Ο Ιταλός ιστορικός της οικονομίας, Κάρλο Μ. Τσίπολα,
είχε γράψει το 2011 ένα μικρό δοκίμιο με τίτλο «Οι βασικοί νόμοι της
ανθρώπινης ηλιθιότητας» (στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις
Κέδρος), που έγινε γρήγορα ανάρπαστο και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες.
Μέσα σε αυτό το βιβλίο αναπτύσσει τους πέντε, κατά τη γνώμη του,
βασικούς νόμους που χαρακτηρίζουν τους ηλίθιους ανθρώπους, προκειμένου
αφενός να κατανοήσει τη στάση τους και αφετέρου να τη διακωμωδήσει – σε
περίπτωση που δεν μπορεί φυσικά να την εξουδετερώσει ή να την αποφύγει.
Με αφορμή την επιδημία του κορονοϊού, το τελευταίο διάστημα έχουμε καταστεί μάρτυρες πλείστων όσων τραγελαφικών καταστάσεων, γι’ αυτό και σκεφτήκαμε να προσαρμόσουμε τους νόμους του Τσίπολα στη σφαίρα της επιδημίας που συγκλονίζει αυτή τη στιγμή ολόκληρο τον κόσμο, αντικαθιστώντας την «ανθρώπινη ηλιθιότητα» με τη «φιλελεύθερη χυδαιότητα», την «υποκρισία» και την «ξετσιπωσιά» ή όποια λέξη θεωρείτε εσείς πως ταιριάζει καλύτερα στην περίσταση.
Έχουμε και λέμε, λοιπόν:
Νόμος 1: «Πάντα και νομοτελειακά όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν στην κοινωνία».
Παραδέξου το. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχεις διαψευστεί, θεωρώντας πως ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου είναι ώριμος και συγκροτημένος. Μπορεί να σε μπερδεύει το κοστούμι και η γραβάτα που φοράει και έτσι να καταλήγεις να πιστεύεις πως έχει κι αυτός τα ίδια κοινωνικά αντανακλαστικά με εσένα, πως βάζει πάνω από όλα το καλό του συνόλου και όχι του εαυτού του. Όταν, όμως, τον δεις να παίρνει σβάρνα τα ράφια του supermarket και να μην αφήνει ούτε ένα αντισηπτικό για τον επόμενο, τότε καταλαβαίνεις.
«Εγώ και η οικογένειά μου δουλεύουμε και πρέπει να προστατευτούμε», υποστηρίζει όταν τον ρωτάς γιατί το κάνει αυτό, αλλά πλέον έχεις χάσει κάθε διάθεση να κάνεις διάλογο μαζί του και να του απαντήσεις πως κι εσύ δουλεύεις και έχεις οικογένεια, και να του εξηγήσεις πως ο κορονοϊός δεν είναι ένα παιχνίδι, όπου κερδίζει αυτός που στο τέλος θα μαζέψει τα περισσότερα αντισηπτικά, αλλά ένας επικίνδυνος ιός που για να αντιμετωπιστεί θα πρέπει να μπορούν να προστατευτούν όλοι.
Νόμος 2: «Η πιθανότητα να είναι ηλίθιο ένα συγκεκριμένο άτομο είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό αυτού του ατόμου».
Δεν έχει να κάνει με την επαγγελματική ιδιότητα κάποιου, με το αν έχει σπουδάσει, αν έχει μεταπτυχιακό και διδακτορικό, αν είναι διακεκριμένος στον τομέα που δραστηριοποιείται. Θα βρεις να κουβαλούν δέκα πακέτα μακαρόνια τόσο πανεπιστημιακοί όσο και πωλητές σε καταστήματα. Θα δεις να ισχυρίζονται πως η θεία κοινωνία δεν μεταδίδει τον ιό τόσο διαπιστευμένοι επιστήμονες, όσο και απλές νοικοκυρές.
Θα αντικρίσεις να σε καλούν να βγεις στο μπαλκόνι να χειροκροτήσεις γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό τόσο υπουργοί και βουλευτές που έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους τα προηγούμενα χρόνια για να υποστελεχωθούν τα δημόσια νοσοκομεία και να μειωθεί η κρατική χρηματοδότηση όσο και απλοί βιοπαλαιστές που διαμαρτύρονταν όταν οι γιατροί απεργούσαν πως έχει κίνηση στους δρόμους, φωνάζοντας «έλα μωρέ, τι θέλουν πάλι τώρα οι γιατροί και διαμαρτύρονται».
Νόμος 3: «Ηλίθιος ονομάζεται το άτομο που οι πράξεις του προκαλούν ζημίες σε ένα άλλο άτομο ή σε μία ομάδα ατόμων, χωρίς το ίδιο να αποκομίζει κέρδη, ενώ πιθανά να υφίσταται και ζημίες».
Σε αυτήν την κατηγορία (δεν) εμπίπτουν άτομα σαν τον Μπάμπη Παπαδημητρίου, τον Άδωνι Γεωργιάδη, τον Πάσχο Μανδραβέλη ή τον Άρη Πορτοσάλτε, αφού η πολιτική που πρεσβεύουν προκαλεί ζημιές στους άλλους, αλλά εξασφαλίζει ζωή χαρισάμενη σε αυτούς και τα αφεντικά τους. Γι’ αυτό και μπορούν σαν χαμαιλέοντες να προσαρμόζουν τις απόψεις τους στις εκάστοτε συνθήκες, να λειαίνουν την αντικρατική τους δυσανεξία ή να παύουν – πάντοτε προσωρινά – να υπερθεματίζουν τις χάρες της ελεύθερης αγοράς, όταν οι συνθήκες απαιτούν να γίνουμε πιο «brutal» και να θεσπίσουμε όριο εισόδου στα supermarket, να θέσουμε πλαφόν αγοράς στα αντισηπτικά, να κλείσουμε εμπορικά καταστήματα και να επιτάξουμε ιατρικό εξοπλισμό, ακόμη και ιδιωτικά νοσοκομεία.
Πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους, που σε περίπτωση που ήταν κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ, θα πιπίλιζαν το μυαλό του κόσμου πως με αυτά τα μέτρα υπάρχει σχέδιο «κομμουνιστικοποίησης» της χώρας – τι σημασία έχει που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε δείξει ποτέ καμία τέτοια πρόθεση;
Είναι ακόμα οι ίδιοι που όταν περάσει η «μπόρα», θα ζητήσουν κρατική στήριξη σε τράπεζες και επιχειρήσεις και όχι στους εργαζόμενους και θα απαιτήσουν απολύσεις σε γιατρούς και νοσοκομειακό προσωπικό για να μην παρεκκλίνουμε από τους δημοσιονομικούς στόχους που έχουμε δεσμευθεί να επιτύχουμε. Θα απαιτήσουν, επίσης, κρατικοποιήσεις εταιρειών που μετά από μερικά χρόνια θα τις πολεμήσουν με μένος, υποστηρίζοντας πως είναι ζημιογόνες για το κράτος προκειμένου να ξαναπεράσουν σε ιδιώτες.
Νόμος 4: «Οι μη ηλίθιοι άνθρωποι πάντα υποτιμούν την καταστροφική ισχύ των ηλίθιων ατόμων. Συγκεκριμένα, οι μη ηλίθιοι άνθρωποι συνέχεια παραβλέπουν πως η συναναστροφή και/ή ο συγχρωτισμός με ηλίθια άτομα απαρέγκλιτα αποδεικνύεται μοιραίο λάθος, ανεξάρτητα από τη χρονική στιγμή, την τοποθεσία και τις συνθήκες».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περιβόητη «ανοσία της αγέλης», αυτή η εγκληματική προσέγγιση, όπου η ανθρώπινη ζωή μοιάζει να μην έχει καμία αξία απέναντι στην αδιάλειπτη λειτουργία των επιχειρήσεων. Τι είναι, άλλωστε, η προστασία των εργαζομένων απέναντι στην απρόσκοπτη εξασφάλιση των κερδών των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων;
Η εθνική ομοψυχία γίνεται έννοια πολυφορεμένη. Πίσω της προσπαθούν να κρυφτούν οι εγκληματικές ευθύνες των κυβερνήσεων για τη σημερινή κατάσταση και να σαλπίσει εκ νέου η ανάγκη του λαού να «βάλει πλάτη» με νέες θυσίες.
Νόμος 5: «Ο ηλίθιος άνθρωπος είναι το πιο επικίνδυνο είδος ανθρώπου».
Ο άνθρωπος χωρίς ταξικά αντανακλαστικά είναι ακόμα πιο επικίνδυνο είδος. Αυτός που πριν από 30 χρόνια υποστήριζε πως «η ιστορία τελείωσε», πως η «Αγία Ευρωπαϊκή οικογένεια» είναι το τελευταίο σκαλοπάτι της ανθρώπινης εξέλιξης, το «κοινό σπίτι» όλων των λαών που θα διευκόλυνε τις μετακινήσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά τώρα τη βλέπει να υψώνει σύνορα και φράχτες όχι μόνο στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, αλλά και μεταξύ των «πολιτισμένων» κρατών-μελών της, γεννώντας το ερώτημα: μήπως τώρα μπορούμε να κατανοήσουμε, έστω και λίγο, τη θέση τους και να σταματήσουμε να μηρυκάζουμε ακροδεξιά τσιτάτα;
Πρόκειται για εκείνη την Ευρωπαϊκή Ένωση που σφυρίζει αδιάφορα στις απεγνωσμένες εκκλήσεις της Ιταλίας για βοήθεια, κάνοντας σκόνη και θρύψαλα οποιοδήποτε ψήγμα κοινωνικής αλληλεγγύης της είχε απομείνει, κοιτώντας σαν χάνος γιατρούς από την Κούβα, τη Βενεζουέλα και τη Κίνα να τρέχουν να συνδράμουν.
Είναι τέλος αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση, που τα κράτη μέλη της δίνουν γη και ύδωρ στο ΝΑΤΟ, που δεν σκοπεύει ούτε μπροστά στον «καλπασμό» του κορονοϊού να παύσει τους πολεμικούς του σχεδιασμούς.
Ύστερα από όλα τα παραπάνω, αντιλαμβανόμαστε πολύ καλά πως ο κορονοϊός μπορεί να ανάγκασε πολλούς να βάλουν μάσκες, αλλά οδήγησε πολύ περισσότερους να τις βγάλουν, αποκαλύπτοντας τα πραγματικά τους πρόσωπα, αυτά που τόσο καιρό προσπαθούσαν να φτιασιδώσουν με μια επίφαση «προόδου», «κανονικότητας» και «αριστείας».
*Φώτο εξωφύλλου: Από απεργία νοσοκομειακών γιατρών (Eurokinissi).
Με αφορμή την επιδημία του κορονοϊού, το τελευταίο διάστημα έχουμε καταστεί μάρτυρες πλείστων όσων τραγελαφικών καταστάσεων, γι’ αυτό και σκεφτήκαμε να προσαρμόσουμε τους νόμους του Τσίπολα στη σφαίρα της επιδημίας που συγκλονίζει αυτή τη στιγμή ολόκληρο τον κόσμο, αντικαθιστώντας την «ανθρώπινη ηλιθιότητα» με τη «φιλελεύθερη χυδαιότητα», την «υποκρισία» και την «ξετσιπωσιά» ή όποια λέξη θεωρείτε εσείς πως ταιριάζει καλύτερα στην περίσταση.
Έχουμε και λέμε, λοιπόν:
Νόμος 1: «Πάντα και νομοτελειακά όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν στην κοινωνία».
Παραδέξου το. Δεν είναι λίγες οι φορές που έχεις διαψευστεί, θεωρώντας πως ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου είναι ώριμος και συγκροτημένος. Μπορεί να σε μπερδεύει το κοστούμι και η γραβάτα που φοράει και έτσι να καταλήγεις να πιστεύεις πως έχει κι αυτός τα ίδια κοινωνικά αντανακλαστικά με εσένα, πως βάζει πάνω από όλα το καλό του συνόλου και όχι του εαυτού του. Όταν, όμως, τον δεις να παίρνει σβάρνα τα ράφια του supermarket και να μην αφήνει ούτε ένα αντισηπτικό για τον επόμενο, τότε καταλαβαίνεις.
«Εγώ και η οικογένειά μου δουλεύουμε και πρέπει να προστατευτούμε», υποστηρίζει όταν τον ρωτάς γιατί το κάνει αυτό, αλλά πλέον έχεις χάσει κάθε διάθεση να κάνεις διάλογο μαζί του και να του απαντήσεις πως κι εσύ δουλεύεις και έχεις οικογένεια, και να του εξηγήσεις πως ο κορονοϊός δεν είναι ένα παιχνίδι, όπου κερδίζει αυτός που στο τέλος θα μαζέψει τα περισσότερα αντισηπτικά, αλλά ένας επικίνδυνος ιός που για να αντιμετωπιστεί θα πρέπει να μπορούν να προστατευτούν όλοι.
Νόμος 2: «Η πιθανότητα να είναι ηλίθιο ένα συγκεκριμένο άτομο είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό αυτού του ατόμου».
Δεν έχει να κάνει με την επαγγελματική ιδιότητα κάποιου, με το αν έχει σπουδάσει, αν έχει μεταπτυχιακό και διδακτορικό, αν είναι διακεκριμένος στον τομέα που δραστηριοποιείται. Θα βρεις να κουβαλούν δέκα πακέτα μακαρόνια τόσο πανεπιστημιακοί όσο και πωλητές σε καταστήματα. Θα δεις να ισχυρίζονται πως η θεία κοινωνία δεν μεταδίδει τον ιό τόσο διαπιστευμένοι επιστήμονες, όσο και απλές νοικοκυρές.
Θα αντικρίσεις να σε καλούν να βγεις στο μπαλκόνι να χειροκροτήσεις γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό τόσο υπουργοί και βουλευτές που έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους τα προηγούμενα χρόνια για να υποστελεχωθούν τα δημόσια νοσοκομεία και να μειωθεί η κρατική χρηματοδότηση όσο και απλοί βιοπαλαιστές που διαμαρτύρονταν όταν οι γιατροί απεργούσαν πως έχει κίνηση στους δρόμους, φωνάζοντας «έλα μωρέ, τι θέλουν πάλι τώρα οι γιατροί και διαμαρτύρονται».
Νόμος 3: «Ηλίθιος ονομάζεται το άτομο που οι πράξεις του προκαλούν ζημίες σε ένα άλλο άτομο ή σε μία ομάδα ατόμων, χωρίς το ίδιο να αποκομίζει κέρδη, ενώ πιθανά να υφίσταται και ζημίες».
Σε αυτήν την κατηγορία (δεν) εμπίπτουν άτομα σαν τον Μπάμπη Παπαδημητρίου, τον Άδωνι Γεωργιάδη, τον Πάσχο Μανδραβέλη ή τον Άρη Πορτοσάλτε, αφού η πολιτική που πρεσβεύουν προκαλεί ζημιές στους άλλους, αλλά εξασφαλίζει ζωή χαρισάμενη σε αυτούς και τα αφεντικά τους. Γι’ αυτό και μπορούν σαν χαμαιλέοντες να προσαρμόζουν τις απόψεις τους στις εκάστοτε συνθήκες, να λειαίνουν την αντικρατική τους δυσανεξία ή να παύουν – πάντοτε προσωρινά – να υπερθεματίζουν τις χάρες της ελεύθερης αγοράς, όταν οι συνθήκες απαιτούν να γίνουμε πιο «brutal» και να θεσπίσουμε όριο εισόδου στα supermarket, να θέσουμε πλαφόν αγοράς στα αντισηπτικά, να κλείσουμε εμπορικά καταστήματα και να επιτάξουμε ιατρικό εξοπλισμό, ακόμη και ιδιωτικά νοσοκομεία.
Πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους, που σε περίπτωση που ήταν κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ, θα πιπίλιζαν το μυαλό του κόσμου πως με αυτά τα μέτρα υπάρχει σχέδιο «κομμουνιστικοποίησης» της χώρας – τι σημασία έχει που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε δείξει ποτέ καμία τέτοια πρόθεση;
Είναι ακόμα οι ίδιοι που όταν περάσει η «μπόρα», θα ζητήσουν κρατική στήριξη σε τράπεζες και επιχειρήσεις και όχι στους εργαζόμενους και θα απαιτήσουν απολύσεις σε γιατρούς και νοσοκομειακό προσωπικό για να μην παρεκκλίνουμε από τους δημοσιονομικούς στόχους που έχουμε δεσμευθεί να επιτύχουμε. Θα απαιτήσουν, επίσης, κρατικοποιήσεις εταιρειών που μετά από μερικά χρόνια θα τις πολεμήσουν με μένος, υποστηρίζοντας πως είναι ζημιογόνες για το κράτος προκειμένου να ξαναπεράσουν σε ιδιώτες.
Νόμος 4: «Οι μη ηλίθιοι άνθρωποι πάντα υποτιμούν την καταστροφική ισχύ των ηλίθιων ατόμων. Συγκεκριμένα, οι μη ηλίθιοι άνθρωποι συνέχεια παραβλέπουν πως η συναναστροφή και/ή ο συγχρωτισμός με ηλίθια άτομα απαρέγκλιτα αποδεικνύεται μοιραίο λάθος, ανεξάρτητα από τη χρονική στιγμή, την τοποθεσία και τις συνθήκες».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περιβόητη «ανοσία της αγέλης», αυτή η εγκληματική προσέγγιση, όπου η ανθρώπινη ζωή μοιάζει να μην έχει καμία αξία απέναντι στην αδιάλειπτη λειτουργία των επιχειρήσεων. Τι είναι, άλλωστε, η προστασία των εργαζομένων απέναντι στην απρόσκοπτη εξασφάλιση των κερδών των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων;
Η εθνική ομοψυχία γίνεται έννοια πολυφορεμένη. Πίσω της προσπαθούν να κρυφτούν οι εγκληματικές ευθύνες των κυβερνήσεων για τη σημερινή κατάσταση και να σαλπίσει εκ νέου η ανάγκη του λαού να «βάλει πλάτη» με νέες θυσίες.
Νόμος 5: «Ο ηλίθιος άνθρωπος είναι το πιο επικίνδυνο είδος ανθρώπου».
Ο άνθρωπος χωρίς ταξικά αντανακλαστικά είναι ακόμα πιο επικίνδυνο είδος. Αυτός που πριν από 30 χρόνια υποστήριζε πως «η ιστορία τελείωσε», πως η «Αγία Ευρωπαϊκή οικογένεια» είναι το τελευταίο σκαλοπάτι της ανθρώπινης εξέλιξης, το «κοινό σπίτι» όλων των λαών που θα διευκόλυνε τις μετακινήσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά τώρα τη βλέπει να υψώνει σύνορα και φράχτες όχι μόνο στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, αλλά και μεταξύ των «πολιτισμένων» κρατών-μελών της, γεννώντας το ερώτημα: μήπως τώρα μπορούμε να κατανοήσουμε, έστω και λίγο, τη θέση τους και να σταματήσουμε να μηρυκάζουμε ακροδεξιά τσιτάτα;
Πρόκειται για εκείνη την Ευρωπαϊκή Ένωση που σφυρίζει αδιάφορα στις απεγνωσμένες εκκλήσεις της Ιταλίας για βοήθεια, κάνοντας σκόνη και θρύψαλα οποιοδήποτε ψήγμα κοινωνικής αλληλεγγύης της είχε απομείνει, κοιτώντας σαν χάνος γιατρούς από την Κούβα, τη Βενεζουέλα και τη Κίνα να τρέχουν να συνδράμουν.
Είναι τέλος αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση, που τα κράτη μέλη της δίνουν γη και ύδωρ στο ΝΑΤΟ, που δεν σκοπεύει ούτε μπροστά στον «καλπασμό» του κορονοϊού να παύσει τους πολεμικούς του σχεδιασμούς.
Ύστερα από όλα τα παραπάνω, αντιλαμβανόμαστε πολύ καλά πως ο κορονοϊός μπορεί να ανάγκασε πολλούς να βάλουν μάσκες, αλλά οδήγησε πολύ περισσότερους να τις βγάλουν, αποκαλύπτοντας τα πραγματικά τους πρόσωπα, αυτά που τόσο καιρό προσπαθούσαν να φτιασιδώσουν με μια επίφαση «προόδου», «κανονικότητας» και «αριστείας».
*Φώτο εξωφύλλου: Από απεργία νοσοκομειακών γιατρών (Eurokinissi).
