ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΥΣ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Έχουν περάσει εβδομήντα δύο χρόνια από τότε που το κομμουνιστικό κόμμα παρουσίασε στον κόσμο το πρόγραμμα του με τη μορφή ενός Μανιφέστου γραμμένου από τους μεγαλύτερους κήρυκες της προλεταριακής επανάστασης, τον Καρλ Μαρξ και τον Φρίντριχ Έγκελς. Από κείνη ήδη την εποχή, ο κομμουνισμός, που μόλις είχε μπει στον αγώνα, αντιμετώπιζε τις παγίδες, τις ψευτιές, το μίσος και τις διώξεις που εξαπέλυαν εναντίον του οι κυρίαρχες τάξεις, βλέποντας δικαιολογημένα στο πρόσωπο του το θανάσιμο εχθρό τους. Σ’ αυτά τα τρία τέταρτα του αιώνα που πέρασαν από τότε η εξέλιξη του κομμουνισμού προχώρησε με περίπλοκα βήματα: γνώρισε με τη σειρά τις περιόδους με θυελλώδεις εξεγέρσεις και περιόδους υποχώρησης, επιτυχίες και σκληρές ήττες. Ουσιαστικά όμως το κίνημα ακολούθησε το δρόμο που είχε χαραχτεί από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Η ώρα του τελικού και αποφασιστικού αγώνα έφτασε αργότερα απ’ ό,τι προεξοφλούσαν και έλπιζαν οι απόστολοι της κοινωνικής επανάστασης. Έφτασε όμως. Εμείς, κομμουνιστές, αντιπρόσωποι του επαναστατικού προλεταριάτου στις διάφορες χώρες της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας, συγκεντρωμένοι στη Μόσχα, πρωτεύουσα της Σοβιετικής Ρωσίας, νιώθουμε κληρονόμοι και συνεχιστές του έργου που το πρόγραμμα του αναγγέλθηκε εβδομήντα δύο χρόνια πριν.
Το καθήκον μας είναι να γενικεύσουμε την επαναστατική πείρα της εργατικής τάξης, να απαλλάξουμε το κίνημα από τις προσμίξεις του οπορτουνισμού και του σοσιαλπατριωτισμού, να ενώσουμε τις δυνάμεις των πραγματικά επαναστατικών κομμάτων του παγκόσμιου προλεταριάτου και να επιταχύνουμε τη νίκη της κομμουνιστικής επανάστασης σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα που η Ευρώπη είναι γεμάτη από συντρίμμια και ερείπια, που καπνίζουν, οι χειρότεροι πυρομανείς της ιστορίας ασχολούνται να βρουν τους υπεύθυνους του πολέμου. Πίσω τους έχουν τους λακέδες τους, καθηγητές, κοινοβουλευτικούς, δημοσιογράφους, σοσιαλπατριώτες και τα άλλα πολιτικά στηρίγματα της μπουρζουαζίας.
Στη διάρκεια πολλών ετών το σοσιαλιστικό κίνημα προειδοποιούσε ότι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είταν αναπόφευκτος· τις αιτίες του τις είδε στην ακόρεστη επιθυμία για κέρδος και ιδιοκτησία των κυρίαρχων τάξεων των δύο αντιπάλων παρατάξεων και γενικά όλων των καπιταλιστικών χωρών. Δύο χρόνια πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, στο Συνέδριο της Βασιλείας, οι υπεύθυνοι σοσιαλιστές ηγέτες όλου του κόσμου κατάγγειλαν τον ιμπεριαλισμό σαν αίτιο του μελλοντικού πολέμου. Απειλούσαν την μπουρζουαζία πώς θα εξαπολύσουν εναντίον της την κοινωνική επανάσταση, εκδίκηση του προλεταριάτου για τα εγκλήματα του καπιταλισμού.
Τώρα, ύστερα από πείρα πέντε χρόνων, τη στιγμή που η ιστορία, αφού φανέρωσε τις αρπακτικές ορέξεις της Γερμανίας, αποκαλύπτει τις όχι λιγότερο εγκληματικές ραδιουργίες των Συμμάχων, οι επίσημοι σοσιαλιστές των χωρών της Αντάντ, ακολουθώντας τις κυβερνήσεις τους, δεν παύουν να καταγγέλλουν τον εκθρονισμένο Γερμανό Κάιζερ σαν το μεγάλο υπεύθυνο του πολέμου. Και οι Γερμανοί σοσιαλπατριώτες, στην αξιοκαταφρόνητη δουλικότητα τους, που τον Αύγουστο 1914 έκαναν τη διπλωματική «Λευκή Βίβλο» των Χοεντζόλερν ιερό ευαγγέλιο των λαών, κατηγορούν τώρα με τη σειρά τους αυτή τη γκρεμισμένη γερμανική μοναρχία, που στάθηκαν πιστοί υπηρέτες της, ότι είναι η κύρια αιτία του πολέμου. Ελπίζουν έτσι να ξεχαστεί ο ρόλος που έπαιξαν και να κερδίσουν την επιείκεια και τη συγκατάβαση των νικητών. Πλάι όμως στο ρόλο που έπαιξαν οι έκπτωτες δυναστείες των Ρομανόφ, των Χοεντζόλερν, των Αψβούργων και των καπιταλιστικών κλίκων στις χώρες τους, ο ρόλος των ηγετικών τάξεων της Γαλλίας, της Αγγλίας, της Ιταλίας και των Ενωμένων Πολιτειών παρουσιάζεται σε όλη την εγκληματική του έκταση στο φως των γεγονότων και των διπλωματικών αποκαλύψεων.
Ως τη στιγμή που ξέσπασε ο πόλεμος, η αγγλική διπλωματία δεν είχε καθόλου βγάλει τη μυστηριώδη μάσκα της. Η κυβέρνηση του Σίτι φοβόταν μήπως, αν δήλωνε κατηγορηματικά την πρόθεση της να συμμετάσχει στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, η κυβέρνηση του Βερολίνου θα υποχωρούσε και ο πόλεμος δεν θα γινόταν. Γι’ αυτό και ενέργησε με τέτοιο τρόπο ώστε από τη μια μεριά να κάνει το Βερολίνο και τη Βιέννη να ελπίζουν στην ουδετερότητα της Αγγλίας και να επιτρέπει, από την άλλη μεριά, στο Παρίσι και την Πετρούπολη να υπολογίζουν σίγουρα στη δική της επέμβαση.
Ο πόλεμος, που προετοιμάστηκε από την πορεία της ιστορίας επί δεκαετίες, εξαπολύθηκε από μια άμεση και συνειδητή πρόκληση της Μεγάλης Βρετανίας. Η κυβέρνηση αυτής της χώρας είχε λογαριάσει να υποστηρίξει αποκλειστικά τη Ρωσία και τη Γαλλία μόνο στο μέτρο που θα χρειαζόταν για να εξαντληθούν αυτές οι χώρες, εξαντλώντας έτσι και τη Γερμανία, το θανάσιμο εχθρό της. Η δύναμη όμως του γερμανικού στρατιωτικού συστήματος αποδείχτηκε πολύ επικίνδυνη και έτσι έγινε αναγκαία όχι μια φαινομενική αλλά μια πραγματική επέμβαση της Αγγλίας.
Ο ρόλος του χαμογελαστού παρατηρητή, στον όποιο πάντα απέβλεπε η Μεγάλη Βρετανία, πέρασε έτσι στις Ενωμένες Πολιτείες. Η κυβέρνηση του Ουίλσον δέχτηκε εύκολα τον αγγλικό αποκλεισμό, που ελάττωνε τις πιθανότητες κερδοσκοπίας του αμερικάνικου χρηματιστηρίου πάνω στο ευρωπαϊκό αίμα, από τη στιγμή που οι χώρες της Αντάντ αποζημίωσαν την αμερικάνικη μπουρζουαζία με παχυλά κέρδη γι’ αυτή την παραβίαση του « διεθνούς δικαίου» . Ωστόσο η τεράστια στρατιωτική υπεροχή της Γερμανίας ανάγκασε με τη σειρά της την κυβέρνηση της Ουάσιγκτον να βγει από την πλασματική ουδετερότητα απέναντι στην Ευρώπη. Οι Ενωμένες Πολιτείες ανέλαβαν την αποστολή της Αγγλίας στους προηγούμενους πολέμους, αποστολή που είχε προσπαθήσει να πραγματοποιήσει και σ’ αυτόν τον τελευταίο, απέναντι στην ευρωπαϊκή ήπειρο: να εξασθενίσει ένα από τα στρατόπεδα, χρησιμοποιώντας το άλλο, και να μην αναμιχτεί στις στρατιωτικές επιχειρήσεις παρά μόνο όσο είταν απαραίτητο για να εξασφαλίσει όλα τα πλεονεκτήματα της κατάστασης. Η συμβολή της Αμερικής δεν είταν μεγάλη, είταν όμως εκείνη που τελικά χρειαζόταν και έτσι της εξασφάλισε το κέρδος σ’ αυτό το παιχνίδι.
Οι αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος αποκαλύφτηκαν στην ανθρωπότητα, από τον πόλεμο και τις συνέπειες του, με τη μορφή φυσικών πόνων: πείνα, κρύο, επιδημίες και ξανακύλισμα στη βαρβαρότητα. Έτσι καταδικάστηκε ανέκκλητα η παλιά ακαδημαϊκή διαμάχη των σοσιαλιστών γύρω από τη θεωρία της εξαθλίωσης και του βαθμιαίου περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Στατιστικολόγοι και σχολαστικοί της θεωρίας για την άμβλυνση των κοινωνικών αντιφάσεων αναζητούσαν επί δεκαετίες σε όλες τις γωνιές του κόσμου γεγονότα πραγματικά ή φανταστικά για να μπορέσουν να αποδείξουν πόση σημαντική πρόοδο σημείωσε το επίπεδο της ευημερίας ορισμένων ομάδων ή κατηγοριών της εργατικής τάξης. Η θεωρία της εξαθλίωσης των μαζών θεωρήθηκε πια θαμμένη κάτω από τα περιφρονητικά σφυρίγματα των ευνούχων που κατέχουν τις πανεπιστημιακές έδρες της μπουρζουαζίας και των μανδαρίνων του σοσιαλιστικού οπορτουνισμού. Τώρα δεν είναι πια μόνο η κοινωνική εξαθλίωση, άλλα μια εξασθένιση φυσιολογική και βιολογική, που παρουσιάζεται με όλη την αποκρουστική της μορφή.
Η καταστροφή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σάρωσε ολοκληρωτικά όλες τις κατακτήσεις των συνδικαλιστικών και κοινοβουλευτικών αγώνων. Καί ωστόσο αυτός ο πόλεμος γεννήθηκε από τις εσωτερικές τάσεις του καπιταλισμού, ακριβώς όπως και τα οικονομικά παζαρέματα ή οι κοινοβουλευτικοί συμβιβασμοί που θάφτηκαν μέσα στο αίμα και μέσα στη λάσπη.
Το χρηματιστικό κεφάλαιο, αφού έρριξε την ανθρωπότητα στην άβυσσο του πολέμου, γνώρισε και το ίδιο στα χρόνια αυτού του πολέμου μια καταστροφική μεταβολή. Η κατάσταση της εξάρτησης στην οποία βρισκόταν το χαρτονόμισμα απέναντι στην ολική παραγωγή, έπαψε οριστικά να υπάρχει. Το χαρτονόμισμα, χάνοντας ολοένα και περισσότερο την αξία του σαν μέσο και σαν ρυθμιστής της ανταλλαγής των προϊόντων μέσα στο καπιταλιστικό καθεστώς, μετατράπηκε σε μέσο φορολογίας, κατάκτησης και γενικά στρατιωτικής και οικονομικής καταπίεσης.
Ο ολοκληρωτικός εξευτελισμός της αξίας των χαρτονομισμάτων δείχνει τη γενική θανάσιμη κρίση που έχει πλήξει την κυκλοφορία των εμπορευμάτων μέσα στο καπιταλιστικό καθεστώς. Αν ο ελεύθερος συναγωνισμός, σαν ρυθμιστής της παραγωγής και της διανομής, αντικαταστάθηκε στους κύριους τομείς της οικονομίας από το σύστημα των τραστ και των μονοπωλίων πολλές δεκαετίες πριν από τον πόλεμο, η ίδια η πορεία του πολέμου απόσπασε το ρόλο του ρυθμιστή από τα οικονομικά συγκροτήματα για να τον μεταβιβάσει απευθείας στη στρατιωτική και κυβερνητική εξουσία. Η αναδιανομή των πρώτων υλών, η εκμετάλλευση του πετρελαίου του Μπακού ή της Ρουμανίας, του κάρβουνου του Ντόνετς, του σταριού της Ουκρανίας, η χρησιμοποίηση των ατμομηχανών, των βαγονιών και των αυτοκινήτων της Γερμανίας, η έλλειψη ψωμιού και κρέατος στην πεινασμένη Ευρώπη, όλα αυτά τα βασικά ζητήματα της οικονομικής ζωής του κόσμου δεν ρυθμίζονται πια από τον ελεύθερο ανταγωνισμό, ούτε από τους συνδυασμούς των τραστ και των εθνικών και διεθνών κονσόρτσιουμ. Έπεσαν στο ζυγό της στρατιωτικής τυραννίας για να την προστατέψουν και να την περισώσουν από δω και μπρος. Αν η απόλυτη υποταγή της πολιτικής εξουσίας στο χρηματιστικό κεφάλαιο οδήγησε την ανθρωπότητα στο ιμπεριαλιστικό σφαγείο, αυτό το σφαγείο επέτρεψε στο χρηματιστικό κεφάλαιο όχι μόνο να στρατιωτικοποιήσει από την κορφή ως τα νύχια το κράτος, αλλά να στρατιωτικοποιηθεί και το ίδιο, σε σημείο που να μη μπορεί πια να ανταποκριθεί στα ουσιώδη στρατιωτικά του καθήκοντα παρά μόνο με το σίδερο και το αίμα.
Οι οπορτουνιστές που, πριν από τον πόλεμο, καλούσαν τους εργάτες να μετριάσουν τις διεκδικήσεις τους με το πρόσχημα ότι έτσι θα περάσουν σιγά – σιγά στο σοσιαλισμό και που στη διάρκεια του πολέμου τους ανάγκασαν να απαρνηθούν τον ταξικό αγώνα στο όνομα της ιερής ένωσης και της εθνικής άμυνας, ζητάνε από το προλεταριάτο μια καινούργια θυσία, αυτή τη φορά για να κατανικήσει τις τρομακτικές συνέπειες του πολέμου. Αν τέτοια κηρύγματα θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις εργατικές μάζες, η κυριαρχία του κεφαλαίου θα συνεχιζόταν με τη θυσία πολλών γενεών, με καινούργιες μορφές, ακόμα πιο συγκεντρωτικές και πιο τερατώδεις, με τη μοιραία προοπτική ενός καινούριου παγκόσμιου πολέμου. Ευτυχώς για την ανθρωπότητα, αυτό δεν είναι πια δυνατό.
Η κρατικοποίηση της οικονομικής ζωής, εναντίον της οποίας διαμαρτυρόταν τόσο ο καπιταλιστικός φιλελευθερισμός, είναι ήδη γεγονός τετελεσμένο. Να ξαναγυρίσουμε όχι βέβαια στον ελεύθερο ανταγωνισμό, αλλά απλώς στην κυριαρχία των τραστ, των συνδικάτων και των άλλων ακόρεστων καπιταλιστικών οργανισμών, είναι από δω και μπρος αδύνατο. Όλο το ζήτημα είναι να ξέρουμε ποιος είναι εκείνος που θα πάρει στα χέρια του την κρατικοποιημένη παραγωγή: το ιμπεριαλιστικό κράτος ή το κράτος του νικηφόρου προλεταριάτου;
Με άλλα λόγια, ολόκληρη η εργαζόμενη ανθρωπότητα θα γίνει δούλος μιας κλίκας που, κάτω από το έμβλημα της Κοινωνίας των Εθνών, μέσω ενός «διεθνούς» στρατού και ενός «διεθνούς» στόλου, θα ληστεύει και θα πνίγει τους μεν, θα υποστηρίζει τους άλλους, αλλά, παντού και πάντοτε, θα αλυσοδένει το προλεταριάτο με αποκλειστικό σκοπό να διατηρήσει την κυριαρχία της; Ή η εργατική τάξη της Ευρώπης και των πιο εξελιγμένων χωρών ολόκληρου του κόσμου θα πάρει στα χέρια της την οικονομική ζωή, έστω και αποδιοργανωμένη και κατεστραμμένη για να εξασφαλίσει την ανοικοδόμηση της πάνω σε σοσιαλιστικές βάσεις;
Ο περιορισμός της περιόδου της κρίσης που περνάμε δεν είναι δυνατός παρά μόνο με τις μεθόδους της διχτατορίας του προλεταριάτου, που δεν κοιτάζει το παρελθόν, που δεν λογαριάζει τα κληρονομικά προνόμια, ούτε το δίκαιο της ιδιοκτησίας, παρά μόνο την ανάγκη να σωθούν οι πεινασμένες μάζες και γι’ αυτό κινητοποιεί όλα τα μέσα και όλες τις δυνάμεις, ψηφίζει την υποχρέωση της εργασίας για όλους, εγκαινιάζει το καθεστώς της εργατικής πειθαρχίας με σκοπό όχι μονάχα να θεραπευθούν τα ανοιχτά τραύματα που προκάλεσε ο πόλεμος, αλλά και να υψωθεί η ανθρωπότητα σε νέες κορυφές που ούτε τις είχαμε διανοηθεί.
* * *
Το εθνικό κράτος αφού έδοσε ισχυρή ώθηση στην καπιταλιστική εξέλιξη, έγινε πολύ περιορισμένος χώρος για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Αυτό το φαινόμενο έκανε δυσκολότερη την κατάσταση των μικρών κρατών που περικλείονταν ανάμεσα στις, μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης και του κόσμου. Τα μικρά αυτά κράτη, που γεννήθηκαν σε διάφορες εποχές σαν κομμάτια από τα μεγάλα, σαν είδος λιανής μονέδας για να πληρώνονται διάφοροι φόροι, σαν στρατηγικά πώματα, έχουν τις δυναστείες τους, τις διευθύνουσες κάστες τους, τις ιμπεριαλιστικές αξιώσεις τους, τις διπλωματικές λωποδυσίες τους. Η φανταστική ανεξαρτησία τους στηρίχτηκε, ως τον πόλεμο, ακριβώς όπως και η ευρωπαϊκή ισορροπία, στον αδιάκοπο ανταγωνισμό των δύο ιμπεριαλιστικών στρατοπέδων. Ο πόλεμος κατάστρεψε αυτή την ισορροπία. Δίνοντας στην αρχή ένα τεράστιο πλεονέχτημα στη Γερμανία, ανάγκασε τα μικρά κράτη να ζητήσουν τη σωτηρία τους στη μεγαλοψυχία του γερμανικού μιλιταρισμού. Όταν νικήθηκε η Γερμανία, η μπουρζουαζία των μικρών κρατών, με σύμφωνους και τους «σοσιαλιστές» πατριώτες, στράφηκε προς την αντίθετη πλευρά για να χαιρετήσει το θριαμβευτή ιμπεριαλισμό των Συμμάχων, και στα υποκριτικά άρθρα του προγράμματος του Ουίλσον καταπιάστηκε να αναζητάει εξασφαλίσεις για τη διατήρηση της ανεξάρτητης ύπαρξης της. Σύγχρονα, ο αριθμός των μικρών κρατών αυξήθηκε: από την αυστροουγγρική μοναρχία, από την τσαρική αυτοκρατορία αποσπάστηκαν νέα κράτη που, μόλις γεννήθηκαν, αρπάχτηκαν κιόλας μεταξύ τους από το λαιμό για ζητήματα συνοριακά. Οι ιμπεριαλιστές Σύμμαχοι, σ’ αυτό το διάστημα, ετοιμάζουν συνδυασμούς μικρών δυνάμεων, παλιών και νέων, για να τις συνδέσουν μεταξύ τους με αμοιβαίο μίσος και γενική αδυναμία. Οι Σύμμαχοι ιμπεριαλιστές, συντρίβοντας και βιάζοντας τους μικρούς και αδύνατους, λαούς, ακριβώς όπως λίγο πριν έκαναν οι ιμπεριαλιστές των κεντρικών αυτοκρατοριών, δεν παύουν ωστόσο να μιλάνε για τα δικαιώματα των εθνοτήτων, που τα καταπατάνε στην Ευρώπη και σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Μόνο η προλεταριακή επανάσταση μπορεί να εξασφαλίσει στους μικρούς λαούς ελεύθερη ύπαρξη, γιατί θα απελευθερώσει τις παραγωγικές δυνάμεις όλων των χωρών από τις σφιγμένες τανάλιες των εθνικών κρατών, ενώνοντας τους λαούς σε μια στενή οικονομική συνεργασία σύμφωνα με ένα κοινό οικονομικό σχέδιο. Μόνο η προλεταριακή επανάσταση θα δόσει στους πιο αδύνατους και λιγότερο πολυάριθμους λαούς τη δυνατότητα να ρυθμίσουν με απόλυτη ελευθερία και ανεξαρτησία την εθνική τους κουλτούρα χωρίς διόλου να βλάψουν την ενοποιημένη και συγκεντροποιημένη οικονομική ζωή της Ευρώπης και του κόσμου.
Ο τελευταίος πόλεμος, που σε μεγάλο μέρος στάθηκε πόλεμος για την κατάκτηση αποικιών, στάθηκε επίσης και πόλεμος που έγινε με τη βοήθεια των αποικιών. Οι αποικιακοί λαοί σύρθηκαν στον ευρωπαϊκό πόλεμο σε άγνωστες ως τότε αναλογίες. Οι Ινδοί, οι Νέγροι, οι Άραβες, οι νησιώτες της Μαδαγασκάρης πολέμησαν στην ευρωπαϊκή γη για ποιο λόγο; Για να παραμένουν περισσότερο χρόνο δούλοι της Αγγλίας και της Γαλλίας. Ποτέ ως τώρα το θέαμα της αισχρότητας και της αδικίας του καπιταλιστικού κράτους στις αποικίες δεν είταν τόσο παραδειγματικό· ποτέ το πρόβλημα της αποικιακής δουλείας δεν είχε τεθεί με τέτοια οξύτητα.
Αυτός είναι ο λόγος που ξέσπασαν μια σειρά εξεγέρσεις ή επαναστατικά κινήματα σε όλες τις αποικίες. Στην ίδια την Ευρώπη, η Ιρλανδία υπενθύμισε με αιματηρές μάχες στους δρόμους ότι είταν ακόμα και ότι είχε συνείδηση του ότι εξακολουθεί να είναι μια υποδουλωμένη χώρα. Στη Μαδαγασκάρη, στο Ανάμ, και σε άλλους τόπους, τα στρατεύματα της αστικής δημοκρατίας αντιμετώπισαν πολλές φορές, κατά τη διάρκεια του πολέμου εξεγέρσεις αποικιακών σκλάβων. Στις Ινδίες, το επαναστατικό κίνημα δεν σταμάτησε ούτε και μια μέρα. Κατέληξε στο τελευταίο διάστημα σε επιβλητικές εργατικές απεργίες, στις όποιες η βρετανική κυβέρνηση απάντησε με την επέμβαση στη Βομβάη θωρακισμένων αυτοκινήτων.
Έτσι το αποικιακό ζήτημα τέθηκε σε όλη του την έκταση όχι μόνο στον πράσινο τάπητα του συνεδρίου των διπλωματών στο Παρίσι, αλλά και στις ίδιες τις αποικίες. Η προπαγάνδα του Ουίλσον σκοπό έχει, με την ευνοϊκότερη ερμηνεία, να αλλάξει την ετικέτα της αποικιακής δουλείας. Η απελευθέρωση των αποικιών δεν είναι νοητή παρά μόνο αν πραγματοποιηθεί σύγχρονα με την απελευθέρωση της εργατικής τάξης στις μητροπόλεις. Οι εργάτες και οι αγρότες όχι μόνο του Ανάμ, της Αλγερίας ή της Βεγγάλης, άλλα ακόμα και της Περσίας και της Αρμενίας, δεν θα μπορέσουν να χαρούν μιαν ανεξάρτητη ύπαρξη παρά μόνο την ήμερα όπου οι εργάτες της Αγγλίας και της Γαλλίας, αφού ανατρέψουν τον Λόιντ Τζορτζ και τον Κλεμανσό, θα πάρουν στα χέρια τους την κυβερνητική εξουσία. Από τώρα, στις πιο ανεπτυγμένες αποικίες, ο αγώνας δεν αρχίζει πια κάτω από τη σημαία της εθνικής απελευθέρωσης, άλλα παίρνει αμέσως κοινωνικό χαραχτήρα, περισσότερο ή λιγότερο έντονο. Αν η καπιταλιστική Ευρώπη παρέσυρε παρά τη θέληση τους τα πιο καθυστερημένα τμήματα του κόσμου στη δίνη των καπιταλιστικών σχέσεων, η σοσιαλιστική Ευρώπη θα ’ρθεί με τη σειρά της να βοηθήσει τις απελευθερωμένες αποικίες με την τεχνική της, την οργάνωσή της και την ηθική επιρροή της, ώστε να επιταχυνθεί το πέρασμα τους στην οικονομική ζωή την κανονικά οργανωμένη από το σοσιαλισμό.
Αποικιακοί σκλάβοι της Αφρικής και της Ασίας: η ώρα της διχτατορίας του προλεταριάτου στην Ευρώπη θα ηχήσει για σας σαν ώρα της απελευθέρωσής σας!
* * *
Ολόκληρος ο αστικός κόσμος κατηγορεί τους κομμουνιστές ότι καταστρέφουν την ελευθερία και την πολιτική δημοκρατία. Αυτό είναι ψέμα. Το προλεταριάτο, παίρνοντας στα χέρια του την εξουσία, εκδηλώνει απλώς την πλήρη αδυναμία να εφαρμόσει τις μεθόδους της αστικής δημοκρατίας και δημιουργεί τις συνθήκες και τις μορφές μιας καινούργιας δημοκρατίας ανώτερης, της εργατικής δημοκρατίας. Όλη η πορεία της καπιταλιστικής εξέλιξης, ιδιαίτερα κατά την τελευταία ιμπεριαλιστική εποχή, υπονόμευσε τις βάσεις της πολιτικής δημοκρατίας,, όχι μόνο διαιρώντας το έθνος σε δύο ασυμφιλίωτες εχθρικές τάξεις, αλλά ακόμα και καταδικάζοντας στον οικονομικό μαρασμό και στην πολιτική αδυναμία πολλά στρώματα της μικροαστικής τάξης και του προλεταριάτου όπως επίσης και τα πιο απόκληρα στρώματα αυτού του προλεταριάτου.
Η εργατική τάξη σε κείνες τις χώρες όπου της το επέτρεψε η ιστορική εξέλιξη, χρησιμοποίησε το καθεστώς της πολιτικής δημοκρατίας για να οργανωθεί εναντίον του κεφαλαίου. Το ίδιο θα γίνει στο μέλλον στις χώρες όπου δεν έχουν ακόμα πραγματοποιηθεί οι αρχικές προϋποθέσεις για μια εργατική επανάσταση. Οι μάζες όμως του ενδιάμεσου πληθυσμού, όχι μόνο στα χωριά, άλλα ακόμα και στις πόλεις, διατηρούνται από τον καπιταλισμό πολύ πίσω, καθυστερώντας εποχές ολόκληρες στην κλίμακα της ιστορικής εξέλιξης.
Ο αγρότης της Βαυαρίας και του Μπάντεν, που είναι δεμένος με το στενό περιβάλλον του χωριού του, ο Γάλλος μικροαμπελουργός που έχει καταστραφεί από τη νοθεία που κάνουν στο κρασί οι μεγάλες καπιταλιστικές εταιρείες, ο Αμερικάνος μικροκαλλιεργητής που είναι καταχρεωμένος στις τράπεζες και τον εξαπατάνε οι αντιπρόσωποι του στο κοινοβούλιο, όλα αυτά τα κοινωνικά στρώματα που τα παραμέρισε ο καπιταλισμός από το μεγάλο δρόμο της ιστορικής εξέλιξης, προσκαλούνται στο χαρτί από το καθεστώς της πολιτικής δημοκρατίας να συμμετάσχουν στην κυβέρνηση του Κράτους. Στην πραγματικότητα, στα βασικά ζητήματα, από τα όποια εξαρτάται η τύχη των εθνών, η οικονομική ολιγαρχία είναι εκείνη που κυβερνάει στα παρασκήνια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Έτσι έγινε προηγουμένως στο ζήτημα του πολέμου. Και έτσι γίνεται σήμερα και στο ζήτημα της ειρήνης.
Στο μέτρο που η οικονομική ολιγαρχία φροντίζει ακόμα να επικυρώνει τις τυραννικές πράξεις της με κοινοβουλευτικούς ψήφους, το αστικό Κράτος χρησιμοποιεί, για να πετύχει τα αποτελέσματα, που θέλει, όλα τα όπλα της ψευτιάς, της δημαγωγίας, της δίωξης, της συκοφαντίας, της διαφθοράς, της τρομοκρατίας, που οι περασμένοι αιώνες του κληρονόμησαν και που πολλαπλασίασαν τα θαύματα της καπιταλιστικής τεχνικής.
Να απαιτούμε από το προλεταριάτο στην τελευταία θανάσιμη πάλη του εναντίον του κεφαλαίου να τηρεί με ευλάβεια τις αρχές της πολιτικής δημοκρατίας είναι σαν να απαιτούμε από έναν άνθρωπο που υπερασπίζει την ύπαρξη του και τη ζωή του εναντίον ληστών να τηρεί τους τεχνητούς και συμβατικούς κανόνες της γαλλικής πυγμαχίας, που έχει καθιερώσει ο εχθρός του, ο όποιος ούτε καν τους τηρεί.
Στον τομέα της καταστροφής και της ερήμωσης, όπου όχι μόνο τα μέσα της παραγωγής και της μεταφοράς, αλλά ακόμα και οι θεσμοί της πολιτικής δημοκρατίας αποτελούν πια ένα σωρό από αιματοβαμμένα ερείπια, το προλεταριάτο είναι αναγκασμένο να δημιουργήσει δικό του μηχανισμό που χρειάζεται κυρίως για να διατηρηθεί η εσωτερική συνοχή της ίδιας της εργατικής τάξης και που του επιτρέπει να επέμβει επαναστατικά στην κατοπινή εξέλιξη της ανθρωπότητας. Αυτός ο μηχανισμός είναι τα Σοβιέτ.
Τα παλιά κόμματα, οι παλιές συνδικαλιστικές οργανώσεις παρουσιάστηκαν στο πρόσωπο των αρχηγών τους, σαν οργανισμοί ανίκανοι όχι μόνο να αποφασίσουν, αλλά και να καταλάβουν τα προβλήματα που έθετε η καινούργια εποχή. Το προλεταριάτο δημιούργησε ένα καινούργιο τύπο πλατιάς οργάνωσης, που αγκαλιάζει τις εργατικές μάζες ανεξάρτητα από επάγγελμα και βαθμό πολιτικής εξέλιξης, ένα μηχανισμό ευλύγιστο, ικανό για συνεχή ανανέωση και συνεχή ανάπτυξη, που είναι σε θέση πάντοτε να παρασύρει στην τροχιά του καινούργιες κατηγορίες και να αγκαλιάσει τα γειτονικά στρώματα του προλεταριάτου στην πόλη και την ύπαιθρο. Αυτή η αναντικατάστατη οργάνωση της εργατικής τάξης που αποτελεί αυτοκυβέρνησή της πέρασε από τη δοκιμασία της πείρας σε διάφορες χώρες· αποτελεί την κατάκτηση και το ισχυρότερο όπλο του προλεταριάτου στην εποχή μας.
Σε όλες τις χώρες όπου οι εργαζόμενες μάζες ζουν ζωή συνειδητή, συγκροτούνται σήμερα και θα εξακολουθήσουν να συγκροτούνται Σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών, των στρατιωτών και των αγροτών. Να ισχυροποιήσουμε τα Σοβιέτ, να εξυψώσουμε το κύρος τους, να τα αντιτάξουμε στον κυβερνητικό μηχανισμό της μπουρζουαζίας, αυτός είναι σήμερα ο ουσιαστικός σκοπός των συνειδητών και τίμιων εργατών όλου του κόσμου. Μέσω των Σοβιέτ, η εργατική τάξη μπορεί να αποφύγει το διαλυτικό πνεύμα που δημιουργούν στους κόλπους της τα φριχτά βάσανα του πολέμου, της πείνας, της τυραννίας των πλούσιων καθώς και η προδοσία των παλιών ηγετών. Με το μέσο των Σοβιέτ η εργατική τάξη, με τον πιο σίγουρο και πιο εύκολο τρόπο, μπορεί να φτάσει στην εξουσία σε όλες τις χώρες όπου τα Σοβιέτ θα συγκεντρώσουν γύρω τους την πλειοψηφία των εργαζομένων. Διαμέσου των Σοβιέτ, η εργατική τάξη, κυρίαρχη της εξουσίας, θα κυβερνήσει όλες τις περιοχές της οικονομικής και ηθικής ζωής της χώρας, όπως αυτό γίνεται ήδη στη Ρωσία.
Η χρεοκοπία του ιμπεριαλιστικού κράτους από τις τσαρικές ως τις πιο δημοκρατικές μορφές του, συμβαδίζει με τη χρεοκοπία του ιμπεριαλιστικού στρατιωτικού συστήματος. Οι στρατοί των εκατομμυρίων ανθρώπων που συγκρότησε και κινητοποίησε ο ιμπεριαλισμός δεν μπόρεσαν να κρατήσουν παρά μόνο όσο το προλεταριάτο δεχόταν το ζυγό της μπουρζουαζίας. Η διάλυση της εθνικής ενότητας σημαίνει την αναπόφευκτη διάλυση των στρατών. Αυτό ακριβώς έγινε πρώτα στη Ρωσία, υστέρα στη Γερμανία και την Αυστρία. Αυτό πρέπει να περιμένουμε να γίνει και στις άλλες ιμπεριαλιστικές χώρες. Η εξέγερση του αγρότη εναντίον του γαιοκτήμονα, του εργάτη εναντίον του καπιταλιστή και των δύο τους εναντίον της μοναρχικής η «δημοκρατικής» γραφειοκρατίας, οδηγεί αναπόφευκτα και στην εξέγερση των στρατιωτών εναντίον των αξιωματικών, και ύστερα σε ένα χαραχτηριστικό σχίσμα ανάμεσα στα προλεταριακά και τα αστικά στοιχεία του ίδιου του στρατού. Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, που αντιτάσσει τα έθνη στα έθνη, μετατράπηκε και μετατρέπεται ολοένα και περισσότερο σε εμφύλιο πόλεμο που αντιτάσσει τις τάξεις στις τάξεις.
Οι οδυρμοί και οι κλάψες του αστικού κόσμου για τον εμφύλιο πόλεμο και την κόκκινη τρομοκρατία αποτελούν την τερατωδέστερη υποκρισία που γνώρισε ποτέ η ιστορία των πολιτικών αγώνων. Δεν θα γινόταν εμφύλιος πόλεμος αν οι κλίκες των εκμεταλλευτών που οδήγησαν την ανθρωπότητα στο χείλος της αβύσσου δεν είταν αντίθετες σε κάθε πρόοδο των εργαζομένων, δεν οργάνωναν συνωμοσίες και ανθρωποκτονίες και αν δεν ζητούσαν τη βοήθεια των ξένων κρατών για να διατηρήσουν ή να επαναφέρουν τα σφετερισμένα προνόμιά τους.
Ο εμφύλιος πόλεμος επιβλήθηκε στην εργατική τάξη από τους θανάσιμους εχθρούς της. Αν η εργατική τάξη δεν θέλει να αυτοκτονήσει και να απαρνηθεί το μέλλον της που είναι και το μέλλον όλης της ανθρωπότητας, δεν μπορεί να αποφύγει να απαντήσει με χτυπήματα στα χτυπήματα που καταφέρονται εναντίον της. Τα κομμουνιστικά κόμματα δεν προκαλούν ποτέ τεχνητά τον εμφύλιο πόλεμο, προσπαθούν να ελαττώσουν όσο είναι δυνατόν την διάρκεια του κάθε φορά που θα ξεσπάσει σαν αναπόφευχτη αναγκαιότητα, να περιορίσουν στο ελάχιστο τον αριθμό των θυμάτων, αλλά πάνω απ’ όλα να εξασφαλίσουν το θρίαμβο του προλεταριάτου. Από κει προκύπτει η ανάγκη να αφοπλιστεί έγκαιρα η μπουρζουαζία, να εξοπλιστούν οι εργάτες, να δημιουργηθεί ένας κομμουνιστικός στρατός για να υπερασπίσει την εξουσία του προλεταριάτου και το απαραβίαστο της σοσιαλιστικής του οικοδόμησης. Τέτοιος είναι ο Κόκκινος Στρατός της Σοβιετικής Ρωσίας, που ξεπήδησε και ορθώνεται σαν προπύργιο των κατακτήσεων της εργατικής τάξης εναντίον όλων των επιθέσεων, τόσο από το εσωτερικό, όσο και από το εξωτερικό. Ένας σοβιετικός στρατός είναι αδιαχώριστος από ένα σοβιετικό κράτος.
Οι πιο προχωρημένοι εργάτες, συνειδητοποιώντας τον παγκόσμιο χαραχτήρα της υπόθεσης τους, έτειναν, από τα πρώτα βήματα του οργανωμένου σοσιαλιστικού κινήματος, προς μια διεθνή ένωση αυτού του κινήματος. Οι βάσεις της τέθηκαν το 1864 στο Λονδίνο από την 1η Διεθνή. Ο γαλλογερμανικός πόλεμος, από τον όποιο γεννήθηκε η Γερμανία των Χοεντζόλερν, αφάνισε την 1η Διεθνή και σύγχρονα έδοσε την πρώτη ώθηση στη δημιουργία εθνικών κομμάτων. Από το 1889 αυτά τα κόμματα συνέρχονταν σε συνέδρια στο Παρίσι όπου και τελικά ίδρυσαν την 2η Διεθνή. Το κέντρο όμως βάρους του εργατικού κινήματος είταν τοποθετημένο εκείνη την εποχή ολοκληρωτικά στο εθνικό πεδίο μέσα στο πλαίσιο της εθνικής βιομηχανίας, στην περιοχή του εθνικού κοινοβουλευτισμού. Πολλές δεκαετίες εργασίας, οργάνωσης και μεταρρυθμίσεων δημιούργησαν μια γενιά ηγετών από τους οποίους οι περισσότεροι παραδέχονταν στα λόγια το πρόγραμμα της κοινωνικής επανάστασης, στην πράξη όμως το αρνούνταν, είχαν βουτηχτεί στο ρεφορμισμό και προσαρμόζονταν δουλικά στην αστική κυριαρχία. Ο οπορτουνιστικός χαραχτήρας των ηγετικών κομμάτων της 2ης Διεθνούς αποκαλύφτηκε καθαρά και οδήγησε στο μεγαλύτερο κραχ της παγκόσμιας ιστορίας στη συγκεκριμένη στιγμή όπου η πορεία των ιστορικών γεγονότων απαιτούσε από τα κόμματα της εργατικής τάξης την εφαρμογή επαναστατικών μεθόδων πάλης. Αν ο πόλεμος του 1870 έπληξε την 1η Διεθνή αποκαλύπτοντας ότι πίσω από το κοινωνικό και επαναστατικό της πρόγραμμα δεν υπήρχε ακόμα καμιά οργανωμένη δύναμη μαζών, ο πόλεμος του 1914 θανάτωσε την 2η Διεθνή αποδείχνοντας ότι οι ισχυρές οργανώσεις των εργατικών μαζών κυριαρχούνταν από κόμματα που είχαν γίνει βοηθητικά όργανα της αστικής εξουσίας.
Αυτές οι παρατηρήσεις δεν έχουν εφαρμογή στους σοσιαλπατριώτες που πέρασαν ανοιχτά και καθαρά στο στρατόπεδο της μπουρζουαζίας και έγιναν οι εκπρόσωποι της προτίμησής της, οι πράκτορες της εμπιστοσύνης της, οι πιο σίγουροι δήμιοι της εργατικής τάξης ισχύουν επίσης και για την κεντριστική τάση την ακαθόριστη και μη συνειδητή που επιδιώκει την παλινόρθωση της 2ης Διεθνούς, δηλαδή τη διαιώνιση των κοντόφθαλμων αντιλήψεων, του οπορτουνισμού, της επαναστατικής αδυναμίας των ηγετικών κύκλων της. Το Ανεξάρτητο Κόμμα στη Γερμανία, η σημερινή πλειοψηφία του Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Γαλλία, το Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα της Αγγλίας και όλες οι άλλες όμοιες ομάδες στην πραγματικότητα προσπαθούν να πάρουν τη θέση που είχαν προπολεμικά τα παλιά επίσημα κόμματα της 2ης Διεθνούς. Εμφανίζονται όπως και άλλοτε με ιδέες ενότητας και συμβιβασμού, παραλύοντας με όλα τα μέσα την ενεργητικότητα του προλεταριάτου, παρατείνοντας την κρίση και πολλαπλασιάζοντας μ’ αυτό τον τρόπο τα δεινοπαθήματα της Ευρώπης. Ο αγώνας εναντίον του σοσιαλιστικού κέντρου αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση της επιτυχίας του αγώνα εναντίον του ιμπεριαλισμού.
Απορρίπτοντας όλα τα ημίμετρα, τα ψέματα και τη διαφθορά των σάπιων επίσημων σοσιαλιστικών κομμάτων, εμείς οι κομμουνιστές, ενωμένοι μέσα στην 3η Διεθνή, θεωρούμε ότι είμαστε οι άμεσοι συνεχιστές των ηρωικών προσπαθειών και του μαρτυρίου μιας ολόκληρης σειράς γενιών επαναστατών, από τον Μπαμπέφ ως τον Καρλ Λίμπκνεχτ και τη Ρόζα Λούξεμπουργκ.
Αν η 1η Διεθνής προείδε την μελλοντική εξέλιξη και προετοίμασε τους δρόμους, αν η 2η Διεθνής συγκέντρωσε και οργάνωσε εκατομμύρια προλεταρίων, η 3η Διεθνής είναι η Διεθνής της δράσης των μαζών, η Διεθνής της επαναστατικής πραγματοποίησης.
Η σοσιαλιστική κριτική έχει αρκετά μαστιγώσει το αστικό καθεστώς. Το καθήκον του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κόμματος είναι να ανατρέψει αυτή την τάξη πραγμάτων και να οικοδομήσει στη θέση της το σοσιαλιστικό καθεστώς. Ζητάμε από τους εργάτες και τις εργάτριες όλου του κόσμου να ενωθούν κάτω από τη σημαία του κομμουνισμού που ήδη είναι η σημαία των πρώτων μεγάλων προλεταριακών νικών.
Εργάτες όλων των χωρών ενωθείτε στον αγώνα ενάντια στην ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα, ενάντια στη μοναρχία και τις προνομιούχες τάξεις, ενάντια στο αστικό κράτος και την αστική ιδιοκτησία, ενάντια σε όλες τις όψεις και τις μορφές της ταξικής και της εθνικής καταπίεσης!
Προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε κάτω από τη σημαία των εργατικών Σοβιέτ, του επαναστατικού αγώνα για την εξουσία και τη διχτατορία του προλεταριάτου, κάτω από τη σημαία της 3ης Διεθνούς!
