ΛΔΓ – Ένας απολογισμός

Από Σφυροδρέπανος

Συνέντευξη στον Anton Saefkow //

Σήμερα δημοσιεύουμε το τρίτο και τελευταίο μέρος της συνέντευξης που παραχώρησε στο συνεργάτη μας, Anton Saefkow, o Victor Grossman (ή Στέφεν Βέχσλερ), ο Αμερικάνος που δραπέτευσε στο Ανατολικό Βερολίνο και κατέγραψε τις αναμνήσεις του στο βιβλίο “Crossing the river”. Μπορείτε να θυμηθείτε στους παρακάτω συνδέσμους το πρώτο και το δεύτερο μέρος της συνέντευξης. Σημειώνουμε γι’ ακόμη μια φορά πως οι απόψεις του συνεντευξιαζόμενου, ιδιαίτερα όσον αφορά τη σημερινή πολιτική πραγματικότητα στη Γερμανία, απηχούν τις προσωπικές του απόψεις.

Πρoτού επιστρέψουμε στη ζωή σου στην DDR, ήθελα να σε ρωτήσω το εξής: Κυκλοφορεί και μια αμερικάνικη έκδοση του βιβλίου σου. Μάλιστα αυτή είναι η πρώτη που κυκλοφόρησε, μερικά χρόνια πριν. Το περιεχόμενο αυτής της έκδοσης και της γερμανικής είναι ίδια; Σε τι διαφέρουν; Και πόσο εύκολη στάθηκε η έκδοση των βιβλίων αυτών;

Για την αμερικάνικη έκδοση χρειάστηκε να ψάξω πολύ μέχρι να πετύχω κάποιον πρόθυμο εκδότη. Δεν ήταν εύκολο, αφού την αναζήτηση εκδότη την έκανα διαμένοντας στη Γερμανία, ενώ στις ΗΠΑ είχα ελάχιστες επαφές. Όταν τελικά βρήκα τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις της Μασσαχουσέτης, επέμεναν να κοπούν αρκετά αποσπάσματα και να προστεθεί μια εισαγωγή-σχολιασμός ενός «ειδικού». Εν τέλει δέχθηκα και ο καθηγητής που ανέλαβε τα παραπάνω -καλός τύπος και φίλος μου πλέον- χρειάστηκε για πάνω από έναν χρόνο να περικόπτει ύλη, να γράψει ένα δικό του κείμενο και να προσθέσει σε αυτό μια βιβλιογραφία· αχρείαστα πράγματα κατ’ εμέ, αλλά πιθανώς απαραίτητα προκειμένου να μπορεί να βγει το βιβλίο ως πανεπιστημιακή έκδοση και να έχει την απαραίτητη πολιτική κάλυψη ενός πανεπιστημιακού. Σε κάθε περίπτωση τους είμαι ευγνώμων, η έκδοση εκτός των άλλων έχει κι ωραία όψη. Βέβαια δεν μπορούσαν να κάνουν και πολλά για να προωθηθεί σ’ ένα ευρύτερο κοινό. Το βιβλίο ουσιαστικά δεν αναφέρθηκε καθόλου στον τύπο, πέρα από λίγες εξαιρέσεις δικών μου προσωπικών επαφών.

Στη Γερμανία είχα άλλα προβλήματα. Από τους λίγους αριστερούς εκδοτικούς οίκους, κανένας δε μπορούσε ν’ αναλάβει τα έξοδα της μετάφρασης. Ευτυχώς βρέθηκε κάποια στιγμή ένας φοιτητής, που προσφέρθηκε να κάνει τη μετάφραση δωρεάν. Δούλεψε σκληρά και γρήγορα, χρησιμοποιούσε όμως άλλη γλώσσα από τη δική μου. Έτσι έπρεπε να ξαναγράφω σχεδόν τα πάντα, καμιά φορά επειδή έβγαινε λάθος πολιτικό νόημα. Έπειτα ανέλαβε ο γιος μου να διορθώσει τα ορθογραφικά και άλλα λάθη, που ακόμη και σήμερα έχει ο γραπτός λόγος μου στα γερμανικά. Τέλος, βρήκαμε τον εκδότη, ο οποίος κινείται μάλιστα αριστερά του DIE LINKE. Αφού διάβασε το κείμενο πρότεινε να το αφήσουμε ως έχει, χωρίς να κόψουμε τίποτα. Βέβαια έτσι το βιβλίο βγήκε μεγαλύτερο και πιο ακριβό. Του είμαι όμως υπόχρεος γι αυτό. Και στη Γερμανία δεν είναι πως το βιβλίο ακούστηκε ιδιαίτερα. Αλλά τουλάχιστον καταφέραμε να κυκλοφορήσει…

«Ένας (παγκόσμιος) χάρτης γεμάτος σβάστικες» (1)! Πες μας λίγα πράγματα για την αγγλόφωνη εφημερίδα της DDR στην οποία δούλεψες, την “Democratic German Report” και τις αποκαλύψεις σας σχετικά με Ναζί αξιωματούχους στον κρατικό μηχανισμό της Δυτικής Γερμανίας (ΟΔΓ). Πώς αντιμετωπίστηκε από την άλλη η «αποναζιστικοποίηση» στο σοβιετικό τομέα κι έπειτα στην DDR;

Λίγο καιρό μετά την άφιξή μου στο Βερολίνο ξεκίνησα να δουλεύω σε μια αγγλόφωνη εφημερίδα, την «Democratic German Report», που εκδίδονταν με οχτώ σελίδες κάθε δεκαπενθήμερο. Χρηματοδοτούνταν από τη κυβέρνηση της DDR και κυρίως ενημέρωνε για τις εξελίξεις στη χώρα· σαφώς θετικά, ποτέ όμως με παχιές κουβέντες και πολυχρησιμοποιημένα τσιτάτα, αλλά με χιούμορ, μια δόση αυτοσαρκασμού και χρησιμοποιώντας κατάλληλα αποφθέγματα πολιτικών των καπιταλιστικών χωρών. Όλα αυτά ήταν εφικτά, επειδή το «αφεντικό» -ο Άγγλος John Peet- ήταν ένας εξαιρετικός κι έμπειρος δημοσιογράφος, σημαίνων ανταποκριτής του Reuters παλιότερα (και μαχητής των Διεθνών Ταξιαρχιών στον ισπανικό εμφύλιο, όπου είχε τραυματιστεί εις διπλούν στη μάχη του Έβρου).

Ανάμεσα στα κύρια καθήκοντά μας ήταν ν’ αποδεικνύουμε με στοιχεία πως εκείνη τη περίοδο (1959-1963 ήμουν στην εφημερίδα) η δυτικογερμανική κοινωνία πρακτικά κυριαρχούνταν από παλιούς Ναζί· πολλοί υπουργοί, σχεδόν όλοι οι στρατηγοί των Ενόπλων Δυνάμεων (με κάποιους από αυτούς να έχουν διαπράξει κι εγκλήματα πολέμου σε άλλες χώρες, όπως στην Ελλάδα), σχεδόν το σύνολο του διπλωματικού σώματος, ανώτατοι δικαστές, εισαγγελείς, αξιωματικοί της αστυνομίας, ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι, δάσκαλοι κ.ά. Μέσω της μικρής εφημερίδας μας αποκαλύπταμε στοιχεία γι αρκετούς από αυτούς σε μέλη του αγγλικού κοινοβουλίου -προσπαθούσαμε όλοι οι βουλευτές του αγγλικού κοινοβουλίου να είναι συνδρομητές μας- και σε αγγλόφωνους δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο· κάθε τόσο υπό την πίεση των αποκαλύψεων, η ΟΔΓ αναγκαζόταν ν’ αποπέμψει τους χειρότερους από αυτούς, παρ’ ότι οι περισσότεροι βέβαια παρέμειναν στις θέσεις τους.

Αντίθετα, στην DDR ουσιαστικά το σύνολο των Ναζί είχε απομακρυνθεί από τις θέσεις που κατείχε προπολεμικά, όπως λ.χ. δάσκαλοι, δικαστές, αστυνομικοί και διπλωμάτες – αν και οι χειρότεροι από αυτούς έτσι κι αλλιώς το είχανε σκάσει μόνοι τους προς τη Δύση για ν’ αποφύγουνε το Κόκκινο Στρατό. Οι μόνοι που παρέμειναν στις θέσεις τους ήταν κάποιοι που κατά τον πόλεμο είχαν βρεθεί αιχμάλωτοι του Κόκκινου Στρατού και μέσα από τη στάση τους είχαν αποδείξει στη πράξη τη μεταμέλειά τους ή την αντιφασιστική τους συνείδηση. Το όλο πνεύμα της DDR ήταν αντιφασιστικό – ιδιαίτερα σε τομείς όπως ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία, το θέατρο και την εικαστική τέχνη. Η ναζιστική ιδεολογία και ο ρατσισμός κι εδώ βέβαια δεν εξαφανίστηκαν ποτέ εντελώς, δημόσια όμως δε μπορούσαν να βρουν χώρο έκφρασης και όπου υπήρχαν παρέμεναν στην αφάνεια.

Σε αντίθεση με την ΟΔΓ, εδώ δεν παινευότανε η ναζιστική Βέρμαχτ αλλά γιορταζότανε η ήττα της· οι «χαμένες γερμανικές περιοχές» στην ανατολή, ιδιαίτερα στην Πολωνία, μόνο από την DDR θεωρούνταν τελειωμένη υπόθεση· η σχολική εκπαίδευση δε περιλάμβανε καμία εθνικιστική αναφορά και προσπαθούσε να καλλιεργήσει κι αυτή τον αντιφασισμό.

Βέβαια, σε αυτή τη διαδικασία συχνά τα πράγματα παρουσιάζονταν υπεραπλουστευμένα, ως ένα δίπολο της «σοσιαλιστικής Ανατολής» απέναντι στη «καπιταλιστική Δύση» που εξέφραζαν το «καλό» και το «κακό» αντίστοιχα. Έτσι από αρκετούς εκπαιδευτικούς, η συζήτηση για τα προβλήματα της ίδιας της DDR αποφεύγονταν και θεωρούνταν ταμπού. Κάτι τέτοιο έκανε συχνά τους μαθητές να υποκρίνονται και απλά να λένε μέσα στη τάξη αυτό που ήθελαν ν’ ακούσουν οι δάσκαλοί τους. Και κάποιοι από αυτούς, συνήθως όσων ο οικογενειακός περίγυρος ήταν «υπέρμαχος της Δύσης», ανέπτυσσαν μια αντίδραση απέναντι σε οτιδήποτε ακούγανε στο σχολείο, δηλ. εκτός από κάποιες υπεραπλουστευμένες ερμηνείες και απέναντι σε πολύ σωστά και σημαντικά πράγματα.

«Παρότι πικρό και σκληρό, το τείχος ήταν μια αναγκαία προσπάθεια διάσωσης», αναφέρεις στο βιβλίο. Αν και κατοικείς από τις μέρες εκείνες στο Βερολίνο, παραμένεις και σήμερα της ίδιας άποψης. Μπορείς να μας σκιαγραφήσεις λίγο τη κατάσταση και την ένταση των προβλημάτων, που οδήγησαν την ηγεσία της DDR στην απόφαση ανέγερσης του τείχους; Τι επιδιωκόταν με αυτή την απόφαση;

Κατά τη γνώμη σου, τι πήγε στραβά στην DDR, ώστε να φτάσουμε στα γεγονότα του 1989; Πώς μπορούσαν να είχαν αντιμετωπιστεί διαφορετικά αυτά τα ζητήματα;

Εδώ έπαιζε ξανά η ψυχολογία της «πολιορκημένης πόλης» το ρόλο της· μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση η DDR πράγματι πολιορκούνταν και απειλούνταν, από τη πρώτη μέχρι τη τελευταία μέρα ύπαρξής της. Δεν ήταν απλά το μικρότερο κομμάτι της Γερμανίας, αλλά και το φτωχότερο, τόσο σε πρώτες ύλες -εκτός των αποθεμάτων λιγνίτη και ποτάσας-, όσο και σε βιομηχανική υποδομή, έχοντας λ.χ. ελάχιστες μονάδες παραγωγής σιδήρου και χάλυβα, ναυπηγεία ή μονάδες παραγωγής αγροτικών μηχανημάτων στα εδάφη της. Επιπλέον, μεγάλο κομμάτι των υποδομών είχε καταστραφεί στο πόλεμο. Ήταν λοιπόν πάρα πολλά που έπρεπε να στηθούν πρακτικά από το μηδέν. Όμως αντίθετα με τις ΗΠΑ, που με το σχέδιο Μάρσαλ στήριζαν γενναιόδωρα οικονομικά την ΟΔΓ στην ανοικοδόμησή της, η ΕΣΣΔ είχε η ίδια μεγάλη ανάγκη από οικονομικές και υλικές επανορθώσεις, προκειμένου να σταθεί γρήγορα στα πόδια της. Σ’ εκείνη τη φάση ήταν πολύ περιορισμένη η βοήθεια που μπορούσε να δώσει· την ίδια στιγμή, η DDR κατέβαλε πάνω από το 90% του συνόλου των γερμανικών αποζημιώσεων (2)!

Επιπλέον, η πλειοψηφία του ειδικευμένου εργατικού δυναμικού (μηχανικοί, τεχνικοί κ.ά.) μάλλον ήταν υπέρμαχοι των Ναζί, οπότε πολύ γρήγορα έφυγαν για την ΟΔΓ, παίρνοντας μαζί τους σε αρκετές περιπτώσεις και τα σχέδια των έργων που ήταν στην ευθύνη τους. Επομένως η DDR είχε να ξεπεράσει πολύ μεγάλες δυσκολίες. Κι όμως, κατάφερε εντυπωσιακά γρήγορα να οικοδομήσει μια δυνατή οικονομία, αποκτώντας και τη δυνατότητα γι αρκετές εξαγωγές. Με την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών όμως τα πράγματα αναπτύσσονταν πιο αργά, αφού τα υπόλοιπα είχαν απόλυτη προτεραιότητα. Σ’ αυτό τον τομέα η ΟΔΓ κατάφερε μετά από λίγα χρόνια να προπορεύεται, με την DDR ποτέ να μην καταφέρνει να την ανταγωνιστεί. Το συγκεκριμένο γεγονός ήτανε που πρόβαλε συνεχώς η τηλεόραση και όλα τα ΜΜΕ της ΟΔΓ, ιδιαίτερα στις διαφημίσεις και τα ωραία αυτοκίνητα.

Εκεί που υπερτερούσε η DDR ήταν οι συνθήκες δουλειάς/ζωής, πρωτίστως των γυναικών -με εξισωμένους μισθούς, φροντίδα των παιδιών, βρεφονηπιακούς σταθμούς κ.ά. σχεδόν δωρεάν-, αλλά σε μεγάλο βαθμό και όλων των εργαζόμενων μαζών: Σχεδόν δωρεάν διακοπές, ιατρική φροντίδα, που παρέχονταν κι εντός των επιχειρήσεων, έλλειψη ανασφάλειας και φόβου προς τους «ανωτέρους», έλλειψη φόβου απόλυσης, έξωσης κτλ. Πάντα υπήρχε έλλειψη εργατικών χεριών. Το ενοίκιο συνήθως ήταν κάτω από 5% του μισθού, οι μετακινήσεις πρακτικά ήταν δωρεάν, οι τιμές στα βασικά αγαθά σε φούρνους, μανάβικα, κρεοπωλεία και καταστήματα γαλακτοκομικών έμεναν σταθερές και εξαιρετικά χαμηλές. Αλλά στα πιο εξεζητημένα κι όμορφα καταναλωτικά αγαθά πάντα η DDR υπολειπόταν της ΟΔΓ. Και τσιτάτα ή αναφορές στη τηλεόραση και τα ΜΜΕ που προσπαθούσαν να πείσουν για το αντίθετο ο κόσμος απλά τα βαριόταν ή τον εκνεύριζαν. Η ΟΔΓ μόνιμα προσπαθούσε να προσελκύσει το επιστημονικό/τεχνικό δυναμικό της DDR (ιατρούς, οδοντιάτρους, μηχανικούς, ερευνητές κ.ά.), τάζοντάς του απολαβές που η DDR -όπου η ψαλίδα μεταξύ χαμηλών και υψηλότερων αμοιβών ήταν πολύ μικρότερη- αντικειμενικά δε μπορούσε να δώσει.

Είναι κι αυτός από τους βασικούς λόγους που κάνανε αναγκαίο το χτίσιμο του τείχους, αφού αλλιώς η DDR μπορεί να είχε σταματήσει να υπάρχει από το 1961. Οι αστοί πολιτικοί της ΟΔΓ περίμεναν οποιαδήποτε κρίση και κατάλληλη αφορμή, ώστε να προκαλέσουν/στηρίξουν «λαϊκές εξεγέρσεις», όπως του Ιούνη του 1953. Ακόμη και μέσα στο 1961 υπήρξε στιγμή που ΗΠΑ και ΕΣΣΔ –ήδη πυρηνικές δυνάμεις και οι δύο- βρέθηκαν στο Βερολίνο με το χέρι στη σκανδάλη, ελάχιστα μέτρα μακριά η μία από την άλλη. Λεγόταν τότε πως ο πρόεδρος Κένεντι είχε εκφραστεί περίπου έτσι σχετικά με το τείχος: «Σίγουρα δεν είναι ωραίο, αλλά ένα τείχος είναι προτιμότερο από έναν πόλεμο».

Τη δεκαετία του 1980 τα κρατικά έξοδα εκτοξεύτηκαν: Μπήκε σε εφαρμογή ένα πολύ μεγάλο πρόγραμμα ανέγερσης σύγχρονων και άνετων εργατικών κατοικιών, επενδύθηκαν μεγάλα ποσά στην ανάπτυξη βιομηχανίας ηλεκτρονικών κυκλωμάτων και υπολογιστών -σε μια προσπάθεια ανταγωνισμού των μονοπωλίων του χώρου όπως τη Sony και την IBM- και ταυτόχρονα χρειαζόταν να εκσυγχρονιστούν οι ένοπλες δυνάμεις, αφού η ΟΔΓ είχε γίνει ξανά μια καλά εξοπλισμένη και απειλητική στρατιωτική δύναμη. Όλα αυτά ήταν στη πραγματικότητα πέρα από τις δυνατότητες της DDR, η οποία όμως δεν ήθελε ν’ ανοίξει καμία συζήτηση περιορισμού λ.χ. κοινωνικών παροχών, εξοικονομώντας χρήματα από εκεί· έτσι εντάθηκαν προβλήματα στην οικονομία και κρατικά χρέη. Την ίδια ώρα η ηγεσία του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας φάνηκε να έχει χάσει την επαφή της με μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού· δεν ήταν σε θέση να μιλήσει ανοιχτά και αντικειμενικά για τα προβλήματα, να εμπιστευτεί τον κόσμο, πράγμα που άρχισε να λειτουργεί κι αντίστροφα. Όλα αυτά, κυρίως όμως η ατελείωτη και πολυεπίπεδη δυτικογερμανική προπαγάνδα για τον επίγειο καταναλωτικό παράδεισο που θα έφερνε το δυτικό Μάρκο, οδήγησε στη πτώση της DDR.

„Ostalgie“ (3). Μια απλή μόδα ή κάτι παραπάνω; Πώς βλέπει ο κόσμος στην ανατολική Γερμανία σήμερα τις ανατροπές του 1989-1990 και την «ελευθερία» που τις ακολούθησε;

Μόνο εκ των υστέρων κατάλαβαν πολλοί, πως το δυτικό Μάρκο κι έπειτα το Ευρώ, δεν αποτελούσε εγγύηση απέναντι στην ανεργία, τις εξώσεις από κατοικίες -το ενοίκιο των οποίων πολλαπλασιάστηκε-, τις ακριβές μετακινήσεις και τα κόστη για υγεία/πρόνοια. Αφού πλέον δεν υπήρχε και αντίπαλο δέος στ’ ανατολικά, χρόνο με το χρόνο οι καπιταλιστές γίνονταν πιο αμείλικτοι.

Ακόμη κι αν οι περισσότεροι πλέον τα κουτσοβολεύουνε, ξεπερνώντας το αρχικό σοκ του καταστροφικού μαζικού κλεισίματος βιομηχανιών & επιχειρήσεων στις αρχές του 1990, βρίσκουν σχεδόν μόνο επισφαλείς θέσεις εργασίας, διάρκειας κάποιων μηνών, εβδομάδων, ακόμη και ημερών ή ωρών. Με τέτοια αβεβαιότητα και αστάθεια έχει γίνει πολύ πιο δύσκολο να οργανωθεί και η όποια αντίσταση, όπως απεργίες. Μέρος της εργατικής τάξης είναι ακόμη σε θέση ν’ απαιτεί και να πετυχαίνει καλύτερες απολαβές και συνθήκες εργασίας, σ’ ένα βαθμό και λόγω των πολλών εξαγωγών που πετυχαίνει η Γερμανία σε βάρος άλλων χωρών. Επιπλέον, πολλά συνδικάτα είναι στενά συνδεδεμένα με το σοσιαλδημοκρατικό SPD, το οποίο συγκυβερνά με το CDU. Τόσο αυτό όσο και το κόμμα των Πρασίνων έχουν αποδείξει πως η πολιτική τους περισσότερο βλάπτει παρά βοηθά τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα. Μένει ν’ αποδειχθεί αν το DIE LINKE και άλλες αριστερές αντιπολιτευόμενες φωνές -όπως το DKP- θα καταφέρουν να μεγαλώσουν την επιρροή τους μέσα σε αυτές τις εξελίξεις. Μέχρι στιγμής πάντως το προσφυγικό ρεύμα του τελευταίου χρόνου φαίνεται δυστυχώς να στρέφει πολύ κόσμο, ιδιαίτερα από την εργατική τάξη, σε ρατσιστική κατεύθυνση.

Σ’ ό,τι αφορά εμένα προσωπικά: Έβλεπα με τα χρόνια τα προβλήματα στην DDR να μεγαλώνουν. Αφενός έλεγα τη γνώμη μου όταν έβλεπα κάτι άσχημο να συμβαίνει· αφετέρου προσπαθούσα να εξηγώ στο περίγυρό μου ότι παρά τα προβλήματα, λάθη, κάποιες πραγματικά χαζές αποφάσεις ή πολύ σκληρές αντιδράσεις που προκύπτανε κατά καιρούς, ο σοσιαλισμός ήταν ένα πραγματικά μεγάλο βήμα προόδου, για το οποίο άξιζε ν’ αγωνιζόμαστε. Γι αυτό και ήμουν κάτι παραπάνω από λυπημένος όταν σταμάτησε να υφίσταται η DDR και όλοι επιχειρηματικοί όμιλοι που είχαν βάψει τα χέρια τους με αίμα στο Β’ ΠΠ, όπως οι Krupp, Siemens, Bayer, BASF ή η Deutsche Bank μπόρεσαν ν’ απλώσουν ξανά τα δίχτυα της κυριαρχίας τους στην ανατολική Γερμανία, αργότερα ακόμη πιο ανατολικά.

Ακόμη περισσότερο, όταν η ενωμένη πλέον Γερμανία ξεκίνησε ξανά τις πολεμικές επεμβάσεις, την αποστολή στρατιωτών σε όλο το κόσμο: Ξεκινώντας από τη Σερβία και το Αφγανιστάν, φτάνοντας σήμερα –πάλι στα πλαίσια του ΝΑΤΟ- να ετοιμάζεται ν’ αποστείλει στρατό, πιλότους και πολεμικά πλοία στη Πολωνία, τη Μαύρη Θάλασσα και την Εσθονία· όχι μακριά δηλαδή από την Αγία Πετρούπολη, όπου ο γερμανικός στρατός εισέβαλλε πριν από 75 χρόνια…

Η πλειοψηφία των Γερμανών είναι ενάντια σε κάθε πολεμική εμπλοκή της χώρας, στην Εσθονία, στην Ουκρανία ή οπουδήποτε αλλού. Μένει να φανεί αν τα αντιπολεμικά τους αισθήματα μπορούν να εκφραστούν και ως κίνημα – μαζί και με ανθρώπους άλλων χωρών. Και δεν είναι λίγοι, τουλάχιστον στην ανατολική Γερμανία, αυτοί που πράγματι σκέφτονται το παρελθόν: Επιστροφή στην DDR με τα προβλήματα που κι εκείνη είχε δεν επιθυμεί η πλειοψηφία από αυτούς· όμως όλα τα βασικά δικαιώματα που είχαν εξασφαλισμένα τότε, κυρίως τη σιγουριά στην εργασία, τη κατοικία, την ιατρική φροντίδα, τις γυναικείες κατακτήσεις, αλλά και τη φιλικότητα και την αλληλεγγύη που χαρακτήριζαν τις ανθρώπινες σχέσεις, αυτά οι περισσότεροι θα τα ήθελαν ξανά.

Θέλω να πω πως μια πραγματικότητα, όπου οι ήδη πάμπλουτοι συγκεντρώνουν ακόμη περισσότερο πλούτο, καταδικάζοντας ταυτόχρονα δισεκατομμύρια ανθρώπων στην ανασφάλεια και τη φτώχεια, αναγκαστικά κάποια στιγμή θα οδηγήσει στην αναζήτηση ριζικά διαφορετικών λύσεων – φέρνοντας και τη βασική ιδέα που υπήρχε πίσω από την DDR ξανά στο προσκήνιο. Όσο έχω τις δυνάμεις θα συμμετέχω σ’ αυτή τη προσπάθεια.

Σημειώσεις

(1) Τίτλος κεφαλαίου στο γερμανόγλωσσο βιβλίο του συγγραφέα. Στα πλαίσια των αποκαλύψεών της για ναζί αξιωματούχους στην ΟΔΓ, η εφημερίδα «Democratic German Report» κάποια στιγμή δημοσίευσε έναν παγκόσμιο χάρτη, με μία σβάστικα πάνω σε κάθε χώρα, όπου ο πρέσβης της ΟΔΓ είχε παλιότερα υπάρξει μέλος του ναζιστικού κόμματος. Υπήρχαν συνολικά 40 τέτοιες επιβεβαιωμένες περιπτώσεις, μεταξύ αυτών σε Αγγλία, ΗΠΑ, Νότια Αφρική και Νέα Ζηλανδία. Το ρεπορτάζ αναπαρήχθη σε 20 ακόμη χώρες.

(2) Μετά τον Β’ ΠΠ οι ΕΣΣΔ, ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία είχαν συμφωνήσει σε τρεις τύπους αποζημιώσεων από τη Γερμανία: α) Τη μεταφορά μηχανημάτων/βιομηχανιών και γενικώς παραγωγικών υποδομών, καθώς και τη κατάσχεση γερμανικών βιομηχανιών κτλ. στο εξωτερικό β) Την κατάσχεση μεριδίου της τρέχουσας παραγωγής της χώρας γ) Τη χρησιμοποίηση γερμανικού εργατικού δυναμικού για δικό τους όφελος. Στη πορεία αποφασίστηκε κάθε μία να λαμβάνει τις αναλογούσες σ’ αυτήν αποζημιώσεις από το κομμάτι της Γερμανίας το οποίο διοικούσε, εκτός της ΕΣΣΔ που λόγω του μεγάλου ύψους των αποζημιώσεων που της αναλογούσαν θα έπαιρνε και το 25% των αποζημιώσεων που θα έδινε το «δυτικό» κομμάτι. Η συμφωνία είχε και τη λογική να ελέγχεται/περιορίζεται το ύψος της βιομηχανικής ανάπτυξης της χώρας. Η συμφωνία για τη δυτική Γερμανία δεν εφαρμόστηκε από ΗΠΑ-Αγγλία-Γαλλία, ενώ απέτρεψαν και στην ΕΣΣΔ να λάβει όσα της αναλογούσαν από το δυτικό τμήμα της χώρας. Αντίθετα, στην ανατολική Γερμανία περίπου 2500 βιομηχανικές μονάδες «αποσυναρμολογήθηκαν» και μεταφέρθηκαν στην ΕΣΣΔ, όπως και 11800 χιλιόμετρα σιδηροδρομικού δικτύου (περίπου το μισό). Εκτιμάται πως έτσι η ανατολική Γερμανία έχασε περίπου το 1/3 των παραγωγικών δυνατοτήτων που είχε το 1944. Επιπλέον, μεταξύ 1946-1953 κατά μέσο όρο 22% του ΑΕΠ της Ανατολικής Γερμανίας δίνονταν στην ΕΣΣΔ. Συνολικά μέχρι το 1953 (οπότε και οι «δυτικοί σύμμαχοι» χάρισαν και τυπικά στην ΟΔΓ το μεγαλύτερο κομμάτι όσων τους όφειλε) η DDR είχε καταβάλει σε πολεμικές αποζημιώσεις 99,1 δισεκατομμύρια (δυτικά) Μάρκα και η ΟΔΓ 2,1 δις, δηλαδή η DDR είχε καταβάλει το 97-98% των συνολικών γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεων. Πηγές: Γερμανική Wikipedia και Konrad Adenauer Stiftung(!). Για τις πολεμικές αποζημιώσεις που γλίτωσε η ΟΔΓ, βλέπε κι εδώ.

(3) “Osten” είναι στα γερμανικά η Ανατολή. Γι’αυτό το ρεύμα που υπάρχει σε μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας στην ανατολική Γερμανία, το οποίο νοσταλγεί μια σειρά κατακτήσεις και πλευρές της ζωής στην DDR, αποκαλείται στο καθημερινό λόγο „Ostalgie“

Ανοδος παραγωγικότητας και θέσεις εργασίας

Ανοδος παραγωγικότητας και θέσεις εργασίας

Ενα παράδειγμα από τα μονοπώλια ηλεκτρονικού λιανικού εμπορίου στις ΗΠΑ

Από απεργία εργαζομένων στο παράρτημα της «Amazon» στη Γερμανία

Εδώ και πάνω από ενάμιση χρόνο, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε όλες τις εκθέσεις του για την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας και τις συνεχείς δυσοίωνες προβλέψεις του, προτρέπει, υποδεικνύει στις κυβερνήσεις ιδιαίτερα των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών, όπως οι ΗΠΑ, τα ισχυρά κράτη της Ευρωζώνης, ανάμεσα σε άλλα μέτρα να ανεβάσουν την παραγωγικότητα της εργασίας ως βασικό μοχλό περάσματος σε δυναμική ανάπτυξη. Με την εκτίμηση ότι η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας αυξάνει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Εκτιμούσε, για παράδειγμα, στην τελευταία του έκθεση για τις ΗΠΑ ότι η αύξηση της παραγωγικότητας έχει επιβραδυνθεί από το 1,7% στο οποίο βρισκόταν πριν από την αρχή της κρίσης το 2007, στο μόλις 0,4% τα τελευταία πέντε χρόνια. Μια εξέλιξη που θέτει εν αμφιβόλω την κερδοφορία των επιχειρήσεων, την προοπτική ενίσχυσης των μισθών και άρα την ανάπτυξη στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.

Γιατί άνοδος της παραγωγικότητας;

Είναι σωστό ότι η άνοδος της παραγωγικότητας ενισχύει τα κέρδη, συμβάλλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, μπορεί να συμβάλει σε δυναμική καπιταλιστική ανάπτυξη.
Γιατί; Η άνοδος της παραγωγικότητας συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγής, γιατί παράγονται περισσότερα εμπορεύματα και υπηρεσίες σε σχέση με πριν στη μονάδα του χρόνου. Που σημαίνει και ανάλογα μέσα παραγωγής και βεβαίως εργαζόμενους ικανούς να τα χειρίζονται. Ταυτόχρονα, όμως, αυτή η δυνατότητα σημαίνει παραγωγή με τους ίδιους ή και λιγότερους (συνήθως αυτό γίνεται) εργαζόμενους, άρα ωθεί στη μείωση των θέσεων εργασίας. Η πληροφορική, οι νέες τεχνολογίες γενικά συμβάλλουν στην άνοδο της παραγωγικότητας και στη μείωση των θέσεων εργασίας. Βαθαίνει η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης, αυξάνονται κατακόρυφα τα κέρδη των καπιταλιστών που ανεβάζουν την παραγωγικότητα και βεβαίως οξύνεται ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός. Είναι αντιφατικό το φαινόμενο να αυξάνεται η παραγωγή και ταυτόχρονα η ανεργία αλλά είναι αντικειμενική τάση στον καπιταλισμό.
Πράγματι, το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται στοιχεία που επιβεβαιώνουν τα παραπάνω. Ετσι, το ποσοστό των Αμερικανών που απασχολούνται το 2016 στον τομέα του λιανικού εμπορίου μειώθηκε στο 11% του εργατικού δυναμικού από 11,6% το 2000, σύμφωνα με στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου Εργασίας. Εκτιμά ότι αυτό οφείλεται στην άνοδο της παραγωγικότητας της εργασίας.
Ας δούμε κάποια παραδείγματα. «Σύμφωνα με μια νέα μελέτη του οικονομολόγου Μάικλ Φερόλι της J.P. Morgan, ένας από τους βασικούς λόγους για τη μείωση της απασχόλησης είναι η μεγάλη επιτυχία των ηλεκτρονικών καταστημάτων λιανικής πώλησης, όπως η Amazon, το eBay και το Newegg, όπως μεταδίδει η οικονομική ιστοσελίδα "MarketWatch". Ο Φερόλι υπολογίζει ότι εξαιτίας της πολύ υψηλής παραγωγικότητας αυτών των ηλεκτρονικών λιανεμπόρων απασχολούνται σήμερα 1,2 εκατ. λιγότεροι εργαζόμενοι στον τομέα του λιανικού εμπορίου απ' όσους θα εργάζονταν αν δεν υπήρχαν η Amazon και οι μεγάλοι ανταγωνιστές της». Το ρεπορτάζ αναδημοσιεύεται στην «Καθημερινή», στις 21/8/2016, όπως και τα επόμενα αποσπάσματα. Στεκόμαστε σε αυτό γιατί επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η μεγάλη άνοδος της παραγωγικότητας οδηγεί σε μεγάλη μείωση των θέσεων εργασίας. Αυτό το ζήτημα είναι άλυτο για τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει. Η παραγωγή γίνεται για το κέρδος. Το κυνήγι του κέρδους απαιτεί ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό κέρδους, άρα ολοένα και μεγαλύτερη ένταση της εκμετάλλευσης. Λιγότερη χρήση εργατικής δύναμης ενισχύει το ποσοστό κέρδους. Ταυτόχρονα, η παραγωγή είναι άναρχη, αυτό ενισχύεται και από την ανταγωνιστικότητα, γεγονός που συμβάλλει στην εκδήλωση της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, που αυξάνει πολλαπλάσια την ανεργία.

Και εντατικοποίηση

Βεβαίως, η οργάνωση της εργασίας με μέσα που αυξάνουν την παραγωγικότητα συμβάλλει και στην εντατικοποίηση της δουλειάς των εργαζομένων. Ας το δούμε με το παράδειγμα της «Amazon», τα ίδια πάνω - κάτω ισχύουν για όλ' αυτά τα μονοπώλια.
Τι είναι η «Amazon»; Είναι ένα αμερικανικό διεθνικό πολυκλαδικό μονοπώλιο, που ξεκίνησε με βάση το ηλεκτρονικό εμπόριο και επεκτάθηκε και σε άλλους τομείς (π.χ., υπηρεσίες, Ερευνα), με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες και πιο συγκεκριμένα το Σιάτλ της Ουάσιγκτον. Αποτελεί τη μεγαλύτερη online εταιρεία λιανικού εμπορίου στην Αμερική, με πωλήσεις άνω των 60 δισ. δολαρίων το χρόνο. Διαθέτει το μεγαλύτερο διεθνές πελατολόγιο και την ευρύτερη γκάμα προϊόντων, ενώ φροντίζει να έχει πάντα τις χαμηλότερες δυνατές τιμές στους πελάτες της. Μόνο στη Γερμανία, η «Amazon» μέσα σε μία μέρα στέλνει 2,7 εκατομμύρια εμπορεύματα.
Σε άρθρο τους οι «New York Times», το οποίο βασίστηκε σε συνεντεύξεις άνω των 100 νυν και πρώην εργαζομένων στα κεντρικά γραφεία της «Amazon» στο Σιάτλ των δυτικών ΗΠΑ, αποκαλύπτουν ένα άκρως ανταγωνιστικό εργασιακό περιβάλλον, όπου τα στελέχη υφίστανται ταπεινώσεις και οφείλουν να εργάζονται πολύ και σκληρά. «Σχεδόν κάθε συνάδελφός μου έχει ξεσπάσει σε λυγμούς κάποια στιγμή της σταδιοδρομίας του στην "Amazon"», είπε μιλώντας στην εφημερίδα πρώην στέλεχος. Κάποιοι εργαζόμενοι αποκάλυψαν ότι η εταιρεία εξώθησε σε παραίτηση στελέχη τα οποία έπασχαν από καρκίνο ή γυναίκες που υπέστησαν αποβολές κατά την κύηση. Συνήθης πρακτική της εταιρείας είναι η αποστολή μηνυμάτων μέσω email μετά τα μεσάνυχτα, στα οποία τα στελέχη απαιτείται να απαντήσουν. Εάν δεν το πράξουν, η διοίκηση τους καλεί στο τηλέφωνο (το ρεπορτάζ από την «Καθημερινή» 18/8/2015). Στο συγκεκριμένο μονοπώλιο, που απασχολεί 84.000 εργαζόμενους - πολλούς εποχιακά - σε 10 χώρες στον κόσμο, υπάρχουν συχνά διαμαρτυρίες για τις εξαντλητικές συνθήκες δουλειάς.
Επίσης, την ώρα της δουλειάς μια εταιρεία σεκιούριτι ελέγχει συνεχώς τους εργάτες. Οι βάρβαρες εξοντωτικές συνθήκες δουλειάς ήρθαν στο φως της δημοσιότητας μετά από ρεπορτάζ από τα μέσα, όταν δημοσιογράφος προσλήφθηκε στην εταιρεία. Στο «Βήμα», στις 25/11/2013, γράφτηκε ότι «έρευνα του BBC με κρυφή κάμερα σε αποθήκη της "Amazon" στη Βρετανία κατέγραψε τη νυχτερινή βάρδια, κατά την οποία οι εργαζόμενοι καλούνται να καλύψουν ως και 18 χιλιόμετρα περπατώντας. Από τον δημοσιογράφο που έπιασε δουλειά στην αποθήκη, χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητά του, αναμενόταν να χειρίζεται μια παραγγελία κάθε 33 δευτερόλεπτα».

Κέρδη και μισθοί

Αλλά ας επανέλθουμε στη σχέση «άνοδος παραγωγικότητας - μείωση θέσεων εργασίας». Γράφει το ρεπορτάζ ότι «οι πωλήσεις ανά εργαζόμενο στις εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου είναι πάνω από τέσσερις φορές υψηλότερες σε σύγκριση με έναν εργαζόμενο σε παραδοσιακό κατάστημα λιανικού εμπορίου: 1.267 χιλιάδες δολάρια για τους πρώτους έναντι 279 χιλιάδων δολαρίων για τους δεύτερους. Ο Φερόλι διευκρινίζει ότι αυτό δεν σημαίνει πως οι ιντερνετικές αγορές έχουν καταστρέψει 1,2 εκατ. θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ. Κατά την άποψή του, η στροφή προς το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει αυξήσει τόσο πολύ την παραγωγικότητα, ώστε οι εταιρείες έχουν τη δυνατότητα να απασχολούν πολύ λιγότερους υπαλλήλους. Για παράδειγμα, η παραγωγικότητα στις εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου είχε αυξηθεί το 2015 κατά 6%, τη στιγμή που η παραγωγικότητα στο σύνολο της αμερικανικής οικονομίας είχε αυξηθεί κατά μόλις 0,8%».
Το ΔΝΤ στην υπόδειξη προς τις κυβερνήσεις για λήψη μέτρων ανόδου της παραγωγικότητας προσθέτει ότι αυτή θα αυξήσει την κερδοφορία και τους μισθούς. Πράγματι, η άνοδος της παραγωγικότητας αυξάνει το βαθμό εκμετάλλευσης, δηλαδή τη σχέση κερδών/μισθών. Τα κέρδη αυξάνονται πολλαπλάσια σε σχέση με άλλους επιχειρηματικούς ομίλους του συγκεκριμένου τομέα οικονομίας ή και άλλων τομέων. Με αυτό ως δεδομένο οι καπιταλιστές δεν έχουν κανένα πρόβλημα να δώσουν μια μικρή αύξηση στους εργαζομένους τους, άλλωστε είναι ένα ελάχιστο μέρος των τεράστιων κερδών τους έναντι των ανταγωνιστών τους.
Το ρεπορτάζ με το παράδειγμα των αμερικανικών μονοπωλίων ηλεκτρονικού εμπορίου αναφέρει: «Ενα ποσοστό του κέρδους από την αύξηση της παραγωγικότητας καταλήγει στους ίδιους τους εργαζομένους στα ηλεκτρονικά καταστήματα. Το ωρομίσθιο των υπαλλήλων ιντερνετικών καταστημάτων λιανικής πώλησης ήταν κατά μέσον όρο τον Ιούνιο 27,14 δολάρια, δηλαδή πολύ υψηλότερο από τα 17,92 δολάρια που λάμβανε ως αμοιβή ένας υπάλληλος σε παραδοσιακό κατάστημα λιανικής πώλησης».
Ταυτόχρονα, δίνοντας μια αύξηση, χειραγωγούν τους εργαζόμενους, τους εξαναγκάζουν να εντατικοποιούν ολοένα τη δουλειά, ενώ καλλιεργούν και μια μορφή ανταγωνισμού ανάμεσα σε τμήματα των εργαζομένων.
Θα ρωτήσει κάποιος: Κακό είναι που παίρνουν αυξημένους μισθούς; Η απάντηση για την εργατική τάξη που παράγει όλο τον πλούτο, άρα και τα κέρδη των καπιταλιστών που η παραγωγικότητα αυξάνει στο έπακρο, πρέπει να είναι: Γιατί το αποτέλεσμα της δουλειάς μας να είναι ιδιοκτησία των καπιταλιστών και όχι δική μας ιδιοκτησία, γεγονός που θα ικανοποιεί συνεχώς και για πάντα προς το συμφέρον μας τις ανάγκες μας; Επομένως, όχι χειραγώγηση και υποταγή στο κεφάλαιο για μια αύξηση - ψίχουλα μπροστά στα δυσθεώρητα κέρδη.

Η συγκάλυψη της ανεργίας

Οι αστοί δημοσιογράφοι και άλλοι, όπως στελέχη οικονομικών επιτελείων, οργανισμών κ.λπ., αναρωτιούνται πού βρίσκονται οι εργαζόμενοι που χάνουν τη δουλειά τους, όπως στο παράδειγμα του ηλεκτρονικού λιανεμπορίου. Το ερώτημα είναι εύλογο αλλά συγκαλύπτεται από τα στοιχεία μείωσης της ανεργίας. Μόνο που τα στοιχεία συγκαλύπτουν ότι η μείωση δεν σημαίνει δημιουργία θέσεων σταθερής, μόνιμης δουλειάς με σταθερό ημερήσιο εργάσιμο χρόνο, 8ωρο ή 7ωρο, αλλά δημιουργία θέσεων εργασίας με ευέλικτες μορφές, όπως εκ περιτροπής εργασία, μερική απασχόληση, δουλειά μία μέρα τη βδομάδα, μοίρασμα μιας θέσης εργασίας σε δύο εργαζόμενους, θέσεις εργασιακής εμπειρίας, απασχόληση ορισμένου χρόνου κ.λπ., αφού και αυτό αποτελεί έναν παράγοντα αύξησης της κερδοφορίας επειδή τα εργασιακά δικαιώματα εργαζομένων με τέτοιες μορφές έχουν πάει στον Καιάδα. Ετσι όμως εμφανίζεται η ανεργία μειωμένη, δηλαδή συγκαλύπτεται η πραγματική ανεργία.
Αυτό γίνεται στις ΗΠΑ, στη Γερμανία, στη Βρετανία, στην ΕΕ γενικότερα, όπως και στην Ελλάδα. Ποια η διέξοδος για την εργατική τάξη; Αυτή βρίσκεται στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης που θα διεκδικεί δουλειά για όλους, με σταθερό ημερήσιο εργάσιμο χρόνο, 8ωρο, 7ωρο, πλήρη εργασιακά, ασφαλιστικά δικαιώματα, μισθούς που να καλύπτουν όλες τις σύγχρονες ανάγκες, σε αντικαπιταλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση, έως την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, για να ανοίξει ο δρόμος ικανοποίησής τους. Αλλωστε, η ανεργία στον καπιταλισμό δεν μπορεί να εξαλειφθεί, ούτε να ικανοποιηθούν όλες αυτές οι ανάγκες ζωής για την εργατική τάξη.
Είναι άκρως επίκαιρο αυτό που έγραψε σε άρθρο του την Πρωτομαγιά του 1881 ο Φρ. Ενγκελς: «Δίκαιος μισθός για δίκαιη εργάσιμη ημέρα! Πολλά θα μπορούσε να πει κάποιος και για τη δίκαιη εργάσιμη ημέρα, δικαιοσύνη που είναι ίδια και απαράλλαχτη με τη δικαιοσύνη για το μισθό (...) Από τα παραπάνω, γίνεται απολύτως ξεκάθαρο ότι το παλιό σύνθημα έφαγε τα ψωμιά του και είναι αμφίβολο αν μας κάνει για σήμερα. Η δικαιοσύνη της πολιτικής οικονομίας, όσο η τελευταία εκφράζει πιστά τους νόμους με τους οποίους διοικείται η σημερινή κοινωνία, είναι η δικαιοσύνη που τάσσεται εξολοκλήρου με τη μια πλευρά. Με την πλευρά του κεφαλαίου. Ας θάψουμε λοιπόν για πάντα το παλιό σύνθημα και ας το αντικαταστήσουμε με το εξής: Τα μέσα εργασίας - πρώτες ύλες, φάμπρικες, μηχανές - στην ιδιοκτησία των ίδιων των εργατών».

Η Γερμανία «φουλάρει» για ιμπεριαλιστική δράση

Η Γερμανία «φουλάρει» για ιμπεριαλιστική δράση

Η Γερμανίδα υπουργός Αμυνας, Ούρσουλα φον Λάιεν, σε επίσκεψή της σε στρατιωτική μονάδα

Η είδηση που ήρθε από τη Γερμανία μεσοβδόμαδα, προκύπτει από το δημοσίευμα του γερμανικού πρακτορείου ειδήσεων DPA ότι στα άμεσα σχέδια της κυβέρνησης της χώρας είναι και η επιστροφή του υποχρεωτικού χαρακτήρα της στρατιωτικής θητείας, που είχε καταργηθεί το 2011, σηματοδοτώντας τότε και επίσημα τη μετατροπή του στρατού σε επαγγελματικό. Σύμφωνα με το DPA, η επιστροφή του υποχρεωτικού χαρακτήρα της θητείας εντάσσεται στη «νέα αντίληψη για την άμυνα των πολιτών» ενώ η σχετική έκθεση που ετοίμασε το υπουργείο Εσωτερικών φέρει τον τίτλο «Υποστήριξη των Ενόπλων Δυνάμεων».
Μάλιστα, ο πρόεδρος της Επιτροπής Εσωτερικών Υποθέσεων της γερμανικής Βουλής, Ανσγκαρ Χέβελινγκ, μιλώντας στο ραδιοσταθμό «Deutschlandfunk» είπε: «Η στρατιωτική θητεία δεν καταργήθηκε, ανεστάλη, και κατά συνέπεια μια ενδεχόμενη αναβίωσή της συνάδει με την ισχύουσα νομοθεσία. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι μια τόσο δικτυωμένη κοινωνία, όπως η δική μας, είναι ευάλωτη. Η πολιτική προστασίας είναι μια από τις αποστολές του Δημοσίου».
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η Γερμανία υλοποιεί γοργά τη «Λευκή Βίβλο για τη γερμανική ασφάλεια και το μέλλον των Ενόπλων Δυνάμεων της Γερμανίας», το κείμενο - «θεμέλιο», όπως χαρακτηρίζεται, για την αναθεώρηση, ύστερα από 10 χρόνια, της «πολιτικής ασφάλειας» της Γερμανίας. Τη «Λευκή Βίβλο» παρουσίασε η Γερμανίδα υπουργός Αμυνας, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στις 13 Ιούλη 2016.
Στον πρόλογο γράφει η Γερμανίδα καγκελάριος, Α. Μέρκελ, ξεκαθαρίζοντας το χαρακτήρα της «πολιτικής ασφάλειας» ως εξής: «Ο κόσμος του 2016 είναι αναστατωμένος (...) Η ειρήνη και η σταθερότητα δεν είναι κάτι δεδομένο ακόμα και για την Ευρώπη. Σε αυτήν την αλλαγμένη κατάσταση, η αποστολή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι να επαναπροσδιορίσει τα ενδιαφέροντα, τις προτεραιότητες και τους σκοπούς της πολιτικής ασφάλειας της χώρας μας (...) Το οικονομικό και πολιτικό βάρος της Γερμανίας σημαίνει ότι είναι καθήκον μας να αναλάβουμε ευθύνες για την ασφάλεια της Ευρώπης».

Προβάλλει την ένταση της ιμπεριαλιστικής δράσης

Εντείνεται, λοιπόν, η στρατιωτικοποίηση αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να καταλάβουμε αυτά τα «δόγματα». Αλλωστε, μπορεί καθένας να αναρωτηθεί: Γιατί η ειρήνη και η σταθερότητα δεν είναι κάτι δεδομένο; Θα απαντήσει κανείς εύλογα ότι η κρίση στην Ουκρανία, αποτέλεσμα της όξυνσης των ανταγωνισμών ανάμεσα σε ΗΠΑ - Ρωσία αλλά και Γερμανία - Ρωσία, παρά την ενεργειακή συνεργασία (η Γερμανία αλλά και άλλα κράτη της ΕΕ εξαρτώνται ενεργειακά κατά το πλείστον από τη Ρωσία), εξελίχθηκε σε πολεμική δράση, ενδοαστική στην Ουκρανία, αλλά με ενεργό συμμετοχή κυρίως των ΗΠΑ - Ρωσίας, την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, ενώ η αντιπαράθεση συνεχίζεται, παρά τις όποιες προσπάθειες των Ρωσίας, Γερμανίας, Γαλλίας και Ουκρανίας για διευθέτηση της κρίσης. Ενώ πόλεμος μαίνεται και στη Μέση Ανατολή με επίκεντρο κυρίως τη Συρία, και όχι μόνο, όπου και η Γερμανία επιδιώκει αυξημένη εμπλοκή. Παρ' όλ' αυτά η Α. Μέρκελ κάνει λόγο για ασφάλεια στη Γερμανία και την Ευρώπη.
Στον «Κυριακάτικο Ριζοσπάστη» στις 31/7/2016, γράφαμε αναλυτικά για τη «Λευκή Βίβλο» προβάλλοντας και το εξής απόσπασμα:
«Η Γερμανία είναι ιδιαίτερα διασυνδεδεμένη με τον υπόλοιπο κόσμο και - εξαιτίας της οικονομικής, πολιτικής και στρατιωτικής της σημασίας, όσο και των αδυναμιών της - έχει ευθύνη να συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της παγκόσμιας τάξης (...) Με αυτήν τη νέα πραγματικότητα έρχονται περισσότερες επιλογές για άσκηση επιρροής αλλά και αυξημένες ευθύνες.
Η Γερμανία έχει μια ισχυρή οικονομία, που ωφελείται από μια σταθερή κοινωνία, υψηλής ποιότητας υποδομές και μια υψηλά ειδικευμένη εργατική δύναμη που ενισχύεται με τη μετανάστευση. Πολιτικά (...) μπορεί να βασίζεται στο ισχυρό δίκτυο διμερών, ευρωπαϊκών και υπερατλαντικών δεσμών της και στις θεσμικές δομές της (...).
Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, είναι απίθανο η Γερμανία να διατηρήσει τη θέση της ως η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως. Οι οικονομίες των αναδυόμενων δυνάμεων στην Ασία και τη Λατινική Αμερική κατά πάσα πιθανότητα θα ξεπεράσουν τη γερμανική - αν και όχι την ευρωπαϊκή - σε ακαθάριστο εθνικό προϊόν τα επόμενα χρόνια.
Η γερμανική ευημερία και οικονομία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις κατάλληλες συνθήκες - στην Ευρώπη και παγκόσμια.
Η Γερμανία είναι πλήρως ενσωματωμένη στις ροές του διεθνούς εμπορίου και των επενδύσεων. Η χώρα μας είναι ιδιαίτερα εξαρτώμενη από τις ασφαλείς διαδρομές εφοδιασμού, τις σταθερές αγορές και τα λειτουργικά δίκτυα πληροφοριών και επικοινωνιών. Αυτή η εξάρτηση θα συνεχίσει να αυξάνεται. Η ανταγωνιστικότητα της Γερμανίας ως βιομηχανικού έθνους εξαρτάται γι' αυτό όλο και περισσότερο από το προβάδισμά της στην καινοτομία».
Δίνοντας η γερμανική κυβέρνηση και τέτοιο χαρακτήρα για την «ασφάλεια» Γερμανίας και Ευρώπης αποκαλύπτει ότι η προάσπιση των συμφερόντων του γερμανικού κεφαλαίου στην παγκόσμια αγορά προσκρούει στους ανταγωνιστές του. Επομένως, πρέπει να είναι προετοιμασμένη να τα προασπίσει ακόμη και αν χρειαστεί ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Αλλωστε, η γερμανική κυβέρνηση έχει ήδη προβάλει την ανάγκη και τέτοιας προετοιμασίας, αμέσως μετά τη συγκρότησή της.

Από τις προγραμματικές δηλώσεις ακόμη...

Ο σοσιαλδημοκράτης υπουργός Εξωτερικών, Β. Σταϊνμάγερ, στις προγραμματικές δηλώσεις της, υπεραμύνθηκε της ανάγκης «η Γερμανία να αποκτήσει ενεργότερο ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις, ακόμη και εάν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να συμμετέχει με μεγαλύτερες δυνάμεις σε διάφορες στρατιωτικές επεμβάσεις», υποστηρίζοντας ότι «η Γερμανία πρέπει επιτέλους να πάρει διαζύγιο από τις "ενοχές" του Β' Παγκοσμίου Πολέμου». Υπενθυμίζουμε ότι η Γερμανία, με βάση τη Συνθήκη Ειρήνης μετά τη λήξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, δεν μπορούσε να διεξάγει πόλεμο έξω από τα σύνορά της, επιθετικό, και αυτό υπήρχε και στο Σύνταγμά της. Μετά την αντεπανάσταση και την ανατροπή του σοσιαλισμού, την ενοποίηση της Γερμανίας, όχι μόνο άλλαξε ως προς αυτό το Σύνταγμά της αλλά άρχισε ιμπεριαλιστική πολεμική δράση έξω από τα σύνορά της, π.χ. στρατός στο Αφγανιστάν. Αλλωστε, η Γερμανία είναι κράτος - μέλος του ΝΑΤΟ. Η δήλωση του ΥΠΕΞ δεν ήταν η αρχή. Η απενοχοποίησή της, όμως, για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έχει ένα συμβολισμό, σηματοδοτεί την ετοιμότητα για διεξαγωγή ιμπεριαλιστικού πολέμου. Με δεδομένους τους οξύτατους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και την καπιταλιστική οικονομική κρίση να την διαδέχεται μια ασθενική ανάκαμψη, όλα είναι πιθανά. Αλλωστε, η Ιστορία έχει δείξει ότι η απόσταση ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικό πόλεμο και ιμπεριαλιστική ειρήνη δεν είναι μεγάλη.

Τα θολά όρια...

Η «Λευκή Βίβλος» γράφει επίσης: «Επιπρόσθετα, μη κρατικοί παράγοντες και συγκεκριμένα κράτη καταφεύγουν σε μεθόδους "υβριδικού" πολέμου. Αυτός περιλαμβάνει τη χρήση στρατιωτικών μέσων κάτω από το κατώφλι του συμβατικού πολέμου. Ο σκοπός είναι η υπονόμευση ενός κράτους με ένα συγκαλυμμένο τρόπο. Αυτή η προσέγγιση συνδυάζει διαφορετικά πολιτικά και στρατιωτικά μέσα και εργαλεία, με έναν τρόπο ο οποίος δεν αποκαλύπτει τις πραγματικές επιθετικές προθέσεις, έως ότου όλα τα μέρη του παζλ να έχουν συμπληρωθεί (...)
Οι υβριδικές τακτικές θολώνουν τα όρια ανάμεσα στον πόλεμο και την ειρήνη (...) Οι ρόλοι του επιτιθέμενου και της αμυνόμενης παράταξης γίνονται εσκεμμένα δυσδιάκριτοι. Η πρόθεση είναι να καθυστερήσουν ή να αποφύγουν εντελώς την άμεση και αποφασιστική απάντηση του κράτους που βρίσκεται υπό επίθεση και της διεθνούς κοινότητας. Η επιτυχής πρόληψη των υβριδικών απειλών επιτάσσει την κρατική και κοινωνική αντοχή (...) Ενα αποτελεσματικό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης», βασισμένο «σε ένα ακριβές και ευέλικτο σύστημα δεικτών και ισχυρές αναλυτικές ικανότητες».
Αυτά τα αποσπάσματα από τη «Λευκή Βίβλο» αποκαλύπτουν τη νέα προσέγγιση στη στρατηγική ασφάλειας από τα ισχυρά αστικά κράτη και ιμπεριαλιστικά κέντρα. Η αρχή για τη διαμόρφωσή της τυπικά εμφανίζεται με το χτύπημα στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης το Σεπτέμβρη του 2001 και την αξιοποίησή του ως αφορμή για την εξαπόλυση ιμπεριαλιστικών πολέμων, αρχικά στο Αφγανιστάν.
Ποιος είναι ο πυρήνας αυτής της στρατηγικής; Οτι δε διαχωρίζεται η εσωτερική ασφάλεια από τον πόλεμο, δηλαδή την εισβολή ενός κράτους ή συμμαχίας κρατών σε άλλο κράτος με στρατιωτική επίθεση - παραβίαση των συνόρων. «Ο σκοπός είναι η υπονόμευση ενός κράτους με ένα συγκαλυμμένο τρόπο. Αυτή η προσέγγιση συνδυάζει διαφορετικά πολιτικά και στρατιωτικά μέσα και εργαλεία, με έναν τρόπο ο οποίος δεν αποκαλύπτει τις πραγματικές επιθετικές προθέσεις», αναφέρει η «Λευκή Βίβλος».
Πράγματι, τα αποκαλούμενα τρομοκρατικά χτυπήματα από τζιχαντιστές του ISIS, όπως είπαν, σε Παρίσι, Βρυξέλλες κ.α., έρχονται και «κουμπώνουν» με την παραπάνω εκτίμηση. Ουσιαστικά λένε ότι αυτά είναι μια μορφή πολέμου. Ασύμμετρου πολέμου. Εχουν δε ενοποιήσει την αντιμετώπιση του πολέμου και της ασφάλειας και επιτελικά και με τη συνεργασία των κατασταλτικών μηχανισμών κ.λπ. Αυτό αποδίδεται από τη «Λευκή Βίβλο» ως εξής: «Τα όρια ανάμεσα στον πόλεμο και την ειρήνη είναι θολά». Οντως έχουν γίνει θολά. Δεν φαίνεται μόνο από τα παραδείγματα που αναφέραμε πιο πάνω για την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, αλλά και από τα χτυπήματα των τζιχαντιστών.

Θέλει συμμέτοχους τους εργαζόμενους, που πρέπει να χαράξουν αυτοτελή, δική τους ρότα

Μετά απ' όλ' αυτά, επίσης μέσα στη βδομάδα, μας ήρθε από τη γερμανική εφημερίδα «Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Σοντανγστσάιτουνγκ» η είδηση για σχέδια της γερμανικής κυβέρνησης να υποχρεώσει τους πολίτες να συγκεντρώσουν αποθέματα τροφίμων για δέκα μέρες και νερού για πέντε μέρες ώστε να αντιμετωπίσουν μία επίθεση ή μία καταστροφή. Η πρόταση αυτή προβλέπεται στην «Αντίληψη για την Πολιτική Προστασία», σχέδιο που έχει προετοιμάσει το υπουργείο Εσωτερικών το 2012. Στην 69 σελίδων έκθεση, αναφέρεται ότι οι Γερμανοί πολίτες πρέπει «να προετοιμαστούν κατάλληλα για μια εξέλιξη που θα μπορούσε να απειλήσει την ύπαρξή μας και η οποία δεν πρέπει να αποκλειστεί κατηγορηματικά για το μέλλον». Και ότι χρειάζεται ένα αξιόπιστο σύστημα συναγερμού, καλύτερη δομική προστασία των κτιρίων αλλά και βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος Υγείας. Αυτό το «Σχέδιο Πολιτικής Αμυνας» εγκρίθηκε σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου. Στελέχη της κυβέρνησης Μέρκελ έκαναν λόγο για προετοιμασία της χώρας και του πληθυσμού της για την ανάγκη αντιμετώπισης σύγχρονων «απειλών», όπως η «τρομοκρατία», μια «κυβερνοεπίθεση» ή «μια επίθεση στις υποδομές», τονίζοντας ότι «σε κατάσταση κινδύνου απαιτείται γρήγορη και αποτελεσματική αντίδραση, γι' αυτό χρειάζονται σαφείς σχεδιασμοί και μηχανισμοί αντίδρασης που πρέπει να προετοιμαστούν εγκαίρως», οι οποίοι περιλαμβάνουν: «Τήρηση της κρατικής και κυβερνητικής λειτουργίας, προστασία του πληθυσμού, προμήθεια με τα απαραίτητα αγαθά και υπηρεσίες και κάθε άλλη στήριξη των Ενόπλων Δυνάμεων κατά τη διατήρηση της ελευθερίας των επιχειρήσεων».
Αλλά μήπως και αυτό το σχέδιο δεν είναι κομμάτι του παζλ εφαρμογής της «Λευκής Βίβλου»;
Εν κατακλείδι, η Γερμανία προετοιμάζεται ακόμη και για συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικό πόλεμο, θωρακίζει ταυτόχρονα την εσωτερική της ασφάλεια, ενιαία. Πασχίζει να δημιουργήσει κλίμα χειραγώγησης της εργατικής τάξης, του λαού της, και στήριξης αυτών των επικίνδυνων σχεδιασμών. Εργατική τάξη, λαός ενάντια σε άλλη εργατική τάξη, λαό. Και θέλει συμμέτοχους τους εργαζόμενους στο όνομα της ασφάλειάς τους, υπηρετώντας το κεφάλαιο ακόμη και σε πόλεμο.
Η εργατική τάξη, όμως, κάθε χώρας όχι μόνο δεν πρέπει να συντάσσεται κάτω από την εχθρική γι' αυτήν σημαία των καπιταλιστών σε φανερούς ή «δυσδιάκριτους» ιμπεριαλιστικούς και πολεμικούς σχεδιασμούς τους, αλλά να χαράξει τη δική της αυτοτελή γραμμή πάλης και διεξόδου, κόντρα στους αστούς.

Η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία νέος κρίκος στην ένταση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών

Η τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία νέος κρίκος στην ένταση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών

Περιπλέκεται η κατάσταση μετά τη χερσαία επέμβαση «Ασπίδα του Ευφράτη» που ξεκίνησε στα μέσα της βδομάδας ο τουρκικός στρατός στο συριακό έδαφος

Μπαινοβγαίνουν, τις τελευταίες μέρες, στην τουρκο-συριακή μεθόριο τα τουρκικά άρματα μάχης...

Περιπλέκει την κατάσταση που διαμορφώνεται στη Μέση Ανατολή με επίκεντρο τη Συρία, προσδίδοντας νέα δυναμική στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στο έδαφός της και πιο σύνθετο πεδίο ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, στο οποίο εμπλέκονται διάφορες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις διεθνώς και της περιοχής, αξεδιάλυτο κουβάρι μπορούμε να πούμε, η επικίνδυνη χερσαία επέμβαση που πραγματοποιεί από τα ξημερώματα της 24ης Αυγούστου ο τουρκικός στρατός με πρόσχημα την εκδίωξη τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» από την τουρκο-συριακή μεθόριο. Αυτό μολονότι, επί χρόνια, το τουρκικό πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό κατεστημένο εξόπλιζε, χρηματοδοτούσε, περιέθαλπε και υποστήριζε τους τζιχαντιστές, ως μηχανισμό ανατροπής του Σύρου Προέδρου, Μπασάρ Ασαντ, προκειμένου να προωθηθούν τα συμφέροντα της τουρκικής αστικής τάξης...
Το βολικό πρόσχημα (οι τζιχαντιστές) ήταν από καιρό έτοιμο και είχε ξαναχρησιμοποιηθεί στο παρελθόν (π.χ. Ιούλης 2015 όταν είχαμε και τότε «χειρουργικές» επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού στο συριακό έδαφος).
Αυτό που υπήρχε έως τώρα στο δαιδαλώδες γεωπολιτικό παζλ της περιοχής ήταν η πρωτοκαθεδρία των ισχυρών δυνάμεων, όπως ΗΠΑ - Ρωσία, και στις πολεμικές επιχειρήσεις αλλά και στην παρεμβολή εμποδίων συμμετοχής σ' αυτές από άλλες δυνάμεις όπως η Τουρκία. Ωστόσο, όταν (λόγω ανάγκης...) οι ρωσο-τουρκικές σχέσεις, για μία σειρά λόγους, άρχισαν να αποκαθίστανται, ιδιαίτερα μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιούλη και τη συνάντηση Ερντογάν - Πούτιν στις αρχές Αυγούστου στο Κρεμλίνο, η Αγκυρα έβαλε μπρος τους μηχανισμούς για την κλιμάκωση των ιμπεριαλιστικών επιχειρήσεών της στο συριακό έδαφος. Αφορμή έδωσαν οι τελευταίοι βομβαρδισμοί τζιχαντιστών στις τουρκικές μεθοριακές πόλις Καρκαμίς και Κιλίς. Ετσι, η κυβέρνηση Ερντογάν, αφού εξασφάλισε, κατά τα φαινόμενα, τη σιωπηλή συναίνεση της Μόσχας, ξεκίνησε χερσαία στρατιωτική επέμβαση, με την ονομασία... «Ασπίδα του Ευφράτη». Υποτιθέμενος στόχος; Η «εκκαθάριση» της βόρειας μεθοριακής συριακής πόλης Τζαραμπλούς και των νότιων τουρκικών συνόρων από τους τζιχαντιστές. Βεβαίως, είχε αεροπορική κάλυψη και από τις ΗΠΑ, αλλά και τη στήριξη της Γερμανίας. Αυτό το δεδομένο κάνει πιο περίπλοκη την κατάσταση, αφού για την ώρα φαίνεται ότι οι ΗΠΑ κρατούν μεσοβέζικη στάση απέναντι στους Κούρδους της Συρίας, που η Τουρκία τους χτυπά στρατιωτικά.

Στόχος οι Κούρδοι της Συρίας...

Ωστόσο, απώτερος στόχος της τουρκικής εισβολής στο έδαφος της βόρειας Συρίας δεν ήταν οι 200 τζιχαντιστές που εγκατέλειψαν την περιοχή δίχως ουσιαστικά να προβάλουν αντίσταση στους περίπου 350 Τούρκους στρατιώτες και τις λίγες χιλιάδες τουρκόφιλους μισθοφόρους ομάδων που σχετίζονται με ό,τι έχει απομείνει από το λεγόμενο «Ελεύθερο Συριακό Στρατό», αλλά η απομάκρυνση των Κούρδων μαχητών της Συρίας, των δυνάμεων YPG που συμμετέχουν στις «Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις» (SDF). Δυνάμεις που στηρίζονται και συνεργάζονται με εκατοντάδες κομάντος από ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, ενδεχομένως και Γερμανία, στο έδαφος της βόρειας Συρίας εδώ και μήνες...
Ο Τούρκος πρωθυπουργός, Μπιναλί Γιλντιρίμ, συναντώντας στην Αγκυρα (λίγο μετά την έναρξη της επέμβασης) τον Αμερικανό αντιπρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, διεμήνυσε πως η Αγκυρα δεν πρόκειται να επιτρέψει στα σύνορά της τη δημιουργία «κουρδικής οντότητας».
Ο Μπάιντεν κάλεσε τους Κούρδους μαχητές της Συρίας να μην περάσουν δυτικά του Ευφράτη ποταμού, απειλώντας τους ότι θα χάσουν την αμερικανική υποστήριξη... Ενδεικτικό της «άβολης» θέσης στην οποία βρίσκεται η κυβέρνηση των ΗΠΑ ήταν άρθρο του αμερικανικού περιοδικού διεθνούς πολιτικής «Foreign Policy» στις 24/8, με τον ακόλουθο, εύγλωττο τίτλο: «Επιτέλους η Τουρκία βομβαρδίζει τη Συρία, μόνο που χτυπά αυτούς που δεν θέλουν οι ΗΠΑ»...
Ξεκάθαρος ήταν την Πέμπτη και ο Τούρκος υπουργός Αμυνας, Φικρί Ισίκ, που υποστήριξε πως οι τουρκικές δυνάμεις «εξασφάλισαν την Τζαραμπλούς» επιτυγχάνοντας τον ακόλουθο διττό στόχο: Πρώτον, «εξασφάλιση των τουρκικών συνόρων» και δεύτερον, «οι Κούρδοι δεν θα είναι εκεί...».

Επιχείρηση με αβέβαιη κατάληξη...

Πληροφορίες της «Ουάσιγκτον Ποστ», που επικαλέστηκε Αμερικανούς «ειδικούς» και τουρκικές στρατιωτικές πηγές, προσπάθησαν να την παρουσιάσουν ως μία επιχείρηση που «αναμένεται να κρατήσει μερικές βδομάδες». Υποστήριξαν, ακόμη, πως αποδεικνύει «την ισχύ του τουρκικού στρατού» παρά την απόπειρα πραξικοπήματος και το γερό «ξεκαθάρισμα» στις Ενοπλες Δυνάμεις που ξεκίνησε με αυτή την αφορμή ο Τούρκος Πρόεδρος...
Δεν παραλείπουν να αναπαράγουν το σενάριο της Αγκυρας, ότι η κυβέρνηση Ερντογάν ήθελε τάχα «από καιρό» να κάνει επιχειρήσεις κατά του «Ισλαμικού Κράτους» στη Συρία, «αλλά δεν το κατάφερνε επειδή πρόβαλλαν εμπόδια Τούρκοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι», ανάμεσά τους και ο πρώην αρχηγός των τουρκικών ειδικών δυνάμεων ταξίαρχος Σεμίχ Τερζί. Ανθρωπος που φέρεται πως ήταν απ' τους πρωτεργάτες της απόπειρας πραξικοπήματος και ο οποίος ήταν από τους πρώτους που σκοτώθηκε. Ο Τερζί (πολύ βολικά...) δεν μπορεί να απαντήσει σε όποιες και όσες κατηγορίες του προσάψει η κυβέρνηση Ερντογάν...

Συριακές αντιδράσεις

Η κυβέρνηση του Σύρου Προέδρου, Μπασάρ Ασαντ, δεν έμεινε σιωπηλή στην επέμβαση της Τουρκίας. Την κατήγγειλε ως «κατάφωρη παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων», με το συριακό υπουργείο Εξωτερικών να απαιτεί τον άμεσο τερματισμό της, υπογραμμίζοντας: «Οποια κι αν είναι η πλευρά που διεξάγει τη μάχη κατά της τρομοκρατίας στο συριακό έδαφος, πρέπει να το κάνει σε συντονισμό με τη συριακή κυβέρνηση και τον συριακό στρατό που διεξάγει αυτή τη μάχη εδώ και πέντε χρόνια (...) Η μάχη κατά της τρομοκρατίας δεν συνίσταται στην εκδίωξη του "Ισλαμικού Κράτους" και στην αντικατάστασή του από τρομοκρατικές οργανώσεις που υποστηρίζονται από την Τουρκία».
Ενα 24ωρο μετά, ο Σύρος υπουργός Εξωτερικών, Ουαλίντ αλ Μοάλεμ, αναχώρησε για τη Βαγδάτη, όπου είχε σημαντικές συναντήσεις με σχεδόν όλο το φάσμα της ιρακινής ηγεσίας, συμφωνώντας στην περαιτέρω ανάγκη συντονισμού των επιχειρήσεων που καταβάλλουν οι Ενοπλες Δυνάμεις των δύο χωρών κατά του κοινού, όπως είπαν, εχθρού, του «Ισλαμικού Κράτους»...
Ενδιαφέρουσες ήταν και οι αντιδράσεις Κούρδων της Συρίας.
Ο ηγέτης του κόμματος των Κούρδων της Συρίας PYD, Σαλίχ Μουσλίμ, προέβλεψε ότι η τουρκική χερσαία επέμβαση θα αποδειχθεί «βάλτος» για την Αγκυρα και ότι «θα χάσει πολλά». Θύμισε ότι είναι «εύκολο να μπαίνεις σε έναν πόλεμο, αλλά πολύ δυσκολότερο να βγαίνεις από αυτόν» και υπογράμμισε ότι «ο συριακός λαός, οι "Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις" Κούρδων και Αράβων μαχητών και το Στρατιωτικό Συμβούλιο (σ.σ. Κούρδων) στην Τζαραμπλούς είναι αντίθετοι με την επέμβαση της Τουρκίας...».
Ο Ρεντούρ Ξελίλ, εκπρόσωπος των κουρδικών δυνάμεων YPG της Συρίας (που από την Αγκυρα θεωρούνται «παρακλάδι» των Κούρδων του ΡΚΚ στην Τουρκία), δήλωσε ότι η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση συνιστά «κατάφωρη επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Συρίας» και υποστήριξε ότι απορρέει από συμφωνία «ανάμεσα στην Τουρκία, στο Ιράν και την κυβέρνηση της Συρίας».

Διεθνείς αντιδράσειςΠρώτα απ' όλους αντέδρασε το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, που εξέφρασε «βαθύτατη ανησυχία» για την κλιμάκωση της έντασης στα σύνορα Τουρκίας - Συρίας. Ωστόσο, αξιωματούχοι του ίδιου υπουργείου μιλώντας αργότερα σε δημοσιογράφους είπαν πως οι αντιτρομοκρατικές προσπάθειες στην τουρκο-συριακή μεθόριο «είναι σημαντικότερες από ποτέ, αλλά χρειάζεται να γίνουν σε συνεργασία με τη Δαμασκό για να είναι πιο αποτελεσματικές».

Παρόμοια στάση τήρησε και έτερος σύμμαχος της κυβέρνησης Ασαντ, το Ιράν. Την Πέμπτη, το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών, αντιδρώντας στη χερσαία επέμβαση των Τούρκων στη Συρία, κάλεσε κάθε δύναμη που θέλει να πολεμήσει τους τζιχαντιστές «να το πράξει σε συνεννόηση και συνεργασία με τη συριακή κυβέρνηση».
Από τους Ευρωπαίους εταίρους των ΗΠΑ στη λεγόμενη «Συμμαχία κατά του Ισλαμικού Κράτους» υπήρξε (αρχικά τουλάχιστον...) μούδιασμα. Εως το βράδυ της Παρασκευής, Λονδίνο, Μαδρίτη και Ρώμη είχαν αποφύγει να σχολιάσουν θετικά ή αρνητικά την τουρκική χερσαία επέμβαση στη βόρεια Συρία.
Αντίθετα, το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών ήταν, από τις πρώτες ώρες έναρξης της τουρκικής επέμβασης, θετικό. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου υποστήριξε πως «συνάδει προς τους στόχους και τις προθέσεις του συνασπισμού κατά του ΙΚ» και ότι το Βερολίνο «σέβεται» την απόφαση της Αγκυρας να πολεμήσει εναντίον των κουρδικών οργανώσεων στη Συρία.
Χρειάστηκε να συμπληρωθούν πάνω από 30 ώρες για να δούμε μία κάποια αντίδραση από το Παρίσι. Ο Γάλλος Πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, εξέφρασε το βράδυ της Πέμπτης την «κατανόηση» της Γαλλίας στην τουρκική επέμβαση επί του συριακού εδάφους, «λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων του "Ισλαμικού Κράτους" στο έδαφός της». Ωστόσο, σημείωσε πως θα πρέπει «να διασφαλίσουμε, μέσω αυτής της δράσης, πως υπάρχει η βούληση να προχωρήσουμε τη διαπραγμάτευση».

Αέναα παζάρια...

Φαίνεται ότι η γαλλική κυβέρνηση επιχείρησε, με αυτόν τον τρόπο, να δημιουργήσει έδαφος για να συμμετάσχει πιο ενεργά στις διαβουλεύσεις για το Συριακό. Διαβουλεύσεις που αναθερμάνθηκαν στο τέλος της βδομάδας με τη διήμερη συνάντηση στη Γενεύη ανάμεσα στους υπουργούς Εξωτερικών ΗΠΑ, Τζον Κέρι και Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, με βασικό (αλλά όχι αποκλειστικό) θέμα το συντονισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων αμφοτέρων των χωρών κατά του «Ισλαμικού Κράτους» και συναφών οργανώσεων στο έδαφος της Συρίας. Στην προχτεσινή συνάντηση συμμετείχε, κάποια στιγμή, και ο απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Στάφαν ντε Μιστούρα, που φέρεται να πίεσε για επανέναρξη των ενδοσυριακών έμμεσων διαπραγματεύσεων εντός του Σεπτέμβρη και εμφανίστηκε «ανήσυχος» για τη συμφωνία εκκένωσης του προαστίου Νταράγια από περίπου 700 ισλαμιστές αντικαθεστωτικούς και 4.000 γυναικόπαιδα, που πολιορκούνταν επί τέσσερα χρόνια από το συριακό στρατό.
Ολα αυτά δείχνουν πως η κλιμάκωση των επεμβάσεων διεθνών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, όσο περνά ο καιρός, εντείνεται, αυξάνοντας αντί να λιγοστεύει τα βάσανα του πολύπαθου συριακού λαού. Οσο συνεχίζονται οι αιτίες που δημιουργούν τις ενδοϊμπεριαλιστικές κόντρες στην ευρύτερη περιοχή, τόσο θα συνεχίζονται οι συγκρούσεις, με τα παζάρια εκπροσώπων αντικρουόμενων μονοπωλίων, εντός και εκτός των πεδίων μάχης, να κορυφώνονται ολοένα και περισσότερο...

Δέσποινα ΟΡΦΑΝΑΚΗ

ΕΓΓΥΤΑΤΟΣ ΚΕΝΤΑΥΡΟΥ Πιθανόν φιλόξενος στη ζωή πλανήτης στο κοντινότερο άστρο!

ΕΓΓΥΤΑΤΟΣ ΚΕΝΤΑΥΡΟΥ

Πιθανόν φιλόξενος στη ζωή πλανήτης στο κοντινότερο άστρο!

Καλλιτεχνική απεικόνιση ανατολής από την επιφάνεια του Εγγύτατου β, με την προϋπόθεση ότι είναι πετρώδης πλανήτης, όπως η Γη. Στον ορίζοντα, ο Εγγύτατος Κενταύρου, ο κόκκινος νάνος, γύρω από τον οποίο περιφέρεται ο πλανήτης και λίγο πάνω και δεξιά τα άλλα δύο άστρα του τριπλού αστέρα Αλφα Κενταύρου

Η ευνοϊκότερη περίπτωση, δηλαδή να εντοπιστεί πλανήτης στο κοντινότερο άστρο και αυτός ο πλανήτης να βρίσκεται στην κατοικήσιμη ζώνη γύρω από αυτό το άστρο, ίσως είναι τελικά πραγματικότητα, σύμφωνα με τα δεδομένα που συνέλεξε το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο (ESO), ένα από τα μεγαλύτερα αστεροσκοπεία του κόσμου (διάμετρος φακού 3,6 μέτρα), που είναι εγκατεστημένο στη Χιλή. Μετά την ανακοίνωση του ESO, οι αστρονομικές παρατηρήσεις του επιβεβαιώθηκαν και από άλλα μεγάλα αστεροσκοπεία. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει ότι δεν πρόκειται για κάποιο λάθος στις παρατηρήσεις ή τους υπολογισμούς, δεδομένου ότι ο εντοπισμός του πλανήτη δεν μπορεί να γίνει με άμεσο τρόπο, επειδή λόγω της μεγάλης απόστασης είναι πρακτικά αόρατος.

Ταλάντωση

Ο Εγγύτατος β (Proxima b), όπως ονομάστηκε ο εξωπλανήτης, περιφέρεται γύρω από τον αστέρα Αλφα Κενταύρου Γ, γνωστότερο ως Εγγύτατο Κενταύρου (Proxima Centauri), καθώς πρόκειται για το κοντινότερο στο ηλιακό μας σύστημα άστρο, σε απόσταση 4,2 ετών φωτός (1 έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως μέσα σε ένα έτος κινούμενο με ταχύτητα 300.000 χλμ. ανά δευτερόλεπτο). Ο Εγγύτατος Κενταύρου είναι το τρίτο μέλος της τριάδας άστρων που ονομάζεται Αλφα Κενταύρου και παλιότερα θεωρούνταν διπλός αστέρας, αλλά αποδείχτηκε τελικά τριπλός. Πρόκειται για έναν ερυθρό νάνο, ένα αστέρι με μέγεθος πολύ μικρότερο από αυτό του Ηλιου και πιο κοντινό σ' αυτό του Δία, που ακριβώς λόγω μεγέθους δεν μπορεί να ανεβάσει υψηλή θερμοκρασία, με αποτέλεσμα να μην εκπέμπει κίτρινο, αλλά κόκκινο φως. Οι επιστήμονες υποψιάζονται ότι πολλοί εξωπλανήτες περιφέρονται γύρω από τέτοια άστρα και στο πλαίσιο του προγράμματος Αμυδρή Ερυθρά Κηλίδα (Pale Red Dot) μελετούσαν τα τελευταία χρόνια αρκετά απ' αυτά, μεταξύ τους και το πιο ενδιαφέρον, τον Εγγύτατο Κενταύρου.

Απεικόνιση του πλανήτη Εγγύτατου β με τον κόκκινο ήλιο του, τον Εγγύτατο Κενταύρου, στο βάθος

Καθώς η ευθεία παρατήρησης από τη Γη φαίνεται να μη βρίσκεται στο επίπεδο περιφοράς του και έτσι δεν υπάρχει περίπτωση διάβασης (περάσματος του πλανήτη μπροστά από το άστρο), ο εντοπισμός του εξωπλανήτη έγινε μόνο μέσω της ανεπαίσθητης βαρυτικής επίδρασης που έχει στον Εγγύτατο Κενταύρου. Μέσω του φαινομένου ντόπλερ (αλλαγή μήκους κύματος του φωτός που εκπέμπεται από κινούμενα σώματα) διαπιστώθηκε ότι ο Εγγύτατος Κενταύρου περιοδικά άλλοτε πλησιάζει και άλλοτε απομακρύνεται από τη Γη με ταχύτητα 5 χλμ. την ώρα.

Ερωτήματα

Ο πλανήτης Εγγύτατος β έχει μάζα περίπου 1,3 φορές τη μάζα της Γης και, το κυριότερο, υπολογίστηκε ότι κινείται μέσα στην κατοικήσιμη ζώνη γύρω από το άστρο του, δηλαδή στην περιοχή όπου οι θερμοκρασίες είναι τέτοιες, ώστε να μπορεί να υπάρξει νερό σε υγρή μορφή. Επειδή ο Εγγύτατος Κενταύρου είναι πιο ψυχρός, η ζώνη αυτή βρίσκεται πολύ πιο κοντά στον ερυθρό νάνο, απ' ό,τι η κατοικήσιμη ζώνη του ηλιακού συστήματος στον Ηλιο. Ο Εγγύτατος β περιφέρεται γύρω από το άστρο του σε απόσταση μόλις 7 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, πολύ μικρότερη απόσταση απ' ό,τι ο Ερμής περιφέρεται γύρω από τον Ηλιο και μόλις το 5% της ακτίνας περιφοράς της Γης. Γι' αυτό, το έτος στον Εγγύτατο β διαρκεί μόλις 11,2 γήινες μέρες. Είναι απίθανο να έχει εποχές.

Σύνθετη φωτογραφία που απεικονίζει το ESO και το τμήμα του Γαλαξία στο οποίο βρίσκεται ο αστερισμός του Κενταύρου. Στον κίτρινο κύκλο το πολύ φωτεινό Αλφα Κενταύρου και λίγο πιο πάνω ο μη ορατός διά γυμνού οφθαλμού Εγγύτατος Κενταύρου. Στις δύο μικρές φωτογραφίες από κάτω, αριστερά οι φωτεινοί αστέρες άλφα Κενταύρου Α και Β και δεξιά ο Εγγύτατος

Η εκπληκτική επιστημονική ανακοίνωση συνοδεύεται από πολλά ερωτήματα όσον αφορά κρίσιμες λεπτομέρειες: Είναι πετρώδης ο Εγγύτατος β, ή είναι μια μικρή εκδοχή αεριώδους πλανήτη; Αν είναι πετρώδης έχει ατμόσφαιρα γύρω του; Σχηματίστηκε στη σημερινή θέση του, οπότε θα είναι μάλλον στεγνός ή μετακινήθηκε σταδιακά προς το εσωτερικό του συστήματος, οπότε έχει αυξημένη πιθανότητα να διαθέτει σημαντικές ποσότητες νερού; Μήπως, όπως συμβαίνει συχνά σε πλανήτες και δορυφόρους με πολύ μικρές ακτίνες περιφοράς, ο Εγγύτατος β έχει οδηγηθεί λόγω παλιρροϊκών δυνάμεων να έχει μόνιμα στραμμένη τη μια πλευρά του προς το άστρο (όπως η Σελήνη έχει πάντα στραμμένη την ίδια πλευρά προς τη Γη); Στην περίπτωση αυτή οι κλιματολογικές συνθήκες θα εμφανίζουν πολύ έντονες αντιθέσεις στην επιφάνειά του. Σε αντίθετη περίπτωση, ολόκληρη η επιφάνειά του θα εκτίθεται σε δυνάμει καταστροφικές για τη ζωή ηλιακές εκλάμψεις, που θα συμβαίνουν πολύ κοντά στον πλανήτη. Εχει μαγνητικό πεδίο και μάλιστα αρκετά ισχυρό ώστε η ατμόσφαιρα και τυχόν ζωή στην επιφάνειά του να προστατευτεί από το βομβαρδισμό της ακτινοβολίας σωματιδίων του άστρου του; Και τι επίδραση θα έχουν σε σχέση με την εμφάνιση και διατήρηση ζωής οι έντονες ακτίνες-Χ που δέχεται από τον Εγγύτατο Κενταύρου; Στα θετικά στοιχεία για την εμφάνιση ζωής είναι το γεγονός ότι οι κόκκινοι νάνοι ζουν εκατοντάδες φορές περισσότερο από τα κίτρινα άστρα, όπως ο Ηλιος, κι έτσι υπάρχει περισσότερος διαθέσιμος χρόνος. Ο Εγγύτατος Κενταύρου υπολογίζεται ότι είναι λίγο μεγαλύτερης ηλικίας από τον Ηλιο.

Ταξίδι στ' αστέρια

Η αμερικανική NASA χαιρέτισε την ανακάλυψη του ESO, που με βάση τα δεδομένα του διαστημικού τηλεσκοπίου Κέπλερ δεν ήταν εντελώς απρόσμενη. Η στατιστική μελέτη αυτών των δεδομένων είχε δείξει ότι τουλάχιστον ένας πλανήτης πιθανόν φιλικός στη ζωή θα έπρεπε να περιφέρεται γύρω από κάποιο άστρο τύπου Μ, όπως ο Εγγύτατος Κενταύρου, σε απόσταση μικρότερη από 10 έτη φωτός από το ηλιακό σύστημα. Το γεγονός ότι ο πλανήτης αυτός εντοπίστηκε γύρω από το κοντινότερο άστρο, είναι ζήτημα καλής τύχης και παραπέρα ένδειξη ότι πλανήτες υπάρχουν παντού μέσα στο Γαλαξία, παντού μέσα στο σύμπαν.

Φωτογραφία του τμήματος του ουρανού όπου φαίνεται το εκτυφλωτικό ζεύγος των Αλφα Κενταύρου ΑΒ και ο Εγγύτατος (Proxima)

Οι αστρονόμοι ελπίζουν ότι τα νέα, ακόμη μεγαλύτερα τηλεσκόπια που θα τεθούν σε λειτουργία τα επόμενα χρόνια, θα διευκολύνουν τη μελέτη του νέου και απ' ό,τι φαίνεται σημαντικότερου απ' όσους έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα εξωπλανήτη. Ειδικότερα αν μπορέσουν να εντοπίσουν ενδείξεις ύπαρξης ατμόσφαιρας γύρω από τον Εγγύτατο β.
Το Αλφα Κενταύρου είναι το σύστημα που στοχεύουν πολλές προτάσεις εξερεύνησης του Διαστήματος πέρα από το ηλιακό σύστημα, που συνήθως προτείνουν την εκτόξευση διαστημοπλοίου με ηλιακό ιστίο. Ενα τέτοιο σκάφος θα μπορούσε να επιταχυνθεί σε ταχύτητα ενός πέμπτου της ταχύτητας του φωτός, ώστε να περάσει κοντά στον Εγγύτατο Κενταύρου σε 20 χρόνια. Με τη σημερινή πυραυλική τεχνολογία το ταξίδι στο κοντινότερο άστρο απαιτεί περισσότερα από 30.000 χρόνια.

Ο Ηλιος είναι πολύ μεγαλύτερος από τον Εγγύτατο Κενταύρου. Ομως, η φαινόμενη διάμετρος του δεύτερου (κόκκινος κύκλος) στον ουρανό του πλανήτη Εγγύτατου β θα είναι πολύ μεγαλύτερη, όπως φαίνεται σε αυτή τη συγκριτική εικόνα με τη φαινόμενη διάμετρο του Ηλιου στον ουρανό της Γης (κίτρινος κύκλος)

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: www.eso.org, www.nature.com, www.nasa.gov

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΤΣΙΚΟΓΙΑΝΝΗΣ «Ο καλλιτέχνης είναι δύσκολο να σωπαίνει»

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΤΣΙΚΟΓΙΑΝΝΗΣ

«Ο καλλιτέχνης είναι δύσκολο να σωπαίνει»

Μια μικρή αναφορά στον κομμουνιστή εικαστικό καλλιτέχνη

«Ο καλλιτέχνης είναι δύσκολο να σωπαίνει. Πρέπει να μιλάει με τη σιωπούσα ομιλία του για τα κοινωνικά γεγονότα της εποχής. Δεν πρέπει να είναι ξεκομμένος απ' αυτά»...

Λόγια του κομμουνιστή, αγωνιστή ζωγράφου και γλύπτη Δημήτρη Κασικογιάννη.
Αφορμή γι' αυτό το μικρό μας αφιέρωμα στον Δ. Κατσικογιάννη είναι η έκθεση με έργα και δικά του, μεταξύ άλλων, στις κεντρικές εκδηλώσεις του 42ου Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» (22, 23 και 24 Σεπτέμβρη), στο Πάρκο Τρίτση, στο χώρο του Πολιτισμού.

Μέσα στις γραμμές του ΕΑΜ και του ΔΣΕ...

Ο Δημήτρης Κατσικογιάννης γεννήθηκε στις 21 Ιούνη του 1915 στην Καρυά Ολύμπου. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1939 πήρε υποτροφία για το Παρίσι, που πραγματοποίησε και μελέτη για την αναστήλωση του Μουσείου των Δελφών. Αποφοιτώντας από τη Σχολή Καλών Τεχνών, ήταν κάτοχος επτά βραβείων γλυπτικής.
Στην περίοδο της Κατοχής ξαναγυρνά στο χωριό του και οργανώνεται στο ΚΚΕ και το ΕΑΜ. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του, όπως καταγράφηκαν στο ντοκιμαντέρ «Ζωγράφοι στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας 1941-'45»: «Στο χωριό βρήκαμε μια κοινότητα, η οποία είχε τα προβλήματά της από χρόνια πολλά. Βρήκαμε όμως και μια Κομματική Οργάνωση πολύ παλιά, και πολλά παιδιά αποφασισμένα να παλέψουνε. Τους είπαμε ότι πρέπει να καταργήσουμε την κοινότητα, να αναλάβουμε εμείς τα ηνία και θα λύσουμε αυτά τα προβλήματα, που από εκατοντάδες χρόνια δεν μπορούν να λυθούν. Συμφώνησαν όλοι και φτιάξαμε μια Λαϊκή Επιτροπή... Βάλαμε μέσα σε ένα ταχτό σημείο, σε 1,5 μήνα ότι θα φτιάξουμε τις βρύσες, τα γεφύρια και τους δρόμους, τα πιο δύσκολα σημεία του χωριού... Για πρώτη φορά συγκεντρώθηκαν τα άλογα και ομάδες παιδιών να φεύγουνε τραγουδώντας και να μπαίνουνε στο δάσος να υλοτομούν και άλλοι να φέρνουν με τα βόδια τους κορμούς των δέντρων και άλλοι να χτίζουνε...».

Και συνεχίζει να εξιστορεί για τη δράση του στην περίοδο της Κατοχής:
«Ηδη, όταν φτάσαμε εμείς το '41, ήταν οι πρώτοι αντάρτες στο βουνό και η Κομματική Οργάνωση μου είπε: Θέλεις να δεις αντάρτη; Και είπα βέβαια... Ηταν αυτοί οι πρώτοι που βγήκανε...
Εμείς μέναμε μέσα στο χωριό και αναλάβαμε το Τμήμα της Διαφώτισης και αρχίσαμε να κάνουμε προκηρύξεις στα γερμανικά και τα γαλλικά. Τα τμήματα τα οποία είχαν τη δυνατότητα να κατεβαίνουν κάτω στην Ελασσόνα, την Τσαριτσάνη και τα ρίχναν ανάμεσα στις γραμμές των Ιταλών και των Γερμανών. Στην περιοχή που ήταν ελεύθερη δεν υπήρχε κανένας ανοργάνωτος. Υπήρχε μια τέτοια ζέση μέσα στο λαό και τέτοια κινητικότητα που ήταν κάτι το καταπληκτικό. Η παλιά γυναίκα που ήταν αδύνατο να βγει από το σπίτι, για να πάει στη βρύση, αυτή η γυναίκα τώρα διέσχιζε, μέρες ολάκερες από το ένα χωριό στο άλλο χωριό...».
Γενικότερα, αυτά τα χρόνια δίνουν τεράστια ώθηση στην καλλιτεχνική παραγωγή, για να αποτυπώσει, να μνημονεύσει, να κρατήσει ζωντανές αυτές τις μεγάλες στιγμές. Ηρωες, μάχες, μπλόκα, εκτελέσεις, μεγάλες διαδηλώσεις αποτυπώνονται σε πλήθος έργων. Πολλές φορές οι καλλιτέχνες δανείζονται στοιχεία από τη βυζαντινή τέχνη, την ελληνική παράδοση κι άλλες φορές αξιοποιούν το μοντερνισμό, ευρωπαϊκά ρεύματα, για να αποτυπώσουν τη μεγαλειώδη δράση του λαού, του ΕΑΜ, του ΚΚΕ... Και ο Δ. Κατσικογιάννης δεν θα μπορούσε να μείνει έξω απ' αυτό: «Ζώντας αυτή την ατμόσφαιρα του λαού, αυτή την επαναστατικότητα, που ήταν πρωτόγνωρη για μένα, την ολοκληρωτική προσφορά του, σαν καλλιτέχνης ένοιωθα ότι δεν μπορούσα να κάνω μια προτομή...
Ενοιωθα την ανάγκη να βλέπω τη μάζα. Τη φύλαγα μέσα μου και περίμενα τη στιγμή. Μετά την απελευθέρωση, έλεγα ένα χώρο θέλω τίποτα άλλο...

Τα έργα βρίσκονται στο «Μουσείο Δημήτρη και Λέγκως Κατσικογιάννη», στα Τρίκαλα

Βρήκα ένα χώρο και έπεσα με τα μούτρα. Μέσα σε δύο χρόνια έκανα 100 αγάλματα, 4 μεγάλες συνθέσεις, 500 συνθέσεις. Γκρέμισα νοερώς όλα τα αγάλματα απ' όλες τις πλατείες των Αθηνών κι έστησα την ΕΑΜική αντίσταση παντού. Νοερώς όπου υπήρχε χώρος, έστησα αγάλματα και ήταν μέσα κι όλη η σφαγή κι όλοι οι διωγμοί και όλη η έξαρση του λαού».
Στα χρόνια της μεγάλης ταξικής αναμέτρησης, του Εμφυλίου Πολέμου, εντάσσεται στις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Το 1952 ύστερα από φυλάκιση δύο χρόνων καταδικάστηκε ισόβια για τη δράση του. Φυλακίζεται στην Κέρκυρα, τα Τρίκαλα, τη Λάρισα, την Αλικαρνασσό και ξανά στην Κέρκυρα. Αλλά και εκείνα τα δύσκολα χρόνια δε σταματά να ζωγραφίζει. Τα χρώματα για τη ζωγραφική του τα έφτιαχνε μόνος του, αγοράζοντας μόνο, και αυτό κρυφά, λινέλαιο και μπογιές. Πολλά έργα του κατάσχονται και άλλα καίγονται από τους δεσμοφύλακές του.
Αποφυλακίστηκε το 1961 με κατεστραμμένη υγεία. Το 1964 παντρεύτηκε την Λέγκω, της οποίας η συμβολή στην καλλιτεχνική δημιουργία του καλλιτέχνη υπήρξε τεράστια.
Ο Δημήτρης Κατσικογιάννης πραγματοποίησε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εργα του υπάρχουν στο Ερμιτάζ και στη Βαρσοβία.
Πέθανε στις 26 Ιούνη του 1991.

Μια ζωή στρατευμένος

Τα πιο πολλά έργα του που διασώζονται, ο Κατσικογιάννης τα φιλοτεχνεί από το 1960 και μετά. Η τέχνη του ρεαλιστική και στρατευμένη με την πλευρά των καταπιεσμένων. Η επικαιρική της αφετηρία δεν την οδήγησε στη λήθη, αλλά αντίθετα της έδωσε τη διάρκεια και την αντοχή της ταξικής πάλης που την ενέπνευσε. Αποστολή της τέχνης του να «αναστηλώνει» τη ζωή, όταν κινδυνεύει ν' αφανιστεί. Στα έργα του αποτυπώνεται ο έντονος κοινωνικός του προβληματισμός, ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύει την πραγματικότητα. Τα έργα του διαπαιδαγωγούν, εξυψώνοντας και τιμώντας τους χιλιάδες λαϊκούς αγωνιστές που αντιστάθηκαν στους κατακτητές και την αστική εξουσία, αποτυπώνουν με τον καλύτερο τρόπο το πορτραίτο του αλύγιστου, μα και τόσο ανθρώπινου ήρωα.

12-10-1986. Ο Δ. Κατσικογιάννης (με τη γυναίκα του) μιλάει στον «Ριζοσπάστη»

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στις προσωπογραφίες που φιλοτέχνησε είναι οι πολύ ψηλοί λαιμοί και τα τεράστια μάτια, που μοιάζουν να κοιτάνε αποφασιστικά το μέλλον... Δίνει αυτά τα χαρακτηριστικά στις προσωπογραφίες του, υπερβαίνοντας τα φυσικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου, καθώς θεωρεί πως η φυσική σωματική διάπλαση του ανθρώπου δεν είναι ικανή να δείξει αυτό που πραγματικά αισθάνεται και είναι ο άνθρωπος.
Στο κέντρο της έμπνευσής του η δεκαετία 1940 - '50, αλλά και στη συνέχεια τα δύσκολα χρόνια των φυλακίσεων και των εξοριών. Φιλοτέχνησε, επίσης, έργα εμπνευσμένα από το Πολυτεχνείο, τους αγροτικούς αγώνες, την πάλη για την ειρήνη. Εμπνέεται από τους αγώνες και τις αγωνίες και άλλων λαών.

ΤΣΑΜΠΙΟΝΣ ΛΙΓΚ Οι απειλές των ισχυρών συλλόγων το μετατρέπουν σε κλειστή Λίγκα

ΤΣΑΜΠΙΟΝΣ ΛΙΓΚ

Οι απειλές των ισχυρών συλλόγων το μετατρέπουν σε κλειστή Λίγκα

Eurokinissi

Τα όποια έσοδα προσφέρει η κατάκτηση του τροπαίου στο Τσάμπιονς Λιγκ φαίνεται να μην αρκούν στους ισχυρούς συλλόγους, που ζητάνε περισσότερα

Το ότι υπήρχε καπνός ήταν σίγουρο, τουλάχιστον την τελευταία διετία. Οτι αυτός άρχισε να φουντώνει το τελευταίο διάστημα επίσης ήταν εμφανές. Πλέον ούτε η... φωτιά δεν μπορεί να κρυφτεί. Και μπορεί ακόμα να είμαστε στη φάση όπου το μεγαλύτερο μέρος της υπόθεσης εξαντλείται σε δημοσιεύματα των διεθνών ΜΜΕ ή σε μισόλογα και ανεπίσημες δηλώσεις ποδοσφαιρικών παραγόντων, ωστόσο το σίγουρο είναι ένα: Οτι το Τσάμπιονς Λιγκ, 24 χρόνια μετά την εμφάνισή του ως αντικαταστάτη του Κυπέλλου Πρωταθλητριών και κοντά μία δεκαετία μετά το τελευταίο του «λίφτινγκ», ετοιμάζεται για ένα ακόμα. Μόνο που αυτή τη φορά οι όποιες αλλαγές θα γίνουν, δείχνουν να έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα και φυσικά απώτερους σκοπούς. Και αυτό γιατί, πέρα από τον προφανή στόχο της ΟΥΕΦΑ να κάνει πιο εμπορικό το πλέον κερδοφόρο «προϊόν» της σε επίπεδο διασυλλογικών διοργανώσεων, υπάρχει και η υποβόσκουσα κόντρα με τους ισχυρούς ευρωπαϊκούς συλλόγους. Κόντρα που έχει ως αιτία την πρόθεση των τελευταίων να αποκτήσουν μεγαλύτερο ρόλο τόσο στο μερίδιο από τα κέρδη της διοργάνωσης όσο και στα διαδικαστικά θέματα, για το πώς θα είναι αυτή.
Αν και πολλά αναμένεται να ξεκαθαρίσουν μετά και την εκλογή του νέου προέδρου της ΟΥΕΦΑ στις 14 Σεπτέμβρη στην Αθήνα, όπου θα αναδειχθεί ο αντικαταστάτης του Μισέλ Πλατινί, κάποια πράγματα έχουν αρχίσει να ξεκαθαρίζουν. Οπως το γεγονός ότι τα σχέδια του Γάλλου επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Ποδοσφαίρου για διεύρυνση στις συμμετοχές προκειμένου να τηρήσει και τις υποσχέσεις που είχε δώσει προεκλογικά στις λεγόμενες μικρές ομοσπονδίες (για προφανείς λόγους), πολύ σύντομα θα αποτελέσουν παρελθόν. Αντίθετα, όπως δείχνουν τα πράγματα, η διοργάνωση δείχνει να μετατρέπεται σε υπόθεση «λίγων και εκλεκτών». Στο οικοδόμημα του εμπορευματοποιημένου ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου, όπου κυριαρχεί το κυνήγι των κερδών, λόγο δεν μπορεί να έχουν όλοι.

Το... φάντασμα της κλειστής Λίγκας

Associated Press

Η κλήρωση των ομίλων στη διοργάνωση στο άμεσο μέλλον θα αφορά λίγους και εκλεκτούς, σύμφωνα με τα σχέδια της ΟΥΕΦΑ

Μπορεί τα τελευταία χρόνια η ΟΥΕΦΑ υπό την ασφυκτική πίεση των ισχυρών συλλόγων να αναπροσάρμοσε τις χορηγικές της συμφωνίες, είτε με οικονομικές αλλαγές στα συμβόλαια είτε με τη σύναψη συμφωνιών με νέες πολυεθνικές (π.χ. «Gazprom») και να κατάφερε αύξηση στα έσοδα, άρα και στα χρήματα που μοίραζε στις ομάδες, όμως αυτό δεν φαίνεται να αρκεί για κάποιους.
Η όξυνση του ανταγωνισμού στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο είχε συνέπειες σε αρκετούς τομείς. Η εκτόξευση των ποσών που δαπανιούνται για τις μεταγραφές πρωτοκλασάτων παικτών σε... αστρονομικά ύψη και η είσοδος νέων ανταγωνιστών στο χώρο με την αγορά ομάδων (π.χ. κινεζική αντεπίθεση, ως απάντηση στο ρωσο-αραβικό στάτους κβο) κάνουν πιο αμείλικτο το κυνήγι του κέρδους. Ετσι, τα όσα προσφέρει εξαιτίας της απήχησής του το Τσάμπιονς Λιγκ δεν μπορεί να μείνουν ανεκμετάλλευτα. Ούτε φυσικά να μοιράζονται και σε πολλούς. Η αύξηση των εσόδων για συμμετοχή στο Τσάμπιονς Λιγκ που έκανε η ΟΥΕΦΑ τα τελευταία χρόνια σε κάποιους δεν... αρκούσε. Με μπροστάρη την ευρωπαϊκή ομοσπονδία συλλόγων τα... φαντάσματα της λεγόμενης G14 (Λίγκα των ισχυρών πριν από μια 20ετία) άρχισαν να επιστρέφουν για την ΟΥΕΦΑ. Οι ψίθυροι αρχικά για πιο ενεργό ρόλο των ισχυρών στη διοργάνωση (και φυσικά στα κέρδη) έγιναν το τελευταίο διάστημα ...κραυγές ενώ άρχισαν να παίρνουν και σοβαρότερη μορφή όπως, για παράδειγμα, η πριν από λίγους μήνες ημι-μυστική συνάντηση των ισχυρών της Πρέμιερ Λιγκ με θέμα τη συμμετοχή στο Τσάμπιονς Λιγκ. Φυσικά, στο χορό μπήκαν και οι ισχυροί σύλλογοι άλλων χωρών, όπως Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία.
Τα σχέδια για μια κλειστή Λίγκα, όπου τον πρώτο λόγο θα έχουν οι σύλλογοι, στα πρότυπα της Ευρωλίγκας στο ευρωπαϊκό μπάσκετ, αυτή τη φορά φαίνεται να μην είναι απλά σκέψεις. Την ίδια στιγμή, η εκτόξευση εσόδων της αγγλικής Πρέμιερ Λιγκ από μια σειρά συμφωνιών (τηλεοπτικά δικαιώματα, χορηγικές συμφωνίες, διαφημίσεις), που ξεπερνάνε ακόμα και αυτά του Τσάμπιονς Λιγκ, για αρκετούς ευρωπαϊκούς συλλόγους αποτελούσε το πρότυπο. Αλλά και τον καημό τους προκειμένου να δουν κάτι ανάλογο να συμβαίνει και στο Τσάμπιονς Λιγκ. Πολύ περισσότερο δε όταν κάποιοι εξ αυτών έβλεπαν, για παράδειγμα, την ομάδα που προβιβάζεται από την Τσάμπιονσιπ (ουσιαστικά β' κατηγορία) στην Πρέμιερ Λιγκ να έχει εξασφαλισμένα έσοδα που έφθαναν (αν δεν ξεπερνούσαν κιόλας) τα αντίστοιχα του κατόχου του τροπαίου από τη συμμετοχή του στη διοργάνωση.

Τρέχει να προλάβει η ΟΥΕΦΑ...

Με τα φαντάσματα των ισχυρών που απαιτούν περισσότερα να έχουν επιστρέψει για τα καλά και να ξυπνούν μνήμες 20ετίας, όπου η πίεση της G14 οδήγησε στη μετατροπή του Κυπέλλου Πρωταθλητριών στο πιο εμπορικό (και κερδοφόρο για τους συλλόγους) Τσάμπιονς Λιγκ, η ΟΥΕΦΑ και πάλι φαίνεται να τρέχει να προλάβει... Με το ρόλο της αυτή τη φορά να μοιάζει λιγότερο ισχυρός απ' ό,τι τότε εξαιτίας και των πρόσφατων σκανδάλων που αμαύρωσαν την εικόνα, η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία ετοιμάζεται να ρίξει καινούργια... χαρτιά στο τραπέζι. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της ιταλικής αθλητικής εφημερίδας «Gazzetta dello Sport», αν και μέχρι να αναδειχθεί ο νέος πρόεδρος τα πράγματα φαντάζουν «παγωμένα», ήδη όμως στην Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία έχουν μελετηθεί τα πρώτα σχέδια για αλλαγές στο Τσάμπιονς Λιγκ που θα αποτελέσουν την απάντηση στους συλλόγους, ευελπιστώντας στην ικανοποίησή τους. Κάτι τέτοιο παραδέχθηκε άλλωστε με δηλώσεις του και ένας εκ των υποψηφίων για την προεδρία, ο Σλοβένος Αλεξάντερ Σεφερίν, που μεταξύ άλλων τόνισε πως «εάν οι σύλλογοι θέλουν περισσότερα χρήματα η ΟΥΕΦΑ μπορεί να δουλέψει πάνω σε αυτό».

...ισχυροποιώντας τους ισχυρούς

Πώς μπορεί να γίνει αυτή η δουλειά που επικαλείται ο Σεφερίν; Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της ιταλικής εφημερίδας, ένα πρώτο σχέδιο της ΟΥΕΦΑ δεν είναι τίποτα άλλο από την περαιτέρω ισχυροποίηση των ισχυρών. Ετσι, τα πλάνα προβλέπουν από τη μεθεπόμενη σεζόν, το 2018, να δίνονται 4 εισιτήρια για απευθείας συμμετοχή στους ομίλους στα αντίστοιχα ισχυρά πρωταθλήματα της Ευρώπης σε Αγγλία, Γερμανία, Ισπανία και Ιταλία. Μάλιστα, απ' αυτά τα 4 εισιτήρια τα 3 θα δίνονται βάσει θέσεων στο πρωτάθλημα και το τέταρτο σε κάποια ιστορική ομάδα (ή οικονομικά ισχυρή) που δεν θα τα έχει καταφέρει. Ετσι θα αποφεύγονται τα... στραβοπατήματα, όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει φέτος, με τη μη συμμετοχή στη διοργάνωση ομάδων όπως η Τσέλσι, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, η Μίλαν, η Ιντερ. Την ίδια στιγμή, το σχέδιο φαίνεται να προβλέπει τη μείωση των προνομίων για τις χώρες που έπονται στη βαθμολογία των 4 ισχυρών αφού θα μειωθούν σε 2 μόλις τα εισιτήρια για συμμετοχή στους ομίλους για χώρες όπως η Γαλλία, η Πορτογαλία, η Ρωσία. Φυσικά ακόμα μεγαλύτερη θα είναι η μείωση για τις χώρες που βρίσκονται τουλάχιστον από την 8η θέση της βαθμολογίας και κάτω...

Μπ. Τσ.