Τα σκλαβοπαζαρα του τουρισμού

Τα σκλαβοπαζαρα του τουρισμού

---

Η μεγάλη αφήγηση της περιόδου αφορά τη συμβολή του τουρισμού στο περίφημο success story της κυβέρνησης Σαμαρά. Τουριστικό θαύμα μας λένε, νησιωτική και ηλιόλουστη χώρα η Ελλάδα, ονειρικός προορισμός για «τους ξένους», πρέπει συνεπώς να το εκμεταλλευτούμε. Κι έτσι, με δεδομένη την αυξημένη σημασία του τουρισμού στην ελληνική οικονομία, ο κλάδος χρησιμοποιείται ως δούρειος ίππος για την επιβολή των πλέον νεοφιλελεύθερων και αντιλαϊκών κατευθύνσεων.
Πράγματι, σύμφωνα με έκθεση του ΙΟΒΕ το 2012, η συνολική επίδραση του τουρισμού στο ΑΕΠ έφτανε το 15,1%, οι τουριστικές εισπράξεις (δαπάνες ξένων τουριστών) στο 5% του ΑΕΠ, η συμβολή του στην έμμεση φορολογία το 5% των συνολικών εσόδων, ενώ η άμεση και έμμεση απασχόληση έφτανε το 9% του συνολικού αριθμού των απασχολούμενων στη χώρα (πάντως, το 2013 η απασχόληση στον κλάδο μειώθηκε κατά 3,5%). Το 2013 η αύξηση ξένων επισκεπτών έφτασε το 18,7% σε σχέση με το 2012 (20,1 από 16,95 εκατομμύρια άτομα), με αύξηση εισπράξεων κατά 16,4%. Ήδη το πρώτο τετράμηνο του 2014 καταγράφηκε αύξηση 28% στα τουριστικά έσοδα. Ωφελείται όμως από όλα αυτά αφηρημένα η «ελληνική οικονομία»; Αντίθετα, τα οικονομικά μεγέθη, οι εργασιακές συνθήκες, οι πολιτικές και οικονομικές κατευθύνσεις με βάση τις οποίες κινείται ο τουρισμός αποδεικνύουν ότι πρόκειται για έναν κλάδο όπου θεμελιώνεται η κατεξοχήν εφαρμογή των πιο αντιδραστικών πολιτικών. Συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων χώρων, αναίρεση των στοιχειωδών εργασιακών κεκτημένων, καταπάτηση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, αδιαφορία για τις χωρικές επιπτώσεις και καταστροφή του περιβάλλοντος.
Είναι αναμφισβήτητες οι αρνητικές επιπτώσεις αυτού του μοντέλου τουριστικής ανάπτυξης τόσο στο περιβάλλον και τη φύση, όσο και στη ζωή των κατοίκων στις τουριστικές περιοχές. Από την άλλη, είναι ένα μοντέλο διακοπών που δεν μπορεί (και επίσης, όλο και περισσότερο δε θέλει) να ακολουθήσει η πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Τα κόστη διακοπών είναι τεράστια, ενώ οι μισθοί, τα επιδόματα, ο χρόνος της άδειας και οι παροχές κοινωνικού τουρισμού διαρκώς συρρικνώνονται. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι αναζητούν διαφορετικές μορφές διακοπών, επιζητώντας εκτός των άλλων και ένα διαφορετικό πρότυπο καθημερινής ζωής και πολιτισμού.
Εργασιακές σχέσεις στον τουρισμό
Το κλειδί λοιπόν βρίσκεται ακριβώς στην αντίληψη του τουρισμού ως μικρογραφία ενός συνολικού μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης που επιβάλλεται σταδιακά. Το πρόβλημα εξάλλου (σήμερα και ιστορικά), δε βρίσκεται στη λεγόμενη «υπανάπτυξη» του καπιταλισμού στην Ελλάδα, ή την επιμονή «προκαπιταλιστικών πρακτικών», αλλά αντίθετα στον τρόπο που έχει αναπτυχθεί ο καπιταλισμός, και τις κατευθύνσεις που ακολουθούνται. Στις διάφορες αφηγήσεις που έχουν διατυπωθεί περί διεξόδου της χώρας από την κρίση, έχουν ακουστεί ακραίες εκδοχές περί μετατροπής της σε «τουριστικό παράδεισο» της Ευρώπης, φτηνού κόστους για τους ξένους τουρίστες, και φυσικά με εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις φυσικού πλούτου και εργασιακές συνθήκες γαλέρας για τους εργαζόμενους (Χαρακτηριστικό είναι το προτεινόμενο από γερμανικά think tank, σχέδιο EURECA, το οποίο προτείνει την εκχώρηση των περιουσιακών στοιχείων του ελληνικού δημοσίου σε εταιρεία που θα ελέγχεται από ευρωπαϊκό οργανισμό – ουσιαστικά πρόκειται για μια τεράστια επιχείρηση συνολικής ιδιωτικοποίησης με ορίζοντα το 2025). Σήμερα λοιπόν, ο κλάδος του τουρισμού συνιστά τη προμετωπίδα των πλέον αντιδραστικών αλλαγών που συντελούνται.
Και φυσικά, η κατάσταση αυτή αφορά πρώτα και κύρια τις εργασιακές σχέσεις που επικρατούν. Στους ξενοδοχοϋπαλλήλους η συλλογική σύμβαση που υπογράφηκε φέτος προβλέπει διατήρηση της μείωσης μισθών κατά 15% που επιβλήθηκε πέρσι σε σχέση με το 2012, ενώ παράλληλα αυξάνονται οι ώρες εργασίας από 8 σε 10 για τα διαστήματα πληρότητας πάνω από 75% (δηλαδή ολόκληρη την τουριστική περίοδο πρακτικά!), χωρίς καταβολή υπερωριών. Παράλληλα, στους εργαζόμενους στον επισιτισμό δεν υπάρχει καν συλλογική σύμβαση σε ισχύ την τελευταία διετία. Στην πραγματικότητα, η πλειοψηφία των εργαζόμενων στον τουρισμό υποχρεώνονται στην υπογραφή ατομικών συμβάσεων, στη συντριπτική τους πλειοψηφία στα κατώτερα όρια που προβλέπονται από το νόμο (586 ευρώ το μήνα μεικτά), και ενώ υπολογίζεται ότι περίπου μόλις το 10% των ξενοδοχείων τηρούν την κλαδική σύμβαση.Η απλήρωτη εργασία δεσπόζει (η πλειοψηφία των εργαζόμενων πληρώνεται μετά από 3-12 μήνες), ενώ τα ωράρια και η εντατικοποίηση της εργασίας είναι απάνθρωπα. Τα ρεπό δίνονται σπάνια, η εργασία είναι εξαήμερη ή εφταήμερη, επικρατούν οι ελαστικές μορφές, τα σπαστά ωράρια, ενώ καταστρατηγείται τόσο ο σταθερός ημερήσιος χρόνος εργασίας όσο και η αναγκαία εβδομαδιαία ανάπαυση. Η ανασφάλιστη εργασία είναι ιδιαίτερα αυξημένη, νόμιμη (μέσω του καθεστώτος της μαθητείας) ή παράνομη (τρεις στους δέκα εργαζόμενους ήταν ανασφάλιστοι το 2012). Η εργασία φυσικά είναι εποχιακή, ελάχιστοι εργαζόμενοι δουλεύουν πάνω από 6 μήνες το χρόνο, με αποτέλεσμα τα ετήσια έσοδά τους να μην ξεπερνούν τα 4000 ευρώ ετησίως μετά τις περικοπές.
Στον κλάδο του τουρισμού δεσπόζει επίσης ο θεσμός της ενοικίασης εργαζομένων, με τη διαμεσολάβηση επιχειρήσεων ουσιαστικά δουλεμπορίας. Εδώ, αξιοποιείται κατά κόρον ο θεσμός της μαθητείας ή/και πρακτικής άσκησης. Έτσι, νέοι και νέες ως 30 ετών, καλούνται να κάνουν την πρακτική τους στα ξενοδοχεία, με μισθό 400 ευρώ για κανονικό ωράριο και εξαήμερη εργασία (ενώ η «μαθητεία» είναι συχνά κατ” όνομα, καθώς πολλοί εργαζόμενοι δεν είναι σπουδαστές τουριστικών επιχειρήσεων). Σύμφωνα με τη νομοθεσία, οι «μαθητευόμενοι» δεν μπορούν να ξεπερνούν το 17% των εργαζομένων στην επιχείρηση, κάτι που πολύ συχνά παραβιάζεται, καθώς το κόστος για τον εργοδότη είναι έως και 3 φορές μικρότερο απ” ότι αυτό για τον κανονικό εργαζόμενο. Οι δε μαθητευόμενοι είναι στην πραγματικότητα κτήμα της επιχείρησης διαμεσολάβησης, και αντιμετωπίζονται ως απλό εμπόρευμα και εργαλείο. Εξαναγκάζονται να δίνουν τεράστια ποσά για προμήθεια ως αντάλλαγμα για την εύρεση εργασίας, ενώ είναι ενδεικτικός ο τρόπος που διαφημίζονται οι υπηρεσίες των επιχειρήσεων αυτών: για παράδειγμα, προβλέπεται κατά λέξη «Αντικατάσταση των ακατάλληλων, χωρίς επιπλέον χρέωση, εντός 10-15 ημερών». Παράλληλα, αξιοποιείται ο πρόσφατος θεσμός των voucher του ΟΑΕΔ, που συνεπάγεται μηδενικό κόστος εργασίας για την εργοδοσία και πενιχρούς μισθούς για τους εργαζόμενους (400-500 ευρώ).
Και αν τα παραπάνω είναι ο κανόνας, με την πλήρη κάλυψη της ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας, καταγράφονται μαζικά και περιπτώσεις ακραίας εκμετάλλευσης των εργαζομένων, ειδικά στις πιο τουριστικές περιοχές. Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατών Επισιτισμού και Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων κ. Παναγιώτης Προύτζος χαρακτήρισε συγκεκριμένες περιοχές στην Ήπειρο, την Εύβοια και την Πάτρα «μικρές Μανωλάδες στο χώρο του τουρισμού». Η χαοτική κατάσταση που επικρατεί στον κλάδο, η πολυδιάσπαση και η απουσία μάχιμου συνδικαλισμού, η καταστρατήγηση κάθε πλαισίου εργατικής νομοθεσίας, η υπολειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών, δυσχεραίνουν την εικόνα. Παράλληλα, ακραία «μεμονωμένα» περιστατικά ολοκληρώνουν το τοπίο. Έτσι, σύμφωνα με πολλές καταγγελίες, πολλοί εργαζόμενοι πληρώνονται αποκλειστικά ή κατά ένα μεγάλο μέρος σε είδος (στέγαση και σίτιση), υπογράφονται συμβάσεις ακόμα και μιας μέρας, ανθίζουν τα παράνομα γραφεία εύρεσης εργασίας, με τεράστιες απαιτήσεις (ένα γραφείο απαιτούσε το 50% του μισθού των εργαζομένων). Επιπλέον, ο όμιλος Aldemar στη Ρόδο συμπεριλάμβανε ως όρο στην ατομική σύμβαση ο εργαζόμενος να μην είναι γραμμένος σε κάποιο σωματείο, όρος που πάρθηκε πίσω μετά τις αντιδράσεις από τα σωματεία. Στη Ρόδο και την Κέρκυρα οι εργαζόμενοι πέρσι παραιτήθηκαν μαζικά, σε διαμαρτυρία για την εντατικοποίηση της δουλειάς και τα εργατικά ατυχήματα.Και φυσικά, μέσα σε αυτή την πραγματικότητα, προωθείται με κάθε τρόπο η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου στον κλάδο.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις στηρίζονται από την πολιτική εξουσία με κάθε τρόπο, ενώ οι μικρές πιέζονται όλο και περισσότερο και συχνά εξαναγκάζονται σε κλείσιμο. Είναι ενδεικτική η επέκταση της πολιτικής του «all inclusive», που ισχύει σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και κρουαζιερόπλοια, όπου οι τουρίστες καταναλώνουν τα πάντα «εντός», με αποτέλεσμα να μην στηρίζεται κατ” ελάχιστο η τοπική οικονομία, η οποία εξάλλου βασίζεται κυρίως στον εγχώριο τουρισμό, που έχει μειωθεί σημαντικά (σε επίπεδο τόσο χρόνου διακοπών όσο και κατανάλωσης). Είναι ενδεικτικό ότι ενώ οι ταξιδιώτες με κρουαζιέρες αυξήθηκαν κατά 53% το 2013 σε σχέση με το 2012, τα έσοδα αυξήθηκαν κατά μόλις 6,6% (και αφορούν κυρίως τέλη ελλιμενισμού). Επιπρόσθετα, λαμβάνονται διαρκώς κυβερνητικά μέτρα που αποσκοπούν στη στήριξη των μεγάλων τουριστικών επιχειρήσεων (παροχή χρήματος για στήριξη επενδύσεων, επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών, θεσμός μαθητείας, νομοθετικές παρεμβάσεις όπως ο νέος επενδυτικός νόμος, η ιδιωτικοποίηση των αιγιαλών, ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό). Οι δημόσιοι χώροι ιδιωτικοποιούνται ενώ τα πλέον αξιοποιήσιμα κομμάτια γης εμπορευματοποιούνται και πωλούνται (παραχωρούνται) σε μεγαλοεπιχειρηματίες.
Είναι ενδεικτικό το πρόσφατο νομοσχέδιο για τους αιγιαλούς, που περιλαμβάνει κατάργηση της ελεύθερης παραλίας, επιχειρηματική αξιοποίηση, νομιμοποίηση αυθαιρέτων και κατασκευή επιχειρηματικών έργων ως και επιχωματώσεις. Οι ελεύθεροι χώροι, ο φυσικός πλούτος, το περιβάλλον, έχουν πλέον αξία μόνο ως κερδοφόρα εμπορεύματα, σε όφελος αποκλειστικά των μεγαλοεπιχειρηματιών. Η πολιτική αυτή αποδίδει καρπούς: την περίοδο 2009-2013 το 73% των 914 νέων ξενοδοχείων που άνοιξαν ανήκουν στις 3 υψηλότερες κατηγορίες, ενώ το 97% όσων έκλεισαν (613 ξενοδοχεία) ανήκουν στις χαμηλότερες κατηγορίες.
Το τοπίο συμπληρώνεται με τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις για την κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας και την εφαρμογή θεσμών όπως οι Λευκές Νύχτες. Στις τελευταίες, οι υπάλληλοι καλούνται να εργαστούν απλήρωτοι ως τις 3 το πρωί (!), υπό τον εκβιασμό της αύξησης της κατανάλωσης με κάθε κόστος. Επιπλέον, η κυβέρνηση θέσπισε την περασμένη βδομάδα την κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας και το άνοιγμα των καταστημάτων όλες τις Κυριακές του χρόνου στις «τουριστικές» περιοχές, μέσα στις οποίες εντάσσεται και το κέντρο της Αθήνας. Μέτρα σαν αυτά προκαλούν τη ριζική χειροτέρευση των εργασιακών συνθηκών των εργαζομένων καθώς και τη συμπίεση των μικρομεσαίων στρωμάτων και την αναδιάταξη του τοπίου στον κλάδο υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων (καθώς τα μικρά καταστήματα δεν μπορούν να επιβιώσουν). Φυσικά, το πρόβλημα για τη μεγάλη πλειοψηφία δεν είναι, όπως λέει και το γνωστό σύνθημα, ότι μας λείπουν οι ώρες για να ψωνίσουμε, αλλά οι ώρες και τα λεφτά για να ζήσουμε, και φυσικά για να πάμε διακοπές. Είναι ενδεικτικό ότι αυτές οι δυνατότητες ανάπαυλας στερούνται και από όσους μένουν στην Αθήνα και δεν έχουν καμία δυνατότητα για διακοπές, όταν για παράδειγμα ελεύθερες παραλίες στα όρια του νομού Αττικής είναι πλέον ελάχιστες και το κόστος για τις οργανωμένες παραλίες είναι δυσβάσταχτο.
Διακοπές – κοινωνική ανάγκη
Αν λοιπόν αυτή είναι η πραγματικότητα για τους εργαζόμενους στον τουρισμό, τι γίνεται με τις διακοπές όλων μας; Όπως συμβαίνει και με μια σειρά άλλων αναγκών, τα τελευταία χρόνια, υπό το βάρος της κρίσης και της γενικευμένης χειροτέρευσης των συνθηκών ζωής, αναπτύσσεται μια συντονισμένη προσπάθεια να πειστούμε ότι οι διακοπές είναι πολυτέλεια. Και μάλιστα, αυτός ο πολιτικός λόγος επενδύεται με μια ολόκληρη ιδεολογική προπαγάνδα περί «τεμπέληδων, καλοπερασάκηδων Ελλήνων, που έχουν καλομάθει σε τεράστια διαστήματα διακοπών» (και ενώ, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ για τις εργασιακές σχέσεις το 2011, ο μέσος ετήσιος χρόνος εργασίας στην Ελλάδα ήταν 1816 ώρες, ο υψηλότερος στην ΕΕ15).
Ποια είναι όμως η πραγματικότητα; Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΝστιτούτου ΚΑταναλωτών, φέτος το 75% των πολιτών δεν θα πάει καθόλου διακοπές (έναντι 49% το 2009 και 62% το 2011). Στους υπόλοιπους, καταγράφεται πολύ σημαντική μείωση του χρόνου (συμπεράσματα από πανελλαδική τηλεφωνική έρευνα σε 791 άτομα). Συγκεκριμένα, το 65% όσων θα κάνουν τελικά διακοπές θα είναι για μέχρι 5 ημέρες. Ο βασικός λόγος φυσικά είναι το τεράστιο οικονομικό κόστος (στην παραπάνω έρευνα οι οικονομικοί λόγοι και η επαγγελματική/εισοδηματική αστάθεια δηλώθηκαν ως αιτία από το 90% των συμμετεχόντων).
Αφενός, τα εισοδήματα και οι μισθοί μειώνονται διαρκώς, ενώ η φορολογική πολιτική της κυβέρνησης μεταφέρει διαρκώς το κόστος στις πλάτες των χαμηλόμισθων. Τα εισοδηματικά κριτήρια για τα προγράμματα κοινωνικού τουρισμού αποκλείουν τη συντριπτική πλειοψηφία, ενώ η περικοπή του επιδόματος ανεργίας και άδειας, και η κατάργηση του 13ου-14ου μισθού πλήττουν άμεσα τη δυνατότητα διακοπών. Αφετέρου, το κόστος των διακοπών αυξάνει διαρκώς. Με βάση το ΙΝΚΑ, το κόστος αυτό για μια τετραμελή οικογένεια για διακοπές δυο εβδομάδων ήταν το 2013 περίπου 2700 ευρώ! Φέτος, καταγράφονται αυξήσεις στη διαμονή από 50-95% σε τουριστικά θέρετρα, συνεπώς το κόστος είναι δυσβάσταχτο. Είναι ενδεικτικό ότι, με βάση στοιχεία των Ενώσεων Ξενοδόχων, οι κρατήσεις Ελλήνων τουριστών για τον Αύγουστο είναι της τάξης του 5%, ενώ των ξένων άνω του 70%. Εξάλλου, σύμφωνα με το ΙΝΚΑ, μόλις το 20% όσων κάνουν διακοπές διαμένει σε ξενοδοχεία. Και φυσικά, υπάρχουν ήδη πολλές καταγγελίες για αισχροκέρδεια σε τουριστικές περιοχές (δημοπρασίες για την τιμή των δωματίων, διαφορές τιμών στο ίδιο προϊόν κλπ.). Τέλος, είναι τεράστια τα κόστη της μετακίνησης, τόσο σε αεροπορικά και ακτοπλοϊκά εισιτήρια, όσο και στα διόδια (αυξήσεις έως 400% από το 2008) και τη βενζίνη.
Πόση σημασία έχουν όμως τελικά οι διακοπές; Αντίθετα από την κυρίαρχη επιχειρηματολογία περί πολυτέλειας, οι διακοπές είναι μια από τις κύριες ανάγκες και συνεπώς βασικό δικαίωμα για όλους. Είναι απαραίτητες για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Φυσικά, οι ανάγκες είναι κοινωνικές και ιστορικά καθορισμένες· έτσι, οι διακοπές είναι επίσης εργασιακό κεκτημένο που πρέπει να διαφυλαχτεί. Το διάλειμμα από την εργασία και την καθημερινότητα, το άγχος και τη διαρκή εγρήγορση που συνεπάγεται, είναι εξαιρετικά σημαντικά για όλους και όλες, και απαιτούν μεγάλα διαστήματα ανάπαυλας. Επιπλέον, με βάση μελέτες, οι διακοπές έχουν σημαντικά σωματικά οφέλη. Παράλληλα, ο ελεύθερος χρόνος που προσφέρουν δίνει τη δυνατότητα να καλυφθούν μια σειρά άλλων αναγκών (κοινωνικοποίηση, πολιτισμός, διάβασμα, γνωριμία με νέα μέρη, ανθρώπους, πολιτισμούς κλπ).
Χώρος – περιβάλλον – ελεύθερο κάμπινγκ
Φυσικά, ιδιαίτερης σημασίας είναι οι επιπτώσεις του τουρισμού στο χώρο και το περιβάλλον. Ο μονομερής προσανατολισμός ολόκληρων περιοχών στον τουρισμό, και μάλιστα στις πιο επικερδείς μορφές του, επιφέρει συχνά καταστροφή του περιβάλλοντος και δημιουργία περιοχών αβίωτων για τους κατοίκους τους. Παράλληλα, οι ίδιοι οι κάτοικοι εξαναγκάζονται σε ένα μοντέλο ζωής που τους εξαναγκάζει να κινούνται στους ρυθμούς του τουρισμού: εργασία 4 μήνες το χρόνο, αδυναμία απασχόλησης σε άλλες παραγωγικές δραστηριότητες κλπ.
Φυσικά, αυτό το μοντέλο διακοπών δεν είναι το μοναδικό. Τα τελευταία χρόνια, υπό την οικονομική πίεση αλλά και ως αποτέλεσμα της αμφισβήτησης των κυρίαρχων προτύπων των περασμένων δεκαετιών (καταναλωτισμός, πολυτέλεια, επίπλαστες ανάγκες κλπ.), ανθεί το κάμπινγκ, και μάλιστα το ελεύθερο. Κι αν παλιότερα ήταν μια επιλογή της νεολαίας, και μάλιστα των πιο ριζοσπαστικών κομματιών της, πλέον όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται προς αυτό. Το ελεύθερο κάμπινγκ, πέρα από τα προφανή οικονομικά οφέλη, προσφέρει μια σειρά άλλων προτερημάτων. Είναι πιο γνήσιο και αδιαμεσολάβητο από κοινωνικά πρότυπα και νόρμες, διασφαλίζει μια αρκετά διαφορετική επαφή τόσο με τη φύση, όσο και με τους ανθρώπους και τα συναισθήματα, διαπνέεται από μια μεγαλύτερη αίσθηση ελευθερίας και αυτοπροσδιορισμού, αφήνει πίσω την αίσθηση του προγράμματος και του προγραμματισμού, εγκολπώνει τις αξίες της αλληλεγγύης, της συνύπαρξης, της επικοινωνίας.
Επιπλέον, η αξία χρήσης επικρατεί της ανταλλακτικής αξίας· γι” αυτό εξάλλου και διώκεται τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με το νόμο Ν.2160/93 «Ρυθμίσεις για τον τουρισμό και άλλες διατάξεις», που πρόσφατα τροποποιήθηκε, απαγορεύεται η ελεύθερη κατασκήνωση σε κοινόχρηστους χώρους, δάση, αιγιαλούς, ακόμη και σε ιδιωτικά οικόπεδα, ενώ προβλέπεται πρόστιμο 300 ευρώ, ενδεχόμενη αυτόφωρη δίωξη και μεσολάβηση της εφορίας. Από την άλλη, συνταγματολόγοι θεωρούν ότι πλήττονται μια σειρά κατοχυρωμένα δικαιώματα (ελεύθερης χρήσης των κοινόχρηστων χώρων, ελεύθερης διακίνησης, διαμονής και ανάπτυξης της προσωπικότητας, απόλαυσης και προστασίας της φύσης, ισότητας και οικονομικής βιωσιμότητας). Το κυνήγι του ελεύθερου κάμπινγκ από την πολιτική εξουσία σχετίζεται με την προσπάθεια συρρίκνωσης του δικαιώματος στις διακοπές, αλλά κυρίως με την απόσπαση κέρδους και τη στήριξη των μεγαλοεπιχειρηματιών στον τουρισμό. Παράλληλα, εντάσσεται στον ευρύτερο σχεδιασμό ιδιωτικοποίησης των ελεύθερων χώρων. Σήμερα λοιπόν εισάγεται εκτεταμένα η αντίληψη πως ότι είναι δωρεάν είναι και παράνομο, για να κάνουμε μια αντιστροφή του γνωστού σχήματος ενός πρώην Υπουργού Ναυτιλίας πως ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό…

Good morning Vietnam

 Good morning Vietnam

Για τους ηρωικούς βιετναμέζους, με το αλύγιστο αντιιμπεριαλιστικό φρόνημα και την τόσο πλούσια σε αγώνες ιστορία τους, που πολύ λίγοι λαοί έχουν να επιδείξουν αντίστοιχή της, ισχύει ίσως κάπως αντεστραμμένο αυτό που έλεγαν για τους έλληνες της ύστερης αρχαιότητας και την υποταγή τους στον ακμαίο και κατά πολύ ανώτερο ρωμαϊκό στρατό: κατακτήθηκαν από τη ρώμη με τα όπλα, αλλά την κατέκτησαν με τον πολιτισμό τους. Το βιετνάμ αντιστοίχως αντιστάθηκε στους κατακτητές και απέκρουσε ηρωικά την επίθεσή τους, κατακτήθηκε όμως σταδιακά δια της πλαγίας οδού, όχι χάρη στον πολιτισμό τους και τη δυτική κουλτούρα, που έχει κυριεύσει τα πάντα, αλλά με την οικονομική τους δύναμη και το εμπόριο, σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία, όπου η χώρα είχε μείνει χωρίς διεθνή στηρίγματα.

Αυτό σε γενικές γραμμές ήταν το στρατηγικό συμπέρασμα που αποκόμισε το ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο συνολικά για την αναχαίτιση του σοσιαλισμού και ειδικότερα της σοβιετικής ένωσης, εφόσον δεν κατάφερε να πνίξει με τη δύναμη των όπλων την επανάσταση στη ρωσία –μία φορά το 18’ κι άλλη μία με την επίθεση των ναζί από το 41’. Κι όπως φάνηκε από την τελική κατάληξη, είχε πολύ καλύτερα αποτελέσματα με τις οικονομικές μεθόδους –ως προέκταση του πολέμου με άλλα μέσα- σε μια ιδιότυπη μορφή «ειρηνικής συνύπαρξης» με το σοσιαλιστικό μπλοκ. Με την ειδοποιό διαφορά πως αυτή η μορφή βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στην κούρσα των εξοπλισμών με στόχο την οικονομική εξουθένωση της εσσδ και την ακύρωση της σοβιετικής εκδοχής της ειρηνικής συνύπαρξης –να μείνει δηλ απερίσπαστη από πολεμικές προετοιμασίες και συγκρούσεις η δική μας πλευρά, για να μπορέσει να προχωρήσει και να βαθύνει τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.

Όλα αυτά συνδέονται με μια βασική αντίφαση που διέτρεχε την ιστορία του σύντομου εικοστού αιώνα και των σημαντικότερων σταθμών του. Αφενός δηλ όλες σχεδόν οι σοσιαλιστικές επαναστάσεις –από τη μεγάλη οκτωβριανή ως την κινέζικη το 49’- συνδέονταν με τους δύο παγκόσμιους πολέμους και, ως επακόλουθο, την εμφάνιση επαναστατικής κατάστασης σε μια σειρά αδύναμους κρίκους της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας. Αφετέρου όμως η (κάθε άλλο παρά ειρηνική) συνύπαρξη δύο αντίπαλων συνασπισμών με διαφορετικά κοινωνικά συστήματα και το ορατό φάσμα μιας πολεμικής μεταξύ τους σύγκρουσης, ως απειλή, ευνοούσε αντικειμενικά το ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο, που είχε βγει όμως με σημαντικά ψαλιδισμένες κι αδυνατισμένες θέσεις από τους δύο προηγούμενους πολέμους ή ακόμα κι από την ήττα της γαλλίας αρχικά και των ηπα σε δεύτερη φάση, στον πόλεμο του βιετνάμ.

Ενώ δηλ οι πολεμικές συνέπειες ήταν ανεπιθύμητα βαρίδια και τροχοπέδη για τις σοσιαλιστικές χώρες και το χτίσιμο της νέας κοινωνίας –καθώς οι εξοπλισμοί τους αφαιρούσαν ζωτικούς πόρους που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για άλλους σκοπούς και το ανέβασμα του βιοτικού επιπέδου, ή γιατί ειδικά η εσσδ είχε πληρώσει βαρύτατο φόρο αίματος, και όχι μόνο, για την αντιφασιστική νίκη των λαών, ο οποίος της στέρησε πολύτιμες εφεδρείες κι εκλεκτό έμψυχο δυναμικό από την υπόθεση της οικοδόμησης-…

…για το ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο, ο πόλεμος –ως συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα- ήταν μια χρυσή ευκαιρία για μπίζνες και αυξημένη κερδοφορία, είτε με αναπτυξιακά σχέδια ανοικοδόμησης των κατεστραμμένων περιοχών (σχέδιο μάρσαλ), είτε με τη συνεχή παραγωγή οπλικών συστημάτων, τις επικερδείς αγοραπωλησίες σε «κράτη-δορυφόρους» και την ενίσχυση του λεγόμενου στρατιωτικο-βιομηχανικού μπλοκ (λόμπι), που είχε μεγάλη δύναμη στις ηπα και τέθηκε στο επίκεντρο αρκετών σοβιετικών αναλύσεων της μπρεζνιεφικής ειδικά εποχής. Κάποιες από αυτές τις αναλύσεις ολίσθαιναν όμως στη λογική του μικρότερου κακού και της επιλογής «καλύτερου ιμπεριαλιστή», στην πολιτική συμπάθεια προς τις «πιο ειρηνόφιλες» και λιγότερο αντιδραστικές, υποτίθεται, μερίδες του αστικού μπλοκ, που εκπροσωπούνταν συνήθως από τη σοσιαλδημοκρατία ή τους δημοκρατικούς στις ηπα –κι όχι από το νίξον ή το ρίγκαν, που εγκαινίασε τον «πόλεμο των άστρων».

Μια τέτοια περίπτωση «καλού ιμπεριαλιστή», στην κλίμακα των απλών, καθημερινών ανθρώπων και όχι των πολιτικών ηγετών, μας παρουσιάζει κατ’ ουσίαν στο πρόσωπο του άντριαν κονάουερ (ρόμπιν γουίλιαμς) κι η ταινία good morning Vietnam. Ο κρονάουερ είναι ένας σμηνίας – παραγωγός του ραδιοφώνου του αμερικανικού στρατού στη σαϊγκόν (και μετέπειτα χο τσι μινχ), εν μέσω πολέμου, που ξεφεύγει από τους ανιαρούς, παραδοσιακούς κανόνες των ένοπλων σωμάτων στο πρόγραμμά του και κερδίζει την αγάπη και το θαυμασμό χιλιάδων φαντάρων στο μέτωπο, ενάντια στη στενοκεφαλιά και την αντιπάθεια κάποιων ανωτέρων του. Παράλληλα συνάπτει φιλικές σχέσεις με πολλούς ντόπιους βιετναμέζους, που δεν τους βλέπει ρατσιστικά ως κατώτερα όντα, αλλά απομακρύνεται με μετάθεση, όταν αποδεικνύεται πως ο καλύτερος φίλος του είναι ένας δραστήριος κι επικίνδυνος βιετκόνγκ.

Η ταινία βάζει στο στόχαστρο το νίξον και την πολιτική του, προσπαθώντας σαφώς να δείξει πως δεν ήταν/είναι ίδιοι όλοι οι αμερικανοί. Μία από τις καλύτερες ίσως στιγμές της είναι η παρωδία αυτής της πολιτικής με τους στίχους του what a wonderful world (τι υπέροχος κόσμος) να συνοδεύουν ειρωνικά σκηνές από τη φρίκη του πολέμου, που παρουσιάζεται ωστόσο ως ανεξήγητο κακό, παράλογο και απάνθρωπο, που χτυπά εξίσου τους πάντες, χωρίς να κάνει διακρίσεις μεταξύ ισχυρού κι αδύναμου. Ενώ ο έρωτας του πρωταγωνιστή για μια νεαρή βιετναμέζα σπουδάστρια, σκοντάφτει –παρά την αμοιβαία έλξη τους- στις «αγεφύρωτες» διαφορές των δύο κόσμων, που συνοψίζονται βασικά στο ότι ο ένας λέει τη ντομάτα tomato κι η άλλη τη λέει ζινγκ-πάου ή κάτι παρόμοιο.

Οι συλλογικές τύψεις συνείδησης ενός έθνους για αυτόν τον πόλεμο αναζητούν κάθαρση κι εξιλέωση σε τέτοια κινηματογραφικά έργα, θυμίζοντας ίσως αντίστοιχες σκέψεις και συναισθήματα του γερμανικού λαού για τις κτηνωδίες των ναζί. Αν εξαιρέσουμε όμως κάποια κινήματα αντίστασης που ξεδιπλώθηκαν σε κάθε περίπτωση (το αντιπολεμικό στις ηπα και το αντιφασιστικό στη γερμανία), δεν είναι καθόλου σίγουρο πόσο μαζική θα ήταν αυτή η συλλογική μεταμέλεια, αν η κατάληξη του πολέμου ήταν διαφορετική και δεν υπήρχε το βάρος της δύσκολης διαχείρισης μιας ήττας, από την οποία απέρρεαν εν πολλοίς και οι τύψεις. Ουαί τοις ηττημένοις, όπως έλεγαν και στον καιρό της pax (pacis) romana(e).

Προσωπικά πάντως, ο ρόμπιν γουίλιαμς σχεδόν με εκνεύριζε σε τέτοιους ατσαλάκωτους και αβανταδόρικους ρόλους, και προτιμούσα την ερμηνεία του στα «ξυπνήματα» με τον ντε νίρο. Όσο για την κατάθλιψη από την οποία έπασχε πιθανότατα ο ηθοποιός και την «αδιέξοδη λύση» της αυτοχειρίας στην οποία κατέφυγε, έρχεται κατά κάποιον τρόπο να επιβεβαιώσει τη θλιμμένη φύση του κωμικού που «κάνει μονίμως μια νεκροψία στον εαυτό του». Και σε ένα πιο γενικό επίπεδο ίσως πως η αποξένωση σήμερα δεν κάνει ακριβώς ταξικές διακρίσεις –αν και εκδηλώνεται προφανώς με πολύ διαφορετικό τρόπο κατά περίπτωση- αλλά αποτελεί καθολικό, χαρακτηριστικό γνώρισμα της καπιταλιστικής κοινωνίας.

Αυτό όμως είναι το θέμα μιας άλλης ανάρτησης..

Αστερίκιος εν Ολυμπία

 Αστερίκιος εν Ολυμπία

Σημειώσεις δέκα χρόνια μετά

Τα αφιερώματα κι οι εικόνες σήψης κι εγκατάλειψης των ολυμπιακών εγκαταστάσεων, που έρχονται στο φως αυτές τις μέρες της πρώτης στρόγγυλης επετείου από το αθήνα 04’, έχουν την ίδια ακριβώς τύχη με άλλα παρόμοια θέματα που παίζουν στα δελτία ειδήσεων. Το τηλεοπτικό κοινό συνηθίζει κι εξοικειώνεται με κάτι που κατά βάθος γνώριζε ή υποψιαζόταν και τελικά παύει να αντιδρά σε ένα επαναλαμβανόμενο ερέθισμα, που μένει στην επιφάνεια, χωρίς να αναζητά τις πραγματικές αιτίες. Κι όσες αναλύσεις επιχειρούν να σκάψουνε λίγο βαθύτερα, καταλήγουν συχνά να αναπαράγουν εύκολα κλισέ κι αστικά ιδεολογήματα.

Μια βασική πτυχή αυτών των αστικών αφηγήσεων αφορά την προχειρότητα και τον κακό σχεδιασμό που διακρίνει την ελληνική κοινωνία, με τα λαμόγια και τη λογική του άρπα-κόλλα –που ο περράκης την είχε επισημάνει ως αιτία του κακού ήδη από τη δεκαετία της αλλαγής, υπεράνω άλλων ταξικών αναφορών και κοινωνικών συστημάτων. Μια λογική που πιάνεται απ’ το παράδειγμα της βαρκελώνης το 92’ και τν αξιοποίηση των έργων που άλλαξαν την εικόνα της πόλης. Ενώ βρήκε άξιο συνεχιστή στη φλυαρία του ψαριανού, ως υποψήφιου δημάρχου αθηναίων το 10’, που τόνιζε την ομορφιά της καπιταλιστικής βαρκελώνης και της (πάλαι ποτέ) σοσιαλιστικής πράγας, για να συμπεράνει πως δεν έχουν σημασία τα συστήματα και δεν ωφελεί να αναλωνόμαστε προεκλογικά σε στείρα πολιτικολογία κι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις.

Όσοι διαμαρτύρονται βέβαια για το άρπα-κόλλα και την παντελή έλλειψη σχεδιασμού, είναι όλως τυχαίως οι ίδιοι που έχουν αλλεργία στην ιδέα του κεντρικού σχεδιασμού, που καταργεί την αναρχία του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Και μιλάνε για τα καταπιεστικά καθεστώτα του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε, που καταπατούσαν ανθρώπινα δικαιώματα και βασικές ελευθερίες (πχ της διακίνησης κεφαλαίου, εμπορευμάτων, εργαζομένων) και βασικά την ελευθερία να εκμεταλλεύονται την υπεραξία των εργατών, για να αυγατίζουν τα κέρδη τους.

Το πιο ωραίο της υπόθεσης είναι ότι αυτό που βαφτίζεται έλλειψη σχεδίου στην ελληνική περίπτωση είναι η βάση σχεδίου (και απόλυτα πετυχημένου μάλιστα) αύξηση της κερδοφορίας των μονοπωλίων από το μεγάλο φαγοπότι των ολυμπιακών και το κυνήγι του μέγιστου κέρδους, που πολλές φορές δεν περνά από «μακροπρόθεσμες, σοβαρές επενδύσεις», αλλά υπηρετείται πολύ καλά από τη λογική της αρπαχτής. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι αν υπάρχει γενικά ή όχι σχέδιο αλλά σχέδιο για ποιους και με τι σκοπό.

Το δεύτερο σημείο είναι ένα πολύ έντεχνα φτιαγμένο σχήμα, όπου κάθε φορά προβάλλεται η όψη που βολεύει περισσότερο στην εκάστοτε συγκυρία. Η σημιτική σαπουνόφουσκα της ισχυρής ελλάδας σφραγίστηκε από το «μεγάλο καλοκαίρι των ελλήνων» και τη βιομηχανία παραγωγής μεταλλίων, που μας έφερε στην πρώτη δεκάδα του σχετικού πίνακα και σκέπασε προσωρινά κάτω απ’ τη λάμψη τους τα προβλήματα του ελληνικού λαού. Σήμερα που η μάσκα της ισχυρής ελλάδας έπεσε πιο εύκολα κι από τη μηχανή του κεντέρη και της θάνου τη μέρα της τελετής έναρξης κι οι αθλητικές ομοσπονδίες εγκαταλείπονται στη μοίρα τους να φυτοζωούν (εκτός από την εοκ και την επο που έχουν ρεαλιστικές ελπίδες να βρουν χορηγίες), προβάλλεται η κυρίαρχη λογική του «λιγότερου κράτους», που ήρθε λέει να δώσει επιτέλους τέλος στο σπάταλο και ύποπτο μοντέλο του κρατικού αθλητισμού, που εκτός των άλλων, αποδείκνυε –υποτίθεται- ότι είμαστε η τελευταία σοβιετική χώρα της ευρώπης. Όλα μαζί στο μπλέντερ, μαζί με τις συνειδήσεις του κόσμου.

Η σύγχυση κι οι αντιφάσεις που προέκυπταν συμπυκνώνονται ίσως με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο στην περίπτωση του πύρρου δήμα –που έκλεισε μια σπουδαία αθλητική καριέρα στους ολυμπιακούς της αθήνας, όπου έπεσε η αυλαία και συνολικά για την ομάδα-όνειρο του ιακώβου και τα (αθλητικά-ιατρικά) θαύματά της. Ο δήμας έδωσε προεκλογικά, ως πρόεδρος της ομοσπονδίας άρσης βαρών, μια πολύ ενδιαφέρουσα και αποκαλυπτική για τα προβλήματα του χώρου στον κυριακάτικο ρίζο, για να κατέβει τελικά υποψήφιος βουλευτής στο επικρατείας του πασόκ –που είχε οδηγήσει στο όριο της επιβίωσης όλες σχεδόν τις ομοσπονδίες- αναζητώντας προφανώς μια συντεχνιακή λύση για το σινάφι του –αν όχι και το προσωπικό βόλεμα.

Ένα άλλο αντίστοιχο ψευδοδίπολο έχει στηθεί στον τομέα της οικονομίας, όπου αρχικά οι αγώνες παρουσιάστηκαν ως μοχλός ανάπτυξης και μαγικό κλειδί για μια σταθερή και μακρόχρονη πορεία ευημερίας στην χώρα –προσδοκίες που διαψεύστηκαν παταγωδώς στην οδυνηρή πραγματικότητα της κρίσης. Ενώ εκ των υστέρων προβάλλουν (όχι φυσικά ως παράγοντας διόγκωσης του δημόσιου χρέους, που φορτώθηκε να πληρώσει ο ελληνικός λαός, αλλά) μια από τις αιτίες που συνέβαλαν και –γιατί όχι;- προκάλεσαν την οικονομική κρίση. Η οποία προφανώς πρέπει οπωσδήποτε να αποδοθεί σε λανθασμένες επιλογές, χειρισμούς κι εκτιμήσεις και δεν προκύπτει στη βάση των αντικειμενικών νόμων κίνησης του καπιταλισμού, ως αναπόδραστη νομοτέλεια από την υπερσυσσώρευση κεφαλαίων.

Μένει ακόμα να δούμε αυτοκριτικά, με την αφορμή της επετείου, το δισάκι με τα πεπραγμένα και τις παραλείψεις της δικής μας δουλειάς, τις αντιδράσεις και την αντίδραση του λαϊκού παράγοντα. Κάτι που δεν αφορά τόσο το σχετικό ντόρο για το αν ο ρίζος έκανε αφιερώματα στην κουβανική ομάδα και τους ολυμπιακούς της μόσχας (και πολύ καλά έκανε). Ούτε και τη θετική αρχική ψήφο του κκε επί της αρχής (αν δηλ μπορεί να αναλάβει τους ολυμπιακούς και μια ταπεινή υποψήφια πόλη, πχ σαν την αβάνα), για να έρθει ακολούθως η καταψήφιση του συγκεκριμένου φακέλου του «αθήνα 04’».

Το βασικό, όπου πρέπει να εστιάσουν τα βέλη της αυτοκριτικής, είναι αν οι κομμουνιστές πέρασαν τον πήχη των απαιτήσεων, οργανώνοντας ένα μαζικό και δυναμικό κίνημα ενάντια στους αγώνες, τα εργατικά ατυχήματα, τον εθελοντισμό, την εθνική ομοψυχία και το γενικό κλίμα τεχνητής ευφορίας που καλλιεργήθηκε. Στόχοι δηλ που πολεμήθηκαν, αλλά με σημαντικές ελλείψεις και ανεπάρκειες. Η κυρίαρχη προπαγάνδα της περιόδου κατάφερε ν’ αποκτήσει μαζική απήχηση, αποσπώντας ευρύτερες συναινέσεις, που τις χρησιμοποιεί σήμερα, για να παίζει με τις ενδόμυχες τύψεις του κόσμου και να πουλάει προκλητικά, με έμμεσους, υπόγειους ή πιο ξεδιάντροπους τρόπους, ότι όλοι μαζί τα φάγαμε.

Ο λεγόμενος «δεθελοντισμός» παρέμεινε πρωτίστως ένα άθροισμα έντιμων προσωπικών στάσεων στο περιθώριο που δικαιώθηκαν εκ των υστέρων για όσα έλεγαν και προειδοποιούσαν. Δεν μπορούμε καν να ισχυριστούμε αυτό που συνηθίζουν να λένε οι γάβροι, ότι δηλ η μισή ελλάδα είναι ολυμπιακοί και η άλλη μισή αντι-ολυμπιακοί. Πόσο μάλλον να φωνάξουμε ένα άλλο δικό τους σύνθημα, που λέει: κοκκίνισε, κοκκίνισε ολόκληρη η ελλάδα…

Έτσι κι αλλιώς, αλλά όχι ακόμα.

Η μεγάλη ιδέα των ολυμπιακών έσπρωξε χρήμα, άλωσε συνειδήσεις και σάρωσε σχεδόν τα πάντα στο διάβα της, εκτός από μερικά καλά οχυρωμένα γαλατικά χωριά. Παρέσυρε ακόμα κι αξιόλογους καλλιτέχνες, που συναντάμε στα φεστιβάλ της οργάνωσης και πολλούς ντελάληδες δημοσιογράφους –πλην μερικών φωτεινών εξαιρέσεων- που άσκησαν πρόθυμα έναντι παχυλής αμοιβής το αρχαιότερο λειτούργημα (όχι του δημοσιογράφου) για να εξυμνήσουν αυθόρμητα το αρχαίο ολυμπιακό πνεύμα, που παραμένει αθάνατο κι αναλλοίωτο ως τις μέρες μας.

Γλώσσες μπλε, που θα έλεγε κι ο ολυμπιονίκης αστερίξ για τους ντοπαρισμένους ρωμαίους συναθλητές του, που την πάτησαν κι ακυρώθηκαν γιατί είχαν πιει όλοι χρωματιστό μαγικό ζωμό. Μια ιστορία που μας θυμίζει το ευ αγωνίζεσθαι, το ευγενές φίλαθλο πνεύμα, την αξία της συμμετοχής … και φυσικά ο δικός μας αθλητής ή η ομάδα μας, θα υποβάλουμε ένσταση, γιατί (πέρα από τους περίεργους αντιχυτρικούς κανονισμούς, που έχει αυτή η χώρα) ο αγωνιστικός χώρος ήταν βαρύς και τα αγριογούρουνα (που είναι πολύ ευαίσθητα ζώα) είχαν φάει κάτι αηδίες…

Περιμένοντας το θηρίο να ξυπνήσει...

 Περιμένοντας το θηρίο να ξυπνήσει...

Αδρανής προς το παρόν είναι η υπερμεγέθης μαύρη τρύπα, που οι επιστήμονες εκτιμούν ότι υπάρχει στο κέντρο του Γαλαξία, αλλά δεν αποκλείεται να ξαναδώσει σύντομα σημάδια της ύπαρξής της

Καλλιτεχνική απεικόνιση της υπερμεγέθους μαύρης τρύπας στο κέντρο του Γαλαξία, με εμφανιζόμενο το ένα από τα δύο τζετ ύλης και ακτινοβολίας που προκαλεί κατά μήκος του άξονα περιστροφής της

Ενα «θηρίο» στην καρδιά του Γαλαξία μας κρύβεται τόσο αθόρυβα, που για πολύ καιρό οι επιστήμονες αμφέβαλλαν για την ύπαρξή του. Η πρώτη ένδειξη για το «τέρας» ήρθε το Φλεβάρη του 1974, όταν ανακαλύφθηκε μια ασυνήθιστα συμπαγής πηγή ραδιοκυμάτων, ακριβώς στο κέντρο του Γαλαξία, 26.000 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Το αινιγματικό αντικείμενο που εξέπεμπε τα ραδιοκύματα ονομάστηκε Τοξότης Α* (διαβάζεται «Α άστρο»), από το όνομα του αστερισμού μέσα στον οποίο βρίσκεται στον ουρανό. Μετά ήρθαν κι άλλες ενδείξεις για την ύπαρξη κάποιου περίεργου σώματος στη γειτονιά αυτή: Μια ροή ακτίνων Χ από το ίδιο σημείο, «πλοκάμια» διεγερμένου αερίου που το περιέβαλλαν και, το πιο καθοριστικό, μια μικρή ομάδα άστρων, που περιφερόταν γύρω του με απίστευτη ταχύτητα, χωρίς εμφανή λόγο.

Η παρακολούθηση της κίνησης αυτών των άστρων επέτρεψε στους επιστήμονες να υπολογίσουν τη μάζα του αόρατου αντικειμένου που ευθυνόταν για το φαινόμενο. Από το σημείο αυτό και μετά οικοδόμησαν μια πειστική θεωρία ότι ο Τοξότης Α* ήταν στην πραγματικότητα μια μαύρη τρύπα, η μεγαλύτερη στο Γαλαξία, με μάζα 4,3 εκατομμύρια φορές τη μάζα του Ηλιου και διάμετρο 25 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Στο εξωτερικό όριο της μαύρης τρύπας, γνωστό ως ορίζοντα γεγονότων, ο χωροχρόνος παραμορφώνεται έντονα και δημιουργεί κάτι σαν πηγάδι, όπου οτιδήποτε βρεθεί εκεί πέφτει προς τη μαύρη τρύπα με την ταχύτητα του φωτός. Το τι απογίνεται αυτό το υλικό δεν είναι σαφές από τη θεωρία για τις μαύρες τρύπες. Εκείνο που είναι σαφές, είναι ότι από τη στιγμή που θα πέσει στην αρπάγη της μαύρης τρύπας, το υλικό δεν επανεμφανίζεται πια.

                    
                 Σκοτεινός ορίζοντας

          

Αυτές οι κεραίες ενός ραδιοτηλεσκοπίου στη Χιλή, που φέρει την ονομασία Μεγάλη Διάταξη Χιλιοστού/Υποχιλιοστού, πρόκειται να παρατηρήσουν τη μαύρη τρύπα με πρωτόγνωρη λεπτομέρεια, στο πλαίσιο του προγράμματος Τηλεσκόπιο του Ορίζοντα Γεγονότων

Οι μαύρες τρύπες πήραν το όνομά τους ακριβώς από το γεγονός ότι ούτε το φως δεν μπορεί να ξεφύγει από την έλξη τους όταν περάσει τον ορίζοντα γεγονότων και ακριβώς γι' αυτό το λόγο είναι απολύτως μαύρες (σε όλα τα μήκη κύματος) και μόνο έμμεσα μπορεί να διαπιστωθεί η παρουσία τους (και η ύπαρξή τους). Ο ορίζοντας γεγονότων πήρε το όνομά του ακριβώς από το γεγονός ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό από το τι συμβαίνει στο εσωτερικό του.

Με δεδομένη την τεράστια βαρυτική δύναμη του Τοξότη Α*, φαινόταν παράξενο πώς ένα τέτοιο ουράνιο σώμα μπορεί να είναι τόσο ήρεμο. Τώρα, μια ομάδα αστρονόμων, στο πανεπιστήμιο Ντιντερό του Παρισιού, ανακάλυψε ότι η ήπια συμπεριφορά της μαύρης τρύπας του Γαλαξία κρύβει ένα άγριο παρελθόν. Εντόπισε την «ηχώ» προηγούμενων δραστήριων επεισοδίων της ζωής του Τοξότη Α*. Αλλες παρατηρήσεις δείχνουν ότι και ο σημερινός ύπνος της μαύρης τρύπας δεν είναι τόσο ήπιος όσο θεωρούνταν στο παρελθόν. Ισως μάλιστα έως το τέλος του έτους να ξανακάνει αισθητή την παρουσία της.
Από μόνες τους οι μαύρες τρύπες είναι τελείως αδρανείς (πέραν της βαρυτικής έλξης τους φυσικά). Αγριεύουν μόνο όταν πλησιάσει σ' αυτές ύλη, που πέφτει σε μια γρήγορη περιδίνηση, δημιουργώντας ένα δίσκο συσσώρευσης, λίγο έξω από τον ορίζοντα γεγονότων. Καθώς αυτός ο δίσκος περιδινείται προς τα μέσα γίνεται εξαιρετικά θερμός και ακτινοβολεί έντονα. Το γεγονός ότι ο Τοξότης Α* είναι τόσο αμυδρός σημαίνει ότι βρίσκεται σε φάση «δίαιτας», με ελάχιστη ύλη να ρέει προς αυτόν. Τι γίνεται όμως όταν έρχεται η ώρα του «φαγητού»;

               
               Η ηχώ από το φαγοπότι


         

Το νέφος αερίων G2 (η τροχιά του με κόκκινο χρώμα) πλησιάζει τη μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία, ενόσω αστέρια (τροχιές με μπλε χρώμα) περιφέρονται γύρω της. Η εικονιζόμενη προσομοίωση δείχνει τις πραγματικές θέσεις αυτών των ουράνιων σωμάτων το 2011, όταν ανακαλύφθηκε το νέφος G2

Οι επιστήμονες του πανεπιστημίου Ντιντερό μελέτησαν τις καταγραφές από το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ Τσάντρα, που την περίοδο 1999 - 2011 παρακολουθούσε επισταμένα τον Τοξότη Α*. Σε δημοσίευσή τους υποστηρίζουν ότι οι εξάρσεις που περιέχονται σε αυτές τις καταγραφές είναι η «ηχώ» από γεγονότα που συνέβησαν πριν από πολύ καιρό και δείχνουν λαμπρές εκλάμψεις ακτινοβολίας προερχόμενες από περιοχή κοντά στη μαύρη τρύπα, οι οποίες διήγειραν άτομα σιδήρου στα περιβάλλοντα νέφη αερίων, με αποτέλεσμα αυτή η δευτερεύουσα ακτινοβολία να φτάσει στη Γη πολύ μετά τις αρχικές εκρήξεις. Εντόπισαν μάλιστα δύο ξεχωριστές εκρήξεις με διαφορά μερικών αιώνων. Αν και πολλές λεπτομέρειες χάθηκαν μέσα στην ηχώ, η φωτεινότητα των αρχικών φαινομένων μπορεί να προσδιοριστεί και δείχνει ότι τις περιόδους εκείνες ο Τοξότης Α* ήταν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο φορές πιο ενεργητικός σε σχέση με σήμερα. Με άλλα λόγια έλαμψε για λίγο με φωτεινότητα ενός εκατομμυρίου Ηλιων.

Η δραστηριοποίηση της μαύρης τρύπας του Γαλαξία μπορεί να έγινε επειδή γύμνωσε κάποιο γειτονικό άστρο από τα εξωτερικά στρώματα υλικού του και τα κατάπιε, ή προκάλεσε την αλληλεπίδραση μεταξύ δύο άστρων και κατανάλωσε το αέριο που απελευθερώθηκε απ' αυτή, ή ίσως κατάπιε ολόκληρους μερικούς πλανήτες.
Αλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι έχουν πιάσει τον Τοξότη Α* ...επί το έργον, αν και σε φαινόμενα μικρότερης κλίμακας. Σχεδόν καθημερινά, το Τσάντρα συλλαμβάνει μικρές εξάρσεις φωτεινότητας, κατά τις οποίες η μαύρη τρύπα αυξάνει τη λαμπρότητά της κατά 160 φορές για διάρκεια μερικών ωρών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των επιστημόνων, ίσως πρόκειται για τα παρεπόμενα από την καταβρόχθιση αστεροειδών ή κομητών με διάμετρο τουλάχιστον 10 χιλιομέτρων, που περνάνε σε απόσταση μικρότερη των 100 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη μαύρη τρύπα, με αποτέλεσμα να κομματιαστούν και να καταναλωθούν απ' αυτή.
Ενα από τα παράδοξα με τις μαύρες τρύπες, σύμφωνα με τη θεωρία, είναι ότι οδηγούν τον εαυτό τους σε περιόδους μακράς νηστείας, καθώς τις περιόδους που «τρώνε» δεν αφήνουν σχεδόν τίποτα στη γύρω περιοχή. Ισως σε μια τέτοια περίοδο αναγκαστικής «νηστείας» να οφείλεται και η σημερινή ήπια συμπεριφορά του Τοξότη Α*.
 

                 Ουράνια πυροτεχνήματα

Ισως τους επόμενους μήνες να παρακολουθήσουμε ένα νέο ξύπνημα του Τοξότη Α* (η Γη, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του Γαλαξία, βρίσκεται πολύ μακριά για να διατρέχει οποιονδήποτε κίνδυνο απ' αυτόν). Ακόμα και αυτή την ώρα ένα μεγάλο νέφος αερίων, γνωστό ως G2, περνάει κοντά από τη μαύρη τρύπα με ταχύτητα 10 εκατομμυρίων χιλιομέτρων την ώρα. Είναι η πρώτη φορά που οι επιστήμονες παρατηρούν ένα τέτοιο φαινόμενο. Μελέτες του ινστιτούτου Μαξ Πλανκ της Γερμανίας δείχνουν ότι η ισχυρή βαρύτητα της μαύρης τρύπας έχει στρεβλώσει το G2 δίνοντάς του μια μακρόστενη κυματιστή μορφή, με το πρώτο κομμάτι του να έχει τυλιχτεί ήδη γύρω από τον Τοξότη Α*. Το G2 θα περάσει 25 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά από τον ορίζοντα γεγονότων και γι' αυτό δεν υπάρχει περίπτωση να απορροφηθεί πλήρως. Ωστόσο το νέφος έχει μακρύνει τόσο πολύ που θα χρειαστεί ένα ολόκληρο γήινο έτος για να απομακρυνθεί από την περιοχή της μαύρης τρύπας και υπάρχουν πολλά περιθώρια ένα μέρος της ύλης του να καταλήξει σ' αυτή.
Το G2 ίσως δημιουργήσει «πυροτεχνήματα» και με έναν άλλο τρόπο, καθώς, σύμφωνα με τη θεωρία, οι υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες στο κέντρο των γαλαξιών έχουν γύρω τους πολλές άλλες μικρότερες μαύρες τρύπες, όπως τα βαρύτερα από το νερό υλικά περιδινούνται γύρω από την τρύπα της μπανιέρας που αδειάζει. Οι εκτιμήσεις των επιστημόνων μιλάνε για 20.000 μαύρες τρύπες μεγέθους πόλης, η καθεμιά με μάζα μερικές φορές τη μάζα του Ηλιου. Καθώς το G2 θα περνάει από την περιοχή αυτού του σμήνους, ίσως αλληλεπιδράσει μ' αυτές περισσότερο, παρά με το κεντρικό θηρίο. Οι εκλάμψεις από τις αλληλεπιδράσεις θα είναι ορατές στο Τσάντρα αλλά και στο διαστημικό τηλεσκόπιο NuStar της NASA. Ο,τι και να συμβεί, οι επιστήμονες θα παρακολουθούν με προσοχή, καθώς περισσότερα από 10 επίγεια αστεροσκοπεία συνεργάζονται για να δημιουργήσουν ένα ραδιοτηλεσκόπιο μεγέθους ισοδύναμου με της Γης, για να δουν και τις παραμικρές λεπτομέρειες των φαινομένων λίγο έξω από τον ορίζοντα γεγονότων.

                                                  Επιμέλεια:
                                    Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
                                             Πηγή: «Discover»

                                                              

ΔΥΣΚΟΛΟΙ, ....ΠΟΝΗΡΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ.

 ΔΥΣΚΟΛΟΙ, ....ΠΟΝΗΡΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΙ ΟΙ ΚΑΙΡΟΙ.

Αποφάσεις για νέα σχέδια πολεμικής ετοιμότητας και δράσης. (Κάντε ένα κλικ ΕΔΩ κι άλλο ένα στη σκέψη σας μετά...)

Βήμα βήμα η κυριαρχία των ιδιωτικών συστημάτων

Το βάρος της ασφάλισης θα επωμίζονται διπλά και τριπλά οι ασφαλισμένοι χωρίς καμιά εγγύηση για το αν και πόση σύνταξη θα πάρουν (Η λυπητερή επ' αυτού ΕΔΩ)

 
Ένας δρόμος βατός υπάρχει για την φτωχή αγροτιά. Η συμμαχία της με την εργατιά! (Δείτε ΕΔΩ κι ΕΔΩ)

Σ' αυτό το σημείο αλλάζουμε θέμα, για να γελάσουμε και λίγο βρε αδελφέ. Δείτε ΕΔΩ λοιπόν ...παζάρια και ...παζαρέματα, πολιτικά παντρολογήματα κι άλλα τινά εκθέματα, για να μαντρώσουν το λαό μην και τους ξεφύγει κατά ΚΚΕ μεριά και χάσουν τον ύπνο τους τα μεγάλα αφεντικά... 


Τέλος, επειδή είναι αδύνατο να σας δώσουμε όλα όσα βρήκαμε ΕΔΩ, ρίξτε και μόνοι σας μια ματιά. Οι καιροί είναι δύσκολοι, ...πονηροί και επικίνδυνοι. Ας είμαστε ενήμεροι και σ' επιφυλακή...

 
Τι μας περιμένει από Σεπτέμβρη;

• Η υλοποίηση των «προαπαιτούμενων του κεφαλαίου», με πρώτο και κύριο την επίθεση στο Ασφαλιστικό.
• Η συνέχιση της φοροεπιδρομής στα λαϊκά εισοδήματα.
• Οι σοβαρές ελλείψεις σε κοινωνικές υποδομές, σε Παιδεία, Υγεία - Πρόνοια.
• Η συζήτηση για την αλλαγή του μείγματος διαχείρισης και η ένταση της κάλπικης αντιπαράθεσης, παρά τη στρατηγική τους συμφωνία, ανάμεσα σε ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ.
• Η προσπάθεια όλων (κυβέρνησης και ΣΥΡΙΖΑ) να υποταχθούν οι εργαζόμενοι στους στόχους της «παραγωγικής ανασυγκρότησης» για το κεφάλαιο.
• Η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και οι επιπτώσεις που βιώνει ο ελληνικός λαός από τη συμμετοχή της Ελλάδας στις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες και συνασπισμούς (ΕΕ - ΝΑΤΟ κ.λπ.).
•  
• ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ τη βρωμιά τής βρωμιάς... Φασισμός... 

ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ «ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ» «Σπαρμένοι» με ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις και αντιλαϊκές επιδρομές

ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ «ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ»

«Σπαρμένοι» με ιμπεριαλιστικές αντιθέσεις και αντιλαϊκές επιδρομές

Μέσα σε ένα «κουβάρι» αντιφάσεων και ανταγωνισμών προωθούνται σχέδια πολλαπλά επικίνδυνα για τους λαούς

Οι κινεζικές μεγαλουπόλεις γίνονται σύμβολο των σφοδρών επιχειρηματικών ανταγωνισμών

Χαραγμένοι στα χνάρια των αρχαίων εμπορικών διαδρομών που ένωναν τη μακρινή Ανατολή με τη Δύση, οι σύγχρονοι «Δρόμοι του Μεταξιού» αποτυπώνουν πάνω στο γεωπολιτικό χάρτη όλη τη συνθετότητα της καπιταλιστικής οικονομίας στο σημερινό, ιμπεριαλιστικό στάδιο: Ο βαθμός αλληλεξάρτησης μεταξύ των διαφόρων οικονομιών είναι τέτοιος που οι αντιθέσεις και οι συμβιβασμοί είναι αδύνατον να μη συνυπάρχουν, τα διάφορα «στρατόπεδα» μοιάζουν πότε αντίπαλοι και πότε σύμμαχοι.

Μέσα σε ένα περίπλοκο «κουβάρι» αντιφάσεων και ανταγωνισμών, στο πλαίσιο του οποίου κάθε πλευρά επιδιώκει να διασφαλίσει το δικό της προβάδισμα, ενισχύονται μονοπώλια που όσο δυναμώνουν τόσο πιο επιθετικά γίνονται απέναντι στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Κι ενώ οι παραγωγικές δυνάμεις αναπτύσσονται ραγδαία, βεβαιώνοντας ότι κάθε λαός θα μπορούσε να ευημερεί αξιοποιώντας τον πλούτο της πατρίδας του, αλλά και μέσα από σχέσεις αμοιβαίου οφέλους με τους υπόλοιπους, οι «Δρόμοι του Μεταξιού» σήμερα αναδεικνύουν τα μονοπάτια μέσα από τα οποία η εκμετάλλευση των εργαζομένων όχι μόνο βαθαίνει, αλλά και διεθνοποιείται ασταμάτητα.
Τον περασμένο Απρίλη, το κρατικό κινεζικό πρακτορείο «Σινχουά» φιλοξενούσε εκτενές ρεπορτάζ για το πρώτο εμπορικό ταξίδι που θα συνέδεε σιδηροδρομικά την κινεζική πόλη Γουχάν στην Κεντρική Κίνα με την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Πολωνίας, Λοτζ. Στο συγκεκριμένο δρομολόγιο, η εμπορική αμαξοστοιχία θα μετέφερε προϊόντα της πολυεθνικής« Hon Hai / Foxconn», του κινεζικού γίγαντα, που, μεταξύ άλλων, σε εργοστάσιο που έχει στη συγκεκριμένη κινεζική περιοχή, συναρμολογεί προϊόντα νέων τεχνολογιών για λογαριασμό επιχειρήσεων όπως οι «Apple», «Sony», «Nokia».

Για τα εκατομμύρια των λαών της Κεντρικής Ασίας, οι «Δρόμοι του Μεταξιού» θα φέρουν μόνο νέες απειλές

Το ρεπορτάζ εξηγούσε ότι η νέα σιδηροδρομική σύνδεση, σχεδιασμένη ως μέρος της κινεζικής «Οικονομικής Ζώνης "Δρόμος του Μεταξιού"» θα ολοκλήρωνε τη διαδρομή μόλις σε 15 μέρες. Δηλαδή, θα μείωνε τη διάρκεια του ταξιδιού κατά 30 ολόκληρες μέρες, σε σχέση με τη θαλάσσια σύνδεση των δύο σημείων και το κόστος κατά 80%, σε σχέση με την αεροπορική σύνδεση.
Με λίγα λόγια, η εξέλιξη της τεχνολογίας και των μέσων μεταφοράς είναι τέτοια που λαοί, που ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα (πάνω από 7.000 στην προκειμένη περίπτωση) μακριά ο ένας από τον άλλον, μπορούν να επωφελούνται από τα προτερήματα ο ένας του άλλου, εξασφαλίζοντας προϊόντα ή πρώτες ύλες που για διάφορους λόγους τους λείπουν και εκμηδενίζοντας τις αποστάσεις προς όφελος της οικονομικής ανάπτυξης κάθε πατρίδας. Με τα σύγχρονα δεδομένα, είναι όλο και λιγότεροι οι βιομηχανικοί κλάδοι που είναι αδύνατο να αναπτυχθούν σε μια χώρα, αφού απαραίτητες πρώτες ύλες μπορούν να συγκεντρώνονται γρήγορα και εύκολα ακόμα και από χώρες άλλων ηπείρων.
Κι όμως. Από τη στιγμή που τα μέσα παραγωγής και η εξουσία είναι στα χέρια των μονοπωλίων, αυτές οι ασύλληπτες δυνατότητες αναπτύσσονται μόνο προς όφελος μιας χούφτας επιχειρηματιών και αχρηστεύονται όταν αυτές παύουν να εξυπηρετούν τα βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα σχέδιά τους.

Νέοι σφοδροί ανταγωνισμοί

Αμερικανικά και κινεζικά επιχειρηματικά «ξίφη» διασταυρώνονται κατά μήκος των εμπορικών και ενεργειακών διαδρομών

«Η Κίνα υπερβαίνει τον αμερικανικό "νέο Δρόμο του Μεταξιού" με δύο δικούς της» ήταν ο τίτλος εκτενούς ρεπορτάζ που φιλοξενούσε η «Ουάσιγκτον Ποστ» στις 14 Οκτώβρη 2013.
Ο αμερικανικός «Δρόμος του Μεταξιού» αφορά μια σειρά επενδυτικά σχέδια για την υλοποίηση των οποίων η Ουάσιγκτον φαίνεται ότι σχεδίαζε να αναθέσει κρίσιμο ρόλο στο Αφγανιστάν (εξ ου και το ενδιαφέρον για την «ασφάλεια» στη συγκεκριμένη χώρα), με στόχο να εξελιχθεί σε εμπορικό και ενεργειακό κόμβο για όλη την Κεντρική Ασία και όχι μόνο.
Το συγκεκριμένο ρεπορτάζ φιλοξενεί αναλύσεις, σύμφωνα με τις οποίες «υπάρχουν τεράστιες επιχειρηματικές δυνατότητες στην περιοχή για αμερικανικές εταιρείες στους κλάδους των τηλεπικοινωνιών, του πετρελαίου και των οδικών δικτύων... Αλλά στην παρούσα στιγμή η Κίνα αναδύεται στην κορυφή της περιοχής». Το δημοσίευμα αναφέρεται μεταξύ άλλων στις πρόσφατες περιοδείες του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ σε Καζακστάν, Κιργιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, όπου υπογράφτηκαν συμφωνίες δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων, στο πλαίσιο και των τεράστιων ενεργειακών αναγκών που έχει η αναπτυσσόμενη κινεζική οικονομία. Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με την εφημερίδα, το Πεκίνο απέκτησε πρόσβαση στο μεγαλύτερο «οικόπεδο» πετρελαίου του Καζακστάν και επέκτεινε τις εισαγωγές φυσικού αερίου που ήδη έκανε από το Τουρκμενιστάν.
Στις 18 Δεκέμβρη του 2013, η ασιατική εφημερίδα «Δε Ντίπλοματ» δημοσιεύει ρεπορτάζ με τίτλο «Ο Νέος Κινεζικός Δρόμος προς το πουθενά», όπου εξηγεί ότι «τα αμερικανικά σχέδια στην Κεντρική Ασία για τη μετά το 2014 εποχή αξίζουν, αλλά αντιμετωπίζουν υψηλό ρίσκο στρατηγικής αποτυχίας». Το επιχείρημα είναι ότι με την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν και τις νέες απειλές που πιθανόν εμφανιστούν για την «ασφάλεια» στη χώρα, τίθενται σε κίνδυνο μεγάλα επενδυτικά σχέδια.
Τον Οκτώβρη του 2013 η αναπληρώτρια βοηθός του Αμερικανού ΥΠΕΞ, Λιν Τρέισι, στη Νότια και την Κεντρική Ασία επέλεγε να σημειώσει σε σχετική εκδήλωση ότι ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να γίνει η μηχανή για τη μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη του Αφγανιστάν και της Κεντρικής Ασίας. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προσφέρει πάνω από 2 δισ. δολάρια για γραμμές ενεργειακής μετάβασης, υδροηλεκτρικά εργοστάσια και μεταρρυθμίσεις σχετικές με την Ενέργεια στο Αφγανιστάν. Εχουμε κατασκευάσει ή ανακαινίσει πάνω από 3.000 χιλιόμετρα δρόμων και έχουμε βοηθήσει το Αφγανιστάν να εγκαθιδρύσει μια Αρχή Εθνικών Σιδηροδρόμων και να αναπτύξουν ένα εθνικό σιδηροδρομικό σχέδιο. Και με την τεχνική βοήθεια των ΗΠΑ, το Αφγανιστάν τώρα έχει πάνω από 4.000 χιλιόμετρα δικτύου οπτικών ινών».
«Βασικός μας στόχος είναι να ρίξουμε το κόστος τού να κάνεις μπίζνες στην περιοχή, καθώς όλοι ξέρουμε ότι το εμπόριο, όπως και το νερό, προχωρά από το μονοπάτι με τη μικρότερη αντίσταση», εξηγούσε.
Βεβαίως, τα παραπάνω δεν αποκλείει ότι κινεζικά και αμερικανικά συμφέροντα μπορεί να διαπλέκονται ή να συνεργάζονται για την εκτέλεση μιας σειράς σχεδίων. Είναι όμως καθαρό ότι οι εστίες των ανταγωνισμών πληθαίνουν, με ποικίλες, περιφερειακές, αλλά και παγκόσμιες προεκτάσεις.

Ο σύγχρονος κινεζικός «Δρόμος του Μεταξιού»

Η σύγχρονη κινεζική εκδοχή του «Δρόμου του Μεταξιού» έχει δύο διαδρομές.
Η μία, η χερσαία, ξεκινά από την Κεντρική Κίνα και εκτείνεται δυτικά στην επαρχία Σιντζιάνγκ (έδρα των αυτονομιστών Ουιγούρων που συνδέονται με την Τουρκία) στα σύνορα με το Καζακστάν. Μετά συνεχίζει με σταθμούς μεταξύ άλλων σε Ιράν, Συρία και Τουρκία, από όπου διασχίζοντας τα Στενά του Βοσπόρου συνεχίζει βορειοδυτικά προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Τσεχία και Γερμανία. Τέλος, από τη γερμανική πόλη Ντουισμπούργκ καταλήγει στο ολλανδικό Ρότερνταμ, ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια της Ευρώπης και όλου του κόσμου.
Η θαλάσσια διαδρομή ξεκινά από το λιμάνι Koυανζχού της Νοτιοανατολικής Κίνας και διαπερνώντας τα Στενά της Μάλακα στη Νοτιοανατολική Ασία φτάνει στην Καλκούτα της Ινδίας, για να διασχίσει μετά τον Ινδικό ωκεανό και να φτάσει στο Ναϊρόμπι της Κένυα. Στη συνέχεια, από το Κέρας της Αφρικής διαπερνά την Ερυθρά Θάλασσα και μετά φτάνει στη Μεσόγειο, όπου με μια στάση στην Αθήνα (εξ ου και το έντονο κινεζικό ενδιαφέρον για μετατροπή της σε πύλη προς την Ευρώπη) καταλήγει στην Ιταλία.
Αν παραθέτουμε όλες αυτές τις τοποθεσίες, είναι για να καταλάβουμε πόσα διαφορετικά συμφέροντα (πολλές φορές συγκρουόμενα, αν όχι συστηματικά, έστω περιστασιακά) εμπλέκονται στα επενδυτικά σχέδια που οι «Δρόμοι του Μεταξιού» καθημερινά πολλαπλασιάζουν.
Κατά μήκος αυτών των διαδρομών, μέσα από τις χώρες και τις διακρατικές συμμαχίες που συγκροτούνται, ανεξάρτητα από το μείγμα οικονομικής διαχείρισης που σε κάθε περιοχή εφαρμόζεται, τις διεργασίες στο πολιτικό σκηνικό και τις συνεργασίες που η αστική τάξη κάθε χώρας μεθοδεύει, στο πλαίσιο ευρύτερων ανακατατάξεων που συντελούνται σε κάθε περιφέρεια, διεξάγονται σκληρές «κόντρες» μεταξύ μονοπωλίων, αλλά και ιμπεριαλιστικών κέντρων.
«Κόντρες» από τις οποίες οι εργαζόμενοι αυτών των περιοχών όχι μόνο δεν ωφελούνται, αλλά και απειλούνται σοβαρά. Σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής ειρήνης γίνονται γρανάζια στις μηχανές των πολυεθνικών, οι καπιταλιστές τούς ξεζουμίζουν και όταν κριθεί ότι δεν αποδίδουν όσο απαιτεί η ανταγωνιστικότητά τους, τους πετούν και τους αντικαθιστούν με τα παιδιά τους. Σε καιρό ιμπεριαλιστικού πολέμου, γίνονται στόχοι βομβαρδισμών ή «έξυπνων όπλων», θύματα ένοπλων συγκρούσεων, που ισοπεδώνουν τις πόλεις τους για να ακολουθήσει κάποια στιγμή η «ανοικοδόμηση», χτισμένη πάνω στα συντρίμμια ανθρώπινων ζωών και λαϊκών δικαιωμάτων.

ΟΥΚΡΑΝΙΑ - ΡΩΣΙΑ Κλιμακώνεται η αντιπαράθεση στο πλαίσιο ευρύτερων γεωστρατηγικών ανταγωνισμών

ΟΥΚΡΑΝΙΑ - ΡΩΣΙΑ

Κλιμακώνεται η αντιπαράθεση στο πλαίσιο ευρύτερων γεωστρατηγικών ανταγωνισμών

Οι επιχειρήσεις της κυβέρνησης των εθνικιστών και φασιστών κλιμακώνονται στην Ανατ. Ουκρανία

Associated Press

ΚΙΕΒΟ - ΜΟΣΧΑ.--
Η υπόθεση της παράδοσης της ανθρωπιστικής βοήθειας, που ξεκίνησε από τη Ρωσία την Τρίτη προς τον πληθυσμό που έχει απομείνει στις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας, εξελίσσεται σε νέο πεδίο της ενδοϊμπεριαλιστικής διαπάλης. Σε συνδυασμό με τις κυρώσεις και τις αντικυρώσεις από την πλευρά των ΗΠΑ, της ΕΕ και της καπιταλιστικής Ρωσίας, διαμορφώνεται ένα εκρηκτικό σκηνικό που ο λαός των επαρχιών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ πληρώνει με το αίμα του, ενώ από τον ανταγωνισμό και τη σύγκρουση μονοπωλιακών συμφερόντων το «μάρμαρο πληρώνουν» και οι εργαζόμενοι και οι μικρομεσαίοι αγρότες της Ευρώπης, όπως δείχνει το ζήτημα της απαγόρευσης των εισαγωγών αγροτικών και διατροφικών προϊόντων στη Ρωσία.
Επιβεβαιώνεται καθημερινά ότι η αντιπαράθεση που άνοιξε από τις αρχές του χρόνου στην Ουκρανία, όταν με τη στήριξη των ΕΕ και ΗΠΑ αναδείχτηκαν εθνικιστικές και φασιστικές δυνάμεις στην κυβέρνηση, αφορά ευρύτερα γεωστρατηγικά συμφέροντα.
Υπ' αυτό το πρίσμα πρέπει να ιδωθεί και η «ανθρωπιστική» διένεξη ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία με το κομβόι 280 φορτηγών με 2.000 τόνους εφοδίων, που αναμενόταν να φτάσει στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα την Τετάρτη το βράδυ. Η πραξικοπηματική κυβέρνηση του Κιέβου και οι σύμμαχοί της ΗΠΑ και ΕΕ κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι θέλει να εισβάλει στην Ουκρανία με ανθρωπιστικό προκάλυμμα, ενώ η Ρωσία διαψεύδει κάτι τέτοιο, την ίδια στιγμή που και αυτή έχει τις δικές της επιδιώξεις.
Κοινό σημείο, πάντως, φαίνεται πως είναι η ανάληψη από το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό της ευθύνης για τη μεταφορά της ανθρωπιστικής βοήθειας μέσα στην Ουκρανία, ωστόσο είναι αμφίβολο αν αυτή θα μπορέσει να φτάσει στους πραγματικούς αποδέκτες της. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση του Κιέβου κλιμακώνει τις επιχειρήσεις εναντίον των ρωσόφωνων πολιτοφυλάκων βομβαρδίζοντας κατοικημένες περιοχές, νοσοκομεία και εγκαταστάσεις, μετατρέποντας ολόκληρες περιοχές σε κρανίου τόπο, δείχνει ότι με το στανιό έκανε δεκτή τη βοήθεια.
Πάντως, ακόμα και με συντηρητικές εκτιμήσεις της Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, από την έναρξη της λεγόμενης αντιτρομοκρατικής επιχείρησης στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ έχουν σκοτωθεί 2.086 άνθρωποι και έχουν τραυματιστεί άλλοι 5.000. Ταυτόχρονα, 730.000 γυναίκες και παιδιά κυρίως έχουν γίνει πρόσφυγες στη Ρωσία για να ξεφύγουν από το σφυροκόπημα των κυβερνητικών δυνάμεων, που, σύμφωνα με δηλώσεις αξιωματούχων, θέλουν να εκκαθαρίσουν την περιοχή μέσα στον Αύγουστο.

Οι κυρώσεις δεν σταματούν τις επαφές

Σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις και αντικυρώσεις, παρά την κλιμάκωση των κινήσεων, την ίδια ώρα γίνεται προσπάθεια να μη σταματήσουν οι επαφές. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις της Γερμανίδας καγκελαρίου, Αγκελα Μέρκελ, σε συνέντευξή της στην εφημερίδα «Ζέχσισε Τσάιτουνγκ», όπου είπε ότι ενεργεί «ώστε να μη διακοπεί η γραμμή των συζητήσεων με τον Ρώσο Πρόεδρο, παρά τις κυρώσεις», ότι ήταν «ανέκαθεν προσηλωμένη στην εποικοδομητική συνεργασία με τη Ρωσία» και εξακολουθεί να είναι έτοιμη γι' αυτή στο μέλλον. Φυσικά, ασκεί κριτική στον Πρόεδρο Πούτιν για την υπόθεση της Κριμαίας, η οποία ενσωματώθηκε μετά από δημοψήφισμα με τη Ρωσία.
Την Τρίτη, το ουκρανικό Κοινοβούλιο, όπου έχουν πλειοψηφία οι δυνάμεις των εθνικιστών και φασιστών, προχώρησε στην έγκριση 29 νέων τύπων κυρώσεων κατά της Ρωσίας, που σχετίζονται με το μπλοκάρισμα της μεταφοράς ρωσικής Ενέργειας από το ουκρανικό έδαφος προς την ΕΕ, δραστηριοτήτων ρωσικών εταιρειών, πωλήσεων, καθώς και μερική ή πλήρη διακοπή πτήσεων, διέλευσης και μεταφοράς εμπορευμάτων μέσω του ουκρανικού εδάφους, την ακύρωση ή το πάγωμα αδειών για ορισμένες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων αυτών της εξόρυξης, και τον τομέα των ανταλλακτικών για εξοπλιστικά συστήματα, που είναι αναπτυγμένος στην Ουκρανία και έχει σημαντικές πωλήσεις στη Ρωσία. Να σημειωθεί πως ο ίδιος ο πραξικοπηματίας πρωθυπουργός, Αρσένι Γιάτσενιουκ, παραδέχτηκε ότι η ουκρανική οικονομία θα υποστεί συνέπειες αλλά επέμεινε υποκριτικά ότι «το κόστος αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στις ζωές των Ουκρανών στρατιωτών που χάνονται, στις ζωές των ανθρώπων που εκτελούνται από τρομοκράτες οι οποίοι στηρίζονται από τη Ρωσία».

Η απάντηση της Ρωσίας

Η απάντηση της Ρωσίας ήταν επίσης χαρακτηριστική, λέγοντας ότι ειδικά στο θέμα της Ενέργειας μπορεί να βρει εναλλακτικές διαδρομές, που όμως θα στοιχίσουν περισσότερο στις χώρες της ΕΕ. Και βέβαια ο πόλεμος των κυρώσεων προκαλεί αντιπαραθέσεις ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη και μονοπωλιακούς ομίλους, που τα συμφέροντά τους αλληλοδιαπλέκονται με αυτά ρωσικών μονοπωλίων, και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ενέργεια αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς. Οχι τυχαία ήρθε στη δημοσιότητα έκθεση της Τράπεζας της Δανίας, που θεωρεί ότι η ΕΕ θα αναγκαστεί να άρει τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε διάστημα 1 έως 3 μηνών, επειδή οι συνέπειες στην οικονομία θα είναι σημαντικές και για τις δύο πλευρές.
Βέβαια, η κυβέρνηση της Ρωσίας ήδη δηλώνει ότι μπορεί να αντικαταστήσει τις εισαγωγές τροφίμων (φρούτα, λαχανικά, κρέατα και ψάρια) από άλλες χώρες και ήδη κλείνει σχετικές συμφωνίες. Μέσα στη βδομάδα συμφώνησε με την Αίγυπτο, κατά την επίσκεψη του Προέδρου της, Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, ενώ συμφωνία προχώρησε και με την Κίνα και υπάρχουν ήδη επαφές με την Τουρκία αλλά και με χώρες της Λατινικής Αμερικής, μονοπώλια των οποίων τρίβουν τα χέρια τους για τη νέα ευκαιρία που προέκυψε. Το ζήτημα αυτό βεβαίως αρχίζει να προβληματίζει την ΕΕ, γι' αυτό ένα από τα θέματα του έκτακτου Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών το Δεκαπενταύγουστο θα είναι η συζήτηση για τις κυρώσεις και τις συνέπειες που αυτές έχουν.
Στην κλιμάκωση της αντιπαράθεσης εντάσσεται και η πρόθεση της ρωσικής κυβέρνησης να διεκδικήσει τα δικαιώματά της ως πλήρους μέλους του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Ταυτόχρονα, η λεγόμενη Εξεταστική Επιτροπή της Ρωσίας ανακοινώθηκε ότι εξετάζει την πιθανότητα να ασκήσει διώξεις (δηλαδή, ένα άλλο είδος κυρώσεων) σε μια σειρά μεγιστάνες της Ουκρανίας που θεωρεί «σπόνσορες» της «αντιτρομοκρατικής» εκστρατείας στις ανατολικές περιοχές. Χαρακτηριστικά, η εφημερίδα «Ισβέστια» αναφέρει τη δήλωση ανώνυμου αξιωματούχου της Επιτροπής που λέει με έμφαση: «Δεν χρειάζεται κανείς να ψάξει πολύ για να δει ότι μερικοί επιχειρηματίες όχι μόνο χρηματοδοτούν τη στρατιωτική καταστολή αλλά συμμετέχουν σε αυτή, ενώ έχουμε ενδείξεις ότι πολλοί από αυτούς συμμετέχουν σε εγκληματικές συμμορίες που δρουν στην Ανατολική Ουκρανία».
Στο δημοσίευμα γίνεται αναφορά στον νεοδιορισθέντα από την κυβέρνηση του Κιέβου διοικητή του Ντονέτσκ, τον βιομήχανο Σέρχι Ταρούτα, που συγκαταλέγεται στους 500 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, σε άλλους πολυεκατομμυριούχους, όπως τα αδέλφια Κονσταντινόφσκι. Βέβαια, αυτά τα υπαρκτά γεγονότα δεν μπορούν να κρύψουν το ότι και η καπιταλιστική Ρωσία «παίζει» με τα δικά της παιδιά της αστικής τάξης, που βρίσκονται ανάμεσα στους ηγέτες των ρωσόφωνων, και βέβαια προέρχονται από την ίδια «μήτρα» αυτών που θησαύρισαν με την καταλήστευση της λαϊκής περιουσίας μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού και στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας και συνολικά στην ΕΣΣΔ.
Ετσι, με αυτές τις κινήσεις είναι φανερό ότι η ενδοϊμπεριαλιστική αντιπαράθεση θα κλιμακωθεί. Και η παρουσία του Ρώσου Προέδρου και του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, και οι συναντήσεις με τοπικούς αξιωματούχους στην Κριμαία, την Τετάρτη, αυτό ακριβώς δείχνουν. Εκεί μίλησε για την ανάγκη ασφάλειας και την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, ωστόσο ήταν μια φανερή επίδειξη δύναμης. Το βέβαιο από τις εξελίξεις στην Ουκρανία που ματώνει είναι ότι όσο οι εργάτες και τα λαϊκά στρώματα μένουν εγκλωβισμένοι κάτω από ξένες σημαίες και δεν διεκδικούν τον πλούτο που οι ίδιοι παράγουν, με τη δική εργατική - λαϊκή εξουσία, τόσο θα βγαίνουν χαμένοι.

Δ. Κ.