Του Δημήτρη Κούλαλη
ΕΛΛΟΓΑ ΠΑΡΑΛΟΓΑ
Ήταν 23 Μαρτίου 1990, όταν η ταινία “Pretty Woman” του Γκάρυ Μάρσαλ έκανε το ντεμπούτο της στις κινηματογραφικές αίθουσες. Αποτέλεσε μια από τις πιο εμπορικές και πολυβραβευμένες ταινίες όλων των εποχών, αφού μέχρι και σήμερα καταλαμβάνει την 4η θέση στη λίστα με τις μεγαλύτερες εισπράξεις στην κατηγορία της ρομαντικής κομεντί, με συνολικό box office 463,4 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως [https://www.boxofficemojo.com/genres/chart/?id=romanticcomedy.htm].
Με τους Τζούλια Ρόμπερτς και Ρίτσαρντ Γκιρ, δύο ιερά τέρατα του σύγχρονου Χόλυγουντ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, η επιτυχία ήταν κάτι παραπάνω από δεδομένη…
Ωστόσο, εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι η επιτυχημένη κομεντί, αρχικά, δεν προοριζόταν ως τέτοια, αλλά ως δράμα. Μια ιστορία βασισμένη στο φαινόμενο-μάστιγα της πόλης του Λ. Άντζελες στις αρχές της δεκαετίας του ’90, την πορνεία.
Έπειτα από χρόνια, έρευνες που διεξήχθησαν απέδειξαν ότι το ”φαινόμενο” της πορνείας ήταν πολυσύνθετο και ”λέρωνε” πολλούς και σημαντικούς τοπικούς παράγοντες.
Άλλαξε κάτι από τότε; Μάλλον όχι, αν κρίνουμε από το δημοσίευμα των New York Times πριν μερικά χρόνια, οι οποίοι αποκάλυπταν ότι ”ευαγή’ ‘ιδρύματα, όπως η Goldman Sachs που κατείχε το 16% της ”Backpage”, του κορυφαίου πορνογραφικού αμερικανικού ιστότοπου, δραστηριοποιούνταν στον συγκεκριμένο χώρο.
Παρομοίως, ως προς τη θεματολογία, μακριά όμως από τη φωταγωγημένη αισθητική και το ρομαντικό στοιχείο τού “Pretty Woman”, το 2010, η ταινία της Λαρίσα Κοντράκι “Επίκινδυνη Σιωπή” μας εισήγαγε στον κόσμο των Διεθνών Οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ, παράλληλα με τον κόσμο της σωματεμπορίας- αναδεικνύοντας την υπόγεια σύνδεσή τους.
Βασισμένη στην ανατριχιαστική ιστορία της Κάθριν Μπόλκοβατς, μιας αστυνομικού από τη Νεμπράσκα που ξεσκέπασε μία από τις πιο «βρώμικες» υποθέσεις στην ιστορία του ΟΗΕ, η «Επικίνδυνη Σιωπή» αποτελεί μια εξαιρετική κινηματογραφική μαρτυρία που αποδεικνύει με γλαφυρότητα τη σύνδεση της πολιτικής ελίτ με τον διεθνή υπόκοσμο, με θύματα χιλιάδες ανθρώπους, κυρίως νεαρής ηλικίας.
Άλλαξε ύφος και κατεύθυνση η στήλη μας, ίσως να αναρωτηθούν εύλογα κάποιοι.
Η απάντηση είναι όχι, αν και υπάρχουν φορές που η δημοσιογραφική κάλυψη των καλλιτεχνικών τεκταινομένων- ιδίως του κινηματογράφου- είναι προτιμότερη από εκείνη των πολιτικών, ειδικά με τους όρους που διεξάγεται η πολιτική αντιπαράθεση στις μέρες μας σε διάφορα μέρη του πλανήτη, όπως η γαλανή μας πατρίδα.
Ας επανέλθουμε, όμως, στο θέμα μας. Γιατί τα θυμηθήκαμε όλα αυτά;
Πριν λίγες μέρες, στους δρόμους της χώρας- μοντέλο του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, τη Σουηδία, και συγκεκριμένα στη Στοκχόλμη, όπου, ας σημειωθεί, η επίσημη Πολιτεία τιμωρεί τον πελάτη πορνείας, εμφανίστηκε μια κινητή διαφήμιση (van advertising), η οποία υποσχόταν να δώσει λύση στους φοιτητές, κυρίως όμως στις φοιτήτριες που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις χορήγησης του φοιτητικού δανείου (επιτυχία άνω του 75% των εξεταζόμενων μαθημάτων ανά εξάμηνο).
«Γεια σας φοιτητές! Μηδέν δάνειο; Βγες ραντεβού με έναν Sugar Daddy», έγραφε η γιγαντοαφίσα.
Προβληματιστήκαμε λίγο, είναι η αλήθεια. Μα είναι δυνατόν σε ένα τόσο προηγμένο κοινωνικά κράτος όπως η Σουηδία, σε μια χώρα- αστραφτερό κόσμημα στο στήθος της παγκόσμιας κεφαλαιοκρατίας, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να οδηγούνται σε τέτοιου τύπου λύσεις;
Από τη μία, αυτό που άμεσα μας ήρθε στο μυαλό ήταν εκείνη η παλιά φράση- ατάκα που έρχεται πάντα ως επιστέγασμα ύστερα από κάθε ξεγύμνωμα του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος: Business as usual…
Από την άλλη, όμως, μπορεί η χώρα της Σκανδιναβίας να πλασαρίστηκε από το ’80 μέχρι σήμερα ως επίγειος παράδεισος της διεθνούς καπιταλιστικής κόλασης, ωστόσο μια πιο προσεκτική ματιά στα στοιχεία θα αποκαλύψει και θα επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά τα όσα έγραφε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Mπένζαμιν Κάνκελ ως απάντηση σε εκείνους, οι οποίοι διαχρονικά προσπαθούν να φτιασιδώσουν ιδεολογικά και πολιτικά το αδίστακτο πεπρωμένο της κεφαλαιοκρατικής αναλγησίας. «Γιατί να ενωθούν παγκοσμίως», έγραφε, «οι εκτελεστικές επιτροπές της άρχουσας τάξης και να υποβάλουν την ίδια τους την τάξη σε φορολογία; (…)Για να είμαι ειλικρινής, μια σοσιαλιστική επανάσταση είναι πιο πιθανή» ( «Καπιταλισμός Καπούτ, Robert Misik, Μεταίχμιο, 2016).
Πράγματι, όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία της ΜΚΟ Οxfam, μπορεί η Σουηδία να βρίσκεται στην κορυφή της κατάταξης των κρατών που υπόσχονται να καταπολεμήσουν την ανισότητα, παρόλα αυτά: μόλις 178 άτομα, διαχειρίζονται κεφάλαια υπερδιπλάσιας αξίας από το ετήσιο εισόδημα της ίδια της χώρας, ενώ ένας Σουηδός πολίτης- εργάτης χωρίς πτυχίο έχει προσδόκιμο ζωής κατά πέντε χρόνια μικρότερο από το προσδόκιμο ζωής ενός πτυχιούχου. Ακόμη, είναι στη χώρα του «χαλαρού» καπιταλισμού, στην οποία τη στιγμή που μόλις 14 άνθρωποι κατέχουν «στρατοσφαιρικά επίπεδα πλούτου» (όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο οικονομικός αναλυτή του Stale, Matthew Yglesias), ταυτόχρονα, σύμφωνα με την Έρευνα για τις συνθήκες διαβίωσης της βρετανικής τράπεζας «Standard Chartered Bank», κατά την περίοδο 2008-2016, το ποσοστό του πληθυσμού της Σουηδίας με χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε από το 13% στο 16%, ενώ το ποσοστό εκείνων που εργάζονται και ζουν σε ένα νοικοκυριό με εισόδημα κάτω από το όριο φτώχειας της ΕΕ παρέμεινε σχετικά σταθερό το ίδιο διάστημα. Επιπλέον, σύμφωνα με την Eurostat, το 2016, το ποσοστό των πολιτών της χώρας που κατείχαν εισοδήματα μικρότερα του 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος ή ζούσαν σε κατάσταση ένδειας- στερούμενοι βασικών καταναλωτικών αγαθών, είτε διαβίωναν σε οικογένεια αντιμέτωπη με τον εφιάλτη της ανεργίας, βρισκόμενοι εν ολίγοις στο χείλος της φτώχειας ή και του κοινωνικού αποκλεισμού, άγγιζε το 18,3%. Θα πρέπει τέλος, να αναφερθούμε και στο τεράστιο στεγαστικό πρόβλημα που έχει προκύψει στη χώρα τα τελευταία χρόνια, με τους χαμηλόμισθους, τους νέους [1 στους 4 μεταξύ 20 – 27 ετών συνεχίζει να διαμένει με τους γονείς του] και τους μετανάστες να αποτελούν τα κυριότερα θύματα αυτής της… κρίσης.
Όπως καταμαρτυρούν τα στοιχεία του Εθνικού Συμβουλίου Στέγασης, Οικοδόμησης και Χωροταξίας, 255 από τους 290 δήμους της Σουηδίας μέχρι τον περασμένο Νοέμβριο είχαν αναφέρει έλλειψη σπιτιών.
Ο λόγος δεν βρίσκεται σε κάποια πρωτοφανή ανωμαλία της σουηδικής οικονομίας, αλλά στην κανονικότητα του οικονομικού δόγματος επάνω στο οποίο ερείδεται και ο μύθος της «καλύτερης χώρας για να ζει κάποιος». Του κέρδους. Εξηγούμαστε: Στη Σουηδία χτίζονται κατοικίες. Κατοικίες, όμως, που απευθύνονται σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα σε υψηλά εισοδήματα, σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, όπως ο Μάρτιν Γκράντερ, ειδικός ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Μάλμε. Ουσιαστικά λοιπόν, εταιρείες-κολοσσοί του κλάδου όπως οι «Skanska», «PEAB», «NCC» και «JM Bygg», στις οποίες οι σουηδικές τράπεζες κατέχουν μεγάλα μερίδια, έχουν στην κατοχή τους παρθένα οικόπεδα, αρνούμενες όμως να χτίσουν προσιτά προς τα χαμηλά εισοδήματα σπίτια, διατηρώντας έτσι τις τιμές ενοικίασης και πώλησης στα ύψη, καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο τη Στοκχόλμη μια εκ των πλέον υπερτιμημένων αγορών κατοικίας παγκοσμίως.
Αυτό είναι το κοινωνικό υπόβαθρο της παγωμένης χώρας, πάνω στο οποίο αποκτούν έρεισμα διαφημίσεις όπως αυτή που αναφέραμε στην αρχή.
“Είναι νέες, όμορφες, ανοιχτόμυαλα θηλυκά και ψάχνουν για «μπαμπά» με παχυλό πορτοφόλι που θα μπορέσει να τις στηρίξει οικονομικά! Δεκάδες νεαρές φοιτήτριες από όλη την Ελλάδα, που αυτοαποκαλούνται «sugar babies» φαίνεται πως βρήκαν τρόπο να λύσουν τα οικονομικά τους προβλήματα, αναζητώντας σε σάιτ γνωριμιών τον τέλειο «sugar daddy» τους, που θα τις βγάλει από το αδιέξοδο κάνοντάς τους ακριβά δώρα, πληρώνοντας το νοίκι τους ή ακόμη και τις σπουδές τους. Ως αντάλλαγμα τον συνοδεύουν στο σινεμά, το θέατρο, σε εκδηλώσεις και εστιατόρια, κυρίως όμως στο… κρεβάτι!”– από γνωστή ιστοσελίδα γνωριμιών
Αυτή η κατά κάποιο τρόπο «soft» μορφή εκπόρνευσης που αποκτά εκλεπτυσμένο μανδύα πίσω από το αιτιολογικό της συναίνεσης και της συμφωνίας επί των ανταλλάξιμων αγαθών μεταξύ των δύο πλευρών έχει κάνει αισθητή την παρουσία της και στην Ελλάδα. Ευτυχώς, για την ώρα, όχι σε μεγάλο βαθμό.
Στη Μ. Βρετανία όμως, η κοινωνία της οποίας ακόμη και τώρα ζει στα αποκαΐδια της θατσερικής λαίλαπας, το φαινόμενο είναι εντονότατο.
Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα Seeking Arrangement, «τον τελευταίο χρόνο υπήρξε αύξηση κατά 40% των νεαρών γυναικών που συμμετέχουν στη σελίδα, παρότι δεν είναι πάντα σαφές αν τα μέηλ αντιστοιχούν κάθε φορά σε ένα μόνο χρήστη, ούτε πόσες από τις συμμετέχουσες έχουν πράγματι κλείσει ραντεβού μέσω της εφαρμογής.
Όπως αναγνωρίζουν οι ίδιοι οι υπεύθυνοι της εφαρμογής, τα αίτια για την αύξηση είναι το υψηλό κόστος των διδάκτρων και διαμονής στη Βρετανία. Αν αυτό φαινομενικά έρχεται σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των ίδιων πως το 56% των γυναικών είναι της μεσαίας και της ανώτερης μεσαίας τάξης, αυτό εξηγείται σε σημαντικό βαθμό από το γεγονός πως έτσι κι αλλιώς μεταξύ των φοιτητών υποεκπροσωπούνται τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, που πολύ πιο δύσκολα διαβαίνουν την πύλη του πανεπιστημίου εξ αρχής» (Katiousa.gr, 2/9/2018, «Ραγδαία αύξηση της φοιτητικής εκπόρνευσης στη Βρετανία»).
Σε μια χώρα στην οποία, σύμφωνα με τον Guardian, σε πολλές περιοχές της επικράτειάς της πάνω από το 50% των ατόμων ηλικίας 16-24 ετών είναι άνεργοι, η βιομηχανία του σεξ ενδεχομένως να αποτελεί μια πρόσκαιρη, άλλα άμεση λύση για πολλούς απελπισμένους νέους και νέες. «Ενδεικτικό είναι εξάλλου ότι σε έρευνα της περσινής χρονιάς 1 στις 20 φοιτήτριες είχε κάποια σχετική εμπειρία, είτε στην κανονική πορνεία, είτε σε πιο “λάιτ” μορφές εμπορευματοποιημένου σεξ, όπως το στριπτίζ ή οι γυμνές φωτογραφήσεις. Το σημαντικότερο είναι πως το ποσοστό όσων το σκέφτονται στο μέλλον ανέρχεται σε 20%» (στο ίδιο).
Κι αν σε κάποιον δύσπιστο δεν αρκούν αυτά τα στοιχεία για να πειστεί ότι το δεσπόζον οικονομικό και κατ’ επέκταση πολιτικό σύστημα είναι εκείνο που ωθεί τόσους νέους ανθρώπους στην αγκαλιά της πορνείας, σε οποιαδήποτε από τις μορφές της, ίσως να άλλαζε γνώμη αν αναφέραμε ότι στη Μ. Βρετανία, τώρα:
«Έτσι ήρθαν τα πράγματα μα έτσι δε θα πάνε», έγραφε ο σπουδαίος Αζίζ Νεσίν. Ας ελπίσουμε ότι τόσο ο σουηδικός, όσο και ο βρετανικός λαός θα το ‘χουν στο μυαλό τους. Η λογοτεχνία άλλωστε, πάντοτε ξεχείλιζε φως ακόμη και στις πιο βάρβαρες εποχές.
Εν κατακλείδι, εκείνο που θέλουμε να υπογραμμίσουμε είναι ότι το κεφαλαιοκρατικό σύστημα, εκείνο το σύστημα που παράγει πολιτικές αποφύσεις όπως ο Tραμπ και η Λεπέν, εκείνο το σύστημα που σκοτώνει καθημερινά μέσω της πείνας περίπου 25χιλ. ανθρώπους την ημέρα εκ των οποίων οι 18χιλ. είναι παιδιά, την ίδια ώρα που η παγκόσμια παραγωγή δημητριακών θα έφτανε για να καλύψει τις ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού( Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας), εκείνο το σύστημα που βαφτίζει «ανεύρεση νέων αγορών» τους πολέμους, αυτό το σύστημα, εκτός του ότι πετά στον ουλαμό των ανεπιθύμητων εκείνους που του… περισσεύουν, ταυτόχρονα «πουλάει» με τον πιο χυδαίο τρόπο τον ανθό κάθε κοινωνίας γεμίζοντας με νέα, αιματοβαμμένα πουγκιά τα ξέχειλα θησαυροφυλάκιά του.
Δεν πρόκειται για μια ηθικοπλαστικού τύπου προσέγγιση, αλλά για την καταγγελία ενός πολιτικού-οικονομικού τρόπου οργάνωσης των κοινωνιών που αφήνει καθημερινά το βδελυρό αποτύπωμά του στα σώματα και στις ψυχές εκατομμυρίων ανθρώπων.
Πληροφορίες:
ΕΛΛΟΓΑ ΠΑΡΑΛΟΓΑ
Ήταν 23 Μαρτίου 1990, όταν η ταινία “Pretty Woman” του Γκάρυ Μάρσαλ έκανε το ντεμπούτο της στις κινηματογραφικές αίθουσες. Αποτέλεσε μια από τις πιο εμπορικές και πολυβραβευμένες ταινίες όλων των εποχών, αφού μέχρι και σήμερα καταλαμβάνει την 4η θέση στη λίστα με τις μεγαλύτερες εισπράξεις στην κατηγορία της ρομαντικής κομεντί, με συνολικό box office 463,4 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως [https://www.boxofficemojo.com/genres/chart/?id=romanticcomedy.htm].
Με τους Τζούλια Ρόμπερτς και Ρίτσαρντ Γκιρ, δύο ιερά τέρατα του σύγχρονου Χόλυγουντ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, η επιτυχία ήταν κάτι παραπάνω από δεδομένη…
Ωστόσο, εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι η επιτυχημένη κομεντί, αρχικά, δεν προοριζόταν ως τέτοια, αλλά ως δράμα. Μια ιστορία βασισμένη στο φαινόμενο-μάστιγα της πόλης του Λ. Άντζελες στις αρχές της δεκαετίας του ’90, την πορνεία.
Έπειτα από χρόνια, έρευνες που διεξήχθησαν απέδειξαν ότι το ”φαινόμενο” της πορνείας ήταν πολυσύνθετο και ”λέρωνε” πολλούς και σημαντικούς τοπικούς παράγοντες.
Άλλαξε κάτι από τότε; Μάλλον όχι, αν κρίνουμε από το δημοσίευμα των New York Times πριν μερικά χρόνια, οι οποίοι αποκάλυπταν ότι ”ευαγή’ ‘ιδρύματα, όπως η Goldman Sachs που κατείχε το 16% της ”Backpage”, του κορυφαίου πορνογραφικού αμερικανικού ιστότοπου, δραστηριοποιούνταν στον συγκεκριμένο χώρο.
Παρομοίως, ως προς τη θεματολογία, μακριά όμως από τη φωταγωγημένη αισθητική και το ρομαντικό στοιχείο τού “Pretty Woman”, το 2010, η ταινία της Λαρίσα Κοντράκι “Επίκινδυνη Σιωπή” μας εισήγαγε στον κόσμο των Διεθνών Οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ, παράλληλα με τον κόσμο της σωματεμπορίας- αναδεικνύοντας την υπόγεια σύνδεσή τους.
Βασισμένη στην ανατριχιαστική ιστορία της Κάθριν Μπόλκοβατς, μιας αστυνομικού από τη Νεμπράσκα που ξεσκέπασε μία από τις πιο «βρώμικες» υποθέσεις στην ιστορία του ΟΗΕ, η «Επικίνδυνη Σιωπή» αποτελεί μια εξαιρετική κινηματογραφική μαρτυρία που αποδεικνύει με γλαφυρότητα τη σύνδεση της πολιτικής ελίτ με τον διεθνή υπόκοσμο, με θύματα χιλιάδες ανθρώπους, κυρίως νεαρής ηλικίας.
***
Άλλαξε ύφος και κατεύθυνση η στήλη μας, ίσως να αναρωτηθούν εύλογα κάποιοι.
Η απάντηση είναι όχι, αν και υπάρχουν φορές που η δημοσιογραφική κάλυψη των καλλιτεχνικών τεκταινομένων- ιδίως του κινηματογράφου- είναι προτιμότερη από εκείνη των πολιτικών, ειδικά με τους όρους που διεξάγεται η πολιτική αντιπαράθεση στις μέρες μας σε διάφορα μέρη του πλανήτη, όπως η γαλανή μας πατρίδα.
Ας επανέλθουμε, όμως, στο θέμα μας. Γιατί τα θυμηθήκαμε όλα αυτά;
Πριν λίγες μέρες, στους δρόμους της χώρας- μοντέλο του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, τη Σουηδία, και συγκεκριμένα στη Στοκχόλμη, όπου, ας σημειωθεί, η επίσημη Πολιτεία τιμωρεί τον πελάτη πορνείας, εμφανίστηκε μια κινητή διαφήμιση (van advertising), η οποία υποσχόταν να δώσει λύση στους φοιτητές, κυρίως όμως στις φοιτήτριες που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις χορήγησης του φοιτητικού δανείου (επιτυχία άνω του 75% των εξεταζόμενων μαθημάτων ανά εξάμηνο).
«Γεια σας φοιτητές! Μηδέν δάνειο; Βγες ραντεβού με έναν Sugar Daddy», έγραφε η γιγαντοαφίσα.
Προβληματιστήκαμε λίγο, είναι η αλήθεια. Μα είναι δυνατόν σε ένα τόσο προηγμένο κοινωνικά κράτος όπως η Σουηδία, σε μια χώρα- αστραφτερό κόσμημα στο στήθος της παγκόσμιας κεφαλαιοκρατίας, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να οδηγούνται σε τέτοιου τύπου λύσεις;
Από τη μία, αυτό που άμεσα μας ήρθε στο μυαλό ήταν εκείνη η παλιά φράση- ατάκα που έρχεται πάντα ως επιστέγασμα ύστερα από κάθε ξεγύμνωμα του κυρίαρχου οικονομικού συστήματος: Business as usual…
Από την άλλη, όμως, μπορεί η χώρα της Σκανδιναβίας να πλασαρίστηκε από το ’80 μέχρι σήμερα ως επίγειος παράδεισος της διεθνούς καπιταλιστικής κόλασης, ωστόσο μια πιο προσεκτική ματιά στα στοιχεία θα αποκαλύψει και θα επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά τα όσα έγραφε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Mπένζαμιν Κάνκελ ως απάντηση σε εκείνους, οι οποίοι διαχρονικά προσπαθούν να φτιασιδώσουν ιδεολογικά και πολιτικά το αδίστακτο πεπρωμένο της κεφαλαιοκρατικής αναλγησίας. «Γιατί να ενωθούν παγκοσμίως», έγραφε, «οι εκτελεστικές επιτροπές της άρχουσας τάξης και να υποβάλουν την ίδια τους την τάξη σε φορολογία; (…)Για να είμαι ειλικρινής, μια σοσιαλιστική επανάσταση είναι πιο πιθανή» ( «Καπιταλισμός Καπούτ, Robert Misik, Μεταίχμιο, 2016).
Πράγματι, όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία της ΜΚΟ Οxfam, μπορεί η Σουηδία να βρίσκεται στην κορυφή της κατάταξης των κρατών που υπόσχονται να καταπολεμήσουν την ανισότητα, παρόλα αυτά: μόλις 178 άτομα, διαχειρίζονται κεφάλαια υπερδιπλάσιας αξίας από το ετήσιο εισόδημα της ίδια της χώρας, ενώ ένας Σουηδός πολίτης- εργάτης χωρίς πτυχίο έχει προσδόκιμο ζωής κατά πέντε χρόνια μικρότερο από το προσδόκιμο ζωής ενός πτυχιούχου. Ακόμη, είναι στη χώρα του «χαλαρού» καπιταλισμού, στην οποία τη στιγμή που μόλις 14 άνθρωποι κατέχουν «στρατοσφαιρικά επίπεδα πλούτου» (όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο οικονομικός αναλυτή του Stale, Matthew Yglesias), ταυτόχρονα, σύμφωνα με την Έρευνα για τις συνθήκες διαβίωσης της βρετανικής τράπεζας «Standard Chartered Bank», κατά την περίοδο 2008-2016, το ποσοστό του πληθυσμού της Σουηδίας με χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε από το 13% στο 16%, ενώ το ποσοστό εκείνων που εργάζονται και ζουν σε ένα νοικοκυριό με εισόδημα κάτω από το όριο φτώχειας της ΕΕ παρέμεινε σχετικά σταθερό το ίδιο διάστημα. Επιπλέον, σύμφωνα με την Eurostat, το 2016, το ποσοστό των πολιτών της χώρας που κατείχαν εισοδήματα μικρότερα του 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος ή ζούσαν σε κατάσταση ένδειας- στερούμενοι βασικών καταναλωτικών αγαθών, είτε διαβίωναν σε οικογένεια αντιμέτωπη με τον εφιάλτη της ανεργίας, βρισκόμενοι εν ολίγοις στο χείλος της φτώχειας ή και του κοινωνικού αποκλεισμού, άγγιζε το 18,3%. Θα πρέπει τέλος, να αναφερθούμε και στο τεράστιο στεγαστικό πρόβλημα που έχει προκύψει στη χώρα τα τελευταία χρόνια, με τους χαμηλόμισθους, τους νέους [1 στους 4 μεταξύ 20 – 27 ετών συνεχίζει να διαμένει με τους γονείς του] και τους μετανάστες να αποτελούν τα κυριότερα θύματα αυτής της… κρίσης.
Όπως καταμαρτυρούν τα στοιχεία του Εθνικού Συμβουλίου Στέγασης, Οικοδόμησης και Χωροταξίας, 255 από τους 290 δήμους της Σουηδίας μέχρι τον περασμένο Νοέμβριο είχαν αναφέρει έλλειψη σπιτιών.
Ο λόγος δεν βρίσκεται σε κάποια πρωτοφανή ανωμαλία της σουηδικής οικονομίας, αλλά στην κανονικότητα του οικονομικού δόγματος επάνω στο οποίο ερείδεται και ο μύθος της «καλύτερης χώρας για να ζει κάποιος». Του κέρδους. Εξηγούμαστε: Στη Σουηδία χτίζονται κατοικίες. Κατοικίες, όμως, που απευθύνονται σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα σε υψηλά εισοδήματα, σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, όπως ο Μάρτιν Γκράντερ, ειδικός ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Μάλμε. Ουσιαστικά λοιπόν, εταιρείες-κολοσσοί του κλάδου όπως οι «Skanska», «PEAB», «NCC» και «JM Bygg», στις οποίες οι σουηδικές τράπεζες κατέχουν μεγάλα μερίδια, έχουν στην κατοχή τους παρθένα οικόπεδα, αρνούμενες όμως να χτίσουν προσιτά προς τα χαμηλά εισοδήματα σπίτια, διατηρώντας έτσι τις τιμές ενοικίασης και πώλησης στα ύψη, καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο τη Στοκχόλμη μια εκ των πλέον υπερτιμημένων αγορών κατοικίας παγκοσμίως.
Αυτό είναι το κοινωνικό υπόβαθρο της παγωμένης χώρας, πάνω στο οποίο αποκτούν έρεισμα διαφημίσεις όπως αυτή που αναφέραμε στην αρχή.
***
“Είναι νέες, όμορφες, ανοιχτόμυαλα θηλυκά και ψάχνουν για «μπαμπά» με παχυλό πορτοφόλι που θα μπορέσει να τις στηρίξει οικονομικά! Δεκάδες νεαρές φοιτήτριες από όλη την Ελλάδα, που αυτοαποκαλούνται «sugar babies» φαίνεται πως βρήκαν τρόπο να λύσουν τα οικονομικά τους προβλήματα, αναζητώντας σε σάιτ γνωριμιών τον τέλειο «sugar daddy» τους, που θα τις βγάλει από το αδιέξοδο κάνοντάς τους ακριβά δώρα, πληρώνοντας το νοίκι τους ή ακόμη και τις σπουδές τους. Ως αντάλλαγμα τον συνοδεύουν στο σινεμά, το θέατρο, σε εκδηλώσεις και εστιατόρια, κυρίως όμως στο… κρεβάτι!”– από γνωστή ιστοσελίδα γνωριμιών
Αυτή η κατά κάποιο τρόπο «soft» μορφή εκπόρνευσης που αποκτά εκλεπτυσμένο μανδύα πίσω από το αιτιολογικό της συναίνεσης και της συμφωνίας επί των ανταλλάξιμων αγαθών μεταξύ των δύο πλευρών έχει κάνει αισθητή την παρουσία της και στην Ελλάδα. Ευτυχώς, για την ώρα, όχι σε μεγάλο βαθμό.
Στη Μ. Βρετανία όμως, η κοινωνία της οποίας ακόμη και τώρα ζει στα αποκαΐδια της θατσερικής λαίλαπας, το φαινόμενο είναι εντονότατο.
Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα Seeking Arrangement, «τον τελευταίο χρόνο υπήρξε αύξηση κατά 40% των νεαρών γυναικών που συμμετέχουν στη σελίδα, παρότι δεν είναι πάντα σαφές αν τα μέηλ αντιστοιχούν κάθε φορά σε ένα μόνο χρήστη, ούτε πόσες από τις συμμετέχουσες έχουν πράγματι κλείσει ραντεβού μέσω της εφαρμογής.
Όπως αναγνωρίζουν οι ίδιοι οι υπεύθυνοι της εφαρμογής, τα αίτια για την αύξηση είναι το υψηλό κόστος των διδάκτρων και διαμονής στη Βρετανία. Αν αυτό φαινομενικά έρχεται σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των ίδιων πως το 56% των γυναικών είναι της μεσαίας και της ανώτερης μεσαίας τάξης, αυτό εξηγείται σε σημαντικό βαθμό από το γεγονός πως έτσι κι αλλιώς μεταξύ των φοιτητών υποεκπροσωπούνται τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα, που πολύ πιο δύσκολα διαβαίνουν την πύλη του πανεπιστημίου εξ αρχής» (Katiousa.gr, 2/9/2018, «Ραγδαία αύξηση της φοιτητικής εκπόρνευσης στη Βρετανία»).
Σε μια χώρα στην οποία, σύμφωνα με τον Guardian, σε πολλές περιοχές της επικράτειάς της πάνω από το 50% των ατόμων ηλικίας 16-24 ετών είναι άνεργοι, η βιομηχανία του σεξ ενδεχομένως να αποτελεί μια πρόσκαιρη, άλλα άμεση λύση για πολλούς απελπισμένους νέους και νέες. «Ενδεικτικό είναι εξάλλου ότι σε έρευνα της περσινής χρονιάς 1 στις 20 φοιτήτριες είχε κάποια σχετική εμπειρία, είτε στην κανονική πορνεία, είτε σε πιο “λάιτ” μορφές εμπορευματοποιημένου σεξ, όπως το στριπτίζ ή οι γυμνές φωτογραφήσεις. Το σημαντικότερο είναι πως το ποσοστό όσων το σκέφτονται στο μέλλον ανέρχεται σε 20%» (στο ίδιο).
Κι αν σε κάποιον δύσπιστο δεν αρκούν αυτά τα στοιχεία για να πειστεί ότι το δεσπόζον οικονομικό και κατ’ επέκταση πολιτικό σύστημα είναι εκείνο που ωθεί τόσους νέους ανθρώπους στην αγκαλιά της πορνείας, σε οποιαδήποτε από τις μορφές της, ίσως να άλλαζε γνώμη αν αναφέραμε ότι στη Μ. Βρετανία, τώρα:
- Το 16,7% του πληθυσμού ζει στο όριο της φτώχειας ή και του κοινωνικού αποκλεισμού,
- σχεδόν 1 εκατομμύριο πολίτες σιτίζονται αποκλειστικά από τις «τράπεζες τροφοδοσίας»,
- οι άνεργοι ξεπερνούν τα 2,5 εκατομμύρια,
- πάνω από 1,5 εκατομμύριο εργαζόμενοι εντάσσονται στα συμβόλαια μηδενικού χρόνου,
- σύμφωνα με την «Εθνική Ένωση Παιδείας» (ΕΕΠ), οι περικοπές στον προϋπολογισμό των κοινωνικών υπηρεσιών επιδείνωσαν την ακραία παιδική φτώχεια, έχοντας ως αποτέλεσμα, όπως αποκάλυψε η Σέλια Ντίναμ, βαθμοφόρος της ΕΕΠ και υπεύθυνη για θέματα σχετικά με την παιδική φτώχεια, 4,1 εκατομμύρια παιδιά να διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας, ενώ,
- βάσει των μέχρι στιγμής δεδομένων, το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Ερευνών υπολογίζει και προειδοποιεί ότι σε βάθος τριετίας (2021), ο συνολικός αριθμός των παιδιών αυτών θα αυξηθεί φτάνοντας τα 5 εκατομμύρια.
***
«Έτσι ήρθαν τα πράγματα μα έτσι δε θα πάνε», έγραφε ο σπουδαίος Αζίζ Νεσίν. Ας ελπίσουμε ότι τόσο ο σουηδικός, όσο και ο βρετανικός λαός θα το ‘χουν στο μυαλό τους. Η λογοτεχνία άλλωστε, πάντοτε ξεχείλιζε φως ακόμη και στις πιο βάρβαρες εποχές.
Εν κατακλείδι, εκείνο που θέλουμε να υπογραμμίσουμε είναι ότι το κεφαλαιοκρατικό σύστημα, εκείνο το σύστημα που παράγει πολιτικές αποφύσεις όπως ο Tραμπ και η Λεπέν, εκείνο το σύστημα που σκοτώνει καθημερινά μέσω της πείνας περίπου 25χιλ. ανθρώπους την ημέρα εκ των οποίων οι 18χιλ. είναι παιδιά, την ίδια ώρα που η παγκόσμια παραγωγή δημητριακών θα έφτανε για να καλύψει τις ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού( Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας), εκείνο το σύστημα που βαφτίζει «ανεύρεση νέων αγορών» τους πολέμους, αυτό το σύστημα, εκτός του ότι πετά στον ουλαμό των ανεπιθύμητων εκείνους που του… περισσεύουν, ταυτόχρονα «πουλάει» με τον πιο χυδαίο τρόπο τον ανθό κάθε κοινωνίας γεμίζοντας με νέα, αιματοβαμμένα πουγκιά τα ξέχειλα θησαυροφυλάκιά του.
Δεν πρόκειται για μια ηθικοπλαστικού τύπου προσέγγιση, αλλά για την καταγγελία ενός πολιτικού-οικονομικού τρόπου οργάνωσης των κοινωνιών που αφήνει καθημερινά το βδελυρό αποτύπωμά του στα σώματα και στις ψυχές εκατομμυρίων ανθρώπων.
Πληροφορίες:
- Η Εφημερίδα των Συντακτών, 16/11/2016, «Ο Ρόμποκοπ στο ταμείο ανεργίας»
- Νόστιμον Ήμαρ, 3/1/17, «Καλή χρονιά (;)»
- Protagon.gr, 27/7/2017, «Ο παγκόσμιος χάρτης της ανισότητας για το 2017»
- Η Καθημερινή, 16/10/2017, «Eurostat: Σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού πάνω από ένας στους τρεις Έλληνες»
- Ριζοσπάστης, 11/11/2017, «Σουηδία- Το πρόβλημα της στέγης παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις»
- SCB, 16/2/2018, «Percentage of people in work and below the poverty threshold remains unchanged»
- Ριζοσπάστης, 7-8/4/2018, «ΒΡΕΤΑΝΙΑ- Έξαρση της φτώχειας δείχνει έρευνα σε σχολεία λαϊκών συνοικιών»
- Ατέχνως, 2/9/2018, «Σουηδία:”Γεια σας φοιτητές! Μηδέν δάνειο; Βγες ραντεβού με έναν Sugar Daddy”»
