Στο σφυρί» το βρετανικό κοινοβούλιο με τους χιμπατζήδες του Banksy

«

Από iraklis3

Και ενώ η πολιτική αντιπαράθεση και η σύγκρουση συμφερόντων για το Brexit είναι στην κορύφωσή τους και τις θυελλώδεις συνεδριάσεις στη Βουλή των Κοινοτήτων στο πλαίσιο των διεργασιών να διαδέχονται η μία την άλλη, ένα έργο του καλλιτέχνη του δρόμου Banksy που απεικονίζει ένα βρετανικό κοινοβούλιο γεμάτο από πρωτεύοντα θηλαστικά θα βγει στο σφυρί την προσεχή εβδομάδα στο Λονδίνο.
Με τον τίτλο “Devolved Parliament” (αποκεντρωμένο κοινοβούλιο) ο πίνακας αυτός παρουσιάζει χιμπατζήδες να κάθονται στα πράσινα έδρανα της Βουλής των Κοινοτήτων, έχοντας αντικαταστήσει τους άνδρες και τις γυναίκες πολιτικούς.
Το έργο που παρουσιάστηκε σήμερα στον Τύπο, θα εκτίθεται στον οίκο Sotheby’s από αύριο, Σάββατο, πριν δημοπρατηθεί την προσεχή Πέμπτη σε μια πολύ ιδιαίτερη περιρρέουσα ατμόσφαιρα, έναν μήνα πριν από την προγραμματισμένη έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ, στις 31 Οκτωβρίου, και σε μια χώρα που παραμένει πολύ διχασμένη τρία και πλέον χρόνια μετά το δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016.
Το έργο, που έχει μήκος τέσσερα μέτρα και είναι ο μεγαλύτερος γνωστός καμβάς του μυστηριώδους καλλιτέχνη, αναμένεται να πωληθεί έως και 2,5 εκατομμύρια στερλίνες.
Την εβδομάδα αυτή, στη Βουλή των Κοινοτήτων υπήρξε μια τόσο έντονη αντιπαράθεση μεταξύ του πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον και των βουλευτών της αντιπολίτευσης που ήταν πρωτοφανής για τα τελευταία 22 χρόνια, σύμφωνα με τον πρόεδρο της κάτω βουλής. Ενδεικτική της σφοδρότητας της σύγκρουσης συμφερόντων

Το μάθημα της Thomas Cook

Κατιούσα

Ο ελιγμός «απότομης προσγείωσης» που πραγματοποίησε το καινούργιο ρωσικό αεροπλάνο «Su57» κατά τη διάρκεια αεροπορικών επιδείξεων, εντυπωσίασε ακόμα και τους ειδικούς ώστε να την χαρακτηρίσουν ακόμα και καινούργιο τρόπο προσγείωσης των πολεμικών αεροσκαφών. Ωστόσο, σπάνια μια «απότομη προσγείωση» είναι φαινόμενο για πανηγυρισμούς. Συνήθως σχετίζεται με κάποια αστοχία, κάποιο σφάλμα και συχνά είναι προοίμιο ακόμα και συντριβής.
Η πρόσφατη «κατάρρευση» του πολυεθνικού τουριστικού μονοπωλίου της «Thomas Cook» (TC) ισοδυναμεί με μια τουλάχιστον «απότομη προσγείωση». Έρχεται να θέσει, τουλάχιστον, υπό αμφισβήτηση τους πανηγυρισμούς των τελευταίων μηνών, τις αντιδικίες ανάμεσα στα δύο μεγάλα αστικά κόμματα για το ποιος πρέπει να πιστωθεί το «αναπτυξιακό άλμα», και να φέρει στο προσκήνιο τις πραγματικές επιπτώσεις της περιβόητης εξωστρέφειας, που έχει γίνει το σήμα κατατεθέν των αστικών επιτελείων όλο το προηγούμενο διάστημα.
Οι αναγνώστες του «Ριζοσπάστη» δεν αιφνιδιάστηκαν. Η αρθρογραφία της εφημερίδας είχε το προηγούμενο διάστημα αναδείξει την πορεία επιβράδυνσης και τον κίνδυνο νέας κρίσης της διεθνούς οικονομίας καθώς και ότι η εξωστρέφεια της εγχώριας οικονομίας θα «αποβεί μπούμερανγκ» καθώς ένας μικρός κλυδωνισμός της διεθνούς οικονομίας θα έχει δυσανάλογες επιπτώσεις στην εγχώρια οικονομία.

Η «κατάρρευση» της «Thomas Cook»

H «Thomas Cook» ήταν το αρχαιότερο και ένα απ’ τα μεγαλύτερα ταξιδιωτικά πρακτορεία σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Ιδρύθηκε το 1841 στη Βρετανία και σταδιακά εξελίχθηκε σε έναν πολυεθνικό όμιλο με 21.000 εργαζόμενους, ετήσιο τζίρο της τάξης των 13 δισ. ευρώ, με έναν ιδιόκτητο στόλο 117 αεροπλάνων, θυγατρικές σε πάνω από 15 χώρες στην ΕΕ αλλά και στη Ρωσία και στην Κίνα και πουλούσε κάθε χρόνο τουριστικά πακέτα σε περίπου 20 εκατ. τουρίστες.
Ο όμιλος λειτουργούσε προαγοράζοντας πακέτα διαμονής σε ξενοδοχεία και στη συνέχεια τα μεταπωλούσε στους τελικούς καταναλωτές, κανονίζοντας παράλληλα και τον τρόπο μεταφοράς τους από και προς τη χώρα διαμονής τους.
Την τελευταία περίοδο, η οικονομική κατάσταση του ομίλου δεν ήταν η καλύτερη. Ο πολύ αυξημένος δανεισμός του ομίλου, ο αυξανόμενος ανταγωνισμός, η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος σε ολόκληρη την Ευρώπη αλλά και η έκταση του «παραδοσιακού μοντέλου λειτουργίας», με χιλιάδες γραφεία σε ολόκληρη την Ευρώπη, την ώρα που το διαδίκτυο και οι μεγάλες διαδικτυακές εταιρείες ενοικίασης καταλυμάτων επιτρέπουν στον τελικό καταναλωτή σχεδόν να οργανώσει μόνος του τις διακοπές του, οδήγησαν τον όμιλο σε αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα το τελευταίο διάστημα. Τελευταία πράξη του δράματος ήταν η ασυμφωνία μεταξύ του κύριου μετόχου του ομίλου, της κινεζικής «Fosun», και των πιστωτών της εταιρείας, για το ύψος των κεφαλαιακών ενισχύσεων που απαιτούνται για να διασωθεί ο όμιλος, ζητώντας, πέραν των 450 εκατ. λιρών που είχε δεσμευθεί να καταβάλει η κινεζική εταιρεία, επιπλέον 200 εκατ. λίρες ως «μαξιλάρι» ασφαλείας. Η αδυναμία εξεύρεσης των 200 εκατ. λιρών οδήγησε στη χρεοκοπία του ομίλου αφήνοντας 155.000 ταξιδιώτες παγιδευμένους σε διάφορες χώρες, 800.000 με πακέτα διακοπών που είναι πλέον άχρηστα, και πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ χρέη σε τουριστικές μονάδες ολόκληρης της Ευρώπης.
Σε τελευταία ανάλυση, η χρεοκοπία της «Thomas Cook» δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια αντανάκλαση των μεγάλων δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο ίδιος ο καπιταλισμός σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Η χαμηλή κερδοφορία, η όξυνση των ανταγωνισμών μεταξύ των ομίλων, η υψηλή επιβάρυνση από δάνεια του παρελθόντος όταν οι προσδοκίες για κερδοφορία ήταν πολύ μεγαλύτερες, η σχετική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος για τουρισμό είναι πλευρές του πραγματικού προβλήματος του καπιταλισμού, μιας υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων που δεν μπορούν να επενδυθούν με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους.
Τα συνολικά κέρδη απ’ τον τουριστικό κλάδο αυξάνονται με μικρότερο βαθμό σε σχέση με τα επενδυμένα κεφάλαια στον κλάδο, οδηγώντας σε όξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των κεφαλαίων. Παράλληλα, ο συγκεκριμένος όμιλος εμφάνισε σχετικά μικρότερη παραγωγικότητα της εργασίας, οδηγώντας τον τελικά σε υποδεέστερη θέση. Αναφέρουμε πως η πλατφόρμα «Airbnb» με 12.000 εργαζόμενους διαχειρίζεται περίπου 5 εκατομμύρια μέρη διαμονής και εξυπηρέτησε σχεδόν 150 εκατομμύρια πελάτες, όταν η «Thomas Cook» με 21.000 εργαζόμενους εξυπηρετούσε περίπου 20 εκατομμύρια πελάτες το χρόνο σε πολύ μικρότερο αριθμό από τοποθεσίες διαμονής. Φυσικά τα μεγέθη δεν είναι ευθέως συγκρίσιμα, αφού η «Thomas Cook» εκτείνεται σε πολλές άλλες δραστηριότητες, όμως είναι τουλάχιστον ενδεικτικά.

Οι κλυδωνισμοί στην εγχώρια οικονομία

Η χρεοκοπία της TC δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη την εγχώρια οικονομία. Η TC «έφερνε» περίπου 3 εκατομμύρια τουρίστες το χρόνο στην Ελλάδα και η χρεοκοπία της εκτιμάται πως θα στοιχίσει σχεδόν 500 εκατομμύρια ευρώ σε εγχώριες τουριστικές επιχειρήσεις. Μεγάλος αριθμός ξενοδοχείων είχαν συνάψει μακροχρόνια, 7ετή συμβόλαια με την TC. Τα ξενοδοχεία αυτά αντιμετωπίζουν εκτός απ’ το «κανόνι» της TC και την ανάγκη αναπλήρωσης της τουριστικής κίνησης από εναλλακτικές πηγές. Οι εναλλακτικοί «πάροχοι τουριστικής κίνησης» ενδέχεται να επιβάλουν δυσμενέστερους όρους στις ξενοδοχειακές μονάδες. Εδώ πρέπει φυσικά να σημειώσουμε πως ένα κομμάτι απ’ τα χρέη της TC τελικά θα αποπληρωθεί από τις επιχειρήσεις που θα εξαγοράσουν τα κομμάτια του ομίλου και πως, παράλληλα, το τουριστικό κεφάλαιο έχει και αντικειμενικό στόχο να «διογκώσει» το όποιο πρόβλημα προκειμένου να εξασφαλίσει μεγάλες επιδοτήσεις εν είδει κρατικής στήριξης. Ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η χρεοκοπία μιας τόσο μεγάλης τουριστικής επιχείρησης θα έχει αρνητικές συνέπειες στον εγχώριο τουριστικό κλάδο.
Και η εξέλιξη αυτή είναι διδακτική.
Το κυρίαρχο αφήγημα της κυβέρνησης και της αστικής τάξης εν γένει είναι η «στροφή στην ανάπτυξη», η προσέλκυση επενδύσεων και η δυνατότητα μιας ταχείας οικονομικής ανάπτυξης που θα αντιμετωπίσει τα προβλήματα των εργαζομένων. Αλλά, όπως αποδεικνύεται απ’ τις εξελίξεις, «λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο…».
Η αδυναμία της καπιταλιστικής ανάπτυξης να αντιμετωπίσει τα προβλήματα των εργαζομένων είναι δεδομένη. Στον καπιταλισμό, η ανάπτυξη προϋποθέτει αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης, εξαθλίωση των εργαζομένων, σχετική ή και απόλυτη, προϋποθέτει διατήρηση και επέκταση του αντεργατικού πλαισίου σε όλα τα επίπεδα.
Όμως, η ίδια η προοπτική της ανάπτυξης χωρίς εμπόδια, χωρίς κλυδωνισμούς, χωρίς νέα κρίση είναι από μόνη της όνειρο θερινής νυκτός.
Το ΚΚΕ έχει επισημάνει αυτήν την πλευρά ήδη απ’ τις απαρχές της φάσης αναιμικής ανάπτυξης της εγχώριας οικονομίας. Δύο χρόνια πριν, με αφορμή τους κλυδωνισμούς στις τράπεζες, επισημαίναμε την αδυναμία της εγχώριας οικονομίας και το γεγονός πως η πιθανότητα, για μια σειρά από λόγους, νέων κλυδωνισμών ήταν σημαντικά αυξημένη.
Η «εξωστρέφεια» της ελληνικής οικονομίας και οι εξαγωγικοί πρωταθλητές της ναυτιλίας και του τουρισμού δεν είναι πανάκεια, όπως ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΣΕΒ δεν κουράζονται να επαναλαμβάνουν. Ηδη, ορισμένες αστικές εφημερίδες, ξεχνώντας ξαφνικά το αφήγημά τους για την ισχυρή, εύρωστη ανάπτυξη που έρχεται, κάνουν λόγο για «συστημικό κίνδυνο», αντίστοιχο με τη «Lehman Brothers», με τη χρεοκοπία της TC. Φυσικά, δεν αποσπόμαστε από μια υπαρκτή προπαγανδιστική χροιά αυτών των δημοσιευμάτων, που ενδέχεται να υπερβάλλουν για λόγους επικοινωνιακού χειρισμού της υπόθεσης αλλά και για μια προετοιμασία νέων θυσιών των εργαζομένων για να «αποσοβηθεί ο συστημικός κίνδυνος». Ωστόσο κανείς δεν μπορεί πια να κρύψει πως το μέλλον της καπιταλιστικής ανάπτυξης, που «ρέει μέλι και γάλα» και αρκεί να είσαι ικανός και άξιος για να φας και εσύ, είναι μια ακόμα μυθοπλασία.
Αποδεικνύεται δηλαδή πως το κυρίαρχο αφήγημα είναι, στον πυρήνα του, αποπροσανατολιστικό. Η καπιταλιστική ανάπτυξη που θα έρθει δεν μπορεί να μοιράσει νέο πλούτο στη μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία, όχι μόνο γιατί ο καπιταλισμός γενικά δεν μπορεί να το κάνει, αλλά γιατί η ίδια η έκταση του νέου πλούτου που θα δημιουργηθεί είναι σημαντικά μικρότερη απ’ τις μεγαλόστομες κυβερνητικές εξαγγελίες.
Η πιθανότητα ακόμα μεγαλύτερων επιπτώσεων στην εγχώρια οικονομία από μια σοβαρή καθυστέρηση, από μια κρίση της ευρωπαϊκής οικονομίας ή από όξυνση των γενικότερων αντιθέσεων στην περιοχή, που μπορεί ξαφνικά να καταστήσουν τη χώρα λιγότερο θελκτικό προορισμό για το τουριστικό κεφάλαιο, είναι ανοιχτή.

Καμιά αναμονή για το άθλιο μέλλον που μας επιφυλάσσουν

Αποδεικνύεται πως μέσα σ’ αυτόν το δρόμο ανάπτυξης η προοπτική για μια ελληνική οικονομία που θα αναπτύσσεται γρήγορα και θα λύσει τα προβλήματα των εργαζομένων είναι ένα παραμύθι για μικρά παιδιά. Η ίδια η ανάπτυξη θέλει φθηνή εργατική δύναμη, δεν συνάδει με καλοπληρωμένους μισθούς με ανάκτηση των απωλειών, με την κάλυψη των αναγκών. Πέραν όμως αυτού, η εξωστρεφής ελληνική οικονομία θα δεχθεί το επόμενο διάστημα νέες, περισσότερες πιέσεις. Πίσω απ’ τις εξαγγελίες για ένα λαμπερό μέλλον κρύβονται νέα μέτρα επίθεσης στο λαό, στο βωμό της ανάπτυξης και της κερδοφορίας των επιχειρήσεων.
Η χρεοκοπία της TC είναι αποκαλυπτική. Αποδεικνύει πως η καπιταλιστική ανάπτυξη «τρώει τα παιδιά της» και, ως ένα βαθμό, «πυροβολάει και τα πόδια της». Υπεραιωνόβια μεγαθήρια αυτής της κλίμακας βρίσκονται να χρεοκοπούν, εργαζόμενοι βρίσκονται στο δρόμο και αλυσιδωτές αντιδράσεις απειλούν ολόκληρες περιοχές. Αιτία είναι η ίδια η συσσώρευση του κεφαλαίου που αδυνατώντας να επενδυθεί με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους οξύνει τις αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς, οδηγεί σε χρεοκοπία και σε καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων. Ο καπιταλισμός τρώει την ίδια του τη σάρκα. Η καπιταλιστική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής είναι άδικη και ιστορικά παρωχημένη. Χρέος μας είναι να συνεχίσουμε άοκνα την πάλη για να την βάλουμε εκεί που ανήκει. Στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.

Του Γρηγόρη Λιονή μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και επικεφαλής του Τμήματος Οικονομίας της

δεν θα περάσει!

«ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ» Ο αντικομμουνισμός 

Από Ομάδα ¡H.lV.S!

• Ανακοίνωση για το κατάπτυστο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου

✔️  Τα κόμματα που συμμετέχουν στην «Ευρωπαϊκή Κομμουνιστική Πρωτοβουλία» «καταδικάζουν το άθλιο αντικομμουνιστικό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την κλιμάκωση του αντικομμουνισμού που σχεδιασμένα η ΕΕ προωθεί». Στην ανακοίνωση που εξέδωσε η Πρωτοβουλία τονίζει:📍 «Το εν λόγω ψήφισμα προωθεί την ανιστόρητη ταύτιση του κομμουνισμού με το τέρας του φασισμού ξεπλένοντας τους φασίστες και τη δράση τους, εκφράζοντας μίσος για την πάλη των λαών. Η συκοφαντία ότι ο σοσιαλισμός εξισώνεται με το φασισμό στο όνομα του ολοκληρωτισμού αποκαλύπτεται από το γεγονός ότι ο φασισμός αποτελεί γέννημα – θρέμμα του καπιταλισμού. Κοινή οικονομική τους βάση αποτελεί η εξουσία των μονοπωλίων, την οποία μόνο ο σοσιαλισμός ανατρέπει 📌
Ισχυρίζεται προκλητικά επίσης ότι η Σοβιετική Ενωση και ο Κόκκινος Στρατός, που είχαν πάνω από 20 εκατομμύρια νεκρούς κι εκατομμύρια τραυματίες για να συντριβεί ο φασισμός στην Ευρώπη, ήταν τάχα σύμμαχοι με τη ναζιστική Γερμανία. Σύμμαχοι και συνεργάτες του Χίτλερ ήταν τα μονοπώλια που του άνοιξαν το δρόμο και τα οποία στηρίζει η ΕΕ σήμερα καθώς και σειρά αστικών κυβερνήσεων σε ευρωπαϊκές χώρες.
Το προκλητικό ψήφισμα φτάνει στο σημείο να διαστρεβλώνει την Ιστορία, θεωρώντας το Σύμφωνο Μόλοτοφ – Ρίμπεντροπ ως δήθεν αιτία ξεσπάσματος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν είναι γνωστό ότι είχε προϋπάρξει το βρώμικο Σύμφωνο του Μονάχου ανάμεσα σε Μ. Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία με τη χιτλερική Γερμανία, που παρέδωσε την Τσεχοσλοβακία στον Χίτλερ και οδήγησε στον προθάλαμο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.
Οι λαοί καταλαβαίνουν καλά ότι οι συντάκτες του αντικομμουνιστικού ψηφίσματος, που εξισώνει τον φασισμό με τον κομμουνισμό, ψεύδονται συνειδητά.
Καταγγέλλουμε όλες τις διαστρεβλώσεις της Ιστορίας από την ΕΕ και τις κυβερνήσεις της, όπως και το παχυλά αμειβόμενο από την ΕΕ πρόγραμμα χρηματοδοτήσεων αντικομμουνιστικών εκδηλώσεων, “Ευρώπη για τους Πολίτες” .

📍 Ο αντικομμουνισμός δεν θα περάσει📍

Να σταματήσουν αμέσως οι διώξεις σε βάρος των κομμουνιστών, οι απαγορεύσεις ΚΚ, οι καταστροφές μνημείων. Η αλήθεια θα λάμψει και οι λαοί, ιδιαίτερα η νεολαία, με την πάλη τους θα την κατακτήσουν και θα πετάξουν στα σκουπίδια της Ιστορίας τέτοια κατασκευάσματα του κεφαλαίου και των ενώσεών του».

* * *

Τα κόμματα που συμμετέχουν στην Πρωτοβουλία είναι:
Κόμμα Εργασίας Αυστρίας, Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Βρετανίας, Ενωση Κομμουνιστών στη Βουλγαρία, Κόμμα των Βούλγαρων Κομμουνιστών, Κομμουνιστικό Επαναστατικό Κόμμα Γαλλίας, Πόλος για την Κομμουνιστική Αναγέννηση Γαλλίας, Ενοποιημένο Κομμουνιστικό Κόμμα Γεωργίας, Κομμουνιστικό Κόμμα στη Δανία, Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, Κόμμα Εργατών Ιρλανδίας, Κομμουνιστικό Κόμμα των Εργαζομένων της Ισπανίας, Κομμουνιστικό Κόμμα, Ιταλία, Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Κροατίας, Σοσιαλιστικό Κόμμα Λετονίας, Λευκορωσική Ρεπουμπλικανική Οργάνωση – ΚΚΣΕ, Σοσιαλιστικό Κόμμα, Λιθουανία, Κομμουνιστικό Κόμμα Μάλτας, Λαϊκή Αντίσταση Μολδαβίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Νορβηγίας, Ουγγρικό Εργατικό Κόμμα, Ενωση των Κομμουνιστών Ουκρανίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Μακεδονίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Πολωνίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ενωσης, Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας, Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Σλοβακίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Σουηδίας, Κομμουνιστικό Κόμμα Τουρκίας, Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα – Για την Ειρήνη και τον Σοσιαλισμό (Φινλανδία).

---

Επιμέλεια  Ομάδα ¡H.lV.S!

Επικοινωνία – [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] – Blog

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΨΗΦΟΣ Αδύνατο να διασφαλιστεί η εγκυρότητα της ψηφοφορίας

Η κυβέρνηση της ΝΔ έχει κάνει γνωστό ότι προτίθεται να επιβάλει τη χρήση της ηλεκτρονικής ψήφου στα εργατικά συνδικάτα, ενώ παράλληλα υπόσχεται σε ομογενείς στις ΗΠΑ και αλλού ότι στις επόμενες εθνικές εκλογές θα ψηφίσουν από τον τόπο όπου κατοικούν, έχοντας πιθανότατα κατά νου και πάλι την ηλεκτρονική ψήφο.
Η εμπειρία από τη χρήση σε ορισμένα συνδικάτα της πιο συμβατικής μορφής απομακρυσμένης ψήφου, της επιστολικής, είναι χαρακτηριστική. Στις τράπεζες για την εκλογή ΔΣ των σωματείων και την αντιπροσώπευση στην ΟΤΟΕ εμφανίζεται να ψηφίζει το 95% του κλάδου, σημαντικό μέρος από το οποίο επιστολικά. Οι εργατοπατέρες που κυριαρχούν σ' αυτά τα σωματεία, και σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας αυτών και στη ΓΣΕΕ, δεν δίνουν λογαριασμό ούτε πόσοι ψήφισαν επιστολικά ούτε πόσες διπλοψηφίες υπάρχουν ούτε για την εγκυρότητα των επιστολικών ψήφων (αν αυτοί που φέρεται να ψήφισαν είναι τα πραγματικά μέλη των σωματείων) ούτε υπό ποιες συνθήκες ψήφισαν (μυστικά ή με τη ...διευκολυντική μεσολάβηση των προϊσταμένων τους). Ομως, η επιστολική ψήφος ωχριά μπροστά σε αυτό που μπορεί να επιτευχθεί με την ηλεκτρονική ψήφο...

Η διεθνής εμπειρία

Το πόσο ασφαλής είναι η ηλεκτρονική ψήφος γενικά, μπορεί να το δει κανείς και από τη διεθνή εμπειρία, από το πόσο αξιόπιστη θεωρείται από την ίδια την αστική «δημοκρατία». Παρά το γεγονός ότι το πλασάρισμά της διευκολύνεται από την ευκολία που παρέχει στον ψηφοφόρο και το έδαφος που δημιούργησε η διάδοση του e-shopping και του e-banking τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα, μόνο ένα κράτος, η Εσθονία, την χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό (περίπου 25% των ψήφων) στις εθνικές εκλογές. Χρησιμοποιείται επίσης ως συμπληρωματικός τρόπος ψηφοφορίας σε ορισμένες επαρχίες (καντόνια, πολιτείες) χωρών όπως η Ελβετία και οι ΗΠΑ. Παράλληλα, όμως, δυναμώνουν, ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία, οι φωνές για την κατάργηση της ηλεκτρονικής ψήφου στις περιοχές όπου εφαρμόζεται και την επιστροφή στη χάρτινη ψήφο σε κάλπη, ως μοναδικού τρόπου για τη διασφάλιση της εγκυρότητας της ψηφοφορίας. Ειδικοί μελέτησαν το σύστημα της Εσθονίας και την εφαρμογή του στις εθνικές εκλογές του 2014 και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι διαφόρων ειδών κυβερνοεπιθέσεις και παρεμβάσεις μπορούν να δημιουργήσουν βάσιμες αμφιβολίες για το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Γι' αυτό κάλεσαν την κυβέρνηση της Εσθονίας να το καταργήσει επειγόντως. Κι όσον αφορά το e-shopping και το e-banking, επιχειρήσεις και τράπεζες μπορεί να δεχτούν να αναπληρώσουν το ποσό που έχασε κάποιος από μια συναλλαγή που παραβιάσθηκε, ή έστω ο πελάτης τελικά να χάσει αυτό το ποσό. Την ψήφο του, όμως, δεν θα την ξαναβρεί, ή ίσως την ξανασυναντήσει να χρησιμοποιείται από άλλους από εκείνους που ψήφισε.
Στις ΗΠΑ το πιλοτικό πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2002 για να μπορούν να ψηφίζουν ηλεκτρονικά οι εκατοντάδες χιλιάδες Αμερικανοί στρατιωτικοί που βρίσκονται σε άλλες χώρες, ακυρώθηκε με απόφαση του υπουργού Αμυνας δύο χρόνια αργότερα, επειδή οι έλεγχοι ασφάλειας είχαν δείξει ότι δεν ήταν δυνατό κανείς να εγγυηθεί την εγκυρότητα των ηλεκτρονικών ψήφων. Το 2005 ξεκίνησε μια νέα προσπάθεια της κυβέρνησης των ΗΠΑ για ηλεκτρονική ψήφο των απουσιαζόντων από τις εκλογές, αλλά το 2011 κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα, με αποτέλεσμα το 2015 το Κογκρέσο να ακυρώσει και την εντολή του 2002 προς το υπουργείο Αμυνας για την ψήφο των στρατιωτικών. Την ίδια χρονιά το Πεντάγωνο των ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι δεν συνηγορεί στην ηλεκτρονική μετάδοση της ψήφου, με οποιονδήποτε τρόπο, μέσω φαξ, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, του διαδικτύου γενικότερα. Το 2016 στέλεχος του υπουργείου «Εσωτερικής Ασφάλειας» δήλωσε πως θεωρούν την ηλεκτρονική ψήφο μεγάλο κίνδυνο για το εκλογικό σύστημα, επειδή απειλεί τις προσδοκίες των ψηφοφόρων για την εμπιστευτικότητα, την επαληθευσιμότητα και την ασφάλεια της ψήφου και επειδή ανοίγει δρόμους σε κακόβουλους παράγοντες να χειραγωγήσουν τα εκλογικά αποτελέσματα. Το 2018, η Εθνική Ακαδημία Επιστημών των ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «επί του παρόντος, το διαδίκτυο (ή όποιο δίκτυο συνδέεται με το internet) δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για τη μεταφορά ψήφων. Παραπέρα, η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά, μέχρι να αναπτυχθούν και εφαρμοστούν εγγυήσεις για την ασφάλεια και την επαληθευσιμότητα της ψήφου».

Οι κίνδυνοι

Η ηλεκτρονική μετάδοση ψήφων μπορεί να χειραγωγηθεί, χωρίς να γίνει αντιληπτό, σε διάφορα σημεία του ταξιδιού της από τον υπολογιστή ή το κινητό του ψηφοφόρου έως τον κεντρικό υπολογιστή που θα τη συλλέξει. Τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τα φαξ, τα πακέτα δεδομένων ιστοσελίδων και εφαρμογών περνάνε από πολλά δίκτυα και δρομολογητές, που συχνά βρίσκονται σε διάφορες χώρες, μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους και είναι αδύνατο να εγγυηθεί κανείς την ασφάλεια του συνόλου της υποδομής αυτής. Δεν είναι δύσκολο να αυτοματοποιηθεί μια διαδικασία εξαφάνισης ανεπιθύμητων ψήφων ή αντικατάστασής τους με πλαστές. Στην τελευταία περίπτωση όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του αρχικού μηνύματος παραμένουν τα ίδια, κάνοντας την ψήφο να φαίνεται αυθεντική. Μια ομάδα ερευνητών έκανε επίδειξη αυτής της δυνατότητας στη διάσκεψη DEF CON των χάκερ το 2018.
Οι ηλεκτρονικές ψήφοι μπορούν να τροποποιηθούν από κακόβουλο λογισμικό πριν ακόμη φύγουν από τους προσωπικούς υπολογιστές των ψηφοφόρων, πολύ περισσότερο αν πρόκειται για τα έξυπνα κινητά τους, τα οποία οι περισσότεροι γεμίζουν με κάθε λογής εφαρμογές, που ρητά και καθαρά ζητούν πρόσβαση σχεδόν σε οτιδήποτε αποθηκεύεται ή διακινείται μέσω του τηλεφώνου, ενώ δεν είναι σπάνιο και το κατέβασμα παραδοσιακά κακόβουλου λογισμικού, που δρα κρυφά στο υπόβαθρο. Πέρα από την τροποποίηση της ψήφου μπορεί φυσικά να γίνει και καταγραφή των επιλογών του ψηφοφόρου. Ακόμη κι αν η ψήφος σταλεί μέσω κρυπτογραφημένου πόρταλ ή μέσω συστήματος blockchain, είναι και πάλι ευάλωτη από λογισμικό που βρίσκεται εγκατεστημένο στην υπολογιστική συσκευή του ψηφοφόρου. Υπολογίζεται ότι περίπου το ένα τρίτο αυτών των συσκευών είναι ήδη μολυσμένο με κακόβουλο λογισμικό, που θα μπορούσε να τροποποιηθεί από μακριά από τον κατασκευαστή του, ώστε να χρησιμοποιηθεί για παρέμβαση στη διαδικασία της ψηφοφορίας.
Η έγκυρη επαλήθευση της ταυτότητας των ψηφοφόρων (αν έχουν δικαίωμα ψήφου, αποφυγή διπλοψηφιών κ.τ.λ.) μέσω διαδικτύου παραμένει άλυτο πρόβλημα για την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Τα διαπιστευτήρια συμμετοχής στην ψηφοφορία, κωδικοί, pin κ.τ.λ., μπορούν να κλαπούν και να χρησιμοποιηθούν αυτοματοποιημένα, σε περιορισμένη ή και σε ευρεία κλίμακα.
Μπορεί να υπάρξει παραβίαση του κεντρικού υπολογιστή διεξαγωγής της ψηφοφορίας, είτε με απευθείας διείσδυση σ' αυτόν απέξω είτε μέσω κακόβουλου λογισμικού που θα εισαχθεί σ' αυτόν μέσω της ίδιας της ψήφου (π.χ. αν αυτή είναι με τη μορφή email που έχει την ψήφο ως επισυναπτόμενο μολυσμένο αρχείο pdf ή jpg). Ακόμη κι αν γίνει αντιληπτή η μόλυνση κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας, δεν υπάρχει τρόπος να διαπιστωθεί ποιες ψήφοι επηρεάστηκαν από τη λειτουργία του κακόβουλου λογισμικού.
Ανεξάρτητα από τον τρόπο παρέμβασης δεν υπάρχει κανένας αποτελεσματικός τρόπος για την ανίχνευση της παρέμβασης ή για τον έλεγχό της μετά το γεγονός. Δεν υπάρχουν ούτε ψήφοι σε χαρτί ούτε οι φάκελοι με την υπογραφή και τη σφραγίδα του δικαστικού αντιπροσώπου. Για τους παραλαμβάνοντες τις ηλεκτρονικές ψήφους, οι αυθεντικές και οι πλαστές φαίνονται πανομοιότυπες. Επειδή μεταδίδονται ηλεκτρονικά δεν υπάρχει τρόπος επιβεβαίωσης ότι είναι οι ψήφοι που έστειλαν οι ψηφοφόροι. Και επειδή δεν υπάρχει τρόπος απόλυτης διασφάλισης της ακεραιότητας του ηλεκτρονικού εκλογικού συστήματος, δεν είναι δυνατόν να απαντηθεί ούτε και οποιαδήποτε φήμη, βάσιμη ή μη, για το «μαγείρεμα» του αποτελέσματος.

Η χαρά του εργατοπατέρα

Ολοι οι κίνδυνοι της ηλεκτρονικής ψήφου που αναφέρθηκαν σχετίζονται με εξωτερικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα. Αυτοί, όμως, δεν είναι τίποτα μπροστά στο τι μπορεί να γίνει από εσωτερικούς παράγοντες, από εκείνους δηλαδή που διεξάγουν την ψηφοφορία. Είτε τα συνδικάτα είναι αυτά, είτε πάρει και αυτή τη δικαιοδοσία το κράτος, ώστε να εξασφαλίσει τάχα την ακεραιότητα της ψήφου, κανείς από τους ψηφίσαντες που είναι αντίθετοι με τους διοικούντες το σωματείο ή τους κυβερνώντες δεν θα μπορεί να είναι σίγουρος ότι δεν έγινε όχι επιμέρους αλλά ακόμη και πλήρες «μαγείρεμα» του αποτελέσματος, χωρίς να χρειαστεί η παρέμβαση κανενός χάκερ ή άλλου κακόβουλου εξωτερικού παράγοντα. Τα αποτελέσματα θα μπορούν να είναι με τέτοια συμμετοχή στην ψηφοφορία και τέτοια αναλογία δυνάμεων, που οι εργατοπατέρες στο σωματείο και στις ομοσπονδίες - συνομοσπονδίες να εξασφαλίζουν διά βίου την παραμονή τους στα συνδικαλιστικά αξιώματα που κατέχουν. Κι αν μια φορά δεν είναι εύκολο να βγει άκρη τι γίνεται με τις επιστολικές ψήφους, εκατό φορές πιο δύσκολο θα είναι να βγει άκρη τι γίνεται με τις ηλεκτρονικές ψήφους. Αυτή είναι η διαφάνεια και η έκφραση της πραγματικής διάθεσης των εργαζομένων για τις οποίες πασχίζει η κυβέρνηση.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγές: https://www.commoncause.org, https://estoniaevoting.org, http://theconversation.com

Πόσο ριζοσπαστική είναι η μεταμοντέρνα τέχνη;

Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της Ελένης Μηλιαρονικολάκη, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνης του Τμήματος Πολιτισμού, στην ομώνυμη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Φεστιβάλ

Η συγκεκριμένη παρουσίαση αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια να ασχοληθούμε με το θέμα του μεταμοντέρνου στην τέχνη. Δεν φιλοδοξούμε λοιπόν να δώσουμε τελειωμένες απαντήσεις. Η επιδίωξή μας είναι να κατανοηθεί η μεταμοντέρνα λογική. Γιατί το μεταμοντέρνο δεν είναι ένα καλλιτεχνικό ύφος, μια συγκεκριμένη τεχνοτροπία, αλλά μια αντίληψη, ένας τρόπος σκέψης και προσέγγισης της πραγματικότητας, που εκτείνεται από την καλλιτεχνική και πνευματική δημιουργία και φτάνει έως τον τρόπο ζωής.

Οι ρίζες του μεταμοντερνισμού

Ο μεταμοντερνισμός εμφανίστηκε περίπου τη δεκαετία του 1960 βασισμένος σε θεωρητικές αναζητήσεις Γάλλων διανοητών, κάτω από την επιρροή της φιλοσοφίας του Νίτσε. Παρότι έχουν περάσει 60 χρόνια από τότε, εξακολουθεί να διαδραματίζει σοβαρό ρόλο στην τέχνη και γενικότερα στην κοινωνική ζωή.
Πολλές θεωρίες έχουν κατά καιρούς αναπτυχθεί από τους απολογητές του μεταμοντέρνου για να εξηγήσουν την εμφάνισή του. Μιλούν για μεταβιομηχανική κοινωνία, καταναλωτική κοινωνία, κοινωνία της πληροφόρησης, της γνώσης κ.λπ. Το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των αφηγημάτων είναι ότι αποσυνδέουν την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων - όπως οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας και μετακίνησης, οι εξελίξεις στη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη, τα νέα ηλεκτρονικά μέσα παραγωγής - από τις σχέσεις ιδιοκτησίας, που παραμένουν οι ίδιες: Καπιταλιστικές και εκμεταλλευτικές (...).

Η αλήθεια είναι ότι το χάος, η αναρχία του μεταμοντέρνου αντανακλά πράγματι αλλαγές στην κοινωνική πραγματικότητα, που έχουν τη ρίζα τους στην ενίσχυση στο έπακρο της αναρχίας στην παραγωγή (...). Η γενικευμένη αίσθηση ότι δεν μπορεί πια κανείς να ρυθμίσει τη ζωή του, συνοδεύεται από ένα αίσθημα αδυναμίας να κατανοηθεί αυτός ο παραλογισμός, αυτή η αποδόμηση των πάντων, που είναι αδυναμία να εντοπιστεί το κέντρο, η δομή που τα προκαλεί, δηλαδή ο καπιταλισμός.
Μια ακόμη πιο καθοριστική αλλαγή για το περιεχόμενο του μεταμοντερνισμού την περίοδο που εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε είναι η αποδυνάμωση - μετά και το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ - του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, μαζί και της θεωρίας της επανάστασης, με γεγονότα όπως η σύγκρουση της Κίνας με την ΕΣΣΔ, η εκδήλωση της αντεπανάστασης στην Τσεχοσλοβακία, η εμφάνιση του ευρωκομμουνισμού, η αδυναμία του ΚΚΓ να προσανατολίσει ταξικά την εξέγερση του Μάη του '68, μια πορεία που κορυφώνεται με την ανατροπή του σοσιαλισμού στα τέλη της δεκαετίας του 1980 με αρχές του 1990.
Το μεταμοντέρνο δηλαδή φύεται και αναπτύσσεται στο ιστορικό έδαφος ενός ολοένα και πιο αρνητικού για το εργατικό - κομμουνιστικό κίνημα παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων, σε μια περίοδο όπου ο καπιταλισμός φαντάζει όλο και ισχυρότερος (...). Παρότι το μεταμοντέρνο εξόρμησε από τη Γαλλία, η χώρα που ευδοκίμησε είναι κύρια οι ΗΠΑ.

Μεταμοντερνισμός και τέχνη

Στην τέχνη ο μεταμοντερνισμός εμφανίστηκε ως ρήξη με τον μοντερνισμό και υπέρβασή του, στο όνομα ότι ο μοντερνισμός είχε πια παρακμάσει. Η αλήθεια είναι ότι αποτελεί άρνηση του μοντερνισμού, προς αντιδραστική όμως κατεύθυνση. Οχι υπέρβαση. Γιατί ο μοντερνισμός με τον έναν ή άλλο τρόπο, στον έναν ή άλλο βαθμό, και χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ταυτιζόμαστε σε καθετί μαζί του, σε κάθε του έκφραση, εκδήλωνε τάσεις αμφισβήτησης του καπιταλισμού. Ταυτόχρονα, ο επαναστατικός άνεμος της Οκτωβριανής Επανάστασης επέδρασε αναζωογονητικά σε αρκετά ρεύματά του, που εμφάνισαν φιλοκομμουνιστική τάση (εξπρεσιονισμός, φουτουρισμός, σουρεαλισμός, ακόμη και ο ντανταϊσμός) και έδωσαν σπουδαία εργαλεία για τη σύγχρονη επαναστατική τέχνη (...).
Ο μοντερνισμός άλλαξε ριζικά τη μορφή της έως τότε τέχνης. Αντίθετα, ο μεταμοντερνισμός ανακυκλώνει τα παλιά της υλικά, μιμείται τις προηγούμενες απ' αυτόν τεχνοτροπίες όλων των περιόδων στην Ιστορία της τέχνης.
Ο μοντερνισμός χλευάστηκε και αποκηρύχτηκε από την αστική τάξη ως κακόγουστος, ανήθικος, ανατρεπτικός, αντικοινωνικός. Αντίθετα, η μεταμοντέρνα τέχνη, παρότι κι αυτή χρησιμοποιεί την πρόκληση και παρουσιάζεται ως αντισυμβατική, προβάλλεται και εκθειάζεται από όλες τις κρατικές και ιδιωτικές δομές, τα κορυφαία μουσεία της σύγχρονης τέχνης, τα ιδρύματα, τις γκαλερί, το εκπαιδευτικό σύστημα.
Δεν θα κατανοηθεί όμως βαθύτερα η λογική του μεταμοντερνισμού στην τέχνη αν δεν επιχειρήσουμε να δώσουμε μια συνοπτική και γενική εικόνα της θεωρίας του, με τους κινδύνους βέβαια της σχηματικότητας που εμπεριέχει η απλούστευση σύνθετων, πολυποίκιλων και συχνά αντιφατικών φιλοσοφικών θεωρήσεων από τους εισηγητές του.

Αρνηση της διαλεκτικής

Οι ιδεολόγοι του μεταμοντέρνου έχουν αφετηρία τους την προσπάθεια να υπερβούν την αστική φιλοσοφία (...).
Σε αυτό το περίγραμμα εκφράζουν δυσπιστία απέναντι στη λογική, στην αιτιοκρατία και την αντικειμενικότητα, αρχές στις οποίες θεμελιώθηκε η επιστήμη. Ο μαρξισμός, έχοντας διαπιστώσει την αδυναμία αυτών των εννοιών να εκφράσουν τη διαρκή κίνηση της υλικής πραγματικότητας, πραγματοποίησε μια διαλεκτική υπέρβασή τους, που τις αντιστοίχισε στην κίνηση αυτή, χωρίς να τις καταργήσει.
Ο μεταμοντερνισμός, αντίθετα, μαζί με τα νερά της μεταφυσικής πετά και τα μέσα για να γνωρίσουμε τον κόσμο. Από τη διαλεκτική κρατάει μόνο την ιδέα της διαρκούς κίνησης και μεταβολής. Κατά τ' άλλα δεν δέχεται κανένα νόμο που να διέπει αυτή την κίνηση. Αρνείται την πολλαπλότητα των αλληλοσυνδέσεων και τη συνάφεια των φαινομένων της πραγματικότητας μέσα από τους αιτιώδεις συνδέσμους τους, τη σύνδεση της σχετικής με την απόλυτη αλήθεια, την τάση δηλαδή της επιστήμης να συγκλίνει ολοένα και περισσότερο προς την απόλυτη αλήθεια, τη σχέση του τυχαίου με το αναγκαίο και γενικότερα τη δυνατότητα του ανθρώπου να εισχωρήσει στις ιδιότητες των πραγμάτων και των καταστάσεων, να ανακαλύψει τις σχέσεις και τους νόμους που τις διέπουν.
Γι' αυτό καταλήγει σε αυτό που ειπώθηκε στην αρχή: Πως η κίνηση του κόσμου είναι χαοτική, τυχαία, συμπτωματική, αβέβαιη, απροσδιόριστη (...). Από τη στιγμή που η θεωρία του μεταμοντέρνου αρνείται την ύπαρξη αλήθειας, καταλήγει στον απόλυτο σχετικισμό, στο ότι όλες οι απόψεις έχουν την ίδια ισχύ. Αλήθεια είναι η αλήθεια του καθενός και όλες οι αλήθειες είναι δεκτές (...).

Στην αναζήτηση του θεαματικού, του σοκαριστικού

Ενα μεγάλο μέρος της μεταμοντέρνας τέχνης, με το επιχείρημα ότι η τέχνη πρέπει να αγκαλιάσει πλατιά το λαό, ενσωματώνεται πλήρως στην καπιταλιστική αγορά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το πρώτο ρεύμα της μεταμοντέρνας τέχνης στα εικαστικά ήταν η ποπ αρτ. Ενα ρεύμα που δανείζεται τα θέματά του κυρίως από καταναλωτικά αγαθά, περιοδικά, διαφημιστικά, τηλεόραση, ταινίες, κινούμενα σχέδια και κόμικς, για να κάνει την τέχνη «λαϊκή», να τη φέρει κοντά στο λαό. Οχι συμβάλλοντας στην άνοδο της πολιτιστικής στάθμης του λαού, αλλά κατεβάζοντας το επίπεδο της τέχνης στην αναπαραγωγή μιας επιφανειακής εικόνας για την καπιταλιστική πραγματικότητα, π.χ. ως κοινωνία πολλαπλών επιλογών κατανάλωσης.
Γυρεύοντας το θεαματικό, το εντυπωσιακό, το σοκαριστικό, πολλοί καλλιτέχνες του μεταμοντερνισμού επινοούν ακραίες καταστάσεις, όπου κυριαρχεί καθετί το παράταιρο με την κοινωνία: Το περιθωριακό, το εξεζητημένο, το αποκλίνον, το άνομο, το διεστραμμένο, τα οποία συνήθως αναπαριστούν με τα νέα είδη τέχνης που πρώτοι εισήγαγαν, και αυτό είναι προς τιμήν τους, όπως είναι οι performances, τα χάπενινγκς, οι εγκαταστάσεις (installations), αλλά και τα ζωγραφισμένα σώματα, τα νεκρά ζώα κ.λπ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η performance «Rhythm 0» (1974) που καθιέρωσε την Αμπράμοβιτς. Η καλλιτέχνης στεκόταν ακίνητη και το κοινό καλούνταν να «συνδημιουργήσει» χρησιμοποιώντας κατά βούληση κάποια από τα 72 εργαλεία που υπήρχαν σε ένα τραπέζι. Ανάμεσα σ' αυτά ήταν ένα τριαντάφυλλο με αγκάθια, ένα φτερό, άρωμα, μέλι, κρασί, ψαλίδι, μαχαίρι, καρφιά, ένας βαρύς λοστός, ένα γεμάτο πιστόλι. Φυσικά, το μόνο που δεν έκανε το κοινό ήταν να τη σκοτώσει. Ολα τα άλλα αποτροπιαστικά, όπως να της σκίσουν τα ρούχα, να την κόψουν με ξυράφι, να επιτεθούν σεξουαλικά στο σώμα της, να κολλήσουν πάνω της φωτογραφίες κ.λπ., έγιναν. Το πιθανότερο νόημα της παράστασης είναι η απελευθέρωση του ανθρώπου από τους κανόνες, τις συμβάσεις, τα στερεότυπα της κοινωνίας, που αντικειμενικά καταλήγει στο ότι όλα είναι επιτρεπτά (...). Η αποθέωση του σώματος ως άψυχου, κενού αντικειμένου και με ηδονοβλεπτική διάθεση είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του μεταμοντέρνου.
Στην αρχιτεκτονική η τάση του εντυπωσιασμού οδηγεί σε καθαρό φορμαλισμό. Η φόρμα του έργου συνθλίβει το περιεχόμενό του. Επιβλητικά - χάριν της λαϊκότητας, δηλαδή της εμπορικότητας - κτίρια δεν πληρούν στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής και άνετης διαβίωσης, δεν σέβονται ούτε στοιχειωδώς τη λειτουργικότητα (...).

Το τέλος της Ιστορίας

Ξεκινώντας από την καλή πρόθεση να εξαλείψουν τη μεταφυσική αντίληψη του Διαφωτισμού πως η Ιστορία είναι μια συνεχής και σταθερή πορεία προς την πρόοδο, οι θεωρητικοί του μεταμοντερνισμού εξαλείφουν και την επιστημονική προσέγγιση της Ιστορίας, τη θεωρία του ιστορικού υλισμού, που αποδεικνύει ότι τα εκμεταλλευτικά συστήματα, όπως ο καπιταλισμός, δεν είναι αιώνια, αλλά η δραστηριότητα των ανθρώπων, αξιοποιώντας τις αντιφάσεις τους, τα καταργεί και τα αντικαθιστά με ανώτερα κάθε φορά συστήματα. Στην ουσία απορρίπτουν την προοπτική του πραγματικού τέλους της Ιστορίας όπως τη γνωρίσαμε και την απαρχή μιας Ιστορίας πραγματικής απελευθέρωσης του ανθρώπου, που μπορεί να φέρει η συνειδητή και οργανωμένη πάλη της εργατικής τάξης με την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.
Ετσι έρχονται να αναπληρώσουν το κενό που αφήνουν καταργώντας την Ιστορία, με τις μικρές, βιωματικές ιστορίες.
Ενα παράδειγμα θα αντληθεί από το βιβλίο «Ορθοκωστά» (1994) του Θανάση Βαλτινού. Το έργο αποτελεί παράθεση βιωματικών αφηγήσεων από κατοίκους μερικών χωριών της Κυνουρίας την περίοδο 1943-'45 για τις τραυματικές εμπειρίες τους από την αγριότητα και το δολοφονικό μένος του ΕΛΑΣ, οι οποίοι αντιδρούν προσχωρώντας στους ταγματασφαλίτες (...). Το έργο, με την επίκληση της γνησιότητας που έχει η καταγραφή μικρών και απείθαρχων τάχα σε μια συνολική ερμηνεία ιστοριών, επιτελεί στην ουσία μια μεγάλη, συνολική, αλλά και αντιεπιστημονική ιστορική αφήγηση (...).
Γενικότερα, όποτε το μεταμοντέρνο καταπιάνεται με την Ιστορία, επιδεικνύει μια ιδιαίτερη προτίμηση σε δευτερεύοντα, επουσιώδη και τυχαία γεγονότα, με τα οποία και ερμηνεύει τις ιστορικές εξελίξεις. Ενδεικτική είναι η τελευταία ταινία του Λάνθιμου «Η ευνοούμενη», που παρουσιάζει μια αμφισβητούμενη από τους περισσότερους ιστορικούς ομοφυλοφιλική διάσταση στην προσωπικότητα της βασίλισσας Αννας της Αγγλίας, τελευταίας από τη δυναστεία των Στιούαρτ, αποδίδοντας όλα τα ιστορικά γεγονότα της περιόδου στην ομοφυλοφιλία της βασίλισσας (...).

Ο «θάνατος» του συγγραφέα

Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που αξίζει να προσεχτεί. Είναι η - πολύ της μόδας τα τελευταία χρόνια - αντικατάσταση της γραφής του συγγραφέα με βιωματικές αφηγήσεις και άλλα δανεισμένα έτοιμα κείμενα. Δεν πρόκειται για μια αθώα τεχνοτροπία. Περικλείει μια ολόκληρη άποψη, που εμφανίζεται ως αντίδραση στον ελιτίστικο μοντερνισμό, ο οποίος ανάγει τον δημιουργό σε αυθεντία και συμπυκνώνεται σε μια ακόμη μεταμοντέρνα ενόραση: Τον «θάνατο» του συγγραφέα, κάθε καλλιτέχνη δημιουργού γενικότερα. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, το έργο δεν είναι δημιούργημα του συγγραφέα ή του καλλιτέχνη, αλλά της γλώσσας - με την ευρύτερη έννοια οποιουδήποτε μέσου έκφρασης, είτε είναι κείμενο, είτε μουσική γλώσσα, είτε γλώσσα των εικόνων κ.ο.κ. Και η γλώσσα του έργου δεν είναι προϊόν της προσωπικότητας και του ξεχωριστού ύφους του καλλιτέχνη, αλλά του πολιτισμού. Ετσι ο συγγραφέας ή ο καλλιτέχνης αποσύρεται και αφήνει την πολιτισμικά διαμορφωμένη γλώσσα να μιλήσει μόνη της. Με βάση αυτήν τη λογική οι συγγραφείς περιορίζονται στην καταγραφή μαρτυριών και αφηγήσεων, σε έτοιμα κείμενα όπως εκφωνήσεις ραδιοφώνου, αποσπάσματα από έργα άλλου συγγραφέα κ.λπ. Η τάση αυτή, που στην ουσία καταργεί την έννοια της λογοτεχνίας, μεταφερόμενη στην Εκπαίδευση οδηγεί στην εξίσωσή της με κάθε είδους γραπτό κείμενο και στην εκμάθηση της γλώσσας μέσα από συνταγές μαγειρικής, προσκλήσεις σε πάρτι, ανακοινώσεις κ.λπ.
Ο «θάνατος» του συγγραφέα αποτελεί όμως πλευρά μιας γενικότερης μεταμοντέρνας ιδέας, που είναι ο θάνατος του υποκειμένου - του ανθρώπου ως προσωπικότητας με συνείδηση και βούληση - της προσωπικής ταυτότητας του καθενός. Υποστηρίζεται δηλαδή ότι το υποκείμενο οριοθετείται κοινωνικά - πολιτισμικά από την κυρίαρχη ιδεολογία, καθορίζεται από τους κανόνες και τις συμβάσεις που θέτουν οι διάφοροι πολυποίκιλοι ιδεολογικοί μηχανισμοί της εξουσίας. Και είναι τόσοι οι μηχανισμοί αυτοί, ώστε να δημιουργούν ένα θρυμματισμένο, κινητικό, σχιζοφρενικό ανθρώπινο υποκείμενο, που αλλάζει διαρκώς ταυτότητες ανάλογα με τις περιστάσεις και τα συστήματα που το διαμορφώνουν. Επομένως, υποκείμενο ικανό να ορίζει τη σκέψη και τα συναισθήματά του δεν μπορεί να υπάρξει. Κατά προέκταση ούτε η εργατική τάξη ως επαναστατικό υποκείμενο της Ιστορίας είναι κάτι εφικτό (...).
Ο πρωταρχικός λόγος που οι καταπιεζόμενοι δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν την ταξική διαίρεση ως πηγή για τα καθημερινά βάσανά τους, δεν οφείλεται πρωταρχικά στην πλύση εγκεφάλου που δέχονται, αλλά στο ότι αυτή η πλύση εγκεφάλου πατάει στον στρεβλό τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται η αντικειμενική πραγματικότητα στη συνείδησή τους (...). Επομένως, για να μπορέσει ο άνθρωπος να γίνει υποκείμενο με σκέψη, συναίσθημα και βούληση, ικανό να ορίζει ο ίδιος τη μοίρα του, πρέπει να κατανοήσει τον εκμεταλλευτικό χαρακτήρα των σχέσεων παραγωγής και τον τρόπο με τον οποίο θα απαλλαγεί από αυτές (...).

Μεταμοντέρνο και διαφορετικότητα

Παρά την αντίθεσή του στην έννοια του υποκειμένου ο μεταμοντερνισμός έχει τα δικά του υποκείμενα. Είναι οι κάθε είδους αποσυνάγωγοι, οι περιθωριοποιημένοι, οι απαξιωμένοι από τον κυρίαρχο κοινωνικό κανόνα (άνδρας, λευκός, ετεροφυλόφιλος, από χώρες της Δύσης κ.λπ.) όπως οι μειονότητες, οι μετανάστες, οι πρόσφυγες, οι γυναίκες, οι ομοφυλόφιλοι. Εκεί καμιά φορά παρεισφρέει και η εργατική τάξη, σαν μια ακόμη καταπιεζόμενη κατηγορία μέσα στις τόσες άλλες. Η ύπαρξη κοινωνικά αδύναμων κατηγοριών εμφανίζεται δηλαδή ως αποτέλεσμα κοινωνικών προκαταλήψεων, ως πολιτισμικό πρόβλημα, και όχι ως πρόβλημα της ταξικής καταπίεσης στον καπιταλισμό (...).
Ως απάντηση στην ομογενοποίηση, ο μεταμοντερνισμός αποθεώνει τη διαφορετικότητα. Το να είσαι διαφορετικός, το να υποτιμάς και να αποστρέφεσαι την τεράστια μάζα των αδικημένων στην ταξική κοινωνία ως έρμαια των κοινωνικών κανόνων και στερεοτύπων, αυτό είναι - σύμφωνα με τη λογική του - ο ριζοσπαστισμός. Πόσο ωραία, αλήθεια, συντονίζεται ο μεταμοντερνισμός με τον ατομικισμό της σάπιας αστικής ηθικής και τον ελιτισμό που υποτίθεται πως αντιμάχεται. Μα πάνω απ' όλα, πόσο επιδέξια σερβίρει με επαναστατικό περιτύλιγμα τον αντιδραστικό ρόλο του, την τεράστια υπηρεσία που προσφέρει στην αστική τάξη εμποδίζοντας την εργατική τάξη να συνειδητοποιήσει τα κοινά που την ενώνουν και να διεκδικήσει οργανωμένα την απελευθέρωση από τα δεσμά της (...).
Ετσι δεν θα πρέπει να παρασυρθεί κανείς από την έννοια της εξουσίας που χρησιμοποιεί ο μεταμοντερνισμός. Σε καμία περίπτωση δεν εννοεί την αστική εξουσία. Η μεταμοντέρνα εξουσία είναι αταξική. Αφορά την καταστολή, την καταπίεση, τη βίαιη επιβολή κανόνων, και εκπορεύεται όχι από ένα κέντρο, αλλά από πολλά διαφορετικά συστήματα, από τα οποία δεν εξαιρείται βέβαια και το Κομμουνιστικό Κόμμα (...).

Ο απόλυτος σχετικισμός, όλα είναι αποδεκτά

Οπως ήδη φάνηκε, η πολιτική πρόταση του μεταμοντερνισμού, η κατάληξη όλων των φιλοσοφικών προσεγγίσεών του είναι ο περιορισμός της όποιας προσπάθειας για βελτίωση της ζωής μας σε μερικές πλευρές της. Εχοντας απορρίψει τις μεγάλες αφηγήσεις και ενοράσεις, τη δυνατότητα να κατανοήσουμε ως ενιαίο σύστημα τον καπιταλισμό και να δημιουργήσουμε τους όρους για μια ριζικά διαφορετική κοινωνία, θεωρεί ως μόνη εφικτή τη μικροπολιτική των επιμέρους ομάδων και κινημάτων.
Κάθε ολοποιητική προσπάθεια, κάθε φιλοσοφικό σύστημα που επιδιώκει να εντάξει τις διαφορετικές πλευρές της πραγματικότητας σε μια ενιαία θεώρηση και ερμηνεία του κόσμου, κάθε πολιτικό πρόγραμμα που επιδιώκει να συνδέσει τα επιμέρους κινήματα σε έναν συνολικό πολιτικό αγώνα, καταδικάζεται από τη μεταμοντερνιστική σκέψη ότι οδηγεί σε μια ολότητα που την ταυτίζει με τον αποκαλούμενο «ολοκληρωτισμό». Κάτω από αυτό το πρίσμα εξισώνει τον φασισμό με τον κομμουνισμό. Από το οπτικό πεδίο του απουσιάζει εντελώς η καπιταλιστική ολότητα στη βάση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, η δικτατορία του κεφαλαίου.
Αλλωστε, μια θεωρία που κυριαρχείται από τον απόλυτο σχετικισμό τού ότι όλα είναι αποδεκτά, δεν μπορεί παρά να καταργεί οποιοδήποτε όριο. Στον μεταμοντέρνο χυλό εξαφανίζονται τα όρια όχι μόνο μεταξύ φασισμού και κομμουνισμού, αλλά και ανάμεσα στο καλό και το κακό - χαρακτηριστική θέση του Νίτσε - την αλήθεια και το ψέμα, τον μύθο και την πραγματικότητα, την εμπορική «τέχνη» και την αληθινά καλλιτεχνική δημιουργία, την τέχνη και την απουσία κάθε τέχνης.
Πράγματι η κακομεταχείριση της τέχνης από τον μεταμοντερνισμό φτάνει ορισμένες φορές να ξεπερνά κάθε μέτρο, με αποφθέγματα του τύπου «τέχνη είναι το καθετί» και «καλλιτέχνης είναι ο καθένας». Μπορείς να είσαι ποιητής κι ας μην έχεις ιδέα από μετρική, μπορείς να είσαι ζωγράφος κι ας μην έχεις καμία γνώση και εκπαίδευση στους νόμους της ζωγραφικής κ.ο.κ. Ο πιο διάσημος μεταμοντέρνος εικαστικός, ο Γιόζεφ Μπόις, που 30 και περισσότερα χρόνια μετά το θάνατό του πρωταγωνιστεί ακόμα στις σημαντικότερες διεθνείς εκθέσεις και οι τιμές των έργων του είναι ασύλληπτες, έκανε τέχνη περιφέροντας έναν νεκρό λαγό και καλώντας το κοινό με τις αντιδράσεις του να «συνδημιουργήσει».

Ο μεταμοντερνισμός είναι η τέχνη των κυρίαρχων

Δεν είναι σίγουρο ότι ο μεταμοντερνισμός είναι κυρίαρχη τέχνη. Σίγουρο όμως είναι πως είναι η τέχνη των κυρίαρχων. Αναθεωρώντας και τελικά αποδομώντας τη μόνη επιστημονική κοσμοθεωρία, τη θεμελιωμένη στον μαρξιστικό διαλεκτικό και ιστορικό υλισμό, διαλύει τη σκέψη και παραλύει τη βούλησή μας. Ετσι καταλήγει να αποτελεί το δεξί χέρι της αστικής κυριαρχίας, που 60 χρόνια τώρα τον ενισχύει, τον επιβραβεύει και τον αναπαράγει, για τις υπηρεσίες του να διαμορφώνει μια κατακερματισμένη συνείδηση, αδύναμη να συλλάβει το όλον της πραγματικότητας και γι' αυτό απόλυτα προσαρμοσμένη και υποταγμένη όχι στα πολλαπλά συστήματα εξουσίας του μεταμοντερνισμού, αλλά σε ένα και μοναδικό, το καπιταλιστικό (...).
Στις ΗΠΑ, η ολοκλήρωση των διώξεων του μακαρθισμού ενάντια στους προοδευτικούς δημιουργούς συνέπεσε με θεαματική στήριξη και προβολή των μεταμοντέρνων ιδεών και καλλιτεχνών. Υπάρχει μάλιστα ένα σχετικά πρόσφατα αποχαρακτηρισμένο (2011) έγγραφο της CIA του 1985, με τίτλο «Γαλλία: Η αποστασία των αριστερόφρονων διανοούμενων», που, όπως λέει και στην εισαγωγή του, προσπαθεί να εξετάσει την πιθανή επίδραση που μπορεί να ασκήσει στην πολιτική ζωή η διαφοροποιημένη στάση αυτών των διανοούμενων. Ενδεικτικά αναφέρει τους - Λακάν, Φουκώ - μεταδομιστές, πρόδρομους του μεταμοντερνισμού. Σύμφωνα με το έγγραφο, η αμφισβήτηση της αντικειμενικότητας του κόσμου από τη θεωρία τους αποτελεί ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο, για να υπονομευτεί το μαρξιστικό δόγμα για το ιστορικά αναπόφευκτο. Και παρακάτω ότι η μεταμοντέρνα σκέψη θα προσφέρει μέγιστη υπηρεσία στην κατεδάφιση της μαρξιστικής επιρροής στις κοινωνικές επιστήμες.

Για μια Τέχνη που θα ανοίγει το δρόμο σε έναν ανώτερο πολιτισμό

Πιστεύουμε πως όλα όσα ειπώθηκαν έως εδώ αποτελούν σπουδαίους λόγους για να αποδομήσει κανείς την αποδόμηση και την καλλιτεχνική έκφρασή της, τη σταθερή φροντίδα της με τον έναν ή άλλο τρόπο να ενισχύσει τις αντοχές μας στην παρακμή και τη σήψη της καπιταλιστικής πραγματικότητας, να πλάσει έναν άνθρωπο κατ' εικόνα και ομοίωσή της. Αυτό που ολοένα και περισσότερο χρειάζεται σήμερα ο κόσμος μας είναι ακριβώς το αντίθετο. Μια τέχνη που θα εξανθρωπίζει τον άνθρωπο, που θα βοηθά τον άνθρωπο να αποκτήσει συνείδηση της ανθρωπιάς του, της ικανότητάς του να κατανοεί την πραγματικότητα και να παλεύει για να την μεταμορφώσει σύμφωνα με τις πραγματικές ανθρώπινες ανάγκες και τις δυνατότητες που έχει δημιουργήσει η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της επιστήμης. Μια τέχνη που θα ανοίγει το δρόμο σε έναν ανώτερο πολιτισμό, τον πολιτισμό της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας. Κι αυτή σας καλούμε να υπηρετήσετε.

• Ολόκληρη η ομιλία της Ελ. Μηλιαρονικολάκη είναι αναρτημένη σε βίντεο στο πόρταλ «902.gr», όπου μπορεί κανείς να δει και σε εικόνες ενδεικτικά έργα του μοντερνισμού, όπως προβλήθηκαν στην εκδήλωση.