7 Νοε 2013
Ανακοίνωση του ΚΚΕ σχετικά με την πρόταση μομφής που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ
Ανακοίνωση του ΚΚΕ σχετικά με την πρόταση μομφής που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ
Είναι σε εξέλιξη σχέδιο αποπροσανατολισμού και παγίδευσης του λαού σε νέα διλήμματα και εκβιασμούς.
Η κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ είναι αποφασισμένη σε αντίθεση με τη λαϊκή θέληση να επιβάλει τις αξιώσεις των μονοπωλίων και της ΕΕ και να περάσει δια πυρός και σιδήρου τις αναδιαρθρώσεις, τη διάλυση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, τις ιδιωτικοποιήσεις, τις απολύσεις στο δημόσιο τομέα, τη φοροληστεία, τα άλλα μέτρα που έρχονται. Το εργατικό - λαϊκό κίνημα έδωσε μια πρώτη απάντηση χτες στα νέα αυτά μέτρα, οργανώνει -μέσα σε κλίμα τρομοκρατίας, απειλών και ΜΑΤ- την πάλη του καθημερινά στους τόπους δουλειάς. Συζητά, προβληματίζεται πώς θα ανασυνταχθεί για να μπορέσει να βάλει πιο αποφασιστικά αυτή τη φορά τη σφραγίδα του στις εξελίξεις.
Από την άλλη μεριά, ο άλλος εταίρος του νέου διπολισμού, ο ΣΥΡΙΖΑ, μόλις επέστρεψε ο πρόεδρός του από τις ΗΠΑ, όπου έδωσε διαπιστευτήρια στο μεγάλο κεφάλαιο, στους υπερατλαντικούς εταίρους και στην ευρωζώνη, ξεκίνησε κάνοντας για μια ακόμα φορά ψευδεπίγραφη αντιπολίτευση. Δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί στην πολιτική της ΝΔ, διότι δεν έχει στην ουσία διαφορετική πολιτική, συμφωνεί στο κύριο, που είναι οι επιλογές του ευρωμονόδρομου. Με την πολιτική του να κοροϊδεύει το λαό, ότι με αναδιαπραγματεύσεις με την ΕΕ, το ΔΝΤ και τη στήριξη της κερδοφορίας των επιχειρηματιών θα λύσει τα προβλήματα, βάζει εμπόδια στην αγωνιστική ανασύνταξη του κινήματος, στην άνοδο της οργάνωσης και δράσης των ίδιων των μισθωτών εργαζομένων, στην ανάπτυξη της κοινής πάλης με τα φτωχά λαϊκά στρώματα, τη λαϊκή συμμαχία για μια φιλολαϊκή διέξοδο από την κρίση. Καλλιεργεί κλίμα αναμονής.
Οι λαϊκές δυνάμεις έχουν ενάμιση χρόνο τώρα βγάλει συμπεράσματα από την πολιτική τόσο της συγκυβέρνησης όσο και της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η "αναδιαπραγμάτευση" των ΝΔ - ΠΑΣΟΚ έγινε "συμμόρφωση" και η "κατάργηση του μνημονίου" του ΣΥΡΙΖΑ έγινε "αναδιαπραγμάτευση". Ο λαός βγάζει συμπεράσματα από την γραμμή και των δύο, που είναι γραμμή υπηρέτησης των συμφερόντων της άρχουσας τάξης, της ΕΕ και του ΔΝΤ. Οι διαφορές τους έχουν να κάνουν με τα μείγματα πολιτικής διαχείρισης του χρέους και της κρίσης, που η μία γέρνει περισσότερο προς ΗΠΑ και ΔΝΤ, ενώ η άλλη προς Κομισιόν, ΕΚΤ και Γερμανία. Το ΚΚΕ καταψηφίζει την πολιτική της κυβέρνησης και συνολικά την πολιτική του ευρωμονόδρομου και του κεφαλαίου, που στηρίζει και η αξιωματική αντιπολίτευση.
Καμιά αναμονή, καμιά αυταπάτη. Υπάρχει άλλος δρόμος συμμαχίας, άλλος δρόμος ανάπτυξης. Ακούστε τις προειδοποιήσεις του ΚΚΕ αυτή τη φορά. Να μη χαθεί άλλος χρόνος. Συμπαραταχθείτε μαζί μας.
Είναι σε εξέλιξη σχέδιο αποπροσανατολισμού και παγίδευσης του λαού σε νέα διλήμματα και εκβιασμούς.
Η κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ είναι αποφασισμένη σε αντίθεση με τη λαϊκή θέληση να επιβάλει τις αξιώσεις των μονοπωλίων και της ΕΕ και να περάσει δια πυρός και σιδήρου τις αναδιαρθρώσεις, τη διάλυση των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, τις ιδιωτικοποιήσεις, τις απολύσεις στο δημόσιο τομέα, τη φοροληστεία, τα άλλα μέτρα που έρχονται. Το εργατικό - λαϊκό κίνημα έδωσε μια πρώτη απάντηση χτες στα νέα αυτά μέτρα, οργανώνει -μέσα σε κλίμα τρομοκρατίας, απειλών και ΜΑΤ- την πάλη του καθημερινά στους τόπους δουλειάς. Συζητά, προβληματίζεται πώς θα ανασυνταχθεί για να μπορέσει να βάλει πιο αποφασιστικά αυτή τη φορά τη σφραγίδα του στις εξελίξεις.
Από την άλλη μεριά, ο άλλος εταίρος του νέου διπολισμού, ο ΣΥΡΙΖΑ, μόλις επέστρεψε ο πρόεδρός του από τις ΗΠΑ, όπου έδωσε διαπιστευτήρια στο μεγάλο κεφάλαιο, στους υπερατλαντικούς εταίρους και στην ευρωζώνη, ξεκίνησε κάνοντας για μια ακόμα φορά ψευδεπίγραφη αντιπολίτευση. Δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί στην πολιτική της ΝΔ, διότι δεν έχει στην ουσία διαφορετική πολιτική, συμφωνεί στο κύριο, που είναι οι επιλογές του ευρωμονόδρομου. Με την πολιτική του να κοροϊδεύει το λαό, ότι με αναδιαπραγματεύσεις με την ΕΕ, το ΔΝΤ και τη στήριξη της κερδοφορίας των επιχειρηματιών θα λύσει τα προβλήματα, βάζει εμπόδια στην αγωνιστική ανασύνταξη του κινήματος, στην άνοδο της οργάνωσης και δράσης των ίδιων των μισθωτών εργαζομένων, στην ανάπτυξη της κοινής πάλης με τα φτωχά λαϊκά στρώματα, τη λαϊκή συμμαχία για μια φιλολαϊκή διέξοδο από την κρίση. Καλλιεργεί κλίμα αναμονής.
Οι λαϊκές δυνάμεις έχουν ενάμιση χρόνο τώρα βγάλει συμπεράσματα από την πολιτική τόσο της συγκυβέρνησης όσο και της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η "αναδιαπραγμάτευση" των ΝΔ - ΠΑΣΟΚ έγινε "συμμόρφωση" και η "κατάργηση του μνημονίου" του ΣΥΡΙΖΑ έγινε "αναδιαπραγμάτευση". Ο λαός βγάζει συμπεράσματα από την γραμμή και των δύο, που είναι γραμμή υπηρέτησης των συμφερόντων της άρχουσας τάξης, της ΕΕ και του ΔΝΤ. Οι διαφορές τους έχουν να κάνουν με τα μείγματα πολιτικής διαχείρισης του χρέους και της κρίσης, που η μία γέρνει περισσότερο προς ΗΠΑ και ΔΝΤ, ενώ η άλλη προς Κομισιόν, ΕΚΤ και Γερμανία. Το ΚΚΕ καταψηφίζει την πολιτική της κυβέρνησης και συνολικά την πολιτική του ευρωμονόδρομου και του κεφαλαίου, που στηρίζει και η αξιωματική αντιπολίτευση.
Καμιά αναμονή, καμιά αυταπάτη. Υπάρχει άλλος δρόμος συμμαχίας, άλλος δρόμος ανάπτυξης. Ακούστε τις προειδοποιήσεις του ΚΚΕ αυτή τη φορά. Να μη χαθεί άλλος χρόνος. Συμπαραταχθείτε μαζί μας.
Για την αναζωογόνηση και ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος
Για την αναζωογόνηση και ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος
Για την αναζωογόνηση και ανασυγκρότηση το εργατικού κινήματος
Ριζοσπάστης, Πέμπτη 7 Νοέμβρη 2013
Με αυτόν τον τίτλο κυκλοφόρησε το μήνα Οκτώβρη σχετική ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Ανακοίνωση με ιδιαίτερη βαρύτητα.
Με την ανακοίνωση αυτή δίνεται απάντηση στα βασανιστικά ερωτήματα που απασχολούν κάθε εργατική και λαϊκή οικογένεια: «Πώς θα πάρουμε μια ανάσα; Πώς θα μπει τέλος στον εφιάλτη της ανεργίας, στους μισθούς της πείνας; Πότε θα σταματήσει αυτός ο κατήφορος στη φτώχεια και στην ανασφάλεια;»
Δε δίνει εύκολες απαντήσεις, πρόχειρες. Οι λύσεις στα βασανιστικά προβλήματα αυτά εξαρτώνται από την πορεία της οργάνωσης και της ανασύνταξης του εργατικού κινήματος. Εξαρτώνται από τη δυναμική της ταξικής πάλης. Εξαρτώνται, σε τελική ανάλυση, από τη συστράτευση και συμπόρευση των εργατικών και λαϊκών μαζών με το ΚΚΕ.
Η αναζωογόνηση και ανασύνταξη, επομένως, του εργατικού κινήματος είναι στρατηγικής σημασίας καθήκον για όλο το Κόμμα, για κάθε ξεχωριστή οργάνωση. Ειδική ευθύνη έχουν οι Κομματικές Ομάδες σε κάθε μαζική οργάνωση και κατά πρώτο λόγο, με απόλυτη προτεραιότητα, στο πρωτοβάθμιο Σωματείο, στην πρωτοβάθμια μαζική οργάνωση.
Δεν ξεκινάμε αυτό τον αγώνα σήμερα. Είμαστε σε πορεία. Το θέμα που τίθεται από την ανακοίνωση του ΠΓ είναι να επιταχύνουμε την πορεία ανασύνταξης του κινήματος, να οικοδομείται πιο στέρεα, με βήματα μελετημένα, σχεδιασμένα η συμπόρευση, η συστράτευση εργατών και εργατριών με το ΚΚΕ για την ανασύνταξη.
Με άλλα λόγια, η ανακοίνωση του ΠΓ θέτει ως πρωταρχική, ξεχωριστή και ταυτόχρονα τιμητική, πρωτοποριακή την παρακάτω αποστολή για όλα τα μέλη του Κόμματος και πρωταρχικά για όσους έχουν ιδιαίτερη ευθύνη στα Συνδικάτα, στις μαζικές Οργανώσεις. Μαζί με τους οπαδούς και φίλους του ΚΚΕ, με την πρωτοπόρα δουλειά τους να πείθουν όλο και πιο πολλούς εργάτες και εργάτριες, να συμμετάσχουν στον αγώνα για την ανασύνταξη του κινήματος, χωρίς όρια και περιορισμούς. Να διευρύνεται συνεχώς αυτός ο κύκλος σε κάθε Σωματείο με βάση τον τόπο δουλειάς και σε συνέχεια τον τόπο κατοικίας, ακόμη και σπουδών.
Τα βασικά κριτήρια
Πώς θα επιταχύνουμε τους ρυθμούς ανασύνταξης; Η ανακοίνωση του ΠΓ δε δίνει έτοιμες λύσεις. Διαγράφει ένα πλαίσιο, δίνει γενικές κατευθύνσεις, κωδικοποιεί καλύτερα την πείρα που έχει συσσωρευτεί. Λύσεις συγκεκριμένες θα δοθούν από κάθε Κομματική Ομάδα με την καθοδήγηση των αντίστοιχων Κομματικών Οργανώσεων, των ΚΟΒ.
Είναι στην άμεση ευθύνη τής κάθε Κομματικής Ομάδας - με την ανάλογη βοήθεια, στήριξη - να προσδιορίσει πολύ συγκεκριμένα τι σημαίνει ανασύνταξη στο κάθε συγκεκριμένο Σωματείο, κλαδικό, επιχειρησιακό, κ.λπ., ξεκινώντας από τη συγκρότηση Κομματικής Ομάδας, αν δεν υπάρχει. Ο στόχος, η πρόοδος, η πορεία της ανασύνταξης δεν μπορεί να είναι ο ίδιος για κάθε Σωματείο. Κάθε Σωματείο αρχίζει από διαφορετική αφετηρία και κινείται σε διαφορετικές συνθήκες. Τα βασικά κριτήρια πρέπει να είναι ενιαία:
--Συμμετοχή όλο και περισσότερων εργαζομένων στο σχεδιασμό, στη δράση του κάθε Σωματείου. Οχι από αρχαιρεσίες σε αρχαιρεσίες.
--Διοικήσεις Σωματείων αφοσιωμένες στα συμφέροντα των μελών τους με ταξική αντίληψη και συνέπεια και όχι υποχείρια των εργοδοτών τους, της αντίληψης ότι εργάτες κι εργοδότες έχουν κοινά συμφέροντα.
--Μια λίγο - πολύ ίδια αντίληψη για τα ενιαία συμφέροντα των εργατών κι εργατριών, ανεξάρτητα από κλάδο, απέναντι στην ενιαία τάξη των εργοδοτών και του κράτους που τους υπηρετεί.
--Ενα κάπως ενιαίο, σταθερό σχέδιο διεκδικήσεων για τα καθημερινά προβλήματα, αλλά και σχέδιο για τη μόνιμη και ουσιαστική ικανοποίηση των βασικών αναγκών της εργατικής οικογένειας και τελικό στόχο την κατάργηση της εκμετάλλευσης.
--Ιδιαίτερη φροντίδα για τους νέους που δουλεύουν ή τα παιδιά των εργατών και εργατριών, καθώς και τα ιδιαίτερα των γυναικών.
Με βάση αυτά τα κριτήρια παλεύουμε σε κάθε εργατικό χώρο, κλάδο, περιοχή για ένα ρωμαλέο ταξικό κίνημα σύγκρουσης, ρήξης, ανατροπής, συμμαχιών για να βρουν οριστική απάντηση και λύση τα βασανιστικά ερωτήματα που στην αρχή θέσαμε.
Ενα κίνημα που θα έχει διαρκές, αδιάλλακτο μέτωπο και πόλεμο με τα μονοπώλια σε κάθε κλάδο σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και στόχο μια άλλη οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας με αλλαγή τάξης στην εξουσία.
Αυτό το μέλλον θα χτίζεται καθημερινά πέτρα την πέτρα. Αυτό το κίνημα θα συνενώνεται σταγόνα τη σταγόνα σε ρέματα και ποτάμια.
Χρειάζεται καλός εξοπλισμός και σχέδιο
Αν σωστά μελετήσουμε την ανακοίνωση του ΠΓ και δουλεύουμε με βάση αυτή, αξιοποιώντας τη συσσωρευμένη πείρα, θα προχωράμε σταθερά, αποφασιστικά. Η ανακοίνωση του ΠΓ μάς δίνει ένα πλαίσιο, γενικές κατευθύνσεις, καθοδήγηση και μια συγκεκριμένη μεθοδολογία στην πρακτική οργάνωση της δράσης. Επιγραμματικά σημειώνουμε:
Στο σημείο 1 υπογραμμίζεται: «Η αλήθεια είναι ότι η εργατική τάξη, παρά τους μεγάλους και σκληρούς αγώνες που έδωσε, σε ορισμένες φάσεις και σε συγκεκριμένους χώρους και κλάδους, δεν έχει χρησιμοποιήσει μέχρι τώρα ακόμα την πραγματική της δύναμη».
Η εκτίμηση αυτή αποκαλύπτει τη δυναμική της ταξικής πάλης, εξοπλίζει την εργατική τάξη, το λαό, με δύναμη και αισιοδοξία, αλλά ταυτόχρονα βάζει το καθήκον στην πρωτοπορία, ώστε να ανεβάσει την ευθύνη της για την εξουδετέρωση των παραγόντων - όσο φυσικά εξαρτάται από αυτήν - που δρουν ανασχετικά, δεσμεύουν την άνοδο της ταξικής πάλης.
Στην ανακοίνωση γίνεται αναλυτική αναφορά για αυτούς τους παράγοντες με βάση τη συσσωρευμένη πείρα των τελευταίων χρόνων. Απαιτείται καλός εξοπλισμός, σχέδιο, να διεξάγουμε συγκεκριμένο αγώνα στο εργοστάσιο, στην υπηρεσία, στον κλάδο για την όσο μεγαλύτερη εξάλειψη αυτών των αρνητικών παραγόντων, υπολογίζοντας με ρεαλισμό τις αντικειμενικές αιτίες και τους παράγοντες που τους δημιουργούν. Χωρίς αυτό δε θα γίνει δυνατή και η χάραξη σωστής τακτικής για την εξουδετέρωσή τους.
Η ανακοίνωση του ΠΓ μάς εξοπλίζει με θέσεις, γνώση, αλλά και με μεθοδολογία για να αντιμετωπίσουμε τη σύνθετη αυτή κατάσταση και τις αιτίες που δεσμεύουν τη συμμετοχή στην ταξική πάλη πλατιών εργατικών και λαϊκών μαζών.
Στο σημείο 2 υπογραμμίζεται: «Είναι επιτακτική ανάγκη κάθε εργάτης και εργάτρια να βγάλει σωστά συμπεράσματα, μελετώντας την πείρα που βγαίνει από τις εξελίξεις που υπάρχουν στον τόπο δουλειάς, στον κλάδο και γενικότερα στη χώρα καθώς και από όσα γίνονται στις άλλες χώρες της ΕΕ και γενικότερα στις καπιταλιστικές οικονομίες».
Στο σημείο αυτό βρίσκεται και το κλειδί για μια σταθερή, ανοδική πορεία, για την επιτάχυνση της ανασύνταξης του εργατικού κινήματος. Το κλειδί είναι ότι οι δυσκολίες, τα προβλήματα μπορούν να ξεπεραστούν με τη δύναμη της οργάνωσης και της συμμετοχής πλατιών εργατικών μαζών στην οργάνωση της ταξικής πάλης. Η εξασφάλιση αυτής της συμμετοχής θα κριθεί από την ικανότητα των πρωτοπόρων μαχητών σε κάθε εργοστάσιο, υπηρεσία, τόπο δουλειάς, Σωματείο, να βοηθούν, να πείθονται οι εργάτες και οι εργάτριες, οι εργαζόμενοι με την πείρα τους. Να διδάσκονται από την πείρα τους, να μελετούν την πείρα τους και να κάνουν τα επόμενα βήματά τους.
Είναι γόνιμο το έδαφος, γίνονται διεργασίες σε επίπεδο συνείδησης και απαιτείται υπομονετική, σταθερή δουλειά, για να μετασχηματίζονται οι προσωπικές εμπειρίες σε συλλογική ταξική συνείδηση. Απαιτούνται, επίσης, πιο πλούσιες μορφές πάλης, δράσης, συζήτησης, πιο συλλογικές και επιλογή περισσότερων θεμάτων για συζητήσεις.
Υπάρχουν δυνάμεις και δυνατότητες
Τέλος, στην ανακοίνωση του ΠΓ αναδεικνύονται ταυτόχρονα και οι πρόσθετες δυσκολίες που ενεργούν ως αντίρροπη δύναμη. Υπογραμμίζεται πιο συγκεκριμένα στο σημείο 3: «Το επόμενο χρονικό διάστημα είναι πολύ κρίσιμο.
Από τη μια, οι εκβιασμοί και η καταστολή από τις κυβερνήσεις και τους καπιταλιστές κλιμακώνονται και γίνονται όλο και πιο άγριοι, από την άλλη, οι δυνάμεις του σάπιου συνδικαλισμού, που υπήρξαν φανατικοί υπηρέτες των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ - ΝΔ, μεταμορφώνονται θρασύτατα τώρα, μετακινούμενες ή συνεργαζόμενες με τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, σε αγωνιστές και δήθεν αναμορφωτές του συνδικαλιστικού κινήματος.
Ο κίνδυνος παγίδευσης, αφοπλισμού και υποταγής του εργατικού κινήματος είναι υπαρκτός και πρέπει να εμποδιστεί.
Υπάρχουν και οι δυνάμεις και οι δυνατότητες.
Με καθοριστική συμβολή του ΚΚΕ, παρά τις επιθέσεις των μηχανισμών του μεγάλου κεφαλαίου και των κομμάτων του, κόντρα στο ρεύμα των αυταπατών και της απογοήτευσης, παραμένουν ισχυρές και αξιόμαχες οι ασυμβίβαστες ταξικές αγωνιστικές δυνάμεις που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, οι οποίες, αν ενισχυθούν, μπορούν να πρωτοστατήσουν και να τροφοδοτήσουν την αναγκαία οργανωτική, ταξική αναζωογόνηση του κινήματος.
Στο πού τελικά θα γείρει η πλάστιγγα θα εξαρτηθεί από ποια θέση θα πάρει και σε ποια πλευρά θα σταθεί η μεγάλη πλειοψηφία των εργατών που τώρα αγωνιούν και αναζητούν λύση».
Δ.
Αναρτήθηκε από Naphta
Για την αναζωογόνηση και ανασυγκρότηση το εργατικού κινήματος
Ριζοσπάστης, Πέμπτη 7 Νοέμβρη 2013
Με αυτόν τον τίτλο κυκλοφόρησε το μήνα Οκτώβρη σχετική ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Ανακοίνωση με ιδιαίτερη βαρύτητα.
Με την ανακοίνωση αυτή δίνεται απάντηση στα βασανιστικά ερωτήματα που απασχολούν κάθε εργατική και λαϊκή οικογένεια: «Πώς θα πάρουμε μια ανάσα; Πώς θα μπει τέλος στον εφιάλτη της ανεργίας, στους μισθούς της πείνας; Πότε θα σταματήσει αυτός ο κατήφορος στη φτώχεια και στην ανασφάλεια;»
Δε δίνει εύκολες απαντήσεις, πρόχειρες. Οι λύσεις στα βασανιστικά προβλήματα αυτά εξαρτώνται από την πορεία της οργάνωσης και της ανασύνταξης του εργατικού κινήματος. Εξαρτώνται από τη δυναμική της ταξικής πάλης. Εξαρτώνται, σε τελική ανάλυση, από τη συστράτευση και συμπόρευση των εργατικών και λαϊκών μαζών με το ΚΚΕ.
Η αναζωογόνηση και ανασύνταξη, επομένως, του εργατικού κινήματος είναι στρατηγικής σημασίας καθήκον για όλο το Κόμμα, για κάθε ξεχωριστή οργάνωση. Ειδική ευθύνη έχουν οι Κομματικές Ομάδες σε κάθε μαζική οργάνωση και κατά πρώτο λόγο, με απόλυτη προτεραιότητα, στο πρωτοβάθμιο Σωματείο, στην πρωτοβάθμια μαζική οργάνωση.
Δεν ξεκινάμε αυτό τον αγώνα σήμερα. Είμαστε σε πορεία. Το θέμα που τίθεται από την ανακοίνωση του ΠΓ είναι να επιταχύνουμε την πορεία ανασύνταξης του κινήματος, να οικοδομείται πιο στέρεα, με βήματα μελετημένα, σχεδιασμένα η συμπόρευση, η συστράτευση εργατών και εργατριών με το ΚΚΕ για την ανασύνταξη.
Με άλλα λόγια, η ανακοίνωση του ΠΓ θέτει ως πρωταρχική, ξεχωριστή και ταυτόχρονα τιμητική, πρωτοποριακή την παρακάτω αποστολή για όλα τα μέλη του Κόμματος και πρωταρχικά για όσους έχουν ιδιαίτερη ευθύνη στα Συνδικάτα, στις μαζικές Οργανώσεις. Μαζί με τους οπαδούς και φίλους του ΚΚΕ, με την πρωτοπόρα δουλειά τους να πείθουν όλο και πιο πολλούς εργάτες και εργάτριες, να συμμετάσχουν στον αγώνα για την ανασύνταξη του κινήματος, χωρίς όρια και περιορισμούς. Να διευρύνεται συνεχώς αυτός ο κύκλος σε κάθε Σωματείο με βάση τον τόπο δουλειάς και σε συνέχεια τον τόπο κατοικίας, ακόμη και σπουδών.
Τα βασικά κριτήρια
Πώς θα επιταχύνουμε τους ρυθμούς ανασύνταξης; Η ανακοίνωση του ΠΓ δε δίνει έτοιμες λύσεις. Διαγράφει ένα πλαίσιο, δίνει γενικές κατευθύνσεις, κωδικοποιεί καλύτερα την πείρα που έχει συσσωρευτεί. Λύσεις συγκεκριμένες θα δοθούν από κάθε Κομματική Ομάδα με την καθοδήγηση των αντίστοιχων Κομματικών Οργανώσεων, των ΚΟΒ.
Είναι στην άμεση ευθύνη τής κάθε Κομματικής Ομάδας - με την ανάλογη βοήθεια, στήριξη - να προσδιορίσει πολύ συγκεκριμένα τι σημαίνει ανασύνταξη στο κάθε συγκεκριμένο Σωματείο, κλαδικό, επιχειρησιακό, κ.λπ., ξεκινώντας από τη συγκρότηση Κομματικής Ομάδας, αν δεν υπάρχει. Ο στόχος, η πρόοδος, η πορεία της ανασύνταξης δεν μπορεί να είναι ο ίδιος για κάθε Σωματείο. Κάθε Σωματείο αρχίζει από διαφορετική αφετηρία και κινείται σε διαφορετικές συνθήκες. Τα βασικά κριτήρια πρέπει να είναι ενιαία:
--Συμμετοχή όλο και περισσότερων εργαζομένων στο σχεδιασμό, στη δράση του κάθε Σωματείου. Οχι από αρχαιρεσίες σε αρχαιρεσίες.
--Διοικήσεις Σωματείων αφοσιωμένες στα συμφέροντα των μελών τους με ταξική αντίληψη και συνέπεια και όχι υποχείρια των εργοδοτών τους, της αντίληψης ότι εργάτες κι εργοδότες έχουν κοινά συμφέροντα.
--Μια λίγο - πολύ ίδια αντίληψη για τα ενιαία συμφέροντα των εργατών κι εργατριών, ανεξάρτητα από κλάδο, απέναντι στην ενιαία τάξη των εργοδοτών και του κράτους που τους υπηρετεί.
--Ενα κάπως ενιαίο, σταθερό σχέδιο διεκδικήσεων για τα καθημερινά προβλήματα, αλλά και σχέδιο για τη μόνιμη και ουσιαστική ικανοποίηση των βασικών αναγκών της εργατικής οικογένειας και τελικό στόχο την κατάργηση της εκμετάλλευσης.
--Ιδιαίτερη φροντίδα για τους νέους που δουλεύουν ή τα παιδιά των εργατών και εργατριών, καθώς και τα ιδιαίτερα των γυναικών.
Με βάση αυτά τα κριτήρια παλεύουμε σε κάθε εργατικό χώρο, κλάδο, περιοχή για ένα ρωμαλέο ταξικό κίνημα σύγκρουσης, ρήξης, ανατροπής, συμμαχιών για να βρουν οριστική απάντηση και λύση τα βασανιστικά ερωτήματα που στην αρχή θέσαμε.
Ενα κίνημα που θα έχει διαρκές, αδιάλλακτο μέτωπο και πόλεμο με τα μονοπώλια σε κάθε κλάδο σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και στόχο μια άλλη οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας με αλλαγή τάξης στην εξουσία.
Αυτό το μέλλον θα χτίζεται καθημερινά πέτρα την πέτρα. Αυτό το κίνημα θα συνενώνεται σταγόνα τη σταγόνα σε ρέματα και ποτάμια.
Χρειάζεται καλός εξοπλισμός και σχέδιο
Αν σωστά μελετήσουμε την ανακοίνωση του ΠΓ και δουλεύουμε με βάση αυτή, αξιοποιώντας τη συσσωρευμένη πείρα, θα προχωράμε σταθερά, αποφασιστικά. Η ανακοίνωση του ΠΓ μάς δίνει ένα πλαίσιο, γενικές κατευθύνσεις, καθοδήγηση και μια συγκεκριμένη μεθοδολογία στην πρακτική οργάνωση της δράσης. Επιγραμματικά σημειώνουμε:
Στο σημείο 1 υπογραμμίζεται: «Η αλήθεια είναι ότι η εργατική τάξη, παρά τους μεγάλους και σκληρούς αγώνες που έδωσε, σε ορισμένες φάσεις και σε συγκεκριμένους χώρους και κλάδους, δεν έχει χρησιμοποιήσει μέχρι τώρα ακόμα την πραγματική της δύναμη».
Η εκτίμηση αυτή αποκαλύπτει τη δυναμική της ταξικής πάλης, εξοπλίζει την εργατική τάξη, το λαό, με δύναμη και αισιοδοξία, αλλά ταυτόχρονα βάζει το καθήκον στην πρωτοπορία, ώστε να ανεβάσει την ευθύνη της για την εξουδετέρωση των παραγόντων - όσο φυσικά εξαρτάται από αυτήν - που δρουν ανασχετικά, δεσμεύουν την άνοδο της ταξικής πάλης.
Στην ανακοίνωση γίνεται αναλυτική αναφορά για αυτούς τους παράγοντες με βάση τη συσσωρευμένη πείρα των τελευταίων χρόνων. Απαιτείται καλός εξοπλισμός, σχέδιο, να διεξάγουμε συγκεκριμένο αγώνα στο εργοστάσιο, στην υπηρεσία, στον κλάδο για την όσο μεγαλύτερη εξάλειψη αυτών των αρνητικών παραγόντων, υπολογίζοντας με ρεαλισμό τις αντικειμενικές αιτίες και τους παράγοντες που τους δημιουργούν. Χωρίς αυτό δε θα γίνει δυνατή και η χάραξη σωστής τακτικής για την εξουδετέρωσή τους.
Η ανακοίνωση του ΠΓ μάς εξοπλίζει με θέσεις, γνώση, αλλά και με μεθοδολογία για να αντιμετωπίσουμε τη σύνθετη αυτή κατάσταση και τις αιτίες που δεσμεύουν τη συμμετοχή στην ταξική πάλη πλατιών εργατικών και λαϊκών μαζών.
Στο σημείο 2 υπογραμμίζεται: «Είναι επιτακτική ανάγκη κάθε εργάτης και εργάτρια να βγάλει σωστά συμπεράσματα, μελετώντας την πείρα που βγαίνει από τις εξελίξεις που υπάρχουν στον τόπο δουλειάς, στον κλάδο και γενικότερα στη χώρα καθώς και από όσα γίνονται στις άλλες χώρες της ΕΕ και γενικότερα στις καπιταλιστικές οικονομίες».
Στο σημείο αυτό βρίσκεται και το κλειδί για μια σταθερή, ανοδική πορεία, για την επιτάχυνση της ανασύνταξης του εργατικού κινήματος. Το κλειδί είναι ότι οι δυσκολίες, τα προβλήματα μπορούν να ξεπεραστούν με τη δύναμη της οργάνωσης και της συμμετοχής πλατιών εργατικών μαζών στην οργάνωση της ταξικής πάλης. Η εξασφάλιση αυτής της συμμετοχής θα κριθεί από την ικανότητα των πρωτοπόρων μαχητών σε κάθε εργοστάσιο, υπηρεσία, τόπο δουλειάς, Σωματείο, να βοηθούν, να πείθονται οι εργάτες και οι εργάτριες, οι εργαζόμενοι με την πείρα τους. Να διδάσκονται από την πείρα τους, να μελετούν την πείρα τους και να κάνουν τα επόμενα βήματά τους.
Είναι γόνιμο το έδαφος, γίνονται διεργασίες σε επίπεδο συνείδησης και απαιτείται υπομονετική, σταθερή δουλειά, για να μετασχηματίζονται οι προσωπικές εμπειρίες σε συλλογική ταξική συνείδηση. Απαιτούνται, επίσης, πιο πλούσιες μορφές πάλης, δράσης, συζήτησης, πιο συλλογικές και επιλογή περισσότερων θεμάτων για συζητήσεις.
Υπάρχουν δυνάμεις και δυνατότητες
Τέλος, στην ανακοίνωση του ΠΓ αναδεικνύονται ταυτόχρονα και οι πρόσθετες δυσκολίες που ενεργούν ως αντίρροπη δύναμη. Υπογραμμίζεται πιο συγκεκριμένα στο σημείο 3: «Το επόμενο χρονικό διάστημα είναι πολύ κρίσιμο.
Από τη μια, οι εκβιασμοί και η καταστολή από τις κυβερνήσεις και τους καπιταλιστές κλιμακώνονται και γίνονται όλο και πιο άγριοι, από την άλλη, οι δυνάμεις του σάπιου συνδικαλισμού, που υπήρξαν φανατικοί υπηρέτες των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ - ΝΔ, μεταμορφώνονται θρασύτατα τώρα, μετακινούμενες ή συνεργαζόμενες με τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, σε αγωνιστές και δήθεν αναμορφωτές του συνδικαλιστικού κινήματος.
Ο κίνδυνος παγίδευσης, αφοπλισμού και υποταγής του εργατικού κινήματος είναι υπαρκτός και πρέπει να εμποδιστεί.
Υπάρχουν και οι δυνάμεις και οι δυνατότητες.
Με καθοριστική συμβολή του ΚΚΕ, παρά τις επιθέσεις των μηχανισμών του μεγάλου κεφαλαίου και των κομμάτων του, κόντρα στο ρεύμα των αυταπατών και της απογοήτευσης, παραμένουν ισχυρές και αξιόμαχες οι ασυμβίβαστες ταξικές αγωνιστικές δυνάμεις που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, οι οποίες, αν ενισχυθούν, μπορούν να πρωτοστατήσουν και να τροφοδοτήσουν την αναγκαία οργανωτική, ταξική αναζωογόνηση του κινήματος.
Στο πού τελικά θα γείρει η πλάστιγγα θα εξαρτηθεί από ποια θέση θα πάρει και σε ποια πλευρά θα σταθεί η μεγάλη πλειοψηφία των εργατών που τώρα αγωνιούν και αναζητούν λύση».
Δ.
Αναρτήθηκε από Naphta
Είστε η ντροπή όλων των εργατών… …πράσινα τσιράκια των εργοδοτών
Είστε η ντροπή όλων των εργατών…
…πράσινα τσιράκια των εργοδοτών
Ούτε η καταρρακτώδης βροχή δεν μπορεί να ξεπλύνει τη ντροπή των ζαχαρένιων εργατοπατέρων της γσεε (που προτίμησαν τη ζαχαρένια τους, από το να βγουν να διαδηλώσουν στη βροχή) και να σταθεί άλλοθι για τη ματαίωση της χτεσινής τους πορείας. Ούτως ή άλλως το μόνο που έκαναν μέχρι τώρα ήταν να παίρνουν απλώς την απόφαση για την κήρυξη απεργίας –και αυτό υπό την πίεση του παμε και των εργατικών κέντρων που έπαιρναν αντίστοιχες αποφάσεις. Ποτέ δεν την κυνηγούσαν, δεν την προετοίμαζαν, δεν την περιφρουρούσαν, δεν έκαναν κάτι συμβολικό έστω που να αποδεικνύει ότι ίδρωνε το αυτί τους για την επιτυχία της. Το μόνο που είχαν κάνει μετά από μια επίθεση στον ηγέτη παναγόπουλο με γιαούρτια και κλοτσοπατινάδα, ήταν να βάλουν φουσκωτούς να φυλάνε την εξέδρα γύρω του. Αν λοιπόν δεν μπορούν καν να πραγματοποιήσουν μια πορεία, η παρουσία τους γίνεται διακοσμητικού χαρακτήρα και κινδυνεύουν να πάψουν να είναι χρήσιμοι για το σύστημα.
Αλλά αν ο δικός τους ρόλος και η ξετσιπωσιά τους είναι γνωστά εδώ και καιρό, το ερώτημα είναι τι ρόλο βαράνε δίπλα τους άλλες δυνάμεις ως συνοδοιπόροι και χειροκροτητές του παναγόπουλου, αντί να τους απομονώσουν και να τους απομονομιμοποιήσουν πλήρως, για να μην έχουν πουθενά μούτρα (και κόσμο) να βγούνε στο δρόμο και να το παίξουν κινηματικοί. Τι άλλο χρειάζονται ως έναυσμα κι ως αφορμή μετά κι από το χτεσινό, για να αλλάξουν ρότα και τακτική; Εκτός κι αν κάποιοι εξ αυτών φιλοδοξούν να αντικαταστήσουν την πασκε ή να εγκολπώσουν στις τάξεις τους το μηχανισμό της.
Στα χανιά τώρα, η πορεία μας ήταν σαν το προεκλογικό διαφημιστικό του κόμματος: έρχεται θύελλα. Βροχή κι ομπρέλες στην αρχή, αλλά όταν πιαστήκαμε αλυσίδες, σταμάτησε να βρέχει και σε κάποια φάση βγήκε και ήλιος, όπως στα τροπικά κλίματα. Παρά τις περίεργες καιρικές συνθήκες ο κόσμος ήταν περισσότερος απ’ ό, τι συνήθως –ίσως να ήμασταν περισσότεροι κι από την πορεία του εργατικού κέντρου· που είχε δέκα εργατοπατέρες στην κεφαλή, είκοσι εκπαιδευτικούς ακριβώς πίσω, φοιτητές της εαακ, σπουδαστές του τει με πλαίσιο της πασπ (που λέει ότι δεν είναι πασόκ) και μετά οι οργανώσεις (μ-λ, ανταρσύα και σύριζα).
Γενικώς τα χανιά είναι από τα σπάνια μέρη που αν δεν έχουν καλό καιρό, μπορεί και να μαζευτούν περισσότεροι, γιατί αποθαρρύνονται από τις άλλες βασικές τους επιλογές (θάλασσα, εκδρομή, καφέ στο λιμάνι). Έτσι όταν η κεφαλή της πορείας έμπαινε στην πλατεία δικαστηρίων για να καταλήξει, οι τελευταίοι διαδηλωτές ήταν… μερικά μέτρα πιο πίσω, γιατί εδώ τα μεγέθη είναι τελείως διαφορετικά για να εντυπωσιάσουν τους πρωτευουσιάνους συντρόφους. Στην ουρά παρεμπιπτόντως είχαμε και μια μικρή αυτοκινητοπομπή με αγροκτηνοτρόφους της πασυς (sic), όπως την είπε στη ρύμη του λόγου κι ένας από τους ομιλητές της συγκέντρωσης.
Αυτός που τα είπε πολύ καλά πάντως ήταν ο πέρρος στην χτεσινή ελληνοφρένεια. Δεν είχε βέβαια απέναντι κάποιον δύσκολο συνομιλητή που τον ζόρισε με τις ερωτήσεις του (καλαμούκης). Αλλά για αυτό ακριβώς μπόρεσε να αναπτύξει απερίσκεπτος τη σκέψη του και να απαντήσει εύστοχα κι επί της ουσίας τα ερωτήματα που τέθηκαν –κι ας μην ήταν ιδιαίτερα εχθρικά- χωρίς πολλά κλισέ και ξύλινο λόγο. Αξίζει τον κόπο κατά τη γνώμη μου να ακολουθήσετε εδώ το σύνδεσμο της χτεσινής εκπομπής και να πατήσετε να ακούσετε τον πέρρο από το 7.50 κι έπειτα.
Όπως είπε βέβαια ο πέρρος, μπορεί να ήταν μαζική η πορεία αλλά εμείς δεν μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι. Και το μείζον ζήτημα κατά τη δική μου αντίληψη είναι πώς θα αντιμετωπίσουμε τη φθίνουσα συμμετοχή ενός ταλαντευόμενου κόσμου, με τον οποίο δεν έχουμε αναπτύξει σταθερούς, που φαίνεται να κουράστηκε και να απογοητεύτηκε. Πέρσι τέτοιες μέρες για παράδειγμα, είχαμε τη μεγάλη 48ωρη πανεργατική απεργία, που χτυπήθηκε σε όλο το μήκος της με χημικά για να σπάσουν τα μπλοκ του παμε, που ήταν τα πιο μαζικά και έδιναν τον τόνο κείνη τη μέρα. Φέτος, μετά από μια γεμάτη κινηματική τριετία, είναι η πρώτη χρονιά που, παρά τα διάφορα επιμέρους μέτωπα (όπως το κλείσιμο της ερτ, η επιστράτευση των εκπαιδευτικών, κτλ) δεν είχαμε ένα μεγάλο απεργιακό σταθμό, που να αγκαλιάσει όλους τους κλάδους –ενώ κι οι πανεργατικές απεργίες ήταν συγκριτικά μειωμένες.
Η περιβόητη δέσμευση του σαμαρά πχ για δωρεάν ασύρματο δίκτυο, ηχεί ως θρασύτατη πρόκληση, που δε θα τολμούσε ίσως να την εκστομίσει πριν από δυο χρόνια. Το κάνει τώρα, γιατί νιώθει να έχει το ελεύθερο να προβαίνει ατιμώρητος σε τέτοιες προκλήσεις, βλέπει πως δε δέχεται ως κυβέρνηση ιδιαίτερη πίεση και αρχίζει να πιστεύει πως μπορεί να εξαντλήσει την τετραετία (μαζί με το λαό), με το σύριζα να ακολουθεί τη γνωστή τακτική του ώριμου φρούτου, ως υπεύθυνο αστικό αντιπολιτευτικό κόμμα.
Συνεπώς η χτεσινή δεν ήταν μια απεργία σαν τις άλλες, όπως έγραψε κι ο πρωτούλης στο ρίζο. Πολύ περισσότερο δεν νοείται ως σταθμός, με την έννοια πως μπορούμε να μείνουμε σε αυτό. Το βασικό ζητούμενο είναι ο σχεδιασμός από εδώ και πέρα, για να υπάρξει άμεση συνέχεια, να ανακόψουμε την κινηματική νηνεμία του τελευταίου διαστήματος και να μην αρχίσουμε από τώρα (ή μάλλον μετά το πολυτεχνείο) να σκεφτόμαστε τα χριστούγεννα (μαζί με τα τζάμπο) και την χρονιά που έρχεται.
Υστερόγραφα
Χτες ο κόσμος είχε να ξεπεράσει κι ένα επιπλέον εμπόδιο, με την καλλιεργούμενη τρομοκρατία από οθόνης, που έχει περάσει πλέον σε νέα επίπεδα αμερικάνικων προδιαγραφών, με την ελας να δίνει η ίδια στη δημοσιότητα τη σκηνή της δολοφονίας και στα κανάλια τις πρώτες ύλες της τρομοϋστερίας, χωρίς κουκίδες, απαγορευτικά, προειδοποιήσεις κι άλλα τέτοια συντηρητικά ταμπού. Κι αναρωτιέται κανείς: αν το κράτος κι οι μηχανισμοί του δεν έχουν τον παραμικρό ενδοιασμό να σκηνοθετήσει το κλίμα του εμφυλίου και της απειλής των άκρων, τι είναι αυτό που θα την εμπόδιζε να έχει και ρόλο πρωταγωνιστή, στο εκτελεστικό κομμάτι;
Δεύτερο: τα παραπάνω είχαν γραφτεί πριν από την εισβολή των ματ στο ραδιομέγαρο της ερτ, που βαφτίζεται εκκένωση, λες και μιλάμε για βουλωμένη τουαλέτα, για να μας δείξουν ποια είναι η ταξική γνώμη που έχουν για τους εργαζόμενους. Δυστυχώς η κυβέρνηση δεν είχε την υπομονή να περιμένει άλλες δέκα μέρες, την επέτειο του πολυτεχνείου, για να ‘ναι πιο προφανείς οι συνειρμοί. Από σήμερα όμως η ελληνική δημοκρατία μπορεί να ανασάνει ανακουφισμένη δια την τάξιν που επιβλήθηκε και μας έσωσε από τα δύο άκρα. Δεν ακούσατε ποιες ήταν οι τελευταίες λέξεις του δημοσιογράφου στο πρόγραμμα της ερα, λίγο πριν κλείσουν τα μικρόφωνα; Ψυχή βαθιά… Φως φανάρι, πως τα άκρα το πάνε για εμφύλιο..
Ευτυχώς που σήμερα έχει καλύτερο καιρό και θα μπορέσει να δώσει το απόγευμα το παρών κι η γσεε του παναγόπουλου –λέμε τώρα…
Προβοκάτσια από Μπρεζνιεφικό απολίθωμα
…πράσινα τσιράκια των εργοδοτών
Ούτε η καταρρακτώδης βροχή δεν μπορεί να ξεπλύνει τη ντροπή των ζαχαρένιων εργατοπατέρων της γσεε (που προτίμησαν τη ζαχαρένια τους, από το να βγουν να διαδηλώσουν στη βροχή) και να σταθεί άλλοθι για τη ματαίωση της χτεσινής τους πορείας. Ούτως ή άλλως το μόνο που έκαναν μέχρι τώρα ήταν να παίρνουν απλώς την απόφαση για την κήρυξη απεργίας –και αυτό υπό την πίεση του παμε και των εργατικών κέντρων που έπαιρναν αντίστοιχες αποφάσεις. Ποτέ δεν την κυνηγούσαν, δεν την προετοίμαζαν, δεν την περιφρουρούσαν, δεν έκαναν κάτι συμβολικό έστω που να αποδεικνύει ότι ίδρωνε το αυτί τους για την επιτυχία της. Το μόνο που είχαν κάνει μετά από μια επίθεση στον ηγέτη παναγόπουλο με γιαούρτια και κλοτσοπατινάδα, ήταν να βάλουν φουσκωτούς να φυλάνε την εξέδρα γύρω του. Αν λοιπόν δεν μπορούν καν να πραγματοποιήσουν μια πορεία, η παρουσία τους γίνεται διακοσμητικού χαρακτήρα και κινδυνεύουν να πάψουν να είναι χρήσιμοι για το σύστημα.
Αλλά αν ο δικός τους ρόλος και η ξετσιπωσιά τους είναι γνωστά εδώ και καιρό, το ερώτημα είναι τι ρόλο βαράνε δίπλα τους άλλες δυνάμεις ως συνοδοιπόροι και χειροκροτητές του παναγόπουλου, αντί να τους απομονώσουν και να τους απομονομιμοποιήσουν πλήρως, για να μην έχουν πουθενά μούτρα (και κόσμο) να βγούνε στο δρόμο και να το παίξουν κινηματικοί. Τι άλλο χρειάζονται ως έναυσμα κι ως αφορμή μετά κι από το χτεσινό, για να αλλάξουν ρότα και τακτική; Εκτός κι αν κάποιοι εξ αυτών φιλοδοξούν να αντικαταστήσουν την πασκε ή να εγκολπώσουν στις τάξεις τους το μηχανισμό της.
Στα χανιά τώρα, η πορεία μας ήταν σαν το προεκλογικό διαφημιστικό του κόμματος: έρχεται θύελλα. Βροχή κι ομπρέλες στην αρχή, αλλά όταν πιαστήκαμε αλυσίδες, σταμάτησε να βρέχει και σε κάποια φάση βγήκε και ήλιος, όπως στα τροπικά κλίματα. Παρά τις περίεργες καιρικές συνθήκες ο κόσμος ήταν περισσότερος απ’ ό, τι συνήθως –ίσως να ήμασταν περισσότεροι κι από την πορεία του εργατικού κέντρου· που είχε δέκα εργατοπατέρες στην κεφαλή, είκοσι εκπαιδευτικούς ακριβώς πίσω, φοιτητές της εαακ, σπουδαστές του τει με πλαίσιο της πασπ (που λέει ότι δεν είναι πασόκ) και μετά οι οργανώσεις (μ-λ, ανταρσύα και σύριζα).
Γενικώς τα χανιά είναι από τα σπάνια μέρη που αν δεν έχουν καλό καιρό, μπορεί και να μαζευτούν περισσότεροι, γιατί αποθαρρύνονται από τις άλλες βασικές τους επιλογές (θάλασσα, εκδρομή, καφέ στο λιμάνι). Έτσι όταν η κεφαλή της πορείας έμπαινε στην πλατεία δικαστηρίων για να καταλήξει, οι τελευταίοι διαδηλωτές ήταν… μερικά μέτρα πιο πίσω, γιατί εδώ τα μεγέθη είναι τελείως διαφορετικά για να εντυπωσιάσουν τους πρωτευουσιάνους συντρόφους. Στην ουρά παρεμπιπτόντως είχαμε και μια μικρή αυτοκινητοπομπή με αγροκτηνοτρόφους της πασυς (sic), όπως την είπε στη ρύμη του λόγου κι ένας από τους ομιλητές της συγκέντρωσης.
Αυτός που τα είπε πολύ καλά πάντως ήταν ο πέρρος στην χτεσινή ελληνοφρένεια. Δεν είχε βέβαια απέναντι κάποιον δύσκολο συνομιλητή που τον ζόρισε με τις ερωτήσεις του (καλαμούκης). Αλλά για αυτό ακριβώς μπόρεσε να αναπτύξει απερίσκεπτος τη σκέψη του και να απαντήσει εύστοχα κι επί της ουσίας τα ερωτήματα που τέθηκαν –κι ας μην ήταν ιδιαίτερα εχθρικά- χωρίς πολλά κλισέ και ξύλινο λόγο. Αξίζει τον κόπο κατά τη γνώμη μου να ακολουθήσετε εδώ το σύνδεσμο της χτεσινής εκπομπής και να πατήσετε να ακούσετε τον πέρρο από το 7.50 κι έπειτα.
Όπως είπε βέβαια ο πέρρος, μπορεί να ήταν μαζική η πορεία αλλά εμείς δεν μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι. Και το μείζον ζήτημα κατά τη δική μου αντίληψη είναι πώς θα αντιμετωπίσουμε τη φθίνουσα συμμετοχή ενός ταλαντευόμενου κόσμου, με τον οποίο δεν έχουμε αναπτύξει σταθερούς, που φαίνεται να κουράστηκε και να απογοητεύτηκε. Πέρσι τέτοιες μέρες για παράδειγμα, είχαμε τη μεγάλη 48ωρη πανεργατική απεργία, που χτυπήθηκε σε όλο το μήκος της με χημικά για να σπάσουν τα μπλοκ του παμε, που ήταν τα πιο μαζικά και έδιναν τον τόνο κείνη τη μέρα. Φέτος, μετά από μια γεμάτη κινηματική τριετία, είναι η πρώτη χρονιά που, παρά τα διάφορα επιμέρους μέτωπα (όπως το κλείσιμο της ερτ, η επιστράτευση των εκπαιδευτικών, κτλ) δεν είχαμε ένα μεγάλο απεργιακό σταθμό, που να αγκαλιάσει όλους τους κλάδους –ενώ κι οι πανεργατικές απεργίες ήταν συγκριτικά μειωμένες.
Η περιβόητη δέσμευση του σαμαρά πχ για δωρεάν ασύρματο δίκτυο, ηχεί ως θρασύτατη πρόκληση, που δε θα τολμούσε ίσως να την εκστομίσει πριν από δυο χρόνια. Το κάνει τώρα, γιατί νιώθει να έχει το ελεύθερο να προβαίνει ατιμώρητος σε τέτοιες προκλήσεις, βλέπει πως δε δέχεται ως κυβέρνηση ιδιαίτερη πίεση και αρχίζει να πιστεύει πως μπορεί να εξαντλήσει την τετραετία (μαζί με το λαό), με το σύριζα να ακολουθεί τη γνωστή τακτική του ώριμου φρούτου, ως υπεύθυνο αστικό αντιπολιτευτικό κόμμα.
Συνεπώς η χτεσινή δεν ήταν μια απεργία σαν τις άλλες, όπως έγραψε κι ο πρωτούλης στο ρίζο. Πολύ περισσότερο δεν νοείται ως σταθμός, με την έννοια πως μπορούμε να μείνουμε σε αυτό. Το βασικό ζητούμενο είναι ο σχεδιασμός από εδώ και πέρα, για να υπάρξει άμεση συνέχεια, να ανακόψουμε την κινηματική νηνεμία του τελευταίου διαστήματος και να μην αρχίσουμε από τώρα (ή μάλλον μετά το πολυτεχνείο) να σκεφτόμαστε τα χριστούγεννα (μαζί με τα τζάμπο) και την χρονιά που έρχεται.
Υστερόγραφα
Χτες ο κόσμος είχε να ξεπεράσει κι ένα επιπλέον εμπόδιο, με την καλλιεργούμενη τρομοκρατία από οθόνης, που έχει περάσει πλέον σε νέα επίπεδα αμερικάνικων προδιαγραφών, με την ελας να δίνει η ίδια στη δημοσιότητα τη σκηνή της δολοφονίας και στα κανάλια τις πρώτες ύλες της τρομοϋστερίας, χωρίς κουκίδες, απαγορευτικά, προειδοποιήσεις κι άλλα τέτοια συντηρητικά ταμπού. Κι αναρωτιέται κανείς: αν το κράτος κι οι μηχανισμοί του δεν έχουν τον παραμικρό ενδοιασμό να σκηνοθετήσει το κλίμα του εμφυλίου και της απειλής των άκρων, τι είναι αυτό που θα την εμπόδιζε να έχει και ρόλο πρωταγωνιστή, στο εκτελεστικό κομμάτι;
Δεύτερο: τα παραπάνω είχαν γραφτεί πριν από την εισβολή των ματ στο ραδιομέγαρο της ερτ, που βαφτίζεται εκκένωση, λες και μιλάμε για βουλωμένη τουαλέτα, για να μας δείξουν ποια είναι η ταξική γνώμη που έχουν για τους εργαζόμενους. Δυστυχώς η κυβέρνηση δεν είχε την υπομονή να περιμένει άλλες δέκα μέρες, την επέτειο του πολυτεχνείου, για να ‘ναι πιο προφανείς οι συνειρμοί. Από σήμερα όμως η ελληνική δημοκρατία μπορεί να ανασάνει ανακουφισμένη δια την τάξιν που επιβλήθηκε και μας έσωσε από τα δύο άκρα. Δεν ακούσατε ποιες ήταν οι τελευταίες λέξεις του δημοσιογράφου στο πρόγραμμα της ερα, λίγο πριν κλείσουν τα μικρόφωνα; Ψυχή βαθιά… Φως φανάρι, πως τα άκρα το πάνε για εμφύλιο..
Ευτυχώς που σήμερα έχει καλύτερο καιρό και θα μπορέσει να δώσει το απόγευμα το παρών κι η γσεε του παναγόπουλου –λέμε τώρα…
Προβοκάτσια από Μπρεζνιεφικό απολίθωμα
Η Ιστορία του «Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος»
Η Ιστορία του «Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος»
Το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», αυτό το κλασικό έργο των Μαρξ - Ενγκελς που γαλουχεί γενιές και γενιές, ιδιαίτερα νέων, κομμουνιστών, είναι το πρώτο στην Ιστορία του επαναστατικού εργατικού κινήματος Πρόγραμμα Κομμουνιστικού Κόμματος. Η επεξεργασία του, η συγγραφή του, αντανακλά το πέρασμα του εργατικού κινήματος στην ωριμότητά του, αφού για πρώτη φορά εκφράζονται σ' αυτό το έργο επεξεργασμένες η στρατηγική και η τακτική, αλλά και οι σκοποί της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης, δηλαδή ο δρόμος εκπλήρωσης της ιστορικής της αποστολής. Ηταν το Πρόγραμμα της «Ενωσης των Κομμουνιστών», που η επεξεργασία και συγγραφή του ανατέθηκε στον Καρλ Μαρξ στο δεύτερο συνέδριό της που συνήλθε στο Λονδίνο από τις 29 του Νοέμβρη ως τις 8 του Δεκέμβρη του 1847.
Πώς οι θεωρητικοί του Επιστημονικού Κομμουνισμού επεξεργάστηκαν αυτό το Πρόγραμμα; Ποια είναι η Ιστορία του; Η αναδρομή στη συγκεκριμένη ιστορική εποχή συμβάλλει πραγματικά στη γνώση της μεθοδολογίας και της δράσης του Καρλ Μαρξ και του Φρίντριχ Ενγκελς, προκειμένου το εργατικό κίνημα να συνενωθεί με την επιστημονική κοσμοθεωρία, την οποία οι ίδιοι επεξεργάζονταν. Γιατί η ενασχόλησή τους δεν ήταν απλά θεωρητική, όσο και αν αυτή η ενασχόληση αποτελούσε το κλειδί προκειμένου όχι να ερμηνεύσουν τον κόσμο αλλά να τον αλλάξουν, μόνο που επειδή ακριβώς ήταν αυτός ο σκοπός τους, δε ζύμωναν τις εργασίες στον επιστημονικό κόσμο με τον οποίο βεβαίως όξυναν την ιδεολογική αντιπαράθεση. Αλλά τις πρόβαλλαν στην εργατική τάξη, εκεί που πρώτ' απ' όλα υπήρχαν ζωντανή δράση, διεκδικητικοί αγώνες. Στην τάξη για την οποία κατέληξαν και απέδειξαν ότι είναι ο φορέας και δημιουργός της νέας κοινωνίας, της απελευθερωμένης από την ταξική εκμετάλλευση, της κομμουνιστικής κοινωνίας. Ο Ενγκελς γράφει σχετικά μ' αυτό: «Δε σκοπεύαμε λοιπόν καθόλου να ψιθυρίσουμε αποκλειστικά στο αυτί του "επιστημονικού" κόσμου τα νέα επιστημονικά συμπεράσματα, εκθέτοντάς τα σε χοντρά βιβλία. Αντίθετα. Βρισκόμασταν κιόλας και οι δυο βαθιά μέσα στο πολιτικό κίνημα, είχαμε ορισμένους οπαδούς ανάμεσα στους διανοούμενους, ιδίως της δυτικής Γερμανίας, και σημαντική επαφή με το οργανωμένο προλεταριάτο. Ημασταν υποχρεωμένοι να θεμελιώσουμε επιστημονικά την άποψή μας. Αλλά ήταν εξίσου σπουδαίο για μας να κερδίσουμε με τις πεποιθήσεις μας το ευρωπαϊκό και πριν απ' όλα το γερμανικό προλεταριάτο».
Η Ιστορία του «Μανιφέστου» είναι συνυφασμένη με την ως τότε πορεία των επιστημονικών μελετών και ερευνών των Μαρξ - Ενγκελς, πάνω στα ζητήματα της ιστορικής εξέλιξης, τα συμπεράσματά τους για την εναλλαγή των κοινωνιών από τη μια βαθμίδα, την κατώτερη, στην επόμενη την ανώτερη (έχουν ήδη θεμελιώσει τον ιστορικό υλισμό), με τις πρώτες μελέτες τους για την ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής (απ' όπου και άρχισε η θεμελίωση της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας), αλλά και τη μελέτη της πάλης των τάξεων στην εποχή εκείνη, προσεγγίζοντας την υπόθεση από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και την προοπτική χειραφέτησής της από την αστική τάξη. Ας μην ξεχνάμε ότι ήταν περίοδος ανόδου της αστικής τάξης, της τάξης που τότε έφερνε την πρόοδο στην κοινωνική εξέλιξη. Ολη η ως τότε πολυσύνθετη δράση τους είχε έντονο το στοιχείο της διαπάλης με τον ουτοπικό σοσιαλισμό, τα διάφορα μικροαστικά ρεύματα μέσα στο κίνημα που τότε έκανε τα πρώτα του βήματα. Και που έπρεπε από τον αυθόρμητο χαρακτήρα του να περάσει στο συνειδητό. Ηταν η εποχή που είχαν αρχίσει να θεμελιώνουν την επιστημονική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης κι έπαιρναν οι ίδιοι μέρος ενεργά στο κίνημα.
Η Ιστορία επίσης του «Μανιφέστου» είναι συνυφασμένη με την Ιστορία της «Ενωσης των Κομμουνιστών», του πρώτου Κομμουνιστικού Κόμματος στην Ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος.
Επομένως, για να κατανοήσουμε πώς οι Μαρξ - Ενγκελς προχώρησαν στη συγγραφή του «Μανιφέστου», που το χειρόγραφό του ταξίδεψε στο Λονδίνο, για να τυπωθεί, λίγες βδομάδες πριν από την επανάσταση του Φλεβάρη του 1848 στη Γαλλία, πρέπει να γνωρίζουμε τόσο την πορεία της δράσης τους ως τότε που ιδρύθηκε η «Ενωση των Κομμουνιστών», αλλά και την ίδρυση της ίδιας της «Ενωσης των Κομμουνιστών».
Στην Ελλάδα το «Μανιφέστο» μεταφράστηκε για πρώτη φορά από τον λογοτέχνη Κώστα Χατζόπουλο, ο οποίος και είχε προσεγγίσει τις σοσιαλιστικές ιδέες από την περίοδο της διαμονής του στη Γερμανία και εκδόθηκε από το «Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών» το 1913. Τυπώθηκε στο τυπογραφείο της «Εφημερίδας των Εργατών» με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Το κοινωνιστικό Μανιφέστο».
Αλλά ας παρακολουθήσουμε αυτήν την Ιστορία.
Είναι η περίοδος του 1845. Ο Μαρξ, εξόριστος ήδη από την πρωσική κυβέρνηση, βρίσκεται στη Γαλλία και συγκεκριμένα στο Παρίσι. Ο Μαρξ έχει ήδη ολοκληρώσει το έργο του μετά από συνεργασία με τον Ενγκελς (είναι το πρώτο κοινό τους έργο) «Η αγία οικογένεια ή κριτική της κριτικής», που αποδεικνύει επιστημονικά ότι οι πραγματικοί δημιουργοί της Ιστορίας δεν είναι οι «ήρωες», οι «κριτικοί των κριτικών», οι προσωπικότητες, είναι οι λαϊκές μάζες, αναδεικνύοντας τον πρωτοπόρο ρόλο της εργατικής τάξης στη νομοτελειακή εξέλιξη της κοινωνίας από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό. Στο έργο αυτό, όπως γράφει ο Β. Ι. Λένιν, διατυπώνεται «η σχηματισμένη πια άποψη του Μαρξ για τον επαναστατικό ρόλο τον προλεταριάτου».
Την ίδια περίοδο, ο Ενγκελς ολοκλήρωνε το έργο του «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία». Στο έργο του αυτό (τυπώθηκε στα 1845), ο Ενγκελς περιγράφει με ακρίβεια τους καταθλιπτικούς όρους της εργασίας και της ζωής των Αγγλων εργατών και τον ταξικό τους αγώνα εναντίον των εκμεταλλευτών τους. Το βιβλίο αυτό, που στηρίζεται σε πάρα πολλές πηγές και στις προσωπικές του παρατηρήσεις, είναι ένα κατηγορητήριο εναντίον της αστικής τάξης και του καπιταλιστικού συστήματος. Αλλά δεν εξαντλείται σ' αυτό η σημασία του. Στο βιβλίο του αυτό, ο Ενγκελς δεν βλέπει το προλεταριάτο μόνο σαν μια τάξη που υποφέρει, αλλά ανακαλύπτει και τις απέραντες επαναστατικές του δυνάμεις και αποδείχνει τον πολιτικό ρόλο που παίζει το προλεταριάτο στη σύγχρονη κοινωνία. Ο Ενγκελς υποστηρίζει την ανάγκη να συγχωνευτεί ο σοσιαλισμός με το εργατικό κίνημα και να ιδρυθεί ένα επαναστατικό κόμμα του προλεταριάτου.
Στη συνέχεια, ο Μαρξ, την ίδια επίσης περίοδο του 1845, γράφει τις «Θέσεις για τον Φόιερμπαχ», που θέτει το ζήτημα ότι: «Οι φιλόσοφοι εξηγούν μόνο με διάφορους τρόπους τον κόσμο, αλλά το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε».
Την ίδια περίοδο φτάνει στις Βρυξέλλες και ο Ενγκελς. Συνεργάζονται πάνω στα θέματα της υλιστικής αντίληψης της Ιστορίας και απ' αυτήν τη συνεργασία προκύπτει το έργο τους «Η γερμανική ιδεολογία», όπου αποκαλύπτονται ολοκληρωμένα οι αντικειμενικοί νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης και διατυπώνεται γενικά η θεωρία για τους κοινωνικοοικονομικούς σχηματισμούς, αποδεικνύοντας το νομοτελειακό πέρασμα στην αταξική κοινωνία.
Οταν την άνοιξη τον 1845, γράφει ο Ενγκελς, ξανασυναντηθήκαμε στις Βρυξέλλες, ο Μαρξ είχε ολοκληρώσει πια στις κύριες γραμμές την ανάπτυξη της υλιστικής θεωρίας του στην Ιστορία και καταπιαστήκαμε με τη λεπτομερειακή επεξεργασία των καινούριων αυτών αντιλήψεων στους πιο διαφορετικούς τομείς.
Αποτέλεσμα της συνεργασίας αυτής ήταν το έργο «Η γερμανική ιδεολογία», που ο Μαρξ και ο Ενγκελς το έγραψαν στα 1845 - 1846. Το έργο αυτό έμεινε τότε ανέκδοτο. Οπως είπε ο Μαρξ αργότερα, ο κυριότερος σκοπός της εργασίας αυτής ήταν να ξακαθαρίσουν οι ίδιοι οι συγγραφείς μερικά βασικά προβλήματα και ο σκοπός τους αυτός πέτυχε.
Στο θαυμάσιο αυτό έργο γίνεται μια βαθιά κριτική ανάλυση της φιλοσοφίας του Χέγκελ και των νεοχεγκελιανών και η κριτική των συγγραφέων απλώνεται και στις φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές ιδέες του Λουδοβίκου Φόιερμπαχ. Για πρώτη φορά αναπτύσσονται πλατιά οι βασικές θέσεις της υλιστικής αντίληψης της Ιστορίας, αποκαλύπτονται οι αντικειμενικοί νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης και διατυπώνεται σε γενικές γραμμές η μαρξιστική θεωρία για τα κοινωνικο-οικονομικά συστήματα.
Στη «Γερμανική Ιδεολογία» αποδείχνεται πως οι αντιθέσεις ανάμεσα στις συγκεκριμένες σχέσεις παραγωγής και στις παραγωγικές δυνάμεις σε ένα ορισμένο στάδιο ανάπτυξης είναι η αιτία «για όλες τις ιστορικές συγκρούσεις». Ο Μαρξ και ο Ενγκελς απέδειξαν πως η σοσιαλιστική επανάσταση είναι αναπόφευκτη. Παράλληλα, απέδειξαν τη βασική διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στη σοσιαλιστική επανάσταση και σε όλες τις άλλες επαναστάσεις που έγιναν στο παρελθόν. Αντίθετα από όλες τις άλλες επαναστάσεις που μεταβίβαζαν την εξουσία από τα χέρια της μιας εκμεταλλεύτριας τάξης στα χέρια μιας άλλης εκμεταλλεύτριας τάξης, η προλεταριακή επανάσταση στρέφεται εναντίον κάθε εκμετάλλευσης και καταλήγει στη δημιουργία της αταξικής κοινωνίας, στον κομμουνισμό.
Η επιστημονική δραστηριότητα του Μαρξ και του Ενγκελς περιλάμβανε τη δημοσίευση μιας σειράς άρθρων σε εφημερίδες και περιοδικά που δημοσιεύονταν στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στη Γαλλία και στην Αγγλία. Ο Μαρξ έκανε και διαλέξεις και, από μια τέτοια σειρά τέτοιων διαλέξεων, που έγινε το 1847 στη νεοϊδρυμένη Εταιρεία Γερμανών Εργατών, προήλθε το έργο του «Μισθωτή Εργασία και Κεφάλαιο», η πρώτη εκλαϊκευτικά γραμμένη παρουσίαση της μαρξιστικής οικονομικής θεωρίας.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς εργάζονταν σε μια περίοδο έντονης διαπάλης, αλλά και επαναστατικής δράσης που αναπτυσσόταν μετά το 1840. Μια οικονομική κρίση υπέβοσκε και πράγματι ξέσπασε στα 1846 - 1847, και συνοδεύτηκε από σκληρή φτώχεια, ανεργία, αλλά και ένταση της πάλης. Στη Γαλλία, η μοναρχία όλο και περισσότερο έχανε τη βάση της και η αντιπολίτευση δυνάμωνε. Στην Αγγλία, το Χαρτιστικό κίνημα (εργατικό κίνημα με διεθνιστική τάση, αλλά κυρίως συνδικαλιστικό) κινητοποιούσε μάζες εργατών.
Στην Ελβετία, ο πόλεμος του «Ιδιαίτερου Συνδέσμου» συνένωσε τα αστικά καντόνια σε συμμαχία ενάντια στα καντόνια όπου η αριστοκρατία κυριαρχούσε βασισμένη στη φεουδαρχική αγροτική οικονομία. Το 1846 ξέσπασε εξέγερση στην Κρακοβία ενάντια στον τσάρο της Ρωσίας (η Πολωνία ήταν τσαρικό έδαφος), που συνοδεύτηκε από άλλα ξεσπάσματα στην Πολωνία, αλλά τσακίστηκε από την αιματηρή καταστολή του τσάρου. Το 1847 ήταν χρονιά με έντονα γεγονότα. Στην Πρωσία ο βασιλιάς προχώρησε στην εφαρμογή Συντάγματος απέναντι σε μια δειλή αστική τάξη, η οποία δεν είχε την τόλμη να διεκδικήσει και να παλέψει ως την οριστική εξάλειψη της φεουδαρχίας, στην Ιταλία είχαμε απότομη ανάπτυξη πολιτικής δράσης των μαζών με κάλεσμα στα όπλα ενάντια στην Αυστρία, στην Ελβετία υπήρξε ένας εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στα καντόνια, στην Αμερική η κατάκτηση του Μεξικού από τις ΗΠΑ κ.λπ.
Η θέση που πήραν ο Μαρξ και ο Ενγκελς σχετικά με τους επαναστατικούς αγώνες που ξανοίγονταν μπροστά τους βασιζόταν στην κατανόηση εκ μέρους τους ότι η ανάπτυξη, η πολιτική αφύπνιση και η τελική χειραφέτηση της εργατικής τάξης μπορούσαν να προχωρήσουν γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικά κάτω από ένα αστικοδημοκρατικό καθεστώς και όχι κάτω από ένα φεουδαρχικό, αυταρχικό καθεστώς. Τα παραδείγματα της Αγγλίας και της Γαλλίας με τα πολιτικά τους κόμματα και τη σχετική ελευθερία του Τύπου, της πρώτης με το Χαρτιστικό κίνημα και της δεύτερης με τη ζωηρή σοσιαλιστική δραστηριότητα, σε σύγκριση με τη Γερμανία όπου δεν υπήρχε έντονη πολιτική ζωή, τη λογοκρισία της και την καθυστερημένη οικονομική της ανάπτυξη, ενίσχυαν αυτή τους τη θέση.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς, στις Βρυξέλλες, συγκέντρωσαν γύρω τους μια ομάδα ομοϊδεατών ριζοσπαστών, μερικούς Βέλγους, άλλους εξόριστους. Ενα ταξίδι στην Αγγλία, το καλοκαίρι του 1845, τους έδωσε τη δυνατότητα να γνωρίσουν ή να ανανεώσουν τη γνωριμία τους με μερικούς από τους επαναστάτες της χώρας αυτής, συγκεκριμένα τους αριστερούς χαρτιστές, όπως τον Χάρνεϊ και τα μέλη της «Ενωσης των Δικαίων» που κατοικούσαν στο Λονδίνο, οι πιο πολλοί από τους οποίους ήταν Γερμανοί.
Με την επιστροφή τους στις Βρυξέλλες, ίδρυσαν, στις αρχές του 1846, μια Κομμουνιστική Επιτροπή Αλληλογραφίας για τη στενότερη προσέγγιση διαφόρων ομάδων κομμουνιστών και συμπαθούντων στην Ευρώπη και την Αμερική, για την ενημέρωσή τους για όσα συνέβαιναν σε διάφορες χώρες και για τη δημιουργία μιας ομάδας κομμουνιστικής δράσης. Μερικές από τις πιο σημαντικές τους επαφές ήταν με τους ηγέτες της «Ενωσης των Δικαίων» του Λονδίνου και με τους Χαρτιστές. Ο Χάρνεϊ, καθώς και οι ηγέτες των Δικαίων εξέφρασαν την προθυμία τους να χρησιμεύσουν σαν εκπρόσωποι στο Λονδίνο της Επιτροπής Αλληλογραφίας, παρά τις διαφορές που υπήρχαν ακόμη με τις θέσεις και τις ιδέες των Μαρξ και Ενγκελς.
Την ίδια περίοδο, οι Μαρξ και Ενγκελς συνεχίζουν με ένταση να προπαγανδίζουν τον επιστημονικό κομμουνισμό, αντιλαμβανόμενοι ότι χωρίς το ξεκαθάρισμα μέσα στο εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα της θεωρίας, ήταν αδύνατο να προχωρήσουν στην οργάνωση της δράσης του προλεταριάτου για τους δικούς του σκοπούς, αλλά και στην οργάνωση επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης, Κομμουνιστικού Κόμματος. Ηταν εποχή που ακόμη και στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες εξακολουθούσαν να κυριαρχούν τα μικροαστικά ουτοπικά σοσιαλιστικά ρεύματα, όπως, π.χ., αυτό του Βάιτλινγκ. Πολλοί Γερμανοί εργάτες και βιοτέχνες, που ζούσαν εξόριστοι στο Παρίσι και στο Λονδίνο, είχαν προσχωρήσει στην «Ενωση των Δικαίων». Η Οργάνωση είχε ιδρύσει πολλά παραρτήματα και σε μερικές πόλεις της Γερμανίας και της Ελβετίας. Η «Ενωση των Δικαίων» άρχισε να γίνεται μια διεθνής οργάνωση. Στα παραρτήματά της γίνονταν μέλη Γερμανοί, Ρώσοι, Ούγγροι, Τσέχοι, Νοτιοσλάβοι, Ελβετοί, Ολλανδοί και άλλοι.
Η «Ενωση των Δικαίων» είχε ιδρυθεί στο Παρίσι το 1836 από Γερμανούς εργάτες και διανοούμενους που είχαν επηρεαστεί από τις διάφορες σοσιαλιστικές ιδέες. Λειτουργούσε και ως προπαγανδιστική λέσχη και ως μυστική εταιρεία. Στρατολογούσε τα μέλη της μεταξύ των μαθητευομένων στα διάφορα επαγγέλματα και των χειροτεχνών, μικροαστών από την άποψη της κοσμοθεωρίας τους, αλλά ήδη προλεταρίων από την άποψη του τρόπου ζωής τους. Πολλοί κατόρθωναν να επιβιώσουν ανασφαλώς ταξιδεύοντας από το ένα μέρος στο άλλο, ζώντας μια ζωή μεγάλης αβεβαιότητας και οξύτατων δυσκολιών, αλλά συνέβαλε στην ανάπτυξη της πολιτικής τους σκέψης και δράσης. Εγιναν καλοί προπαγανδιστές της Ενωσης όπου και αν ταξίδευαν και κατάφερναν να ξεπερνούν ακόμη και την αστυνομική δίωξη που είχε στηθεί γι' αυτούς στη Γερμανία. Η συνήθης μέθοδός τους ήταν να ενώνονται ή να δημιουργούν εργατικές εταιρείες για ανοιχτούς εκπαιδευτικούς ή κοινωνικούς σκοπούς και να τις χρησιμοποιούν σαν χώρους στρατολογίας για την Ενωση. Η έδρα ήταν στο Παρίσι, όπου ο Βάιτλινγκ έπαιζε ηγετικό ρόλο. Το βιβλίο του που έγραψε το 1838, «Η Ανθρωπότητα όπως είναι και όπως θα έπρεπε να είναι», με τις συγκεχυμένες θρησκευτικές ουτοπικές, αλλά και αγωνιστικές επαναστατικές διδασκαλίες του, χρησίμευε σαν ένα είδος επίσημου προγράμματος.
Τα παρισινά τμήματα της Ενωσης πήραν μέρος σε μια αποτυχημένη εξέγερση το 1839, που είχε επικεφαλής τον Μπλανκί. Οι διώξεις που ακολούθησαν αποδιοργάνωσαν στην αρχή την Ενωση, αλλά όχι για πολύ. Κάτω από την ηγεσία του Βάιτλινγκ, συνέχισε τις δραστηριότητές της, ιδιαίτερα στην Αγγλία, στη Γερμανία και την Ελβετία. Ο ίδιος ο Βάιτλινγκ ξεκίνησε για τη Γενεύη το 1841, όπου και έδρασε με τη συνήθη του ακάματη φλόγα και έγραψε το κύριο έργο του, τις «Εγγυήσεις». Ρίχτηκε στη φυλακή και, μετά την απελευθέρωσή του, πήγε, μέσω Γερμανίας, στο Λονδίνο, όπου έφθασε το 1845, για να βρει μια δραστήρια οργάνωση της «Ενωσης των Δικαίων».
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς δεν έγιναν μέλη της Ενωσης αυτής, γιατί δε συμφωνούσαν με τη γραμμή στη δράση της και προπάντων με τη στενή συνωμοτική τακτική της. Αλλά επηρέαζαν τις θεωρητικές ιδέες των μελών της Ενωσης και είχαν τακτική αλληλογραφία με τους ηγέτες της, οι κυριότεροι των οποίων ήταν οι Σάπερ, Μολ και Μπάουερ. Ο Ενγκελς φρόντισε ώστε τα στελέχη της «Ενωσης των Δικαίων» του Λονδίνου να αναπτύξουν σχέσεις με τους ηγέτες της αριστερής παράταξης των Χαρτιστών με τους οποίους επίσης είχαν αναπτύξει σχέσεις οι Μαρξ και Ενγκελς.
Μεγάλο ρόλο έπαιξαν στον αγώνα του Μαρξ και του Ενγκελς για την ίδρυση ενός προλεταριακού κόμματος οι κομμουνιστικές «Επιτροπές - Σύνδεσμοι» που συγκροτήθηκαν για να διαδώσουν τη θεωρία τους στους εργάτες και για να φέρουν σε επαφή τους σοσιαλιστές που υπήρχαν στιςδιάφορες χώρες.
Την άνοιξη του 1846, οι Μαρξ - Ενγκελς ιδρύουν μια τέτοια Επιτροπή - Σύνδεσμο και στις Βρυξέλλες. Μέλη της Επιτροπής αυτής έγιναν και ο Γερμανός σοσιαλιστής Γουλιέλμος Βολφ, ο Βέλγος σοσιαλιστής Ζιγκό και άλλοι. Η Επιτροπή επικοινώνησε τόσο με τους Γερμανούς εργάτες στη Γερμανία, που ήταν οπαδοί των ιδεών τους, αλλά και τους Γερμανούς πολιτικούς πρόσφυγες που ζούσαν στην Αγγλία, στη Γαλλία και στην Ελβετία. Μέσω της «Επιτροπής - Συνδέσμου» των Βρυξελλών, οι Μαρξ - Ενγκελς επικοινωνούσαν με τους ηγέτες της αριστερής πτέρυγας των Χαρτιστών στην Αγγλία, όπως ο Γκάρνι, αλλά και με πολλούς σοσιαλιστές σε άλλες χώρες.
Το Μάρτη του 1846 ο Μαρξ μίλησε σε μια συνεδρίαση της «Επιτροπής - Συνδέσμου» των Βρυξελλών και πέρασε από έντονο κριτικό έλεγχο τον Βάιτλινγκ της «Ενωσης των Δικαίων» και τις ουτοπικές μικροαστικές απόψεις του. Ετσι διέκοψαν οριστικά τις σχέσεις τους ο Μαρξ με τον Βάιτλινγκ.
Ταυτόχρονα, ο Μαρξ και ο Ενγκελς αγωνίζονταν εναντίον των «αληθινών», όπως λέγονταν, «σοσιαλιστών», που προπαγανδίζοντας την «ένωση των τάξεων» και την «καθολική αγάπη», εμπόδιζαν να αναπτυχθεί η ταξική συνείδηση των εργατών. Ο Μαρξ και ο Ενγκελς ξεσκέπαζαν ακούραστα την αντιδραστική ουσία που είχε το μικροαστικό αυτό ρεύμα. Στη συνεδρίαση της «Επιτροπής - Συνδέσμου» των Βρυξελλών, που έγινε το Μάη του 1846, ο Μαρξ κατέκρινε έντονα τις ξένες και εχθρικές για την εργατική τάξη απόψεις που είχε ο «αληθινός σοσιαλιστής» Χέρμαν Κρίγκε. Η απόφαση που πήρε η Επιτροπή στη συνεδρίαση αυτή, τόνιζε πως οι απόψεις που διατύπωσε ο Κρίγκε και οι άλλοι εκπρόσωποι του λεγόμενου «αληθινού σοσιαλισμού» δεν είχαν καμιά σχέση με τον κομμουνισμό και οι ιδέες που κήρυσσε ο Κρίγκε το μόνο που ήταν δυνατόν να πετύχουν ήταν να κάνουν ζημιά στο κομμουνιστικό κίνημα. Η απόφαση αυτή μαζί με ένα επεξηγηματικό σημείωμα που το έγραψαν ο Μαρξ και ο Ενγκελς στάλθηκαν σαν εγκύκλιος σε όλες τις κομμουνιστικές ομάδες. Τον Αύγουστο του 1846, ο Ενγκελς ύστερα από εντολή της «Επιτροπής - Συνδέσμου» των Βρυξελλών πήγε στο Παρίσι. Την περίοδο αυτή ο Καρλ Γκριν προπαγάνδιζε δραστήρια τον «αληθινό σοσιαλισμό» στους Γερμανούς εργάτες που ήταν μέλη της «Ενωσης των Δικαίων». Ο Ενγκελς σε μια σειρά δημόσιες ομιλίες του ξεσκέπασε την αντιπρολεταριακή ουσία του «αληθινού σοσιαλισμού». Το αποτέλεσμα ήταν πως οι πιο πολλοί εργάτες, που πήραν μέρος στις συγκεντρώσεις αυτές όπου μίλησε ο Ενγκελς, εκδηλώθηκαν εναντίον των απόψεων που είχαν ο Γκριν και οι σύντροφοί του.
Το καλοκαίρι του 1847 εκδόθηκε το έργο του Μαρξ «Η αθλιότητα της φιλοσοφίας», που ήταν απάντηση στο βιβλίο του Προυντόν «Σύστημα οικονομικών αντιθέσεων ή η φιλοσοφία της αθλιότητας», που είχε εκδοθεί στα 1846. Στο έργο του αυτό ο Μαρξ ανατρέπει τις μικροαστικές θεωρίες και ιδέες του Προυντόν για τις βασικές οικονομικές σχέσεις στον καπιταλισμό. Είναι αλήθεια πως στο βιβλίο αυτό δε δίνεται ακόμη με αναπτυγμένη μορφή η μαρξιστική θεωρία για την αξία, την υπεραξία και τη γαιοπρόσοδο (αυτό έγινε από τον Μαρξ αργότερα, στα 1850 - 1860), αλλά αναπτύσσονται οι πιο σπουδαίες αρχές της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας.
Στην «Αθλιότητα της φιλοσοφίας» ο Μαρξ τονίζει την τεράστια ζημιά που έκανε ο Προυντόν με την αρνητική του στάση απέναντι στον ανεξάρτητο ταξικό αγώνα του προλεταριάτου. Ο Μαρξ τονίζει πόσο σπουδαίο ήταν να δημιουργηθούν μαχητικές επαγγελματικές οργανώσεις, το μεγάλο ρόλο τους στην καθοδήγηση του απεργιακού κινήματος και τέλος την ανάγκη της μετατροπής της οικονομικής πάλης της εργατικής τάξης σε πολιτικό αγώνα και σημειώνει: Στον αγώνα αυτόν, που είναι ένας πραγματικός εμφύλιος πόλεμος, ενώνονται και αναπτύσσονται όλα τα στοιχεία για τη μελλοντική μεγάλη μάχη.
Ο ανειρήνευτος αγώνας των Μαρξ και Ενγκελς στη διαπάλη τους ενάντια στα μικροαστικά ρεύματα και η πλατιά ζύμωση για τη διάδοση της επαναστατικής κοσμοθεωρίας, που θεμελίωναν οι ίδιοι, έφεραν γρήγορα αποτελέσματα. Με την επίδραση της ζύμωσης και της προπαγάνδας αυτής, πολλά στελέχη της «Ενωσης των Δικαίων» άρχισαν να αφομοιώνουν τις βασικές ιδέες της θεωρίας του επιστημονικού κομμουνισμού που διατύπωσαν οι Μαρξ - Ενγκελς.
Ετσι, στις αρχές του 1847 ένας από τους ηγέτες της «Ενωσης των Δικαίων», ο Ιωσήφ Μολ, σύμφωνα με την εντολή που του έδωσε η Ενωση, πρότεινε στον Μαρξ και ύστερα στον Ενγκελς, που βρισκόταν τότε στο Παρίσι, να πάρουν μέρος στην αναδιοργάνωση της Ενωσης και στην επεξεργασία του καινούριου προγράμματός της. Ο Μολ τους ανακοίνωσε πως οι ηγέτες της «Ενωσης των Δικαίων» κατάλαβαν πως η θεωρία τους ήταν σωστή και ήταν έτοιμοι να απαρνηθούν τις προηγούμενες συνωμοτικές μεθόδους και τη θεωρία του Βάιτλινγκ.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς, παίρνοντας υπόψη τις βαθιές αλλαγές που είχαν γίνει στις ιδέες των ηγετών της Ενωσης, καθώς και την προθυμία τους να την αναδιοργανώσουν, δέχτηκαν την πρόσκληση για να συμμετέχουν στην αναδιοργάνωση και στο νέο πρόγραμμα και θέτοντας ορισμένους όρους να γίνουν επίσης μέλη της οργάνωσης. «Μέλη της μυστικής "Ενωσης Κομμουνιστών", γίναμε για πρώτη φορά ο Ενγκελς και εγώ, γράφει αργότερα ο Μαρξ, με τον όρο πως από το καταστατικό της θα διαγράφονταν όλες οι διατάξεις που βοηθούσαν στη δεισιδαίμονη λατρεία της εξουσίας» (Από το γράμμα του Μαρξ στον Μπλος).
Στις αρχές Ιούνη του 1847 συνήλθε στο Λονδίνο το συνέδριο της «Ενωσης των Δικαίων». Το συνέδριο αναδιοργάνωσε την Ενωση και με πρόταση του Μαρξ και του Ενγκελς την ονόμασε «Ενωση των Κομμουνιστών». Στις εργασίες του πρώτου συνεδρίου της «Ενωσης των Κομμουνιστών» πήρε μέρος και ο Ενγκελς σαν αντιπρόσωπος της «Επιτροπής - Συνδέσμου» του Παρισιού. Την «Επιτροπή - Σύνδεσμο» των Βρυξελλών την αντιπροσώπευσε στο συνέδριο ο Βίλχελμ Γουλιέλμος Βολφ, ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Μαρξ και του Ενγκελς. Ο Μαρξ δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στο συνέδριο.
Στο συνέδριο εγκρίθηκε το καταστατικό της «Ενωσης των Κομμουνιστών». Το προηγούμενο ουτοπικό σύνθημα «Ολοι οι άνθρωποι είναι αδέλφια», το αντικατέστησε ένα καινούριο, καθαρά ταξικό, προλεταριακό σύνθημα, το «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε».
Το καταστατικό της «Ενωσης των Κομμουνιστών» καθόριζε ως εξής την οργανωτική της διάρθρωση: Βασική οργάνωση της Ενωσης ήταν η κοινότητα. Οι κοινότητες μιας περιφέρειας αποτελούσαν την οργάνωση της περιφέρειας και ανάλογα ήταν διαρθρωμένη σε κάθε χώρα, όπου μια περιφερειακή οργάνωση αποτελούσε και την καθοδήγηση του κινήματος. Ανώτατο καθοδηγητικό όργανο της Ενωσης ήταν το συνέδριο και στα ενδιάμεσα χρονικά διαστήματα από το ένα συνέδριο ως το άλλο καθοδηγητικό όργανο ήταν η Κεντρική Επιτροπή. Ο Ενγκελς, μιλώντας για την Οργάνωση της «Ενωσης των Κομμουνιστών», τονίζει πως ήταν πέρα για πέρα δημοκρατική και οι επιτροπές της εκλεγμένες έτσι που τα μέλη μπορούσαν να τις αντικαταστήσουν όποτε ήθελαν.
Στο καταστατικό διατυπώνονταν οι βασικές αρχές της Ενωσης. Σκοπός της Ενωσης, έλεγε το πρώτο άρθρο του καταστατικού, είναι «να ανατραπεί η αστική τάξη, να κυριαρχήσει το προλεταριάτο, να καταργηθεί η παλαιά αστική κοινωνία που στηρίζεται στον ανταγωνισμό των τάξεων και να δημιουργηθεί μια καινούρια κοινωνία χωρίς τάξεις και χωρίς ατομική ιδιοκτησία».
Το συνέδριο δέχτηκε για πρόγραμμα της καινούριας οργάνωσης τις ιδέες του επιστημονικού κομμουνισμού, καταδίκασε τις απόψεις του Βάιτλιγκ και αποφάσισε να αποκλείσει τους οπαδούς του από την Ενωση. Ετσι παρατηρούμε ότι οι Μαρξ - Ενγκελς από την πρώτη στιγμή ίδρυσης Κομμουνιστικού Κόμματος φρόντιζαν για την ιδεολογική ενότητά του, ως όρο για την ανάπτυξή του, για την καθοδήγηση του ταξικού αγώνα του προλεταριάτου.
Το πρώτο συνέδριο της «Ενωσης των Κομμουνιστών» ήταν μια μεγάλη νίκη των ιδεολογικών και των οργανωτικών αρχών που είχαν επεξεργαστεί οι θεμελιωτές της επιστημονικής κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης.
Το πρώτο ζήτημα που έπρεπε να αντιμετωπιστεί από τους ηγέτες της «Ενωσης Κομμουνιστών» μετά την ίδρυση του Κόμματος ήταν η έκδοση ενός κεντρικού δημοσιογραφικού οργάνου. Την ίδια περίοδο μεγάλη συμβολή στη διάδοση των ιδεών και της επιστημονικής θεωρίας που επεξεργάζονταν οι Μαρξ - Ενγκελς είχε η «Γερμανική εφημερίδα των Βρυξελλών», με την οποία και συνεργάζονταν από το Σεπτέμβρη του 1847.
Βεβαίως, μετά την ίδρυση της «Ενωσης των Κομμουνιστών», το ξεκαθάρισμα των οργανωτικών αρχών της ώστε να γίνει μαζικό επαναστατικό κόμμα του προλεταριάτου και της βάσης της ιδεολογικής της συγκρότησης, απέμενε η επεξεργασία του προγράμματός της. Αυτό ανατέθηκε στο δεύτερο συνέδριό της που συνήλθε στο Λονδίνο από τις 29 του Νοέμβρη έως τις 8 του Δεκέμβρη του 1847. Σ' αυτό πήραν μέρος αντιπρόσωποι κοινοτήτων από πολλές χώρες όπως τη Γερμανία, την Αγγλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Πολωνία, την Ελβετία, κ.λπ. Τις εργασίες του συνεδρίου τις διευθύνανε ο Μαρξ και ο Ενγκελς. Το συνέδριο επικύρωσε οριστικά το καταστατικό της «Ενωσης των Κομμουνιστών», αφού πρώτα συζητήθηκε και αναλύθηκε σε όλες τις κοινότητες της Ενωσης. Σχετικά με το πρόγραμμα αναπτύχθηκε μεγάλη συζήτηση.
Υστερα από τη συζήτηση, όλοι οι αντιπρόσωποι στο συνέδριο δέχτηκαν ομόφωνα τις αρχές του επιστημονικού κομμουνισμού που ήταν διατυπωμένες από τα έργα των Μαρξ - Ενγκελς.
Στον Μαρξ και στον Ενγκελς επίσης ανατέθηκε να γράψουν το πρόγραμμα της Ενωσης. Υστερα από μερικές βδομάδες, το πρόγραμμα ήταν έτοιμο και ονομάστηκε «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος».
Η συγγραφή του «Μανιφέστου» ξεκίνησε με ένα πρώτο υλικό που αποτελούνταν από την «ομολογία πίστης» στην Ενωση που έγραψε ο Ενγκελς ως εκπρόσωπός της από το Παρίσι. Ο Ενγκελς, στην προσπάθειά του να πείσει για την ορθότητα των δικών του ιδεών και του Μαρξ, κόντρα σε μικροαστικές αντιλήψεις άλλων μελών της Ενωσης, ξεκίνησε συζητήσεις μέσα στους εργάτες, κυρίως στους ράφτες και τους επιπλοποιούς. Οι συζητήσεις αυτές απέδωσαν καρπούς, αφού οι εργάτες του Παρισιού τον εξουσιοδότησαν να γράψει αυτός την «ομολογία πίστης» εξ ονόματος των «Δικαίων» του Παρισιού προς την Ενωση. Αυτό έγινε τον Οκτώβρη του 1847 και την έγραψε σε 25 ερωτήσεις - απαντήσεις. Την έστειλε δε με γράμμα του στον Μαρξ, στα πλαίσια της αναγκαιότητας επεξεργασίας του προγράμματος της «Ενωσης των Κομμουνιστών» γράφοντάς του τα εξής:
«Σκέψου λίγο την ομολογία πίστης. Πιστεύω ότι το καλύτερο είναι η απάλειψη της μορφής της κατήχησης και ο τίτλος "Κομμουνιστικό Μανιφέστο". Πρέπει να του προσθέσουμε έναν ορισμένο όγκο ιστορίας και η σημερινή του μορφή δεν προσφέρεται πολύ καλά γι' αυτό. Θα πάρω μαζί μου από το Παρίσι ό,τι έγραψα. Είναι απλά αφηγηματικό, αλλά έχει άθλια συνταχθεί, με τρομερή βιασύνη» (Γράμμα στον Μαρξ της 23ης - 24ης του Νοέμβρη 1847).
Το σχέδιο αυτό του Ενγκελς διασώθηκε. Ο ίδιος του έδωσε τον τίτλο «Βάσεις του Κομμουνισμού», αλλά όταν εκδόθηκε ο τίτλος του ήταν «Αρχές του Κομμουνισμού».
Το αποτέλεσμα των συζητήσεων στο συνέδριο ήταν η ανάθεση στον Μαρξ να συντάξει τη νέα «ομολογία πίστης» της Ενωσης σαν το επίσημο πρόγραμμά της. Ο Μαρξ δέχτηκε και έτσι κατέληξε να γράψει το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο». Ο Μαρξ ήταν τότε νέος, σε ηλικία 28 χρόνων.
Ο Μαρξ επέστρεψε από το Λονδίνο στις Βρυξέλλες και, με το σχέδιο του Ενγκελς και ό,τι σημειώσεις είχε από το συνέδριο, άρχισε να γράφει το νέο πρόγραμμα, υιοθετώντας τις προτάσεις του Ενγκελς να γίνει Μανιφέστο. Αρχισε το έργο με το συνήθη του λεπτομερή τρόπο, προσπαθώντας να επιτύχει μια όσο το δυνατόν πιο τέλεια μορφή. Του πήρε τόσο καιρό, ώστε ο Σάπερ και οι σύντροφοί του στην Ενωση, στις 24 του Γενάρη 1848, του έστειλαν ένα είδος τελεσιγράφου: Οτι αν το Μανιφέστο... δε φτάσει στο Λονδίνο πριν την 1η του Φλεβάρη, θα ληφθούν παραπέρα μέτρα.
Ο Μαρξ ολοκλήρωσε το «Μανιφέστο» στις αρχές του Φλεβάρη του 1848. Το χειρόγραφο στάλθηκε στο Λονδίνο όπου και εκδόθηκε στα μέσα Φλεβάρη του 1848. Ηταν η περίοδος που ξέσπασε η επανάσταση στο Παρίσι, την οποία και μελέτησε ο Μαρξ, γράφοντας το έργο του «Οι ταξικοί αγώνες στη Γαλλία 1848 - 1850».
Το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» είναι το πρώτο προγραμματικό κείμενο του επιστημονικού κομμουνισμού και το πρώτο πρόγραμμα μιας διεθνούς κομμουνιστικής οργάνωσης. Στο «Μανιφέστο» διατυπώνονται περιληπτικά οι βασικές θέσεις της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας, οι αντικειμενικοί νόμοι της εξέλιξης της κοινωνίας, η νομοτέλεια για το πέρασμα από τον έναν τρόπο παραγωγής στον άλλον. Η ιστορία όλων των ως τότε ταξικών κοινωνιών χαρακτηρίζεται από το «Μανιφέστο» ιστορία πάλης των τάξεων. «Ελεύθεροι και δούλοι, πατρίκιοι και πληβείοι, μάστορες και καλφάδες, με λίγα λόγια καταπιεστές και καταπιεζόμενοι, ήταν πάντοτε σε έναν αιώνιο ανταγωνισμό, έκαναν έναν αδιάκοπο, πότε κρυφό και πότε φανερό, αγώνα που τελείωνε πάντοτε με έναν επαναστατικό μετασχηματισμό όλου του κοινωνικού οικοδομήματος ή με τη γενική καταστροφή των τάξεων που αγωνίζονταν».
Στο «Μανιφέστο» αναλύονται συνοπτικά αλλά θαυμάσια οι νόμοι εξέλιξης του καπιταλισμού και οι όροι για τη γρήγορη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και τη γέννηση της μεγάλης μηχανικής παραγωγής. Με καταπληκτική δύναμη και βάθος το «Μανιφέστο» αναλύει τις ανταγωνιστικές αντιθέσεις που χαρακτηρίζουν τον καπιταλισμό και αποδείχνει πως η καταστροφή του είναι αναπόφευκτη.
Η αστική κοινωνία που ξεπήδησε από τα σπλάχνα της φεουδαρχίας, γράφουν στο «Μανιφέστο» ο Μαρξ και ο Ενγκελς, δεν εξαφάνισε τις ταξικές αντιθέσεις, αλλά απλώς στη θέση των παλιών δημιούργησε καινούριες τάξεις, καινούριους όρους καταπίεσης και καινούριες μορφές αγώνα. Μια από τις εκδηλώσεις της σύγκρουσης ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και στις καπιταλιστικές παραγωγικές σχέσεις είναι οι περιοδικές οικονομικές κρίσεις που συγκλονίζουν την αστική κοινωνία. Τις κρίσεις αυτές η αστική τάξη τις ξεπερνάει, καταστρέφοντας τεράστιες ποσότητες από υλικά αγαθά με το λυσσασμένο ανταγωνισμό για την κατάκτηση καινούριων αγορών κατανάλωσης. Αλλά έτσι προετοιμάζει ακόμη πιο μεγάλες, ακόμη πιο καταστροφικές κρίσεις.
Το «Μανιφέστο» αποκαλύπτει την υποκρισία της καπιταλιστικής κοινωνίας, όπως την αστική ηθική, το αστικό κράτος όπου η κρατική εξουσία είναι το όργανο που διευθύνει γενικά όλες τις υποθέσεις που αφορούν μόνο την αστική τάξη, εστιάζοντας στην αναγκαιότητα της αντικατάστασης της ατομικής ιδιοκτησίας ως το θεμέλιο όλων των δεινών για το προλεταριάτο. Αναδεικνύει τη δημιουργία της παγκόσμιας αγοράς ως αποτέλεσμα ανάπτυξης του καπιταλισμού, καταδικάζει τους επιθετικούς πολέμους της που είναι γνώρισμα φυσικό του καπιταλισμού και αποδείχνει πως με το γκρέμισμα του καπιταλιστικού συστήματος αλλάζουν ριζικά οι διεθνείς σχέσεις. Μαζί με τον ανταγωνισμό των τάξεων στο εσωτερικό του έθνους θα εξαφανιστεί και η έχθρα ανάμεσα στα έθνη. Ετσι θα εξαφανιστούν και οι αφορμές που προκαλούν τις διεθνείς συγκρούσεις και τους πολέμους. Το «Μανιφέστο» αποδείχνει πως στην αστική κοινωνία το προλεταριάτο καταπιέζεται και πως η αποστολή της εργατικής τάξης είναι κοσμοϊστορική, γιατί θα γίνει ο νεκροθάφτης του καπιταλισμού και ο οικοδόμος της κομμουνιστικής κοινωνίας.
Ο καπιταλισμός στηρίζεται στη μισθωτή εργασία, στην άγρια εκμετάλλευση των εργατών, αλλά ταυτόχρονα συγκεντρώνει τους εργάτες στα εργοστάσια και συνενώνει την εργατική τάξη. Από όλες τις τάξεις που στον καπιταλισμό αντιδρούν στην αστική τάξη, μόνο το προλεταριάτο είναι μια συνεπής επαναστατική τάξη που αγωνίζεται για την απελευθέρωσή του και ταυτόχρονα για την απελευθέρωση ολόκληρης της κοινωνίας από την εκμετάλλευση.
Τεράστια σημασία έχει η ιδέα που προβάλλεται στο «Μανιφέστο» για τη μετατροπή του προλεταριάτου σε κυρίαρχη τάξη. Εδώ διατυπώνεται μια από τις πιο θαυμάσιες και τις πιο σπουδαίες ιδέες του μαρξισμού σχετικά με το κράτος, συγκεκριμένα η ιδέα για τη δικτατορία του προλεταριάτου. Στο «Μανιφέστο» προσδιορίζονται τα εξής βασικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η εργατική τάξη, όταν θα κατακτήσει την πολιτική εξουσία: «Το προλεταριάτο χρησιμοποιεί την πολιτική του κυριαρχία για να αποσπάσει από την αστική τάξη βήμα προς βήμα όλο το κεφάλαιο, για να συγκεντρώσει όλα τα μέσα της παραγωγής στα χέρια του κράτους, δηλαδή του προλεταριάτου που θα οργανωθεί σε κυρίαρχη τάξη, και για να αυξήσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τις παραγωγικές δυνάμεις». Ο Β. Ι. Λένιν γράφει σχετικά μ' αυτό τα εξής: «Εδώ βλέπουμε να διατυπώνεται μια από τις πιο θαυμάσιες και τις πιο σπουδαίες ιδέες του μαρξισμού σχετικά με το κράτος, συγκεκριμένα η ιδέα για τη δικτατορία του προλεταριάτου. Το κράτος, το οργανωμένο δηλαδή σε κυρίαρχη τάξη προλεταριάτο, αυτό είναι η δικτατορία του προλεταριάτου».
Στο «Μανιφέστο» ο Μαρξ και ο Ενγκελς αναπτύσσουν, για πρώτη φορά, τις βασικές θέσεις της θεωρίας τους για το Κομμουνιστικό Κόμμα. Τονίζουν πως οι κομμουνιστές δεν έχουν κανένα συμφέρον διαφορετικό από τα συμφέροντα που έχει το προλεταριάτο στο σύνολό του, και πως οι κομμουνιστές είναι η εμπροσθοφυλακή του.
Οι κομμουνιστές, που σύμφωνα με τους Μαρξ και Ενγκελς όχι μόνο δεν κρύβουν τις ιδέες τους, αλλά τις προπαγανδίζουν ανοιχτά, οπλισμένοι με την πρωτοπόρα επαναστατική θεωρία, είναι το μοναδικό κόμμα που κατανοεί τις νομοτέλειες της κοινωνικής εξέλιξης, το μοναδικό κόμμα που είναι ικανό να μπει μπροστά στον αγώνα του προλεταριάτου για την ανατροπή του καπιταλισμού, για την οικοδόμηση της αταξικής, κομμουνιστικής κοινωνίας.
Το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» τελειώνει με τα περήφανα λόγια που αντηχούν σαν ένα φλογερό κάλεσμα των εργατών όλων των χωρών στον αγώνα για το γκρέμισμα του καπιταλισμού και για τη νίκη του κομμουνισμού: «Οι κυρίαρχες τάξεις ας τρέμουν μπροστά στην κομμουνιστική επανάσταση! Οι προλεταριάτοι δεν έχουν να χάσουν τίποτα άλλο εκτός από τις αλυσίδες τους. Αλλά θα κερδίσουν τον κόσμο ολόκληρο».
«ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΕΝΩΘΕΙΤΕ».
Πηγές:
1. «Παγκόσμια Ιστορία της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ», τ. ΣΤ1, εκδόσεις «Μέλισσα»
2. Φρίντριχ Ενγκελς, «Για την ιστορία της Ενωσης των Κομμουνιστών», «Διαλεχτά Εργα», τ. 2ος σελ. 390 - 413, εκδόσεις «Γνώσεις».
ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΕΝΓΚΕΛΣ
«Για την Ιστορία της Ενωσης των Κομμουνιστών»
Εκτενή αποσπάσματα της καταγραφής της Ιστορίας της «Ενωσης των Κομμουνιστών» από τον Ενγκελς (γράφτηκε τον Οκτώβρη του 1885 σαν εισαγωγή της 3ης έκδοσης του έργου του Μαρξ «Αποκαλύψεις για τη δίκη των Κομμουνιστών στην Κολωνία»), που αναδεικνύουν όλη τη δράση της και τη συνεισφορά της στο εργατικό κίνημα της εποχής. Ολόκληρο το έργο αυτό του Ενγκελς υπάρχει στα «Διαλεχτά Εργα» των Μαρξ - Ενγκελς, τ. 2ος σελ. 390 - 412.
Από τη μυστική δημοκρατική Ενωση των «Προγραμμένων», που το 1834 την είχαν ιδρύσει στο Παρίσι Γερμανοί φυγάδες, αποχωρίστηκαν το 1836 τα πιο ακραία στοιχεία, που στο μεγαλύτερό τους μέρος ήταν προλεταριακά, και σχημάτισαν τη νέα μυστική Ενωση των Δικαίων... Αρχικά ήταν μια γερμανική παραφυάδα του γαλλικού κομμουνισμού που συνδεόταν με τις αναμνήσεις του μπαμπουβισμού (Babouvisme)1 και που εκείνη την εποχή διαμορφωνόταν στο Παρίσι. Την κοινοκτημοσύνη των αγαθών την απαιτούσαν σαν αναγκαστική συνέπεια της «ισότητας». Οι σκοποί ήταν οι ίδιοι με τους σκοπούς των σύγχρονων τότε μυστικών εταιρειών του Παρισιού: Μισό σύλλογος προπαγάνδας, μισό συνωμοσία. Ωστόσο, όμως, το Παρίσι θεωρούνταν πάντα το κέντρο της επαναστατικής δράσης, αν και δεν αποκλειόταν καθόλου το ενδεχόμενο προετοιμασίας πραξικοπημάτων στη Γερμανία. Επειδή όμως το Παρίσι εξακολουθούσε να είναι το αποφασιστικό πεδίο μάχης, η Ενωση δεν ήταν τότε στην πραγματικότητα τίποτα παραπάνω από το γερμανικό παρακλάδι των γαλλικών μυστικών εταιρειών, ιδιαίτερα της Socit des saisons2 που καθοδηγούνταν από τον Μπλανκί και τον Μπαρμπές και με την οποία υπήρχε στενή σύνδεση. Οι Γάλλοι έδωσαν το χτύπημα στις 12 του Μάη 18393. Τα τμήματα της Ενωσης βάδισαν μαζί τους και έτσι μπλέχτηκαν στην κοινή ήττα.
Από τους Γερμανούς πιάστηκαν συγκεκριμένα ο Καρλ Σάπερ και ο Χάινριχ Μπάουερ. Η κυβέρνηση του Λουδοβίκου Φιλίππου αρκέστηκε μόνο στην απέλασή τους, αφού τους κράτησε πολύν καιρό φυλακή. Πήγαν και οι δύο στο Λονδίνο... Ο Σάπερ, που καταγόταν από το Βάιλμπουργκ του Νασάου, όταν ήταν φοιτητής της δασολογίας στο Γκίσεν, πήρε μέρος το 1832 στη συνωμοσία που οργανώθηκε από τον Γκεόργκ Μπίχνερ και στις 3 του Απρίλη 1833 πήρε μέρος στην έφοδο ενάντια στην Αστυνομία της Φρανκφούρτης. Εφυγε στο εξωτερικό και το Φλεβάρη του 1834 πήρε μέρος στην εκστρατεία του Ματζίνι στη Σαβοΐα...
Ο Χάινριχ Μπάουερ, από τη Φραγκονία, ήταν τσαγκάρης. Ηταν ένας ζωηρός, ξύπνιος, καλαμπουρτζής, μικρόσωμος άντρας. Στο μικρό του σώμα όμως κρυβόταν πολύ μυαλό και αποφασιστικότητα.
Οταν έφτασε στο Λονδίνο, όπου ο Σάπερ, που ήταν στοιχειοθέτης στο Παρίσι, προσπαθούσε να συντηρηθεί δίνοντας μαθήματα ξένων γλωσσών, ξανασυνέδεσαν πάλι οι δυο τους τα κομμένα νήματα της Ενωσης και έκαναν τώρα το Λονδίνο κέντρο της Ενωσης. Σ' αυτούς τους δύο προστέθηκε εδώ, αν όχι από νωρίτερα κιόλας στο Παρίσι, ο Γιόσεφ Μολ, ρολογάς από την Κολωνία... Γνώρισα και τους τρεις το 1843 στο Λονδίνο. Ηταν οι πρώτοι επαναστάτες προλετάριοι που είδα. Και όσο και αν απέκλιναν τότε οι απόψεις μας στις λεπτομέρειες - γιατί τότε αντιπαρέθετα στο δικό τους στενοκέφαλο ισοπεδωτικό κομμουνισμό ακόμα μια γερή δόση από εξίσου στενοκέφαλη δική μου φιλοσοφική οίηση - δε θα ξεχάσω όμως ποτέ την επιβλητική εντύπωση που έκαναν σε μένα αυτοί οι τρεις αληθινοί άντρες, σε μένα που τότε μόλις πάσχιζα να γίνω άντρας.
Στο Λονδίνο, και σε μικρότερο βαθμό στην Ελβετία, τους βοήθησε η ελευθερία της οργάνωσης και της συγκέντρωσης. Στις 7 του Φλεβάρη 1840 ιδρύθηκε κιόλας ο νόμιμος γερμανικός Μορφωτικός Σύλλογος, που υπάρχει και σήμερα ακόμα. Αυτός ο Σύλλογος χρησίμευε στην Ενωση σαν κέντρο στρατολογίας νέων μελών και επειδή, όπως πάντα, οι κομμουνιστές ήταν τα πιο δραστήρια και τα πιο έξυπνα μέλη του Συλλόγου, βγαίνει μόνο του ότι η καθοδήγηση πέρασε ολότελα στα χέρια της Ενωσης. Η Ενωση είχε σε λίγο στο Λονδίνο πολλές κοινότητες, ή, όπως τις έλεγαν τότε ακόμα, «στοές». Αυτή την ολοφάνερη ταχτική ακολούθησαν στην Ελβετία και αλλού. Οπου μπορούσαν ίδρυαν εργατικούς συλλόγους, που τους χρησιμοποιούσαν κατά τον ίδιο τρόπο. Εκεί που το απαγόρευε αυτό η νομοθεσία, ίδρυαν σωματεία χορωδίας, γυμναστικής κ.λπ. Η σύνδεση διατηρούνταν τις περισσότερες φορές από τα μέλη του συλλόγου που διαρκώς πηγαινοέρχονταν κι όπου ήταν ανάγκη ασκούσαν χρέη απεσταλμένου...
Η Ενωση που ξανασυστάθηκε διαδόθηκε σημαντικά. Ιδιαίτερα στην Ελβετία ο Βάιτλινγκ, ο Αουγκοοστ Μπέκερ... και άλλοι έφτιαξαν μια γερή οργάνωση, που λίγο - πολύ ορκιζόταν στο κομμουνιστικό σύστημα του Βάιτλινγκ. Δεν είναι εδώ ο τόπος για να κάνουμε κριτική του κομμουνισμού του Βάιτλινγκ. Σχετικά όμως με τη σημασία του σαν πρώτη θεωρητική εκδήλωση του γερμανικού προλεταριάτου, προσυπογράφω και σήμερα ακόμα τα λόγια του Μαρξ στο παρισινό «Φόρβερτς»4 του 1844: «Πού θα μπορούσε να παρουσιάσει η (γερμανική) αστική τάξη - μαζί με τους φιλοσόφους και τους ανθρώπους της των γραμμάτων - ένα παρόμοιο έργο για την απελευθέρωση της αστικής τάξης - την πολιτική της απελευθέρωση - σαν τις "Εγγυήσεις της αρμονίας και ελευθερίας" του Βάιτλινγκ; Αν συγκρίνουμε την πεζή, μικρόψυχη μετριότητα της γερμανικής πολιτικής φιλολογίας μ' αυτό το απαράμιλλο, λαμπρό ξεκίνημα των Γερμανών εργατών, αν συγκρίνουμε αυτά τα γιγάντια παιδικά υποδήματα του προλεταριάτου με τα μικροσκοπικά λιωμένα παπούτσια της αστικής τάξης, τότε πρέπει να προφητεύσουμε στη σταχτοπούτα αθλητικό παράστημα για το μέλλον»...
Υπήρχαν και στη Γερμανία πολλά τμήματα που από τη φύση τους ήταν εφήμερα. Ομως, τα καινούρια που δημιουργούνταν άξιζαν περισσότερο από εκείνα που διαλύονταν. Μόνο ύστερα από εφτά χρόνια, στα τέλη του 1846, ανακάλυψε η αστυνομία στο Βερολίνο (Μέντελ) και στο Μαγδεμβούγο (Μπεκ) ένα ίχνος της Ενωσης, χωρίς όμως να μπορέσει να το παρακολουθήσει πιο πέρα.
Και ο Βάιτλινγκ επίσης, που το 1840 βρισκόταν ακόμα στο Παρίσι, συγκέντρωσε, πριν πάει στην Ελβετία, τα σκόρπια στοιχεία της Ενωσης.
Πυρήνας της Ενωσης ήταν οι ραφτάδες. Γερμανοί ραφτάδες υπήρχαν παντού, στην Ελβετία, στο Λονδίνο, στο Παρίσι... Από τις παρισινές κοινότητες υπήρχαν το 1847 δύο που αποτελούνταν αποκλειστικά από ραφτάδες, και μία από επιπλοποιούς.
Από τότε που το κέντρο του βάρους μεταφέρθηκε από το Παρίσι στο Λονδίνο, παρουσιάστηκε στο προσκήνιο ένα καινούριο στοιχείο: Η Ενωση από γερμανική έγινε σιγά σιγά διεθνής. Στον Εργατικό Σύλλογο πήγαιναν εκτός από τους Γερμανούς και τους Ελβετούς και μέλη όλων εκείνων των εθνοτήτων, που χρησιμοποιούσαν σαν μέσο συνεννόησης με τους ξένους κυρίως τη γερμανική γλώσσα, δηλαδή Σκανδιναβοί, Ολλανδοί, Ούγγροι, Τσέχοι, Νοτιοσλάβοι, μα επίσης Ρώσοι και Αλσατοί... Ο Σύλλογος ονομάστηκε σε λίγο Κομμουνιστικός Εργατικός Μορφωτικός Σύλλογος. Στα βιβλιάρια των μελών του ήταν τυπωμένη σε είκοσι τουλάχιστον γλώσσες, αν και όχι πάντα χωρίς γλωσσικά λάθη, η φράση: «Ολοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια». Οπως ο νόμιμος Σύλλογος έτσι και η μυστική Ενωση πήρε γρήγορα ένα διεθνή μάλλον χαρακτήρα. Στην αρχή με μια περιορισμένη ακόμα έννοια: Στην πράξη με τις διαφορετικές εθνικότητες των μελών του, θεωρητικά με την κατανόηση ότι κάθε επανάσταση για να νικήσει πρέπει να είναι ευρωπαϊκή. Πιο πέρα δεν πήγαιναν ακόμα. Τα θεμέλια όμως είχαν μπει.
Με τους Γάλλους επαναστάτες κρατούσε η Ενωση στενή επαφή μέσω των συντρόφων του αγώνα της 12 του Μάη 1839 που είχαν καταφύγει στο Λονδίνο. Το ίδιο και με τους Πολωνούς ριζοσπάστες... Οι Αγγλοι χαρτιστές, εξαιτίας του ειδικού αγγλικού χαρακτήρα του κινήματός τους, αφέθηκαν στην μπάντα σαν μη επαναστάτες. Μόνο αργότερα και με τη μεσολάβησή μου συνδέθηκαν μαζί τους οι Λονδρέζοι καθοδηγητές της Ενωσης.
Ομως και από άλλες απόψεις μαζί με την πορεία των γεγονότων άλλαξε ο χαρακτήρας της Ενωσης. Αν και εξακολουθούσαν πάντα - και τότε απόλυτα δικαιολογημένα - να βλέπουν το Παρίσι σαν τη μάνα της επανάστασης, όμως είχε σταματήσει η εξάρτηση από τους Παρισινούς συνωμότες. Το ξάπλωμα της Ενωσης δυνάμωσε την αυτοπεποίθησή της. Ενιωθαν ότι ρίζωναν όλο και περισσότερο μέσα στη γερμανική εργατική τάξη και ότι αυτοί οι Γερμανοί εργάτες προορίζονταν ιστορικά να γίνουν οι σημαιοφόροι των εργατών της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης. Είχαν στο πρόσωπο του Βάιτλινγκ ένα θεωρητικό του κομμουνισμού, που μπορούσαν άφοβα να τον τοποθετήσουν δίπλα στους τότε Γάλλους συναγωνιστές του. Τέλος, είχαν διδαχτεί από την πείρα της 12 του Μάη, ότι με τις απόπειρες πραξικοπημάτων δεν μπορεί για την ώρα να γίνει τίποτα...
Η κοινωνική διδασκαλία της Ενωσης, όσο ακαθόριστη και αν ήταν, είχε ένα πολύ μεγάλο λάθος, που οφειλόταν στις ίδιες συνθήκες. Τα μέλη, όσοι ήταν εργάτες, ήταν σχεδόν αποκλειστικά βιοτέχνες. Τις περισσότερες φορές ο άνθρωπος που τους εκμεταλλευόταν ήταν, ακόμα και στις μεγάλες πολιτείες, μονάχα ένας μικρός μάστορας. Η εκμετάλλευση της ίδιας της ραφτικής σε μεγάλη κλίμακα, αυτό που σήμερα το λέμε εργοστασιακή παραγωγή έτοιμων ρούχων, που έγινε με τη μετατροπή του βιοτεχνικού επαγγέλματος του ράφτη σε οικιακή βιομηχανία για λογαριασμό ενός μεγάλου κεφαλαιοκράτη, βρισκόταν τότε και σ' αυτό ακόμα το Λονδίνο στη γέννησή της. Από τη μια μεριά ο εκμεταλλευτής αυτών των βιοτεχνών ήταν ένας μικρός μάστορας, από την άλλη μεριά έλπιζαν όλοι τελικά να γίνουν κι αυτοί μικροί μαστόροι. Και εκτός απ' αυτό, ο τότε Γερμανός βιοτέχνης έφερνε μαζί του έναν ολόκληρο όγκο από κληρονομημένες συντεχνιακές αντιλήψεις. Είναι προς πολύ μεγάλη τιμή τους ότι αυτοί, που δεν ήταν τότε ακόμα ολοκληρωμένοι προλετάριοι, αλλά μονάχα ένα εξάρτημα της μικροαστικής τάξης που βρισκόταν στο μεταβατικό του στάδιο προς το σύγχρονο προλεταριάτο, που δε βρισκόταν ακόμα σε άμεση αντίθεση με την αστική τάξη, δηλαδή με το μεγάλο κεφάλαιο, ότι αυτοί οι βιοτέχνες ήταν σε θέση να αντιληφθούν προκαταβολικά, με το ένστικτό τους, τη μελλοντική τους εξέλιξη και να συγκροτηθούν, αν και όχι εντελώς συνειδητά ακόμα, σε ένα προλεταριακό κόμμα. Ηταν επίσης αναπόφευκτο το γεγονός ότι σκόνταφταν κάθε στιγμή πάνω στις παλιές προκαταλήψεις, που είχαν ως βιοτέχνες, κάθε φορά που επρόκειτο να γίνει συγκεκριμένη κριτική της υπάρχουσας κοινωνίας, δηλαδή κάθε φορά που επρόκειτο να αναλυθούν τα οικονομικά γεγονότα...
Στο μεταξύ, διαμορφώθηκε δίπλα στον κομμουνισμό της Ενωσης και του Βάιτλινγκ ένας άλλος βασικά διαφορετικός κομμουνισμός. Οταν ήμουνα στο Μάντσεστερ σκόνταψα με τη μύτη μου, που λέει ο λόγος, πάνω στο ότι τα οικονομικά γεγονότα, που στην ως τώρα ιστοριογραφία δεν παίζουν κανένα ή παίζουν ένα πολύ περιφρονημένο ρόλο, αποτελούν, τουλάχιστο στη σύγχρονη εποχή, μιαν αποφασιστική ιστορική δύναμη, ότι αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία των σημερινών ταξικών αντιθέσεων, ότι αυτές οι ταξικές αντιθέσεις στις χώρες όπου, χάρη στη μεγάλη βιομηχανία, έχουν αναπτυχθεί πέρα για πέρα, επομένως ιδιαίτερα στην Αγγλία, αποτελούν με τη σειρά τους τη βάση για το σχηματισμό των πολιτικών κομμάτων, τη βάση των πολιτικών αγώνων και κατά συνέπεια όλης της πολιτικής ιστορίας. Ο Μαρξ όχι μόνο είχε καταλήξει στην ίδια άποψη, αλλά την είχε κιόλας γενικεύσει στα «Γαλλογερμανικά χρονικά» (1844), λέγοντας ότι δεν είναι το κράτος που καθορίζει και ρυθμίζει την κοινωνία των πολιτών, αλλά, αντίθετα, η κοινωνία των πολιτών καθορίζει και ρυθμίζει το κράτος. Οτι, επομένως, η πολιτική της και η ιστορία της πρέπει να εξηγούνται από τις οικονομικές σχέσεις και την ανάπτυξή τους, και όχι αντίθετα. Οταν επισκέφτηκα τον Μαρξ το καλοκαίρι του 1844 στο Παρίσι, διαπιστώθηκε η απόλυτη συμφωνία μας σε όλους τους θεωρητικούς τομείς και από τότε χρονολογείται η κοινή μας εργασία. Οταν ξανασυναντηθήκαμε την άνοιξη του 1845 στις Βρυξέλλες, ο Μαρξ, ξεκινώντας από τις παραπάνω βασικές θέσεις, είχε κιόλας αποτελειώσει στις κύριες γραμμές την ανάπτυξη της υλιστικής θεωρίας του για την Ιστορία. Και καταπιαστήκαμε τότε με τη λεπτομερειακή επεξεργασία αυτών των καινούριων απόψεων προς τις πιο διαφορετικές κατευθύνσεις.
Αυτή όμως η ανακάλυψη, που ανέτρεψε την ιστορική επιστήμη, που όπως βλέπουμε είναι στην ουσία έργο του Μαρξ και που μόνο μια πολύ μικρή συμμετοχή σ' αυτή μπορώ να καταλογίσω στον εαυτό μου, είχε άμεση σημασία για το εργατικό κίνημα της εποχής εκείνης. Ο κομμουνισμός των Γάλλων και των Γερμανών, ο χαρτισμός των Αγγλων φαίνονταν τώρα πια όχι σαν κάτι το τυχαίο, σαν κάτι που θα μπορούσε επίσης και να μην υπάρχει. Αυτά τα κινήματα παρουσιάστηκαν τώρα σαν ένα κίνημα της σύγχρονης καταπιεζόμενης τάξης του προλεταριάτου, σαν μια περισσότερο ή λιγότερο αναπτυγμένη μορφή του ιστορικά αναγκαίου αγώνα ενάντια στην κυρίαρχη τάξη, την αστική τάξη. Σαν μορφές του ταξικού αγώνα, που διέφεραν όμως από όλους τους προηγούμενους ταξικούς αγώνες κατά τούτο μονάχα: Οτι η σημερινή καταπιεζόμενη τάξη, το προλεταριάτο, δεν μπορεί να πραγματοποιήσει την απελευθέρωσή του, αν δεν απελευθερώσει ταυτόχρονα όλη την κοινωνία από τη διαίρεσή της σε τάξεις, επομένως και από τους ταξικούς αγώνες. Και κομμουνισμός δε σημαίνει στο εξής: να εκκολάπτουμε με τη φαντασία ένα όσο το δυνατό πιο τέλειο κοινωνικό ιδεώδες, αλλά: να κατανοήσουμε τη φύση, τις συνθήκες και τους γενικούς σκοπούς - που απορρέουν απ' αυτές τις συνθήκες - της πάλης που διεξάγει το προλεταριάτο.
Δε σκοπεύαμε, λοιπόν, καθόλου να ψιθυρίσουμε αποκλειστικά στο αυτί του «επιστημονικού» κόσμου τα νέα επιστημονικά συμπεράσματα, εκθέτοντάς τα σε χοντρά βιβλία. Αντίθετα. Βρισκόμασταν κιόλας και οι δύο βαθιά μέσα στο πολιτικό κίνημα, είχαμε ορισμένους οπαδούς ανάμεσα στους διανοούμενους, ιδίως της Δυτικής Γερμανίας, και σημαντική επαφή με το οργανωμένο προλεταριάτο. Ημασταν υποχρεωμένοι να θεμελιώσουμε επιστημονικά την άποψή μας. Αλλά ήταν εξίσου σπουδαίο για μας να κερδίσουμε με τις πεποιθήσεις μας το ευρωπαϊκό και πριν απ' όλα το γερμανικό προλεταριάτο. Μόλις ξεκαθαρίσαμε τις απόψεις μας για μας τους ίδιους, προχωρήσαμε στη δουλειά. Ιδρύσαμε στις Βρυξέλλες ένα γερμανικό εργατικό σύλλογο και πήραμε στα χέρια μας τη «Γερμανική εφημερίδα των Βρυξελλών». Ετσι κρατούσαμε στα χέρια μας ένα όργανο ίσαμε την επανάσταση του Φλεβάρη5. Με το επαναστατικό τμήμα των Αγγλων χαρτιστών σχετιζόμασταν μέσω του Τζόλιαν Χάρνεϊ, συντάχτη του κεντρικού οργάνου του κινήματος «The Northern Star», όπου ήμουνα συνεργάτης. Αποτελούσαμε επίσης ένα είδος καρτέλ με τους δημοκράτες των Βρυξελλών (ο Μαρξ ήταν αντιπρόεδρος της Δημοκρατικής Εταιρείας)6, και με τους Γάλλους σοσιαλδημοκράτες, της «Ρεφόρμ»7, στην οποία έδινα πληροφορίες για το αγγλικό και γερμανικό κίνημα. Με λίγα λόγια, οι συνδέσεις μας με τις ριζοσπαστικές και προλεταριακές οργανώσεις και δημοσιογραφικά όργανα ήταν όπως τις θέλαμε.
Με την Ενωση των Δικαίων οι σχέσεις μας ήταν τούτες: Γνωρίζαμε φυσικά ότι υπήρχε η Ενωση. Το 1843 μου πρότεινε ο Σάπερ να μπω στην Ενωση. Εγώ τότε φυσικά αρνήθηκα, όμως όχι μονάχα διατηρήσαμε διαρκή αλληλογραφία με τους Λονδρέζους, αλλά και πιο στενές σχέσεις με τον δόκτορα Εβερμπεκ, που διευθύνει σήμερα τις παρισινές κοινότητες. Χωρίς να ενδιαφερόμαστε για τις εσωτερικές υποθέσεις της Ενωσης, μαθαίναμε ωστόσο κάθε σπουδαίο γεγονός. Από την άλλη μεριά, επιδρούσαμε προφορικά, με αλληλογραφία και με τον Τύπο πάνω στις θεωρητικές απόψεις των σημαντικότερων μελών της Ενωσης. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούσαμε και διάφορες λιθογραφημένες εγκυκλίους, που σε ειδικές περιπτώσεις τις στέλναμε παντού σ' όλον τον κόσμο στους φίλους και ανταποκριτές μας, κάθε φορά που επρόκειτο για εσωτερικές υποθέσεις του σχηματιζόμενου κομμουνιστικού κόμματος. Σ' αυτές τις εγκυκλίους καταπιανόμασταν κάποτε και με την ίδια την Ενωση. Ετσι, λ.χ., ένας νεαρός Βεστφαλός σπουδαστής, ο Χέρμαν Κρίγκε, που πήγε στην Αμερική, παρουσιάστηκε εκεί σαν απεσταλμένος της Ενωσης, συνεταιρίστηκε με τον παλαβό Χάρο Χάρινγκ για να προκαλέσει με τη βοήθεια της Ενωσης μιαν ανατροπή στη Νότια Αμερική και ίδρυσε μιαν εφημερίδα, που στο όνομα της Ενωσης κήρυχνε έναν πληθωρικό αισθηματικό κομμουνισμό, που βασιζόταν στην «αγάπη» και ξεχείλιζε από αγάπη. Επιτεθήκαμε αμέσως ενάντιά του με μια εγκύκλιο που δεν έμεινε χωρίς αποτέλεσμα. Ο Κρίγκε εξαφανίστηκε από τη σκηνή της Ενωσης.
Αργότερα ήρθε ο Βάιτλινγκ στις Βρυξέλλες. Αλλά δεν ήταν πια ο αφελής νεαρός κάλφας ράφτης που, ξαφνιασμένος για τις ικανότητές του, προσπαθεί να ξεκαθαρίσει στο μυαλό του ποια θα είναι άραγε η όψη μιας κομμουνιστικής κοινωνίας. Ηταν ο μεγάλος άνθρωπος που εξαιτίας της ανωτερότητάς του τον καταδίωκαν από φθόνο, που μυριζόταν παντού αντιπάλους, κρυφούς εχθρούς, παγίδες. Ηταν ο προφήτης που τον κυνηγούσαν από χώρα σε χώρα, ο άνθρωπος που είχε στην τσέπη του έτοιμη τη συνταγή για την πραγματοποίηση της βασιλείας των ουρανών στη γη, και που υποψιαζόταν τον καθένα ότι ήταν έτοιμος να του την κλέψει. Είχε κιόλας τσακωθεί με τους ανθρώπους της Ενωσης στο Λονδίνο, το ίδιο δεν μπόρεσε να τα ταιριάξει με κανένα στις Βρυξέλλες, όπου ιδιαίτερα ο Μαρξ και η γυναίκα του τον μεταχειρίστηκαν με σχεδόν υπεράνθρωπη υπομονή. Ετσι, ύστερα από λίγο, πήγε στην Αμερική, για να δοκιμάσει εκεί την τύχη του σαν προφήτης.
Ολα αυτά τα περιστατικά συντέλεσαν στην αθόρυβη ανατροπή που έγινε στην Ενωση και ειδικά στους Λονδρέζους καθοδηγητές. Καταλάβαιναν όλο και πιο καθαρά την ανεπάρκεια των κομμουνιστικών αντιλήψεων που επικρατούσαν ως τότε, τόσο του γαλλικού πρωτόγονου κομμουνισμού της ισότητας, όσο και του κομμουνισμού του Βάιτλινγκ. Η αναγωγή του κομμουνισμού από τον Βάιτλινγκ στον πρωταρχικό χριστιανισμό - όσο μεγαλοφυείς λεπτομέρειες και αν υπάρχουν στο «Ευαγγέλιό» του «των φτωχών αμαρτωλών» - είχε σαν αποτέλεσμα στην Ελβετία να πέσει το κίνημα πρώτα στα χέρια τρελών, σαν τον Αλμπρεχτ, και κατόπι σε εκμεταλλευτές ψευτοπροφήτες, σαν τον Κούλμαν. Ο «αληθινός σοσιαλισμός» που τον διέδιδαν μερικοί λογοτέχνες, και που ήταν μετάφραση γαλλικών σοσιαλιστικών επινοήσεων σε παραφθαρμένα χεγκελιανά γερμανικά και συναισθηματικά ονειροπολήματα αγάπης (βλ. το κεφάλαιο για το γερμανικό ή «αληθινό» σοσιαλισμό στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο») - αυτός ο σοσιαλισμός, που τον έμπασαν στην Ενωση ο Κρίγκε και το διάβασμα των σχετικών συγγραμμάτων, έπρεπε να προκαλέσει κιόλας την αηδία στους παλιούς επαναστάτες της Ενωσης εξαιτίας της αδυναμίας του που σαλιάριζε. Μπρος στο γεγονός ότι δε στηρίζονταν πουθενά οι ως τότε θεωρητικές αντιλήψεις, και μπρος στις παρεκκλίσεις στην πράξη, που προέρχονταν από το γεγονός αυτό, έβλεπαν στο Λονδίνο όλο και πιο πολύ ότι είχαμε δίκιο ο Μαρξ κι εγώ με την καινούρια θεωρία μας. Η αντίληψη αυτή υποβοηθήθηκε αναμφισβήτητα από το γεγονός ότι ανάμεσα στους Λονδρέζους καθοδηγητές βρίσκονταν τώρα δύο άνθρωποι που ξεπερνούσαν σημαντικά όσους αναφέραμε σε ικανότητα θεωρητικής κατανόησης: Ο μινιατουρίστας ζωγράφος Καρλ Πφάιντερ, από τη Χάιλμπρον, και ο ράφτης Γκεόργκ Εκάριους, από τη Θουριγγία.
Κοντολογίς, την άνοιξη του 1847 ήρθε στις Βρυξέλλες ο Μολ και παρουσιάστηκε στον Μαρξ, και αμέσως κατόπιν στο Παρίσι σε μένα, για να μας καλέσει για μιαν ακόμα φορά στο όνομα των συντρόφων του να μπούμε στην Ενωση. Οπως έλεγαν, είχαν πειστεί γενικά τόσο για την ορθότητα των αντιλήψεών μας, όσο και για την ανάγκη να απαλλάξουν την Ενωση από τις παλιές συνωμοτικές παραδόσεις και μορφές. Αν θέλαμε να μπούμε στην Ενωση θα μας δινόταν η ευκαιρία σε ένα συνέδριο της Ενωσης να αναπτύξουμε τον κριτικό μας κομμουνισμό με ένα μανιφέστο που θα δημοσιευόταν κατόπιν σαν μανιφέστο της Ενωσης. Επίσης θα μπορούσαμε να συμβάλουμε για να αντικατασταθεί η απαρχαιωμένη οργάνωση της Ενωσης με μια καινούρια, συγχρονισμένη και προσαρμοσμένη στο σκοπό οργάνωση.
Δεν αμφιβάλλαμε καθόλου ότι έστω και μόνον για την προπαγάνδα χρειαζόταν μια οργάνωση μέσα στη γερμανική εργατική τάξη και ότι αυτή η οργάνωση, εφόσον δε θα είχε απλώς τοπική σημασία, έπρεπε να ήταν μυστική ακόμα και έξω από τη Γερμανία. Μα η Ενωση ήταν ακριβώς μια τέτοια οργάνωση. Ακόμα, όλα όσα επικρίναμε ως τότε στην Ενωση, τα απαρνούνταν τώρα οι εκπρόσωποί της σαν λαθεμένα, ενώ εμάς τους ίδιους μάς καλούσαν να συνεργαστούμε στην αναδιοργάνωση της Ενωσης. Μπορούσαμε να πούμε όχι; Και βέβαια δεν μπορούσαμε. Ετσι μπήκαμε στην Ενωση. Ο Μαρξ σχημάτισε στις Βρυξέλλες από τους πιο στενούς φίλους μας μια κοινότητα της Ενωσης, ενώ εγώ παρακολουθούσα τις τρεις παρισινές κοινότητες.
Το καλοκαίρι του 1847 έγινε το πρώτο Συνέδριο της Ενωσης στο Λονδίνο, όπου ο Β. Βολφ αντιπροσώπευε την κοινότητα των Βρυξελλών, και εγώ τις παρισινές. Εδώ πριν απ' όλα έγινε η αναδιοργάνωση της Ενωσης. Επίσης καταργήθηκαν τώρα όλα τα παλιά μυστικοπαθή ονόματα που παρέμεναν ακόμα από την εποχή του συνωμοτισμού. Η Ενωση οργανώθηκε σε κοινότητες, περιφέρειες, καθοδηγητικές περιφέρειες, κεντρικά όργανα και συνέδριο και ονομαζόταν στο εξής: «Ενωση, των Κομμουνιστών». «Σκοπός της Ενωσης είναι το γκρέμισμα της αστικής τάξης, η κυριαρχία του προλεταριάτου, η κατάργηση της παλιάς αστικής κοινωνίας που βασίζεται στις ταξικές αντιθέσεις και η ίδρυση μιας καινούριας κοινωνίας χωρίς τάξεις και χωρίς ατομική ιδιοκτησία» - αυτά λέει το πρώτο άρθρο. Η ίδια η οργάνωση ήταν πέρα για πέρα δημοκρατική, με εκλεγμένες αρχές που μπορούσαν να καθαιρεθούν οποιαδήποτε στιγμή, και μόνον έτσι μπήκε φραγμός ενάντια σ' όλες τις συνωμοτικές διαθέσεις που επιδίωκαν τη δικτατορία, και η Ενωση έγινε - τουλάχιστον για ομαλές ειρηνικές περιόδους - μια καθαρά προπαγανδιστική εταιρεία. Αυτό το καινούριο καταστατικό - έτσι δημοκρατικά γίνονταν τώρα όλα - υποβλήθηκε στις κοινότητες για να το συζητήσουν. Και αφού συζητήθηκε εκεί, το συζήτησε άλλη μια φορά το δεύτερο Συνέδριο και ψηφίστηκε από αυτό οριστικά στις 8 του Δεκέμβρη 1847...
Το δεύτερο Συνέδριο έγινε τον ίδιο χρόνο στα τέλη Νοέμβρη - αρχές Δεκέμβρη. Σ' αυτό παραβρέθηκε και ο Μαρξ που υποστήριξε σε διεξοδικές συζητήσεις - το Συνέδριο βάσταξε τουλάχιστον δέκα μέρες - την καινούρια θεωρία. Ολες οι αντιρρήσεις και αμφιβολίες παραμερίστηκαν τελικά, οι καινούριες αρχές έγιναν ομόφωνα δεχτές και ανέθεσαν στον Μαρξ και σε μένα να επεξεργαστούμε το Μανιφέστο. Αυτό έγινε αμέσως κατόπιν. Λίγες βδομάδες πριν από την επανάσταση του Φλεβάρη στάλθηκε στο Λονδίνο για εκτύπωση. Από τότε το Μανιφέστο έκανε το γύρο του κόσμου, μεταφράστηκε σε όλες σχεδόν τις γλώσσες και σήμερα ακόμα χρησιμεύει στις πιο διαφορετικές χώρες σαν οδηγός του προλεταριακού κινήματος. Στη θέση του παλιού συνθήματος της Ενωσης: «Ολοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια», μπήκε το καινούριο μαχητικό προσκλητήριο: «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε», που διακήρυξε ανοιχτά το διεθνιστικό χαρακτήρα του αγώνα. Δεκαεφτά χρόνια αργότερα αυτό το μαχητικό σύνθημα αντηχούσε σ' όλο τον κόσμο σαν προσκλητήριο μάχης της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, και σήμερα το αγωνιστικό προλεταριάτο όλων των χωρών το έχει γραμμένο στη σημαία του.
Ξέσπασε η επανάσταση του Φλεβάρη. Το κεντρικό όργανο του Λονδίνου μεταβίβασε αμέσως τις δικαιοδοσίες του στην καθοδηγητική περιφέρεια των Βρυξελλών. Ομως η απόφαση αυτή έφτασε σε μια στιγμή που στις Βρυξέλλες επικρατούσε κιόλας πραγματική κατάσταση πολιορκίας και ειδικά οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να κάνουν συγκέντρωση πουθενά. Ετοιμαζόμασταν ακριβώς τότε να πάμε όλοι στο Παρίσι και έτσι αποφάσισε το καινούριο κεντρικό όργανο να διαλυθεί κι αυτό, να μεταβιβάσει όλες τις πληρεξουσιότητές του στον Μαρξ και να τον εξουσιοδοτήσουν να συγκροτήσει άμεσα στο Παρίσι ένα καινούριο κεντρικό όργανο. Μόλις είχαν αποχωριστεί οι πέντε άνθρωποι που πήραν αυτή την απόφαση (3 του Μάρτη 1848), μπήκε η Αστυνομία στην κατοικία του Μαρξ, τον συνέλαβε και την επόμενη μέρα τον υποχρέωσε να φύγει στη Γαλλία, ακριβώς εκεί δηλ. που ήθελε να πάει.
Σε λίγο ξανασυναντηθήκαμε όλοι στο Παρίσι. Εκεί συντάχθηκε το παρακάτω ντοκουμέντο, που το υπέγραψαν τα μέλη του καινούριου κεντρικού Οργάνου, που κυκλοφόρησε σ' όλη τη Γερμανία και από το οποίο και σήμερα πολλοί μπορούν να μάθουν ακόμα κάτι:
Διεκδικήσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Γερμανία8
1. Ολη η Γερμανία ανακηρύχνεται ενιαία, αδιαίρετη δημοκρατία.
3. Οι αντιπρόσωποι του λαού θα είναι έμμισθοι για να μπορεί και ο εργάτης να παρακάθεται στο κοινοβούλιο του γερμανικού λαού.
4. Γενικός εξοπλισμός του λαού.
...
7. Ολα τα ηγεμονικά και τα άλλα φεουδαρχικά αγροτικά χτήματα, όλα τα μεταλλεία, τα ορυχεία κλπ., μεταβάλλονται σε κρατική ιδιοκτησία. Σ' αυτά τα αγροκτήματα η γεωργία θα γίνεται σε μεγάλη κλίμακα και με τα πιο σύγχρονα βοηθητικά μέσα της επιστήμης, προς όφελος του συνόλου.
8. Οι υποθήκες πάνω σε χτήματα χωρικών χαρακτηρίζονται όλες κρατική ιδιοκτησία. Οι τόκοι αυτών των υποθηκών θα πληρώνονται από τους χωρικούς στο κράτος.
9. Στις περιοχές όπου είναι αναπτυγμένο το σύστημα της μίσθωσης της γης, η γαιοπρόσοδος ή το αντίτιμο της μίσθωσης θα πληρώνεται σαν φόρος στο κράτος.
11. Ολα τα μεταφορικά μέσα: σιδηρόδρομοι, διώρυγες, ατμόπλοια, δρόμοι, ταχυδρομεία κλπ., τα παίρνει στα χέρια του το κράτος. Μετατρέπονται σε κρατική ιδιοκτησία και μπαίνουν στη διάθεση των απόρων τάξεων.
14. Περιορισμός του κληρονομικού δικαιώματος.
15. Καθιέρωση μεγάλων προοδευτικών φόρων και κατάργηση των φόρων πάνω στην κατανάλωση.
16. Ιδρυση εθνικών εργαστηρίων. Το κράτος εγγυάται σ' όλους τους εργάτες τη συντήρησή τους και φροντίζει για τους ανίκανους για εργασία.
17. Γενική δωρεάν λαϊκή εκπαίδευση.
Συμφέρον του γερμανικού προλεταριάτου, της τάξης των μικροαστών και μικροχωρικών είναι να εργαστούμε με όλη την ενεργητικότητα για να εφαρμοστούν τα παραπάνω μέτρα. Γιατί μονάχα με την πραγματοποίησή τους τα εκατομμύρια των εργαζομένων, που στη Γερμανία τους εκμεταλλεύονται ως τώρα μια χούφτα άνθρωποι και που θα προσπαθήσουν να τους κρατήσουν και στο μέλλον στην καταπίεση, θα μπορέσουν ν' αποχτήσουν τα δικαιώματά τους και την εξουσία που τους ανήκει, σαν δημιουργοί όλου του πλούτου.
Η Επιτροπή
Καρλ Μαρξ, Καρλ Σάπερ, Χ. Μπάουερ, Φ. Ενγκελς, Γ. Μολ, Β. Βολφ.
Στο Παρίσι επικρατούσε τότε η μανία των επαναστατικών λεγεώνων. Ισπανοί, Ιταλοί, Βέλγοι, Ολλανδοί, Πολωνοί, Γερμανοί, σχημάτιζαν ομάδες για να λευτερώσουν τις πατρίδες τους. Αρχηγοί της γερμανικής λεγεώνας ήταν οι Χέρβεργκ, Μπέρνστετ και Μποερνστάιν. Επειδή αμέσως ύστερα από την επανάσταση όλοι οι ξένοι εργάτες δεν έμεναν μονάχα χωρίς δουλειά, μα και υποβάλλονταν σε περιορισμούς από τον πληθυσμό, ήταν μεγάλη η συρροή σ' αυτές τις λεγεώνες. Η καινούρια κυβέρνηση βρήκε στις λεγεώνες αυτές ένα μέσο να απαλλαγεί από τους ξένους εργάτες και τους χορηγούσε l' etape du soldat, δηλ. καταλύματα και ένα επίδομα από 50 λεπτά την ημέρα για την πορεία ίσαμε τα σύνορα. Εκεί, ο υπουργός των Εξωτερικών ο ρήτορας Λαμαρτίνος, που τα μάτια του έτρεχαν πάντα δάκρυα από τη συγκίνηση, έβρισκε στο μεταξύ την ευκαιρία να τους προδίνει στις κυβερνήσεις τους.
Αντιδράσαμε με τον πιο αποφασιστικό τρόπο ενάντια σ' αυτό το επαναστατικό παιχνίδι. Μια εισβολή στη Γερμανία που βρισκόταν τότε σε ζύμωση και που θα έμπαζε την επανάσταση αναγκαστικά απ' έξω, θα ισοδυναμούσε με τρικλοποδιά στην επανάσταση μέσα στην ίδια τη Γερμανία, με το δυνάμωμα των κυβερνήσεων και με την παράδοση ανυπεράσπιστων των ίδιων των λεγεωνάριων - γι' αυτό εγγυόταν ο Λαμαρτίνος - στα γερμανικά στρατεύματα. Και όταν αργότερα νίκησε η επανάσταση στη Βιέννη και στο Βερολίνο, η λεγεώνα δεν είχε πια κανένα νόημα. Είχαν όμως αρχίσει και έτσι συνεχιζόταν το παιχνίδι.
Ιδρύσαμε μια γερμανική Κομμουνιστική Λέσχη, όπου συνιστούσαμε στους εργάτες να μην πηγαίνουν στη λεγεώνα, αλλά αντίθετα, να γυρίσει ο καθένας χωριστά στην πατρίδα του και να δουλέψει εκεί για το κίνημα. Ο παλιός μας φίλος Φλοκόν, που ήταν μέλος της προσωρινής κυβέρνησης, φρόντιζε να έχουν οι εργάτες που στέλναμε εμείς τις ίδιες ευκολίες στο ταξίδι, που είχαν και οι λεγεωνάριοι. Ετσι στείλαμε πίσω στη Γερμανία τριακόσιους με τετρακόσιους εργάτες και ανάμεσα σ' αυτούς τη μεγάλη πλειοψηφία των μελών της Ενωσης.
Οπως ήταν εύκολο να προβλέψουμε, αποδείχτηκε ότι, μπρος στο κίνημα των λαϊκών μαζών που ξέσπασε τώρα, η Ενωση ήταν ένας πολύ αδύνατος μοχλός. Τα τρία τέταρτα των μελών της Ενωσης, που κατοικούσαν πριν στο εξωτερικό, επιστρέφοντας στην πατρίδα άλλαζαν τόπο διαμονής. Ετσι στο μεγαλύτερό τους μέρος διαλύονταν οι κοινότητες, και γι' αυτό και τα μέλη έχαναν κάθε επαφή με την Ενωση. Μερικοί απ' αυτούς, οι πιο φιλόδοξοι, ούτε καν προσπάθησαν ν' αποκαταστήσουν αυτή την επαφή, αλλά άρχιζε ο καθένας στην περιοχή του και από ένα μικρό ξεχωριστό κίνημα για δικό του λογαριασμό. Τέλος, ήταν τόσο διαφορετικές οι συνθήκες σε κάθε κρατίδιο, σε κάθε επαρχία, σε κάθε πόλη, που η Ενωση δεν ήταν σε θέση να κάνει τίποτα άλλο από το να δίνει μονάχα ολότελα γενικές οδηγίες, που όμως μπορούσαν να δοθούν πολύ καλύτερα με τον Τύπο. Με λίγα λόγια, από τη στιγμή που έλειψαν οι αιτίες που έκαναν αναγκαία τη μυστική Ενωση, έπαυσε και η μυστική Ενωση να έχει σαν τέτοια κάποια σημασία. Αυτό όμως μπορούσε να ξαφνιάσει λιγότερο απ' όλα εκείνους που μόλις είχαν αφαιρέσει από αυτή τη μυστική Ενωση και το τελευταίο ίχνος συνωμοτικού χαρακτήρα.
Οτι όμως η Ενωση ήταν ένα θαυμάσιο σχολείο επαναστατικής δράσης, αποδείχτηκε τώρα. Στο Ρήνο, όπου η «Νέα Εφημερίδα του Ρήνου» πρόσφερε ένα σταθερό κέντρο, στο Νασάου, στο Ράινεσεν κ.λπ., βρίσκονταν παντού μέλη της Ενωσης επικεφαλής του άκρου-δημοκρατικού κινήματος. Το ίδιο και στο Αμβούργο. Στη Νότια Γερμανία αποτελούσε εμπόδιο η επικράτηση της μικροαστικής δημοκρατίας. Στο Μπρεσλάου δρούσε με μεγάλη επιτυχία, ίσαμε το καλοκαίρι του 1848, ο Βίλχελμ Βολφ, που βγήκε στη Σιλεσία αναπληρωματικό μέλος του Κοινοβουλίου της Φρανκφούρτης. Τέλος, στο Βερολίνο, ο στοιχειοθέτης Στέφαν Μπορν, πρώην ενεργό μέλος της Ενωσης στις Βρυξέλλες και στο Παρίσι, ίδρυσε την «Εργατική Συναδέλφωση» που διαδόθηκε αρκετά και διατηρήθηκε ως το 1850. Ο Μπορν ήταν ένας νεαρός με πολύ ταλέντο, που βιάστηκε ωστόσο να αναδειχτεί πολιτική προσωπικότητα και «συναδελφώθηκε» με κάθε καρυδιάς καρύδι μόνο και μόνο για να μαζέψει γύρω του κόσμο, και δεν ήταν καθόλου ο άνθρωπος που θα μπορούσε να φέρει την ενότητα μέσα στις συγκρουόμενες τάσεις και να φωτίσει το χάος. Γι' αυτό, στις επίσημες ανακοινώσεις του Συλλόγου του, οι απόψεις μπερδεύονται σε ένα ανακάτεμα του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» μαζί με συντεχνιακές αναμνήσεις και συντεχνιακές επιθυμίες, με κομμάτια από τις απόψεις του Λουί Μπλαν και του Προυντόν, με την υπεράσπιση των προστατευτικών δασμών κ.λπ. Κοντολογίς, οι άνθρωποι αυτοί θέλανε να ευχαριστήσουν όλους (Allen alles sein). Οργανώνανε ειδικά απεργίες, συνδικαλιστικές ενώσεις, παραγωγικούς συνεταιρισμούς και ξεχνούσαν ότι το ζήτημα ήταν πριν απ' όλα να καταχτήσουν πρώτα με πολιτικές νίκες το πεδίο που πάνω σ' αυτό μονάχα θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μόνιμα τέτοια πράγματα. Και όταν οι νίκες της αντίδρασης ανάγκασαν τους αρχηγούς της Συναδέλφωσης να νιώσουν την ανάγκη να συμμετάσχουν άμεσα στον επαναστατικό αγώνα, τότε φυσικά τους εγκατέλειψε η καθυστερημένη μάζα που είχαν συγκεντρώσει γύρω τους...
Με τα γεγονότα της 13ης του Ιούνη 1849 στο Παρίσι, με την ήττα των γερμανικών εξεγέρσεων του Μάη και με την καταστολή της ουγγρικής επανάστασης από τους Ρώσους, έκλεισε μια μεγάλη περίοδος της επανάστασης, του 1848. Αλλά η νίκη της αντίδρασης για την ώρα δεν ήταν καθόλου οριστική. Επιβαλλόταν η αναδιοργάνωση των σκορπισμένων επαναστατικών δυνάμεων και μαζί μ' αυτές και της Ενωσης. Οι περιστάσεις απαγόρευαν πάλι, όπως πριν από το 1848, κάθε φανερή οργάνωση του προλεταριάτου. Επρεπε λοιπόν ξανά να οργανωθούμε μυστικά.
Το φθινόπωρο του 1849 συγκεντρώθηκαν πάλι στο Λονδίνο τα περισσότερα μέλη των προηγούμενων κεντρικών οργάνων και συνεδρίων. Ελειπαν μονάχα ο Σάπερ και ο Μολ...
Αναδιοργανώθηκε λοιπόν η Ενωση, βγήκε η «Προσφώνηση» του Μάρτη του 1850... και στάλθηκε ο Χάινριχ Μπάουερ σαν απεσταλμένος στη Γερμανία...
Η Ενωση άρχισε να παίζει καθοδηγητικό ρόλο στους εργατικούς, αγροτικούς και γυμναστικούς συλλόγους σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι έπαιζε πριν από το 1848... Η Ενωση ήταν αναμφισβήτητα η μόνη επαναστατική οργάνωση, που είχε σημασία στη Γερμανία.
Σε τι όμως θα χρησίμευε αυτή η οργάνωση, αυτό εξαρτιόταν κυρίως από το αν θα πραγματοποιούνταν οι προσδοκίες για μια νέα άνοδο της επανάστασης. Και η άνοδος αυτή γινόταν κατά τη διάρκεια του 1850 όλο και πιο απίθανη και μάλιστα αδύνατη. Η βιομηχανική κρίση του 1847, που είχε προετοιμάσει την επανάσταση του 1848, είχε ξεπεραστεί. Αρχισε μια νέα πρωτόφαντη ως τότε περίοδος βιομηχανικής άνθησης. Για όποιον είχε μάτια και μπορούσε να τα μεταχειριστεί έπρεπε να ήταν ξεκάθαρο, ότι η επαναστατική θύελλα του 1848 βαθμιαία ξεθύμαινε.
«Με τη γενική αυτή άνθηση, μέσα στην οποία οι παραγωγικές δυνάμεις της αστικής κοινωνίας αναπτύσσονται τόσο πλουσιοπάροχα, όσο αυτό είναι γενικά δυνατό μέσα στις αστικές σχέσεις, δεν μπορεί να γίνει λόγος για πραγματική επανάσταση. Μια τέτοια επανάσταση είναι δυνατή μόνο σε περιόδους, όπου οι δυο αυτοί παράγοντες, οι σύγχρονες παραγωγικές δυνάμεις και οι αστικές παραγωγικές μορφές, έρχονται σε αντίφαση μεταξύ τους. Οι διάφοροι καυγάδες στους οποίους επιδίδονται τώρα οι αντιπρόσωποι των ξεχωριστών ομάδων του ηπειρωτικού κόμματος της τάξεως και που εκθέτουν η μια ομάδα την άλλη, όχι μονάχα δε δίνουν καθόλου αφορμή για νέες επαναστάσεις, μα, αντίθετα, μπορούν και γίνονται γιατί η βάση των κοινωνικών σχέσεων είναι προσωρινά τόσο ασφαλής και, κάτι που δεν ξέρει η αντίδραση, τόσο αστική. Πάνω σ' αυτή τη βάση θα τσακιστούν τόσο σίγουρα όλες οι προσπάθειες της αντίδρασης να σταματήσει την αστική ανάπτυξη, όσο και όλη η ηθική αγανάχτηση και όλες οι ενθουσιώδικες διακηρύξεις των δημοκρατών». Αυτά γράψαμε ο Μαρξ και εγώ στην «Ανασκόπηση απ' το Μάη ίσαμε τον Οχτώβρη 1850» στη «Νέα Εφημερίδα του Ρήνου, Πολιτικο-οικονομική Επιθεώρηση», V και VI τεύχη, Αμβούργο, 1850, σελ. 153.
Αυτή όμως η ψύχραιμη αντίληψη της κατάστασης αποτελούσε αίρεση για πολλούς ανθρώπους... η επιφυλακτικότητα που υποστηρίξαμε δε συμφωνούσε με τις ιδέες αυτών των ανθρώπων. Επρεπε να προσχωρήσουμε στην κατασκευή επαναστάσεων. Εμείς αρνηθήκαμε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο. Επακολούθησε η διάσπαση. Τη συνέχεια μπορεί να τη διαβάσει κανένας στις «Αποκαλύψεις». Υστερα ακολούθησε η σύλληψη πρώτα του Νότγιουνγκ, ύστερα του Χάουπτ στο Αμβούργο που εξελίχθηκε σε προδότη, γιατί πρόδωσε τα ονόματα των κεντρικών οργάνων της Κολωνίας και που τον προετοίμαζαν μάλιστα για κύριο μάρτυρα στη δίκη...
Με τη δίκη της Κολωνίας κλείνει αυτή η πρώτη περίοδος του γερμανικού κομμουνιστικού εργατικού κινήματος. Αμέσως μετά την καταδίκη διαλύσαμε την Ενωσή μας...
Παραπομπές:
1. Μπαμπουβισμός. Θεωρία του Γάλλου ουτοπικού σοσιαλιστή Μπαμπέφ στην εποχή της γαλλικής αστικής επανάστασης στα τέλη του 18ου αιώνα.
2. Γαλλική μυστική οργάνωση οπαδών της επαναστατικής συνωμοσίας.
3. Αποτυχημένο επαναστατικό πραξικόπημα στο Παρίσι που καθοδηγήθηκε από τον Μπλανκί.
4. Γερμανική εφημερίδα.
5. Επανάσταση που ξέσπασε στη Γαλλία στα 1848.
6. Δημοκρατική Εταιρεία. Οργάνωση στις Βρυξέλλες που συμμετείχαν οι Βέλγοι δημοκράτες και πρόσφυγες από άλλες χώρες που έμεναν στο Βέλγιο. Ιδρύθηκε στα 1847.
7. «Μεταρρυθμιστής». Καθημερινή εφημερίδα που εκδιδόταν στο Παρίσι από το 1843 ως το Γενάρη του 1850.
8. Ο Ενγκελς αναφέρει εδώ τα σπουδαιότερα σημεία των «Διεκδικήσεων».
Επανόρθωση: Στο ένθετο της Ιστορίας της προηγούμενης Κυριακής 20/11/2011 που ήταν αφιερωμένο στα 93 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ, ο δαίμων της διόρθωσης έκανε το θαύμα του. Ετσι στο μέρος του αφιερώματος «Από τους ουτοπικούς σοσιαλιστές στο ΣΕΚΕ» εμφανίζεται να έρχεται στην Ελλάδα ο βασιλιάς Οθωνας, το Σεπτέμβρη του 1931 και οι τρεις αντιβασιλείς, Αρμανσμπεργκ, Μάουρερ και Εϊντεκ, το Μάη 1935 αντί το
Το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», αυτό το κλασικό έργο των Μαρξ - Ενγκελς που γαλουχεί γενιές και γενιές, ιδιαίτερα νέων, κομμουνιστών, είναι το πρώτο στην Ιστορία του επαναστατικού εργατικού κινήματος Πρόγραμμα Κομμουνιστικού Κόμματος. Η επεξεργασία του, η συγγραφή του, αντανακλά το πέρασμα του εργατικού κινήματος στην ωριμότητά του, αφού για πρώτη φορά εκφράζονται σ' αυτό το έργο επεξεργασμένες η στρατηγική και η τακτική, αλλά και οι σκοποί της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης, δηλαδή ο δρόμος εκπλήρωσης της ιστορικής της αποστολής. Ηταν το Πρόγραμμα της «Ενωσης των Κομμουνιστών», που η επεξεργασία και συγγραφή του ανατέθηκε στον Καρλ Μαρξ στο δεύτερο συνέδριό της που συνήλθε στο Λονδίνο από τις 29 του Νοέμβρη ως τις 8 του Δεκέμβρη του 1847.
Πώς οι θεωρητικοί του Επιστημονικού Κομμουνισμού επεξεργάστηκαν αυτό το Πρόγραμμα; Ποια είναι η Ιστορία του; Η αναδρομή στη συγκεκριμένη ιστορική εποχή συμβάλλει πραγματικά στη γνώση της μεθοδολογίας και της δράσης του Καρλ Μαρξ και του Φρίντριχ Ενγκελς, προκειμένου το εργατικό κίνημα να συνενωθεί με την επιστημονική κοσμοθεωρία, την οποία οι ίδιοι επεξεργάζονταν. Γιατί η ενασχόλησή τους δεν ήταν απλά θεωρητική, όσο και αν αυτή η ενασχόληση αποτελούσε το κλειδί προκειμένου όχι να ερμηνεύσουν τον κόσμο αλλά να τον αλλάξουν, μόνο που επειδή ακριβώς ήταν αυτός ο σκοπός τους, δε ζύμωναν τις εργασίες στον επιστημονικό κόσμο με τον οποίο βεβαίως όξυναν την ιδεολογική αντιπαράθεση. Αλλά τις πρόβαλλαν στην εργατική τάξη, εκεί που πρώτ' απ' όλα υπήρχαν ζωντανή δράση, διεκδικητικοί αγώνες. Στην τάξη για την οποία κατέληξαν και απέδειξαν ότι είναι ο φορέας και δημιουργός της νέας κοινωνίας, της απελευθερωμένης από την ταξική εκμετάλλευση, της κομμουνιστικής κοινωνίας. Ο Ενγκελς γράφει σχετικά μ' αυτό: «Δε σκοπεύαμε λοιπόν καθόλου να ψιθυρίσουμε αποκλειστικά στο αυτί του "επιστημονικού" κόσμου τα νέα επιστημονικά συμπεράσματα, εκθέτοντάς τα σε χοντρά βιβλία. Αντίθετα. Βρισκόμασταν κιόλας και οι δυο βαθιά μέσα στο πολιτικό κίνημα, είχαμε ορισμένους οπαδούς ανάμεσα στους διανοούμενους, ιδίως της δυτικής Γερμανίας, και σημαντική επαφή με το οργανωμένο προλεταριάτο. Ημασταν υποχρεωμένοι να θεμελιώσουμε επιστημονικά την άποψή μας. Αλλά ήταν εξίσου σπουδαίο για μας να κερδίσουμε με τις πεποιθήσεις μας το ευρωπαϊκό και πριν απ' όλα το γερμανικό προλεταριάτο».
Η Ιστορία του «Μανιφέστου» είναι συνυφασμένη με την ως τότε πορεία των επιστημονικών μελετών και ερευνών των Μαρξ - Ενγκελς, πάνω στα ζητήματα της ιστορικής εξέλιξης, τα συμπεράσματά τους για την εναλλαγή των κοινωνιών από τη μια βαθμίδα, την κατώτερη, στην επόμενη την ανώτερη (έχουν ήδη θεμελιώσει τον ιστορικό υλισμό), με τις πρώτες μελέτες τους για την ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής (απ' όπου και άρχισε η θεμελίωση της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας), αλλά και τη μελέτη της πάλης των τάξεων στην εποχή εκείνη, προσεγγίζοντας την υπόθεση από τη σκοπιά της εργατικής τάξης και την προοπτική χειραφέτησής της από την αστική τάξη. Ας μην ξεχνάμε ότι ήταν περίοδος ανόδου της αστικής τάξης, της τάξης που τότε έφερνε την πρόοδο στην κοινωνική εξέλιξη. Ολη η ως τότε πολυσύνθετη δράση τους είχε έντονο το στοιχείο της διαπάλης με τον ουτοπικό σοσιαλισμό, τα διάφορα μικροαστικά ρεύματα μέσα στο κίνημα που τότε έκανε τα πρώτα του βήματα. Και που έπρεπε από τον αυθόρμητο χαρακτήρα του να περάσει στο συνειδητό. Ηταν η εποχή που είχαν αρχίσει να θεμελιώνουν την επιστημονική κοσμοθεωρία της εργατικής τάξης κι έπαιρναν οι ίδιοι μέρος ενεργά στο κίνημα.
Η Ιστορία επίσης του «Μανιφέστου» είναι συνυφασμένη με την Ιστορία της «Ενωσης των Κομμουνιστών», του πρώτου Κομμουνιστικού Κόμματος στην Ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος.
Επομένως, για να κατανοήσουμε πώς οι Μαρξ - Ενγκελς προχώρησαν στη συγγραφή του «Μανιφέστου», που το χειρόγραφό του ταξίδεψε στο Λονδίνο, για να τυπωθεί, λίγες βδομάδες πριν από την επανάσταση του Φλεβάρη του 1848 στη Γαλλία, πρέπει να γνωρίζουμε τόσο την πορεία της δράσης τους ως τότε που ιδρύθηκε η «Ενωση των Κομμουνιστών», αλλά και την ίδρυση της ίδιας της «Ενωσης των Κομμουνιστών».
Στην Ελλάδα το «Μανιφέστο» μεταφράστηκε για πρώτη φορά από τον λογοτέχνη Κώστα Χατζόπουλο, ο οποίος και είχε προσεγγίσει τις σοσιαλιστικές ιδέες από την περίοδο της διαμονής του στη Γερμανία και εκδόθηκε από το «Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών» το 1913. Τυπώθηκε στο τυπογραφείο της «Εφημερίδας των Εργατών» με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Το κοινωνιστικό Μανιφέστο».
Αλλά ας παρακολουθήσουμε αυτήν την Ιστορία.
Είναι η περίοδος του 1845. Ο Μαρξ, εξόριστος ήδη από την πρωσική κυβέρνηση, βρίσκεται στη Γαλλία και συγκεκριμένα στο Παρίσι. Ο Μαρξ έχει ήδη ολοκληρώσει το έργο του μετά από συνεργασία με τον Ενγκελς (είναι το πρώτο κοινό τους έργο) «Η αγία οικογένεια ή κριτική της κριτικής», που αποδεικνύει επιστημονικά ότι οι πραγματικοί δημιουργοί της Ιστορίας δεν είναι οι «ήρωες», οι «κριτικοί των κριτικών», οι προσωπικότητες, είναι οι λαϊκές μάζες, αναδεικνύοντας τον πρωτοπόρο ρόλο της εργατικής τάξης στη νομοτελειακή εξέλιξη της κοινωνίας από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό. Στο έργο αυτό, όπως γράφει ο Β. Ι. Λένιν, διατυπώνεται «η σχηματισμένη πια άποψη του Μαρξ για τον επαναστατικό ρόλο τον προλεταριάτου».
Την ίδια περίοδο, ο Ενγκελς ολοκλήρωνε το έργο του «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία». Στο έργο του αυτό (τυπώθηκε στα 1845), ο Ενγκελς περιγράφει με ακρίβεια τους καταθλιπτικούς όρους της εργασίας και της ζωής των Αγγλων εργατών και τον ταξικό τους αγώνα εναντίον των εκμεταλλευτών τους. Το βιβλίο αυτό, που στηρίζεται σε πάρα πολλές πηγές και στις προσωπικές του παρατηρήσεις, είναι ένα κατηγορητήριο εναντίον της αστικής τάξης και του καπιταλιστικού συστήματος. Αλλά δεν εξαντλείται σ' αυτό η σημασία του. Στο βιβλίο του αυτό, ο Ενγκελς δεν βλέπει το προλεταριάτο μόνο σαν μια τάξη που υποφέρει, αλλά ανακαλύπτει και τις απέραντες επαναστατικές του δυνάμεις και αποδείχνει τον πολιτικό ρόλο που παίζει το προλεταριάτο στη σύγχρονη κοινωνία. Ο Ενγκελς υποστηρίζει την ανάγκη να συγχωνευτεί ο σοσιαλισμός με το εργατικό κίνημα και να ιδρυθεί ένα επαναστατικό κόμμα του προλεταριάτου.
Στη συνέχεια, ο Μαρξ, την ίδια επίσης περίοδο του 1845, γράφει τις «Θέσεις για τον Φόιερμπαχ», που θέτει το ζήτημα ότι: «Οι φιλόσοφοι εξηγούν μόνο με διάφορους τρόπους τον κόσμο, αλλά το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε».
Την ίδια περίοδο φτάνει στις Βρυξέλλες και ο Ενγκελς. Συνεργάζονται πάνω στα θέματα της υλιστικής αντίληψης της Ιστορίας και απ' αυτήν τη συνεργασία προκύπτει το έργο τους «Η γερμανική ιδεολογία», όπου αποκαλύπτονται ολοκληρωμένα οι αντικειμενικοί νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης και διατυπώνεται γενικά η θεωρία για τους κοινωνικοοικονομικούς σχηματισμούς, αποδεικνύοντας το νομοτελειακό πέρασμα στην αταξική κοινωνία.
Οταν την άνοιξη τον 1845, γράφει ο Ενγκελς, ξανασυναντηθήκαμε στις Βρυξέλλες, ο Μαρξ είχε ολοκληρώσει πια στις κύριες γραμμές την ανάπτυξη της υλιστικής θεωρίας του στην Ιστορία και καταπιαστήκαμε με τη λεπτομερειακή επεξεργασία των καινούριων αυτών αντιλήψεων στους πιο διαφορετικούς τομείς.
Αποτέλεσμα της συνεργασίας αυτής ήταν το έργο «Η γερμανική ιδεολογία», που ο Μαρξ και ο Ενγκελς το έγραψαν στα 1845 - 1846. Το έργο αυτό έμεινε τότε ανέκδοτο. Οπως είπε ο Μαρξ αργότερα, ο κυριότερος σκοπός της εργασίας αυτής ήταν να ξακαθαρίσουν οι ίδιοι οι συγγραφείς μερικά βασικά προβλήματα και ο σκοπός τους αυτός πέτυχε.
Στο θαυμάσιο αυτό έργο γίνεται μια βαθιά κριτική ανάλυση της φιλοσοφίας του Χέγκελ και των νεοχεγκελιανών και η κριτική των συγγραφέων απλώνεται και στις φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές ιδέες του Λουδοβίκου Φόιερμπαχ. Για πρώτη φορά αναπτύσσονται πλατιά οι βασικές θέσεις της υλιστικής αντίληψης της Ιστορίας, αποκαλύπτονται οι αντικειμενικοί νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης και διατυπώνεται σε γενικές γραμμές η μαρξιστική θεωρία για τα κοινωνικο-οικονομικά συστήματα.
Στη «Γερμανική Ιδεολογία» αποδείχνεται πως οι αντιθέσεις ανάμεσα στις συγκεκριμένες σχέσεις παραγωγής και στις παραγωγικές δυνάμεις σε ένα ορισμένο στάδιο ανάπτυξης είναι η αιτία «για όλες τις ιστορικές συγκρούσεις». Ο Μαρξ και ο Ενγκελς απέδειξαν πως η σοσιαλιστική επανάσταση είναι αναπόφευκτη. Παράλληλα, απέδειξαν τη βασική διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στη σοσιαλιστική επανάσταση και σε όλες τις άλλες επαναστάσεις που έγιναν στο παρελθόν. Αντίθετα από όλες τις άλλες επαναστάσεις που μεταβίβαζαν την εξουσία από τα χέρια της μιας εκμεταλλεύτριας τάξης στα χέρια μιας άλλης εκμεταλλεύτριας τάξης, η προλεταριακή επανάσταση στρέφεται εναντίον κάθε εκμετάλλευσης και καταλήγει στη δημιουργία της αταξικής κοινωνίας, στον κομμουνισμό.
Η επιστημονική δραστηριότητα του Μαρξ και του Ενγκελς περιλάμβανε τη δημοσίευση μιας σειράς άρθρων σε εφημερίδες και περιοδικά που δημοσιεύονταν στο Βέλγιο, στη Γερμανία, στη Γαλλία και στην Αγγλία. Ο Μαρξ έκανε και διαλέξεις και, από μια τέτοια σειρά τέτοιων διαλέξεων, που έγινε το 1847 στη νεοϊδρυμένη Εταιρεία Γερμανών Εργατών, προήλθε το έργο του «Μισθωτή Εργασία και Κεφάλαιο», η πρώτη εκλαϊκευτικά γραμμένη παρουσίαση της μαρξιστικής οικονομικής θεωρίας.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς εργάζονταν σε μια περίοδο έντονης διαπάλης, αλλά και επαναστατικής δράσης που αναπτυσσόταν μετά το 1840. Μια οικονομική κρίση υπέβοσκε και πράγματι ξέσπασε στα 1846 - 1847, και συνοδεύτηκε από σκληρή φτώχεια, ανεργία, αλλά και ένταση της πάλης. Στη Γαλλία, η μοναρχία όλο και περισσότερο έχανε τη βάση της και η αντιπολίτευση δυνάμωνε. Στην Αγγλία, το Χαρτιστικό κίνημα (εργατικό κίνημα με διεθνιστική τάση, αλλά κυρίως συνδικαλιστικό) κινητοποιούσε μάζες εργατών.
Στην Ελβετία, ο πόλεμος του «Ιδιαίτερου Συνδέσμου» συνένωσε τα αστικά καντόνια σε συμμαχία ενάντια στα καντόνια όπου η αριστοκρατία κυριαρχούσε βασισμένη στη φεουδαρχική αγροτική οικονομία. Το 1846 ξέσπασε εξέγερση στην Κρακοβία ενάντια στον τσάρο της Ρωσίας (η Πολωνία ήταν τσαρικό έδαφος), που συνοδεύτηκε από άλλα ξεσπάσματα στην Πολωνία, αλλά τσακίστηκε από την αιματηρή καταστολή του τσάρου. Το 1847 ήταν χρονιά με έντονα γεγονότα. Στην Πρωσία ο βασιλιάς προχώρησε στην εφαρμογή Συντάγματος απέναντι σε μια δειλή αστική τάξη, η οποία δεν είχε την τόλμη να διεκδικήσει και να παλέψει ως την οριστική εξάλειψη της φεουδαρχίας, στην Ιταλία είχαμε απότομη ανάπτυξη πολιτικής δράσης των μαζών με κάλεσμα στα όπλα ενάντια στην Αυστρία, στην Ελβετία υπήρξε ένας εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στα καντόνια, στην Αμερική η κατάκτηση του Μεξικού από τις ΗΠΑ κ.λπ.
Η θέση που πήραν ο Μαρξ και ο Ενγκελς σχετικά με τους επαναστατικούς αγώνες που ξανοίγονταν μπροστά τους βασιζόταν στην κατανόηση εκ μέρους τους ότι η ανάπτυξη, η πολιτική αφύπνιση και η τελική χειραφέτηση της εργατικής τάξης μπορούσαν να προχωρήσουν γρηγορότερα και πιο αποτελεσματικά κάτω από ένα αστικοδημοκρατικό καθεστώς και όχι κάτω από ένα φεουδαρχικό, αυταρχικό καθεστώς. Τα παραδείγματα της Αγγλίας και της Γαλλίας με τα πολιτικά τους κόμματα και τη σχετική ελευθερία του Τύπου, της πρώτης με το Χαρτιστικό κίνημα και της δεύτερης με τη ζωηρή σοσιαλιστική δραστηριότητα, σε σύγκριση με τη Γερμανία όπου δεν υπήρχε έντονη πολιτική ζωή, τη λογοκρισία της και την καθυστερημένη οικονομική της ανάπτυξη, ενίσχυαν αυτή τους τη θέση.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς, στις Βρυξέλλες, συγκέντρωσαν γύρω τους μια ομάδα ομοϊδεατών ριζοσπαστών, μερικούς Βέλγους, άλλους εξόριστους. Ενα ταξίδι στην Αγγλία, το καλοκαίρι του 1845, τους έδωσε τη δυνατότητα να γνωρίσουν ή να ανανεώσουν τη γνωριμία τους με μερικούς από τους επαναστάτες της χώρας αυτής, συγκεκριμένα τους αριστερούς χαρτιστές, όπως τον Χάρνεϊ και τα μέλη της «Ενωσης των Δικαίων» που κατοικούσαν στο Λονδίνο, οι πιο πολλοί από τους οποίους ήταν Γερμανοί.
Με την επιστροφή τους στις Βρυξέλλες, ίδρυσαν, στις αρχές του 1846, μια Κομμουνιστική Επιτροπή Αλληλογραφίας για τη στενότερη προσέγγιση διαφόρων ομάδων κομμουνιστών και συμπαθούντων στην Ευρώπη και την Αμερική, για την ενημέρωσή τους για όσα συνέβαιναν σε διάφορες χώρες και για τη δημιουργία μιας ομάδας κομμουνιστικής δράσης. Μερικές από τις πιο σημαντικές τους επαφές ήταν με τους ηγέτες της «Ενωσης των Δικαίων» του Λονδίνου και με τους Χαρτιστές. Ο Χάρνεϊ, καθώς και οι ηγέτες των Δικαίων εξέφρασαν την προθυμία τους να χρησιμεύσουν σαν εκπρόσωποι στο Λονδίνο της Επιτροπής Αλληλογραφίας, παρά τις διαφορές που υπήρχαν ακόμη με τις θέσεις και τις ιδέες των Μαρξ και Ενγκελς.
Την ίδια περίοδο, οι Μαρξ και Ενγκελς συνεχίζουν με ένταση να προπαγανδίζουν τον επιστημονικό κομμουνισμό, αντιλαμβανόμενοι ότι χωρίς το ξεκαθάρισμα μέσα στο εργατικό και σοσιαλιστικό κίνημα της θεωρίας, ήταν αδύνατο να προχωρήσουν στην οργάνωση της δράσης του προλεταριάτου για τους δικούς του σκοπούς, αλλά και στην οργάνωση επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης, Κομμουνιστικού Κόμματος. Ηταν εποχή που ακόμη και στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες εξακολουθούσαν να κυριαρχούν τα μικροαστικά ουτοπικά σοσιαλιστικά ρεύματα, όπως, π.χ., αυτό του Βάιτλινγκ. Πολλοί Γερμανοί εργάτες και βιοτέχνες, που ζούσαν εξόριστοι στο Παρίσι και στο Λονδίνο, είχαν προσχωρήσει στην «Ενωση των Δικαίων». Η Οργάνωση είχε ιδρύσει πολλά παραρτήματα και σε μερικές πόλεις της Γερμανίας και της Ελβετίας. Η «Ενωση των Δικαίων» άρχισε να γίνεται μια διεθνής οργάνωση. Στα παραρτήματά της γίνονταν μέλη Γερμανοί, Ρώσοι, Ούγγροι, Τσέχοι, Νοτιοσλάβοι, Ελβετοί, Ολλανδοί και άλλοι.
Η «Ενωση των Δικαίων» είχε ιδρυθεί στο Παρίσι το 1836 από Γερμανούς εργάτες και διανοούμενους που είχαν επηρεαστεί από τις διάφορες σοσιαλιστικές ιδέες. Λειτουργούσε και ως προπαγανδιστική λέσχη και ως μυστική εταιρεία. Στρατολογούσε τα μέλη της μεταξύ των μαθητευομένων στα διάφορα επαγγέλματα και των χειροτεχνών, μικροαστών από την άποψη της κοσμοθεωρίας τους, αλλά ήδη προλεταρίων από την άποψη του τρόπου ζωής τους. Πολλοί κατόρθωναν να επιβιώσουν ανασφαλώς ταξιδεύοντας από το ένα μέρος στο άλλο, ζώντας μια ζωή μεγάλης αβεβαιότητας και οξύτατων δυσκολιών, αλλά συνέβαλε στην ανάπτυξη της πολιτικής τους σκέψης και δράσης. Εγιναν καλοί προπαγανδιστές της Ενωσης όπου και αν ταξίδευαν και κατάφερναν να ξεπερνούν ακόμη και την αστυνομική δίωξη που είχε στηθεί γι' αυτούς στη Γερμανία. Η συνήθης μέθοδός τους ήταν να ενώνονται ή να δημιουργούν εργατικές εταιρείες για ανοιχτούς εκπαιδευτικούς ή κοινωνικούς σκοπούς και να τις χρησιμοποιούν σαν χώρους στρατολογίας για την Ενωση. Η έδρα ήταν στο Παρίσι, όπου ο Βάιτλινγκ έπαιζε ηγετικό ρόλο. Το βιβλίο του που έγραψε το 1838, «Η Ανθρωπότητα όπως είναι και όπως θα έπρεπε να είναι», με τις συγκεχυμένες θρησκευτικές ουτοπικές, αλλά και αγωνιστικές επαναστατικές διδασκαλίες του, χρησίμευε σαν ένα είδος επίσημου προγράμματος.
Τα παρισινά τμήματα της Ενωσης πήραν μέρος σε μια αποτυχημένη εξέγερση το 1839, που είχε επικεφαλής τον Μπλανκί. Οι διώξεις που ακολούθησαν αποδιοργάνωσαν στην αρχή την Ενωση, αλλά όχι για πολύ. Κάτω από την ηγεσία του Βάιτλινγκ, συνέχισε τις δραστηριότητές της, ιδιαίτερα στην Αγγλία, στη Γερμανία και την Ελβετία. Ο ίδιος ο Βάιτλινγκ ξεκίνησε για τη Γενεύη το 1841, όπου και έδρασε με τη συνήθη του ακάματη φλόγα και έγραψε το κύριο έργο του, τις «Εγγυήσεις». Ρίχτηκε στη φυλακή και, μετά την απελευθέρωσή του, πήγε, μέσω Γερμανίας, στο Λονδίνο, όπου έφθασε το 1845, για να βρει μια δραστήρια οργάνωση της «Ενωσης των Δικαίων».
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς δεν έγιναν μέλη της Ενωσης αυτής, γιατί δε συμφωνούσαν με τη γραμμή στη δράση της και προπάντων με τη στενή συνωμοτική τακτική της. Αλλά επηρέαζαν τις θεωρητικές ιδέες των μελών της Ενωσης και είχαν τακτική αλληλογραφία με τους ηγέτες της, οι κυριότεροι των οποίων ήταν οι Σάπερ, Μολ και Μπάουερ. Ο Ενγκελς φρόντισε ώστε τα στελέχη της «Ενωσης των Δικαίων» του Λονδίνου να αναπτύξουν σχέσεις με τους ηγέτες της αριστερής παράταξης των Χαρτιστών με τους οποίους επίσης είχαν αναπτύξει σχέσεις οι Μαρξ και Ενγκελς.
Μεγάλο ρόλο έπαιξαν στον αγώνα του Μαρξ και του Ενγκελς για την ίδρυση ενός προλεταριακού κόμματος οι κομμουνιστικές «Επιτροπές - Σύνδεσμοι» που συγκροτήθηκαν για να διαδώσουν τη θεωρία τους στους εργάτες και για να φέρουν σε επαφή τους σοσιαλιστές που υπήρχαν στιςδιάφορες χώρες.
Την άνοιξη του 1846, οι Μαρξ - Ενγκελς ιδρύουν μια τέτοια Επιτροπή - Σύνδεσμο και στις Βρυξέλλες. Μέλη της Επιτροπής αυτής έγιναν και ο Γερμανός σοσιαλιστής Γουλιέλμος Βολφ, ο Βέλγος σοσιαλιστής Ζιγκό και άλλοι. Η Επιτροπή επικοινώνησε τόσο με τους Γερμανούς εργάτες στη Γερμανία, που ήταν οπαδοί των ιδεών τους, αλλά και τους Γερμανούς πολιτικούς πρόσφυγες που ζούσαν στην Αγγλία, στη Γαλλία και στην Ελβετία. Μέσω της «Επιτροπής - Συνδέσμου» των Βρυξελλών, οι Μαρξ - Ενγκελς επικοινωνούσαν με τους ηγέτες της αριστερής πτέρυγας των Χαρτιστών στην Αγγλία, όπως ο Γκάρνι, αλλά και με πολλούς σοσιαλιστές σε άλλες χώρες.
Το Μάρτη του 1846 ο Μαρξ μίλησε σε μια συνεδρίαση της «Επιτροπής - Συνδέσμου» των Βρυξελλών και πέρασε από έντονο κριτικό έλεγχο τον Βάιτλινγκ της «Ενωσης των Δικαίων» και τις ουτοπικές μικροαστικές απόψεις του. Ετσι διέκοψαν οριστικά τις σχέσεις τους ο Μαρξ με τον Βάιτλινγκ.
Ταυτόχρονα, ο Μαρξ και ο Ενγκελς αγωνίζονταν εναντίον των «αληθινών», όπως λέγονταν, «σοσιαλιστών», που προπαγανδίζοντας την «ένωση των τάξεων» και την «καθολική αγάπη», εμπόδιζαν να αναπτυχθεί η ταξική συνείδηση των εργατών. Ο Μαρξ και ο Ενγκελς ξεσκέπαζαν ακούραστα την αντιδραστική ουσία που είχε το μικροαστικό αυτό ρεύμα. Στη συνεδρίαση της «Επιτροπής - Συνδέσμου» των Βρυξελλών, που έγινε το Μάη του 1846, ο Μαρξ κατέκρινε έντονα τις ξένες και εχθρικές για την εργατική τάξη απόψεις που είχε ο «αληθινός σοσιαλιστής» Χέρμαν Κρίγκε. Η απόφαση που πήρε η Επιτροπή στη συνεδρίαση αυτή, τόνιζε πως οι απόψεις που διατύπωσε ο Κρίγκε και οι άλλοι εκπρόσωποι του λεγόμενου «αληθινού σοσιαλισμού» δεν είχαν καμιά σχέση με τον κομμουνισμό και οι ιδέες που κήρυσσε ο Κρίγκε το μόνο που ήταν δυνατόν να πετύχουν ήταν να κάνουν ζημιά στο κομμουνιστικό κίνημα. Η απόφαση αυτή μαζί με ένα επεξηγηματικό σημείωμα που το έγραψαν ο Μαρξ και ο Ενγκελς στάλθηκαν σαν εγκύκλιος σε όλες τις κομμουνιστικές ομάδες. Τον Αύγουστο του 1846, ο Ενγκελς ύστερα από εντολή της «Επιτροπής - Συνδέσμου» των Βρυξελλών πήγε στο Παρίσι. Την περίοδο αυτή ο Καρλ Γκριν προπαγάνδιζε δραστήρια τον «αληθινό σοσιαλισμό» στους Γερμανούς εργάτες που ήταν μέλη της «Ενωσης των Δικαίων». Ο Ενγκελς σε μια σειρά δημόσιες ομιλίες του ξεσκέπασε την αντιπρολεταριακή ουσία του «αληθινού σοσιαλισμού». Το αποτέλεσμα ήταν πως οι πιο πολλοί εργάτες, που πήραν μέρος στις συγκεντρώσεις αυτές όπου μίλησε ο Ενγκελς, εκδηλώθηκαν εναντίον των απόψεων που είχαν ο Γκριν και οι σύντροφοί του.
Το καλοκαίρι του 1847 εκδόθηκε το έργο του Μαρξ «Η αθλιότητα της φιλοσοφίας», που ήταν απάντηση στο βιβλίο του Προυντόν «Σύστημα οικονομικών αντιθέσεων ή η φιλοσοφία της αθλιότητας», που είχε εκδοθεί στα 1846. Στο έργο του αυτό ο Μαρξ ανατρέπει τις μικροαστικές θεωρίες και ιδέες του Προυντόν για τις βασικές οικονομικές σχέσεις στον καπιταλισμό. Είναι αλήθεια πως στο βιβλίο αυτό δε δίνεται ακόμη με αναπτυγμένη μορφή η μαρξιστική θεωρία για την αξία, την υπεραξία και τη γαιοπρόσοδο (αυτό έγινε από τον Μαρξ αργότερα, στα 1850 - 1860), αλλά αναπτύσσονται οι πιο σπουδαίες αρχές της μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας.
Στην «Αθλιότητα της φιλοσοφίας» ο Μαρξ τονίζει την τεράστια ζημιά που έκανε ο Προυντόν με την αρνητική του στάση απέναντι στον ανεξάρτητο ταξικό αγώνα του προλεταριάτου. Ο Μαρξ τονίζει πόσο σπουδαίο ήταν να δημιουργηθούν μαχητικές επαγγελματικές οργανώσεις, το μεγάλο ρόλο τους στην καθοδήγηση του απεργιακού κινήματος και τέλος την ανάγκη της μετατροπής της οικονομικής πάλης της εργατικής τάξης σε πολιτικό αγώνα και σημειώνει: Στον αγώνα αυτόν, που είναι ένας πραγματικός εμφύλιος πόλεμος, ενώνονται και αναπτύσσονται όλα τα στοιχεία για τη μελλοντική μεγάλη μάχη.
Ο ανειρήνευτος αγώνας των Μαρξ και Ενγκελς στη διαπάλη τους ενάντια στα μικροαστικά ρεύματα και η πλατιά ζύμωση για τη διάδοση της επαναστατικής κοσμοθεωρίας, που θεμελίωναν οι ίδιοι, έφεραν γρήγορα αποτελέσματα. Με την επίδραση της ζύμωσης και της προπαγάνδας αυτής, πολλά στελέχη της «Ενωσης των Δικαίων» άρχισαν να αφομοιώνουν τις βασικές ιδέες της θεωρίας του επιστημονικού κομμουνισμού που διατύπωσαν οι Μαρξ - Ενγκελς.
Ετσι, στις αρχές του 1847 ένας από τους ηγέτες της «Ενωσης των Δικαίων», ο Ιωσήφ Μολ, σύμφωνα με την εντολή που του έδωσε η Ενωση, πρότεινε στον Μαρξ και ύστερα στον Ενγκελς, που βρισκόταν τότε στο Παρίσι, να πάρουν μέρος στην αναδιοργάνωση της Ενωσης και στην επεξεργασία του καινούριου προγράμματός της. Ο Μολ τους ανακοίνωσε πως οι ηγέτες της «Ενωσης των Δικαίων» κατάλαβαν πως η θεωρία τους ήταν σωστή και ήταν έτοιμοι να απαρνηθούν τις προηγούμενες συνωμοτικές μεθόδους και τη θεωρία του Βάιτλινγκ.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς, παίρνοντας υπόψη τις βαθιές αλλαγές που είχαν γίνει στις ιδέες των ηγετών της Ενωσης, καθώς και την προθυμία τους να την αναδιοργανώσουν, δέχτηκαν την πρόσκληση για να συμμετέχουν στην αναδιοργάνωση και στο νέο πρόγραμμα και θέτοντας ορισμένους όρους να γίνουν επίσης μέλη της οργάνωσης. «Μέλη της μυστικής "Ενωσης Κομμουνιστών", γίναμε για πρώτη φορά ο Ενγκελς και εγώ, γράφει αργότερα ο Μαρξ, με τον όρο πως από το καταστατικό της θα διαγράφονταν όλες οι διατάξεις που βοηθούσαν στη δεισιδαίμονη λατρεία της εξουσίας» (Από το γράμμα του Μαρξ στον Μπλος).
Στις αρχές Ιούνη του 1847 συνήλθε στο Λονδίνο το συνέδριο της «Ενωσης των Δικαίων». Το συνέδριο αναδιοργάνωσε την Ενωση και με πρόταση του Μαρξ και του Ενγκελς την ονόμασε «Ενωση των Κομμουνιστών». Στις εργασίες του πρώτου συνεδρίου της «Ενωσης των Κομμουνιστών» πήρε μέρος και ο Ενγκελς σαν αντιπρόσωπος της «Επιτροπής - Συνδέσμου» του Παρισιού. Την «Επιτροπή - Σύνδεσμο» των Βρυξελλών την αντιπροσώπευσε στο συνέδριο ο Βίλχελμ Γουλιέλμος Βολφ, ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Μαρξ και του Ενγκελς. Ο Μαρξ δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στο συνέδριο.
Στο συνέδριο εγκρίθηκε το καταστατικό της «Ενωσης των Κομμουνιστών». Το προηγούμενο ουτοπικό σύνθημα «Ολοι οι άνθρωποι είναι αδέλφια», το αντικατέστησε ένα καινούριο, καθαρά ταξικό, προλεταριακό σύνθημα, το «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε».
Το καταστατικό της «Ενωσης των Κομμουνιστών» καθόριζε ως εξής την οργανωτική της διάρθρωση: Βασική οργάνωση της Ενωσης ήταν η κοινότητα. Οι κοινότητες μιας περιφέρειας αποτελούσαν την οργάνωση της περιφέρειας και ανάλογα ήταν διαρθρωμένη σε κάθε χώρα, όπου μια περιφερειακή οργάνωση αποτελούσε και την καθοδήγηση του κινήματος. Ανώτατο καθοδηγητικό όργανο της Ενωσης ήταν το συνέδριο και στα ενδιάμεσα χρονικά διαστήματα από το ένα συνέδριο ως το άλλο καθοδηγητικό όργανο ήταν η Κεντρική Επιτροπή. Ο Ενγκελς, μιλώντας για την Οργάνωση της «Ενωσης των Κομμουνιστών», τονίζει πως ήταν πέρα για πέρα δημοκρατική και οι επιτροπές της εκλεγμένες έτσι που τα μέλη μπορούσαν να τις αντικαταστήσουν όποτε ήθελαν.
Στο καταστατικό διατυπώνονταν οι βασικές αρχές της Ενωσης. Σκοπός της Ενωσης, έλεγε το πρώτο άρθρο του καταστατικού, είναι «να ανατραπεί η αστική τάξη, να κυριαρχήσει το προλεταριάτο, να καταργηθεί η παλαιά αστική κοινωνία που στηρίζεται στον ανταγωνισμό των τάξεων και να δημιουργηθεί μια καινούρια κοινωνία χωρίς τάξεις και χωρίς ατομική ιδιοκτησία».
Το συνέδριο δέχτηκε για πρόγραμμα της καινούριας οργάνωσης τις ιδέες του επιστημονικού κομμουνισμού, καταδίκασε τις απόψεις του Βάιτλιγκ και αποφάσισε να αποκλείσει τους οπαδούς του από την Ενωση. Ετσι παρατηρούμε ότι οι Μαρξ - Ενγκελς από την πρώτη στιγμή ίδρυσης Κομμουνιστικού Κόμματος φρόντιζαν για την ιδεολογική ενότητά του, ως όρο για την ανάπτυξή του, για την καθοδήγηση του ταξικού αγώνα του προλεταριάτου.
Το πρώτο συνέδριο της «Ενωσης των Κομμουνιστών» ήταν μια μεγάλη νίκη των ιδεολογικών και των οργανωτικών αρχών που είχαν επεξεργαστεί οι θεμελιωτές της επιστημονικής κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης.
Το πρώτο ζήτημα που έπρεπε να αντιμετωπιστεί από τους ηγέτες της «Ενωσης Κομμουνιστών» μετά την ίδρυση του Κόμματος ήταν η έκδοση ενός κεντρικού δημοσιογραφικού οργάνου. Την ίδια περίοδο μεγάλη συμβολή στη διάδοση των ιδεών και της επιστημονικής θεωρίας που επεξεργάζονταν οι Μαρξ - Ενγκελς είχε η «Γερμανική εφημερίδα των Βρυξελλών», με την οποία και συνεργάζονταν από το Σεπτέμβρη του 1847.
Βεβαίως, μετά την ίδρυση της «Ενωσης των Κομμουνιστών», το ξεκαθάρισμα των οργανωτικών αρχών της ώστε να γίνει μαζικό επαναστατικό κόμμα του προλεταριάτου και της βάσης της ιδεολογικής της συγκρότησης, απέμενε η επεξεργασία του προγράμματός της. Αυτό ανατέθηκε στο δεύτερο συνέδριό της που συνήλθε στο Λονδίνο από τις 29 του Νοέμβρη έως τις 8 του Δεκέμβρη του 1847. Σ' αυτό πήραν μέρος αντιπρόσωποι κοινοτήτων από πολλές χώρες όπως τη Γερμανία, την Αγγλία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Πολωνία, την Ελβετία, κ.λπ. Τις εργασίες του συνεδρίου τις διευθύνανε ο Μαρξ και ο Ενγκελς. Το συνέδριο επικύρωσε οριστικά το καταστατικό της «Ενωσης των Κομμουνιστών», αφού πρώτα συζητήθηκε και αναλύθηκε σε όλες τις κοινότητες της Ενωσης. Σχετικά με το πρόγραμμα αναπτύχθηκε μεγάλη συζήτηση.
Υστερα από τη συζήτηση, όλοι οι αντιπρόσωποι στο συνέδριο δέχτηκαν ομόφωνα τις αρχές του επιστημονικού κομμουνισμού που ήταν διατυπωμένες από τα έργα των Μαρξ - Ενγκελς.
Στον Μαρξ και στον Ενγκελς επίσης ανατέθηκε να γράψουν το πρόγραμμα της Ενωσης. Υστερα από μερικές βδομάδες, το πρόγραμμα ήταν έτοιμο και ονομάστηκε «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος».
Η συγγραφή του «Μανιφέστου» ξεκίνησε με ένα πρώτο υλικό που αποτελούνταν από την «ομολογία πίστης» στην Ενωση που έγραψε ο Ενγκελς ως εκπρόσωπός της από το Παρίσι. Ο Ενγκελς, στην προσπάθειά του να πείσει για την ορθότητα των δικών του ιδεών και του Μαρξ, κόντρα σε μικροαστικές αντιλήψεις άλλων μελών της Ενωσης, ξεκίνησε συζητήσεις μέσα στους εργάτες, κυρίως στους ράφτες και τους επιπλοποιούς. Οι συζητήσεις αυτές απέδωσαν καρπούς, αφού οι εργάτες του Παρισιού τον εξουσιοδότησαν να γράψει αυτός την «ομολογία πίστης» εξ ονόματος των «Δικαίων» του Παρισιού προς την Ενωση. Αυτό έγινε τον Οκτώβρη του 1847 και την έγραψε σε 25 ερωτήσεις - απαντήσεις. Την έστειλε δε με γράμμα του στον Μαρξ, στα πλαίσια της αναγκαιότητας επεξεργασίας του προγράμματος της «Ενωσης των Κομμουνιστών» γράφοντάς του τα εξής:
«Σκέψου λίγο την ομολογία πίστης. Πιστεύω ότι το καλύτερο είναι η απάλειψη της μορφής της κατήχησης και ο τίτλος "Κομμουνιστικό Μανιφέστο". Πρέπει να του προσθέσουμε έναν ορισμένο όγκο ιστορίας και η σημερινή του μορφή δεν προσφέρεται πολύ καλά γι' αυτό. Θα πάρω μαζί μου από το Παρίσι ό,τι έγραψα. Είναι απλά αφηγηματικό, αλλά έχει άθλια συνταχθεί, με τρομερή βιασύνη» (Γράμμα στον Μαρξ της 23ης - 24ης του Νοέμβρη 1847).
Το σχέδιο αυτό του Ενγκελς διασώθηκε. Ο ίδιος του έδωσε τον τίτλο «Βάσεις του Κομμουνισμού», αλλά όταν εκδόθηκε ο τίτλος του ήταν «Αρχές του Κομμουνισμού».
Το αποτέλεσμα των συζητήσεων στο συνέδριο ήταν η ανάθεση στον Μαρξ να συντάξει τη νέα «ομολογία πίστης» της Ενωσης σαν το επίσημο πρόγραμμά της. Ο Μαρξ δέχτηκε και έτσι κατέληξε να γράψει το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο». Ο Μαρξ ήταν τότε νέος, σε ηλικία 28 χρόνων.
Ο Μαρξ επέστρεψε από το Λονδίνο στις Βρυξέλλες και, με το σχέδιο του Ενγκελς και ό,τι σημειώσεις είχε από το συνέδριο, άρχισε να γράφει το νέο πρόγραμμα, υιοθετώντας τις προτάσεις του Ενγκελς να γίνει Μανιφέστο. Αρχισε το έργο με το συνήθη του λεπτομερή τρόπο, προσπαθώντας να επιτύχει μια όσο το δυνατόν πιο τέλεια μορφή. Του πήρε τόσο καιρό, ώστε ο Σάπερ και οι σύντροφοί του στην Ενωση, στις 24 του Γενάρη 1848, του έστειλαν ένα είδος τελεσιγράφου: Οτι αν το Μανιφέστο... δε φτάσει στο Λονδίνο πριν την 1η του Φλεβάρη, θα ληφθούν παραπέρα μέτρα.
Ο Μαρξ ολοκλήρωσε το «Μανιφέστο» στις αρχές του Φλεβάρη του 1848. Το χειρόγραφο στάλθηκε στο Λονδίνο όπου και εκδόθηκε στα μέσα Φλεβάρη του 1848. Ηταν η περίοδος που ξέσπασε η επανάσταση στο Παρίσι, την οποία και μελέτησε ο Μαρξ, γράφοντας το έργο του «Οι ταξικοί αγώνες στη Γαλλία 1848 - 1850».
Το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» είναι το πρώτο προγραμματικό κείμενο του επιστημονικού κομμουνισμού και το πρώτο πρόγραμμα μιας διεθνούς κομμουνιστικής οργάνωσης. Στο «Μανιφέστο» διατυπώνονται περιληπτικά οι βασικές θέσεις της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας, οι αντικειμενικοί νόμοι της εξέλιξης της κοινωνίας, η νομοτέλεια για το πέρασμα από τον έναν τρόπο παραγωγής στον άλλον. Η ιστορία όλων των ως τότε ταξικών κοινωνιών χαρακτηρίζεται από το «Μανιφέστο» ιστορία πάλης των τάξεων. «Ελεύθεροι και δούλοι, πατρίκιοι και πληβείοι, μάστορες και καλφάδες, με λίγα λόγια καταπιεστές και καταπιεζόμενοι, ήταν πάντοτε σε έναν αιώνιο ανταγωνισμό, έκαναν έναν αδιάκοπο, πότε κρυφό και πότε φανερό, αγώνα που τελείωνε πάντοτε με έναν επαναστατικό μετασχηματισμό όλου του κοινωνικού οικοδομήματος ή με τη γενική καταστροφή των τάξεων που αγωνίζονταν».
Στο «Μανιφέστο» αναλύονται συνοπτικά αλλά θαυμάσια οι νόμοι εξέλιξης του καπιταλισμού και οι όροι για τη γρήγορη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και τη γέννηση της μεγάλης μηχανικής παραγωγής. Με καταπληκτική δύναμη και βάθος το «Μανιφέστο» αναλύει τις ανταγωνιστικές αντιθέσεις που χαρακτηρίζουν τον καπιταλισμό και αποδείχνει πως η καταστροφή του είναι αναπόφευκτη.
Η αστική κοινωνία που ξεπήδησε από τα σπλάχνα της φεουδαρχίας, γράφουν στο «Μανιφέστο» ο Μαρξ και ο Ενγκελς, δεν εξαφάνισε τις ταξικές αντιθέσεις, αλλά απλώς στη θέση των παλιών δημιούργησε καινούριες τάξεις, καινούριους όρους καταπίεσης και καινούριες μορφές αγώνα. Μια από τις εκδηλώσεις της σύγκρουσης ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και στις καπιταλιστικές παραγωγικές σχέσεις είναι οι περιοδικές οικονομικές κρίσεις που συγκλονίζουν την αστική κοινωνία. Τις κρίσεις αυτές η αστική τάξη τις ξεπερνάει, καταστρέφοντας τεράστιες ποσότητες από υλικά αγαθά με το λυσσασμένο ανταγωνισμό για την κατάκτηση καινούριων αγορών κατανάλωσης. Αλλά έτσι προετοιμάζει ακόμη πιο μεγάλες, ακόμη πιο καταστροφικές κρίσεις.
Το «Μανιφέστο» αποκαλύπτει την υποκρισία της καπιταλιστικής κοινωνίας, όπως την αστική ηθική, το αστικό κράτος όπου η κρατική εξουσία είναι το όργανο που διευθύνει γενικά όλες τις υποθέσεις που αφορούν μόνο την αστική τάξη, εστιάζοντας στην αναγκαιότητα της αντικατάστασης της ατομικής ιδιοκτησίας ως το θεμέλιο όλων των δεινών για το προλεταριάτο. Αναδεικνύει τη δημιουργία της παγκόσμιας αγοράς ως αποτέλεσμα ανάπτυξης του καπιταλισμού, καταδικάζει τους επιθετικούς πολέμους της που είναι γνώρισμα φυσικό του καπιταλισμού και αποδείχνει πως με το γκρέμισμα του καπιταλιστικού συστήματος αλλάζουν ριζικά οι διεθνείς σχέσεις. Μαζί με τον ανταγωνισμό των τάξεων στο εσωτερικό του έθνους θα εξαφανιστεί και η έχθρα ανάμεσα στα έθνη. Ετσι θα εξαφανιστούν και οι αφορμές που προκαλούν τις διεθνείς συγκρούσεις και τους πολέμους. Το «Μανιφέστο» αποδείχνει πως στην αστική κοινωνία το προλεταριάτο καταπιέζεται και πως η αποστολή της εργατικής τάξης είναι κοσμοϊστορική, γιατί θα γίνει ο νεκροθάφτης του καπιταλισμού και ο οικοδόμος της κομμουνιστικής κοινωνίας.
Ο καπιταλισμός στηρίζεται στη μισθωτή εργασία, στην άγρια εκμετάλλευση των εργατών, αλλά ταυτόχρονα συγκεντρώνει τους εργάτες στα εργοστάσια και συνενώνει την εργατική τάξη. Από όλες τις τάξεις που στον καπιταλισμό αντιδρούν στην αστική τάξη, μόνο το προλεταριάτο είναι μια συνεπής επαναστατική τάξη που αγωνίζεται για την απελευθέρωσή του και ταυτόχρονα για την απελευθέρωση ολόκληρης της κοινωνίας από την εκμετάλλευση.
Τεράστια σημασία έχει η ιδέα που προβάλλεται στο «Μανιφέστο» για τη μετατροπή του προλεταριάτου σε κυρίαρχη τάξη. Εδώ διατυπώνεται μια από τις πιο θαυμάσιες και τις πιο σπουδαίες ιδέες του μαρξισμού σχετικά με το κράτος, συγκεκριμένα η ιδέα για τη δικτατορία του προλεταριάτου. Στο «Μανιφέστο» προσδιορίζονται τα εξής βασικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η εργατική τάξη, όταν θα κατακτήσει την πολιτική εξουσία: «Το προλεταριάτο χρησιμοποιεί την πολιτική του κυριαρχία για να αποσπάσει από την αστική τάξη βήμα προς βήμα όλο το κεφάλαιο, για να συγκεντρώσει όλα τα μέσα της παραγωγής στα χέρια του κράτους, δηλαδή του προλεταριάτου που θα οργανωθεί σε κυρίαρχη τάξη, και για να αυξήσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τις παραγωγικές δυνάμεις». Ο Β. Ι. Λένιν γράφει σχετικά μ' αυτό τα εξής: «Εδώ βλέπουμε να διατυπώνεται μια από τις πιο θαυμάσιες και τις πιο σπουδαίες ιδέες του μαρξισμού σχετικά με το κράτος, συγκεκριμένα η ιδέα για τη δικτατορία του προλεταριάτου. Το κράτος, το οργανωμένο δηλαδή σε κυρίαρχη τάξη προλεταριάτο, αυτό είναι η δικτατορία του προλεταριάτου».
Στο «Μανιφέστο» ο Μαρξ και ο Ενγκελς αναπτύσσουν, για πρώτη φορά, τις βασικές θέσεις της θεωρίας τους για το Κομμουνιστικό Κόμμα. Τονίζουν πως οι κομμουνιστές δεν έχουν κανένα συμφέρον διαφορετικό από τα συμφέροντα που έχει το προλεταριάτο στο σύνολό του, και πως οι κομμουνιστές είναι η εμπροσθοφυλακή του.
Οι κομμουνιστές, που σύμφωνα με τους Μαρξ και Ενγκελς όχι μόνο δεν κρύβουν τις ιδέες τους, αλλά τις προπαγανδίζουν ανοιχτά, οπλισμένοι με την πρωτοπόρα επαναστατική θεωρία, είναι το μοναδικό κόμμα που κατανοεί τις νομοτέλειες της κοινωνικής εξέλιξης, το μοναδικό κόμμα που είναι ικανό να μπει μπροστά στον αγώνα του προλεταριάτου για την ανατροπή του καπιταλισμού, για την οικοδόμηση της αταξικής, κομμουνιστικής κοινωνίας.
Το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» τελειώνει με τα περήφανα λόγια που αντηχούν σαν ένα φλογερό κάλεσμα των εργατών όλων των χωρών στον αγώνα για το γκρέμισμα του καπιταλισμού και για τη νίκη του κομμουνισμού: «Οι κυρίαρχες τάξεις ας τρέμουν μπροστά στην κομμουνιστική επανάσταση! Οι προλεταριάτοι δεν έχουν να χάσουν τίποτα άλλο εκτός από τις αλυσίδες τους. Αλλά θα κερδίσουν τον κόσμο ολόκληρο».
«ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΕΝΩΘΕΙΤΕ».
Πηγές:
1. «Παγκόσμια Ιστορία της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ», τ. ΣΤ1, εκδόσεις «Μέλισσα»
2. Φρίντριχ Ενγκελς, «Για την ιστορία της Ενωσης των Κομμουνιστών», «Διαλεχτά Εργα», τ. 2ος σελ. 390 - 413, εκδόσεις «Γνώσεις».
ΦΡΙΝΤΡΙΧ ΕΝΓΚΕΛΣ
«Για την Ιστορία της Ενωσης των Κομμουνιστών»
Εκτενή αποσπάσματα της καταγραφής της Ιστορίας της «Ενωσης των Κομμουνιστών» από τον Ενγκελς (γράφτηκε τον Οκτώβρη του 1885 σαν εισαγωγή της 3ης έκδοσης του έργου του Μαρξ «Αποκαλύψεις για τη δίκη των Κομμουνιστών στην Κολωνία»), που αναδεικνύουν όλη τη δράση της και τη συνεισφορά της στο εργατικό κίνημα της εποχής. Ολόκληρο το έργο αυτό του Ενγκελς υπάρχει στα «Διαλεχτά Εργα» των Μαρξ - Ενγκελς, τ. 2ος σελ. 390 - 412.
Από τη μυστική δημοκρατική Ενωση των «Προγραμμένων», που το 1834 την είχαν ιδρύσει στο Παρίσι Γερμανοί φυγάδες, αποχωρίστηκαν το 1836 τα πιο ακραία στοιχεία, που στο μεγαλύτερό τους μέρος ήταν προλεταριακά, και σχημάτισαν τη νέα μυστική Ενωση των Δικαίων... Αρχικά ήταν μια γερμανική παραφυάδα του γαλλικού κομμουνισμού που συνδεόταν με τις αναμνήσεις του μπαμπουβισμού (Babouvisme)1 και που εκείνη την εποχή διαμορφωνόταν στο Παρίσι. Την κοινοκτημοσύνη των αγαθών την απαιτούσαν σαν αναγκαστική συνέπεια της «ισότητας». Οι σκοποί ήταν οι ίδιοι με τους σκοπούς των σύγχρονων τότε μυστικών εταιρειών του Παρισιού: Μισό σύλλογος προπαγάνδας, μισό συνωμοσία. Ωστόσο, όμως, το Παρίσι θεωρούνταν πάντα το κέντρο της επαναστατικής δράσης, αν και δεν αποκλειόταν καθόλου το ενδεχόμενο προετοιμασίας πραξικοπημάτων στη Γερμανία. Επειδή όμως το Παρίσι εξακολουθούσε να είναι το αποφασιστικό πεδίο μάχης, η Ενωση δεν ήταν τότε στην πραγματικότητα τίποτα παραπάνω από το γερμανικό παρακλάδι των γαλλικών μυστικών εταιρειών, ιδιαίτερα της Socit des saisons2 που καθοδηγούνταν από τον Μπλανκί και τον Μπαρμπές και με την οποία υπήρχε στενή σύνδεση. Οι Γάλλοι έδωσαν το χτύπημα στις 12 του Μάη 18393. Τα τμήματα της Ενωσης βάδισαν μαζί τους και έτσι μπλέχτηκαν στην κοινή ήττα.
Από τους Γερμανούς πιάστηκαν συγκεκριμένα ο Καρλ Σάπερ και ο Χάινριχ Μπάουερ. Η κυβέρνηση του Λουδοβίκου Φιλίππου αρκέστηκε μόνο στην απέλασή τους, αφού τους κράτησε πολύν καιρό φυλακή. Πήγαν και οι δύο στο Λονδίνο... Ο Σάπερ, που καταγόταν από το Βάιλμπουργκ του Νασάου, όταν ήταν φοιτητής της δασολογίας στο Γκίσεν, πήρε μέρος το 1832 στη συνωμοσία που οργανώθηκε από τον Γκεόργκ Μπίχνερ και στις 3 του Απρίλη 1833 πήρε μέρος στην έφοδο ενάντια στην Αστυνομία της Φρανκφούρτης. Εφυγε στο εξωτερικό και το Φλεβάρη του 1834 πήρε μέρος στην εκστρατεία του Ματζίνι στη Σαβοΐα...
Ο Χάινριχ Μπάουερ, από τη Φραγκονία, ήταν τσαγκάρης. Ηταν ένας ζωηρός, ξύπνιος, καλαμπουρτζής, μικρόσωμος άντρας. Στο μικρό του σώμα όμως κρυβόταν πολύ μυαλό και αποφασιστικότητα.
Οταν έφτασε στο Λονδίνο, όπου ο Σάπερ, που ήταν στοιχειοθέτης στο Παρίσι, προσπαθούσε να συντηρηθεί δίνοντας μαθήματα ξένων γλωσσών, ξανασυνέδεσαν πάλι οι δυο τους τα κομμένα νήματα της Ενωσης και έκαναν τώρα το Λονδίνο κέντρο της Ενωσης. Σ' αυτούς τους δύο προστέθηκε εδώ, αν όχι από νωρίτερα κιόλας στο Παρίσι, ο Γιόσεφ Μολ, ρολογάς από την Κολωνία... Γνώρισα και τους τρεις το 1843 στο Λονδίνο. Ηταν οι πρώτοι επαναστάτες προλετάριοι που είδα. Και όσο και αν απέκλιναν τότε οι απόψεις μας στις λεπτομέρειες - γιατί τότε αντιπαρέθετα στο δικό τους στενοκέφαλο ισοπεδωτικό κομμουνισμό ακόμα μια γερή δόση από εξίσου στενοκέφαλη δική μου φιλοσοφική οίηση - δε θα ξεχάσω όμως ποτέ την επιβλητική εντύπωση που έκαναν σε μένα αυτοί οι τρεις αληθινοί άντρες, σε μένα που τότε μόλις πάσχιζα να γίνω άντρας.
Στο Λονδίνο, και σε μικρότερο βαθμό στην Ελβετία, τους βοήθησε η ελευθερία της οργάνωσης και της συγκέντρωσης. Στις 7 του Φλεβάρη 1840 ιδρύθηκε κιόλας ο νόμιμος γερμανικός Μορφωτικός Σύλλογος, που υπάρχει και σήμερα ακόμα. Αυτός ο Σύλλογος χρησίμευε στην Ενωση σαν κέντρο στρατολογίας νέων μελών και επειδή, όπως πάντα, οι κομμουνιστές ήταν τα πιο δραστήρια και τα πιο έξυπνα μέλη του Συλλόγου, βγαίνει μόνο του ότι η καθοδήγηση πέρασε ολότελα στα χέρια της Ενωσης. Η Ενωση είχε σε λίγο στο Λονδίνο πολλές κοινότητες, ή, όπως τις έλεγαν τότε ακόμα, «στοές». Αυτή την ολοφάνερη ταχτική ακολούθησαν στην Ελβετία και αλλού. Οπου μπορούσαν ίδρυαν εργατικούς συλλόγους, που τους χρησιμοποιούσαν κατά τον ίδιο τρόπο. Εκεί που το απαγόρευε αυτό η νομοθεσία, ίδρυαν σωματεία χορωδίας, γυμναστικής κ.λπ. Η σύνδεση διατηρούνταν τις περισσότερες φορές από τα μέλη του συλλόγου που διαρκώς πηγαινοέρχονταν κι όπου ήταν ανάγκη ασκούσαν χρέη απεσταλμένου...
Η Ενωση που ξανασυστάθηκε διαδόθηκε σημαντικά. Ιδιαίτερα στην Ελβετία ο Βάιτλινγκ, ο Αουγκοοστ Μπέκερ... και άλλοι έφτιαξαν μια γερή οργάνωση, που λίγο - πολύ ορκιζόταν στο κομμουνιστικό σύστημα του Βάιτλινγκ. Δεν είναι εδώ ο τόπος για να κάνουμε κριτική του κομμουνισμού του Βάιτλινγκ. Σχετικά όμως με τη σημασία του σαν πρώτη θεωρητική εκδήλωση του γερμανικού προλεταριάτου, προσυπογράφω και σήμερα ακόμα τα λόγια του Μαρξ στο παρισινό «Φόρβερτς»4 του 1844: «Πού θα μπορούσε να παρουσιάσει η (γερμανική) αστική τάξη - μαζί με τους φιλοσόφους και τους ανθρώπους της των γραμμάτων - ένα παρόμοιο έργο για την απελευθέρωση της αστικής τάξης - την πολιτική της απελευθέρωση - σαν τις "Εγγυήσεις της αρμονίας και ελευθερίας" του Βάιτλινγκ; Αν συγκρίνουμε την πεζή, μικρόψυχη μετριότητα της γερμανικής πολιτικής φιλολογίας μ' αυτό το απαράμιλλο, λαμπρό ξεκίνημα των Γερμανών εργατών, αν συγκρίνουμε αυτά τα γιγάντια παιδικά υποδήματα του προλεταριάτου με τα μικροσκοπικά λιωμένα παπούτσια της αστικής τάξης, τότε πρέπει να προφητεύσουμε στη σταχτοπούτα αθλητικό παράστημα για το μέλλον»...
Υπήρχαν και στη Γερμανία πολλά τμήματα που από τη φύση τους ήταν εφήμερα. Ομως, τα καινούρια που δημιουργούνταν άξιζαν περισσότερο από εκείνα που διαλύονταν. Μόνο ύστερα από εφτά χρόνια, στα τέλη του 1846, ανακάλυψε η αστυνομία στο Βερολίνο (Μέντελ) και στο Μαγδεμβούγο (Μπεκ) ένα ίχνος της Ενωσης, χωρίς όμως να μπορέσει να το παρακολουθήσει πιο πέρα.
Και ο Βάιτλινγκ επίσης, που το 1840 βρισκόταν ακόμα στο Παρίσι, συγκέντρωσε, πριν πάει στην Ελβετία, τα σκόρπια στοιχεία της Ενωσης.
Πυρήνας της Ενωσης ήταν οι ραφτάδες. Γερμανοί ραφτάδες υπήρχαν παντού, στην Ελβετία, στο Λονδίνο, στο Παρίσι... Από τις παρισινές κοινότητες υπήρχαν το 1847 δύο που αποτελούνταν αποκλειστικά από ραφτάδες, και μία από επιπλοποιούς.
Από τότε που το κέντρο του βάρους μεταφέρθηκε από το Παρίσι στο Λονδίνο, παρουσιάστηκε στο προσκήνιο ένα καινούριο στοιχείο: Η Ενωση από γερμανική έγινε σιγά σιγά διεθνής. Στον Εργατικό Σύλλογο πήγαιναν εκτός από τους Γερμανούς και τους Ελβετούς και μέλη όλων εκείνων των εθνοτήτων, που χρησιμοποιούσαν σαν μέσο συνεννόησης με τους ξένους κυρίως τη γερμανική γλώσσα, δηλαδή Σκανδιναβοί, Ολλανδοί, Ούγγροι, Τσέχοι, Νοτιοσλάβοι, μα επίσης Ρώσοι και Αλσατοί... Ο Σύλλογος ονομάστηκε σε λίγο Κομμουνιστικός Εργατικός Μορφωτικός Σύλλογος. Στα βιβλιάρια των μελών του ήταν τυπωμένη σε είκοσι τουλάχιστον γλώσσες, αν και όχι πάντα χωρίς γλωσσικά λάθη, η φράση: «Ολοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια». Οπως ο νόμιμος Σύλλογος έτσι και η μυστική Ενωση πήρε γρήγορα ένα διεθνή μάλλον χαρακτήρα. Στην αρχή με μια περιορισμένη ακόμα έννοια: Στην πράξη με τις διαφορετικές εθνικότητες των μελών του, θεωρητικά με την κατανόηση ότι κάθε επανάσταση για να νικήσει πρέπει να είναι ευρωπαϊκή. Πιο πέρα δεν πήγαιναν ακόμα. Τα θεμέλια όμως είχαν μπει.
Με τους Γάλλους επαναστάτες κρατούσε η Ενωση στενή επαφή μέσω των συντρόφων του αγώνα της 12 του Μάη 1839 που είχαν καταφύγει στο Λονδίνο. Το ίδιο και με τους Πολωνούς ριζοσπάστες... Οι Αγγλοι χαρτιστές, εξαιτίας του ειδικού αγγλικού χαρακτήρα του κινήματός τους, αφέθηκαν στην μπάντα σαν μη επαναστάτες. Μόνο αργότερα και με τη μεσολάβησή μου συνδέθηκαν μαζί τους οι Λονδρέζοι καθοδηγητές της Ενωσης.
Ομως και από άλλες απόψεις μαζί με την πορεία των γεγονότων άλλαξε ο χαρακτήρας της Ενωσης. Αν και εξακολουθούσαν πάντα - και τότε απόλυτα δικαιολογημένα - να βλέπουν το Παρίσι σαν τη μάνα της επανάστασης, όμως είχε σταματήσει η εξάρτηση από τους Παρισινούς συνωμότες. Το ξάπλωμα της Ενωσης δυνάμωσε την αυτοπεποίθησή της. Ενιωθαν ότι ρίζωναν όλο και περισσότερο μέσα στη γερμανική εργατική τάξη και ότι αυτοί οι Γερμανοί εργάτες προορίζονταν ιστορικά να γίνουν οι σημαιοφόροι των εργατών της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης. Είχαν στο πρόσωπο του Βάιτλινγκ ένα θεωρητικό του κομμουνισμού, που μπορούσαν άφοβα να τον τοποθετήσουν δίπλα στους τότε Γάλλους συναγωνιστές του. Τέλος, είχαν διδαχτεί από την πείρα της 12 του Μάη, ότι με τις απόπειρες πραξικοπημάτων δεν μπορεί για την ώρα να γίνει τίποτα...
Η κοινωνική διδασκαλία της Ενωσης, όσο ακαθόριστη και αν ήταν, είχε ένα πολύ μεγάλο λάθος, που οφειλόταν στις ίδιες συνθήκες. Τα μέλη, όσοι ήταν εργάτες, ήταν σχεδόν αποκλειστικά βιοτέχνες. Τις περισσότερες φορές ο άνθρωπος που τους εκμεταλλευόταν ήταν, ακόμα και στις μεγάλες πολιτείες, μονάχα ένας μικρός μάστορας. Η εκμετάλλευση της ίδιας της ραφτικής σε μεγάλη κλίμακα, αυτό που σήμερα το λέμε εργοστασιακή παραγωγή έτοιμων ρούχων, που έγινε με τη μετατροπή του βιοτεχνικού επαγγέλματος του ράφτη σε οικιακή βιομηχανία για λογαριασμό ενός μεγάλου κεφαλαιοκράτη, βρισκόταν τότε και σ' αυτό ακόμα το Λονδίνο στη γέννησή της. Από τη μια μεριά ο εκμεταλλευτής αυτών των βιοτεχνών ήταν ένας μικρός μάστορας, από την άλλη μεριά έλπιζαν όλοι τελικά να γίνουν κι αυτοί μικροί μαστόροι. Και εκτός απ' αυτό, ο τότε Γερμανός βιοτέχνης έφερνε μαζί του έναν ολόκληρο όγκο από κληρονομημένες συντεχνιακές αντιλήψεις. Είναι προς πολύ μεγάλη τιμή τους ότι αυτοί, που δεν ήταν τότε ακόμα ολοκληρωμένοι προλετάριοι, αλλά μονάχα ένα εξάρτημα της μικροαστικής τάξης που βρισκόταν στο μεταβατικό του στάδιο προς το σύγχρονο προλεταριάτο, που δε βρισκόταν ακόμα σε άμεση αντίθεση με την αστική τάξη, δηλαδή με το μεγάλο κεφάλαιο, ότι αυτοί οι βιοτέχνες ήταν σε θέση να αντιληφθούν προκαταβολικά, με το ένστικτό τους, τη μελλοντική τους εξέλιξη και να συγκροτηθούν, αν και όχι εντελώς συνειδητά ακόμα, σε ένα προλεταριακό κόμμα. Ηταν επίσης αναπόφευκτο το γεγονός ότι σκόνταφταν κάθε στιγμή πάνω στις παλιές προκαταλήψεις, που είχαν ως βιοτέχνες, κάθε φορά που επρόκειτο να γίνει συγκεκριμένη κριτική της υπάρχουσας κοινωνίας, δηλαδή κάθε φορά που επρόκειτο να αναλυθούν τα οικονομικά γεγονότα...
Στο μεταξύ, διαμορφώθηκε δίπλα στον κομμουνισμό της Ενωσης και του Βάιτλινγκ ένας άλλος βασικά διαφορετικός κομμουνισμός. Οταν ήμουνα στο Μάντσεστερ σκόνταψα με τη μύτη μου, που λέει ο λόγος, πάνω στο ότι τα οικονομικά γεγονότα, που στην ως τώρα ιστοριογραφία δεν παίζουν κανένα ή παίζουν ένα πολύ περιφρονημένο ρόλο, αποτελούν, τουλάχιστο στη σύγχρονη εποχή, μιαν αποφασιστική ιστορική δύναμη, ότι αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία των σημερινών ταξικών αντιθέσεων, ότι αυτές οι ταξικές αντιθέσεις στις χώρες όπου, χάρη στη μεγάλη βιομηχανία, έχουν αναπτυχθεί πέρα για πέρα, επομένως ιδιαίτερα στην Αγγλία, αποτελούν με τη σειρά τους τη βάση για το σχηματισμό των πολιτικών κομμάτων, τη βάση των πολιτικών αγώνων και κατά συνέπεια όλης της πολιτικής ιστορίας. Ο Μαρξ όχι μόνο είχε καταλήξει στην ίδια άποψη, αλλά την είχε κιόλας γενικεύσει στα «Γαλλογερμανικά χρονικά» (1844), λέγοντας ότι δεν είναι το κράτος που καθορίζει και ρυθμίζει την κοινωνία των πολιτών, αλλά, αντίθετα, η κοινωνία των πολιτών καθορίζει και ρυθμίζει το κράτος. Οτι, επομένως, η πολιτική της και η ιστορία της πρέπει να εξηγούνται από τις οικονομικές σχέσεις και την ανάπτυξή τους, και όχι αντίθετα. Οταν επισκέφτηκα τον Μαρξ το καλοκαίρι του 1844 στο Παρίσι, διαπιστώθηκε η απόλυτη συμφωνία μας σε όλους τους θεωρητικούς τομείς και από τότε χρονολογείται η κοινή μας εργασία. Οταν ξανασυναντηθήκαμε την άνοιξη του 1845 στις Βρυξέλλες, ο Μαρξ, ξεκινώντας από τις παραπάνω βασικές θέσεις, είχε κιόλας αποτελειώσει στις κύριες γραμμές την ανάπτυξη της υλιστικής θεωρίας του για την Ιστορία. Και καταπιαστήκαμε τότε με τη λεπτομερειακή επεξεργασία αυτών των καινούριων απόψεων προς τις πιο διαφορετικές κατευθύνσεις.
Αυτή όμως η ανακάλυψη, που ανέτρεψε την ιστορική επιστήμη, που όπως βλέπουμε είναι στην ουσία έργο του Μαρξ και που μόνο μια πολύ μικρή συμμετοχή σ' αυτή μπορώ να καταλογίσω στον εαυτό μου, είχε άμεση σημασία για το εργατικό κίνημα της εποχής εκείνης. Ο κομμουνισμός των Γάλλων και των Γερμανών, ο χαρτισμός των Αγγλων φαίνονταν τώρα πια όχι σαν κάτι το τυχαίο, σαν κάτι που θα μπορούσε επίσης και να μην υπάρχει. Αυτά τα κινήματα παρουσιάστηκαν τώρα σαν ένα κίνημα της σύγχρονης καταπιεζόμενης τάξης του προλεταριάτου, σαν μια περισσότερο ή λιγότερο αναπτυγμένη μορφή του ιστορικά αναγκαίου αγώνα ενάντια στην κυρίαρχη τάξη, την αστική τάξη. Σαν μορφές του ταξικού αγώνα, που διέφεραν όμως από όλους τους προηγούμενους ταξικούς αγώνες κατά τούτο μονάχα: Οτι η σημερινή καταπιεζόμενη τάξη, το προλεταριάτο, δεν μπορεί να πραγματοποιήσει την απελευθέρωσή του, αν δεν απελευθερώσει ταυτόχρονα όλη την κοινωνία από τη διαίρεσή της σε τάξεις, επομένως και από τους ταξικούς αγώνες. Και κομμουνισμός δε σημαίνει στο εξής: να εκκολάπτουμε με τη φαντασία ένα όσο το δυνατό πιο τέλειο κοινωνικό ιδεώδες, αλλά: να κατανοήσουμε τη φύση, τις συνθήκες και τους γενικούς σκοπούς - που απορρέουν απ' αυτές τις συνθήκες - της πάλης που διεξάγει το προλεταριάτο.
Δε σκοπεύαμε, λοιπόν, καθόλου να ψιθυρίσουμε αποκλειστικά στο αυτί του «επιστημονικού» κόσμου τα νέα επιστημονικά συμπεράσματα, εκθέτοντάς τα σε χοντρά βιβλία. Αντίθετα. Βρισκόμασταν κιόλας και οι δύο βαθιά μέσα στο πολιτικό κίνημα, είχαμε ορισμένους οπαδούς ανάμεσα στους διανοούμενους, ιδίως της Δυτικής Γερμανίας, και σημαντική επαφή με το οργανωμένο προλεταριάτο. Ημασταν υποχρεωμένοι να θεμελιώσουμε επιστημονικά την άποψή μας. Αλλά ήταν εξίσου σπουδαίο για μας να κερδίσουμε με τις πεποιθήσεις μας το ευρωπαϊκό και πριν απ' όλα το γερμανικό προλεταριάτο. Μόλις ξεκαθαρίσαμε τις απόψεις μας για μας τους ίδιους, προχωρήσαμε στη δουλειά. Ιδρύσαμε στις Βρυξέλλες ένα γερμανικό εργατικό σύλλογο και πήραμε στα χέρια μας τη «Γερμανική εφημερίδα των Βρυξελλών». Ετσι κρατούσαμε στα χέρια μας ένα όργανο ίσαμε την επανάσταση του Φλεβάρη5. Με το επαναστατικό τμήμα των Αγγλων χαρτιστών σχετιζόμασταν μέσω του Τζόλιαν Χάρνεϊ, συντάχτη του κεντρικού οργάνου του κινήματος «The Northern Star», όπου ήμουνα συνεργάτης. Αποτελούσαμε επίσης ένα είδος καρτέλ με τους δημοκράτες των Βρυξελλών (ο Μαρξ ήταν αντιπρόεδρος της Δημοκρατικής Εταιρείας)6, και με τους Γάλλους σοσιαλδημοκράτες, της «Ρεφόρμ»7, στην οποία έδινα πληροφορίες για το αγγλικό και γερμανικό κίνημα. Με λίγα λόγια, οι συνδέσεις μας με τις ριζοσπαστικές και προλεταριακές οργανώσεις και δημοσιογραφικά όργανα ήταν όπως τις θέλαμε.
Με την Ενωση των Δικαίων οι σχέσεις μας ήταν τούτες: Γνωρίζαμε φυσικά ότι υπήρχε η Ενωση. Το 1843 μου πρότεινε ο Σάπερ να μπω στην Ενωση. Εγώ τότε φυσικά αρνήθηκα, όμως όχι μονάχα διατηρήσαμε διαρκή αλληλογραφία με τους Λονδρέζους, αλλά και πιο στενές σχέσεις με τον δόκτορα Εβερμπεκ, που διευθύνει σήμερα τις παρισινές κοινότητες. Χωρίς να ενδιαφερόμαστε για τις εσωτερικές υποθέσεις της Ενωσης, μαθαίναμε ωστόσο κάθε σπουδαίο γεγονός. Από την άλλη μεριά, επιδρούσαμε προφορικά, με αλληλογραφία και με τον Τύπο πάνω στις θεωρητικές απόψεις των σημαντικότερων μελών της Ενωσης. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούσαμε και διάφορες λιθογραφημένες εγκυκλίους, που σε ειδικές περιπτώσεις τις στέλναμε παντού σ' όλον τον κόσμο στους φίλους και ανταποκριτές μας, κάθε φορά που επρόκειτο για εσωτερικές υποθέσεις του σχηματιζόμενου κομμουνιστικού κόμματος. Σ' αυτές τις εγκυκλίους καταπιανόμασταν κάποτε και με την ίδια την Ενωση. Ετσι, λ.χ., ένας νεαρός Βεστφαλός σπουδαστής, ο Χέρμαν Κρίγκε, που πήγε στην Αμερική, παρουσιάστηκε εκεί σαν απεσταλμένος της Ενωσης, συνεταιρίστηκε με τον παλαβό Χάρο Χάρινγκ για να προκαλέσει με τη βοήθεια της Ενωσης μιαν ανατροπή στη Νότια Αμερική και ίδρυσε μιαν εφημερίδα, που στο όνομα της Ενωσης κήρυχνε έναν πληθωρικό αισθηματικό κομμουνισμό, που βασιζόταν στην «αγάπη» και ξεχείλιζε από αγάπη. Επιτεθήκαμε αμέσως ενάντιά του με μια εγκύκλιο που δεν έμεινε χωρίς αποτέλεσμα. Ο Κρίγκε εξαφανίστηκε από τη σκηνή της Ενωσης.
Αργότερα ήρθε ο Βάιτλινγκ στις Βρυξέλλες. Αλλά δεν ήταν πια ο αφελής νεαρός κάλφας ράφτης που, ξαφνιασμένος για τις ικανότητές του, προσπαθεί να ξεκαθαρίσει στο μυαλό του ποια θα είναι άραγε η όψη μιας κομμουνιστικής κοινωνίας. Ηταν ο μεγάλος άνθρωπος που εξαιτίας της ανωτερότητάς του τον καταδίωκαν από φθόνο, που μυριζόταν παντού αντιπάλους, κρυφούς εχθρούς, παγίδες. Ηταν ο προφήτης που τον κυνηγούσαν από χώρα σε χώρα, ο άνθρωπος που είχε στην τσέπη του έτοιμη τη συνταγή για την πραγματοποίηση της βασιλείας των ουρανών στη γη, και που υποψιαζόταν τον καθένα ότι ήταν έτοιμος να του την κλέψει. Είχε κιόλας τσακωθεί με τους ανθρώπους της Ενωσης στο Λονδίνο, το ίδιο δεν μπόρεσε να τα ταιριάξει με κανένα στις Βρυξέλλες, όπου ιδιαίτερα ο Μαρξ και η γυναίκα του τον μεταχειρίστηκαν με σχεδόν υπεράνθρωπη υπομονή. Ετσι, ύστερα από λίγο, πήγε στην Αμερική, για να δοκιμάσει εκεί την τύχη του σαν προφήτης.
Ολα αυτά τα περιστατικά συντέλεσαν στην αθόρυβη ανατροπή που έγινε στην Ενωση και ειδικά στους Λονδρέζους καθοδηγητές. Καταλάβαιναν όλο και πιο καθαρά την ανεπάρκεια των κομμουνιστικών αντιλήψεων που επικρατούσαν ως τότε, τόσο του γαλλικού πρωτόγονου κομμουνισμού της ισότητας, όσο και του κομμουνισμού του Βάιτλινγκ. Η αναγωγή του κομμουνισμού από τον Βάιτλινγκ στον πρωταρχικό χριστιανισμό - όσο μεγαλοφυείς λεπτομέρειες και αν υπάρχουν στο «Ευαγγέλιό» του «των φτωχών αμαρτωλών» - είχε σαν αποτέλεσμα στην Ελβετία να πέσει το κίνημα πρώτα στα χέρια τρελών, σαν τον Αλμπρεχτ, και κατόπι σε εκμεταλλευτές ψευτοπροφήτες, σαν τον Κούλμαν. Ο «αληθινός σοσιαλισμός» που τον διέδιδαν μερικοί λογοτέχνες, και που ήταν μετάφραση γαλλικών σοσιαλιστικών επινοήσεων σε παραφθαρμένα χεγκελιανά γερμανικά και συναισθηματικά ονειροπολήματα αγάπης (βλ. το κεφάλαιο για το γερμανικό ή «αληθινό» σοσιαλισμό στο «Κομμουνιστικό Μανιφέστο») - αυτός ο σοσιαλισμός, που τον έμπασαν στην Ενωση ο Κρίγκε και το διάβασμα των σχετικών συγγραμμάτων, έπρεπε να προκαλέσει κιόλας την αηδία στους παλιούς επαναστάτες της Ενωσης εξαιτίας της αδυναμίας του που σαλιάριζε. Μπρος στο γεγονός ότι δε στηρίζονταν πουθενά οι ως τότε θεωρητικές αντιλήψεις, και μπρος στις παρεκκλίσεις στην πράξη, που προέρχονταν από το γεγονός αυτό, έβλεπαν στο Λονδίνο όλο και πιο πολύ ότι είχαμε δίκιο ο Μαρξ κι εγώ με την καινούρια θεωρία μας. Η αντίληψη αυτή υποβοηθήθηκε αναμφισβήτητα από το γεγονός ότι ανάμεσα στους Λονδρέζους καθοδηγητές βρίσκονταν τώρα δύο άνθρωποι που ξεπερνούσαν σημαντικά όσους αναφέραμε σε ικανότητα θεωρητικής κατανόησης: Ο μινιατουρίστας ζωγράφος Καρλ Πφάιντερ, από τη Χάιλμπρον, και ο ράφτης Γκεόργκ Εκάριους, από τη Θουριγγία.
Κοντολογίς, την άνοιξη του 1847 ήρθε στις Βρυξέλλες ο Μολ και παρουσιάστηκε στον Μαρξ, και αμέσως κατόπιν στο Παρίσι σε μένα, για να μας καλέσει για μιαν ακόμα φορά στο όνομα των συντρόφων του να μπούμε στην Ενωση. Οπως έλεγαν, είχαν πειστεί γενικά τόσο για την ορθότητα των αντιλήψεών μας, όσο και για την ανάγκη να απαλλάξουν την Ενωση από τις παλιές συνωμοτικές παραδόσεις και μορφές. Αν θέλαμε να μπούμε στην Ενωση θα μας δινόταν η ευκαιρία σε ένα συνέδριο της Ενωσης να αναπτύξουμε τον κριτικό μας κομμουνισμό με ένα μανιφέστο που θα δημοσιευόταν κατόπιν σαν μανιφέστο της Ενωσης. Επίσης θα μπορούσαμε να συμβάλουμε για να αντικατασταθεί η απαρχαιωμένη οργάνωση της Ενωσης με μια καινούρια, συγχρονισμένη και προσαρμοσμένη στο σκοπό οργάνωση.
Δεν αμφιβάλλαμε καθόλου ότι έστω και μόνον για την προπαγάνδα χρειαζόταν μια οργάνωση μέσα στη γερμανική εργατική τάξη και ότι αυτή η οργάνωση, εφόσον δε θα είχε απλώς τοπική σημασία, έπρεπε να ήταν μυστική ακόμα και έξω από τη Γερμανία. Μα η Ενωση ήταν ακριβώς μια τέτοια οργάνωση. Ακόμα, όλα όσα επικρίναμε ως τότε στην Ενωση, τα απαρνούνταν τώρα οι εκπρόσωποί της σαν λαθεμένα, ενώ εμάς τους ίδιους μάς καλούσαν να συνεργαστούμε στην αναδιοργάνωση της Ενωσης. Μπορούσαμε να πούμε όχι; Και βέβαια δεν μπορούσαμε. Ετσι μπήκαμε στην Ενωση. Ο Μαρξ σχημάτισε στις Βρυξέλλες από τους πιο στενούς φίλους μας μια κοινότητα της Ενωσης, ενώ εγώ παρακολουθούσα τις τρεις παρισινές κοινότητες.
Το καλοκαίρι του 1847 έγινε το πρώτο Συνέδριο της Ενωσης στο Λονδίνο, όπου ο Β. Βολφ αντιπροσώπευε την κοινότητα των Βρυξελλών, και εγώ τις παρισινές. Εδώ πριν απ' όλα έγινε η αναδιοργάνωση της Ενωσης. Επίσης καταργήθηκαν τώρα όλα τα παλιά μυστικοπαθή ονόματα που παρέμεναν ακόμα από την εποχή του συνωμοτισμού. Η Ενωση οργανώθηκε σε κοινότητες, περιφέρειες, καθοδηγητικές περιφέρειες, κεντρικά όργανα και συνέδριο και ονομαζόταν στο εξής: «Ενωση, των Κομμουνιστών». «Σκοπός της Ενωσης είναι το γκρέμισμα της αστικής τάξης, η κυριαρχία του προλεταριάτου, η κατάργηση της παλιάς αστικής κοινωνίας που βασίζεται στις ταξικές αντιθέσεις και η ίδρυση μιας καινούριας κοινωνίας χωρίς τάξεις και χωρίς ατομική ιδιοκτησία» - αυτά λέει το πρώτο άρθρο. Η ίδια η οργάνωση ήταν πέρα για πέρα δημοκρατική, με εκλεγμένες αρχές που μπορούσαν να καθαιρεθούν οποιαδήποτε στιγμή, και μόνον έτσι μπήκε φραγμός ενάντια σ' όλες τις συνωμοτικές διαθέσεις που επιδίωκαν τη δικτατορία, και η Ενωση έγινε - τουλάχιστον για ομαλές ειρηνικές περιόδους - μια καθαρά προπαγανδιστική εταιρεία. Αυτό το καινούριο καταστατικό - έτσι δημοκρατικά γίνονταν τώρα όλα - υποβλήθηκε στις κοινότητες για να το συζητήσουν. Και αφού συζητήθηκε εκεί, το συζήτησε άλλη μια φορά το δεύτερο Συνέδριο και ψηφίστηκε από αυτό οριστικά στις 8 του Δεκέμβρη 1847...
Το δεύτερο Συνέδριο έγινε τον ίδιο χρόνο στα τέλη Νοέμβρη - αρχές Δεκέμβρη. Σ' αυτό παραβρέθηκε και ο Μαρξ που υποστήριξε σε διεξοδικές συζητήσεις - το Συνέδριο βάσταξε τουλάχιστον δέκα μέρες - την καινούρια θεωρία. Ολες οι αντιρρήσεις και αμφιβολίες παραμερίστηκαν τελικά, οι καινούριες αρχές έγιναν ομόφωνα δεχτές και ανέθεσαν στον Μαρξ και σε μένα να επεξεργαστούμε το Μανιφέστο. Αυτό έγινε αμέσως κατόπιν. Λίγες βδομάδες πριν από την επανάσταση του Φλεβάρη στάλθηκε στο Λονδίνο για εκτύπωση. Από τότε το Μανιφέστο έκανε το γύρο του κόσμου, μεταφράστηκε σε όλες σχεδόν τις γλώσσες και σήμερα ακόμα χρησιμεύει στις πιο διαφορετικές χώρες σαν οδηγός του προλεταριακού κινήματος. Στη θέση του παλιού συνθήματος της Ενωσης: «Ολοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια», μπήκε το καινούριο μαχητικό προσκλητήριο: «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε», που διακήρυξε ανοιχτά το διεθνιστικό χαρακτήρα του αγώνα. Δεκαεφτά χρόνια αργότερα αυτό το μαχητικό σύνθημα αντηχούσε σ' όλο τον κόσμο σαν προσκλητήριο μάχης της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, και σήμερα το αγωνιστικό προλεταριάτο όλων των χωρών το έχει γραμμένο στη σημαία του.
Ξέσπασε η επανάσταση του Φλεβάρη. Το κεντρικό όργανο του Λονδίνου μεταβίβασε αμέσως τις δικαιοδοσίες του στην καθοδηγητική περιφέρεια των Βρυξελλών. Ομως η απόφαση αυτή έφτασε σε μια στιγμή που στις Βρυξέλλες επικρατούσε κιόλας πραγματική κατάσταση πολιορκίας και ειδικά οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να κάνουν συγκέντρωση πουθενά. Ετοιμαζόμασταν ακριβώς τότε να πάμε όλοι στο Παρίσι και έτσι αποφάσισε το καινούριο κεντρικό όργανο να διαλυθεί κι αυτό, να μεταβιβάσει όλες τις πληρεξουσιότητές του στον Μαρξ και να τον εξουσιοδοτήσουν να συγκροτήσει άμεσα στο Παρίσι ένα καινούριο κεντρικό όργανο. Μόλις είχαν αποχωριστεί οι πέντε άνθρωποι που πήραν αυτή την απόφαση (3 του Μάρτη 1848), μπήκε η Αστυνομία στην κατοικία του Μαρξ, τον συνέλαβε και την επόμενη μέρα τον υποχρέωσε να φύγει στη Γαλλία, ακριβώς εκεί δηλ. που ήθελε να πάει.
Σε λίγο ξανασυναντηθήκαμε όλοι στο Παρίσι. Εκεί συντάχθηκε το παρακάτω ντοκουμέντο, που το υπέγραψαν τα μέλη του καινούριου κεντρικού Οργάνου, που κυκλοφόρησε σ' όλη τη Γερμανία και από το οποίο και σήμερα πολλοί μπορούν να μάθουν ακόμα κάτι:
Διεκδικήσεις του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Γερμανία8
1. Ολη η Γερμανία ανακηρύχνεται ενιαία, αδιαίρετη δημοκρατία.
3. Οι αντιπρόσωποι του λαού θα είναι έμμισθοι για να μπορεί και ο εργάτης να παρακάθεται στο κοινοβούλιο του γερμανικού λαού.
4. Γενικός εξοπλισμός του λαού.
...
7. Ολα τα ηγεμονικά και τα άλλα φεουδαρχικά αγροτικά χτήματα, όλα τα μεταλλεία, τα ορυχεία κλπ., μεταβάλλονται σε κρατική ιδιοκτησία. Σ' αυτά τα αγροκτήματα η γεωργία θα γίνεται σε μεγάλη κλίμακα και με τα πιο σύγχρονα βοηθητικά μέσα της επιστήμης, προς όφελος του συνόλου.
8. Οι υποθήκες πάνω σε χτήματα χωρικών χαρακτηρίζονται όλες κρατική ιδιοκτησία. Οι τόκοι αυτών των υποθηκών θα πληρώνονται από τους χωρικούς στο κράτος.
9. Στις περιοχές όπου είναι αναπτυγμένο το σύστημα της μίσθωσης της γης, η γαιοπρόσοδος ή το αντίτιμο της μίσθωσης θα πληρώνεται σαν φόρος στο κράτος.
11. Ολα τα μεταφορικά μέσα: σιδηρόδρομοι, διώρυγες, ατμόπλοια, δρόμοι, ταχυδρομεία κλπ., τα παίρνει στα χέρια του το κράτος. Μετατρέπονται σε κρατική ιδιοκτησία και μπαίνουν στη διάθεση των απόρων τάξεων.
14. Περιορισμός του κληρονομικού δικαιώματος.
15. Καθιέρωση μεγάλων προοδευτικών φόρων και κατάργηση των φόρων πάνω στην κατανάλωση.
16. Ιδρυση εθνικών εργαστηρίων. Το κράτος εγγυάται σ' όλους τους εργάτες τη συντήρησή τους και φροντίζει για τους ανίκανους για εργασία.
17. Γενική δωρεάν λαϊκή εκπαίδευση.
Συμφέρον του γερμανικού προλεταριάτου, της τάξης των μικροαστών και μικροχωρικών είναι να εργαστούμε με όλη την ενεργητικότητα για να εφαρμοστούν τα παραπάνω μέτρα. Γιατί μονάχα με την πραγματοποίησή τους τα εκατομμύρια των εργαζομένων, που στη Γερμανία τους εκμεταλλεύονται ως τώρα μια χούφτα άνθρωποι και που θα προσπαθήσουν να τους κρατήσουν και στο μέλλον στην καταπίεση, θα μπορέσουν ν' αποχτήσουν τα δικαιώματά τους και την εξουσία που τους ανήκει, σαν δημιουργοί όλου του πλούτου.
Η Επιτροπή
Καρλ Μαρξ, Καρλ Σάπερ, Χ. Μπάουερ, Φ. Ενγκελς, Γ. Μολ, Β. Βολφ.
Στο Παρίσι επικρατούσε τότε η μανία των επαναστατικών λεγεώνων. Ισπανοί, Ιταλοί, Βέλγοι, Ολλανδοί, Πολωνοί, Γερμανοί, σχημάτιζαν ομάδες για να λευτερώσουν τις πατρίδες τους. Αρχηγοί της γερμανικής λεγεώνας ήταν οι Χέρβεργκ, Μπέρνστετ και Μποερνστάιν. Επειδή αμέσως ύστερα από την επανάσταση όλοι οι ξένοι εργάτες δεν έμεναν μονάχα χωρίς δουλειά, μα και υποβάλλονταν σε περιορισμούς από τον πληθυσμό, ήταν μεγάλη η συρροή σ' αυτές τις λεγεώνες. Η καινούρια κυβέρνηση βρήκε στις λεγεώνες αυτές ένα μέσο να απαλλαγεί από τους ξένους εργάτες και τους χορηγούσε l' etape du soldat, δηλ. καταλύματα και ένα επίδομα από 50 λεπτά την ημέρα για την πορεία ίσαμε τα σύνορα. Εκεί, ο υπουργός των Εξωτερικών ο ρήτορας Λαμαρτίνος, που τα μάτια του έτρεχαν πάντα δάκρυα από τη συγκίνηση, έβρισκε στο μεταξύ την ευκαιρία να τους προδίνει στις κυβερνήσεις τους.
Αντιδράσαμε με τον πιο αποφασιστικό τρόπο ενάντια σ' αυτό το επαναστατικό παιχνίδι. Μια εισβολή στη Γερμανία που βρισκόταν τότε σε ζύμωση και που θα έμπαζε την επανάσταση αναγκαστικά απ' έξω, θα ισοδυναμούσε με τρικλοποδιά στην επανάσταση μέσα στην ίδια τη Γερμανία, με το δυνάμωμα των κυβερνήσεων και με την παράδοση ανυπεράσπιστων των ίδιων των λεγεωνάριων - γι' αυτό εγγυόταν ο Λαμαρτίνος - στα γερμανικά στρατεύματα. Και όταν αργότερα νίκησε η επανάσταση στη Βιέννη και στο Βερολίνο, η λεγεώνα δεν είχε πια κανένα νόημα. Είχαν όμως αρχίσει και έτσι συνεχιζόταν το παιχνίδι.
Ιδρύσαμε μια γερμανική Κομμουνιστική Λέσχη, όπου συνιστούσαμε στους εργάτες να μην πηγαίνουν στη λεγεώνα, αλλά αντίθετα, να γυρίσει ο καθένας χωριστά στην πατρίδα του και να δουλέψει εκεί για το κίνημα. Ο παλιός μας φίλος Φλοκόν, που ήταν μέλος της προσωρινής κυβέρνησης, φρόντιζε να έχουν οι εργάτες που στέλναμε εμείς τις ίδιες ευκολίες στο ταξίδι, που είχαν και οι λεγεωνάριοι. Ετσι στείλαμε πίσω στη Γερμανία τριακόσιους με τετρακόσιους εργάτες και ανάμεσα σ' αυτούς τη μεγάλη πλειοψηφία των μελών της Ενωσης.
Οπως ήταν εύκολο να προβλέψουμε, αποδείχτηκε ότι, μπρος στο κίνημα των λαϊκών μαζών που ξέσπασε τώρα, η Ενωση ήταν ένας πολύ αδύνατος μοχλός. Τα τρία τέταρτα των μελών της Ενωσης, που κατοικούσαν πριν στο εξωτερικό, επιστρέφοντας στην πατρίδα άλλαζαν τόπο διαμονής. Ετσι στο μεγαλύτερό τους μέρος διαλύονταν οι κοινότητες, και γι' αυτό και τα μέλη έχαναν κάθε επαφή με την Ενωση. Μερικοί απ' αυτούς, οι πιο φιλόδοξοι, ούτε καν προσπάθησαν ν' αποκαταστήσουν αυτή την επαφή, αλλά άρχιζε ο καθένας στην περιοχή του και από ένα μικρό ξεχωριστό κίνημα για δικό του λογαριασμό. Τέλος, ήταν τόσο διαφορετικές οι συνθήκες σε κάθε κρατίδιο, σε κάθε επαρχία, σε κάθε πόλη, που η Ενωση δεν ήταν σε θέση να κάνει τίποτα άλλο από το να δίνει μονάχα ολότελα γενικές οδηγίες, που όμως μπορούσαν να δοθούν πολύ καλύτερα με τον Τύπο. Με λίγα λόγια, από τη στιγμή που έλειψαν οι αιτίες που έκαναν αναγκαία τη μυστική Ενωση, έπαυσε και η μυστική Ενωση να έχει σαν τέτοια κάποια σημασία. Αυτό όμως μπορούσε να ξαφνιάσει λιγότερο απ' όλα εκείνους που μόλις είχαν αφαιρέσει από αυτή τη μυστική Ενωση και το τελευταίο ίχνος συνωμοτικού χαρακτήρα.
Οτι όμως η Ενωση ήταν ένα θαυμάσιο σχολείο επαναστατικής δράσης, αποδείχτηκε τώρα. Στο Ρήνο, όπου η «Νέα Εφημερίδα του Ρήνου» πρόσφερε ένα σταθερό κέντρο, στο Νασάου, στο Ράινεσεν κ.λπ., βρίσκονταν παντού μέλη της Ενωσης επικεφαλής του άκρου-δημοκρατικού κινήματος. Το ίδιο και στο Αμβούργο. Στη Νότια Γερμανία αποτελούσε εμπόδιο η επικράτηση της μικροαστικής δημοκρατίας. Στο Μπρεσλάου δρούσε με μεγάλη επιτυχία, ίσαμε το καλοκαίρι του 1848, ο Βίλχελμ Βολφ, που βγήκε στη Σιλεσία αναπληρωματικό μέλος του Κοινοβουλίου της Φρανκφούρτης. Τέλος, στο Βερολίνο, ο στοιχειοθέτης Στέφαν Μπορν, πρώην ενεργό μέλος της Ενωσης στις Βρυξέλλες και στο Παρίσι, ίδρυσε την «Εργατική Συναδέλφωση» που διαδόθηκε αρκετά και διατηρήθηκε ως το 1850. Ο Μπορν ήταν ένας νεαρός με πολύ ταλέντο, που βιάστηκε ωστόσο να αναδειχτεί πολιτική προσωπικότητα και «συναδελφώθηκε» με κάθε καρυδιάς καρύδι μόνο και μόνο για να μαζέψει γύρω του κόσμο, και δεν ήταν καθόλου ο άνθρωπος που θα μπορούσε να φέρει την ενότητα μέσα στις συγκρουόμενες τάσεις και να φωτίσει το χάος. Γι' αυτό, στις επίσημες ανακοινώσεις του Συλλόγου του, οι απόψεις μπερδεύονται σε ένα ανακάτεμα του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» μαζί με συντεχνιακές αναμνήσεις και συντεχνιακές επιθυμίες, με κομμάτια από τις απόψεις του Λουί Μπλαν και του Προυντόν, με την υπεράσπιση των προστατευτικών δασμών κ.λπ. Κοντολογίς, οι άνθρωποι αυτοί θέλανε να ευχαριστήσουν όλους (Allen alles sein). Οργανώνανε ειδικά απεργίες, συνδικαλιστικές ενώσεις, παραγωγικούς συνεταιρισμούς και ξεχνούσαν ότι το ζήτημα ήταν πριν απ' όλα να καταχτήσουν πρώτα με πολιτικές νίκες το πεδίο που πάνω σ' αυτό μονάχα θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μόνιμα τέτοια πράγματα. Και όταν οι νίκες της αντίδρασης ανάγκασαν τους αρχηγούς της Συναδέλφωσης να νιώσουν την ανάγκη να συμμετάσχουν άμεσα στον επαναστατικό αγώνα, τότε φυσικά τους εγκατέλειψε η καθυστερημένη μάζα που είχαν συγκεντρώσει γύρω τους...
Με τα γεγονότα της 13ης του Ιούνη 1849 στο Παρίσι, με την ήττα των γερμανικών εξεγέρσεων του Μάη και με την καταστολή της ουγγρικής επανάστασης από τους Ρώσους, έκλεισε μια μεγάλη περίοδος της επανάστασης, του 1848. Αλλά η νίκη της αντίδρασης για την ώρα δεν ήταν καθόλου οριστική. Επιβαλλόταν η αναδιοργάνωση των σκορπισμένων επαναστατικών δυνάμεων και μαζί μ' αυτές και της Ενωσης. Οι περιστάσεις απαγόρευαν πάλι, όπως πριν από το 1848, κάθε φανερή οργάνωση του προλεταριάτου. Επρεπε λοιπόν ξανά να οργανωθούμε μυστικά.
Το φθινόπωρο του 1849 συγκεντρώθηκαν πάλι στο Λονδίνο τα περισσότερα μέλη των προηγούμενων κεντρικών οργάνων και συνεδρίων. Ελειπαν μονάχα ο Σάπερ και ο Μολ...
Αναδιοργανώθηκε λοιπόν η Ενωση, βγήκε η «Προσφώνηση» του Μάρτη του 1850... και στάλθηκε ο Χάινριχ Μπάουερ σαν απεσταλμένος στη Γερμανία...
Η Ενωση άρχισε να παίζει καθοδηγητικό ρόλο στους εργατικούς, αγροτικούς και γυμναστικούς συλλόγους σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι έπαιζε πριν από το 1848... Η Ενωση ήταν αναμφισβήτητα η μόνη επαναστατική οργάνωση, που είχε σημασία στη Γερμανία.
Σε τι όμως θα χρησίμευε αυτή η οργάνωση, αυτό εξαρτιόταν κυρίως από το αν θα πραγματοποιούνταν οι προσδοκίες για μια νέα άνοδο της επανάστασης. Και η άνοδος αυτή γινόταν κατά τη διάρκεια του 1850 όλο και πιο απίθανη και μάλιστα αδύνατη. Η βιομηχανική κρίση του 1847, που είχε προετοιμάσει την επανάσταση του 1848, είχε ξεπεραστεί. Αρχισε μια νέα πρωτόφαντη ως τότε περίοδος βιομηχανικής άνθησης. Για όποιον είχε μάτια και μπορούσε να τα μεταχειριστεί έπρεπε να ήταν ξεκάθαρο, ότι η επαναστατική θύελλα του 1848 βαθμιαία ξεθύμαινε.
«Με τη γενική αυτή άνθηση, μέσα στην οποία οι παραγωγικές δυνάμεις της αστικής κοινωνίας αναπτύσσονται τόσο πλουσιοπάροχα, όσο αυτό είναι γενικά δυνατό μέσα στις αστικές σχέσεις, δεν μπορεί να γίνει λόγος για πραγματική επανάσταση. Μια τέτοια επανάσταση είναι δυνατή μόνο σε περιόδους, όπου οι δυο αυτοί παράγοντες, οι σύγχρονες παραγωγικές δυνάμεις και οι αστικές παραγωγικές μορφές, έρχονται σε αντίφαση μεταξύ τους. Οι διάφοροι καυγάδες στους οποίους επιδίδονται τώρα οι αντιπρόσωποι των ξεχωριστών ομάδων του ηπειρωτικού κόμματος της τάξεως και που εκθέτουν η μια ομάδα την άλλη, όχι μονάχα δε δίνουν καθόλου αφορμή για νέες επαναστάσεις, μα, αντίθετα, μπορούν και γίνονται γιατί η βάση των κοινωνικών σχέσεων είναι προσωρινά τόσο ασφαλής και, κάτι που δεν ξέρει η αντίδραση, τόσο αστική. Πάνω σ' αυτή τη βάση θα τσακιστούν τόσο σίγουρα όλες οι προσπάθειες της αντίδρασης να σταματήσει την αστική ανάπτυξη, όσο και όλη η ηθική αγανάχτηση και όλες οι ενθουσιώδικες διακηρύξεις των δημοκρατών». Αυτά γράψαμε ο Μαρξ και εγώ στην «Ανασκόπηση απ' το Μάη ίσαμε τον Οχτώβρη 1850» στη «Νέα Εφημερίδα του Ρήνου, Πολιτικο-οικονομική Επιθεώρηση», V και VI τεύχη, Αμβούργο, 1850, σελ. 153.
Αυτή όμως η ψύχραιμη αντίληψη της κατάστασης αποτελούσε αίρεση για πολλούς ανθρώπους... η επιφυλακτικότητα που υποστηρίξαμε δε συμφωνούσε με τις ιδέες αυτών των ανθρώπων. Επρεπε να προσχωρήσουμε στην κατασκευή επαναστάσεων. Εμείς αρνηθήκαμε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο. Επακολούθησε η διάσπαση. Τη συνέχεια μπορεί να τη διαβάσει κανένας στις «Αποκαλύψεις». Υστερα ακολούθησε η σύλληψη πρώτα του Νότγιουνγκ, ύστερα του Χάουπτ στο Αμβούργο που εξελίχθηκε σε προδότη, γιατί πρόδωσε τα ονόματα των κεντρικών οργάνων της Κολωνίας και που τον προετοίμαζαν μάλιστα για κύριο μάρτυρα στη δίκη...
Με τη δίκη της Κολωνίας κλείνει αυτή η πρώτη περίοδος του γερμανικού κομμουνιστικού εργατικού κινήματος. Αμέσως μετά την καταδίκη διαλύσαμε την Ενωσή μας...
Παραπομπές:
1. Μπαμπουβισμός. Θεωρία του Γάλλου ουτοπικού σοσιαλιστή Μπαμπέφ στην εποχή της γαλλικής αστικής επανάστασης στα τέλη του 18ου αιώνα.
2. Γαλλική μυστική οργάνωση οπαδών της επαναστατικής συνωμοσίας.
3. Αποτυχημένο επαναστατικό πραξικόπημα στο Παρίσι που καθοδηγήθηκε από τον Μπλανκί.
4. Γερμανική εφημερίδα.
5. Επανάσταση που ξέσπασε στη Γαλλία στα 1848.
6. Δημοκρατική Εταιρεία. Οργάνωση στις Βρυξέλλες που συμμετείχαν οι Βέλγοι δημοκράτες και πρόσφυγες από άλλες χώρες που έμεναν στο Βέλγιο. Ιδρύθηκε στα 1847.
7. «Μεταρρυθμιστής». Καθημερινή εφημερίδα που εκδιδόταν στο Παρίσι από το 1843 ως το Γενάρη του 1850.
8. Ο Ενγκελς αναφέρει εδώ τα σπουδαιότερα σημεία των «Διεκδικήσεων».
Επανόρθωση: Στο ένθετο της Ιστορίας της προηγούμενης Κυριακής 20/11/2011 που ήταν αφιερωμένο στα 93 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ, ο δαίμων της διόρθωσης έκανε το θαύμα του. Ετσι στο μέρος του αφιερώματος «Από τους ουτοπικούς σοσιαλιστές στο ΣΕΚΕ» εμφανίζεται να έρχεται στην Ελλάδα ο βασιλιάς Οθωνας, το Σεπτέμβρη του 1931 και οι τρεις αντιβασιλείς, Αρμανσμπεργκ, Μάουρερ και Εϊντεκ, το Μάη 1935 αντί το
«Πολιτική ενότητα και αποτελεσματικότητα του κράτους» για ποιον
«Πολιτική ενότητα και αποτελεσματικότητα του κράτους» για ποιον
Σε μια ιστοσελίδα με υλικό για μικρά παιδιά παρουσιάζεται το τραγοδι «ολαρία ολαρά». Αυτό όπου «ο Ολιβερ Τουίστ χαμογελάει και ο Χίτλερ του χαϊδεύει τα μαλλιά, διαμαντένιο δαχτυλίδι του φοράει και πετούν αγκαλιασμένοι μακριά» και το οποίο καταλήγει «θα βρεθούμε όλοι μαζί στο πανηγύρι (...) και θα πιούμε από το ίδιο το ποτήρι και την πιο πικρή γουλιά (...) ο μαρκήσιος Ντε Σαντ μ' ένα χίπη, ο φονιάς με το θύμα αγκαλιά».
Σε μια διόλου παιδική εκδοχή άρθρο στην «Αυγή» για το θέμα του φόνου των δύο στελεχών της Χρυσής Αυγής τονίζει: «Το μέτωπο είναι δημοκρατία κατά της δολοφονικής βίας. Επιβάλλονται και πολιτική ενότητα και αποτελεσματικότητα του κράτους».
Τόσα καρπούζια σε μια μασχάλη...
***
Ας επιχειρήσουμε να βάλουμε μια σειρά: Στο θέμα της δολοφονικής επίθεσης κατά των δύο στελεχών της Χρυσής Αυγής, υπάρχει ένα ποινικό μέρος κι ένα πολιτικό. Το ποινικό το χειρίζεται το κράτος με τους μηχανισμούς του.
Στο πολιτικό μέρος, όμως, ήδη αναπτύσσεται μια προσπάθεια πολλαπλών στόχων που ενισχύει ένα αρχικό ερώτημα: Ποιος ωφελείται από αυτή την ενέργεια; Η απάντηση δεν είναι εύκολη και δεδομένη. Η αλήθεια είναι ότι το φονικό αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως πολυεργαλείο, να είναι χρήσιμο σε πολλούς και διάφορους. Να αξιοποιηθεί, για παράδειγμα, με στόχο τον εκφοβισμό και την τρομοκράτηση των εργατικών - λαϊκών μαζών, στην προσπάθεια να «ξεπλυθεί» η Χρυσή Αυγή από τον ναζιστικό - εγκληματικό της χαρακτήρα και άλλα πολλά. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια ενέργεια που στρέφεται ενάντια στην προσπάθεια οργάνωσης του εργατικού - λαϊκού κινήματος, ενάντια στην προσπάθεια για απομόνωση της ναζιστικής εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής. Αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι λειτουργούν διάφοροι μηχανισμοί που δρουν ενάντια στο εργατικό κίνημα, επιδιώκουν άμεσα ή έμμεσα το χτύπημά του.
Δεν είναι πρώτη φορά που αξιοποιείται ένα γεγονός για να προβληθεί η λογική του «όλοι μαζί», πέρα από κόμματα και βεβαίως ταξικές αντιθέσεις: Ολοι μαζί ενάντια στην τρομοκρατία, όλοι μαζί για τη δημοκρατία, όλοι μαζί για την οικονομία. Αυτό που δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρχει στη ζωή επιδιώκεται να κατασκευαστεί.
Οι πολιτικές δυνάμεις που επικαλούνται το «όλοι μαζί» έχουν ένα δίκιο: Υπάρχει ήδη το δικό τους «όλοι μαζί». Υπάρχει στην ενιαία στρατηγική που υπηρετούν για την υπεράσπιση των συμφερόντων του κεφαλαίου. Και που πάντα οδηγεί σε υποταγή το λαό.
Αυτό που φέρνουν με κάθε αφορμή σαν καινούριο, ενώ είναι μόνιμη επιδίωξή τους, είναι η ενδυνάμωση της συμμαχίας για τους στόχους του κεφαλαίου. Η υποταγή λαϊκών μαζών κάτω από ξένη γι' αυτούς σημαία. Χειρίζονται την κάθε αφορμή για να επαναφέρουν το ένα και αυτό: Ελάτε όλοι μαζί οι στραβοί να βοηθήσουμε τον ανοιχτομάτη.
***
Τώρα, διακηρύσσει ο αρθρογράφος, «το μέτωπο είναι δημοκρατία κατά της δολοφονικής βίας». Για να μην υπάρχουν παρερμηνείες ζητά να πηγαίνουν αγκαλιά η πολιτική ενότητα με την αποτελεσματικότητα του κράτους. Κι εδώ είναι το κουμπί.
Υπάρχει διαδήλωση που δεν την αντιμετώπισε αποτελεσματικά το κράτος; Υπάρχει απεργία που είχε ανοχή; Υπάρχει εκπαίδευση που δεν αναπαράγει - καλλιεργεί την κυρίαρχη ιδεολογία; Σε ποιον τομέα του κράτους να σταθούμε για να το βρούμε αναποτελεσματικό; Θέλουν ακόμα πιο αποτελεσματικό το κράτος των καπιταλιστών και η περίπτωση της δολοφονικής ενέργειας τους έρχεται κουτί για να προωθηθεί η πολιτική ενότητα εκείνων των δυνάμεων που έχουν αναλάβει να πείθουν το λαό ότι έχει συμφέρον από ένα ισχυρό αστικό κράτος. Με όπλο την πολιτική ενότητα διευρύνουν το πεδίο της υποταγής.
Γιατί μπροστά είναι ακόμα η ανελέητη επίθεση στα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα (τα χαράτσια, οι κομμένοι μισθοί και συντάξεις, η εκπαίδευση στην αμορφωσιά, η εξαφάνιση του δικαιώματος σε μόνιμη και σταθερή εργασία με πλήρη δικαιώματα κ.ά.).
Για όλα αυτά η πάλη είναι ανειρήνευτη. Και το εργατικό - λαϊκό κίνημα έχει κάθε λόγο να θέλει όσο το δυνατόν λιγότερο με αυτή την έννοια «αποτελεσματικό κράτος» των καπιταλιστών. Η πολιτική ενότητα που ζητάνε είναι η αξίωση συσπείρωσης του λαού γύρω από τη λειτουργία του αστικού κράτους και των θεσμών του κι εδώ πράγματι συναντιούνται οι δυνάμεις του λεγόμενου «συνταγματικού τόξου».
Το γεγονός ότι η αξίωση για πολιτική ενότητα και αποτελεσματικό κράτος διατυπώνεται μέσα από τις σελίδες της «Αυγής» δεν είναι καθόλου άσχετο με τα άλματα προσαρμογής που κάνει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ καθημερινά πλέον για να πάρει το χρίσμα για να κυβερνήσει.
Ο λαός πράγματι πρέπει να επιδιώξει την ενότητά του. Να μη φοβηθεί από τη βία. Να μη φοβηθεί την ανατροπή, να την επιδιώξει. Πρέπει να επιδιώξει την ενότητα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της σε αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση.
Οσο τα ερωτήματα για το ποιος όπλισε το χέρι των φονιάδων πολλαπλασιάζονται, τόσο περισσότερο πρέπει να κοιτά καχύποπτα όσους σπεύδουν να τον διαβεβαιώσουν ότι εδώ δεν υπάρχουν «μυστικές υπηρεσίες», «σκοτεινοί σχεδιασμοί», ότι όλα στην πολιτική γίνονται στο φως ή άλλα τινά, αλλά υπάρχουν μόνο κάτι αγνοί «ακροαριστεροί» που «καθαρίζουν» επειδή δεν καθαρίζει η «καθεστωτική αριστερά». Η θεωρία των άκρων που χρησιμοποιείται με διάφορες αφορμές αλλά τελικά για να ενοχοποιήσει τους λαϊκούς αγώνες δεν έχει οπαδούς μόνο στην κυβέρνηση, αλλά και στην αξιωματική αντιπολίτευση, που έχει ανάγκη το «όλοι μαζί οι νομοταγείς» γιατί ένα νόμο υπηρετεί, σ' ένα νόμο υποτάσσει την πολιτική της, για την εφαρμογή ενός νόμου ζητά να την ψηφίσουν: Αυτόν που θεωρεί ιερές και απαραβίαστες τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, σχέσεις που εγκαθίστανται με βία, διατηρούνται με βία, αναπαράγονται με βία και επειδή γνωρίζουν πως είναι δυνατόν να ανατραπούν χρειάζονται ένα όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικό κράτος για να τις υπερασπίζεται.
Θ. Λ.
Σε μια ιστοσελίδα με υλικό για μικρά παιδιά παρουσιάζεται το τραγοδι «ολαρία ολαρά». Αυτό όπου «ο Ολιβερ Τουίστ χαμογελάει και ο Χίτλερ του χαϊδεύει τα μαλλιά, διαμαντένιο δαχτυλίδι του φοράει και πετούν αγκαλιασμένοι μακριά» και το οποίο καταλήγει «θα βρεθούμε όλοι μαζί στο πανηγύρι (...) και θα πιούμε από το ίδιο το ποτήρι και την πιο πικρή γουλιά (...) ο μαρκήσιος Ντε Σαντ μ' ένα χίπη, ο φονιάς με το θύμα αγκαλιά».
Σε μια διόλου παιδική εκδοχή άρθρο στην «Αυγή» για το θέμα του φόνου των δύο στελεχών της Χρυσής Αυγής τονίζει: «Το μέτωπο είναι δημοκρατία κατά της δολοφονικής βίας. Επιβάλλονται και πολιτική ενότητα και αποτελεσματικότητα του κράτους».
Τόσα καρπούζια σε μια μασχάλη...
***
Ας επιχειρήσουμε να βάλουμε μια σειρά: Στο θέμα της δολοφονικής επίθεσης κατά των δύο στελεχών της Χρυσής Αυγής, υπάρχει ένα ποινικό μέρος κι ένα πολιτικό. Το ποινικό το χειρίζεται το κράτος με τους μηχανισμούς του.
Στο πολιτικό μέρος, όμως, ήδη αναπτύσσεται μια προσπάθεια πολλαπλών στόχων που ενισχύει ένα αρχικό ερώτημα: Ποιος ωφελείται από αυτή την ενέργεια; Η απάντηση δεν είναι εύκολη και δεδομένη. Η αλήθεια είναι ότι το φονικό αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως πολυεργαλείο, να είναι χρήσιμο σε πολλούς και διάφορους. Να αξιοποιηθεί, για παράδειγμα, με στόχο τον εκφοβισμό και την τρομοκράτηση των εργατικών - λαϊκών μαζών, στην προσπάθεια να «ξεπλυθεί» η Χρυσή Αυγή από τον ναζιστικό - εγκληματικό της χαρακτήρα και άλλα πολλά. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια ενέργεια που στρέφεται ενάντια στην προσπάθεια οργάνωσης του εργατικού - λαϊκού κινήματος, ενάντια στην προσπάθεια για απομόνωση της ναζιστικής εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής. Αποδεικνύει για άλλη μια φορά ότι λειτουργούν διάφοροι μηχανισμοί που δρουν ενάντια στο εργατικό κίνημα, επιδιώκουν άμεσα ή έμμεσα το χτύπημά του.
Δεν είναι πρώτη φορά που αξιοποιείται ένα γεγονός για να προβληθεί η λογική του «όλοι μαζί», πέρα από κόμματα και βεβαίως ταξικές αντιθέσεις: Ολοι μαζί ενάντια στην τρομοκρατία, όλοι μαζί για τη δημοκρατία, όλοι μαζί για την οικονομία. Αυτό που δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρχει στη ζωή επιδιώκεται να κατασκευαστεί.
Οι πολιτικές δυνάμεις που επικαλούνται το «όλοι μαζί» έχουν ένα δίκιο: Υπάρχει ήδη το δικό τους «όλοι μαζί». Υπάρχει στην ενιαία στρατηγική που υπηρετούν για την υπεράσπιση των συμφερόντων του κεφαλαίου. Και που πάντα οδηγεί σε υποταγή το λαό.
Αυτό που φέρνουν με κάθε αφορμή σαν καινούριο, ενώ είναι μόνιμη επιδίωξή τους, είναι η ενδυνάμωση της συμμαχίας για τους στόχους του κεφαλαίου. Η υποταγή λαϊκών μαζών κάτω από ξένη γι' αυτούς σημαία. Χειρίζονται την κάθε αφορμή για να επαναφέρουν το ένα και αυτό: Ελάτε όλοι μαζί οι στραβοί να βοηθήσουμε τον ανοιχτομάτη.
***
Τώρα, διακηρύσσει ο αρθρογράφος, «το μέτωπο είναι δημοκρατία κατά της δολοφονικής βίας». Για να μην υπάρχουν παρερμηνείες ζητά να πηγαίνουν αγκαλιά η πολιτική ενότητα με την αποτελεσματικότητα του κράτους. Κι εδώ είναι το κουμπί.
Υπάρχει διαδήλωση που δεν την αντιμετώπισε αποτελεσματικά το κράτος; Υπάρχει απεργία που είχε ανοχή; Υπάρχει εκπαίδευση που δεν αναπαράγει - καλλιεργεί την κυρίαρχη ιδεολογία; Σε ποιον τομέα του κράτους να σταθούμε για να το βρούμε αναποτελεσματικό; Θέλουν ακόμα πιο αποτελεσματικό το κράτος των καπιταλιστών και η περίπτωση της δολοφονικής ενέργειας τους έρχεται κουτί για να προωθηθεί η πολιτική ενότητα εκείνων των δυνάμεων που έχουν αναλάβει να πείθουν το λαό ότι έχει συμφέρον από ένα ισχυρό αστικό κράτος. Με όπλο την πολιτική ενότητα διευρύνουν το πεδίο της υποταγής.
Γιατί μπροστά είναι ακόμα η ανελέητη επίθεση στα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα (τα χαράτσια, οι κομμένοι μισθοί και συντάξεις, η εκπαίδευση στην αμορφωσιά, η εξαφάνιση του δικαιώματος σε μόνιμη και σταθερή εργασία με πλήρη δικαιώματα κ.ά.).
Για όλα αυτά η πάλη είναι ανειρήνευτη. Και το εργατικό - λαϊκό κίνημα έχει κάθε λόγο να θέλει όσο το δυνατόν λιγότερο με αυτή την έννοια «αποτελεσματικό κράτος» των καπιταλιστών. Η πολιτική ενότητα που ζητάνε είναι η αξίωση συσπείρωσης του λαού γύρω από τη λειτουργία του αστικού κράτους και των θεσμών του κι εδώ πράγματι συναντιούνται οι δυνάμεις του λεγόμενου «συνταγματικού τόξου».
Το γεγονός ότι η αξίωση για πολιτική ενότητα και αποτελεσματικό κράτος διατυπώνεται μέσα από τις σελίδες της «Αυγής» δεν είναι καθόλου άσχετο με τα άλματα προσαρμογής που κάνει η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ καθημερινά πλέον για να πάρει το χρίσμα για να κυβερνήσει.
Ο λαός πράγματι πρέπει να επιδιώξει την ενότητά του. Να μη φοβηθεί από τη βία. Να μη φοβηθεί την ανατροπή, να την επιδιώξει. Πρέπει να επιδιώξει την ενότητα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της σε αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση.
Οσο τα ερωτήματα για το ποιος όπλισε το χέρι των φονιάδων πολλαπλασιάζονται, τόσο περισσότερο πρέπει να κοιτά καχύποπτα όσους σπεύδουν να τον διαβεβαιώσουν ότι εδώ δεν υπάρχουν «μυστικές υπηρεσίες», «σκοτεινοί σχεδιασμοί», ότι όλα στην πολιτική γίνονται στο φως ή άλλα τινά, αλλά υπάρχουν μόνο κάτι αγνοί «ακροαριστεροί» που «καθαρίζουν» επειδή δεν καθαρίζει η «καθεστωτική αριστερά». Η θεωρία των άκρων που χρησιμοποιείται με διάφορες αφορμές αλλά τελικά για να ενοχοποιήσει τους λαϊκούς αγώνες δεν έχει οπαδούς μόνο στην κυβέρνηση, αλλά και στην αξιωματική αντιπολίτευση, που έχει ανάγκη το «όλοι μαζί οι νομοταγείς» γιατί ένα νόμο υπηρετεί, σ' ένα νόμο υποτάσσει την πολιτική της, για την εφαρμογή ενός νόμου ζητά να την ψηφίσουν: Αυτόν που θεωρεί ιερές και απαραβίαστες τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, σχέσεις που εγκαθίστανται με βία, διατηρούνται με βία, αναπαράγονται με βία και επειδή γνωρίζουν πως είναι δυνατόν να ανατραπούν χρειάζονται ένα όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικό κράτος για να τις υπερασπίζεται.
Θ. Λ.
ΗΠΑ Οι φτωχοί στα 50 εκατομμύρια
ΗΠΑ
Οι φτωχοί στα 50 εκατομμύρια
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ.--
«Εξω» κατά 3.000.000 άτομα έπεσαν οι στατιστικές αρχές των ΗΠΑ τον περασμένο Σεπτέμβρη όταν είχαν ανακοινώσει πως οι φτωχοί Αμερικανοί ανέρχονταν σε περίπου 46.500.000. Αιτία στάθηκε η υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου εκτίμησης της φτώχειας που θεσπίστηκε χτες και το οποίο ανεβάζει τον «επίσημο» αριθμό των φτωχών στα 49.700.000 άτομα. Στα νέα κριτήρια συνυπολογίζονται και τα αυξημένα κόστη ιατροφαρμακευτικής κάλυψης (λόγω της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης Ομπάμα, Obamacare), συγκοινωνιών, φροντίδας παιδιών σε βρεφονηπιακούς σταθμούς κ.ά.
Ετσι, τα νέα δεδομένα βγάζουν στο κατώφλι της φτώχειας τουλάχιστον το 16% του πληθυσμού αντί του 15% που είχε μετρηθεί πριν μόλις δύο μήνες. Ακόμη δεινότερη εμφανίζεται η θέση του εργατικού δυναμικού των λεγόμενων παραγωγικών ηλικιών 18 έως 64 ετών, αφού ολοένα και περισσότεροι είναι οι ενήλικες εργαζόμενοι (15,5% από 13,7%) που έχουν εγκλωβιστεί στο φαύλο κύκλο της φτώχειας όχι μόνον γιατί αμείβονται με τόσο χαμηλές αποδοχές που μετά βίας τους εξασφαλίζουν τα άκρως απαραίτητα αλλά και γιατί έχουν ανέβει τα κόστη μετακίνησης, φύλαξης παιδιών, κ.ά.
Σε πιο δυσχερή οικονομική θέση βρίσκονται οι άνω των 65 ετών Αμερικανοί καθώς το 14,8% αυτών είναι φτωχοί από 9,1% που είχαν υπολογιστεί τον περασμένο Σεπτέμβρη.
Θυμίζουμε ότι την περασμένη Παρασκευή το Κογκρέσο είχε αποφασίσει να κόψει περίπου 5 δισ. δολάρια από τη χρηματοδότηση του προγράμματος υποστήριξης της σίτισης δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών φτωχών με κουπόνια.
Οι φτωχοί στα 50 εκατομμύρια
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ.--
«Εξω» κατά 3.000.000 άτομα έπεσαν οι στατιστικές αρχές των ΗΠΑ τον περασμένο Σεπτέμβρη όταν είχαν ανακοινώσει πως οι φτωχοί Αμερικανοί ανέρχονταν σε περίπου 46.500.000. Αιτία στάθηκε η υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου εκτίμησης της φτώχειας που θεσπίστηκε χτες και το οποίο ανεβάζει τον «επίσημο» αριθμό των φτωχών στα 49.700.000 άτομα. Στα νέα κριτήρια συνυπολογίζονται και τα αυξημένα κόστη ιατροφαρμακευτικής κάλυψης (λόγω της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης Ομπάμα, Obamacare), συγκοινωνιών, φροντίδας παιδιών σε βρεφονηπιακούς σταθμούς κ.ά.
Ετσι, τα νέα δεδομένα βγάζουν στο κατώφλι της φτώχειας τουλάχιστον το 16% του πληθυσμού αντί του 15% που είχε μετρηθεί πριν μόλις δύο μήνες. Ακόμη δεινότερη εμφανίζεται η θέση του εργατικού δυναμικού των λεγόμενων παραγωγικών ηλικιών 18 έως 64 ετών, αφού ολοένα και περισσότεροι είναι οι ενήλικες εργαζόμενοι (15,5% από 13,7%) που έχουν εγκλωβιστεί στο φαύλο κύκλο της φτώχειας όχι μόνον γιατί αμείβονται με τόσο χαμηλές αποδοχές που μετά βίας τους εξασφαλίζουν τα άκρως απαραίτητα αλλά και γιατί έχουν ανέβει τα κόστη μετακίνησης, φύλαξης παιδιών, κ.ά.
Σε πιο δυσχερή οικονομική θέση βρίσκονται οι άνω των 65 ετών Αμερικανοί καθώς το 14,8% αυτών είναι φτωχοί από 9,1% που είχαν υπολογιστεί τον περασμένο Σεπτέμβρη.
Θυμίζουμε ότι την περασμένη Παρασκευή το Κογκρέσο είχε αποφασίσει να κόψει περίπου 5 δισ. δολάρια από τη χρηματοδότηση του προγράμματος υποστήριξης της σίτισης δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών φτωχών με κουπόνια.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
TOP READ
-
To κομμουνιστικό μανιφέστο εικονογραφημένο (Pdf) Eπειδή διαβάζουμε τρομερά πράγματα πάλι για τη δήθεν μετάλλαξη του ΚΚΕ από αυτο...
-
Αντιδραστική τομή στην Εκπαίδευση Στην καρδιά της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της λειτουργίας του σχολείου στοχεύει η κυβέρνηση με το ν...
-
ΤΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ ΤΗΣ ΟΡΓΗΣ Στιγμές από την άγνωστη ιστορία του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ Το σημερινό ένθετο «Ιστορία» του «Ριζοσπάστη» αν...
-
Με αφορμή την αθώωση του κομμουνιστή δημάρχου Πάτρας Με αφορμή την αθωωτική απόφαση για τον δήμαρχο Πάτρας, Κώστα Πελετίδη, αξίζει να στ...
-
Πολιτισμός: Μια κερδοφόρα διέξοδος των μονοπωλίων Ηταν το 2003, όπου οι τότε διαχειριστές της αστικής εξουσίας στην Ελλάδα προέ...
-
Δ. Κουτσούμπας στο «ΣKAΪ»: «Η πρόταση του ΚΚΕ μιλάει για έξοδο από την κρίση προς όφελος του λαού. Είναι η μόνη φιλολαϊκή πρόταση. Αυτή εί...
-
Αντί προλόγου Όταν τελείωσα την έρευνα που ακολουθεί και ανακοίνωσα σε φίλους τα αποτελέσματά της, καθώς κα... -
«Συναινετικοί καβγάδες» Σαράντα ολόκληρες μέρες μετά το Γιούρογκρουπ της 20ής Φλεβάρη και την υπογραφή της νέας αντιλαϊκής συμφωνί...
-
Απορριπτική απόφαση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις αγωγές Ελλήνων συνταξιούχων ...
-
Έφυγε" ο Τάκης Τσίγκας Σήμερα το βράδυ έφυγε από τη ζωή ο κομμουνιστής τάκης τσίγκας, στέλεχος του κουκουέ, που είχε διατελέσ...
