Ανα-νίψον ανομήματα

 Ανα-νίψον ανομήματα

(τα απόνερα ενός κειμένου και μιας... εξεταστικής -όχι στη βουλή)

Ας ξεκινήσουμε με ένα υστερόγραφο στο χτεσινό κείμενο, που το έγραψα κάπως βιαστικά κι έτσι δεν μπήκε στη θέση του.

Μπορεί ο Κούλης να μπερδεύει το Βολταίρο με το Ρουσό, όπως η αστική δημοκρατία μπερδεύει στην πράξη τις διάφορες εξουσίες μεταξύ τους, πχ την "ανεξάρτητη" δικαιοσύνη με την πολιτική εξουσία, αλλά η αγορά ενός πανάκριβου σπιτιού, όπου έμενε κάποτε ο Γάλλος φιλόσοφος, από τη σύζυγό του, Μαρέβα, μπορεί να του δώσει το έναυσμα για μελέτη -αν και δεν την χρειάζονται όσοι είναι άριστοι- σε μια πόλη όπου διέφυγε κάποτε ως πολιτικός κρατούμενος, κι ας μην μπορεί -τότε λόγω ηλικίας και σήμερα για άλλους λόγους- να αρθρώσει σοβαρό πολιτικό λόγο. Και τότε να γίνει ένας πεφωτισμένος δεξιός πρωθυπουργός, που θα κυβερνά με σύνεση κι ηπιότητα, οπότε αντί πχ να επιστρατεύει τους απεργούς, θα τους λέει:

-Διαφωνώ με την απεργία σας, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σας να απεργείτε και να διεκδικείτε (αν και αμφισβητείται κατά πόσο είπε-έγραψε ο Βολταίρος την αυθεντική φράση)
Ή φαντάσου τον τελευταίο των Ρομανόφ το 17' πχ να λέει στους επαναστάτες.
-Διαφωνώ με την επανάστασή σας, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σας να εξεγείρεστε...
Και να το ακολουθεί όντως μέχρι τέλους...

Στην πράξη βέβαια η αστική δημοκρατία έχει τα όρια του Βολταίρου. Μπορεί δηλ στην καλύτερη να ανεχτεί να λες κάτι (σχετικά) ελεύθερα, αρκεί να μην πας να το πραγματοποιήσεις γιατί τότε θα βρεις τα πραγματικά όρια της ανοχής της και την εκδικητική της στάση απέναντι σε κάθε διεκδικητική κινητοποίηση.

Κι εξακολουθεί να υποκρίνεται πως τηρεί το διαχωρισμό των εξουσιών, που νίβουν η μία την άλλη κι όλες μαζί το σύστημα- αποφεύγοντας τάχα έτσι τη μεταξύ τους διαπλοκή και τη συγκέντρωσή τους σε λίγα χέρια. Όπως διατηρεί -θεωρητικά- το διαχωρισμό μεταξύ νομοθετικής κι εκτελεστικής εξουσίας, δηλ μεταξύ του κυβερνητικού, κοινοβουλευτικού λόχου και της κυβέρνησης (υπουργείων και λοιπών μηχανισμών).

Μια διάκριση που αίρεται με διαφορετικό τρόπο από τη δική μας σκοπιά στην κοινωνία του μέλλοντος, αφού ο νομοθέτης δεν ξεκόβει από την παραγωγή κι έχει άποψη από πρώτο χέρι για τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε ρύθμιση και την πρακτική της εφαρμογή. Όπως πχ ο σχεδιαστής του Bauhaus έπρεπε να έχει αντίληψη και για το πρακτικό κομμάτι -δηλ την κατασκευή- του αντικειμένου που σχεδιάζει (ένωση θεωρίας και πράξης, τέχνης και τεχνικής).

Μιας και πιάσαμε ιστορία τέχνης, πριν από το Μοντέρνο Κίνημα και το θαυμαστό εικοστό αιώνα των επαναστάσεων, τον αμέσως προηγούμενο αιώνα επικράτησαν δύο βασικά ρεύματα: ο νεοκλασικισμός, που μιμήθηκε τα κλασικά πρότυπα της αρχαιότητας, και ο ρομαντισμός, που ήρθε ως αντίδραση στους αυστηρούς κανόνες και την τυποποίηση του νεοκλασικισμού, για να απελευθερώσει τον καλλιτέχνη, να αποκαταστήσει τα στοιχεία του αυθορμητισμού, του αυτοσχεδιασμού, κτλ. Ο νεοκλασικισμός, αντιθέτως, είχε προκύψει ως αντίδραση στην ελαφρότητα του ροκοκό και τις κιτς υπερβολές του μπαρόκ (που ύψωνε μυτερές στέγες στον ουρανό, για να τον τρυπήσει και να φτάσει το θεό...) επιστρέφοντας σε πιο απλές συνθέσεις -σαν αυτές που βλέπουμε και θαυμάζουμε σήμερα στα λιγοστά εναπομείναντα νεοκλασικά του κέντρου.

Κι εδώ αρχίζουν κάποιες αντιφάσεις -τουλάχιστον για μένα, που δεν είμαι βαθύς γνώστης και τσαλαβουτάω σε σκόρπιες γνώσεις κι έννοιες.
Ο ρομαντισμός αποκαθιστά κατά μία έννοια τη φαντασία και το συναίσθημα, ενώ ο νεοκλασικισμός τον ορθό λόγο. Παρόλα αυτά, ο διαφωτισμός, που στηρίζεται στον ορθό λόγο, την επιστήμη και την αξιοποίηση των αρχαίων ελληνικών και λατινικών κειμένων, συνδέεται (και) με το ρομαντισμό, που εξυμνεί τον απλό άνθρωπο και τους απελευθερωτικούς αγώνες του (όπως πχ ο Ντελακρουά με τον πίνακα για τη σφαγή της Χίου).

Ο 19ος αιώνας είναι γεμάτος επαναστατικά ξεσπάσματα, τη μάχη ανάμεσα στο καινούριο που αναδύεται, παλεύοντας να βρει ταυτότητα και να επικρατήσει, και στο παλιό που γαντζώνεται από το ιστορικό προτσές και το τραβάει -με νύχια και με δόντια- προς τα πίσω, πασχίζοντας να διατηρήσει την καθεστηκυία τάξη (Ιερά Συμμαχία) και να παραμείνει στο προσκήνιο. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιστροφή στο παρελθόν μπορεί να εκφράζει πολλά, διαφορετικά πράγματα: ένα βήμα πίσω -στην αρχαία γραμματεία- για να πάρει φόρα προς τα μπρος και να υπερπηδήσει τα μεσαιωνικά κατάλοιπα του παλιού κόσμου. Ή μια επιστροφή σε σίγουρες, παραδοσιακές αξίες που μας δίνουν ένα σταθερό μπούσουλα σε μια εποχή αβεβαιότητας και γενικών ανακατατάξεων. Και μια αμήχανη μελαγχολία απέναντι σε έναν κόσμου που αλλάζει ραγδαία, αναπτύσσεται και μας αφήνει πίσω του (κι αυτή είναι η αντιδραστική, αναχρονιστική πτυχή του ρομαντισμού, όπως μπορώ να την καταλάβω).

Μα τότε πώς συνδέονται με την επαναστατική εποχή τους και το καινούριο δύο ρεύματα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είχαν στραμμένο το βλέμμα τους και την οπτική τους στο παρελθόν; Και ποια είναι τα ρεύματα που εκφράζουν και εκπροσωπούν το πνεύμα της εποχής μας;

Κι εμάς τι μας ενδιαφέρουν όλα αυτά -θα αναρωτηθεί κανείς; Σαφώς και μας ενδιαφέρουν. Και συνδέονται με την εποχή μας, που είναι ζήτημα να μπορέσουμε να την καταλάβουμε, να τη μάθουμε και να την αναλύσουμε σφαιρικά, όπως κάνουμε με πάθος για άλλες ιστορικές συγκυρίες (τον 19ο αιώνα, το ρώσικο 17', το 44' πριν το Λίβανο, κοκ). Να επιστρέψουμε στους κλασικούς (που μοιάζει σα μια μορφή νεοκλασικισμού) για να τους μελετήσουμε, επικαιροποιήσουμε, εμβαθύνουμε (κι όχι επειδή φύγαμε ποτέ μακριά τους), κρατώντας παράλληλα τη φαντασία και το συναίσθημα των ρομαντικών, και να το υπερβούμε διαλεκτικά, συνδυάζοντας συνειδητό κι αυθόρμητο, οργάνωση και αυτοσχεδιασμό, πιάνοντας το νήμα της εποχής μας, εκφράζοντας το καινούριο σε ένα σάπιο, γέρικο κόσμο.

-Ήθελα να σου πω και για τη "θέση ανάνηψης", που θα έδενε με τον τίτλο και κάποια σημεία παραπάνω, αλλά ας το κρατήσουμε κάβα για ένα άλλο κείμενο.

Η διάσταση του κεφαλαίου

Η διάσταση του κεφαλαίου

Η επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ουκρανία που ολοκληρώθηκε χτες είναι αποκαλυπτική σε πολλά επίπεδα.
Εξάλλου, ο πρωθυπουργός και η κυβερνητική κουστωδία δεν χαριεντίζονταν για δυο μέρες με όποιον κι όποιον, αλλά με μια αντιδραστική κυβέρνηση, που με πραξικοπηματικές ενέργειες, την ενεργή στήριξη των ΗΠΑ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, την αξιοποίηση φασιστικών ομάδων και νοσταλγών των ναζί, ανέλαβε πριν μερικά χρόνια τη διακυβέρνηση της χώρας, επιχειρώντας να διασφαλίσει τους δρόμους μεταφοράς Ενέργειας και φυσικού αερίου, στην αντιπαράθεσή τους με την καπιταλιστική Ρωσία.
Ούτε βέβαια το ταξίδι έγινε σε μια τυχαία στιγμή. Εδώ και μερικές βδομάδες, στη νοτιοανατολική Ουκρανία, μια νέα αιματοχυσία είναι σε εξέλιξη, με πρωταγωνιστικές ευθύνες του σημερινού Προέδρου Π. Ποροσένκο και της αντιδραστικής κυβέρνησής του, όλα αυτά για τα οποία ο Αλ. Τσίπρας αρκέστηκε να «εκφράσει την ανησυχία του», «για τις συνέπειες της πρόσφατης κλιμάκωσης της κρίσης».
Μπροστά βέβαια στην ανάγκη προώθησης των «διμερών επιχειρηματικών σχεδίων» των δυο αστικών τάξεων, αλλά και - το κυριότερο - της προώθησης των ευρωΝΑΤΟικών σχεδίων στην περιοχή, μικρή σημασία έχουν όλα αυτά για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.
Οπως μικρή σημασία για την κυβέρνηση που συχνά - πυκνά σκυλεύει συνθήματα και ιστορικές στιγμές της ταξικής πάλης, ανάμεσα στις οποίες και το έπος της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, έχει το γκρέμισμα σοβιετικών και αντιφασιστικών μνημείων αυτή την περίοδο στην Ουκρανία, οι τιμές στους συνεργάτες των ναζί στα σχολεία, η δίκη - παρωδία για την απαγόρευση της δράσης του ΚΚ Ουκρανίας που βρίσκεται σε εξέλιξη, οι «μαύρες λίστες» για πολιτικούς της αντιπάλους, όπου η κυβέρνηση της Ουκρανίας έχει συμπεριλάβει και τον βουλευτή του ΚΚΕ Γ. Λαμπρούλη και τον ευρωβουλευτή του Κόμματος Σ. Ζαριανόπουλο, επειδή εξέφρασαν την αλληλεγγύη του Κόμματος στον ουκρανικό λαό. Ολα αυτά, εξάλλου, δεν απέχουν και από την επίσημη αντικομμουνιστική πολιτική της ΕΕ, αλλά και της ευρωομάδας του ΚΕΑ όπου ανήκει ο ΣΥΡΙΖΑ, που επιχειρούν σταθερά το ξαναγράψιμο της Ιστορίας, διακινώντας την αντιδραστική - αντιεπιστημονική θεωρία της ταύτισης κομμουνισμού και φασισμού.
Ακόμη πιο πολύ, βέβαια, «βγάζει μάτι» η προσπάθεια της κυβέρνησης να αναλάβει «αναβαθμισμένους» ρόλους στο πλαίσιο των ευρωΝΑΤΟικών σχεδιασμών όπου εντάσσεται σταθερά η αστική τάξη της χώρας, διαφημίζοντας την ικανότητά της να λειτουργεί ως ένας χρήσιμος «μαντατοφόρος» και «δίαυλος» με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, στο πλαίσιο ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που βρίσκονται σε εξέλιξη από τη Βόρεια Αφρική και τη Μ. Ανατολή έως τα Βαλκάνια, τη Μαύρη Θάλασσα και την Ουκρανία. Πρόκειται για την ουσία της λεγόμενης «πολυδιάστατης» εξωτερικής πολιτικής, που στην πραγματικότητα έχει μια διάσταση, αυτή της εξυπηρέτησης των συμφερόντων της αστικής τάξης της χώρας που προσδοκά την αναβάθμιση των θέσεών της, μέσα (και) από την τέτοια συμμετοχή στα ιμπεριαλιστικά σχέδια, που ανοίγουν τον «ασκό του Αιόλου» για τον ελληνικό και τους υπόλοιπους λαούς της περιοχής.
Το πιο προκλητικό, βέβαια, είναι ότι η κυβέρνηση ντύνει τη «μονοδιάστατη» αυτή πολιτική για λογαριασμό του κεφαλαίου με το μανδύα της «εθνικής» τάχα υπόθεσης, παλεύοντας να στρατεύσει το λαό στα βρώμικα αυτά σχέδια. Η πολιτική αυτή, είτε εκφράζεται με καλέσματα περί «ψυχραιμίας» και «αυτοσυγκράτησης», π.χ. στα Ελληνοτουρκικά, είτε υιοθετώντας διάφορα προσχήματα όπως αυτό της «προστασίας των ελληνόφωνων πληθυσμών της Ουκρανίας» ή των «χριστιανικών πληθυσμών της Μ. Ανατολής» παλιότερα, έχει στην καρδιά της ακριβώς τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Κι απ' αυτή την άποψη πρέπει να βρει απέναντί της την εργατική τάξη και το λαό.

Κλιμακώνουν την επίθεση οι εφοπλιστές

Κλιμακώνουν την επίθεση οι εφοπλιστές

«Το φράγμα των τριών δισεκατομμυρίων δολαρίων για αγορές πλοίων έσπασαν οι ελληνικών συμφερόντων ναυτιλιακές εταιρείες έως τα μέσα Δεκεμβρίου (2016) και βρίσκονται στην πρώτη θέση παγκοσμίως. Συνολικά έχουν δοθεί 14,8 δισεκατομμύρια για 1.206 πλοία». Σύμφωνα με την «Petrofin» (διεθνής «οίκος» παροχής οικονομικών υπηρεσιών) «οι Ελληνες πλοιοκτήτες αύξησαν το μερίδιό τους στον παγκόσμιο στόλο, παραμένοντας πρώτοι, από 15,41% το 2014, στο 16,05% το 2015 και στο 16,36% το 2016, επιτυγχάνοντας μία μέση ετήσια αύξηση κατά 3,05% (...) Ο συνολικός αριθμός των ελληνόκτητων πλοίων αυξήθηκε το 2016 στα 5.230 από 4.909 έναν χρόνο πριν και είναι συνολικής μεταφορικής ικανότητας 361.934.047 dwt, σημειώνοντας άνοδο κατά 10,26% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο»! Τα κέρδη των εφοπλιστών το 2013 υπολογίζεται ότι έφθασαν τα 12 δισ. ευρώ, ενώ σύμφωνα με το «Bloomberg» τα εφοπλιστικά κέρδη αθροιστικά από το 2003 έως και το 2013 ήταν 175 δισ. ευρώ! Πρόκειται για ορισμένα τελείως ενδεικτικά στοιχεία που δείχνουν όχι μόνο την απίστευτη κερδοφορία που καταγράφουν οι εφοπλιστές, αλλά και τη ραγδαία ανάπτυξη του εγχώριου εφοπλιστικού κεφαλαίου.

***

Απ' αυτόν τον πακτωλό κερδών, τι έχουν να περιμένουν οι ναυτεργάτες; Την απάντηση τη δίνει ο πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών Θ. Βενιάμης, στην ομιλία του την περασμένη Τετάρτη στην ετήσια συνέλευση της Ενωσης, αλλά και σε δηλώσεις του στα ΜΜΕ όλες τις προηγούμενες μέρες. «Ελπίζω ότι θα ξεπεραστούν, έστω και καθυστερημένα, ανεδαφικά συνδικαλιστικά προσκόμματα που εμποδίζουν τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας», η ναυτολόγηση στα πλοία «είναι εφικτή μόνο με όρους σύμφωνους με τα νομίμως κρατούντα στην παγκόσμια αγορά ναυτιλιακής εργασίας», είπε στη γενική συνέλευση, κάνοντας σαφές ότι στόχος είναι επικράτηση παντού των ατομικών - επιχειρησιακών συμβάσεων με όρους γαλέρας. Αντίστοιχα, σε δηλώσεις του σε ραδιοφωνικό σταθμό (ALPHA), υπερασπίστηκε «το δικαίωμα στους παλιούς ναυτικούς να μπορέσουν να πάνε στα πλοία με ατομικές συμβάσεις», «το δικαίωμα στον οποιοδήποτε νέο να επιλέξει την εργασία και τους όρους εργασίας», αλλά και το ...«δικαίωμα της κυβέρνησης να πιστοποιήσει ότι δεν ισχύει πλέον η συλλογική σύμβαση».

***

Με άλλα λόγια, οι εφοπλιστές αξιώνουν ευθέως «τέλος στο μπάρκο» με Συλλογική Σύμβαση, Κοινωνική Ασφάλιση και συνδικαλιστικά δικαιώματα. Για να μπαρκάρουν ναυτεργάτες, θέτουν ως όρο να δουλεύουν όσο τους λένε και να παίρνουν ό,τι τους δίνουν. Κι αυτό όταν ο αμύθητος πλούτος των εφοπλιστών προκύπτει από την άγρια εκμετάλλευση που επιβάλλουν στους ναυτεργάτες (απανωτές μειώσεις μισθών, οργανικών συνθέσεων, επέκταση της μαύρης ανασφάλιστης εργασίας), το ξεζούμισμα μέχρι θανάτου (αμέτρητοι είναι οι ναυτεργάτες στις υγρές εκατόμβες που έχει ανοίξει το εφοπλιστικό κεφάλαιο) και την λεηλασία συνολικά των εργαζομένων και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, προκειμένου το κράτος να μπορεί να τους εξασφαλίζει φοροαπαλλαγές και προνόμια. Ακόμα και το πετρέλαιο τούς παρέχεται αφορολόγητο, όταν η σημερινή κυβέρνηση κατάργησε το αφορολόγητο πετρέλαιο για τους αγρότες!

***

Εν ολίγοις, από το παράδειγμα των εφοπλιστών, γίνεται φανερό ότι από την καπιταλιστική ανάκαμψη και κερδοφορία, η εργατική τάξη και ο λαός δεν έχουν τίποτα να περιμένουν. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά η διατήρηση σ' αυτά τα επίπεδα και η αύξηση των κερδών του κεφαλαίου, προϋποθέτει εργαζόμενους όλο και πιο φτηνούς, όπως και την αφαίμαξη των λαϊκών στρωμάτων χωρίς ημερομηνία λήξης. Ανάκαμψη προς όφελος του λαού μπορεί να υπάρξει μόνο αν τα καράβια, τα λιμάνια, τα ναυπηγεία, συνολικά τα μέσα παραγωγής γίνουν κοινωνική ιδιοκτησία, στο πλαίσιο μιας κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας, με κριτήριο την ικανοποίηση των διευρυμένων λαϊκών αναγκών, χωρίς τα παράσιτα τους εφοπλιστές και τους άλλους κεφαλαιοκράτες. Σ' αυτήν την προοπτική, χρειάζεται να ενταθεί σήμερα ο αγώνας των ναυτεργατών ενάντια στα σχέδια του εφοπλιστικού κεφαλαίου και των κομμάτων του, με αιτήματα και στόχους πάλης που θα αμφισβητούν και θα συγκρούονται με τα συμφέροντα και την κερδοφορία τους. Αυτή την γραμμή πάλης αντιπαραθέτουν οι ταξικές δυνάμεις των ναυτεργατών στα σχέδια του εφοπλιστικού κεφαλαίου και πρωτοστατούν στην οργάνωση νέων αγώνων.