πρέπει να υπερπηδά τις διαφορές των ανθρώπων και να τους φέρνει - έξω από ταξικές αντιθέσεις - τον έναν κοντά στον άλλον, θεωρεί ότι η μεγάλη τέχνη, δηλαδή η τέχνη που εκπροσωπεί τα μεγάλα συμφέροντα κάθε εποχής, δεν μπορεί να είναι συμφιλιωτική. Διακόπτει τις επαφές του με τον αστικό πολιτιστικό μηχανισμό και το προνομιακό κοινό του γίνονται τα λαϊκά στρώματα, προπαντός η εργατική τάξη, καθώς - όπως γράφει - μονάχα το προλεταριάτο «είναι πρόθυμο να υπερασπιστεί τα συμφέροντα όλων». Και όλη του η ενέργεια συγκεντρώνεται στο να αποκτήσει αυτή η τάξη συνείδηση ως τάξη για τον εαυτό της, μέσα στις συγκεκριμένες κάθε φορά ιστορικές συγκυρίες. Απόδειξη είναι το ώριμο έργο του - θεατρικό, ποιητικό, δοκιμιακό - που στο μεγάλο μέρος του οικοδομείται πάνω στις εναλλασσόμενες απαιτήσεις της ταξικής πάλης σε όλες τις κρίσιμες καμπές της, την καπιταλιστική κρίση, την άνοδο του φασισμού, την ήττα του εργατικού κινήματος, τον πόλεμο.

Ο κομμουνισμός, όμως, για τον Μπρεχτ «είναι το απλό, που είναι δύσκολο να γίνει». Με άλλα λόγια, έχει βαθιά επίγνωση των πολλαπλών εμποδίων που παρεμβαίνουν στην προσπάθεια συγκέντρωσης των δυνάμεων για τη σοσιαλιστική επανάσταση. Πολλές σελίδες μέσα στο τριαντάτομο έργο του έχει αφιερώσει στην απάντηση του ερωτήματος, που και στις μέρες μας απασχολεί καλοπροαίρετα ή μη, γιατί ο λαός δεν ξεσηκώνεται, «όταν οι κακουργίες πέφτουν σαν τη βροχή» πάνω του. Οσο οι λαϊκές μάζες δεν παίρνουν την τύχη τους στα χέρια τους «διδάσκονται από τις καταστροφές τόσο λίγα, όσα το πειραματόζωο για τη βιολογία», σημειώνει. Ο διαλεκτικός Μπρεχτ δεν εκπλήσσεται από τις μικροαστικές αντιλήψεις και τις ρεφορμιστικές ψευδαισθήσεις που φωλιάζουν βαθιά στη συνείδηση της εργατικής τάξης. «Ο προλετάριος», καθώς γεννιέται και αναπτύσσεται στους κόλπους της αστικής τάξης, «δεν καταργεί μονάχα τον αστό, αλλά και τον περιλαμβάνει», αναφέρει χαρακτηριστικά. Μα μεγαλύτερη απ' όλες τις δυσκολίες θεωρεί την εξοικείωση των θυμάτων της εκμετάλλευσης με τα βάσανα και τις συμφορές τους, τις πακτωμένες από αιώνες ταξικής χρήσης απαρασάλευτες αλήθειες και πεποιθήσεις, στάσεις και συμπεριφορές. «Αυτό που δεν άλλαξε για πολύ καιρό, φαίνεται αδύνατον να αλλάξει», γράφει.

Η βαθύτερη αιτία για τα προβλήματα αυτά, σύμφωνα με τον Μπρεχτ, μετά βέβαια από τον Μαρξ, πρέπει να αναζητηθεί στο ότι στον καπιταλισμό, ο εκμεταλλευτικός χαρακτήρας των σχέσεων παραγωγής και όλων των κοινωνικών σχέσεων σκεπάζεται παίρνοντας τη μορφή της ανταλλαγής εμπορευμάτων. Η σκλαβιά των ανθρώπων είναι κρυφή, όπως κι ο δρόμος τους προς την ελευθερία. Την αλήθεια για την πραγματικότητα επομένως δεν μπορούν να την αντλήσουν ατομικά και αυθόρμητα από την εμπειρία τους, πολύ περισσότερο όταν αυτή συσκοτίζεται και από την κυρίαρχη ιδεολογία, που βαφτίζει τη σκλαβιά ελευθερία. Εδώ χρειάζεται η επιστήμη: Το επιστημονικό βλέμμα πάνω στη φύση να στραφεί και πάνω στην κοινωνία. Το ζήτημα είναι λοιπόν οι καταπιεσμένοι, σαν παιδιά της «επιστημονικής εποχής» - όπως ο Μπρεχτ αποκαλούσε αργότερα τη νέα περίοδο που άνοιξε για την ανθρωπότητα η θεωρία του επιστημονικού σοσιαλισμού - να πάρουν στα χέρια τους το ακαταμάχητο αυτό όπλο, για να παραμερίσουν τους εκμεταλλευτές τους. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να μετατρέψουν την κυριαρχία πάνω στη φύση σε πηγή ευτυχίας για την ανθρωπότητα.

Οι αντιφάσεις το κλειδί της αλλαγής

Ετσι, όλο το ώριμο έργο του Μπρεχτ είναι προϊόν ενός αδιάκοπου αγώνα μέσα από την τέχνη, με τρόπο ευχάριστο και διασκεδαστικό, να γίνει η επιστήμη της κοινωνίας, κτήμα της τάξης που θα τη χρησιμοποιήσει για να εξανθρωπίσει την κοινωνία. Και επειδή για τον Μπρεχτ μέτρο της αξίας της γνώσης και της τέχνης είναι η πρακτική κοινωνική χρησιμότητά τους, στο έργο του δεν εκφράζει μόνο το διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό, αλλά και τη θεωρία της επανάστασης: Την πρωτοπορία της εργατικής τάξης, τον καθοδηγητικό ρόλο του κομμουνιστικού κόμματος, τις νομοτέλειες της επαναστατικής διαδικασίας, τη δικτατορία του προλεταριάτου, όπως ξεκάθαρα φαίνεται και στο θεατρικό του «Οι μέρες της Κομμούνας».

Το πρώτο βήμα για μια επιστημονική ματιά πάνω στην πραγματικότητα είναι να κατανοηθεί πως δεν είναι ακλόνητη. Κινείται και μεταβάλλεται διαρκώς και μάλιστα η κίνησή της προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση δε γίνεται ανεξάρτητα από τη δική μας στάση. Την πηγή της κίνησής της την αποκαλύπτει στον επιγραμματικό στίχο του «Φίλος σας είναι η αλλαγή, η αντίφαση σύμμαχός σας». Είναι οι αντιμαχόμενες εσωτερικές αντιφάσεις κάθε κοινωνικού φαινομένου, που αποδείχνουν πως δεν είναι ενιαίο, αιώνιο και αμετάβλητο, αλλά ένα πεδίο προσωρινά ισορροπημένων συγκρούσεων, που η υπέρβασή τους οδηγεί σε μια καινούρια και ανώτερη κοινωνική μορφή. Η αλλαγή δηλαδή στον Μπρεχτ δεν είναι η αυξομείωση, η μεταρρύθμιση, η επανάληψη με άλλη μορφή, αλλά το ποιοτικό άλμα, που επέρχεται μέσα από τη συσσώρευση, κλιμάκωση και κορύφωση αφόρητων πιεστικών αντιφάσεων, αρκεί η εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά καταπιεσμένα στρώματα να βάλουν το χέρι τους για να τις υπερνικήσουν. Επειδή μάλιστα ο Μπρεχτ αντιπαθούσε κάθε στείρα και εξω-ιστορική επιβολή μιας διδασκαλίας για την επανάσταση, αναζητούσε δημιουργικά και συγκεκριμένα τις αντιφάσεις που αναπτύσσονται στα ξεχωριστά κάθε φορά κοινωνικά φαινόμενα.

Το παρακάτω απόσπασμα από το έργο του «Το Μανιφέστο» - μια έξοχη, ημιτελή ποιητική απόδοση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου των Μαρξ και Ενγκελς - αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα του επιδέξιου χειρισμού των διαλεκτικών αντιφάσεων από τον Μπρεχτ στην περίπτωση των κυκλικών καπιταλιστικών κρίσεων:

Σε άλλες εποχές η πείνα βασάνιζε τον κόσμο, όταν οι σιτοβολώνες άδειαζαν

Τώρα όμως, κι αυτό είναι αδιανόητο, πεινάμε όταν αυτοί παραείναι γεμάτοι...

Την ίδια στιγμή που κάπου το ύφασμα στοιβάζεται σε μπάλες, κάπου αλλού οι

ξεπαγιασμένες ρακένδυτες οικογένειες που έχουν πεταχτεί σε μια μέρα

έξω από το νοικιασμένο σπίτι, διασχίζουν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα που πλέον είναι χωρίς κατοίκους.

Αχ, αυτός που δούλεψε τόσο ακούραστα, ξορκίζοντας την εκμετάλλευση, δε βρίσκει σήμερα κανέναν να τον εκμεταλλευτεί κι άλλο. Αδιάκοπα διασχίζει την πόλη αναζητώντας εργασία.

Η γιγαντιαία δομή της κοινωνίας που έχει οικοδομηθεί από πολλές γενιές

βυθίζεται στη βαρβαρική προϊστορική εποχή. Και γι' αυτό δεν ευθύνεται η έλλειψη

Η υπερπληθώρα, το Πάρα πολύ είναι αυτό που την κάνει να κλονίζεται.

Σε αυτό το πρώτο επίπεδο ο Μπρεχτ αναδείχνει την αντίφαση ανάμεσα στην παραγωγή και την κατανάλωση, υπογραμμίζοντας το χαρακτήρα των καπιταλιστικών κρίσεων ως κρίσεων υπερπαραγωγής και υπερσυσσώρευσης πλούτου. Ταυτόχρονα, ο σημερινός κόσμος εμφανίζεται ακατανόητος, αφύσικος, παράλογος άρα ξεπεσμένος και προορισμένος να ξεπεραστεί. Πρόκειται για το περίφημο «παραξένισμα», που με πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια και δραστικότητα χρησιμοποιεί ο Μπρεχτ στο θέατρο, για να εξαναγκάσει το θεατή μέσα από την έκπληξη, το απροσδόκητο, να περιεργαστεί το συνηθισμένο με καινούρια ματιά, έτσι που στη συνέχεια να το επεξεργαστεί, όπως κάνει και η επιστήμη. Συνεχίζει λοιπόν:

Γιατί το σπίτι δεν είναι προορισμένο για κατοικία και το ύφασμα δεν είναι προορισμένο για ένδυση

ούτε το ψωμί είναι προορισμένο για φάγωμα. Οχι, πρέπει να αποφέρουν κέρδος. ...μόνο κέρδος.

Στο δεύτερο κι ανώτερο αυτό επίπεδο παρουσιάζει την αντίφαση ανάμεσα στην εμπορευματική αξία και την αξία χρήσης των προϊόντων της εργασίας. Στην αντίφαση αυτή εμπεριέχεται η αιτία των καπιταλιστικών κρίσεων, η αδυναμία εξασφάλισης ικανοποιητικού κέρδους, έμμεσα όμως υποδεικνύεται και η κατεύθυνση της ταξικής πάλης προς την κατάργηση του κέρδους και της εμπορευματικής παραγωγής για να επιστραφεί στα αγαθά ο πραγματικός προορισμός τους να καλύπτουν τις κοινωνικές ανάγκες. Αυτό άλλωστε είναι το λογικό, όπως και όλος ο κομμουνισμός είναι στον Μπρεχτ το απλό και λογικό. Μια αντίληψη που στο έργο του αποκτά προτεραιότητα, καθώς υιοθετεί τον Ενγκελς, ο οποίος διορθώνοντας τον Χέγκελ γράφει στο Λουδοβίκο Φόιερμπαχ: «Κάθε τι που στην περιοχή της ανθρώπινης ιστορίας είναι πραγματικό, γίνεται με τον καιρό παράλογο ...και κάθε τι, που στα μυαλά των ανθρώπων είναι λογικό, είναι προορισμένο να γίνει πραγματικό, όσο πολύ κι αν βρίσκεται ακόμα σε αντίθεση με τη φαινομενική πραγματικότητα».

Ετσι, η παρουσίαση της τρίτης και τελευταίας αντίφασης, της αντίφασης ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις - το υψηλό επίπεδο παραγωγικότητας που μπορεί να διευκολύνει αφάνταστα τη ζωή όλων - και τις σχέσεις παραγωγής - που φτάνουν στην περίπτωση της κρίσης ως και να εκμηδενίζουν αυτή την παραγωγικότητα με την καταστροφή του παραγμένου πλούτου και των ίδιων των ανθρώπων - έρχεται να βαθύνει και να δυναμώσει στο έπακρο την αρχική έκπληξη για την παραφροσύνη του αστικού κόσμου, την επίγνωση ότι πρέπει να τελειώνουμε πια μ' αυτόν.

Τα εκατομμύρια εργατών όμως...

τα στοιβάζει τώρα σε εργοστάσια κάτεργα για να τα πετάξει μετά ξανά έξω από τα κάτεργα στους παγωμένους δρόμους. Αυτά τα εκατομμύρια εργατών συνειδητοποιούν την αλήθεια. Την ψιθυρίζουν

έκπληκτοι μεταξύ τους...

ο κόσμος της αστικής τάξης... είναι πολύ στενός για να περιλάβει τον πλούτο που έχει δημιουργήσει.

Από το παράδειγμα είναι φανερό ότι η επιστημονική αφομοίωση της πραγματικότητας δεν είναι δυνατή για τον Μπρεχτ αν μέσα από τις αντιφάσεις δε βγαίνουν στο φως οι αιτιώδεις δεσμοί των φαινομένων. Πυρήνας στη μέθοδό του και απαράβατη αρχή του - παρά τη γενική αποστροφή του στις αμετάβλητες αλήθειες - είναι ότι το καλλιτεχνικό έργο έχει κοινωνικό καθήκον να φανερώνει σε κάθε κατάσταση τις κοινωνικές εξαρτήσεις της. Στο έργο του η οικονομία βρίσκεται πίσω από την πολιτική και η ταξική πάλη πίσω από την ιστορία. Στην αποκάλυψη των κοινωνικών αιτιών κάθε φαινομένου βρίσκει ένα από τα αποτελεσματικότερα μέσα για να βοηθήσει τους «κάτω» να επενεργήσουν στην πραγματικότητα και η σκέψη τους από παθητική να γίνει «παρεμβατική σκέψη», δηλαδή σκέψη - οδηγός για κοινωνική πρακτική δράση.

Μπρεχτικό θέατρο: Ανώτερη μορφή σοσιαλιστικού ρεαλισμού

Το θέατρο, με τα πολλαπλάσια εργαλεία που διαθέτει συγκριτικά με τα άλλα είδη τέχνης, ειδικά σε καιρούς που η χρήση της τεχνολογίας των κινηματογραφικών, μουσικών, τεχνικών μέσων κερδίζει διαρκώς έδαφος, αποτελεί για τον Μπρεχτ το πλεονεκτικό πεδίο για να οδηγήσει την τέχνη του στη μεγαλύτερη δυνατή επιρροή.

Το επικό ή διαλεκτικό θέατρο του Μπρεχτ δεν είναι ούτε απλοϊκό, ούτε απλουστευμένο. Κατευθύνεται σε μια σύλληψη του ανθρώπου στην ολότητα των κοινωνικών σχέσεών του. Η οικονομία έχει βέβαια σ' αυτές τον πρώτο ρόλο, καθώς «μόνο παίρνοντας υπόψη την παραγωγή μπορούμε να διακρίνουμε με νόημα τις τάξεις», όπως σημειώνει. Ομως, μαζί μ' αυτόν τον πρωταγωνιστικό παράγοντα στο έργο του παίρνει μέρος όλο το κοινωνικό - αιτιακό πλέγμα. Οι ηθικές, νομικές, πολιτικές, επιστημονικές κι άλλες σχέσεις και συγκρούσεις των χαρακτήρων διαμορφώνονται σαν συγκρούσεις συμφερόντων ανάμεσα σε τάξεις και οι ατομικές αντιθέσεις σαν κοινωνικές και όχι σαν ψυχολογικές αντιδράσεις και ιδιομορφίες.

Οι μυστήριοι και καθόλου ευδιάκριτοι με την πρώτη ματιά χαρακτήρες του Μπρεχτ ξενίζουν το θεατή, τον συνηθισμένο να τους θεωρεί αυτονόητους στη ζωή και την ιστορία. Πόση έκπληξη και απογοήτευση νιώθει κανείς όταν βλέπει τον ηρωοποιημένο στην αστική παράδοση Γαλιλαίο, να μετατρέπεται στο έργο του Μπρεχτ από τις πρώτες κιόλας σκηνές σε μια αντιφατική μορφή, που ο τσαρλατανισμός της ακυρώνει το επιστημονικό μεγαλείο της; Πόση συζήτηση δεν άνοιξε ανάμεσα στους θεατές των φετινών παραστάσεων του Μπρεχτ γύρω από τους χαρακτήρες τους; Ο μεγαλοβιομήχανος Μάουλερ υποφέρει στη θέα των φτωχών εργατών ή τους φοβάται; Ο Μάτι είναι εργάτης ή «ο άνθρωπος» του αφεντικού του Πούντιλα; Είναι δυνατόν γυναίκα εργάτη να φτάνει σε τέτοια ηθική κατάπτωση για λίγες μερίδες φαγητού; Και πώς γίνεται ξαφνικά να συμμετέχει με τους κομμουνιστές στην οργάνωση της απεργίας;

Αυτό όμως δεν είναι παρά απόδειξη της επιτυχίας του μπρεχτικού θεάτρου. Ο Μπρεχτ μάς παρουσιάζει την ανθρώπινη «φύση» τη στιγμή της αλλαγής της, της μετατροπής της στο αντίθετο μέσα από το ξεπέρασμα των αντινομιών της, επειδή θέλει να μας εκπαιδεύσει να αναγνωρίζουμε τους παράγοντες που επιδρούν στις αλλαγές, για να τους χειριστούμε στη ζωή. Σύμφωνα με τη διαλεκτική του, «μπορεί κανείς να γνωρίζει τα πράγματα μονάχα επειδή (και μονάχα όπου) μεταβάλλονται». Και έχουν δίκιο οι μαρξιστές μελετητές του, όταν υποστηρίζουν πως στα θεατρικά έργα του οι μη δραματικές σκηνές, εκεί που η ταξική πάλη είναι σκεπασμένη - όπως συνήθως στη ζωή - αποκτούν μεγαλύτερη σημασία, γιατί σ' αυτές παρουσιάζονται καλύτερα οι κινητήριες κοινωνικές δυνάμεις της ιστορίας. Στο έργο του «Η Μάνα» - την υπέροχη θεατρική διασκευή της «Μάνας» του Γκόρκι - η μεταβολή της Πελαγίας Βλάσοβα σε επαναστάτρια δε γίνεται στη σκηνή της πρωτομαγιάτικης διαδήλωσης, αλλά πιο πριν, στο μάθημα πολιτικής οικονομίας, όπου συνειδητοποιεί τη διαφορά της απλής ιδιοκτησίας ενός τραπεζιού ή μιας καρέκλας από την ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Στο Γαλιλαίο δεν παρουσιάζεται καθόλου η σκηνή της αποκήρυξης της θεωρίας του. Αντίθετα, δίνεται έμφαση στη σκηνή που ο χύτης μαστρο - Βάνι τον καλεί να βγει στον αγώνα υπέρ της ανερχόμενης αστικής τάξης έχοντας τη βοήθεια όλων των νέων επαγγελματικών κύκλων της Βόρειας Ιταλίας και ο Γαλιλαίος αρνείται.

Στην εκπαίδευση αυτή του κοινού παίρνουν μέρος όλα τα στοιχεία της παράστασης. Οχι μόνο το περιεχόμενο του θεατρικού κειμένου, αλλά και η επική - αφηγηματική μορφή του με τη συχνή χρήση παραβολών, οι τεχνικές των ηθοποιών, το σύνολο των θεατρικών μέσων. Η μουσική, τα σκηνικά, ο φωτισμός, τα κοστούμια, όλα τα στοιχεία υπακούν σε μια διαλεκτική, επιστημονική κατανόηση των νόμων της πραγματικότητας, ενώ ταυτόχρονα και τα ίδια λειτουργούν διαλεκτικά. Η περιβόητη αποστασιοποίηση, για παράδειγμα, είναι μια εφαρμογή του νόμου της άρνησης, ένα διαλεκτικό πέρασμα σε μια καινούρια βαθύτερη κατανόηση: Πλησίασμα στην αρχή του θεατή με τα πρόσωπα του έργου, ξάφνιασμα και απομάκρυνση στη συνέχεια για να μπορέσει από απόσταση να τα δει μέσα στο κοινωνικό τους πλαίσιο και έτσι να τα ξαναπλησιάσει πολύ πιο ολοκληρωμένα. Το παίξιμο των ηθοποιών και ο χορός, το τραγούδι, έχουν αποφασιστική σημασία στο έργο του Μπρεχτ, γιατί είναι τα δύο κλειδιά της παράστασης μέσα από τα οποία αποκαλύπτεται η πραγματικότητα και όχι η άποψη που έχουν γι' αυτήν οι χαρακτήρες του έργου. Ετσι, οι ηθοποιοί αντιπαρατίθενται διαλεκτικά στους χαρακτήρες, παίρνουν θέση απέναντι στις συμπεριφορές και τα λεγόμενά τους, τις επικροτούν ή τις επικρίνουν, τους «δείχνουν» αντί να τους ερμηνεύουν. Βασικό εργαλείο αυτής της νέας υποκριτικής είναι η κοινωνική χειρονομία, το κοινωνικό Gestus, όπου με τη γλώσσα του σώματος ο ηθοποιός υποδηλώνει πολύ περισσότερα απ' ό,τι με τα λόγια για την κοινωνική θέση και στάση του χαρακτήρα που παρουσιάζει. Σε διαλεκτική αντίθεση προς το κείμενο, που εκφράζει τις ιδέες, τις αντιλήψεις των χαρακτήρων για την πραγματικότητα και όχι τις πραγματικές κοινωνικές σχέσεις τους, βρίσκεται και η μουσική, τα τραγούδια, που αντί να δημιουργούν ατμόσφαιρα, σχολιάζουν και συμπεραίνουν, καθοδηγώντας τη σκέψη του κοινού στα σωστά συμπεράσματα. Ο ισχυρός φωτισμός, τα σκοτεινά κοστούμια, τα σκηνικά που σταδιακά μεταβάλλονται συντελούν σε μια ακόμη πιο πλούσια, καθολική συνεργασία όλων των εκφραστικών θεατρικών μέσων για να φωτιστούν στη σκηνή οι νόμοι της παγκόσμιας τάξης - αταξίας, που δε χτυπούν τυφλά.

Σα μηχανή που χρησιμοποιείται

χωρίς να 'ναι αρκετά καλά καμωμένη

μα δίνει υποσχέσεις για μοντέλο καλύτερο

...σα μηχανή ελαττώματα γεμάτη.

Ετσι χτίζει τα έργα του ο Μπρεχτ. Ποτέ δε δίνει έτοιμες και οριστικές απαντήσεις. Απαιτεί προσπάθεια, μόχθο, συμμετοχή για να ανακαλύψει και να συμπληρώσει κανείς αυτό το μοντέλο της ζωής που παρουσιάζει στο θέατρό του και που η ολοκλήρωση και η αλλαγή του πραγματοποιείται με σκέψη και δράση έξω απ' το θέατρο, στην πραγματική ζωή. «Μπορεί κανείς να γνωρίζει τα πράγματα στο βαθμό που τα αλλάζει», σημειώνει. Πρόκειται για τον αγώνα του Μπρεχτ να ξυπνήσει την πιο απολαυστική, την πιο γεμάτη, την πιο ανθρώπινη ιδιότητα του ανθρώπου: Την παραγωγικότητα, τη δημιουργική δύναμή του να υποτάσσει τη φύση και την κοινωνία στις ανάγκες και τους σκοπούς του. Η κριτική στάση, όπως άλλωστε διευκρινίζει αργότερα, δεν είναι ψυχρή κι αμέτοχη, αλλά μια γόνιμη, παραγωγική στάση: «Πρόκειται για την κριτική ενός ποταμού, που έγκειται στην ευθυγράμμισή του, την κριτική ενός δέντρου που έγκειται στο μπόλιασμά του, την κριτική της μετακίνησης που έγκειται στην παραγωγή νέων αυτοκινήτων και αεροπλάνων, την κριτική της κοινωνίας που έγκειται στην επανάσταση».

Με λίγα λόγια, ο Μπρεχτ κάθε άλλο παρά αμφίρροπος είναι. Η πραγματικότητα δεν πρέπει να παρουσιάζεται διφορούμενη, τονίζει, ούτε όμως και μονοσήμαντη, χωρίς αντιθέσεις, που ανάλογα με την έκβαση της ταξικής πάλης, τους συσχετισμούς δύναμης, μπορούν να επιλυθούν ή να διαιωνίζονται. Στο τέλος των έργων του οι αντιφάσεις εξακολουθούν να υπάρχουν, αλλά είναι πιο φανερές, όπως και ο τρόπος επίλυσής τους. Δεν απομένει παρά να διαλέξουμε ανάμεσα στο συμβιβασμό και την εξέγερση, στο παλιό και το νέο, στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Κάτι που και φέτος το διαπιστώσαμε: Στο θέατρό του «οι τάξεις που τα συμφέροντά τους βρίσκονται υπό επίθεση, σπάνια αισθάνονται ότι διασκεδάζουν».

Στα δοκίμιά του αυτή η ρεαλιστική, ταξική οπτική παρουσιάζεται χωρίς περιστροφές. Στο φασισμό, για παράδειγμα, βλέπει τη μεγαλύτερη επιχείρηση για τη διάσωση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, τη στιγμή που οι ομότεχνοί του καταδείχνουν μόνο τη βία, επιδιώκοντας να σπρώξει στην ενίσχυση του κομμουνιστικού κινήματος και όχι στον τρόμο και την κοινωνική παραλυσία. Με κάθε ευκαιρία τονίζει ότι ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής έχει πολεμική θωριά, είναι το ίδιο, ίσως και περισσότερο «αιματηρός» και πολεμικός απ' ό,τι ο ίδιος ο πόλεμος και ότι ο πόλεμος δεν είναι παρά ένας τρόπος συνέχισης με άλλη μορφή της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, με στόχο να αποτρέψει κάθε πασιφιστική αντιμετώπιση του πολέμου, να τεκμηριώσει την αναγκαιότητα μετατροπής του σε ταξικό πόλεμο. «Πιο βαθιά και πιο διαρκής από τον πόλεμο των λαών είναι η πάλη των τάξεων», γράφει χαρακτηριστικά στο «Μανιφέστο».

Δεν υπάρχει μάλιστα πιο δυναμικός και περιεκτικός για τη φύση του καπιταλισμού ορισμός απ' αυτόν του Μπρεχτ ότι «ο καπιταλισμός είναι από την κορυφή ως τα νύχια η οικονομική οργάνωση των κρίσεων και των πολέμων». Οι κρίσεις και οι πόλεμοι είναι δηλαδή ο τρόπος ύπαρξης του καπιταλισμού και η στάση του προλεταριάτου σε ανάλογες καταστάσεις δεν μπορεί να είναι άλλη για το συγγραφέα, απ' αυτήν που προτείνουν οι Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν, δηλαδή η όξυνση της κρίσης μέσα από την ταξική πάλη και η αξιοποίηση των δυσκολιών της αστικής τάξης για τα συμφέροντα του προλεταριάτου. Η θέση άλλωστε ότι ο καπιταλισμός δε γιατρεύεται, αλλά ανατρέπεται με τη βία, ως νομοτέλεια για τη γέννηση του νέου στην ιστορία, διαπερνά και όλο το έργο του από την περίοδο των διδακτικών θεατρικών του, όπως το «Μπάντεν-Μπάντεν» και το «Μέτρο» ως τις «Μέρες της Κομμούνας». «Οπου εξουσιάζει η βία, μόνο η βία ωφελεί», βροντοφωνάζει στο τέλος η Αγία Ιωάννα των Σφαγείων υπερβαίνοντας την παλιά φιλανθρωπική, θρησκευτική συνείδησή της. Για τον Μπρεχτ η ηθικολογική συμπόνια, με το να γιατροπορεύει κανείς απλά τους εργάτες, τους άνεργους, τους πεινασμένους, στρεβλώνει την αντίληψή τους για την πραγματικότητα και έτσι απομακρύνει τη δυνατότητά τους να απελευθερωθούν από τη δυστυχία. «Βοήθεια και βία είναι ένα σύνολο και αυτό το σύνολο πρέπει ν' αλλάξει», είναι το συμπέρασμα στο έργο του «Μπάντεν-Μπάντεν».

Πολλοί ισχυρίζονται μέχρι σήμερα ότι το θέατρο του Μπρεχτ παραιτείται από κάθε συγκινησιακή επίδραση. Στην πραγματικότητα στο επικό - διαλεκτικό θέατρο τα συναισθήματα είναι πιο βαθιά, επομένως και πιο σταθερά, γιατί πηγάζουν από τη σκέψη και όχι από το υποσυνείδητο και τη μέθη. Ο Μπρεχτ δίνοντας προτεραιότητα στη νόηση, χωρίς καθόλου να παραγνωρίζει τις συγκινήσεις, ανύψωσε τη θεατρική τέχνη στο επίπεδο της επιστήμης και το θεατή από συναισθηματικά χειραγωγούμενο αντικείμενο, σε υποκείμενο συνδημιουργίας. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά του Μπρεχτ στην τέχνη γενικότερα και όχι μόνο στη θεατρική.

Η ολόπλευρη στο θέατρό του κινητοποίηση του ανθρώπινου ψυχισμού - της νόησης και της λογικής, της περιέργειας και του χιούμορ, της αγανάκτησης και του ενθουσιασμού - με σκοπό να οργανωθεί η παρόρμηση για το σοσιαλισμό, είναι μια από τις υψηλότερες μορφές ανάπτυξης που γνώρισε μέχρι σήμερα ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός. Η κριτική που δεχόταν ο Μπρεχτ στον καιρό του από τη σοσιαλιστική πλευρά και ειδικά από τον θεωρητικό της σε θέματα τέχνης Γκέοργκ Λούκατς, για περιορισμένο σοσιαλιστικό ρεαλισμό, «στην πραγματικότητα ήταν περιορισμένος μαρξισμός (των Κομμουνιστικών Κομμάτων της Σοβιετικής Ενωσης και της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας) στον τομέα της αισθητικής», όπως σωστά συμπεραίνει ο Βέρνερ Μιτεντσβάι, κορυφαίος μαρξιστής μελετητής του Μπρεχτ και στέλεχος στα θέματα της λογοτεχνίας της Ακαδημίας Επιστημών στην πρώην Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία.

Γιατί η τέχνη δεν ακολουθεί τη δική της αυτόνομη εξω-ιστορική εξέλιξη, όπως την ήθελαν ο Λούκατς και η κυρίαρχη στη Σοβιετική Ενωση αντίληψη, που υποχρέωναν το νέο σοσιαλιστικό περιεχόμενο της τέχνης να μπει στα στενά καλούπια των ξεπερασμένων καλλιτεχνικών και λογοτεχνικών μέσων της αστικής κλασικής παράδοσης. Η τέχνη είναι μια ειδική μορφή αντανάκλασης της πραγματικότητας και για τον Μπρεχτ όταν η κοινωνικο-ιστορική πραγματικότητα αλλάζει, πρέπει να αλλάζει και η τέχνη και μάλιστα στη διαλεκτική ενότητά της, τόσο δηλαδή στο περιεχόμενο όσο και στη μορφή και στα μέσα της. Οπως στην κοινωνία έτσι και στην τέχνη δε γίνονται απλές διαδοχές, η προλεταριακή τέχνη δεν μπορεί να είναι συνέχεια της αστικής, «το καινούριο βγαίνει από το παλιό, αλλά είναι καινούριο».

Κάτω από την κόκκινη σημαία της λογικής

Αυτό άλλωστε είναι και το νόημα της κριτικής που το Κόμμα μας άσκησε για τη χρησιμοποίηση παλιών εργαλείων της αστικής οικονομίας, όπως ο νόμος της αξίας, στην πορεία ανάπτυξης της σοσιαλιστικής οικονομίας. Ετσι και η γενικότερη συνισταμένη της συντροφικής κριτικής του Μπρεχτ προς το κομμουνιστικό κίνημα και το σοσιαλιστικό σύστημα για λειψή αφομοίωση της διαλεκτικής - που θα παρουσιαστεί στη συνέχεια του συνεδρίου - φαίνεται πως δεν είναι καθόλου ανυπόστατη και χρειάζεται στην πορεία προσεκτικά να μελετηθεί.

Αλλωστε, ο Μπρεχτ, έχοντας βαθιά συνείδηση των αντίξοων συνθηκών μέσα στις οποίες η Σοβιετική Ενωση οικοδομούσε το σοσιαλισμό, αποτελούσε φάρο με τη στάση του απέναντι στο πρώτο εργατικό κράτος, σε αντίθεση με άλλους διανοούμενους του περιβάλλοντός του, όπως στην περίπτωση του Συμφώνου Ρίμπεντροπ - Μολότοφ, ή των επιθέσεων κατά της δικτατορίας του προλεταριάτου και των κατασταλτικών μέτρων της σε φάσεις όξυνσης της ταξικής πάλης. Στον ειδικό τομέα της τέχνης αποτελεί υπόδειγμα κομματικότητας για κάθε κομμουνιστή και φιλο-κομμουνιστή καλλιτέχνη - δημιουργό, που στην ερώτηση αν είναι κομμουνιστής «καλύτερα είναι να δείχνει τα έργα του, τις πράξεις του, αντί για το κομματικό του βιβλιάριο», όπως έγραφε ο Μπρεχτ. Ολες οι τέχνες υπηρετούν μια, έλεγε, την τέχνη της ζωής. Γι' αυτό και θεωρούσε πως όλοι οι τομείς της κοινωνικής δράσης, όπως και η τέχνη, πρέπει να συντονίζονται σ' αυτόν τον κοινό στόχο κάτω από την κόκκινη σημαία της λογικής, τη σημαία του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Οπως ο κ. Κόινερ στις ιστορίες του, ο Μπρεχτ, που αγαπούσε με βαθύ και πλατύ κομμουνιστικό ανθρωπισμό τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους, γιατί αυτούς θεωρούσε ιστορικά σημαντικούς, τους μόνους επιδεχόμενους αλλαγής, έφτιαχνε τα σκίτσα τους και φρόντιζε να τους μοιάζουν. Οχι τα σκίτσα. Οι άνθρωποι. Εκείνος φρόντιζε, μα δεν αρκεί. Στα όμορφα σκίτσα του μ' ένα μόνο τρόπο μπορούμε να μοιάσουμε: Με τη συμμετοχή στην πάλη που θα καταργήσει τη βαρβαρότητα. «Σύντροφοι, μιλάμε για το σύστημα της ατομικής ιδιοκτησίας!». Αυτό ήθελε να πει σχετικά με τον αγώνα ενάντια στην ολοένα αυξανόμενη βαρβαρότητα.

Από την πλευρά της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας καλωσορίζουμε και ευχαριστούμε με όλη μας την καρδιά τους άξιους ομιλητές του συνεδρίου μας και τους παραχωρούμε το βήμα.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΚΕ - ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΚΕ - ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΚΕ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το ΚΚΕ ιδρύθηκε το 1918, ως ώριμος καρπός της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος στη χώρα μας, κάτω και από την επίδραση της Μεγάλης Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης του 1917 στη Ρωσία. Είναι το συνειδητό, οργανωμένο, πρωτοπόρο τμήμα της εργατικής τάξης που έχει στρατηγικό στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Η πολύχρονη θετική και αρνητική πείρα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος και του ΚΚΕ επιβεβαιώνει ότι η εργατική τάξη δεν μπορεί να εκπληρώσει την ιστορική της αποστολή, αν δεν έχει το δικό της γερό, καλά οργανωμένο και θεωρητικά εξοπλισμένο κόμμα, το Κομμουνιστικό Κόμμα.

Το ΚΚΕ καθοδηγείται από την επαναστατική κοσμοθεωρία του μαρξισμού - λενινισμού. Παρακολουθώντας συστηματικά τα νέα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα, επιχειρεί τη διαλεκτική - υλιστική ερμηνεία των εξελίξεων, τη γενίκευση της πείρας του εργατικού και λαϊκού κινήματος με θεμέλιο την κομμουνιστική ιδεολογία και κριτήριο την ανάγκη απελευθέρωσης της εργατικής τάξης από την εκμετάλλευση. Αντιπάλεψε τις αντιδραστικές θεωρίες, όπως της «ψωροκώσταινας», της «κατωτερότητας της γυναίκας», τις ρατσιστικές θεωρίες, τον εθνικισμό - κοσμοπολιτισμό του κεφαλαίου, το σκοταδισμό και τη μισαλλοδοξία. Αγωνίζεται για μια βαθιά ανθρωπιστική, επιστημονικά θεμελιωμένη λαϊκή Παιδεία. Με την ιδεολογία και τους αγώνες του ενέπνευσε τους ριζοσπάστες διανοούμενους και καλλιτέχνες, αναδείχθηκε συνεπής και σταθερός υπερασπιστής του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού.

Από την ίδρυσή του, το ΚΚΕ είναι πιστό στην αρχή του προλεταριακού διεθνισμού. Υπερασπίστηκε τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην ΕΣΣΔ, στις άλλες χώρες της Ευρώπης, της Ασίας, στην Κούβα. Συμμετείχε στην Κομμουνιστική Διεθνή, εκδήλωσε την αλληλεγγύη του στους αγώνες της παγκόσμιας εργατικής τάξης, στους λαούς που αγωνίζονταν για την εθνική τους απελευθέρωση, για το σοσιαλισμό. Σε κρίσιμες και δύσκολες φάσεις του αγώνα του, δέχτηκε τη διεθνιστική αλληλεγγύη και συμπαράσταση του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος. Παλεύει για την ανασυγκρότηση του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, ύστερα από την υποχώρηση και την κρίση που υπέστη και υποφέρει έως σήμερα, ιδιαίτερα μετά τη νίκη της αντεπανάστασης το 1989 - 1991.

Το ΚΚΕ, από την ίδρυσή του, στάθηκε στο πλευρό της νεολαίας της χώρας μας. Εδειξε φροντίδα για τα προβλήματα και το μέλλον της. Εξακολουθεί να προσβλέπει με εμπιστοσύνη στο πρόσωπο της νέας γενιάς, στις δυνατότητές της να συμβάλει στην οικοδόμηση του σοσιαλιστικού μέλλοντος.

Η όλη ιστορική διαδρομή του ΚΚΕ καταξιώνει την αναγκαιότητα ύπαρξής του στην ελληνική κοινωνία. Το ΚΚΕ δεν έχασε την ιστορική του συνέχεια. Αντιπάλεψε τον οπορτουνισμό και το λικβινταρισμό στις γραμμές του και κατόρθωσε να βγάλει συμπεράσματα από την 95χρονη δράση του. Κατόρθωσε, μέσα σε δύσκολες συνθήκες, να διατηρήσει τον επαναστατικό του χαρακτήρα, ενώ ποτέ δε δίστασε να αναγνωρίσει λάθη, παρεκκλίσεις, να κάνει ανοιχτή αυτοκριτική μπροστά στο λαό.

Το ΚΚΕ, στην 95χρονη πορεία του, επέδειξε σταθερή προσήλωση σε θεμελιώδεις αρχές για ένα επαναστατικό εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα: Στην αναγνώριση του ηγετικού ρόλου της εργατικής τάξης στην κοινωνική εξέλιξη και στη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία ως επαναστατική θεωρία για την επαναστατική πολιτική δράση. Δεν αποκήρυξε ποτέ την ταξική πάλη, τη σοσιαλιστική επανάσταση, τη δικτατορία του προλεταριάτου.

Το ΚΚΕ άντεξε στη δίνη της νίκης της αντεπανάστασης στη Σοβιετική Ενωση και στα κράτη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην Ευρώπη και στην Ασία. Αυτή η αντοχή δεν είναι τυχαία. Σφυρηλατήθηκε μέσω ιστορικών δεσμών αίματος με την εργατική τάξη και τη φτωχή αγροτιά από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του.

Από το 1918, το ΚΚΕ έδωσε πολιτικό περιεχόμενο στους εργατικούς αγώνες ενάντια στην καπιταλιστική εκμετάλλευση, με τίμημα πολλούς νεκρούς, βασανισθέντες και διωκόμενους. Στις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξής του, αντιμετώπισε την κρατική καταστολή απ' όλες τις μορφές της αστικής εξουσίας (κοινοβουλευτικές, δικτατορικές) με επιμονή στην οργάνωση της εργατικής τάξης, με θετικά αποτελέσματα για το λαϊκό κίνημα. Εδειξε αντοχή στις ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες παρανομίας σε διάφορες περιόδους. Πρωτοστάτησε στον ένοπλο αγώνα ενάντια στην τριπλή κατοχή με την Αντίσταση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Δύο φορές, το Δεκέμβρη του 1944 και στην τρίχρονη πάλη (1946 - 1949) του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), το εργατικό κίνημα με επικεφαλής το ΚΚΕ και το σύμμαχο αγροτικό κίνημα συγκρούστηκαν ένοπλα με την αστική εξουσία, την οποία στήριξαν με άμεση στρατιωτική ιμπεριαλιστική επέμβαση η Μ. Βρετανία αρχικά και οι ΗΠΑ στη συνέχεια.

Στην 95χρονη πορεία του, αντιπάλεψε την αντίληψη συνεργασίας εκμεταλλευτών και εκμεταλλευομένων, την υποταγή στους εκμεταλλευτές, υπερασπίστηκε τις εργατικές και λαϊκές κατακτήσεις.

Οι βαθιές ιστορικές ρίζες του ΚΚΕ στην εργατική τάξη και στο λαό και η σταθερή προσήλωση στις θεμελιώδεις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού εξηγούν γιατί σε προηγούμενες κρίσεις - και ιδιαίτερα του 1968 και του 1991 - κατόρθωσε να εξασφαλίσει τη συνέχειά του, παρά την αποχώρηση μεγάλου μέρους των δυνάμεών του.

Το ΚΚΕ ανασυγκροτήθηκε οργανωτικά, ιδεολογικά, προγραμματικά σε όλη τη νέα περίοδο της Ιστορίας του, στηριγμένο στα πέντε Συνέδρια που μεσολάβησαν από την κρίση του 1991. Προϊόν αυτής της πορείας είναι το παρόν Πρόγραμμα που ψήφισε το 19ο Συνέδριο, το οποίο αναπτύσσει τη συνολική στρατηγική του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό και τα βασικά καθήκοντα της ταξικής πάλης.

Ο σύγχρονος κόσμος και η θέση της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα

Οι αντεπαναστατικές ανατροπές των τελευταίων 30 χρόνων δεν αλλάζουν το χαρακτήρα της εποχής μας. Η σημερινή περίοδος, μεγάλης υποχώρησης του διεθνούς εργατικού κινήματος, είναι ιστορικά προσωρινή. Ζούμε στην εποχή της αναγκαιότητας για το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, αφού είναι ώριμες οι υλικές προϋποθέσεις για τη σοσιαλιστική οργάνωση της παραγωγής και της κοινωνίας. Απορρέει από την ωρίμανση του κοινωνικού χαρακτήρα της εργασίας και την όξυνση της αντίθεσής του με την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Αυτή η αντίφαση έχει φέρει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής σε πλήρη αντίθεση με τις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Η ωρίμανση των υλικών προϋποθέσεων δεν καθορίζεται από το συσχετισμό δυνάμεων.

Το ιστορικό πισωγύρισμα στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης συνοδεύεται από μαζική είσοδο φτηνής εργατικής δύναμης στη διεθνή καπιταλιστική αγορά (από Ασία, Αφρική, Λατινική Αμερική, Αν. Ευρώπη κ.λπ.), απαξίωση της εργατικής δύναμης στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες (χώρες ΟΟΣΑ), καθώς και από την εκδήλωση σε αυτές και γενικευμένης απόλυτης εξαθλίωσης της εργατικής τάξης, την ένταση της επίθεσης του κεφαλαίου σε διεθνή κλίμακα.

Με τη βαθιά κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου του 2008 - 2009, που σε αρκετές καπιταλιστικές οικονομίες ουσιαστικά δεν ξεπεράστηκε, έγινε πιο φανερή η τάση σημαντικών αλλαγών στο συσχετισμό μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών, υπό την επίδραση του νόμου της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης. Αυτή η τάση αφορά και τις ανώτερες βαθμίδες της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας.

Οι ΗΠΑ παραμένουν η πρώτη οικονομική δύναμη, αλλά με σημαντική μείωση του μεριδίου τους στο Παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν. Μέχρι το 2008, η Ευρωζώνη συνολικά διατηρούσε τη δεύτερη θέση στη διεθνή καπιταλιστική αγορά, θέση που έχασε μετά την κρίση. Ηδη η Κίνα έχει αναδειχθεί σε δεύτερη οικονομική δύναμη, έχει ισχυροποιηθεί η συμμαχία BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) στις διεθνείς καπιταλιστικές ενώσεις, όπως το ΔΝΤ, το G-20. Η αλλαγή στο συσχετισμό μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών επιφέρει αλλαγές και στις μεταξύ τους συμμαχίες, αφού οξύνονται οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις για τον έλεγχο και το ξαναμοίρασμα εδαφών και αγορών, ζωνών οικονομικής επιρροής, κυρίως ενεργειακών και πλουτοπαραγωγικών πηγών, δρόμων μεταφοράς εμπορευμάτων.

Οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, που οδήγησαν στο παρελθόν σε δεκάδες τοπικούς, περιφερειακούς και σε δύο παγκόσμιους πολέμους, συνεχίζουν να οδηγούν σε σκληρές συγκρούσεις, οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές, ανεξάρτητα από τη σύνθεση ή ανασύνθεση, τις αλλαγές στη δομή και στο πλαίσιο στόχων διεθνικών ιμπεριαλιστικών ενώσεων, τη λεγόμενη νέα «αρχιτεκτονική» τους. Αλλωστε, «ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα», ιδιαίτερα σε συνθήκες βαθιάς κρίσης υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου και σημαντικών αλλαγών στο συσχετισμό των δυνάμεων του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος, όπου το ξαναμοίρασμα των αγορών σπανίως γίνεται αναίμακτα.

Η περιοδική εκδήλωση των κρίσεων υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου θέτει σε δοκιμασία τη συνοχή της Ευρωζώνης, ως νομισματικής ένωσης οικονομιών κρατών - μελών με βαθιές ανισομετρίες στην ανάπτυξη και διάρθρωση της βιομηχανικής παραγωγής, στην παραγωγικότητα και τη θέση τους στην ευρωενωσιακή και στη διεθνή αγορά.

Η τάση ενδυνάμωσης της αλληλεξάρτησης των οικονομιών των κρατών στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα δεν οδηγεί σε υποχώρηση του ρόλου του αστικού κράτους, όπως ισχυρίζονται οι διάφορες θεωρητικές παραλλαγές της «παγκοσμιοποίησης».

Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον της ΕΕ και της Ευρωζώνης δεν καθορίζεται μόνο από τα ιμπεριαλιστικά σχέδια, γιατί οι αντιθέσεις έχουν τη δική τους δυναμική. Οποιαδήποτε επιλογή της αστικής διαχείρισης θα έρχεται σε σύγκρουση με τα εργατικά και λαϊκά συμφέροντα σε όλα τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης.

Η κρίση ανέδειξε ακόμα πιο έντονα τα ιστορικά όρια του καπιταλιστικού συστήματος. Οξύνονται οι αντιφάσεις και οι δυσκολίες της αστικής πολιτικής διαχείρισης της κρίσης και γενικότερα της δυσκολίας για πέρασμα σε νέο κύκλο διευρυμένης αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου.

Ο καπιταλισμός στην Ελλάδα βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο ανάπτυξής του, σε ενδιάμεση θέση στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, με ισχυρές ανισότιμες εξαρτήσεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ.

Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ στις αρχές της δεκαετίας του 1980 επιτάχυνε την προσαρμογή της στη δυτικοευρωπαϊκή αγορά, διαδικασία που συνεχίστηκε με την ένταξή της στην ΕΕ το 1991 και στην Ευρωζώνη το 2001. Με τη συμμετοχή στις αναδιαρθρώσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και άλλων ιμπεριαλιστικών διακρατικών συμμαχιών, το ελληνικό καπιταλιστικό κράτος εντάχθηκε πιο οργανικά στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Αρχικά, η αστική τάξη της Ελλάδας επωφελήθηκε από την αντεπαναστατική ανατροπή στις γειτονικές βαλκανικές χώρες και από την ένταξη στην ΕΕ, πέτυχε σημαντική συσσώρευση και εξαγωγή κεφαλαίων σε άμεσες επενδύσεις που συνέβαλαν στην ισχυροποίηση ελληνικών επιχειρήσεων και μονοπωλιακών ομίλων.

Οι εξαγωγές κεφαλαίων επεκτάθηκαν και σε Τουρκία, Αίγυπτο, Ουκρανία, Κίνα, αλλά και Βρετανία, ΗΠΑ και σε άλλες χώρες. Συμμετείχε ενεργά σε όλες τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολέμους, όπως ενάντια στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Λιβυή κ.α.

Τη δεκαετία που προηγήθηκε από την εκδήλωση της εξελισσόμενης κρίσης, η ελληνική οικονομία διατήρησε σημαντικά υψηλότερο ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ από τον αντίστοιχο της ΕΕ και της Ευρωζώνης, χωρίς να αλλάξει ουσιαστικά η θέση της σε αυτήν. Ομως αναβάθμισε τη θέση της στα Βαλκάνια.

Μετά την εκδήλωση της κρίσης, επιδεινώθηκε η θέση της ελληνικής καπιταλιστικής οικονομίας στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, της ΕΕ και γενικότερα της διεθνούς ιμπεριαλιστικής πυραμίδας, γεγονός που δεν αναιρεί ότι η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ - ΕΕ εξυπηρέτησε τα πιο δυναμικά τμήματα του εγχώριου μονοπωλιακού κεφαλαίου και συνέβαλε στη θωράκιση της πολιτικής του εξουσίας.

Η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, οι οικονομικοπολιτικές και πολιτικοστρατιωτικές εξαρτήσεις από την ΕΕ και τις ΗΠΑ περιορίζουν τα περιθώρια αυτοτελών ελιγμών της αστικής τάξης της Ελλάδας, καθώς όλες οι συμμαχικές σχέσεις του κεφαλαίου διέπονται από τον ανταγωνισμό, την ανισομετρία και συνεπώς την πλεονεκτική θέση του ισχυρότερου, διαμορφώνονται ως σχέσεις ανισότιμης αλληλεξάρτησης.

Οι ενδοαστικές αντιθέσεις μέχρι τώρα δεν αναιρούν τη στρατηγική επιλογή ένταξης στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, αν και εξελίσσεται αντιφατικά η συμπόρευση μέσα στην Ευρωζώνη, ενώ ταυτόχρονα ενισχύεται και η τάση ενδυνάμωσης των σχέσεων με άλλα κέντρα (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα).

Μεγαλώνουν οι κίνδυνοι στην ευρύτερη περιοχή, από τα Βαλκάνια έως τη Μέση Ανατολή, για γενικευμένο ιμπεριαλιστικό πόλεμο και εμπλοκή της Ελλάδας.

Η πάλη, για την υπεράσπιση των συνόρων, των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, είναι αναπόσπαστη από την πάλη για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου. Δεν έχει καμία σχέση με την υπεράσπιση των σχεδίων του ενός ή άλλου ιμπεριαλιστικού πόλου, της κερδοφορίας του ενός ή του άλλου μονοπωλιακού ομίλου.

Η υλική βάση της αναγκαιότητας του σοσιαλισμού στην Ελλάδα

Ο ελληνικός λαός θα απαλλαγεί από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και των ιμπεριαλιστικών ενώσεων, όταν η εργατική τάξη με τους συμμάχους της πραγματοποιήσει τη σοσιαλιστική επανάσταση και προχωρήσει στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Ο στρατηγικός στόχος του ΚΚΕ είναι η κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας, της δικτατορίας του προλεταριάτου, για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση ως ανώριμη βαθμίδα της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική.

Κινητήριες δυνάμεις της σοσιαλιστικής επανάστασης θα είναι η εργατική τάξη ως η ηγετική δύναμη, οι μισοπρολετάριοι, τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα των αυτοαπασχολούμενων στην πόλη, η φτωχή αγροτιά, που πλήττονται από τα μονοπώλια, γι' αυτό έχουν αντικειμενικό συμφέρον από την κατάργησή τους, την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, από την ανατροπή της εξουσίας της, έχουν συμφέρον από τις νέες σχέσεις παραγωγής.

Στην τελευταία εικοσαετία αναπτύχθηκαν περισσότερο οι ήδη ώριμες υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό στην Ελλάδα. Επεκτάθηκαν και ισχυροποιήθηκαν οι καπιταλιστικές σχέσεις στην αγροτική παραγωγή, στην Παιδεία, στην Υγεία, στον Πολιτισμό, στον Αθλητισμό, στα ΜΜΕ. Εγινε μεγαλύτερη συγκέντρωση μισθωτής εργασίας και κεφαλαίου στη μεταποίηση, στο εμπόριο, στις Κατασκευές, στον Τουρισμό. Με την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στις Τηλεπικοινωνίες και σε μονοπωλημένα τμήματα της Ενέργειας και των Μεταφορών αναπτύχθηκαν επιχειρήσεις ιδιωτικού κεφαλαίου.

Η μισθωτή εργασία αυξήθηκε σημαντικά ως ποσοστό στο σύνολο της απασχόλησης, ενώ παρέμεινε σταθερός ο αριθμός των αυτοαπασχολούμενων, καθώς η μείωση σε ένα τμήμα τους συνοδεύτηκε με αύξησή τους στον τομέα των υπηρεσιών.

Η πολύ μεγάλη συρρίκνωση της βιομηχανικής παραγωγής και των κατασκευών, λόγω της παρατεταμένης κρίσης, εκτόξευσε την ανεργία και την απόλυτη εξαθλίωση - ακραία φτώχεια, δημιούργησε πρόβλημα αστέγων. Εκρηκτικές είναι οι διαστάσεις της ανεργίας των νέων και των μακροχρόνια ανέργων.

Βεβαίως, η κρίση δεν εκδηλώνεται ισόμετρα σε όλους τους κλάδους της βιομηχανίας. Υπάρχουν κλάδοι και επιχειρήσεις που εμφανίζουν συγκράτηση ή αύξηση κερδών, μικρή μείωση, συγκράτηση ή και αύξηση της παραγωγής που είχαν πριν την εκδήλωση της κρίσης.

Απότομα διευρύνθηκε το χάσμα ανάμεσα στις σύγχρονες εργατικές και λαϊκές ανάγκες και στην ικανοποίησή τους. Ο παρασιτισμός, η σήψη του μονοπωλιακού καπιταλισμού εκδηλώθηκαν σε όλους τους κλάδους της παραγωγής, στο Εμπόριο, στην κυκλοφορία του χρηματικού κεφαλαίου, σε όλες τις δομές οργάνωσης της καπιταλιστικής κοινωνίας, σε όλους τους θεσμούς του συστήματος, πήραν τη μορφή της χρηματιστικής υπερκερδοσκοπίας, της απάτης, της κατάχρησης, της διαφθοράς, των καταστροφών, όπως με τη ρύπανση και μόλυνση στη διατροφική παραγωγική αλυσίδα, στα νερά, στην ατμόσφαιρα, στα δάση, στον αιγιαλό. Επεκτάθηκε η πιο παρασιτική κερδοσκοπία, όπως το εμπόριο ναρκωτικών, η οργανωμένη πορνεία γυναικών και παιδιών κ.ά. Εγινε έκδηλη η διαπλοκή των κέντρων του παράνομου χρηματισμού με βουλευτές και υπουργούς, με όργανα της εξουσίας, η διαπλοκή των κέντρων του οργανωμένου εγκλήματος με τις αρχές δίωξης.

Παράλληλα, οι αλλαγές στη δομή, στο περιεχόμενο και στην έκταση τομέων του αστικού κράτους, που υπηρετούν στρατηγικές ανάγκες αναπαραγωγής του κεφαλαίου, δημιουργούν δυσκολίες στην πολιτική κοινωνικών συμμαχιών της άρχουσας τάξης, όξυνση της βασικής αντίθεσης κεφαλαίου - μισθωτής εργασίας.

Η επιτάχυνση των αναδιαρθρώσεων συρρικνώνει το στρώμα της εργατικής αριστοκρατίας και της κρατικής υπαλληλίας και δυσχεραίνει την προσπάθεια της αστικής πολιτικής για χειραγώγηση του εργατικού κινήματος, για ενσωμάτωση μεγάλων τμημάτων της μισθωτής εργασίας, όπως προηγούμενα.

Απ' όλες τις πτυχές της οικονομικής και κοινωνικής ζωής προβάλλει οξυμένα η αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας και την ατομική καπιταλιστική ιδιοποίηση του μεγαλύτερου μέρους των αποτελεσμάτων της, λόγω της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Προβάλλει επιτακτικά η ανάγκη της κοινωνικής ιδιοκτησίας, του κεντρικού σχεδιασμού με εργατική εξουσία. Από την άποψη των υλικών συνθηκών, ο σοσιαλισμός είναι αναγκαίος και επίκαιρος όσο ποτέ άλλοτε.

Από την ιστορική εποχή του καπιταλισμού, από το επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού στην Ελλάδα, την όξυνση της βασικής αντίθεσης και του συνόλου των αντιθέσεών του, προκύπτει ότι στην Ελλάδα υπάρχουν οι υλικές προϋποθέσεις για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, η οποία μπορεί να διασφαλίσει την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών που συνεχώς διευρύνονται.

Η Ελλάδα έχει σήμερα μεγάλες αναξιοποίητες παραγωγικές δυνατότητες που μπορούν να απελευθερωθούν μόνο με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής από την εργατική εξουσία, με κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της παραγωγής. Διαθέτει έμπειρο, πολυάριθμο εργατικό δυναμικό, ακόμα και υψηλής τεχνολογικής και επιστημονικής ειδίκευσης. Διαθέτει σημαντικές εγχώριες ενεργειακές πηγές, αξιόλογο ορυκτό πλούτο, βιομηχανική, βιοτεχνική και αγροτική παραγωγή, μπορεί να καλύψει μεγάλο μέρος των λαϊκών αναγκών, όπως των διατροφικών και ενεργειακών, των μεταφορών, των κατασκευών δημόσιων έργων υποδομής και λαϊκής στέγης. Η αγροτική παραγωγή μπορεί να στηρίξει διάφορους κλάδους της βιομηχανίας.

Τα καθήκοντα του ΚΚΕ για τη σοσιαλιστική επανάσταση

Το ΚΚΕ δρα στην κατεύθυνση της προετοιμασίας του υποκειμενικού παράγοντα για την προοπτική της σοσιαλιστικής επανάστασης, αν και η χρονική περίοδος εκδήλωσής της προσδιορίζεται από αντικειμενικές προϋποθέσεις, την επαναστατική κατάσταση.

Η δράση του ΚΚΕ, σε μη επαναστατική κατάσταση, συμβάλλει αποφασιστικά στην προετοιμασία του υποκειμενικού παράγοντα (Κόμμα, εργατική τάξη, συμμαχίες) για επαναστατικές συνθήκες, για την πραγματοποίηση των στρατηγικών καθηκόντων του:

• Τη συσπείρωση της μεγάλης πλειοψηφίας της εργατικής τάξης με το ΚΚΕ, αποφασισμένης για την επανάσταση.
• Τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τα καταπιεζόμενα στον καπιταλισμό λαϊκά στρώματα, άλλα να τραβηχτούν περισσότερο ή λιγότερο ενεργά στην επαναστατική πάλη κι άλλα να ουδετεροποιηθούν.
• Τη στήριξη του επαναστατημένου λαού από όσο το δυνατόν ευρύτερες δυνάμεις που αποσπώνται από το στρατό.
• Την εξασφάλιση της συντριπτικής υπεροχής των συσπειρωμένων με το ΚΚΕ επαναστατημένων δυνάμεων έναντι των αντιδραστικών αστικών και ταλαντευόμενων μικροαστικών στην αποφασιστική στιγμή και στα αποφασιστικά σημεία, σημαντικό πολιτικό και ταυτόχρονα οργανωτικό ζήτημα.

Τα παραπάνω καθήκοντα υλοποιούνται μόνο σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, η υλοποίησή τους εξελίσσεται ταυτόχρονα, αλληλεπιδρούν, με κύριο και καθοριστικό το καθήκον συσπείρωσης της εργατικής πλειοψηφίας με το Κόμμα.

Ειδικότερα για την επαναστατική κατάσταση

Η επαναστατική κατάσταση είναι παράγοντας που διαμορφώνεται αντικειμενικά.

Συμπυκνώνει την αποδυνάμωση της αστικής εξουσίας («οι πάνω να μην μπορούν») και τη ραγδαία άνοδο των αγωνιστικών διαθέσεων και της πάλης των λαϊκών μαζών («οι κάτω») που δε θέλουν να ζήσουν με το συνηθισμένο τρόπο υποταγής τους στην εκμεταλλευτική εξουσία, ωθούμενες και από τη μεγάλη, μη διαχειρίσιμη από την αστική εξουσία, απότομη επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου.

Σε αυτές τις συνθήκες, γίνεται καθοριστικός ο ρόλος της οργανωτικής και πολιτικής ετοιμότητας της πρωτοπορίας του εργατικού κινήματος, του Κομμουνιστικού Κόμματος, για τη συσπείρωση και τον επαναστατικό προσανατολισμό της πλειοψηφίας της εργατικής τάξης, ιδιαίτερα του βιομηχανικού προλεταριάτου, την προσέλκυση πρωτοπόρων τμημάτων των λαϊκών στρωμάτων.

Δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν οι παράγοντες που θα οδηγήσουν στην επαναστατική κατάσταση. Το βάθεμα της οικονομικής κρίσης, η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, που φτάνουν έως τις πολεμικές αναμετρήσεις, είναι δυνατό να δημιουργήσουν τέτοιες συνθήκες στην Ελλάδα.

Σε περίπτωση ιμπεριαλιστικής πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας, είτε σε αμυντικό είτε σε επιθετικό πόλεμο, το Κόμμα πρέπει να ηγηθεί της αυτοτελούς οργάνωσης της εργατικής - λαϊκής πάλης με όλες τις μορφές, ώστε να οδηγήσει σε ολοκληρωτική ήττα της αστικής τάξης, εγχώριας και ξένης ως εισβολέα, έμπρακτα να συνδεθεί με την κατάκτηση της εξουσίας. Με την πρωτοβουλία και καθοδήγηση του Κόμματος να συγκροτηθεί εργατικό - λαϊκό μέτωπο με όλες τις μορφές δράσης, με σύνθημα: Ο λαός θα δώσει την ελευθερία και τη διέξοδο από το καπιταλιστικό σύστημα που, όσο κυριαρχεί, φέρνει τον πόλεμο και την «ειρήνη» με το πιστόλι στον κρόταφο.

Κατά τη διάρκεια της επαναστατικής διαδικασίας, η εργατική τάξη με τους συμμάχους της διαμορφώνει ως φύτρα τα όργανα της εργατικής εξουσίας.

H δυνατότητα ωρίμανσης της επαναστατικής κατάστασης, διεξαγωγής και νίκης της σοσιαλιστικής επανάστασης, αρχικά σε μια χώρα ή σε μια ομάδα χωρών, προκύπτει από τη λειτουργία του νόμου της ανισόμετρης οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης του καπιταλισμού. Οι προϋποθέσεις, για να τεθεί η σοσιαλιστική επανάσταση στην ημερήσια διάταξη, δεν ωριμάζουν ταυτόχρονα σε παγκόσμιο επίπεδο. H ιμπεριαλιστική αλυσίδα θα σπάσει στον πιο αδύνατο κρίκο της.

Η οικονομική κρίση και οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι είναι κοινές απειλές για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα κάθε καπιταλιστικής κοινωνίας. Αυτή είναι η αντικειμενική δυνατότητα, το επαναστατικό κίνημα σε μια χώρα να στηριχτεί και στη δράση του επαναστατικού κινήματος σε άλλη χώρα, ιδιαίτερα στις γειτονικές, στην ευρύτερη περιφέρεια. Ταυτόχρονα, η πορεία της ταξικής πάλης στην κάθε ξεχωριστή χώρα ασκεί επίδραση στο διεθνή περίγυρο, έχει ευρύτερο αντίκτυπο σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Από αυτό προκύπτει και η ανάγκη σχεδιασμένης και συντονισμένης κοινής δράσης απέναντι σε κάθε ιμπεριαλιστική συμμαχία που θα έχει ως στόχο την κατάπνιξη της επανάστασης σε μια χώρα, προκύπτει η δυνατότητα να διαμορφωθούν συνθήκες σοσιαλιστικής νίκης σε ομάδα χωρών.

Ειδικότερα για το επαναστατικό εργατικό - λαϊκό μέτωπο

Η συσπείρωση της πλειοψηφίας της εργατικής τάξης με το ΚΚΕ και η προσέλκυση πρωτοπόρων τμημάτων των λαϊκών στρωμάτων θα περάσει από διάφορες φάσεις. Το εργατικό κίνημα, τα κινήματα των αυτοαπασχολούμενων στις πόλεις και των αγροτών και η μορφή έκφρασης της συμμαχίας τους (Λαϊκή Συμμαχία) με αντιμονοπωλιακούς - αντικαπιταλιστικούς στόχους, με την πρωτοπόρα δράση των δυνάμεων του ΚΚΕ σε μη επαναστατικές συνθήκες, αποτελούν το πρόπλασμα για τη διαμόρφωση του επαναστατικού εργατικού - λαϊκού μετώπου σε επαναστατικές συνθήκες. Οι εργατικές και λαϊκές μάζες, μέσα από την πείρα της συμμετοχής τους στην οργάνωση της πάλης σε κατεύθυνση σύγκρουσης με τη στρατηγική του κεφαλαίου, θα πείθονται για την ανάγκη να πάρει η οργάνωση και η αντιπαράθεσή τους χαρακτήρα εφ' όλης της ύλης και με όλες τις μορφές σύγκρουσης με την οικονομική, πολιτική κυριαρχία του κεφαλαίου.

Σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, το επαναστατικό εργατικό - λαϊκό μέτωπο με όλες τις μορφές δράσης του μπορεί να γίνει το κέντρο της λαϊκής εξέγερσης ενάντια στην καπιταλιστική εξουσία, υπερισχύοντας σε βασικές περιοχές, ιδιαίτερα στα βιομηχανικά - εμπορικά - συγκοινωνιακά κέντρα, κέντρα επικοινωνιών - ενέργειας, ώστε να επιτευχθεί η πλήρης αδρανοποίηση των μηχανισμών της αστικής εξουσίας και η εξουδετέρωσή τους, η ανατροπή της δικτατορίας της αστικής τάξης, η ανάδειξη και επικράτηση των λαογέννητων επαναστατικών θεσμών, που παίρνουν στα χέρια τους τη νέα οργάνωση της κοινωνίας, η εγκαθίδρυση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας.

Στην επαναστατική διαδικασία διαρκής θα είναι η επίδραση των οπορτουνιστικών και ρεφορμιστικών θέσεων, η ανάγκη διαπάλης με αυτές, η περιθωριοποίησή τους μέσα στο εργατικό - λαϊκό μέτωπο.

Στις συνθήκες της επαναστατικής κατάστασης, το εργατικό - λαϊκό μέτωπο εκφράζεται και με επιτροπές περιφρούρησης των απεργιακών και άλλων μορφών εξέγερσης. Αποκτά την ικανότητα και τα μέσα, για να περιφρουρεί την επανάσταση σε όλες τις φάσεις της, να επιβάλλει τον εργατικό έλεγχο στα εργοστάσια, στις τράπεζες, στην αγροτική παραγωγή μαζί με τους φτωχούς αγρότες, για τη σίτιση του λαού, για την αντιμετώπιση των ποικιλόμορφων μηχανισμών της αντίδρασης.

Το επαναστατικό εργατικό - λαϊκό μέτωπο αποκτά την ικανότητα να αντιτάσσει τη δική του βία ενάντια στη βία του κεφαλαίου, την ικανότητα να επιδρά παραλυτικά στα επιτελεία του ταξικού αντιπάλου, να αδρανοποιεί τα αντεπαναστατικά σχέδιά του, να τα αποκόβει από την ενεργό στήριξη του ανθρώπινου δυναμικού, εκείνου που έχει εργατική - λαϊκή καταγωγή. Εχει την ικανότητα να εκφράζει και να εντάσσει σε αυτήν την κατεύθυνση της πάλης τα φτωχά τμήματα των αγροτών, τα λαϊκά τμήματα των αυτοαπασχολούμενων στις πόλεις, των μισοπρολετάριων, των ανέργων, των μεταναστών.

Οι σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 21ου αιώνα, συγκρινόμενες με τις αστικές επαναστάσεις του 18ου και του 19ου αιώνα, ακόμα και με τις σοσιαλιστικές επαναστάσεις του 20ού αιώνα, θα αντιμετωπίσουν πολύ πιο οργανωμένη κατασταλτική μηχανή, τεχνολογικά πιο αναπτυγμένα μέσα πληροφόρησης, μαζικής καταστροφής. Θα αντιμετωπίσουν τους μηχανισμούς της κρατικής καπιταλιστικής βίας που είναι ενταγμένοι σε διακρατικές δομές, όπως το ΝΑΤΟ, ο Ευρωστρατός, η Ευρωαστυνομία και Ευρωχωροφυλακή κ.λπ.

Παρά την τεχνολογική εξέλιξη, δεν παύει ο άνθρωπος να αποτελεί τον αποφασιστικό παράγοντα στη χρήση και στην αντιμετώπιση αυτών των μηχανισμών. Από αυτό προκύπτει και η δυνατότητα της εργατικής - λαϊκής δράσης για την εξουδετέρωση αυτών των μέσων και τη χρησιμοποίηση των νέων τεχνολογιών προς όφελος του επαναστατικού κινήματος.

Η κατάκτηση της εργατικής εξουσίας σε μία χώρα συμβάλλει στην ανάπτυξη του διεθνούς επαναστατικού εργατικού κινήματος, στη συμφιλίωση της εργατικής τάξης, των λαϊκών δυνάμεων, ανεξάρτητα από εθνική καταγωγή, γλώσσα, πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά, στο συντονισμό της ταξικής πάλης σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, στη συγκρότηση επαναστατικών συμμαχιών, ακόμα και για την υπεράσπιση της κάθε σοσιαλιστικής επανάστασης από τη διεθνή καπιταλιστική αντεπαναστατική δράση.

Ο καθοδηγητικός ρόλος του Κόμματος στην Επανάσταση

Το ΚΚΕ αναδεικνύεται έμπρακτα ως καθοδηγήτρια δύναμη μέσα στην επαναστατική διαδικασία, εφόσον διασφαλίσει την επαναστατική γραμμή και ικανότητά του και έχει Οργανώσεις στις μεγάλες παραγωγικές μονάδες, σε τομείς και υπηρεσίες που παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην ανατροπή της αστικής εξουσίας.

Η οργανωτική, ιδεολογική και πολιτική αυτοτέλεια του ΚΚΕ ισχύει σε όλες τις συνθήκες και σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από τις μορφές μαζικής οργάνωσης της επαναστατημένης εργατικής τάξης, της συμμαχίας της με εξεγερμένους φτωχούς αγρότες και άλλους αυτοαπασχολούμενους.

Η ύπαρξη γερών Κομματικών και ΚΝίτικων Οργανώσεων εξασφαλίζει τη διαμόρφωση κομματικών μελών και ΚΝιτών ικανών να διοχετεύουν τις ιδεολογικές και πολιτικές θέσεις του Κόμματος, κυρίως στους μεγάλους εργασιακούς χώρους και στους χώρους μαθητείας, αλλά και στις μαζικές οργανώσεις, να εμπνέουν εμπιστοσύνη, να αποτελούν παράδειγμα πρωτοπόρας, ανιδιοτελούς και με αυτοθυσία δράσης, να αξιοποιούν την πρωτοβουλία δυνάμεων σε δράση, αντιπαλεύοντας το ρεφορμισμό - οπορτουνισμό και την εθνικοσοσιαλιστική (ναζιστική) - φασιστική δράση.

Το Κόμμα παλεύει για την ενότητα της εργατικής τάξης στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από φυλή, εθνική καταγωγή και γλώσσα, πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά.

Η ετοιμότητα, ο υλικός και ιδεολογικός εξοπλισμός, η συνεχής διαπάλη με τον οπορτουνισμό είναι προϋποθέσεις για την αποτελεσματική καθοδήγηση της σύγκρουσης με τους μηχανισμούς της αστικής εξουσίας σε όλα τα επίπεδα.

Ο καθοδηγητικός ρόλος του Κόμματος στη συγκέντρωση δυνάμεων για την επανάσταση δε θα είναι ούτε μονόπρακτο έργο, ούτε μια ομαλά εξελισσόμενη διαδικασία. Θα διατρέχεται από ανοδικές και καθοδικές φάσεις, θα εκφράζεται στη συνειδητοποίηση της πλειοψηφίας της εργατικής τάξης, στην αποκόλληση των μισοπρολετάριων, των φτωχών αγροτών και άλλων αυτοαπασχολούμενων από την αστική τάξη, τις μικροαστικές, οπορτουνιστικές επιρροές. Δεν είναι δυνατό να προβλεφθούν όλες οι φάσεις αυτής της διαδικασίας, όλοι οι παράγοντες επιτάχυνσης των εξελίξεων ή και επιβράδυνσής τους, η ακριβής κατάσταση κάθε τάξης και κοινωνικής ομάδας, ο συσχετισμός μέσα στις μαχόμενες δυνάμεις της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Η κατεύθυνση αυτής της διαδικασίας, η δυνατότητα του ΚΚΕ να καθοδηγεί δυνάμεις της επανάστασης και να επιταχύνει τις εξελίξεις θα κριθεί και από την ικανότητά του για έγκαιρες και αντικειμενικές εκτιμήσεις των εξελίξεων και ανάλογη παρέμβαση.

Ο καθοδηγητικός ρόλος του Κόμματος, στην πράξη και όχι διακηρυκτικά, υφίσταται και μετά από την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου ως πρώτη πράξη περάσματος της επαναστατικής διαδικασίας σε νέα περίοδο της ταξικής πάλης, τόσο για την κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων και τη διαμόρφωση των νέων σοσιαλιστικών όσο και για την αντιμετώπιση της εσωτερικής και εξωτερικής αναδιοργάνωσης της καπιταλιστικής βίας.

Το Κόμμα επιδιώκει, ώστε η επαναστατική εργατική εξουσία να στηριχτεί από τα επαναστατικά και λαϊκά κινήματα γειτονικών και άλλων χωρών έναντι των καπιταλιστικών κρατών που επιδιώκουν την ανατροπή της. Επιδιώκει διαμόρφωση κοινού επαναστατικού κέντρου τουλάχιστον μεταξύ γειτονικών χωρών, εφόσον υπάρξουν ανάλογες συνθήκες.

Το Κόμμα, σταθερά προσηλωμένο στον προλεταριακό διεθνισμό, εκφράζει έμπρακτα τη στήριξή του στο επαναστατικό κίνημα άλλων χωρών.

Εκπληρώνει το επαναστατικό του καθήκον χωρίς να το ακυρώνει στο όνομα των δυσκολιών του διεθνούς συσχετισμού στην ταξική πάλη, χωρίς να βλέπει το διεθνή συσχετισμό σε κατάσταση ηρεμίας, ακινησίας.

Ο σοσιαλισμός ως πρώτη, κατώτερη βαθμίδα του κομμουνισμού

Ο σοσιαλισμός ως πρώτη βαθμίδα του κομμουνιστικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού δεν είναι αυτόνομος σχηματισμός, είναι ανώριμος κομμουνισμός. Ισχύει ο βασικός νόμος του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής: Σχεδιασμένη παραγωγή για τη διευρυμένη ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών.

Μέσω του Κεντρικού Σχεδιασμού τίθενται στην υπηρεσία του ανθρώπου και των αναγκών του οι αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας, ό,τι έχει δημιουργήσει η ανθρώπινη δραστηριότητα σε Επιστήμη, Τεχνολογία, Πολιτισμό, που διασφαλίζουν ένα ανώτερο επίπεδο ζωής, πνευματικής ανάπτυξης και καλλιέργειας. Εξαλείφεται η ανεργία, η εργασιακή ανασφάλεια, αυξάνεται ο ελεύθερος χρόνος, ώστε, εκτός των άλλων, ο εργαζόμενος λαός να έχει δυνατότητα να μετέχει ενεργά και να ασκεί τον εργατικό έλεγχο, να διασφαλίζεται ο χαρακτήρας της εργατικής εξουσίας.

Η σοσιαλιστική οικοδόμηση είναι μια ενιαία διαδικασία, η οποία ξεκινά με την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη. Αρχικά διαμορφώνεται ο νέος τρόπος παραγωγής, ο οποίος επικρατεί βασικά με την ολοκληρωτική κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων, της σχέσης κεφαλαίου - μισθωτής εργασίας.

• Κοινωνικοποιούνται τα μέσα παραγωγής στη βιομηχανία, στην ενέργεια - ύδρευση, στις τηλεπικοινωνίες, στις κατασκευές, επισκευές, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στο χονδρικό - λιανικό και εισαγωγικό - εξαγωγικό εμπόριο, στις συγκεντρωμένες τουριστικές - επισιτιστικές υποδομές.
• Κοινωνικοποιείται η γη, οι καπιταλιστικές αγροτικές εκμεταλλεύσεις.
• Καταργείται η ατομική ιδιοκτησία και η οικονομική δραστηριότητα στην εκπαίδευση, στην Υγεία - Πρόνοια, στον Πολιτισμό και στον Αθλητισμό, στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Οργανώνονται αποκλειστικά ως κοινωνικές υπηρεσίες.
• Η βιομηχανική και το μεγαλύτερο μέρος της αγροτικής παραγωγής πραγματοποιούνται με σχέσεις κοινωνικής ιδιοκτησίας, Κεντρικού Σχεδιασμού, εργατικού ελέγχου σε όλη την κλίμακα διεύθυνσης - διοίκησης.
• Η εργατική δύναμη παύει να είναι εμπόρευμα. Απαγορεύεται η χρησιμοποίηση ξένης εργασίας, δηλαδή η μίσθωση εργασίας από τους ακόμα κατέχοντες μεμονωμένα μέσα παραγωγής σε κλάδους που δεν υφίσταται υποχρεωτική κοινωνικοποίηση π.χ., στη βιοτεχνία, στην αγροτική παραγωγή, στον τουρισμό - επισιτισμό, σε ορισμένες βοηθητικές υπηρεσίες.
• Ο Κεντρικός Σχεδιασμός εντάσσει την εργατική δύναμη, τα μέσα παραγωγής, τις πρώτες και άλλες βιομηχανικές ύλες και πόρους, στην οργάνωση της παραγωγής, των κοινωνικών και διοικητικών υπηρεσιών.

Διαμορφώνονται κρατικές παραγωγικές μονάδες για την παραγωγή και επεξεργασία αγροτικών προϊόντων ως πρώτων υλών ή προϊόντων κατανάλωσης. Η ελληνική πραγματικότητα δεν απαιτεί αναδιανομή της γης. Οι μη κατέχοντες γη καλλιεργητές θα εργάζονται στις σοσιαλιστικές μονάδες αγροτικής, γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής. Το μέτρο της κοινωνικοποίησης της γης αποκλείει τη δυνατότητα συγκέντρωσης της γης, την αλλαγή χρήσης και εμπορευματοποίησή της από τους ατομικούς ή συνεταιρισμένους αγροτοπαραγωγούς.

Προωθείται ο αγροτικός παραγωγικός συνεταιρισμός, ο οποίος έχει δικαίωμα χρήσης της κοινωνικοποιημένης γης ως παραγωγικού μέσου. Η ένταξη των μικροϊδιοκτητών αγροτών στον παραγωγικό συνεταιρισμό πραγματοποιείται εθελοντικά. Κίνητρα της συνεταιριστικοποίησης είναι: Η μείωση του κόστους παραγωγής μέσω των κοινών εργασιών καλλιέργειας και συλλογής των αγροτικών προϊόντων. Η προστασία της αγροτικής παραγωγής από ορισμένα φυσικά φαινόμενα μέσω των υποδομών του κράτους, της επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης. Η διάθεση της αγροτικής παραγωγής με τη συγκέντρωση, αποθήκευση - συντήρηση και μεταφορά της μέσω κεντρικού κρατικού μηχανισμού. Ο ισομερισμός του χρόνου εργασίας στη διάρκεια του έτους μέσω της επέκτασης της μηχανοποίησης και του κεντρικού συντονισμού για την αντιμετώπιση των έκτακτων εποχιακών αναγκών. Η αναμόρφωση του χωριού με στοιχεία της πόλης που αφορούν τη γενική εκπαίδευση, τα πλήρως εξοπλισμένα Κέντρα Υγείας, συνδεδεμένα με νοσοκομεία των κοντινών αστικών κέντρων, τις πολιτιστικές υποδομές, τις μεταφορές κ.λπ.

Στο βαθμό που, μέσω του παραγωγικού συνεταιρισμού, κοινωνικοποιείται η εργασία με τη χρησιμοποίηση μηχανοποιημένων μέσων παραγωγής και κοινών υποδομών, θα διαμορφώνονται και οι προϋποθέσεις για την άμεση ένταξη στην κοινωνική ιδιοκτησία και πλήρη ένταξη στον Κεντρικό Σχεδιασμό. Σε αυτήν την κατεύθυνση εξαλείφεται η αντίθεση μεταξύ πόλης και χωριού, βιομηχανικής και αγροτικής παραγωγής. Οφελος των πρώην συνεταιρισμένων είναι η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσής τους.

Ο καταμερισμός εργασίας στα κοινωνικοποιημένα μέσα παραγωγής γίνεται με βάση τον Κεντρικό Σχεδιασμό που οργανώνει την παραγωγή και τις κοινωνικές υπηρεσίες και προσδιορίζει τις αναλογίες της, κατανέμει τα προϊόντα, δηλαδή τις αξίες χρήσης, με στόχο την ικανοποίηση των διευρυμένων κοινωνικών αναγκών. Είναι κεντρικά σχεδιασμένος καταμερισμός της κοινωνικής εργασίας και εντάσσει άμεσα -όχι μέσω της αγοράς- την ατομική εργασία, ως μέρος, στη συνολική κοινωνική εργασία.

Ο Kεντρικός Σχεδιασμός εκφράζει τη συνειδητή αποτύπωση αντικειμενικών αναλογιών της παραγωγής και κατανομής, την επιδίωξη για ολόπλευρη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Είναι κομμουνιστική σχέση παραγωγής και κατανομής που συνδέει τους εργαζόμενους με τα μέσα παραγωγής, τους σοσιαλιστικούς οργανισμούς. Συμπεριλαμβάνει συνειδητή σχεδιασμένη επιλογή κινήτρων και στόχων στην παραγωγή και αποβλέπει στη διευρυνόμενη ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών.

Δίνει προτεραιότητα στην παραγωγή μέσων παραγωγής, από την οποία εξαρτάται η ανάπτυξη της συνολικής παραγωγικής ικανότητας, του συνολικού τεχνολογικού εξοπλισμού, των κοινωνικών υπηρεσιών, σε τελευταία ανάλυση εξαρτάται η ικανότητα διευρυμένης αναπαραγωγής και ανόδου της κοινωνικής ευημερίας.

Το κάθε φορά σχέδιο πρέπει να εκφράζει σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό τις νομοτέλειες του Κεντρικού Σχεδιασμού και έτσι να προσεγγίζει τις αντικειμενικές αναλογίες της διευρυμένης σοσιαλιστικής συσσώρευσης και κοινωνικής ευημερίας.

Ο Κεντρικός Σχεδιασμός σε μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση στοχεύει στη γενικευμένη ανάπτυξη της ικανότητας για εξειδικευμένη εργασία, αλλά και εναλλαγών στον τεχνικό καταμερισμό εργασίας, στη γενικευμένη ανάπτυξη της παραγωγικότητας της εργασίας και στη μείωση του εργάσιμου χρόνου, στην προοπτική εξάλειψης της διαφοράς μεταξύ της εκτελεστικής και επιτελικής εργασίας, μεταξύ της χειρωνακτικής και πνευματικής.

Η αγροτική συνεταιριστική παραγωγή υπάγεται σ' ένα βαθμό στον Κεντρικό Σχεδιασμό, ο οποίος καθορίζει το μέρος της παραγωγής και την κρατική τιμή με την οποία γίνεται η συγκέντρωση του προϊόντος από το κράτος, καθώς και τις τιμές με τις οποίες πωλείται το προϊόν στις κρατικά οργανωμένες λαϊκές αγορές.

Ο Κεντρικός Σχεδιασμός οργανώνεται κατά κλάδο, μέσω ενιαίου κρατικού φορέα, διακλαδωμένου περιφερειακά και κατά κατηγορία. Στηρίζεται σε ένα σύνολο στόχων και κριτηρίων:

• Στην Ενέργεια: Ανάπτυξη υποδομής για τη μείωση του βαθμού της ενεργειακής εξάρτησης της Ελλάδας, εξασφάλιση επαρκούς και φθηνής λαϊκής κατανάλωσης, ασφάλεια των εργαζομένων του κλάδου, καθώς και των οικιστικών ζωνών, εξοικονόμηση ενέργειας και υψηλό βαθμό ενεργειακής απόδοσης. Προστασία της δημόσιας Υγείας και του περιβάλλοντος. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η ενεργειακή πολιτική έχει ως άξονες: Την αξιοποίηση όλων των εγχώριων πηγών ενέργειας, π.χ., λιγνίτη, υδροηλεκτρική, αιολική, ηλιακή, πετρέλαιο και φυσικό αέριο κ.λπ., τη συστηματική έρευνα και εξεύρεση νέων πηγών, την επιδίωξη διακρατικής αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας.
• Στις Μεταφορές: Δίνεται προτεραιότητα στις μαζικές μεταφορές σε σχέση με τις ατομικές, στις χερσαίες σταθερής τροχιάς για το ηπειρωτικό τμήμα της χώρας, στις ακτοπλοϊκές για τις παράκτιες και νησιωτικές περιοχές. Αξιοποιείται ο κοινωνικοποιημένος τομέας της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας για την κατασκευή, μετασκευή, επισκευή και συντήρηση σύγχρονων και ασφαλών πλοίων και σιδηροδρομικού υλικού.

Σχεδιάζονται, με κριτήριο τη διασυνδεδεμένη και συμπληρωματική λειτουργία τους, οι οδικές, αεροπορικές και όλες οι μορφές μαζικών μεταφορών, με στόχο τη γρήγορη και φθηνή μετακίνηση προσώπων και προϊόντων, την εξοικονόμηση ενέργειας και την ισόρροπη παρέμβαση του ανθρώπου στο περιβάλλον, τη σχεδιασμένη ανάπτυξη για την εξάλειψη της περιφερειακής ανισομετρίας, τον πλήρη έλεγχο της άμυνας και της ασφάλειας του σοσιαλιστικού κράτους. Προϋπόθεση είναι ο σχεδιασμός ανάλογων υποδομών - λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηροδρομικοί σταθμοί, οδικοί άξονες - και της βιομηχανίας παραγωγής μεταφορικών μέσων.

• Στη Μεταποίηση και την Εξορυκτική Βιομηχανία: Δίνεται προτεραιότητα στην παραγωγή μέσων παραγωγής (π.χ. στις μηχανοκατασκευές), με τη συνδυασμένη αξιοποίηση της εξορυκτικής βιομηχανίας και την ανάπτυξη σχετικών κλάδων της μεταποίησης, με τη στήριξη της εγχώριας επιστημονικής έρευνας.

Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά αποθέματα σε μεταλλευτικούς ορυκτούς πόρους, όπως βωξίτη, μεταλλικά ορυκτά (χρυσό, νικέλιο, χαλκό), δομικούς ορυκτούς πόρους (περλίτη, λευκόλιθο, μάρμαρα κ.ά.).

Η εξόρυξη των ορυκτών πρώτων υλών θα συνδυαστεί με τη βιομηχανική επεξεργασία τους (π.χ. παραγωγή αλουμινίου και σχετικών εξαρτημάτων αλουμινίου), την ανάπτυξη της μεταλλευτικής και πετροχημικής βιομηχανίας, την παραγωγή μηχανημάτων και μέσων μεταφοράς, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από το εξωτερικό εμπόριο. Ανάλογα για κλάδους της μεταποίησης, όπως η χημική βιομηχανία.

Εξασφαλίζεται η ενιαία κρατική οργάνωση της παραγωγής στους κλάδους τροφίμων, ένδυσης, δέρματος, κλωστοϋφαντουργίας και άλλων προϊόντων ατομικής κατανάλωσης που αφορούν βασικές λαϊκές ανάγκες. Προωθείται η αναλογική σχέση μεταξύ του αγροτικού τομέα (συμπεριλαμβανομένης της κτηνοτροφίας και της αλιείας) και κλάδων της βιομηχανίας για την προμήθεια μέρους των αναγκαίων πρώτων υλών.

Η αγροτική παραγωγή θα στηριχτεί, αντίστοιχα, στην εγχώρια βιομηχανική παραγωγή λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, ζωοτροφών, γενετικού και πολλαπλασιαστικού υλικού κ.ά., γεωργικών μηχανημάτων, αρδευτικών υποδομών.

Μέσω της κρατικής βιομηχανίας παραγωγής φαρμάκων, υγειονομικού υλικού και βιοϊατρικής τεχνολογίας, επιδιώκεται η μέγιστη δυνατή αυτάρκεια για την παροχή δωρεάν φαρμάκων και άλλων φαρμακευτικών σκευασμάτων με βάση τις λαϊκές ανάγκες.

• Στους τομείς Επικοινωνιών - Πληροφορικής: Αξιοποιούνται οι τεχνολογικές δυνατοτήτες για αναβάθμιση της παραγωγικής διαδικασίας, του επιστημονικού κεντρικού σχεδιασμού και του εργατικού ελέγχου στη βιομηχανία, στη διοίκηση, αλλά και στις κοινωνικές υπηρεσίες (τηλεϊατρική, τηλεκπαίδευση κ.λπ.). Ιεραρχείται η κατασκευή και αναβάθμιση των σχετικών έργων υποδομής για την ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής συστημάτων αυτοματισμού, πληροφορικής και τηλεπικοινωνιακού υλικού. Διασφαλίζεται η φθηνή, ταχεία, ασφαλής και καθολική πρόσβαση στην επικοινωνία, στην ενημέρωση, στην ψυχαγωγία.
• Χωροταξικός σχεδιασμός - κατασκευές: Χωροταξικό σχεδιασμό στη βάση των αποτελεσμάτων ερευνών για τη διάγνωση νέων αναγκών, την εκπόνηση κανονισμών και προδιαγραφών, καθώς και εθνικού σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων, ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδάτινων πόρων για την προστασία και την αξιοποίησή τους με κριτήριο τη λαϊκή ευημερία, τη διαμόρφωση πόλεων φιλικών στον άνθρωπο.

Ισόμετρη ανάπτυξη κατασκευών για την κάλυψη αναγκών στέγασης, δημόσιων έργων υποδομής, στήριξη της αγροτικής παραγωγής, της βιομηχανίας, των κοινωνικών υπηρεσιών. Η βιομηχανική παραγωγή μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του κλάδου των κατασκευών σε τσιμέντο και δομικά υλικά. Διασφάλιση λαϊκής στέγης, σύγχρονων προδιαγραφών, σε συνδυασμό με αναμόρφωση των πόλεων, υποδομές στήριξης γρήγορης και ασφαλούς μεταφοράς, προστασίας από πλημμύρες, πυρκαγιές, σεισμούς. Διασφάλιση επαρκών πνευμόνων πρασίνου, σε συνδυασμό με ζώνες λαϊκού αθλητισμού, πολιτισμού και ψυχαγωγίας.

Με την ευθύνη του Κεντρικού Σχεδιασμού, κρατικοί οργανισμοί, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ινστιτούτα κ.λπ., οργανώνουν την επιστημονική έρευνα για την ανάπτυξή του, την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, για τη διεύθυνση της κοινωνικής παραγωγής και των κοινωνικών υπηρεσιών, με στόχο την ανάπτυξη της κοινωνικής ευημερίας.

Διαμορφώνονται κρατικές κοινωνικές υποδομές που παρέχουν υψηλής ποιότητας κοινωνικές υπηρεσίες για την κάλυψη των αναγκών, που σήμερα αντιμετωπίζονται από το ατομικό και οικογενειακό νοικοκυριό, π.χ., εστιατόρια σε τόπους δουλειάς, σε σχολεία, υποδομές για ανάπαυση - ξεκούραση. Επίσης, διαμορφώνονται προνοιακά ιδρύματα - υποδομές υψηλού επιπέδου, που προστατεύουν, φροντίζουν, διασφαλίζουν προσωπική αξιοπρέπεια σε ανθρώπους που δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν λόγω ηλικίας (ανήλικοι, ηλικιωμένοι) ή ασθένειας (ΑμΕΑ).

Παρέχεται σε όλα τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δημόσια και δωρεάν Προσχολική Αγωγή, εξασφαλίζεται αποκλειστικά δημόσια δωρεάν γενική δωδεκάχρονη εκπαίδευση μέσα από έναν τύπο σχολείου με ενιαία δομή, πρόγραμμα, διοίκηση και λειτουργία, υλικοτεχνική υποδομή, ενιαία εκπαιδευμένο εξειδικευμένο προσωπικό. Τα συστήματα αξιολόγησης στοχεύουν στην εμπέδωση της γνώσης, στην ανάπτυξη διαλεκτικής - υλιστικής σκέψης, στην αυτοπειθαρχία και τη συλλογικότητα. Eξασφαλίζεται αποκλειστικά δημόσια δωρεάν επαγγελματική εκπαίδευση μετά από τη γενική (βασική) υποχρεωτική εκπαίδευση. Μέσα από ένα σύστημα ενιαίας ανώτατης, αποκλειστικά δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης, διαμορφώνεται επιστημονικό δυναμικό κατάλληλο να ασκήσει τη διδασκαλία στα εκπαιδευτικά ιδρύματα, να στελεχώσει ως υψηλά ειδικευμένο δυναμικό τους τομείς της έρευνας, την κοινωνικοποιημένη παραγωγή και τις κρατικές υπηρεσίες.

Ο Κεντρικός Σχεδιασμός διαμορφώνει όλες τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της σοσιαλιστικής πολιτιστικής δημιουργίας, για τη μαζική αναπαραγωγή και διάδοσή της, με στόχο την καθολική πρόσβαση στην τέχνη και την αισθητική αγωγή, τη δημιουργική διάσωση και ανάπτυξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη συμβολή της Τέχνης στη διαμόρφωση κομμουνιστικής συνείδησης και στάσης για την ανάπτυξη της νέας κοινωνίας.

Καθιερώνεται αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν σύστημα Υγείας και Πρόνοιας. Δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην πρόληψη, παρέχονται υπηρεσίες για την εξασφάλιση της σωματικής και ψυχικής ευεξίας, της πνευματικής και πολιτιστικής ανάπτυξης του ανθρώπου, της διασφάλισης συνολικών περιβαλλοντικών και κοινωνικών συνθηκών που επηρεάζουν τη δημόσια Υγεία, την ικανότητα για εργασία και κοινωνική δράση. Μέχρι να εξαλειφθούν πλήρως ως κοινωνικό φαινόμενο οι εξαρτήσεις από ουσίες, υπάρχουν εξειδικευμένες κοινωνικές υπηρεσίες πρόληψης, θεραπείας και κοινωνικής ένταξης.

Αλλάζει ο ρόλος και η λειτουργία της Κεντρικής Τράπεζας. Η ρύθμιση της λειτουργίας του χρήματος ως μέσου κυκλοφορίας εμπορευμάτων περιορίζεται στην ανταλλαγή της σοσιαλιστικής παραγωγής με τη συνεταιρισμένη αγροτική παραγωγή, γενικότερα με την εμπορευματική παραγωγή ενός μέρους των καταναλωτικών προϊόντων που δεν παράγονται από σοσιαλιστικές παραγωγικές μονάδες μέχρι την πλήρη εξάλειψη κάθε μορφής ατομικής ιδιοκτησίας σε μέσα παραγωγής και ύπαρξης εμπορευματικής παραγωγής. Η Κεντρική Τράπεζα ελέγχει τις ανάλογες λειτουργίες ορισμένων εξειδικευμένων κρατικών πιστωτικών οργανισμών για τους αγροτικούς παραγωγικούς συνεταιρισμούς και ορισμένους ατομικούς εμπορευματοπαραγωγούς.

Η ανάπτυξη του Κεντρικού Σχεδιασμού και η επέκταση της κοινωνικής ιδιοκτησίας σε όλους τους τομείς καθιστά σταδιακά περιττό το χρήμα, όχι μόνο στο περιεχόμενο αλλά και στη μορφή, ως αποδεικτικό της ατομικής συμβολής στην κοινωνική εργασία και μέσο κατανομής του κοινωνικού προϊόντος που κατανέμεται με βάση την εργασία.

Η Κεντρική Τράπεζα αποκτά ρόλο στην άσκηση της γενικής κοινωνικής λογιστικής και συνδέεται με το όργανο και τους στόχους του Κεντρικού Σχεδιασμού. Η Κεντρική Τράπεζα ελέγχει τις διεθνείς συναλλαγές, διακρατικές εμπορικές και τουριστικές, για όσο θα υπάρχουν καπιταλιστικά κράτη στη Γη, συναλλαγές οι οποίες διεξάγονται αποκλειστικά από κρατικές υπηρεσίες. Ρυθμίζει τα αποθέματα του χρυσού ή άλλου εμπορεύματος με λειτουργία παγκόσμιου χρήματος ή άλλου γενικού αποθεματικού.

Η σοσιαλιστική οικοδόμηση είναι ασύμβατη με τη συμμετοχή της χώρας σε οποιαδήποτε ιμπεριαλιστική ένωση, όπως είναι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ, το ΔΝΤ, ο ΟΟΣΑ, με την ύπαρξη αμερικανοΝΑΤΟικών στρατιωτικών βάσεων. Η νέα εξουσία, ανάλογα με τις διεθνείς συνθήκες και τον περίγυρο της χώρας, θα επιδιώξει να αναπτυχθούν διακρατικές σχέσεις με αμοιβαίο όφελος ανάμεσα στην Ελλάδα και άλλες χώρες, ιδιαίτερα με χώρες που το επίπεδο ανάπτυξής τους, η φύση των προβλημάτων και των άμεσων συμφερόντων τους μπορούν να εξασφαλίσουν μια τέτοια αμοιβαία ωφέλιμη συνεργασία.

Το σοσιαλιστικό κράτος θα επιδιώξει συνεργασία με κράτη και λαούς, που αντικειμενικά έχουν άμεσο συμφέρον να αντισταθούν σε οικονομικά, πολιτικά και στρατιωτικά κέντρα του ιμπεριαλισμού, πρώτ' απ' όλα με λαούς που οικοδομούν στις χώρες τους το σοσιαλισμό. Θα επιδιώξει να αξιοποιήσει κάθε πρόσφορο «ρήγμα» που θα υπάρξει στο ιμπεριαλιστικό «μέτωπο», εξαιτίας των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, για τη διαφύλαξη και ενίσχυση της επανάστασης και του σοσιαλισμού. Η σοσιαλιστική Ελλάδα, πιστή στις αρχές του προλεταριακού διεθνισμού, θα αποτελέσει, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της, στήριγμα για το παγκόσμιο, αντιιμπεριαλιστικό επαναστατικό, κομμουνιστικό κίνημα.

Η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών

Οι κοινωνικές ανάγκες προσδιορίζονται με βάση το επίπεδο ανά-πτυξης των παραγωγικών δυνάμεων που έχει επιτευχθεί τη δεδομένη ιστορική περίοδο.

Βασικές κοινωνικές ανάγκες (Παιδεία, Υγεία - Πρόνοια) καλύπτονται καθολικά δωρεάν, ενώ άλλο τμήμα τους καλύπτεται από μικρό σχετικά μέρος του εργασιακού χρηματικού εισοδήματος (στέγη, ενέργεια - ύδρευση - θέρμανση, μετακίνηση, διατροφή).

Χαρακτηριστικό της πρώτης βαθμίδας των κομμουνιστικών σχέσεων, δηλαδή των σοσιαλιστικών, είναι η κατανομή ενός μέρους των προϊόντων ανάλογα με την εργασία, που είναι αποτέλεσμα της καπιταλιστικής κληρονομιάς και μόνο ως προς τη μορφή μοιάζει με την εμπορευματική ανταλλαγή. Ο νέος τρόπος παραγωγής δεν την έχει αποβάλει, γιατί δεν έχει ακόμα αναπτύξει την ανθρώπινη παραγωγική δύναμη και τα μέσα παραγωγής στις αναγκαίες διαστάσεις με ευρύτατη χρησιμοποίηση της νέας τεχνολογίας. Η παραγωγικότητα της εργασίας δεν επιτρέπει ακόμα αποφασιστικά μεγάλη μείωση του εργάσιμου χρόνου, εξάλειψη των βαριών εργασιών και της εργασιακής μονομέρειας, ώστε να εξαλειφθεί η ανάγκη του κοινωνικού καταναγκασμού προς εργασία.

Η σχεδιασμένη κατανομή της εργατικής δύναμης και των μέσων παραγωγής συνεπάγεται τη σχεδιασμένη κατανομή του κοινωνικού προϊόντος. Είναι δηλαδή ριζική η διαφορά σε σχέση με την κατανομή του κοινωνικού προϊόντος μέσω της αγοράς στη βάση νομοτελειών και κατηγοριών της εμπορευματικής ανταλλαγής.

Ο χρόνος εργασίας στο σοσιαλισμό είναι το μέτρο της ατομικής συνεισφοράς στην κοινωνική εργασία για την παραγωγή του συνολικού προϊόντος. Λειτουργεί ως μέτρο της κατανομής εκείνων των προϊόντων ατομικής κατανάλωσης που ακόμα κατανέμονται «σύμφωνα με την εργασία».

Η πρόσβαση στο μέρος του κοινωνικού προϊόντος που κατανέμεται «ανάλογα με την εργασία» καθορίζεται από την ατομική προσφορά εργασίας του καθενός στη συνολική κοινωνική εργασία, χωρίς να διαχωρίζεται σε σύνθετη ή απλή, χειρωνακτική ή όχι. Μέτρο της ατομικής προσφοράς είναι ο χρόνος εργασίας, που καθορίζεται από το σχέδιο με βάση τις συνολικές ανάγκες της κοινωνικής παραγωγής και τους υλικούς όρους της παραγωγικής διαδικασίας. Στον καθορισμό του χρόνου εργασίας συνυπολογίζονται οι ιδιαίτερες ανάγκες της κοινωνικής παραγωγής για τη συγκέντρωση εργατικού δυναμικού σε περιοχές, κλάδους κ.λπ. Επίσης, υπολογίζονται ιδιαίτερες κοινωνικές ανάγκες, όπως είναι η μητρότητα, οι ειδικές ανάγκες αναπήρων και άλλων ατόμων. Η ατομική στάση απέναντι στην οργάνωση και υλοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας παίζει αποφασιστικό ρόλο στην παραγωγικότητα της εργασίας, στην εξοικονόμηση υλών, στην εφαρμογή παραγωγικότερων τεχνολογιών, στην ορθολογικότερη οργάνωση της εργασίας, στην άσκηση εργατικού ελέγχου στη διοίκηση - διεύθυνση.

Δημιουργούνται προϋποθέσεις για τη διαμόρφωση πρωτοπόρας κομμουνιστικής στάσης στην οργάνωση και εκτέλεση της εργασίας στην παραγωγική μονάδα ή κοινωνική υπηρεσία, με τη μείωση των καθαρά ανειδίκευτων και χειρωνακτικών εργασιών, τη μείωση του εργάσιμου χρόνου, σε συνδυασμό με την πρόσβαση σε επιμορφωτικά προγράμματα, υπηρεσίες αναψυχής, πολιτισμού, τη συμμετοχή στον εργατικό έλεγχο. Απορρίπτεται η χρηματική μορφή κινήτρων.

Η σοσιαλιστική εξουσία που παραλαμβάνει από τον καπιταλισμό ως κληρονομιά μεγάλο αριθμό μισθωτών, που προέρχονται από τις διοικητικές υπηρεσίες του καπιταλισμού (κρατικούς υπαλλήλους, από το διοικητικό μηχανισμό στις επιχειρήσεις), επιδιώκει την πολιτική και πολιτιστική προσαρμογή και εργασιακή ένταξή τους στις σοσιαλιστικές παραγωγικές μονάδες και τις κοινωνικές υπηρεσίες.

Η σχεδιασμένη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στον κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής απελευθερώνει όλο και περισσότερο χρόνο από την εργασία, ο οποίος αξιοποιείται για το ανέβασμα του μορφωτικού - πολιτιστικού επιπέδου του εργαζόμενου, για τη συμμετοχή του στην άσκηση των καθηκόντων εξουσίας και διεύθυνσης παραγωγής κ.λπ. Η διαμόρφωση κομμουνιστικής στάσης στην άμεσα κοινωνική εργασία εξαρτάται από την ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου ως παραγωγικής δύναμης στη νέου τύπου κοινωνία που οικοδομείται και των κομμουνιστικών σχέσεων.

Η διαπάλη του νέου με το παλιό. Αναγκαιότητα η συνειδητή και σχεδιασμένη εξάλειψη των στοιχείων της ανωριμότητας

Η πλήρης επικράτηση των νομοτελειών του κομμουνισμού προϋποθέτει το ξεπέρασμα των στοιχείων ανωριμότητας που χαρακτηρίζουν την κατώτερη βαθμίδα του, το σοσιαλισμό.

Στο σοσιαλισμό δεν έχει εξαλειφθεί κάθε κατάλοιπο προγενέστερων τρόπων παραγωγής, δεν έχουν διαμορφωθεί οι υλικές συνθήκες, ώστε ο νέος τρόπος παραγωγής να πάρει πλήρως τον κομμουνιστικό χαρακτήρα του, ώστε να έχει πλήρη ισχύ η αρχή «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του».

Αρχικά παραμένουν μορφές ατομικής και ομαδικής ιδιοκτησίας, που αποτελούν βάση για την ύπαρξη των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων.

Στη βάση της οικονομικής ανωριμότητάς του, παραμένουν κοινωνικές ανισότητες, διαστρωματώσεις, ουσιαστικές διαφορές ή αντιθέσεις, όπως ανάμεσα στην πόλη και το χωριό, στους εργαζόμενους της πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας, στους εργάτες υψηλής και χαμηλής ειδίκευσης, οι οποίες πρέπει σταδιακά, σχεδιασμένα να εξαλείφονται.

Κατά τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, η εργατική τάξη σταδιακά και όχι ενιαία αποκτά τη δυνατότητα να έχει ολοκληρωμένη γνώση των διαφορετικών τμημάτων της παραγωγικής διαδικασίας, της επιτελικής δουλειάς, ουσιαστικό ρόλο στην οργάνωση της εργασίας. Ως συνέπεια των δυσκολιών αυτής της διαδικασίας, είναι ακόμη δυνατό εργαζόμενοι με διευθυντικό ρόλο στην παραγωγή, εργαζόμενοι της πνευματικής εργασίας και υψηλής επιστημονικής ειδίκευσης, να αυτονομούν το ατομικό ή και το ομαδικό συμφέρον τους από το κοινωνικό συμφέρον, να διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο από το συνολικό κοινωνικό προϊόν, αφού δεν έχει κυριαρχήσει η κομμουνιστική στάση απέναντι στην εργασία. Η αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων είναι υπόθεση της ταξικής πάλης που διεξάγεται σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης, υπό την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Η κοινωνική επανάσταση δεν περιορίζεται στην κατάληψη της εξουσίας και στη διαμόρφωση της οικονομικής βάσης για τη σοσιαλιστική ανάπτυξη, αλλά επεκτείνεται σε όλη τη σοσιαλιστική πορεία, περιλαμβάνει τη σοσιαλιστική ανάπτυξη για την προσέγγιση της ανώτερης, κομμουνιστικής βαθμίδας.

Στη συνέχεια, οι νέες σχέσεις επεκτείνονται και βαθαίνουν, αναπτύσσονται οι κομμουνιστικές σχέσεις και ο νέος άνθρωπος σε ανώτερο επίπεδο που κατοχυρώνει την ανεπίστρεπτη κυριαρχία του κομμουνισμού, εφόσον έχουν καταργηθεί οι καπιταλιστικές σχέσεις παγκόσμια ή τουλάχιστον στις αναπτυγμένες και στις βαρύνουσες στο ιμπεριαλιστικό σύστημα χώρες.

Στη σοσιαλιστική πορεία εμπεριέχεται η δυνατότητα αντιστροφής και οπισθοδρόμησης προς τον καπιταλισμό, όπως ανέδειξε η πείρα της αντεπαναστατικής ανατροπής της ΕΣΣΔ και των άλλων σοσιαλιστικών κρατών. Η οπισθοδρόμηση, σε κάθε περίπτωση, αποτελεί προσωρινό φαινόμενο στην Ιστορία. Το πέρασμα από έναν κατώτερο τρόπο παραγωγής σε έναν ανώτερο δεν είναι ευθύγραμμη ανοδική διαδικασία. Αυτό αποδεικνύει και η ίδια η ιστορία επικράτησης του καπιταλισμού.

Το άλμα που συντελείται κατά τη διάρκεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, δηλαδή κατά την επαναστατική περίοδο μετάβασης από τον καπιταλισμό στον αναπτυγμένο κομμουνισμό, είναι ποιοτικά ανώτερο από κάθε προηγούμενο, καθώς οι κομμουνιστικές σχέσεις, ως μη εκμεταλλευτικές, δε διαμορφώνονται στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Διεξάγεται ένας αγώνας του νέου ενάντια στις επιβιώσεις του παλιού σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής ζωής, πάλη για ριζική αλλαγή όλων των οικονομικών σχέσεων και κατ' επέκταση όλων των κοινωνικών σχέσεων σε κομμουνιστικές.

Κατά το μακρόχρονο αυτό πέρασμα από την καπιταλιστική στην αναπτυγμένη κομμουνιστική κοινωνία, η πολιτική της επαναστατικής εργατικής εξουσίας, με καθοδηγητική δύναμη το Κομμουνιστικό Κόμμα, αποκτά προτεραιότητα στη διαμόρφωση, επέκταση και εμβάθυνση, στην πλήρη και ανεπίστρεπτη κυριαρχία των νέων κοινωνικών σχέσεων, όχι βουλησιαρχικά, αλλά στη βάση των νομοτελειών του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής.

Είναι διαρκής πάλη για την εξάλειψη κάθε μορφής ομαδικής και ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα και προϊόντα παραγωγής και της μικροαστικής συνείδησης που έχει βαθιές ιστορικές ρίζες. Είναι αγώνας για τη διαμόρφωση κομμουνιστικής συνείδησης και στάσης στην άμεσα κοινωνική εργασία.

Η σοσιαλιστική συσσώρευση που επιτυγχάνεται οδηγεί σε ένα νέο επίπεδο ευημερίας. Το νέο επίπεδο κάνει δυνατή τη σταδιακή επέκταση των νέων σχέσεων στο μέρος των παραγωγικών δυνάμεων που προηγούμενα δεν ήταν ώριμο να ενταχθεί στην άμεσα κοινωνική παραγωγή. Ολοένα και διευρύνονται οι υλικές προϋποθέσεις για την κατάργηση όποιων διαφορών παραμένουν στην κατανομή του κοινωνικού προϊόντος στους εργαζόμενους της άμεσα κοινωνικής παραγωγής, για τη συνεχή μείωση του υποχρεωτικού χρόνου εργασίας, για τη συνεχή μορφωτική - πολιτιστική ανάπτυξη και τεχνολογική ή επιστημονική ειδίκευση, την εκρίζωση θρησκευτικών προκαταλήψεων, αντιδραστικών και αναχρονιστικών αντιλήψεων, ηθών και κοινωνικής συμπεριφοράς στις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων.

Σύμφωνα με τον καθολικό κοινωνικό νόμο της αντιστοίχισης των σχέσεων παραγωγής με το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, το κάθε ιστορικά νέο επίπεδο ανάπτυξης των δεύτερων, που επιτυγχάνει η σοσιαλιστική οικοδόμηση, απαιτεί την παραπέρα «επαναστατικοποίηση» των σχέσεων παραγωγής και όλων των οικονομικών σχέσεων, στην κατεύθυνση της πλήρους μετατροπής τους σε κομμουνιστικές μέσω της επαναστατικής πολιτικής.

Η ανάπτυξη του κομμουνιστικού τρόπου παραγωγής στην πρώτη βαθμίδα του, τη σοσιαλιστική, είναι διαδικασία για την εξάλειψη της κατανομής του κοινωνικού προϊόντος με χρηματική μορφή. Η κομμουνιστική παραγωγή -και στην ανώριμη βαθμίδα της- είναι άμεσα κοινωνική παραγωγή.

Θεμελιακές αρχές συγκρότησης της σοσιαλιστικής εξουσίας

Η σοσιαλιστική εξουσία είναι η επαναστατική εξουσία της εργατικής τάξης, η δικτατορία του προλεταριάτου. Η εργατική εξουσία αντικαθιστά όλους τους αστικούς θεσμούς, που έχει τσακίσει η επαναστατική δράση, με τους νέους λαογέννητους θεσμούς.

Η επαναστατική εργατική εξουσία προϋποθέτει υψηλού βαθμού οργάνωση με όλα τα μέσα. Απαιτεί εργατικό έλεγχο στην άσκηση διοίκησης των βιομηχανικών μονάδων, πρώτα απ' όλα στους κλάδους στρατηγικής σημασίας, ώστε να πραγματοποιείται το δημιουργικό οικονομικό - κοινωνικό και πολιτιστικό έργο της σε όλες τις συνθήκες -σε περίοδο πιθανού πολέμου ή τη σχετικά πιο ειρηνική περίοδο σοσιαλιστικής οικοδόμησης- για να γίνει εφικτή η υπεροχή της εργατικής και λαϊκής πλειοψηφίας απέναντι στην οργανωμένη εγχώρια και εξωτερική αντίσταση του κεφαλαίου, στην αντεπαναστατική δράση του μετά από την απώλεια της εξουσίας του.

Προϋποθέτει προετοιμασία και ικανότητα για την ταχύτερη δυνατή κινητοποίηση των κοινωνικοποιημένων μέσων παραγωγής, όλου του εργατικού δυναμικού μέσω του Κεντρικού Σχεδιασμού, ώστε γρήγορα να αποκαταστήσει τις απώλειες της περιόδου πανεθνικής κρίσης που έχει προηγηθεί, της αντίστασης των καπιταλιστών, αλλά και των ανώτερων μεσαίων στρωμάτων, του εξωτερικού οικονομικού αποκλεισμού, των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πολέμων κ.λπ.

Οι θεμελιακές αρχές της επαναστατικής εργατικής εξουσίας προκύπτουν από την αντικειμενική θέση της εργατικής τάξης στην κοινωνικοποιημένη παραγωγή, η οποία όμως δεν έχει κατακτήσει ενιαία συνείδηση του κοινωνικού της ρόλου.

Οι θεμελιακές αρχές της νέας εξουσίας βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με την παλιά, την αστική εξουσία, επειδή η κοινωνικοποιημένη εργασία καθιστά άχρηστη την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.

Η έκταση και οι μορφές που χρησιμοποιεί η επαναστατική εργατική εξουσία για την καταστολή της αντεπαναστατικής δράσης εξαρτώνται από τη στάση πολιτικών και κοινωνικών οργανώσεων απέναντι στις δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις, την εργατική και την καπιταλιστική.

Η οργάνωση της νέας εξουσίας είναι υπόθεση όλης της εργατικής τάξης. Η συμμετοχή των άλλων κοινωνικών δυνάμεων

Το σοσιαλιστικό κράτος, ως όργανο της ταξικής πάλης που συνεχίζεται με άλλες μορφές και σε νέες συνθήκες, δεν έχει μόνο αμυντική - κατασταλτική οργανωτική λειτουργία. Εχει δημιουργική, οικονομική, πολιτιστική, διαπαιδαγωγητική, υπό την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Εκφράζει μια ανώτερη μορφή δημοκρατίας, με βασικό χαρακτηριστικό της την ενεργητική συμμετοχή της εργατικής τάξης και γενικότερα του λαού στη διαμόρφωση της σοσιαλιστικής κοινωνίας, στην επίλυση όλων των παλιών αντιφάσεων και των κοινωνικών ανισοτήτων, στον έλεγχο της διεύθυνσης των παραγωγικών μονάδων, των κοινωνικών και διοικητικών υπηρεσιών, όλων των οργάνων εξουσίας από κάτω έως πάνω. Εξασφαλίζεται η άσκηση κριτικής σε αποφάσεις και χειρισμούς που εμποδίζουν τη σοσιαλιστική οικοδόμηση, με την απρόσκοπτη καταγγελία υποκειμενικών αυθαιρεσιών, γραφειοκρατικής στάσης στελεχών και άλλων αρνητικών φαινομένων και παρεκκλίσεων από τις σοσιαλιστικές - κομμουνιστικές αρχές.

Βάθρο της εργατικής εξουσίας είναι η υποχρέωση κάθε ικανού και ικανής να εργάζεται -στην εργάσιμη σύμφωνα με το νόμο ηλικία- και μέσω της εργασίας του να ασκεί τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του ως προς τα όργανα εξουσίας, ενώ τα ίδια τα όργανα, συνολικά το εργατικό κράτος εξασφαλίζει σε όλους εργασία αντίστοιχη με την ειδίκευση ή επανειδίκευσή τους, ανεξάρτητα από το μορφωτικό επίπεδο, τη γλωσσική, πολιτιστική, θρησκευτική κληρονομιά του.

Θεμέλιο της εργατικής εξουσίας είναι η παραγωγική μονάδα, η κοινωνική υπηρεσία, η διοικητική μονάδα, ο παραγωγικός συνεταιρισμός.

Στη Συνέλευση των εργαζομένων θεμελιώνεται η άμεση και έμμεση εργατική δημοκρατία, η αρχή του ελέγχου, της απόδοσης ευθύνης και της ανακλητότητας.

Το εκλογικό δικαίωμα στη σοσιαλιστική εξουσία σημαίνει ο εργαζόμενος να εκλέγει και να εκλέγεται σε όλα τα όργανα εξουσίας, να ελέγχει και να ανακαλεί συμβούλους και αντιπροσώπους, δικαίωμα που μπορεί να στερηθεί μόνο ως εφαρμογή του ποινικού - πειθαρχικού Δικαίου.

Η εργατική εξουσία επιδιώκει να εργαστούν οι ικανές προς εργασία γυναίκες μη συντάξιμης ηλικίας. Για τις γυναίκες που δεν είχαν προηγούμενα εργαστεί και είναι κοντά στη συνταξιοδότηση εξασφαλίζεται η άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος.

Το ίδιο αφορά τους ενήλικες μη εργαζόμενους σπουδαστές - φοιτητές που ασκούν το δικαίωμά τους μέσω της αντίστοιχης εκπαιδευτικής μονάδας φοίτησης που απαρτίζεται από τους εργαζόμενους και τους φοιτητές.

Οι συνταξιούχοι συμμετέχουν μέσα από τις διαδικασίες του τελευταίου εργασιακού τους χώρου.

Τμήματα του πληθυσμού με ειδικά προβλήματα ασκούν τα δικαιώματά τους είτε ως συνταξιούχοι είτε εντασσόμενοι σε εργασία με ευνοϊκότερους όρους ή σε ειδικές εκπαιδευτικές - παραγωγικές μονάδες.

Η σοσιαλιστική εξουσία διασφαλίζει για «αλλόγλωσσα» τμήματα του πληθυσμού τη διάσωση της γλώσσας και των πολιτιστικών παραδόσεων, τη γνωριμία με τις ιστορικές ρίζες τους, εντάσσοντας ειδικό πρόγραμμα στο ενιαίο εκπαιδευτικό και πολιτιστικό σύστημα. Καταργεί τους ξεχωριστούς οικισμούς, παίρνει ειδικά μέτρα για να εκπροσωπούνται στα ανώτερα όργανα.

Η εργατική εξουσία εκφράζει τη συμμαχία της με τους μεμονωμένους αυτοαπασχολούμενους και τους συνεταιρισμένους αγρότες, δίνοντας τη δυνατότητα της ξεχωριστής αντιπροσώπευσής τους μέσω των Συμβουλίων τους, για τα οποία ψηφίζουν αντίστοιχα και οι συνταξιούχοι. Τα συμβούλια αυτά έχουν μεταβατικό χαρακτήρα, αφού αντιστοιχούν σε μεταβατικές μορφές ιδιοκτησίας, με προοπτική την ένταξη αυτών των στρωμάτων στην άμεσα κοινωνική παραγωγή.

Ο εργατικός χαρακτήρας της εξουσίας διασφαλίζεται στη σύνθεση των περιφερειακών και κεντρικών οργάνων, στα οποία εκπροσωπούνται οι αυτοαπασχολούμενοι και οι συνεταιρισμένοι αγρότες.

Ορισμένες κατευθύνσεις για τη συγκρότηση των οργάνων εξουσίας

Η δομή των οργάνων εξουσίας περιλαμβάνει:

Το Εργατικό Συμβούλιο, το Περιφερειακό Συμβούλιο και το Ανώτατο Οργανο της Εργατικής Εξουσίας.

Το Ανώτατο Οργανο της Εργατικής Εξουσίας έχει την ευθύνη του Κεντρικού Σχεδιασμού, του δημιουργικού έργου στην οικονομία και σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις, της περιφρούρησης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, των διακρατικών σχέσεων. Εχει πλήρεις εξουσίες, νομοθετικές, εκτελεστικές, δικαστικές, τις οποίες οργανώνει αντίστοιχα με επιτελικές δομές.

Κρατικό όργανο ιδιαίτερης σημασίας είναι η Ανώτατη Διεύθυνση Κεντρικού Σχεδιασμού, που περιλαμβάνει και επιτροπές για ειδικά ζητήματα, όπως για τις ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών, των νέων, των ατόμων με ειδικές ανάγκες κ.λπ.

Ολα τα όργανα διέπονται από την αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, η οποία εξασφαλίζει το ενιαίο του Κεντρικού Σχεδιασμού και την εξειδίκευση στην υλοποίησή του.

Η ρύθμιση του χρόνου εργασίας των μελών των οργάνων γίνεται από το χώρο εργασίας τους για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα της εκλογής τους και ανάλογα με το μέγεθος των υποχρεώσεών τους στα όργανα. Νομοθετικά αποκλείεται οποιοδήποτε οικονομικό προνόμιο. Το ίδιο ισχύει και για τους διευθυντές των σοσιαλιστικών παραγωγικών και διοικητικών μονάδων, των κοινωνικών υπηρεσιών.

Η Διεύθυνση της παραγωγικής μονάδας, της κοινωνικής υπηρεσίας ή διοικητικής μονάδας είναι πολυπρόσωπη, συμμετέχει στο Εργατικό Συμβούλιο. Ζήτημα ελέγχου και ανάκλησης της Διεύθυνσης θέτουν όλα τα αντίστοιχα Σώματα και όργανα.

Η τοποθέτηση - τουλάχιστον για τις μονάδες ενός σημαντικού μεγέθους - οικονομικού διευθυντή και διευθυντή παραγωγής είναι ζήτημα καταμερισμού τού ανάλογα εξειδικευμένου δυναμικού που αντιμετωπίζει ο Κεντρικός Σχεδιασμός. Τα όργανα εξουσίας έχουν την υποχρέωση να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη διοίκηση της μονάδας από το δυναμικό της.

Και στα τρία επίπεδα των οργάνων εξουσίας -Εργασιακό, Περιφερειακό, Πανελλαδικό- ιεραρχικά, ανήκει η οργάνωση της περιφρούρησης της επανάστασης, της Λαϊκής Δικαιοσύνης, ο ελεγκτικός μηχανισμός.

Σε όλα τα ειδικά όργανα -δικαστικά, ελεγκτικά, περιφρούρησης- συμμετέχουν αντιπρόσωποι των εργαζομένων, αλλά και εξειδικευμένο προσωπικό.

Στη θέση του αστικού Στρατού και των Σωμάτων καταστολής, που έχουν διαλυθεί εξολοκλήρου, δημιουργούνται νέοι θεσμοί της σοσιαλιστικής εξουσίας, στη βάση της επαναστατικής πάλης για τη συντριβή της αντίστασης των εκμεταλλευτών και την υπεράσπιση της Επανάστασης. Διαμορφώνεται νέο στελεχικό δυναμικό, διαπαιδαγωγημένο με τις αρχές της νέας εξουσίας, από νέους με εργατική καταγωγή. Αξιοποιείται η θετική πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, όπου τα καθήκοντα περιφρούρησης των επαναστατικών κατακτήσεων δεν εκτελούνταν μόνο από τα μόνιμα ειδικά Σώματα, αλλά και από επιτροπές εργατών.

Το επαναστατικό Εργατικό Σύνταγμα και η ανάλογη νομοθεσία συγκροτούν το νέο Δίκαιο που αντιστοιχεί στις νέες οικονομικές σχέσεις.

Η εργατική εξουσία αξιοποιεί όλα τα νέα τεχνικά μέσα, ώστε να πετυχαίνει όχι μόνο την αποτελεσματικότητα στην άμυνα απέναντι στο διεθνή ιμπεριαλισμό, αλλά και τη συνεχή άνοδο της παραγωγικότητας, τη μείωση του εργάσιμου χρόνου, ειδικότερα την αύξηση της ικανότητας στην οργάνωση και στον έλεγχο της παραγωγής, την κατάργηση περιττών διοικητικών εργασιών.

Η σχέση του ΚΚΕ με την εργατική εξουσία

Το ΚΚΕ, ως ιδεολογική - πολιτική οργανωμένη πρωτοπορία της εργατικής τάξης, αποτελεί την καθοδηγήτρια δύναμη της επαναστατικής εργατικής εξουσίας, της δικτατορίας του προλεταριάτου. Δικαιώνει τον επαναστατικό καθοδηγητικό ρόλο του εφόσον έμπρακτα εκφράζει τα γενικά συμφέροντα της εργατικής τάξης και τις νομοτέλειες της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής οικοδόμησης. Η εργατική τάξη, ακόμα και επαναστατημένη, δεν έχει ακόμα ενιαία κομμουνιστική συνείδηση, κομμουνιστική στάση απέναντι στην άμεσα κοινωνική εργασία, στην κοινωνική ιδιοκτησία, δεν έχει ξεπεράσει τη διαφοροποίηση ανάμεσα στα τμήματά της, όπως αυτά αναπτύσσονται στον καπιταλισμό. Τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ και της Νεολαίας του μετέχουν σε όλες τις μορφές οργάνωσης της κοινωνίας και ασκούν το ρόλο τους ως ιδεολογικοί - πολιτικοί καθοδηγητές, με αυτοθυσία, ανιδιοτέλεια, δεν έχουν απολύτως κανένα οικονομικό ή άλλης φύσης προνόμιο.

Τα μέλη της Νεολαίας του ΚΚΕ, της ΚΝΕ, δρουν ανάλογα στους χώρους της μαθητικής - σπουδάζουσας νεολαίας και υπό την καθοδήγηση των κομματικών οργάνων και δυνάμεων, π.χ., στην εκπαίδευση, στον εργατικό στρατό, στις ομάδες περιφρούρησης της επανάστασης κ.λπ.

Ο ρόλος των μελών και στελεχών του ΚΚΕ συνεχώς κρίνεται -επιβεβαιώνεται ή ακυρώνεται- στην πράξη. Προϋποθέτει την εκ μέρους τους κατάκτηση ενός υψηλού επιπέδου θεωρητικών, επιστημονικών, τεχνικών γνώσεων, προκειμένου να συμβάλλουν στην ιδεολογική και πολιτική ωρίμανση της εργατικής τάξης στο νέο ρόλο της ως ηγέτιδας δύναμης της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής οικοδόμησης.

Το ΚΚΕ είναι η πολιτική δύναμη που εισάγει σε όλα τα όργανα της εργατικής εξουσίας την ικανότητα της επιστημονικής πρόβλεψης, της σχεδιασμένης δράσης, το πολιτικό σχέδιο για τη διαμόρφωση της σοσιαλιστικής οικονομικής βάσης, των νέων σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής - κατανομής, όλων των νέων σοσιαλιστικών - κομμουνιστικών σχέσεων που διατρέχουν όλα τα πεδία οργάνωσης της κοινωνίας, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τις σχέσεις των δύο φύλων, την εξάλειψη της μακροχρόνιας επιρροής μεταφυσικών δογμάτων κ.λπ.

Το Κόμμα μέσω των μελών του σε κάθε χώρο -και αντίστοιχα η ΚΝΕ στο χώρο μαθητείας- εκφράζει τη γνώμη του για οποιοδήποτε θέμα (π.χ. υποψηφιότητες σε όργανα, για το σχεδιασμό, τον απολογισμό κ.λπ.).

Η αναγνώριση και πραγμάτωση του καθοδηγητικού ρόλου του Κόμματος είναι αποτέλεσμα της επαναστατικής ιδεολογικής, πολιτικής και οργανωτικής συγκρότησής του, η οποία συνεχώς κρίνεται μέσα στη ζωή. Συνεχώς δοκιμάζεται η διαλεκτική σχέση μεταξύ επαναστατικής θεωρίας και επαναστατικής πράξης, σχέση που συνεπάγεται:

Κόμμα ουσιαστικά προσηλωμένο στην επαναστατική κομμουνιστική ιδεολογία, στο μαρξισμό - λενινισμό, από την οποία αντλεί την ικανότητα ερμηνείας των νέων φαινομένων και καθοδήγησης της ταξικής πάλης, με γνώμονα την αναγκαιότητα ανάπτυξης και εδραίωσης του νέου τρόπου παραγωγής, στερέωσης του σοσιαλισμού ως κατώτερης βαθμίδας του κομμουνισμού, καθοριστικής νίκης της κοινωνικής ιδιοκτησίας απέναντι σε κάθε μορφή ατομικής ιδιοκτησίας και οριστικής νίκης του κομμουνισμού.

Κόμμα με εργατική σύνθεση σε όλη την κλίμακά του, σε μέλη και στελέχη. Ιδιαίτερα σε συνθήκες σχετικής σταθεροποίησης της επαναστατικής εξουσίας, η διεύρυνση των δυνάμεων του Κόμματος, η ηλικιακή του ανανέωση δεν πρέπει να ανατρέπουν το πλειοψηφικό μερίδιο των εργατών και εργατριών των παραγωγικών τμημάτων της βιομηχανίας.

Η εργατική σύνθεση του Κόμματος συνδυάζεται με τη συλλογική ευθύνη, ώστε όλα τα μέλη του να έχουν υψηλό μαρξιστικό μορφωτικό επίπεδο, ικανότητα να προστατεύουν το Κόμμα και ιδιαίτερα τα ανώτερα όργανά του από τη διείσδυση αστικών ιδεολογημάτων, αναθεωρητικών τάσεων και οπορτουνιστικών επιλογών.

Κόμμα ικανό να παράγει - διαπαιδαγωγεί κομμουνιστές επιστήμονες, επομένως να πρωτοπορεί στην ανάπτυξη της έρευνας, στην απόκτηση νέας γνώσης, αλλά και στην εκτεταμένη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της προς όφελος της ανεπίστρεπτης νίκης του κομμουνισμού. Καθοδηγητικά όργανα ικανά να εξασφαλίζουν την ενότητα ταξικότητας και επιστημονικότητας, προϋπόθεση για να ασκεί το Κόμμα τον επαναστατικό καθοδηγητικό του ρόλο.

Κόμμα ικανό να διευρύνει και να ανανεώνει τους επαναστατικούς δεσμούς του με την εργατική τάξη, τη δημιουργό του κοινωνικού πλούτου, σε νέες συνθήκες, σε νέες καμπές της ταξικής πάλης, σε κάθε μεταβολή -θετική ή αρνητική- του συσχετισμού δυνάμεων στο εσωτερικό και διεθνώς, με αταλάντευτο προσανατολισμό στην οριστική εξάλειψη της ατομικής και της συνεταιριστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Με την πρωτοπόρα στάση των μελών και των στελεχών του έμπρακτα συμβάλλει στην ανάπτυξη κομμουνιστικής στάσης στην εργασία.

Το ΚΚΕ έρχεται από πολύ μακριά και πάει πολύ μακριά, γιατί «η υπόθεση του προλεταριάτου, ο κομμουνισμός, είναι η πιο καθολικά ανθρώπινη, η βαθύτερη, η πιο πλατιά».

11 - 14 ΑΠΡΙΛΗ 2013

19ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

* * *

ΤΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΤΟΥ ΚΚΕ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το παρόν Καταστατικό ψηφίστηκε στο 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ, που πραγματοποιήθηκε από τις 11 έως τις 14 Απρίλη του 2013.

Διαμορφώθηκε από την τροποποίηση και συμπλήρωση του Καταστατικού που εγκρίθηκε στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Αξιοποιήθηκε επίσης η εμπειρία, παλιότερη και πρόσφατη.

Το Καταστατικό καθορίζει τους σκοπούς και το χαρακτήρα του ΚΚΕ, τις αρχές και τους κανόνες συγκρότησης, λειτουργίας και δράσης του. Ορίζει τις υποχρεώσεις, τα δικαιώματα, τα βασικά καθήκοντα και τους κανόνες δράσης των μελών, των Οργανώσεων και των οργάνων του Κόμματος.

Η μεγάλη αξία και σημασία των καταστατικών αρχών και των κανόνων λειτουργίας του ΚΚΕ, ως επαναστατικού κόμματος νέου τύπου, έχει κριθεί και δοκιμαστεί στον έναν περίπου αιώνα ύπαρξης και δράσης του, καθώς και από την πλούσια πείρα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Η συνειδητή και αποφασιστική υπεράσπιση των αρχών αυτών, όπως και η αυστηρή τήρηση και εφαρμογή τους αποτελούν πρώτιστο καθήκον κάθε μέλους του Κόμματος. Καθήκον που ταυτίζεται με την υπεράσπιση αυτής της ίδιας της ύπαρξης του Κόμματος και των βασικών προϋποθέσεων, για να μπορέσει να καθοδηγήσει την εργατική τάξη στην ιστορική της αποστολή, στην επαναστατική κατάκτηση της εργατικής εξουσίας για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

α. Το ΚΚΕ είναι το Κόμμα της εργατικής τάξης, η συνειδητή οργανωμένη ιδεολογική, πολιτική πρωτοπορία της, η ανώτατη μορφή οργάνωσής της. Είναι επαναστατική οργάνωση εθελοντών ομοϊδεατών και αγωνίζεται για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας, στην οποία θα καταργηθεί κάθε εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, κάθε μορφή ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και θα διασφαλιστεί ένα ανώτερο επίπεδο ζωής και δικαιωμάτων για το λαό, ισότητα δυνατοτήτων και δικαιωμάτων, ολόπλευρη κοινωνική πρόοδος στην Ελλάδα.

Στρατηγικός στόχος του ΚΚΕ είναι η κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας, η δικτατορία του προλεταριάτου, για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Το ΚΚΕ φιλοδοξεί να δώσει όλες του τις δυνάμεις για την οικοδόμηση της ανώτερης αυτής κοινωνίας, έχοντας πλήρη συνείδηση ότι θα είναι έργο της ίδιας της εργατικής τάξης, επικεφαλής όλων όσοι υποφέρουν από την εξουσία του κεφαλαίου, και της ουσιαστικής συμμετοχής τους, τόσο στον αγώνα για την κατάκτησή της, όσο και στη διαφύλαξη και στερέωσή της.

Η εργατική τάξη, φορέας της σοσιαλιστικής αλλαγής, πρωτοστατώντας στην πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού, αγωνίζεται όχι μόνο για τη δική της απελευθέρωση, αλλά και για την απελευθέρωση όλων των εργαζομένων.

Για τους λόγους αυτούς, η ύπαρξη του ΚΚΕ και η ισχυροποίησή του στην ελληνική κοινωνία αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα. Η εργατική τάξη, για να αναπτύξει με επιτυχία την πάλη της ενάντια στην καθημερινή καταπίεση του κεφαλαίου και να θέσει τέρμα στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, έχει ανάγκη από τη δική της αυτοτελή πολιτική οργάνωση, από ένα επαναστατικό κόμμα, ικανό να καθοδηγεί την πάλη της για τα ζωτικά της συμφέροντα και την οικοδόμηση μιας νέας ανώτερης κοινωνίας, της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής.

β. Στην οργάνωση, λειτουργία και δράση του για την υλοποίηση των υψηλών αυτών σκοπών, το ΚΚΕ καθοδηγείται από την κοσμοθεωρία του μαρξισμού - λενινισμού και τον προλεταριακό διεθνισμό. Εμπνέεται από την πρώτη ιστορική απόπειρα εργατικής εξουσίας, την Παρισινή Κομμούνα (1871), πολύ περισσότερο από την πρώτη νικηφόρα Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία τον Οκτώβρη του 1917. Διδάσκεται από τη θετική και αρνητική πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στον 20ό αιώνα, πρώτα απ' όλα στην ΕΣΣΔ. Συνειδητοποιεί το δίδαγμα ότι η ταξική πάλη συνεχίζεται μέχρι την κατάργηση κάθε πηγής κοινωνικής ανισότητας, κάθε ατομικής ιδιοκτησίας μέσων παραγωγής. Το ΚΚΕ καθοδηγείται από τα διδάγματα των ταξικών αγώνων στην Ελλάδα, τους ηρωικούς αγώνες των ΕΑΜ - ΕΛΑΣ την περίοδο της κατοχής και του Δεκέμβρη 1944 και ιδιαίτερα τον κορυφαίο αγώνα του ΔΣΕ 1946 - 1949.

Το ΚΚΕ μελετάει τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και στον κόσμο, με βάση την κοσμοθεωρία του και με στόχο την ανάπτυξή της. Στηριγμένο στα παραπάνω, διαμορφώνει το Πρόγραμμα, τη στρατηγική και τακτική του.

γ. Το πέρασμα από την καπιταλιστική κοινωνία, που βρίσκεται σε βαθιά κρίση, στη σοσιαλιστική κοινωνία, προϋποθέτει την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας από την εργατική τάξη, την κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, τη δημιουργία του αγροτικού παραγωγικού συνεταιρισμού, τον κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της κοινωνικής παραγωγής και των υπηρεσιών, τον εργατικό έλεγχο, που θα φέρουν την απελευθέρωση της δημιουργικής δράσης των εργαζομένων, της νεολαίας. Το ΚΚΕ αγωνίζεται με όλες του τις δυνάμεις, για να συνειδητοποιηθεί αυτή η ανάγκη από την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Στα πλαίσια αυτά, εξαντλεί κάθε δυνατότητα, μέσα από καθημερινούς αγώνες, για την υπεράσπιση της ζωής των εργαζομένων, των οικονομικών, πολιτικών, συνδικαλιστικών, πολιτιστικών τους δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Στον αγώνα αυτό, επιδιώκει την ενότητα της εργατικής τάξης, ανεξάρτητα από ειδικότητα, μορφωτικό επίπεδο, εθνότητα, πολιτιστικές και γλωσσικές παραδόσεις, φύλο. Επιδιώκει τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τους φτωχούς αγρότες και αυτοαπασχολούμενους σε μια λαϊκή, αντιμονοπωλιακή - αντικαπιταλιστική συμμαχία πάλης για την εργατική εξουσία.

δ. Η οργανωτική συγκρότηση και λειτουργία του ΚΚΕ καθορίζονται από τους σκοπούς και τον επαναστατικό χαρακτήρα του. Θεμελιακή του αρχή είναι ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός.

Η συνεπής εφαρμογή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, με όλες τις πλευρές του, είναι αναγκαία για την ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική ενότητα του Κόμματος, απαραίτητος όρος για την εκπλήρωση των σκοπών του.

ε. Το ΚΚΕ βασίζεται στην αρχή του προλεταριακού διεθνισμού. Στηρίζει το διεθνισμό του στα κοινά συμφέροντα της εργατικής τάξης, στην κοινή αναγκαιότητα και στόχο για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό σε κάθε καπιταλιστική χώρα. Διαπαιδαγωγεί τα μέλη του στο πνεύμα του προλεταριακού διεθνισμού, της διεθνούς αλληλεγγύης και συνεργασίας με τους εργαζόμενους όλου του κόσμου. Εκπληρώνει με συνέπεια τις διεθνιστικές του υποχρεώσεις, συμμετέχει στον αγώνα για την ανασυγκρότηση, την ιδεολογική και στρατηγική ενότητα και το δυνάμωμα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος.

Το ΚΚΕ αντιπαλεύει κάθε εκδήλωση φασισμού, εθνικισμού, σοβινισμού, ρατσισμού, ταυτίζει τον πατριωτισμό με τον ταξικό αγώνα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΚΕ

ΑΡΘΡΟ 1

Η συγκρότηση και η λειτουργία του ΚΚΕ στηρίζονται στην αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, που αποτελεί αναντικατάστατο συστατικό στοιχείο του επαναστατικού χαρακτήρα του.

Δημοκρατικός συγκεντρωτισμός σημαίνει εσωκομματική δημοκρατία, συγκεντρωτική καθοδήγηση, ενιαία δράση στην εφαρμογή των αποφάσεων με συνειδητή πειθαρχία.

Με βάση το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό δεν επιτρέπεται η δημιουργία και δράση οργανωμένων ομάδων μέσα στο Κόμμα, διότι υπονομεύουν την ιδεολογική - πολιτική - οργανωτική ενότητά του, τη δημοκρατική λειτουργία του και την αποτελεσματικότητα στη δράση.

Βασικά στοιχεία του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού είναι:

α) Η ένταξη της λειτουργίας και δράσης όλων των Οργανώσεων του Κόμματος κάτω από ένα καθοδηγητικό κέντρο -την Κεντρική Επιτροπή- που είναι το ανώτατο καθοδηγητικό όργανο για την περίοδο μεταξύ των Συνεδρίων.

β) Η υποχρεωτική εφαρμογή των αποφάσεων των ανώτερων καθοδηγητικών οργάνων από τα παρακάτω όργανα, Οργανώσεις και μέλη του Κόμματος.

γ) Η συνειδητή κομματική πειθαρχία και υποταγή της μειοψηφίας στην πλειοψηφία. Σε περίπτωση διαφωνίας, όσοι διαφωνούν είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν χωρίς όρους την απόφαση της πλειοψηφίας.

δ) Η αιρετότητα και ανακλητότητα όλων των καθοδηγητικών οργάνων και των μελών τους. Η τακτική και έκτακτη λογοδοσία στις Οργανώσεις και τα Σώματα που τα εκλέγουν. Η συστηματική ενημέρωση των Κομματικών Οργανώσεων για τις αποφάσεις τους.

ε) Η συλλογικότητα ως ανώτατη αρχή της κομματικής καθοδήγησης, όρος απαραίτητος για την ενότητα, την ενιαία και αποτελεσματική δράση του Κόμματος και όλων των Οργανώσεών του, τη σωστή διαπαιδαγώγηση, την ανάπτυξη της δραστηριότητας και πρωτοβουλίας των μελών του Κόμματος. Στο Κόμμα δεν μπορεί να υπάρχουν μονοπρόσωπες αποφάσεις που να υποκαθιστούν τις συλλογικές αποφάσεις των οργάνων.

Στο πλαίσιο της συλλογικότητας αναπτύσσεται η προσωπικότητα και προσφορά κάθε μέλους του Κόμματος.

στ) Η ισότητα όλων των μελών του Κόμματος ως προς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις.

ζ) Ο έλεγχος, η κριτική και αυτοκριτική ως απαραίτητα στοιχεία για την εφαρμογή των αποφάσεων και την ανάπτυξη της δράσης, τη γενίκευση της πείρας, την αντιμετώπιση αδυναμιών και τη διόρθωση λαθών, τη διαπαιδαγώγηση, το δυνάμωμα της συνειδητής κομματικής πειθαρχίας.

Η κριτική και αυτοκριτική ασκείται μόνο μέσα στα αρμόδια όργανα και ΚΟΒ του Κόμματος.

ΑΡΘΡΟ 2

α) Οι Κομματικές Οργανώσεις Βάσης δημιουργούνται στους τόπους δουλειάς, πρώτα απ' όλα στις βιομηχανικές επιχειρήσεις και κλάδους, σε άλλες επιχειρήσεις, ιδρύματα και υπηρεσίες, καθώς και στους αυτοαπασχολούμενους. Επίσης, Κομματικές Οργανώσεις Βάσης δημιουργούνται στους τόπους κατοικίας, στις πόλεις και τα χωριά.

Τα μέλη του Κόμματος, που εργάζονται σε βιομηχανικές ή άλλες επιχειρήσεις, ιδρύματα και υπηρεσίες, υποχρεούνται να ανήκουν στις Οργανώσεις των χώρων δουλειάς τους ή κλάδων. Οι εξαιρέσεις αποφασίζονται από τις Επιτροπές Περιοχών και τις Τομεακές Επιτροπές.

Με απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής δημιουργούνται Κομματικές Οργανώσεις του ΚΚΕ σε χώρες που ζουν Ελληνες μετανάστες και φοιτητές.

β) Οι Κομματικές Οργανώσεις Βάσης συνενώνονται σε Τομεακές Οργανώσεις και οι Τομεακές Οργανώσεις σε Οργανώσεις Περιοχής. Με Απόφαση της ΚΕ, όπου υπάρχει ανάγκη, μπορεί να δημιουργούνται Περιφερειακές Οργανώσεις που θα συνενώνουν έναν αριθμό Τομεακών Οργανώσεων.

Σε ειδικές περιπτώσεις, η Κεντρική Επιτροπή μπορεί να δημιουργεί ΚΟΒ και Τομεακές Οργανώσεις που καθοδηγούνται άμεσα από αυτήν.

Για την καθοδήγηση των Οργανώσεων των Νησιών του Αιγαίου καθώς και των Οργανώσεων στις χώρες του Εξωτερικού, η Κεντρική Επιτροπή μπορεί να δημιουργεί με Απόφασή της Κομματική Επιτροπή Περιοχής, με ευθύνη την ενιαία καθοδήγηση αυτών των Κομματικών Οργανώσεων.

ΑΡΘΡΟ 3

Η εκλογή των καθοδηγητικών οργάνων, των Γραμματέων και των Γραφείων τους, καθώς και των αντιπροσώπων για τα ανώτερα καθοδηγητικά όργανα, γίνεται με μυστική ψηφοφορία, αφού έχει προηγηθεί η προβλεπόμενη από τον κανονισμό διαδικασία.

Εκλέγονται εκείνοι που συγκεντρώνουν το 50%+1 των ψήφων των παρόντων. Αν με την πρώτη ψηφοφορία δεν καλυφθεί ο αριθμός όσων πρέπει να εκλεγούν, γίνεται δεύτερη τελική, με όσους υποψήφιους δε συγκέντρωσαν το 50%+1, στην οποία και εκλέγονται με βάση τη σειρά προτίμησης.

Οι αποφάσεις για τα άλλα ζητήματα παίρνονται με ανοιχτή ψηφοφορία και σχετική πλειοψηφία.

ΑΡΘΡΟ 4

Σε συνθήκες απαγορεύσεων της δράσης του Κόμματος, ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός εφαρμόζεται με μορφές που διασφαλίζουν τη συνέχιση της ενιαίας καθοδήγησης και δράσης του.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ: ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΑΡΘΡΟ 5

Μέλος του ΚΚΕ είναι όποιος και όποια αποδέχεται το Πρόγραμμα και το Καταστατικό του ΚΚΕ, είναι πάνω από 18 χρόνων, ανήκει και δουλεύει σε μία από τις Οργανώσεις του και πληρώνει κανονικά τη συνδρομή του.

ΑΡΘΡΟ 6

Μέλη του ΚΚΕ γίνονται κατά κύριο λόγο εργάτες και εργάτριες. Επίσης, πρωτοπόροι εργαζόμενοι από τα καταπιεζόμενα λαϊκά στρώματα των αυτοαπασχολούμενων ΕΒΕ, των αγροτών, καθώς και άλλοι εργαζόμενοι ή μη που συμμετέχουν ενεργά στην ταξική πάλη.

α) Η ένταξη μελών στο Κόμμα γίνεται μόνον ατομικά. Για να γίνει κάποιος μέλος του Κόμματος, πρέπει πρώτα να γίνει δόκιμο μέλος. Η δοκιμασία διαρκεί 1 χρόνο.

β) Η ένταξη στο Κόμμα ως δόκιμο μέλος απαιτεί τη σύσταση δύο τακτικών μελών του Κόμματος, οι οποίοι πρέπει να τον γνωρίζουν το λιγότερο ένα χρόνο. Τα κομματικά μέλη που κάνουν τις συστάσεις είναι υπεύθυνα απέναντι στο Κόμμα για την πρότασή τους. Η ένταξη στο Κόμμα αποφασίζεται από τη συνέλευση της ΚΟΒ και επικυρώνεται από το αμέσως ανώτερο όργανο το αργότερο μέσα σε 2 μήνες.

Τα μέλη της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας (ΚΝΕ) που έχουν την απαιτούμενη ηλικία και ένα (1) τουλάχιστον χρόνο ζωής στην ΚΝΕ, μπορούν να ενταχθούν στο Κόμμα απευθείας ως τακτικά μέλη με τη σύσταση 2 τακτικών μελών του Κόμματος και τη γνώμη των κομματικών μελών του καθοδηγητικού οργάνου της αντίστοιχης Οργάνωσης της ΚΝΕ.

Η κομματική ηλικία του μέλους του Κόμματος υπολογίζεται από την ημέρα που η συνέλευση της ΚΟΒ αποφάσισε την ένταξή του στο Κόμμα ως δόκιμου μέλους. Για το μέλος του Κόμματος που προέρχεται από την ΚΝΕ, σημειώνεται ο χρόνος που ήταν στην ΚΝΕ, πριν γίνει μέλος του Κόμματος, ως χρόνος θητείας στην ΚΝΕ.

Το δόκιμο μέλος έχει όλες τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του μέλους, εκτός από το δικαίωμα να εκλέγει και να εκλέγεται. Η ψήφος του για τα υπόλοιπα ζητήματα είναι συμβουλευτική. Το Γραφείο της ΚΟΒ οφείλει να δίνει κάθε δυνατή βοήθεια στα νέα μέλη, ώστε να μπορέσουν να ξεκινήσουν σωστά την κομματική τους ζωή, να αφομοιώνουν τις αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του Κόμματος. Τα δόκιμα μέλη πρέπει να περνούν υποχρεωτικά από κύκλο αυτομόρφωσης. Για να γίνει ένα δόκιμο μέλος τακτικό αποφασίζει η Συνέλευση της Κομματικής Οργάνωσης Βάσης. Η απόφαση παίρνεται με πρόταση - εισήγηση του Γραφείου της ΚΟΒ παρουσία του ενδιαφερόμενου. Η απόφαση επικυρώνεται από το αμέσως ανώτερο καθοδηγητικό όργανο μέσα σε δύο μήνες.

γ) Πρώην μέλη του Κόμματος που διαγράφτηκαν ή αποχώρησαν από το Κόμμα μπορούν να επανενταχθούν σε αυτό, εφόσον εγκρίνει η Επιτροπή Περιοχής την έναρξη της διαδικασίας, και ακολουθεί ειδική εξέταση και απόφαση της Γενικής Συνέλευσης της ΚΟΒ με αυξημένη πλειοψηφία 4/5 των παρόντων μελών και τελική επικύρωση από το ανώτερο όργανο με ανάλογη πλειοψηφία.

δ) Πρώην μέλη άλλων κομμάτων γίνονται δεκτά ως δόκιμα μέλη του ΚΚΕ με δοκιμασία διάρκειας 2 ετών, μετά από σύσταση δύο μελών του Κόμματος που έχουν τρία (3) χρόνια κομματική ζωή. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται επικύρωση από την Επιτροπή Περιοχής.

Οταν πρόκειται για ηγετικά στελέχη άλλου κόμματος, απαιτείται πρώτα έγκριση από την Κεντρική Επιτροπή για να ξεκινήσει η διαδικασία. Ακολουθεί η εξέταση στην ΚΟΒ όπως προβλέπει η παράγραφος γ και σε συνέχεια η τελική Απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής.

Ομαδική προσχώρηση στο ΚΚΕ από άλλα πολιτικά κόμματα και οργανώσεις δεν μπορεί να γίνει. Απαιτείται πρώτα έγκριση της Κεντρικής Επιτροπής, για να ανοίξει η διαδικασία της ατομικής εξέτασης κάθε μέλους αυτής της ομάδας και ακολουθεί η διαδικασία στη Γενική Συνέλευση της ΚΟΒ, με βάση τα παραπάνω προβλεπόμενα.

ε) Μέλη του ΚΚΕ που ζουν σε άλλη χώρα μπορούν να περάσουν στο αντίστοιχο κόμμα της χώρας αυτής, με έγκριση της Κεντρικής Επιτροπής. Επίσης, χρειάζεται έγκριση της Κεντρικής Επιτροπής, για να γίνει δεκτό στο Κόμμα μέλος άλλου κομμουνιστικού ή εργατικού κόμματος, αφού διακόψει την προηγούμενη οργανωτική σχέση του.

στ) Το μέλος του ΚΚΕ δεν μπορεί να ανήκει και σε άλλο κόμμα ή άλλη πολιτική οργάνωση, κίνηση ή παράταξη.

ζ) Κάθε μέλος του Κόμματος που μετακινείται στην ακτίνα δράσης άλλης Οργάνωσης από αυτήν που ανήκει, οφείλει να ειδοποιεί έγκαιρα την Οργάνωσή του, για να σταλεί η κομματική σύνδεση στην Οργάνωση που πηγαίνει. Η κομματική σύνδεση συνοδεύεται από σημείωμα με τη γνώμη του καθοδηγητικού οργάνου για τη δράση του στην Οργάνωση που ανήκε. Για μετακίνηση στελεχών χρειάζεται έγκριση του αντίστοιχου καθοδηγητικού οργάνου. Η διεκπεραίωση της διαδικασίας σύνδεσης ελέγχεται από τα καθοδηγητικά όργανα και τη Γραμματεία της ΚΕ, μέσα σε διάστημα 2 μηνών.

η) Με Απόφαση Συνεδρίου, το Κόμμα μπορεί να κάνει ανακαταγραφή των μελών του. Ο χρόνος και η διαδικασία καθορίζονται από την ΚΕ.

ΑΡΘΡΟ 7

Το μέλος του ΚΚΕ αντιπροσωπεύει το Κόμμα παντού όπου βρίσκεται, ιδιαίτερα στο χώρο εργασίας του. Διακρίνεται για την αγωνιστική του στάση, την ταξική αλληλεγγύη στους συναδέλφους του, για το ήθος του και την υπεύθυνη στάση του στην εργασία, στην οικογένεια, συνολικότερα στη ζωή του.

Το μέλος του ΚΚΕ δεν μπορεί να έχει το ίδιο ούτε να ανέχεται να υπάρχουν προνόμια από τη συμμετοχή στο Κόμμα. Ολα τα μέλη του Κόμματος έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις.

ΑΡΘΡΟ 8

Το μέλος του Κόμματος έχει τις παρακάτω υποχρεώσεις:

• Να συμμετέχει στις συνελεύσεις της ΚΟΒ που ανήκει και να πληρώνει τη συνδρομή του. Να παίρνει μέρος προσωπικά στη συζήτηση, στη λήψη αποφάσεων και στην πρακτική δουλειά της Οργάνωσής του. Να συμβάλλει στην επεξεργασία της πολιτικής του Κόμματος με τον προβληματισμό και την πείρα από την πρακτική του δράση. Να εφαρμόζει τις αποφάσεις της ΚΟΒ και των ανώτερων καθοδηγητικών οργάνων, ανεξάρτητα από τις προσωπικές του απόψεις.
• Να προβάλλει στους εργαζόμενους την πολιτική και ιδεολογία του Κόμματος. Να συμβάλλει στη στερέωση και διεύρυνση των δεσμών του με τους εργάτες και τους άλλους εργαζόμενους, στη διαφώτιση και την οργάνωσή τους στον τόπο δουλειάς, στη γειτονιά.
• Να είναι μέλος στο σωματείο του ή σε άλλης μορφής λαϊκή μαζική οργάνωση και να δρα πρωτοπόρα, με βάση την πολιτική του Κόμματος.
• Να μελετά και να διαδίδει το «Ριζοσπάστη», την ΚΟΜΕΠ και τα άλλα έντυπα του Κόμματος, για να μπορεί να προβάλλει την ιδεολογία και πολιτική του, να την υπερασπίζεται από τις διαστρεβλώσεις, τη συκοφαντία, τον αντικομμουνισμό, την άδικη κριτική. Να φροντίζει διαρκώς για τη γνώση της κοσμοθεωρίας του μαρξισμού - λενινισμού, για τη βελτίωση του ιδεολογικού - μορφωτικού και πολιτικού του επιπέδου, ώστε να είναι σε θέση να εκπληρώνει με συνέπεια τον πρωτοπόρο ρόλο του, να αγωνίζεται με σταθερότητα, να παλεύει αποφασιστικά και με αδιαλλαξία ενάντια στην αστική ιδεολογία και πολιτική, στις κάθε είδους παρεκκλίσεις από τη θεωρία του μαρξισμού - λενινισμού, στον οπορτουνισμό.
• Να αγωνίζεται δραστήρια για την ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική ενότητα του Κόμματος, να τηρεί και να υπερασπίζεται το Καταστατικό και τις αρχές του.
• Να αναπτύσσει την εσωκομματική δημοκρατία και να αγωνίζεται ενάντια σε κάθε παραβίαση των κανόνων λειτουργίας, την επανάπαυση, την ιδιοτέλεια, την οικογενειακότητα και τον τοπικισμό. Να αντιμετωπίζει αποφασιστικά κάθε απόπειρα παρεμπόδισης της κριτικής ενάντια σε κάθε τι που προκαλεί ζημιά στο Κόμμα και δυσκολεύει την ελεύθερη έκφραση γνώμης και, ανεξάρτητα από πρόσωπα, να απευθύνεται γι' αυτό στα κομματικά όργανα έως την Κεντρική Επιτροπή.
• Να προσελκύει στο ΚΚΕ νέα μέλη, να συμβάλλει ακούραστα για το οργανωτικό δυνάμωμα και την κομματική οικοδόμηση, ιδιαίτερα στα μεγάλα εργοστάσια και τους άλλους χώρους δουλειάς, με τη διαρκή βελτίωση των μεθόδων της κομματικής δουλειάς.
• Να περιφρουρεί το Κόμμα από τις επιθέσεις των κάθε λογής αντιπάλων του, αναπτύσσοντας την επαναστατική επαγρύπνηση. Να υπερασπίζεται παντού, πάντοτε και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, χωρίς υποχωρήσεις, τα ιδανικά και τους σκοπούς του Κόμματος. Να περιφρουρεί το Κόμμα στην πρακτική του δουλειά, στην ανάκριση, στο δικαστήριο και τη φυλακή και να υπερασπίζεται σταθερά τις αξίες και τον υψηλό τίτλο του μέλους του ΚΚΕ.

Υποχρέωση του κομματικού μέλους είναι να ασκεί, ταυτόχρονα με τις υποχρεώσεις του, τα δικαιώματά του που απορρέουν από το Καταστατικό του Κόμματος.

ΑΡΘΡΟ 9

Το μέλος του Κόμματος έχει τα παρακάτω δικαιώματα:

• Να συμμετέχει στη συζήτηση για τη διαμόρφωση της πολιτικής του Κόμματος στις Συνελεύσεις της ΚΟΒ και στα όργανα που είναι μέλος, στις Συνδιασκέψεις και τα Συνέδρια ως εκλεγμένος αντιπρόσωπος. Να συμμετέχει στις συζητήσεις και το διάλογο που ορίζει η Κεντρική Επιτροπή μέσω του κομματικού Τύπου.
• Να παίρνει μέρος στην εκλογή των καθοδηγητικών οργάνων του Κόμματος και να εκλέγεται σε αυτά, εφόσον συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις του Καταστατικού.
• Να εκφράζει ελεύθερα και υπεύθυνα στα αρμόδια όργανα τη γνώμη του για τη δράση κάθε μέλους και στελέχους του Κόμματος οποιουδήποτε καθοδηγητικού οργάνου και Οργάνωσης.
• Να απαιτεί υπεύθυνη πληροφόρηση από τα κομματικά όργανα για τα κομματικά ζητήματα. Να ενημερώνεται με κάθε δυνατή επάρκεια για την ιδεολογική και πολιτική στήριξη των αποφάσεων που μπαίνουν για εφαρμογή, καθώς και για τη δράση των οργάνων και των στελεχών.
• Να απευθύνεται για κομματικό ή προσωπικό ζήτημα στην Οργάνωση που ανήκει, καθώς και σε οποιοδήποτε ανώτερο καθοδηγητικό όργανο της Οργάνωσής του μέχρι την ΚΕ και το Συνέδριο του Κόμματος. Να απαιτεί να του δίνονται έγκαιρα αιτιολογημένες απαντήσεις σε προτάσεις ή ερωτήματα και μπορεί να επανέρχεται εάν έχουν προκύψει νέα στοιχεία. Οι ΚΟΒ ή τα καθοδηγητικά όργανα είναι υποχρεωμένα να αντιμετωπίζουν υπεύθυνα οποιοδήποτε θέμα προκύπτει σε βάρος μέλους του Κόμματος και να φροντίζουν για την έγκαιρη ενημέρωσή του.
• Να παίρνει μέρος στις κομματικές συνελεύσεις και συνεδριάσεις των οργάνων που ανήκει, όταν εξετάζεται ζήτημα που αφορά τη δράση του.
• Να απαιτεί την απαρέγκλιτη εφαρμογή των κανόνων λειτουργίας των Οργανώσεων και των οργάνων του Κόμματος.

ΑΡΘΡΟ 10

Η ένταξη γυναικών από την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα στο Κόμμα πρέπει να είναι μόνιμη φροντίδα των κομματικών μελών. Ολες οι Κομματικές Οργανώσεις οφείλουν να αναπτύσσουν μόνιμα και σταθερά τη δράση τους για τα δικαιώματα, την ισοτιμία και χειραφέτηση των γυναικών, τη συμμετοχή τους στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΚΑΘΟΔΗΓΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΚΚΕ

ΑΡΘΡΟ 11

Το Συνέδριο είναι το ανώτατο καθοδηγητικό όργανο του Κόμματος.

Τακτικό Συνέδριο συγκαλείται από την Κεντρική Επιτροπή κάθε 4 χρόνια.

`Εκτακτο Συνέδριο μπορεί να συγκληθεί με Απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής ή με πρόταση μιας Επιτροπής Περιοχής, εφόσον αυτή εγκριθεί και από άλλες Επιτροπές Περιοχών που εκπροσωπούν στο σύνολό τους το 50% των κομματικών μελών. Η πρόταση αυτή πρέπει να υποβληθεί στην Κεντρική Επιτροπή. Η Κεντρική Επιτροπή είναι υποχρεωμένη να τη θέσει στην κρίση των άλλων Επιτροπών Περιοχών μέσα σε 3 μήνες το αργότερο, από την ημέρα που υποβλήθηκε. Η Κεντρική Επιτροπή υποχρεούται να προχωρήσει στην πραγματοποίηση του Συνεδρίου το αργότερο σε δύο μήνες. Και στις δύο περιπτώσεις δεν μπορεί να ζητηθεί σύγκληση έκτακτου Συνεδρίου για τα ίδια θέματα πριν περάσει ένας χρόνος.

ΑΡΘΡΟ 12

Η απόφαση, για τη σύγκληση του τακτικού Συνεδρίου και τα θέματα με τα οποία θα ασχοληθεί, ανακοινώνεται από την Κεντρική Επιτροπή, τουλάχιστον 3 μήνες πριν από τη σύγκλησή του.

Το Συνέδριο είναι σε απαρτία, αν οι παρόντες αντιπρόσωποι αποτελούν την πλειοψηφία των αντιπροσώπων που εκλέχτηκαν.

Οι αντιπρόσωποι για το Συνέδριο εκλέγονται με ενιαίο μέτρο, που καθορίζει η Κεντρική Επιτροπή, από τις Συνδιασκέψεις Περιοχών και τις Οργανώσεις που καθοδηγεί άμεσα η Κεντρική Επιτροπή. Τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής και της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου, που δεν έχουν εκλεγεί αντιπρόσωποι, παίρνουν μέρος στο Συνέδριο με δικαίωμα λόγου.

ΑΡΘΡΟ 13

Το Συνέδριο του Κόμματος:

• Συζητά και κρίνει την έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής και της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου. Καθορίζει τα καθήκοντα του Κόμματος έως το επόμενο Συνέδριο.
• Ψηφίζει ή τροποποιεί το Πρόγραμμα και το Καταστατικό του Κόμματος.
• Εκλέγει την Κεντρική Επιτροπή και την Κεντρική Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου. Για να εκλεγεί κάποιος στα όργανα αυτά πρέπει να έχει τουλάχιστον 7 χρόνια κομματική ηλικία.

Ο αριθμός των μελών της Κεντρικής Επιτροπής και των μελών της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου καθορίζεται από το Συνέδριο.

ΑΡΘΡΟ 14

Η Κεντρική Επιτροπή είναι το καθοδηγητικό όργανο του Κόμματος ανάμεσα στα Συνέδρια:

α) Καθοδηγεί όλη την ιδεολογική - πολιτική - οργανωτική δράση του Κόμματος.

β) Εξετάζει τακτικά τον απολογισμό δράσης του Πολιτικού Γραφείου.

γ) Καθορίζει την πολιτική και τις σχέσεις του Κόμματος με άλλα κόμματα ή οργανώσεις, με βάση τις κατευθύνσεις του Συνεδρίου.

δ) Τοποθετεί τις διευθύνσεις στα κεντρικά μέσα μαζικής ενημέρωσης του Κόμματος, έντυπα και ηλεκτρονικά.

ε) Αποφασίζει τη δημιουργία, το περιεχόμενο και τη σύνθεση βοηθητικών Τμημάτων και Επιτροπών της Κεντρικής Επιτροπής και τοποθετεί τους υπεύθυνους σε αυτά.

στ) Επικυρώνει τον αριθμό και τη σύνθεση των επαγγελματικών στελεχών στο Κόμμα, μετά από πρόταση του Πολιτικού Γραφείου και της Γραμματείας.

ζ) Αποφασίζει για τους υποψήφιους σε δημόσιες αιρετές θέσεις ευρύτερης ή πανελλαδικής σημασίας.

η) Αποφασίζει για την ανάκληση από δημόσιες αιρετές θέσεις της χώρας μελών του Κόμματος.

θ) Καθορίζει το ποσοστό των εσόδων που πρέπει να αποδίδουν οι Οργανώσεις του Κόμματος στο κεντρικό ταμείο. Διαχειρίζεται τα οικονομικά και όλη την περιουσία του Κόμματος.

ΑΡΘΡΟ 15

Η Κεντρική Επιτροπή εκλέγει Γενικό Γραμματέα και Πολιτικό Γραφείο. Το Πολιτικό Γραφείο έχει την ευθύνη της καθοδήγησης του Κόμματος ανάμεσα στις Συνόδους της Κεντρικής Επιτροπής με βάση τις Αποφάσεις της. Ο αριθμός των μελών του ορίζεται από την Κεντρική Επιτροπή. Στο χρονικό διάστημα ανάμεσα στις Συνόδους της Κεντρικής Επιτροπής, το Πολιτικό Γραφείο ενημερώνει τα μέλη της για τα ζητήματα του Κόμματος. Το Πολιτικό Γραφείο με όλη του τη δράση και λειτουργία οφείλει να ενισχύει τον καθοδηγητικό ρόλο και την ευθύνη της ΚΕ.

Η Κεντρική Επιτροπή εκλέγει από τα μέλη της Γραμματεία. Η Γραμματεία ασχολείται με την καθοδήγηση των Οργανώσεων, με τον έλεγχο εφαρμογής των αποφάσεων και τη διεκπεραίωση τρεχόντων ζητημάτων της Κεντρικής Επιτροπής και του Πολιτικού Γραφείου. Ο αριθμός των μελών της Γραμματείας και οι ακριβείς αρμοδιότητές της καθορίζονται από την Κεντρική Επιτροπή.

Επίσης, η Κεντρική Επιτροπή εκλέγει από τα μέλη της Επιτροπή Κομματικού Ελέγχου (ΕΚΕ) και ορίζει τον πρόεδρό της. Η ΕΚΕ εξετάζει τις καταγγελίες που υποβάλλονται από Κομματικές Οργανώσεις και μέλη του Κόμματος για παραβιάσεις από μέλη, όργανα και Οργανώσεις της κομματικής πειθαρχίας, του Καταστατικού, καθώς και τις ενστάσεις κατά των αποφάσεων διαγραφής από το Κόμμα ή επιβολής άλλων κομματικών ποινών. Συντάσσει σχετικό πόρισμα με τις προτάσεις της προς την ΚΕ για τελικές αποφάσεις. Εξετάζει αιτήσεις αποκατάστασης μελών του Κόμματος που, για διάφορους λόγους, έχουν χάσει την κομματική τους ιδιότητα και προσδιορίζει την κομματική ηλικία.

ΑΡΘΡΟ 16

Η Κεντρική Επιτροπή συνέρχεται σε τακτική Σύνοδο κάθε 3 μήνες με ευθύνη του Πολιτικού Γραφείου και εκτάκτως, όταν προκύψει ζήτημα, με απόφαση του Πολιτικού Γραφείου.

Τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου συμμετέχουν στις Συνόδους της ΚΕ, με δικαίωμα λόγου και συμβουλευτικής ψήφου.

Σε ειδικές περιπτώσεις, η Κεντρική Επιτροπή συγκαλεί Ευρεία Σύνοδο, όπου παίρνουν μέρος και άλλα κομματικά στελέχη που καθορίζει η ίδια.

ΑΡΘΡΟ 17

Η Κεντρική Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου (ΚΕΟΕ) ελέγχει το ταμείο, τη διαχείριση όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων του Κόμματος και ενημερώνει τακτικά την Κεντρική Επιτροπή. Η ΚΕΟΕ δίνει βοήθεια στις Επιτροπές Οικονομικού Ελέγχου των Οργανώσεων και όπου κρίνεται αναγκαίο ελέγχει και η ίδια τα οικονομικά των Οργανώσεων.

Η ΚΕΟΕ εκλέγει από τα μέλη της τον πρόεδρό της.

ΑΡΘΡΟ 18

Η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος, στην περίοδο ανάμεσα στα Συνέδρια, μπορεί να συγκαλέσει Κομματική Πανελλαδική Συνδιάσκεψη: Υποχρεωτικά, στην περίπτωση που υπάρχει Απόφαση προηγούμενου Συνεδρίου, για εξέταση ειδικού ζητήματος. Επίσης, στην περίπτωση που κρίνει ότι έχει προκύψει σοβαρό ζήτημα με βάση τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις, στην ταξική πάλη, ή ότι υπάρχει εξαιρετικά σοβαρή ανάγκη να συζητηθούν προβλήματα που αφορούν το Κόμμα.

Σε αυτήν παίρνουν μέρος: Τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου και αντιπρόσωποι των Κομματικών Οργανώσεων που εκλέγονται από τις Επιτροπές Περιοχών με ενιαίο μέτρο που καθορίζει η Κεντρική Επιτροπή.

Η Συνδιάσκεψη παίρνει αποφάσεις στα πλαίσια του Προγράμματος και του Καταστατικού του Κόμματος και μπορεί να συμπληρώσει έως και το 1/10 των μελών της Κεντρικής Επιτροπής.

Η Κεντρική Επιτροπή καθορίζει την ημερήσια διάταξη της Συνδιάσκεψης και την ανακοινώνει έναν (1) τουλάχιστον μήνα πριν από τη σύγκλησή της.

ΑΡΘΡΟ 19

Ανώτατο όργανο των Κομματικών Οργανώσεων Τομέων, Περιφερειακών Τομέων και Περιοχών είναι η αντίστοιχη Κομματική Συνδιάσκεψη και για την ΚΟΒ η Γενική Συνέλευση των μελών της. Στο διάστημα ανάμεσα στις Κομματικές Συνδιασκέψεις καθοδηγητικό όργανο είναι η αντίστοιχη Τομεακή, Περιφερειακή Επιτροπή και η Επιτροπή Περιοχής.

ΑΡΘΡΟ 20

Τακτική Συνδιάσκεψη των Κομματικών Οργανώσεων των Τομέων, Περιφερειακών Τομέων και Περιοχών συγκαλείται κάθε δύο χρόνια από τις αντίστοιχες επιτροπές. `Εκτακτες Συνδιασκέψεις συγκαλούνται: α) Με αποφάσεις των αντίστοιχων καθοδηγητικών οργάνων και με έγκριση του αμέσως παραπάνω οργάνου, β) με απόφαση παραπάνω οργάνου, γ) όταν το ζητήσουν παρακάτω καθοδηγητικά όργανα ή ΚΟΒ της συγκεκριμένης Οργάνωσης που εκπροσωπούν το 1/3 των μελών της.

ΑΡΘΡΟ 21

Οι αντιπρόσωποι για τις αντίστοιχες Συνδιασκέψεις των Οργανώσεων εκλέγονται με ενιαίο μέτρο που καθορίζεται από τα αντίστοιχα καθοδηγητικά όργανα, σύμφωνα με το σχετικό κανονισμό της Κεντρικής Επιτροπής.

Οι Συνδιασκέψεις των Κομματικών Οργανώσεων: Συζητούν και αποφασίζουν για την έκθεση των καθοδηγητικών οργάνων και των Επιτροπών Οικονομικού Ελέγχου. Συζητούν και αποφασίζουν για τα ζητήματα της κομματικής δουλειάς στο χώρο τους. Εκλέγουν το καθοδηγητικό όργανο και την Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου.

Για να εκλεγεί κάποιος στην Τομεακή ή Περιφερειακή Επιτροπή και στις αντίστοιχες Επιτροπές Οικονομικού Ελέγχου τους χρειάζεται να έχει δύο (2) χρόνια κομματική ηλικία και στην Επιτροπή Περιοχής και την Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου της πέντε (5) χρόνια.

ΑΡΘΡΟ 22

Τα καθοδηγητικά όργανα Τομέων, Περιφερειακών Τομέων, Περιοχών εκλέγουν Γραμματέα ή και Γραφείο. Το Γραφείο καθοδηγεί όλη τη δουλειά ανάμεσα στις συνεδριάσεις των Επιτροπών. Η εκλογή των μελών της Επιτροπής, του Γραμματέα και του Γραφείου επικυρώνεται από το παραπάνω καθοδηγητικό όργανο.

Η Επιτροπή Περιοχής συνέρχεται σε τακτική Σύνοδο κάθε 2 μήνες, η Περιφερειακή και Τομεακή Επιτροπή κάθε μήνα. `Εκτακτα με απόφαση του παραπάνω οργάνου.

Οι Επιτροπές Οικονομικού Ελέγχου, τουλάχιστον κάθε τρίμηνο, ελέγχουν την οικονομική δραστηριότητα, τα ταμεία, την κανονική συγκέντρωση των συνδρομών και τη διαχείριση των οικονομικών των αντίστοιχων Οργανώσεων έως την ΚΟΒ. Παίρνουν μέρος στις συνεδριάσεις των αντίστοιχων οργάνων με δικαίωμα λόγου και συμβουλευτική ψήφο.

ΑΡΘΡΟ 23

Η επιλογή και ανάδειξη στελεχών στα καθοδηγητικά όργανα απαιτεί αυξημένη συναίσθηση κομματικής ευθύνης. Είναι ευθύνη των καθοδηγητικών οργάνων όλων των επιπέδων, να παίρνουν όλα τα απαραίτητα ιδεολογικά και πολιτικά μέτρα για την αρμονική ανάδειξη και διαδοχή των στελεχών. Να διασφαλίζονται η συλλογική εκτίμηση της απόδοσης των στελεχών και οι ουσιαστικές διαδικασίες κατά την εκλογή τους, σύμφωνα με σχετικές διατάξεις του κανονισμού.

Ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα να επιδείχνεται για τη σύνθεση των καθοδηγητικών οργάνων, να αντανακλά και να ενισχύει το χαρακτήρα του ΚΚΕ, ως κόμματος της εργατικής τάξης. Στην Κεντρική Επιτροπή και τις Επιτροπές Περιοχών να επιδιώκεται να αποτελούν οι εργατοϋπάλληλοι την πλειοψηφία των μελών τους, ενώ στα όργανα πρέπει να υπάρχει φροντίδα να εκλέγονται αυτοαπασχολούμενοι ΕΒΕ, φτωχοί αγρότες. Διαρκής πρέπει να είναι η φροντίδα για την εκλογή γυναικών σε όλα τα καθοδηγητικά όργανα. Να εξασφαλίζεται, επίσης, ο αρμονικός συνδυασμός παλιών και νέων σε ηλικία στελεχών.

Η Κεντρική Επιτροπή και τα άλλα καθοδηγητικά όργανα είναι υποχρεωμένα να φροντίζουν για την εναλλαγή των στελεχών στα καθοδηγητικά όργανα, στις αιρετές θέσεις των θεσμών του αστικού κράτους (κοινοβούλιο, ευρωκοινοβούλιο, περιφέρειες, δήμοι), καθώς και στο συνδικαλιστικό κίνημα, ιδιαίτερα στο δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο.

ΑΡΘΡΟ 24

Η κάλυψη κενών θέσεων, που τυχόν δημιουργούνται στη σύνθεση της Κεντρικής Επιτροπής ανάμεσα στα Συνέδρια, γίνεται με εκλογή νέων μελών από Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, εφόσον κριθεί αναγκαίο από την ΚΕ. Στα άλλα καθοδηγητικά όργανα, ανάμεσα στις Συνδιασκέψεις, δεν αποκλείεται να συμπληρώνονται τα κενά με προσλήψεις νέων μελών, με ευθύνη του αντίστοιχου καθοδηγητικού οργάνου, εφόσον κρίνονται αναγκαίες. Η πρόσληψη νέου μέλους απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη των 2/3 των μελών του αντίστοιχου οργάνου και την έγκριση του παραπάνω οργάνου. Οι προσλήψεις νέων μελών δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 2/10 των μελών του οργάνου.

ΑΡΘΡΟ 25

Τα καθοδηγητικά όργανα, από την ΚΕ έως το Γραφείο της ΚΟΒ, ενδιάμεσα και στο τέλος της θητείας τους κρίνουν τη δουλειά του οργάνου συνολικά και τη δίνουν για ενημέρωση στα παρακάτω όργανα και τις ΚΟΒ. Επίσης, τα καθοδηγητικά όργανα κρίνουν και τη δουλειά ατομικά των μελών τους. Οι εκτιμήσεις αυτές δίνονται για ενημέρωση κατά τη διαδικασία της συζήτησης του θέματος εκλογής νέων οργάνων στις αντίστοιχες Συνδιασκέψεις και για την ΚΕ στο Συνέδριο.

ΑΡΘΡΟ 26

Τα διαδικαστικά ζητήματα διεξαγωγής των εκλογικών Συνελεύσεων και Συνδιασκέψεων καθορίζονται με κανονισμό που αποφασίζεται από την ΚΕ.

ΑΡΘΡΟ 27

Για την καλύτερη μελέτη και επεξεργασία των διάφορων ζητημάτων και για την πρακτική εφαρμογή των αποφάσεων του Κόμματος, δημιουργούνται ειδικά βοηθητικά Τμήματα, Κομματικές Ομάδες και Επιτροπές δίπλα στα καθοδηγητικά όργανα.

Η ΚΕ και τα άλλα καθοδηγητικά όργανα πρέπει να έχουν φροντίδα, ώστε τα μέλη των βοηθητικών Τμημάτων, των Επιτροπών και Κομματικών Ομάδων, να δοκιμάζονται επαρκώς μέσα από τη συμμετοχή τους σε καθοδηγητικά όργανα.

Για τα στελέχη που μετέχουν στα βοηθητικά Τμήματα, στις Κομματικές Ομάδες και Επιτροπές, απαραίτητα ζητείται και παίρνεται υπόψη η γνώμη των ΚΟΒ και των οργάνων στα οποία ανήκουν.

ΑΡΘΡΟ 28

Τα καθοδηγητικά όργανα συγκαλούν τακτικά συσκέψεις στελεχών της κάθε Οργάνωσης. Οι συσκέψεις αυτές έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα.

ΑΡΘΡΟ 29

Αποτελεί υποχρέωση των καθοδηγητικών οργάνων, πριν από τη λήψη αποφάσεων γενικότερης σημασίας και εφ' όσον το επιτρέπουν οι συνθήκες, να παίρνουν τη γνώμη των παρακάτω οργάνων και των μελών του Κόμματος.

ΑΡΘΡΟ 30

Το ΚΚΕ διαθέτει μέσα μαζικής ενημέρωσης και διαφώτισης.

Ο «Ριζοσπάστης», όργανο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, είναι η καθημερινή εφημερίδα του Κόμματος, μαζικός οργανωτής και καθοδηγητής. Η Κεντρική Επιτροπή έχει την ευθύνη για την έκδοση και τις γενικές κατευθύνσεις του και ορίζει τη Διεύθυνση και τη Συντακτική του Επιτροπή. Ο «Ριζοσπάστης» προβάλλει και υπερασπίζεται την ιδεολογία και την πολιτική του ΚΚΕ. Προβάλλει και υπερασπίζεται τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και γενικότερα των εργαζομένων και του λαϊκού κινήματος. Ενημερώνει ολόπλευρα για τις εξελίξεις στην Ελλάδα και τον κόσμο.

Η «Κομμουνιστική Επιθεώρηση» (ΚΟΜΕΠ) είναι το θεωρητικό - πολιτικό περιοδικό του Κόμματος, όργανο της Κεντρικής Επιτροπής. Διευθύνεται από Συντακτική Επιτροπή που ορίζεται από την ΚΕ.

Το ΚΚΕ μπορεί να δημιουργεί ή να συμμετέχει σε άλλα κεντρικά ή περιφερειακά έντυπα και ηλεκτρονικά -ραδιοτηλεοπτικά και διαδικτυακά- μέσα ενημέρωσης. Η Κεντρική Επιτροπή καθορίζει τους όρους, τα πλαίσια και τις επιδιώξεις του ΚΚΕ σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Ορίζει τους υπευθύνους, τις διευθύνσεις και τις συντακτικές επιτροπές αυτών των μέσων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΒΑΣΗΣ

ΑΡΘΡΟ 31

Η Κομματική Οργάνωση Βάσης (KOB) είναι το θεμέλιο του Κόμματος, είναι το Κόμμα στο χώρο δράσης της.

ΚΟΒ δημιουργούνται, με έγκριση του παραπάνω οργάνου, εκεί που ορίζει το άρθρο 2 του παρόντος Καταστατικού, όταν υπάρχουν τουλάχιστο 3 κομματικά μέλη.

Σε χώρους που δεν υπάρχουν ΚΟΒ, μπορεί, με ευθύνη παραπάνω οργάνου, να δημιουργούνται ΚΟΒ από κομματικά μέλη που προέρχονται από άλλες Οργανώσεις.

ΚΟΒ, που δεν ανταποκρίνονται στον προορισμό τους, διαλύονται με απόφαση του παραπάνω οργάνου και έγκριση της Κεντρικής Επιτροπής.

ΑΡΘΡΟ 32

Η ΚΟΒ μια φορά το χρόνο συνέρχεται σε εκλογοαπολογιστική Γενική Συνέλευση, εκλέγει Γραμματέα και Γραφείο που λογοδοτεί στην ΚΟΒ.

Σε ΚΟΒ, με δύναμη μέχρι 10 μέλη, εκλέγεται Γραμματέας και αναπληρωτής του. Σε ΚΟΒ με πάνω από 10 μέλη εκλέγεται Γραμματέας και Γραφείο. Ο αριθμός των μελών του καθορίζεται από τη Συνέλευση της ΚΟΒ ανάλογα με τη δύναμή της.

ΑΡΘΡΟ 33

Για την καλύτερη λειτουργία και την ολόπλευρη κάλυψη των χώρων ευθύνης τους, οι ΚΟΒ μπορούν να δημιουργούν τμήματα και ομάδες εργασίας στα πλαίσια της ΚΟΒ και κομματικές ομάδες σε μαζικούς φορείς. Το Γραφείο της ΚΟΒ ορίζει τους υπεύθυνους στα τμήματα, στις ομάδες εργασίας και τις κομματικές ομάδες. Συνεδριάζουν για την εξειδίκευση των αποφάσεων της ΚΟΒ και τον έλεγχο της εφαρμογής τους από τα μέλη στο χώρο τους και λογοδοτούν στη Συνέλευση της ΚΟΒ.

ΑΡΘΡΟ 34

Η Συνέλευση της ΚΟΒ συγκαλείται τακτικά, τουλάχιστον μία φορά το μήνα. Η Συνέλευση συγκαλείται με απόφαση του Γραφείου της ΚΟΒ, του Γραμματέα αν δεν υπάρχει Γραφείο, ή του παραπάνω οργάνου. Για τη σύγκλησή της απαιτείται η έγκαιρη και πλήρης ενημέρωση όλων των μελών της. Η Συνέλευση έχει απαρτία, όταν είναι παρόντα το 50%+1 των μελών της.

Η Συνέλευση της ΚΟΒ εγκρίνει την ημερήσια διάταξη με τα θέματα που πρότεινε το Γραφείο, ο Γραμματέας αν δεν υπάρχει Γραφείο, ή με όσα αποφασίζει η ίδια να συζητηθούν.

Εισήγηση στη συνέλευση παρουσιάζει το Γραφείο της ΚΟΒ, ο Γραμματέας αν δεν υπάρχει Γραφείο, τα παραπάνω καθοδηγητικά όργανα, καθώς και κομματικά μέλη με έγκριση του Γραφείου ή του Γραμματέα αν δεν υπάρχει Γραφείο. Η Συνέλευση τοποθετείται στην εισήγηση, καταλήγει σε συγκεκριμένες αποφάσεις, σε πρακτικά μέτρα και καταμερισμό δουλειάς για την εφαρμογή των αποφάσεων της ΚΟΒ και των παραπάνω οργάνων. Σε κάθε Συνέλευση και στο διάστημα ανάμεσα σε δύο Συνελεύσεις, οργανώνεται συστηματικά ο έλεγχος για την εφαρμογή των αποφάσεων και τη δραστηριοποίηση όλων των μελών, με ευθύνη του Γραφείου της ΚΟΒ ή του Γραμματέα αν δεν υπάρχει Γραφείο και όλων των μελών.

ΑΡΘΡΟ 35

Οι βασικές αρμοδιότητες της ΚΟΒ είναι:

α) Συμμετέχει υπεύθυνα και ενεργά στην επεξεργασία της πολιτικής και των αποφάσεων του Κόμματος. Εξειδικεύει, εκλαϊκεύει και εφαρμόζει την πολιτική του Κόμματος και τις αποφάσεις των καθοδηγητικών οργάνων στο χώρο ευθύνης της.

β) Φροντίζει με σχέδιο και σταθερή δουλειά για την ένταξη νέων μελών στο Κόμμα και στις αντίστοιχες Οργανώσεις της ΚΝΕ.

γ) Δουλεύει για τον ταξικό προσανατολισμό της δράσης των συνδικάτων και των άλλων μαζικών λαϊκών οργανώσεων του χώρου της. Πρωτοστατεί στη δημιουργία ταξικών συσπειρώσεων και μορφών λαϊκής οργάνωσης. Επιδιώκει την ανάπτυξη της πάλης στην κατεύθυνση των πολιτικών στόχων του Κόμματος, επεξεργάζεται στόχους πάλης στα πλαίσια της πολιτικής του Κόμματος, πρωτοστατεί στην οργάνωση της εργατικής τάξης, των άλλων λαϊκών στρωμάτων.

δ) Οργανώνει ιδεολογική - διαφωτιστική δουλειά για τα μέλη της, τους φίλους και οπαδούς του Κόμματος και γενικότερα για τους εργαζόμενους και τη νεολαία.

ε) Φροντίζει καθημερινά για τη διάδοση και μελέτη του «Ριζοσπάστη», της ΚΟΜΕΠ, των εκδόσεων και του άλλου έντυπου υλικού του Κόμματος.

στ) Εχει ευθύνη για τη συγκέντρωση και ανάπτυξη των οικονομικών πόρων του Κόμματος.

ζ) Γνωρίζει, συνδέεται άμεσα και αξιοποιεί τους οπαδούς, φίλους και ψηφοφόρους του Κόμματος, παίρνει τη γνώμη τους για την πολιτική, τις αποφάσεις και τη δράση του Κόμματος.

Με κοινωνικοταξικά κριτήρια δρα πλατιά μέσα στις λαϊκές μάζες του χώρου της, έχει μόνιμο και σταθερό μέλημά της τη διεύρυνση των δεσμών της με όλα τα πρωτοπόρα στοιχεία του χώρου ευθύνης της, εξασφαλίζει με συστηματικό τρόπο την πολιτική ενημέρωσή τους.

η) Συζητάει τα προβλήματα της νεολαίας, αναπτύσσει πρωτοβουλίες γι' αυτά και παλεύει για τη συσπείρωση της νεολαίας στην πολιτική του Κόμματος. Φροντίζει για τη συγκρότηση ΟΒ της ΚΝΕ στο χώρο της και σε συνεργασία με τα καθοδηγητικά όργανα της ΚΝΕ για την καθοδήγησή τους, εκπληρώνοντας στο επίπεδο της ΚΟΒ τα αντίστοιχα άρθρα του Καταστατικού που αναφέρονται στο κεφάλαιο για την Οργάνωση της Νεολαίας του ΚΚΕ, την ΚΝΕ.

ΑΡΘΡΟ 36

Ολα τα μέλη της ΚΟΒ αναλαμβάνουν συγκεκριμένα καθήκοντα και δουλεύουν για να ανταποκριθούν σε αυτά. Λογοδοτούν, ελέγχουν και ελέγχονται για τη δράση τους και τη δράση της ΚΟΒ. Τα στελέχη του Κόμματος, σε όποιο καθοδηγητικό όργανο και αν ανήκουν, πρέπει να συμμετέχουν στην ΚΟΒ τους, να αναλαμβάνουν και για την ΚΟΒ καθήκοντα και να συμβάλλουν στη δράση της.

ΑΡΘΡΟ 37

Η ΚΟΒ μπορεί να απευθύνεται στα καθοδηγητικά όργανα έως και την Κεντρική Επιτροπή, για να ζητήσει πληροφορίες και να προτείνει θέματα για λύσεις. Τα καθοδηγητικά όργανα έχουν υποχρέωση, σε σύντομο χρονικό διάστημα, να δίνουν ή να διαβιβάζουν υπεύθυνες απαντήσεις στη Συνέλευση της ΚΟΒ με την παρουσία μέλους παραπάνω καθοδηγητικού οργάνου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ ΣΤΙΣ ΜΑΖΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΑΡΘΡΟ 38

Το ΚΚΕ αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή στην ανάπτυξη και τον ταξικό προσανατολισμό του μαζικού κινήματος και σε πρώτη γραμμή του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.

Για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση της αποστολής του Κόμματος στις μαζικές εργατικές και λαϊκές οργανώσεις, τα καθοδηγητικά κομματικά όργανα συγκροτούν κομματικές ομάδες, από τα εκλεγμένα στις διοικήσεις τους και από άλλα κομματικά μέλη, που δρουν κάτω από την καθοδήγησή τους για την εξειδίκευση και προώθηση των στόχων του Κόμματος. Εάν δεν υπάρχουν εκλεγμένα κομματικά μέλη, συγκροτείται ολιγομελής κομματική ομάδα από μέλη που ανήκουν και δουλεύουν δραστήρια στο συγκεκριμένο φορέα.

Οι κομματικές ομάδες, με σύμφωνη γνώμη των Κομματικών Οργανώσεων, μπορούν να κάνουν συσκέψεις των κομματικών μελών και οπαδών που ανήκουν και δραστηριοποιούνται σε αυτούς τους τομείς.

Οι κομματικές ομάδες συζητούν τα προβλήματα του τομέα δράσης τους, στη βάση των γενικών θέσεων του Κόμματος και των κατευθύνσεων των αντίστοιχων καθοδηγητικών οργάνων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

ΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΑΡΘΡΟ 39

Τα μέλη του Κόμματος, που εκλέγονται ή τοποθετούνται με απόφαση του Κόμματος σε νομοθετικά Σώματα, σε αντιπροσωπευτικά ή άλλα αιρετά όργανα και γενικά στους θεσμούς του αστικού κράτους, εφαρμόζουν την πολιτική και τις αποφάσεις του Κόμματος, είναι αφοσιωμένα στην υπόθεση της εργατικής τάξης και της υπεράσπισης των συμφερόντων της, υπερασπίζονται με συνέπεια γενικότερα τα λαϊκά συμφέροντα.

Για να προταθούν κομματικά μέλη να αναλάβουν καθήκοντα σε αυτές τις θέσεις, πρέπει να παίρνεται η γνώμη της ΚΟΒ και των οργάνων που ανήκουν.

Η θέση αυτή είναι στη διάθεση του Κόμματος. Τα καθοδηγητικά όργανα του Κόμματος μπορούν να τους τοποθετούν σε άλλον τομέα δουλειάς ανάλογα με τις ανάγκες του Κόμματος.

Οι μισθοί, αποζημιώσεις, συντάξεις ή άλλα οικονομικά οφέλη που απορρέουν από τη θέση τους είναι έσοδα του Κόμματος και διατίθενται σε αυτό.

ΑΡΘΡΟ 40

Οι βουλευτές και ευρωβουλευτές μέλη του Κόμματος αποτελούν την Κοινοβουλευτική Ομάδα.

Η Κεντρική Επιτροπή έχει την ευθύνη για τη διαμόρφωση των ψηφοδελτίων του Κόμματος, με βάση τις προτάσεις των καθοδηγητικών οργάνων. Αποφασίζει για τη σύνθεση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας.

Η κοινοβουλευτική δράση του Κόμματος υποτάσσεται στους σκοπούς και τις ανάγκες του ταξικού αγώνα.

Η λειτουργία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας καθορίζεται συγκεκριμένα από την Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

Η ΚΝΕ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΤΟΥ ΚΚΕ

ΑΡΘΡΟ 41

Το ΚΚΕ στην ιστορική του διαδρομή πάντα έδινε και δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην ιδεολογική και πολιτική παρέμβαση στους νέους και τις νέες της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.

α) Η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας δημιουργήθηκε από το ΚΚΕ. Είναι επαναστατική οργάνωση νεολαίας του ΚΚΕ, που δέχεται την κοσμοθεωρία του, το μαρξισμό - λενινισμό, το Πρόγραμμα του ΚΚΕ και προωθεί τη στρατηγική του.

β) Η ΚΝΕ συγκροτείται στο πλευρό του Κόμματος, με διακριτή οργανωτική δομή που καθοδηγείται ιδεολογικά, πολιτικά και οργανωτικά, σε όλα τα επίπεδα από το ΚΣ της ΚΝΕ έως την ΟΒ, από τα αντίστοιχα όργανα του Κόμματος. Για την καθοδήγηση της ΚΝΕ, το Κόμμα διαθέτει στελέχη και μέλη του, που είναι ενταγμένα στην ΚΝΕ.

γ) Το Κόμμα δείχνει σταθερή φροντίδα για την επαναστατική διαπαιδαγώγηση των μελών της ΚΝΕ, τη γνώση της Ιστορίας του και την προετοιμασία τους για να ενταχθούν στις γραμμές του ΚΚΕ. Το Κόμμα έχει την ευθύνη να παρέχει στις Οργανώσεις της ΚΝΕ κάθε δυνατή πολιτική και ιδεολογική βοήθεια για τη διεύρυνση της επιρροής της στη νεολαία, τη συσπείρωση, την κινητοποίηση και την αγωνιστική διαπαιδαγώγηση των νέων της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.

δ) Οι αντίστοιχες Οργανώσεις της ΚΝΕ καλούνται και συμμετέχουν στο Συνέδριο, στις Πανελλαδικές Συνδιασκέψεις του Κόμματος και στις Συνδιασκέψεις των Κομματικών Οργανώσεων με αντιπροσωπεία τους που έχει δικαίωμα λόγου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

ΑΡΘΡΟ 42

Οι οικονομικοί πόροι του Κόμματος προέρχονται από τις συνδρομές των μελών και την οικονομική δουλειά τους, από οικονομικές εξορμήσεις, προαιρετικές εισφορές, δωρεές ή κληρονομιές.

Επίσης, έσοδα που ανήκουν στο Κόμμα είναι και οι μισθοί, οι συντάξεις, οι αποζημιώσεις που παίρνουν τα εκλεγμένα ή εξουσιοδοτημένα από το Κόμμα μέλη του σε θεσμούς του αστικού κράτους, όπως και η χρηματοδότηση από τη συμμετοχή του Κόμματος μέσω των εκλογών σε αυτούς τους θεσμούς.

Το Κόμμα μπορεί να αναπτύσσει επιχειρηματική οικονομική δραστηριότητα, με σκοπό τη διασφάλιση της δυνατότητάς του να ενημερώνει, ιδεολογικά και πολιτικά το λαό για τις θέσεις του, να αναπτύσσει τη μαζική πολιτική διαφωτιστική του δραστηριότητα στα πλαίσια της προώθησης της πολιτικής του.

ΑΡΘΡΟ 43

Η Κεντρική Επιτροπή ορίζει το ύψος της μηνιαίας συνδρομής των μελών, το οποίο πρέπει να είναι τουλάχιστον το 1% των μηνιάτικων εσόδων τους.

Η εισφορά του νέου μέλους για την ένταξή του στο Κόμμα είναι ίση με τη μηνιάτικη κομματική συνδρομή του.

Η Κεντρική Επιτροπή μπορεί να αναπροσαρμόζει το ύψος της μηνιαίας συνδρομής των μελών του Κόμματος, σύμφωνα με τις συνθήκες και τις ανάγκες του Κόμματος.

Ορίζει, επίσης, το ποσοστό που πρέπει να αποδίδουν στην ΚΕ οι Οργανώσεις από την οικονομική τους δραστηριότητα και αποφασίζει για τις οικονομικές εξορμήσεις του Κόμματος.

Καθήκον όλων των καθοδηγητικών οργάνων και των μελών του Κόμματος είναι να φροντίζουν για τη συνεχή βελτίωση των οικονομικών του Κόμματος, ώστε να διασφαλίζεται η οικονομική αυτοτέλειά του, ως όρος αναγκαίος για την ύπαρξη και δράση του, για την εκπλήρωση των σκοπών του.

ΑΡΘΡΟ 44

Ο προϋπολογισμός του Κόμματος εγκρίνεται από την Κεντρική Επιτροπή. Ο προϋπολογισμός κάθε Οργάνωσης εγκρίνεται από τα αντίστοιχα καθοδηγητικά όργανα.

Κάθε Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου παρουσιάζει έκθεση για την οικονομική κατάσταση και διαχείριση στις Συνδιασκέψεις ή στο Συνέδριο από τα οποία έχει εκλεγεί.

Η Κεντρική Επιτροπή διαχειρίζεται τα οικονομικά και την περιουσία του Κόμματος και ενημερώνει τακτικά τα μέλη του Κόμματος για τη γενική πορεία των οικονομικών.

Η Κεντρική Επιτροπή μπορεί να ορίζει Επιτροπή Οικονομικών, η οποία παρακολουθεί και καθοδηγεί τους αντίστοιχους τομείς.

ΑΡΘΡΟ 45

Η οικονομική διαχείριση που ασκούν οι Κομματικές Οργανώσεις ελέγχεται σε μόνιμη και διαρκή βάση από τις αντίστοιχες Επιτροπές Οικονομικού Ελέγχου.

Σε όλη την κλίμακα του Κόμματος γίνεται έλεγχος και για τα παραστατικά εσόδων και εξόδων, αλλά και για τη σκοπιμότητα των εξόδων, σε τακτά χρονικά διαστήματα.

ΑΡΘΡΟ 46

Τα επαγγελματικά στελέχη του Κόμματος στηρίζονται οικονομικά με ποσό που δεν πρέπει να υπερβαίνει το μέσο μισθό των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα.

Το ίδιο ισχύει για τα μέλη του Κόμματος που εργάζονται στον τεχνικό ή βοηθητικό μηχανισμό του Κόμματος, στο «Ριζοσπάστη», στην ΚΟΜΕΠ, σε άλλα κομματικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, στο εκδοτικό του Κόμματος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9

ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟΥ

ΑΡΘΡΟ 47

Η τήρηση και υπεράσπιση των διατάξεων του Καταστατικού είναι υποχρέωση και ευθύνη κάθε μέλους, Οργάνωσης και Οργάνου του ΚΚΕ.

Μέλη, στελέχη, Κομματικές Οργανώσεις Βάσης και όργανα του Κόμματος που παραβιάζουν το Καταστατικό υπόκεινται στις παρακάτω πειθαρχικές κυρώσεις, ανάλογα με το παράπτωμα:

• Παρατήρηση
• Μομφή
• Προειδοποίηση διαγραφής
• Διαγραφή από το Κόμμα

Για σοβαρά παραπτώματα που αφορούν στελέχη καθοδηγητικών οργάνων, μπορεί να επιβληθεί από το αντίστοιχο όργανο και ποινή καθαίρεσης. Στην περίπτωση αυτή, ενημερώνεται η ΚΟΒ στην οποία ανήκει, αλλά και οι ΚΟΒ που περιλαμβάνονται στην ακτίνα δράσης του οργάνου το οποίο του επέβαλε την ποινή.

ΑΡΘΡΟ 48

Η υπόσκαψη της κομματικής ενότητας, η απόπειρα δημιουργίας παρατάξεων και ομάδων, η παραβίαση των κανόνων περιφρούρησης του Κόμματος, η μη εκτέλεση αποφάσεων του Κόμματος, καθώς και άλλες ενέργειες που βλάπτουν το Κόμμα και παραβιάζουν την κομματική πειθαρχία, συνεπάγονται κομματικές κυρώσεις και μπορεί, ανάλογα με τη σοβαρότητά τους, να φτάσουν έως τη διαγραφή.

Διαγράφονται οπωσδήποτε από το Κόμμα μέλη που οι πράξεις τους δε συμβιβάζονται με την ιδιότητα του μέλους του Κόμματος, ειδικά μέλη που προδίδουν το Κόμμα στον ταξικό εχθρό, στην ανάκριση, στο δικαστήριο, που καταχράστηκαν χρήματα ή περιουσιακά στοιχεία του Κόμματος ή άλλων οργανισμών, στους οποίους εκπροσωπούν το Κόμμα, καθώς και μέλη που η κομματική τους συμπεριφορά δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της κομματικότητας και της κομματικής ηθικής.

ΑΡΘΡΟ 49

Διακοπή της οργανωτικής σχέσης του μέλους με το Κόμμα γίνεται ή με την αποχώρησή του ή με τη συνεχή και αδικαιολόγητη απουσία του από τις κομματικές δραστηριότητες πέραν των 6 μηνών και παρά τη σύσταση που του έγινε. Επίσης, διακοπή της οργανωτικής σχέσης του μέλους με το Κόμμα γίνεται και όταν δεν πληρώνει την οικονομική του συνδρομή πάνω από 6 μήνες συνέχεια και παρά του ότι του έγινε υπόμνηση.

Στις παραπάνω περιπτώσεις, το καθοδηγητικό όργανο εισηγείται και η Γενική Συνέλευση της ΚΟΒ αποφασίζει τη διαγραφή του από την οργανωτική της δύναμη.

ΑΡΘΡΟ 50

Κυρώσεις έχουν δικαίωμα να επιβάλλουν οι ΚΟΒ και όλα τα κομματικά όργανα.

Για τη διαγραφή από το Κόμμα αποφασίζει η Συνέλευση της ΚΟΒ και επικυρώνεται από το αμέσως παραπάνω όργανο.

Αν θεωρηθεί αναγκαίο, η απόφαση διαγραφής δημοσιεύεται στον κομματικό Τύπο.

Τα παραπάνω από την ΚΟΒ όργανα μπορούν να κάνουν προτάσεις για διαγραφή στην ΚΟΒ. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η Κεντρική Επιτροπή μπορεί να αποφασίζει τη διαγραφή μέλους του Κόμματος. Η χρήση αυτού του δικαιώματος γίνεται όταν συντρέχουν σοβαροί λόγοι και αφορά μέλη του Κόμματος που ο τομέας ευθύνης τους είναι έξω από τα όρια της ΚΟΒ που ανήκει.

Οταν η παραβίαση του Καταστατικού γίνεται από ολόκληρη Οργάνωση ή καθοδηγητικό όργανο, τότε η κύρωση, από τα αμέσως παραπάνω κομματικά όργανα, μπορεί να φτάσει ως τη διάλυση αυτής της Κομματικής Οργάνωσης Βάσης ή του οργάνου και να ακολουθήσει ανασυγκρότησή τους. Για να μπει σε εφαρμογή μια τέτοια απόφαση, χρειάζεται η έγκριση της Κεντρικής Επιτροπής.

ΑΡΘΡΟ 51

Η απόφαση για οποιαδήποτε ποινή και ιδιαίτερα για διαγραφή από το Κόμμα πρέπει να παίρνεται με τη μεγαλύτερη προσοχή και φροντίδα, να εξακριβώνεται αν είναι πραγματικά βάσιμες οι κατηγορίες, να διατυπώνονται συγκεκριμένα οι λόγοι της κύρωσης.

Καμιά κύρωση δεν επιβάλλεται σε οποιοδήποτε μέλος, αν δεν έχει ενημερωθεί για τις κατηγορίες που διατυπώνονται σε βάρος του και χωρίς να κληθεί στην Οργάνωση ή στο όργανο που ανήκει για να εκφράσει και να υποστηρίξει την άποψή του.

Κανένα κομματικό μέλος δεν αντιμετωπίζει συνέπειες για τις προσωπικές απόψεις που εκφράζει στα πλαίσια του Καταστατικού.

Στελέχη και μέλη που εμποδίζουν την κριτική φέρνουν σοβαρή ευθύνη και αντιμετωπίζουν κυρώσεις, μέχρι και τη διαγραφή από το Κόμμα.

ΑΡΘΡΟ 52

Κάθε μέλος του Κόμματος, που θεωρεί ότι είναι άδικη ή υπερβολική η κύρωση που του επιβλήθηκε, έχει δικαίωμα να κάνει ένσταση στα ανώτερα κομματικά όργανα, μέχρι την Κεντρική Επιτροπή, την Επιτροπή Κομματικού Ελέγχου και το Συνέδριο του Κόμματος.

Επανεξέταση των κυρώσεων μπορεί να γίνει από τα όργανα που τις επέβαλαν ή από τα παραπάνω όργανα και την Κεντρική Επιτροπή.

11 - 14 ΑΠΡΙΛΗ 2013

19ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ