Τρομοκρατία εξαπολύει η αντίδραση 16

Τρομοκρατία εξαπολύει η αντίδραση

1945: Οι μοναρχοφασιστικές οργανώσεις εξαπολύουν κύμα τρομοκρατίας, αναγκάζοντας τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης να καταφύγουν στα βουνά για να σώσουν τη ζωή τους και την αξιοπρέπειά τους


Η Συμφωνία της Βάρκιζας υπογράφτηκε, αλλά δεν εφαρμόστηκε από τη δοσίλογη Δεξιά και τους Αγγλους προστάτες της. Η συμφωνία προέβλεπε την ομαλή δημοκρατική εξέλιξη, την ισοτιμία και δημοκρατία για όλους, την ελεύθερη εκδήλωση των πολιτικών φρονημάτων, το σεβασμό των ατομικών ελευθεριών και την κατάργηση κάθε ανελεύθερου νόμου.

Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ τήρησαν τους όρους της συμφωνίας, υποχρεώνοντας τους μαχητές του ΕΛΑΣ να παραδώσουν - με συντριμμένη καρδιά - τα τιμημένα στις μάχες, κατά των κατακτητών και των συνεργατών τους, όπλα. Αντίθετα, η δοσίλογη Δεξιά, με τη βοήθεια και καθοδήγηση των Αγγλων ιμπεριαλιστών, όχι μόνο τους παραβίασε και τους ποδοπάτησε, αλλά χρησιμοποίησε το γεγονός αυτό, για να κερδίσει χρόνο και να οργανώσει το μεταπολεμικό κράτος της πλουτοκρατικής ολιγαρχίας από δοσιλόγους και συντηρητικά στοιχεία. Πρώτιστος στόχος της, η συντριβή του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και η μετατροπή της Ελλάδας σε προτεκτοράτο του αγγλοαμερικανικού ιμπεριαλισμού, προγεφύρωμά τους στα Βαλκάνια, ενάντια στη Σοβιετική Ενωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες.

Στο στόχαστρο οι αγωνιστές της Αντίστασης

Για την εφαρμογή και επιτυχία αυτού του στόχου, την εξόντωση του ΕΑΜικού κινήματος και της Αριστεράς, εξαπολύθηκε αιματηρό τρομοκρατικό όργιο κατά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Εκτός από τις επίσημες κρατικές δυνάμεις (που δεν τους επαρκούσαν) το κράτος, με την υπόδειξη και καθοδήγηση των Αγγλων, συγκρότησε ένα τεράστιο παρακράτος με δυνάμεις κρούσης. Διάφορες ληστοσυμμορίες, όπως των Σούρλα, Καλαμπαλίκη, Μαγγανά, Βουρλάκη, Αντών Τσαούς, κ.ά. Στα χρόνια αυτά, δρούσαν στην Ελλάδα 166 μικρές και μεγάλες συμμορίες. Οι συμμορίες αυτές αποτελούνταν από δοσίλογους, συνεργάτες των κατακτητών, ταγματασφαλίτες, κακοποιούς, ένοπλες φασιστικές ομάδες, που εφάρμοζαν τη σφαγή και τη λεηλασία. Σκότωναν, έκαιγαν, βίαζαν γυναίκες και κορίτσια. Μέσα σ' ένα χρόνο, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, βιάστηκαν 165 γυναίκες και κούρεψαν σύριζα τα μαλλιά σε εκατοντάδες άλλες ΕΠΟΝίτισσες. Εγιναν ομαδικές συλλήψεις, άγρια βασανιστήρια, ομαδικές δολοφονίες. Στην Αλεξανδρούπολη συνέλαβαν 200 στελέχη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Στην Καβάλα, Δράμα, Σέρρες, σε όλη τη Μακεδονία, συνέχιζαν το τρομοκρατικό και δολοφονικό όργιο ο Τσαούς Αντών, με τις συμμορίες του.

Ο καθηγητής Α. Σβώλος, που περιόδεψε τη Μακεδονία, δήλωσε στις 3 Νοέμβρη 1945, στους δημοσιογράφους, ότι "οι μοναρχοφασιστικές οργανώσεις ασκούν φρικιαστική τρομοκρατία,. Στις διώξεις, τις συλλήψεις, στα βασανιστήρια συμμετέχουν και άνδρες των Σωμάτων Ασφαλείας".

Στην Πελοπόννησο - Πάτρα, Κόρινθο - οι ηγέτες του ΕΑΜ, Πασαλίδης - Λούλης - Ν. Γρηγοριάδης δέχτηκαν επιθέσεις από δεξιούς τρομοκράτες και τραυματίστηκαν.

Οι ληστοσυμμορίες είναι ασύδοτες. Τον Αύγουστο του 1946 ο Κώστας Βιδάλης, συντάκτης του «Ριζοσπάστη», δολοφονείται στο χωριό Μελλία


Στις 17 Οκτώβρη 1945 ομάδα Χιτών δολοφόνησε στην Πάτρα, τον πιεστή της ΕΑΜικής εφημερίδας "Ελεύθερη Αχα`ϊα", Νίκο Σπυρόπουλο και την επομένη, στη διάρκεια της πάνδημης κηδείας του, η Αστυνομία έκανε χρήση των όπλων, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ο χαρτεργάτης, Ι. Ελευθεριάδης και ο αστυφύλακας Παν. Μπελεζώνης, που είχε αρνηθεί να πυροβολήσει. Στον Πειραιά έγινε επίθεση στα γραφεία του "Ριζοσπάστη". Στην Αθήνα, με την ανοχή της Αστυνομίας, οι Χίτες κακοποίησαν τους ΕΛΑΣίτες, που πουλούσαν τον "Ριζοσπάστη". Εκαψαν τα γραφεία του ΚΚΕ στην Καισαριανή και σκότωσαν δύο στελέχη του ΚΚΕ, τον Κ. Μακαρώνα και τον Γ. Γιώση. Στη Θεσσαλία, οι Σούρληδες έπιασαν και έσφαξαν τον κομμουνιστή δημοσιογράφο Κώστα Βιδάλη. Την ανάκριση και τη σφαγή παρακολούθησε και Αγγλος αξιωματικός. Στο Βόλο συνέλαβαν 11 πατριώτες και τους εκτέλεσαν έξω από την πόλη, ύστερα από τη δολοφονία του τρομοκράτη Μαριόλη. Στην Αθήνα, στην πλατεία Ομονοίας, το επίσημο κράτος της ΕΣΑ συνέλαβε την δασκάλα Πέπη Καραγιάννη. Την υπέβαλαν σε αφάνταστα βασανιστήρια, τη βίασαν μέσα σε κρατική υπηρεσία και τελικά την καταδίκασαν για κατασκοπία. Χτύπησαν το λαό, που γιόρταζε στο Παναθηναϊκό Στάδιο, για την ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα. Εγιναν επιθέσεις στο θέατρο Ενωμένων Καλλιτεχνών και αλλού.

Στην ύπαιθρο, οι φασιστικές συμμορίες αντικατέστησαν το επίσημο κράτος. Δρουν ανεξέλεγκτα. Τρομοκρατούν, δολοφονούν αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Βιάζουν γυναίκες ή τις υποβάλλουν στην εξευτελιστική "τιμωρία" του κουρέματος. Καίνε τις λέσχες της ΕΠΟΝ. Εκβιάζουν, ληστεύουν και λεηλατούν περιουσίες. Σπέρνουν τον τρόμο.

Ομολογίες και αριθμοί

Το εγκληματικό αυτό έργο των συμμοριών, το ομολογούν ακόμη και σε επίσημες εκθέσεις διάφοροι πολέμιοι της Αριστεράς και φανατικοί αντικομμουνιστές. Ετσι η Αγγλική Κοινοβουλευτική Αποστολή Κοξ γράφει στην έκθεσή της, για τις συμμορίες της Δεξιάς: "Ασχολούνται με την τρομοκρατία των χωριών και εκβιάζουν οποιονδήποτε πλούσιο, ο οποίος θα είχε αρκετά να πληρώσει".

Οι καταδιώξεις, οι συλλήψεις, τα βασανιστήρια πολλαπλασιάζονται καθημερινά. Στις 10 Δεκέμβρη 1945, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κ. Ρέντης, ανακοίνωσε, ότι ως τότε διώχτηκαν 80.000 άτομα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, για κατοχικά αδικήματα, από τα οποία 40.000 βρίσκονταν στις φυλακές, ως υπόδικοι ή κατάδικοι, ενώ υπήρχαν άλλες 48.000 δικογραφίες.

Σύμφωνα, όμως, με τα στοιχεία του ΕΑΜ και της Εθνικής Αλληλεγγύης, ο αιματηρός απολογισμός της κυβερνητικής και παρακρατικής τρομοκρατίας, μέσα σ' ένα χρόνο από την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας, ήταν:

- Νεκροί: 1.192

- Τρομοκρατικές ενέργειες: 6.413

- Συλληφθέντες: 70.000

- Βιασμένες γυναίκες: 165

- Ληστείες: 6.567

- Επιδρομές σε τυπογραφεία: 572

- Καταδιωκόμενοι δημοκρατικοί πολίτες: πάνω από 100.000

- Συμμορίες, που δρούσαν: 166

- Παράνομα οπλοφορούντες της Δεξιάς: 20.000





ΤΟ 1946

Μονόπλευρος εμφύλιος πόλεμος

Το 1946, η τρομοκρατία εντείνεται περισσότερο. Δημιουργείται κατάσταση μονόπλευρου εμφύλιου πολέμου. Από τον Εβρο έως την Κρήτη, σε όλη την Ελλάδα, εξαπολύθηκε αιματηρό τρομοκρατικό όργιο, κατά των ΕΛΑΣιτών, ΕΠΟΝιτών, των αγωνιστών και αγωνιστριών της Εθνικής Αντίστασης. Συνεχίζονται οι συλλήψεις, τα βασανιστήρια, οι δολοφονίες, οι βιασμοί γυναικών. Οι συμμορίες και οι παρακρατικοί καταλαμβάνουν πόλεις και χωριά.

Στη Νάουσα, στις 15 Γενάρη 1946, δυνάμεις της Χωροφυλακής και της Εθνοφυλακής κύκλωσαν την πόλη και συνέλαβαν 400 δημοκράτες. Σκότωσαν τον πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου Νάουσας, Γιώργο Ρουτήρα. Εκαψαν και κατέστρεψαν γραφεία εργατικών σωματείων και οργανώσεων, των εφημερίδων του Κόμματος και του ΕΑΜ.

Στην Πελοπόννησο, το Γενάρη πάλι του '46, η συμμορία του Μαγγανά, με επικεφαλής τον ίδιο, μπήκαν στην Καλαμάτα, στη Σπάρτη και το Γύθειο και έκαναν ομαδικές σφαγές. Στο Γύθειο δολοφόνησαν 32 φυλακισμένους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Στην Καλαμάτα, κατέλυσαν τις αρχές και δολοφόνησαν 4 δημοκρατικούς πολίτες. Η Χωροφυλακή συνέλαβε 32 χίτες και τους έκλεισε στο κρατητήριο. Επειτα απ' αυτό, δυο και παραπάνω χιλιάδες οπλισμένοι Χίτες, απ' όλη τη Μεσσηνία, κύκλωσαν την Καλαμάτα και αφού μπήκαν στην πόλη, κατέλαβαν τα κεντρικά σημεία και πήραν μαζί τους, ως ομήρους, 150 δημοκρατικούς πολίτες (τους περισσότερους τους έσφαξαν). Ο Β. Μπαρτζώτας μιλά για 135 ΕΛΑΣίτες και κομμουνιστές, κρατούμενους στις φυλακές της Καλαμάτας. Η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να κηρύξει το στρατιωτικό νόμο στους Νομούς Μεσσηνίας και Λακωνίας. Αλλά η ενέργεια αυτή χρησιμοποιήθηκε από τους Χίτες και τους μοναρχικούς, για συλλήψεις οπαδών του ΕΑΜ, μπλόκα και λεηλασίες.

Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, με απόφασή του στις 21 Γενάρη 1946, χαρακτήριζε τα αιματηρά γεγονότα της Καλαμάτας μοναρχοφασιστικό πραξικόπημα, που μαζί με τις δολοφονίες δημοκρατικών πολιτών στη Λακωνία, στο Βόλο, στη Θήβα, την επίθεση ενάντια σε αντιπροσώπους της ΚΕ του ΕΑΜ στην Κόρινθο και το φούντωμα της Χίτικης τρομοκρατίας, έδειχναν ότι το Μαύρο Μέτωπο καταφεύγει στις μεθόδους εμφυλίου πολέμου, ενάντια στη δημοκρατική Ελλάδα. Την πρωταρχική και κύρια ευθύνη, για την κατάσταση αυτή, υπογραμμιζόταν στην απόφαση, τη φέρνει η επίσημη αγγλική πολιτική και οι αγγλικές αρχές κατοχής.

Η ΚΕ του ΕΑΜ επίσης, σε σχετική ανακοίνωσή της, τόνιζε ότι τα γεγονότα της Καλαμάτας ήταν η αρχή γενικού σχεδίου των μοναρχοφασιστών, για την κατάληψη της εξουσίας.

Το ΕΑΜ έκανε έντονα διαβήματα στον αντιβασιλέα και την κυβέρνηση και απευθύνθηκε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ζητώντας την άμεση αποχώρηση των αγγλικών στρατευμάτων από την Ελλάδα, όπου ενεργούσαν σαν στρατός κατοχής. Χαρακτηριστική απόδειξη του γεγονότος αυτού αποτελεί η επιστολή του Αγγλου στρατηγού Ρόλιγκ, προς τον Ελληνα υπουργό Εθνικής Αμυνας Μαυρομιχάλη, την οποία αναφέρει ο ιστορικός συγγραφέας Ν. Γρηγοριάδης, στο βιβλίο του "Δεκέμβρης - Εμφύλιος Πόλεμος 1944-1949":

"Εξοχώτατε

Ουδείς νόμος ή διάταγμα θα υπογράφεται - απ' όσα αφορούν τον στρατό - προ της λήψεως των επ' αυτών σχολίων αρχηγού βρετανικής στρατιωτικής αποστολής.

Εις τας συνεδριάσεις του ανώτατου στρατιωτικού συμβουλίου, θα δίνει τη συμβουλή του. Εάν η συμβουλή του αυτή δε γίνει αποδεκτή, το ζήτημα θα παραπέμπεται εις τον Πρόεδρον του Συμβουλίου, όστις δε θα λαμβάνει καμμίαν απόφασιν αντίθετον προς τη συμβουλήν του αρχηγού της στρατιωτικής αποστολής, άνευ προηγουμένης συνεννοήσεως μετά της αυτού εξοχότητας του Βρετανού πρεσβευτή".

Το αιματηρό όργιο εντείνεται

Στις 17 Ιούνη 1946, πέρασε από τη Βουλή το περιβόητο Γ` Ψήφισμα, περί εκτάκτων μέτρων. Με το Γ` Ψήφισμα νομιμοποιήθηκε το δολοφονικό τρομοκρατικό όργιο της αντίδρασης σε βάρος των δημοκρατικών πολιτών.

Την 1η Ιούλη 1946 μπήκαν σε λειτουργία τα πρώτα 11 έκτακτα στρατοδικεία στη Θεσσαλονίκη, στα Γιαννιτσά, στο Κιλκίς, στις Σέρρες, στη Δράμα, στην Ξάνθη, στην Αλεξανδρούπολη, στα Γιάννινα, στην Κοζάνη, στη Λάρισα και τη Φλώρινα. Και στις 16 του ίδιου μήνα, στο Επταπύργιο της Θεσσαλονίκης, έγιναν οι δύο πρώτες εκτελέσεις δημοκρατικών πολιτών, του Σαπρανίδη και του Κελέμη.

Στις 26 Ιούλη εκτελέστηκαν στα Γιαννιτσά 6 καταδικασμένοι σε θάνατο. Ανάμεσά τους και η νεαρή δασκάλα Ειρήνη Γκίνη. Ηταν η πρώτη γυναίκα, που εκτελέστηκε από στρατοδικείο, από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους.

Από τις αρχές του 1947, η κυβέρνηση της Αθήνας έστρεψε την προσοχή της σε δύο κύρια κατευθύνσεις: Στην παραπέρα ένταση της φασιστικής τρομοκρατίας, για τη συντριβή του λαϊκού κινήματος και στη συγκρότηση και τον εξοπλισμό του στρατού.

Στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις γίνονται μπλόκα, όπως τον καιρό της Κατοχής. Παραβιάζεται το οικογενειακό άσυλο και συλλαμβάνονται κατά εκατοντάδες οι δημοκρατικοί πολίτες, που κλείνονται στις φυλακές ή στέλνονται στα νησιά της εξορίας. Δημιουργήθηκαν τρία ακόμη στρατόπεδα, της Μακρονήσου, του Τρίκκερι και της Γυάρου.

Η Μακρόνησος μετατράπηκε σε εφιαλτικό τόπο βασανιστηρίων δημοκρατικών αξιωματικών και οπλιτών. Ο στρατηγός Ζαφειρόπουλος αναφέρει ότι από αυτό το, ναζιστικού τύπου, "αναμορφωτήριο" πέρασαν 1.100 αξιωματικοί και 27.770 έφεδροι οπλίτες, από την ίδρυσή του μέχρι το 1950.



Τα κείμενα έγραψε η Χρυσούλα Γκόγκογλου, γενική γραμματέας της Πανελλήνιας Ενωσης Αγωνιστών - Τραυματιών - Αναπήρων και Θυμάτων (ΠΕΑΤΑΘ) του ΔΣΕ

Μια επιστολή του Γ. Λεονταρίτη και η απάντηση του "Ρ" 15

Μια επιστολή του Γ. Λεονταρίτη και η απάντηση του "Ρ"

Από το γνωστό δημοσιογράφο και ιστορικό ερευνητή Γ. Λεονταρίτη, λάβαμε επιστολή, με την οποία εκφράζει τις αντιρρήσεις του, για το δημοσίευμα της εφημερίδας μας - στα πλαίσια του αφιερώματος στο ΔΣΕ - της Κυριακής 10/11/96, όπου γίνεται λόγος για το ρόλο του Η. Τσιριμώκου στις διαπραγματεύσεις στη Βάρκιζα, το Φλεβάρη του '45. Λόγω της μεγάλης έκτασης της επιστολής - και του περιορισμένου χώρου της εφημερίδας μας - αδυνατούμε να τη δημοσιεύσουμε ολόκληρη. Δημοσιεύουμε, όμως, όλα τα σχετικά στοιχεία, καθώς και εκτενή αποσπάσματα της επιστολής, έτσι ώστε ο αναγνώστης να σχηματίσει ολοκληρωμένη γνώμη για την άποψη του επιστολογράφου.



Η επιστολή του Γ. Λεονταρίτη

Από τη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου στους Κορυσχάδες. Δεύτερος από αριστερά, στην πρώτη σειρά, διακρίνεται ο Ηλ. Τσιριμώκος και δεξιά του ο Γ. Σιάντος


Στην αρχή της επιστολής του, ο Γ. Λεονταρίτης αναφέρει ότι η ευθύνη των δραματικών εξελίξεων εκείνης της περιόδου "βαραίνει αποκλειστικά τη Δεξιά". Υπογραμμίζει, επίσης, ότι "αποτελεί λάθος σε μια ιστορική έρευνα να προσπαθούμε να εξηγούμε τα τότε γεγονότα, με σημερινά κριτήρια, χωρίς να λάβουμε υπ' όψη μας το "κλίμα" και τις συνθήκες εκείνης της εποχής. Συμπληρώνει, ακόμη, ότι η ομάδα συντακτών του "Ριζοσπάστη", που επιμελείται το αφιέρωμα για το ΔΣΕ "βασισμένη σε αμφισβητήσιμες "μαρτυρίες", έσπευσε να αποδώσει όλες τις ευθύνες για την αποτυχία της Βάρκιζας στον ηγέτη της ΕΛΔ, Η. Τσιριμώκο και να εκφράσει τη βεβαιότητα για το "σκοτεινό ρόλο" του". Στη συνέχεια, ο Γ. Λεονταρίτης απαντάει στα στοιχεία που χρησιμοποίησε ο "Ριζοσπάστης", σχετικά με το ρόλο του Τσιριμώκου στη Βάρκιζα. Συγκεκριμένα, λέει:

"Η έρευνα του "Ρ" βασίζεται πολύ σε όσα έγραψαν οι φίλοι και συνάδελφοι Φοίβος Οικονομίδης και Παν. Βενάρδος, όσον αφορά τις κινήσεις του Τσιριμώκου. Και οι δύο αναφέρονται στο πώς κατέβηκε από τη Βάρκιζα στην Αθήνα ο Τσιριμώκος για να έχει συνομιλίες με τους Εγγλέζους και χρησιμοποίησε σαν δικαιολογία ότι πήγαινε να δει την άρρωστη γιαγιά του. Ηταν ποτέ δυνατόν με τέτοιες δικαιολογίες να ξεγελάσει τα άλλα μέλη της αντιπροσωπείας; Αυτό - θα μου πείτε - λέει ο καθηγητής Ι. Γεωργάκης, γραμματέας τότε του Δαμασκηνού. Μήπως συνέβαινε κάτι άλλο; Οπως μου είχε αφηγηθεί ο ίδιος ο Τσιριμώκος, τόσον εκείνος, όσο και ο Σιάντος, αλλά και τα άλλα μέλη της ΕΑΜικής Αντιπροσωπείας, έβλεπαν ότι, μετά τα όσα μεσολάβησαν με το "Δεκέμβρη", μόνη λύση ήταν η ενότητα, όπως είχε γίνει και στη Γαλλία. Πίστευαν πως ό,τι δεν πέτυχε ο Λίβανος, ό,τι δεν πέτυχε η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, έπρεπε να το πετύχει η Βάρκιζα.

Θα προσπαθήσω, αγαπητέ "Ριζοσπάστη", να μεταφέρω πιστά, όσα είχα ακούσει από τον Τσιριμώκο κάποιο βράδυ του 1965 στο σπίτι του κι έμειναν χαραγμένα στη μνήμη μου. Ισως αποδειχθούν χρήσιμα. Μου έλεγε πως τα "Δεκεμβριανά", ήταν ένας περίεργος "εμφύλιος πόλεμος". Ελληνες μάχονταν με Αγγλους και μαύρους. Η συνεννόηση ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και την κυβέρνηση, περνούσε διά μέσου των όρων του στρατηγού Σκόμπι. Αυτό ήταν το αποτέλεσμα του γεγονότος, ότι από τους ελληνικούς στρατούς - του βουνού και της ερήμου - η Αντίδραση είχε κατορθώσει μέσω του Κινήματος του Απριλίου 1944, να διαλύσει τον ένα. Και προκάλεσε το "Κίνημα του Δεκεμβρίου" για να διαλύσει και τον άλλον. Εμεναν, βεβαίως, στη διάθεση του πρωθυπουργού, Γ. Παπανδρέου, οι "ολίγοι εκλεκτοί" της Ορεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου, οι ταγματασφαλίτες και αρκετοί άλλοι. Αλλά συντεταγμένες στρατιωτικές δυνάμεις αξιόμαχες, μόνο ο Σκόμπι μπορούσε να προσφέρει. Επομένως, ο πόλεμος ήταν "εμφύλιος", αλλά με την ανάμειξη πολλών φίλων. Η ιδιομορφία αυτή έκανε, ώστε η Συμφωνία της Βάρκιζας να είναι - ας πούμε - η Συνθήκη Ειρήνης που υπογράφτηκε ανάμεσα στο επίσημο κράτος και την Αντίσταση. Αλλά η ανακωχή είχε υπογραφεί ανάμεσα στην Αντίσταση και τον αρχηγό των βρετανικών στρατευμάτων. Αυτό έχει ουσιώδη σημασία από την άποψη της αγγλικής ευθύνης για την εφαρμογή της συμφωνίας. Ομως στη Βάρκιζα, για τρίτη ή τέταρτη φορά, συγκρούστηκαν οι δύο ελληνικοί κόσμοι: ο κόσμος της Αντίστασης και ο άλλος...

Βέβαια, το κείμενο της Συμφωνίας περιείχε άρθρα σχετικά με τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ και την τιμωρία εγκλημάτων ("μη απαραιτήτων για την επιτυχία του πολιτικού σκοπού") γιατί η "στάση" είχε αμνηστευτεί. Ομως, όλα τα μέλη της ΕΑΜικής αντιπροσωπείας έδιναν βαρύτητα στο ότι ένα πελώριο μέρος εκείνης της Συμφωνίας αφορούσε την τιμωρία των δοσιλόγων, την εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού, ειδικότερα των Σωμάτων Ασφαλείας, τη συγκρότηση Εθνικού Στρατού, την αποκατάσταση των ελευθεριών, τις εκλογές. Ασχετα από το πώς βλέπουμε σήμερα το θέμα, τότε ΟΛΑ τα μέλη της ΕΑΜικής Αντιπροσωπείας πίστευαν ότι ο ΕΛΑΣ παρέδιδε τα όπλα, με την εγγύηση ότι προχωρούσαμε σε μια ενιαία δημοκρατική πολιτεία. Το κείμενο περιείχε ένα δίπτυχο: Υποχρεώσεις κράτους, υποχρεώσεις Αντίστασης. Την εικόνα της μοίρας αυτού του συμβολαίου, πρέπει να τη συμπληρώσουμε με τη συμπεριφορά του εγγυητή. Γιατί υπήρχε "εγγυητής": Η βρετανική κυβέρνηση. Κι αυτή έφερε, όχι τη νομική, αλλά την ηθική ευθύνη για την τήρηση των όρων της Συμφωνίας.

Για να διερευνηθεί αυτή ακριβώς η "ηθική ευθύνη" και για να συζητηθεί παρασκηνιακά η ειλικρίνεια των βρετανικών υποσχέσεων, ο Γ. Σιάντος (αν θυμάμαι καλά, ο Τσιριμώκος μου είχε αναφέρει και τον Σαράφη) παρότρυνε τον Τσιριμώκο να κατέβει στην Αθήνα, για να προσπαθήσει να εξακριβώσει τις προθέσεις της αγγλικής πλευράς. Και τις διαβεβαιώσεις για την "ειλικρίνεια" των βρετανικών υποσχέσεων έδωσε ο ίδιος ο καθηγητής Γεωργάκης, ο αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός και οι επίσημοι Βρετανοί παράγοντες. Το πρόσχημα για την άρρωστη γιαγιά, κλπ., ήταν για τους δημοσιογράφους, επειδή η ΕΑΜική αντιπροσωπεία δεν ήθελε να γνωσθεί η παρασκηνιακή αυτή κίνηση (ούτε ήσαν τόσο αφελείς ο Σαράφης, ο Σιάντος και ο Παρτσαλίδης εάν επρόκειτο να τους ξεγελάσουν με τέτοια κόλπα). Μάλιστα, ο Σιάντος, που ήθελε με πάθος την ειρήνευση, ρωτούσε επίμονα κατά την επιστροφή του στη Βάρκιζα τον Τσιριμώκο, τι απεκόμισε από τις συνομιλίες του με τους Αγγλους κι εκείνος τα αφηγήθηκε όλα λεπτομερώς στους άλλους".

Ο Γ. Λεονταρίτης αντικρούει, επίσης, όσα αναφέρονται για το ρόλο του Τσιριμώκου στα αρχεία του Φόρεϊν Οφις, σημειώνοντας: "Οσον αφορά αυτά του Φόρεϊν Οφις, του Λίπερ και του Μακ Μίλαν, ότι δήθεν ο Τσιριμώκος "ήταν διατεθειμένος την κατάλληλη στιγμή να τους προδώσει" (τους συντρόφους του της αντιπροσωπείας), είναι φαιδρά και αυτό αποδεικνύεται από τα γεγονότα. Ο,τι αποφάσεις πάρθηκαν από την ΕΑΜική αντιπροσωπεία λήφθηκαν από κοινού. Επειδή η Δεξιά και οι Αγγλοι δεν ετίμησαν την υπογραφή τους, αυτό δε σημαίνει ότι τα μέλη της ΕΑΜικής Αντιπροσωπείας (ο Τσιριμώκος ή οποιοσδήποτε άλλος) "πρόδωσαν"".



Η απάντηση του "Ριζοσπάστη"

Ευχαριστούμε τον Γ. Λεονταρίτη, για την παρέμβαση και τις παρατηρήσεις του. Συμφωνούμε μαζί του, για τις τεράστιες και εγκληματικές ευθύνες της ντόπιας αντίδρασης και του εγγλέζικου ιμπεριαλισμού. Αυτό, όμως, δεν μπορεί και ούτε πρέπει να μας αποτρέπει από την όποια εκτίμηση της πολιτικής και τακτικής του ΕΑΜικού κινήματος και του ΚΚΕ. Πάντα - εννοείται - παίρνοντας υπόψη το ιστορικό πλαίσιο των συνθηκών. Και αυτό προσπαθούμε να κάνουμε, όσο μπορούμε καλύτερα. Με βάση, λοιπόν, τα στοιχεία που υπάρχουν και παίρνοντας υπόψη τις συνθήκες εκείνης της εποχής, δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε, με τον Γ. Λεονταρίτη, στα περισσότερα απ' όσα αναφέρει. Και τούτο, όχι γιατί αναζητούμε την εξήγηση των ιστορικών γεγονότων στην ανακάλυψη κάποιας προδοσίας, όπως ο Γ. Λεονταρίτης υπαινίσσεται.

Στην απάντησή μας περιοριζόμαστε - για ευνόητους λόγους - στο ρόλο που έπαιξε ο Η. Τσιριμώκος στη Βάρκιζα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως συμφωνούμε με μια σειρά άλλες εκτιμήσεις του Γ. Λεονταρίτη. Κατ' αρχήν, πουθενά δεν ισχυριστήκαμε ότι για την αποτυχία της Βάρκιζας φταίει ο Τσιριμώκος με το ρόλο που έπαιξε. Το αντίθετο, μάλιστα. Γνώμη μας είναι ότι, ανεξαρτήτως του Τσιριμώκου και της στάσης που κράτησε, η ευθύνη των τελικών επιλογών βαραίνει τους ηγέτες του ΚΚΕ, που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις της Βάρκιζας. Καμιά προδοσία ή πολιτική επιλογή του Τσιριμώκου - στα πλαίσια της πολιτικής κατάστασης και των συσχετισμών εκείνης της εποχής - δεν μπορεί να δικαιολογήσει το γεγονός ότι οι κομμουνιστές αντιπρόσωποι έκαναν απαράδεκτες υποχωρήσεις, χωρίς καν να έχουν την έγκριση των κομματικών οργάνων και των οργάνων του ΕΑΜ. Και προς απόδειξη αυτού, παραπέμπουμε στο δημοσίευμά μας, της Τρίτης 12/11/96. Ομως, αυτό δε σημαίνει ότι ο Τσιριμώκος δεν έπαιξε κανένα ρόλο στα πράγματα, ανεξαρτήτως αν και πόσο ο ρόλος του αυτός ήταν καθοριστικός ή όχι για την κατάληξή τους. Κι εδώ βρίσκεται η διαφωνία μας με τον Γ. Λεονταρίτη. Ισχυρίζεται ότι ο Τσιριμώκος δεν ήρθε σε καμιά συνδιαλλαγή με τους Εγγλέζους, κρυφά και πίσω από τις πλάτες των υπόλοιπων μελών της ΕΑΜικής αντιπροσωπείας. Εμείς λέμε ότι ήρθε, γιατί αυτό αποδεικνύουν τα ιστορικά στοιχεία, που έχουν γίνει δημόσια γνωστά και έχουμε στη διάθεσή μας. Πιστεύουμε, επίσης, ότι το κύριο δε βρίσκεται στο αν οι επαφές του, με τους Εγγλέζους και τον Δαμασκηνό, ήταν εν γνώσει του Σιάντου και των υπολοίπων ΕΑΜιτών αντιπροσώπων. Ας συμφωνήσουμε ότι οι ΕΑΜίτες αντιπρόσωποι γνώριζαν για κάποιες επαφές του Τσιριμώκου με τους Εγγλέζους. Το κύριο, όμως, είναι τι στάση κράτησε σ' αυτές τις επαφές ο Η. Τσιριμώκος. Κι εδώ τα στοιχεία είναι συντριπτικά και πολύ περισσότερα απ' όσα εμείς αναδημοσιεύσαμε στα πλαίσια του αφιερώματος για το Δημοκρατικό Στρατό.

Ο Γ. Λεονταρίτης γνωρίζει ότι η ντόπια αντίδραση - προφανώς με την καθοδήγηση των Αγγλων - αρχικά είχε αντίρρηση με τη συμμετοχή του Τσιριμώκου στην ΕΑΜική αντιπροσωπεία, επιμένοντας να συμμετέχουν σ' αυτήν μόνο κομμουνιστές. Στη συνέχεια, όμως - και αφού είχαν μεσολαβήσει οι επαφές του ηγέτη της ΕΛΔ με τον Δαμασκηνό και τους Βρετανούς παράγοντες - άλλαξε γνώμη. Αραγε, γιατί; Τα στοιχεία λένε ότι ο Τσιριμώκος έδωσε υποσχέσεις, για τη στάση που θα τηρούσε στα επίμαχα ζητήματα της αμνηστίας και της συμμετοχής του ΕΑΜ στην κυβέρνηση. Λένε, επίσης, ότι έδωσε δείγματα γραφής της στάσης που θα κρατούσε, προδίδοντας όλη την τακτική που θα κρατούσε η αντιπροσωπεία του ΕΑΜ στις διαπραγματεύσεις. Ολα αυτά, ο Γ. Λεονταρίτης τα παρακάμπτει, χαρακτηρίζοντάς τα φαιδρά.

Ο Γ. Λεονταρίτης παρακάμπτει, επίσης, όσα λένε τα αρχεία του Φόρεϊν Οφις, με το επιχείρημα ότι οι αποφάσεις της ΕΑΜικής αντιπροσωπείας στη Βάρκιζα πάρθηκαν από κοινού. Δε βρίσκεται, όμως, εκεί το θέμα κι ούτε εμείς αρνηθήκαμε ότι οι αποφάσεις πάρθηκαν από κοινού. Για να αρνηθείς, όμως, την αλήθεια όσων ο Λίπερ έγραφε, τότε, στα απόρρητα τηλεγραφήματά του στο Φόρεϊν Οφις, για το ρόλο του Τσιριμώκου, θα πρέπει να αποδείξεις πως ο Βρετανός πρεσβευτής είχε κάποιο - τουλάχιστον - λόγο να ψεύδεται, απευθυνόμενος προς τους προϊσταμένους του (δηλ. στο βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών) και εμφανίζει ψευδώς τον ηγέτη της ΕΛΔ, ως κρυφό σύμμαχο της Αγγλίας. Είναι λογικό κάτι τέτοιο; `Η, μήπως, πρέπει να φανταστούμε ότι οι Βρετανοί φρόντισαν να προβοκάρουν, στους μέλλοντες ιστορικούς, τον Η. Τσιριμώκο, γράφοντας όσα εμφανίζονται στα αρχεία τους;

Αρκούμαστε σ' αυτές τις σκέψεις επί του παρόντος και ευελπιστούμε ότι ο Γ. Λεονταρίτης θα έχει κατανοήσει ότι όσα γράψαμε για τον Η. Τσιριμώκο δεν τα γράψαμε, ορμώμενοι από ταπεινά ελατήρια, ούτε βεβαίως και αβασάνιστα. Ομως, η αλήθεια πρέπει να λέγεται, όσο πικρή κι αν είναι. Κι εμείς, πρώτοι θα εγκαταλείψουμε όσα πιστεύουμε για τη στάση του ηγέτη της ΕΛΔ στη Βάρκιζα, αν υπάρξουν στοιχεία, που να ανατρέπουν τα ήδη

Αποκρούονται οι προσπάθειες διάλυσης του ΕΑΜ 14

Αποκρούονται οι προσπάθειες διάλυσης του ΕΑΜ

Ο λαός, στη συντριπτική του πλειοψηφία, παρέμεινε συσπειρωμένος γύρω από το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, παρά την πίκρα, την απογοήτευση και τα εύλογα ερωτηματικά που κυριαρχούσαν μετά τη δυσάρεστη, για το λαϊκό κίνημα, τροπή των γεγονότων


Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας προστέθηκαν νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Οι Εγγλέζοι και η ντόπια αντίδραση είχαν, εκ των πραγμάτων, το πάνω χέρι - στρατιωτικά και πολιτικά - και αξιοποίησαν αυτή την υπεροχή τους, επιχειρώντας με διάφορους τρόπους - και με πρωτοφανείς διώξεις κατά των λαϊκών αγωνιστών - τη συντριβή του λαϊκού κινήματος. Ο λαός όμως, στη συντριπτική του πλειοψηφία, παρέμεινε συσπειρωμένος γύρω από το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, αν και κυριαρχούσαν η πίκρα, η απογοήτευση, τα εύλογα ερωτηματικά: Γιατί τα πράγματα πήραν τέτοια τροπή; Ποια θα ήταν η τύχη αυτού του τεράστιου κινήματος της Εθνικής Αντίστασης; Ποιος θα έπρεπε να είναι ο νέος ρόλος του;

Στα πλαίσια αυτά, αναπτύχθηκαν στους κόλπους του ΕΑΜικού κινήματος και ορισμένες διασπαστικές τάσεις, οι οποίες στόχευαν στην απομόνωση του ΚΚΕ και την ανασύνθεση του ΕΑΜ σε συντηρητικότερη βάση.

Φυγόκεντρες τάσεις

Στο ΕΑΜ, εκτός του ΚΚΕ και του ΑΚΕ, υπήρχε το κόμμα της Ενωσης Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ) με γραμματέα τον Η. Τσιριμώκο, το Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΣΚΕ) με γραμματέα τον Δ. Στρατή, το Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΕΣΚΕ) με γραμματέα τον Γεωργαλά, διάφοροι ανεξάρτητοι σοσιαλιστές κ.ά. Με το ΕΑΜ, επίσης, συνεργαζόταν στενά - αν και δεν ήταν τυπικά μέλος του - ο καθηγητής Α. Σβώλος. Ολες αυτές οι ομάδες και προσωπικότητες, θα μπορούσε να πει κανείς ότι κινούνταν πολιτικο-ιδεολογικά στο χώρο του σοσιαλρεφορμισμού. Μετά την απελευθέρωση και πριν τα Δεκεμβριανά, είχαν αρχίσει διάφορες προσπάθειες για ενοποίηση των σοσιαλιστικών ομάδων και κομμάτων του ΕΑΜ. Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα ενιαίο κόμμα, έξω από το ΕΑΜ, με ηγέτη τον Α. Σβώλο. Το εγχείρημα δεν ήταν εύκολο και το ρίσκο μιας διάσπασης στο ΕΑΜικό κίνημα δεν ήταν κάτι που μπορούσε κανείς να το πάρει απερίσκεπτα στην πλάτη του. Πάντως, οι προσπάθειες γίνονταν προσεκτικά και μεθοδικά, αλλά το ξέσπασμα των Δεκεμβριανών τροποποίησε ουσιαστικά αυτές τις εξελίξεις. Από τη μια, τις ανέστειλε για όσο διάστημα διαρκούσαν οι πολεμικές συγκρούσεις κι, από την άλλη, τις επιτάχυνε μετά το πέρας των εχθροπραξιών, όταν δηλαδή υπογράφηκε η ανακωχή και η Συμφωνία της Βάρκιζας. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι άλλο κι έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι προσπάθειες διάσπασης του ΕΑΜ ήταν σε γνώση των Αγγλων, αν όχι υπό την καθοδήγησή τους.


Ενώ συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις στη Βάρκιζα, ο Σάββας Παπαπολίτης, στενός συνεργάτης του Τσιριμώκου, κατ' εντολήν του τελευταίου, συναντήθηκε με τον Βρετανό πρεσβευτή Λίπερ και είχε μαζί του μια άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση. Το τι συζητήθηκε το αναφέρει ο Λίπερ σε τηλεγράφημα που έστειλε στο Φόρεϊν Οφις στις 6/2/1945: "Ο Παπαπολίτης - λέει ο Λίπερ - ζήτησε να με δει σήμερα το απόγευμα. Πρόσφατα, επήρε τη θέση του Τσιριμώκου σαν γενικός γραμματέας της ΕΛΔ, όταν ο τελευταίος ήρθε σε ρήξη με το ΕΑΜ. Ηταν σε στενή επαφή με τον Τσιριμώκο από τη στιγμή που έφτασε εδώ σαν μέλος της αντιπροσωπείας του ΕΛΑΣ.

Ο Τσιριμώκος του ζήτησε να με δει με σκοπό να μου εξηγήσει την ακόλουθη θέση: Από μια σειρά αναποδιές, ο Τσιριμώκος βρέθηκε ακόμα μια φορά στο στρατόπεδο του ΚΚΕ μετά το τέλος της μάχης της Αθήνας. Εντάχθηκε στην αντιπροσωπεία, όχι με σκοπό να βοηθήσει τον Σιάντο, αλλά με στόχο να εξασφαλίσει μια συμφωνία, η οποία θα αδυνατίσει το ΚΚΕ". Ομως, ο Παπαπολίτης δε σταμάτησε εδώ. Ενημέρωσε το Λίπερ - σύμφωνα με όσα αυτός αναφέρει - ότι η απόφαση του Τσιριμώκου ήταν "να συνενώσει όλες τις σοσιαλιστικές ομάδες για να υποστηρίξουν ανοιχτά" τη δράση των Βρετανών στην Ελλάδα "και να καταδικάσει το ΚΚΕ για την αντιβρετανική του στάση" (Φ. Οικονομίδη: "Ελλάδα ανάμεσα σε δύο κόσμους", εκδόσεις ΟΡΦΕΑΣ, σελ. 34).

Η διάσπαση του ΕΑΜ

Αμέσως μετά τη Βάρκιζα, ο Τσιριμώκος και το κόμμα του έβαλαν μπροστά τη διαδικασία διάσπασης του ΕΑΜ, προτείνοντας ότι αυτό έπρεπε να διαλυθεί, γιατί τάχα είχε εκπληρώσει το σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε. Στο επιχείρημα αυτό αναγκάστηκε να απαντήσει ο Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ, Γ. Σιάντος, με δηλώσεις του - τη μέρα της υπογραφής της συμφωνίας - στους ανταποκριτές του ξένου Τύπου. "Δύο - είπε ο Σιάντος - ήταν από την αρχή της σύστασής του οι σκοποί του ΕΑΜ. Ο πρώτος εξεπληρώθη με την απελευθέρωση της χώρας που πραγματοποιήθηκε με την αποχώρηση των Γερμανών. Ο δεύτερος είναι η εξασφάλιση των λαϊκών ελευθεριών, για τις οποίες αγωνίστηκε και αγωνίζεται". Επίσης, ο Σιάντος αναφέρθηκε και στη θέση της ΕΛΔ μέσα στο ΕΑΜ, τονίζοντας ότι "είναι όμοια μ' εκείνη του ΚΚΕ κι ότι η ΕΛΔ είναι μέλος του ΕΑΜ από τα πλέον σοβαρά" ("Ελεύθερη Ελλάδα", 13/2/45 και "Ριζοσπάστης", 16/2/45). Οι δηλώσεις Σιάντου δεν εμπόδισαν το κόμμα του Τσιριμώκου να προωθήσει τη διασπαστική του δουλιά. Ετσι άρχισαν οι επαφές με τις άλλες σοσιαλιστικές ομάδες, με στόχο τη δημιουργία ενιαίου κόμματος, εκτός ΕΑΜ. Χαρακτηριστική είναι η απόφαση της ΚΕ της ΕΛΔ, στις 15 Μάρτη του '45, όπου με προσοχή, αλλά και σαφήνεια προωθούσε το ρήγμα στο ΕΑΜικό κίνημα. Στην απόφαση αυτή, αν και αναγνωριζόταν η προσφορά του ΚΚΕ στην αντίσταση κατά του φασισμού, υπογραμμιζόταν ότι "το ΚΚΕ δεν εκφράζει ιδεολογικά τη θέληση της πλειοψηφίας των λαϊκών βάσεων, που συγκροτούν το ΕΑΜικό κίνημα". Γινόταν μάλιστα η εκτίμηση πως η πλειοψηφία αυτή ήταν πιο κοντά στα αγροτικά και σοσιαλιστικά κόμματα του ΕΑΜ, τα οποία έπρεπε να ενοποιηθούν. Ακόμη η ΚΕ της ΕΛΔ έριχνε το γάντι στο ΚΚΕ, κατηγορώντας το για ηγεμονισμό μέσα στο ΕΑΜ και σημείωνε ότι μετά τα Δεκεμβριανά, επειδή είχαν κλονιστεί οι σχέσεις μεταξύ των ΕΑΜικών συμμάχων, "το αίτημα να μην υπάρξει πια ενιαία οργάνωση γίνηκε οξύτερο". Ομως, η ΕΛΔ απέφυγε να προτείνει ευθέως, αυτή τη φορά, τη διάλυση του ΕΑΜ, επιλέγοντας την οδό της πλαγιοκόπησης. Στη δε πρόταση του ΚΚΕ, ότι το ΕΑΜ έπρεπε να μετασχηματιστεί από εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση σε πολιτικό συνασπισμό κομμάτων, απαντούσε ως εξής: Δήλωνε προθυμία να διατηρηθεί το ΕΑΜ, "όχι σαν συνασπισμός κομμάτων, αλλά σαν λαϊκή οργάνωση, ανεξάρτητη απ' τα κόμματα και χωρίς δικαίωμα να καθοδηγεί τα κόμματα", με τους εξής σκοπούς: "α) να διαφωτίσει το λαό πάνω στο τρίχρονο έργο του ΕΑΜ, β) να αγωνιστεί για την αποκατάσταση των λαϊκών ελευθεριών και την επικράτηση των δημοκρατικών θεσμών κλπ.". Τέλος, η ΚΕ της ΕΛΔ εξουσιοδότησε τον Η. Τσιριμώκο να προωθήσει αυτές τις θέσεις μέσα στα ΕΑΜικά κόμματα κι αν αυτές δε γίνονταν αποδεκτές η ΕΛΔ θα αποχωρούσε από το ΕΑΜ (Βλέπε: "ΕΛΔ - Θέσεις για τα Δεκεμβριανά", Απόφαση της ΚΕ της 15 Μαρτίου 1945, έκδοση σε μπροσούρα σελ. 1, 13 και εξής, 47 - 51).

Οι θέσεις της ΕΛΔ συζητήθηκαν στην ΚΕ του ΕΑΜ και απορρίφθηκαν, με αποτέλεσμα στις 2 Απρίλη του 1945 η ΕΛΔ, το ΣΚΕ και το ΕΣΚΕ να αποχωρήσουν. Στις 5 του μηνός, η ΕΛΔ και το ΣΚΕ θα ενοποιηθούν και θα συγκροτήσουν το κόμμα ΕΛΔ - ΣΚΕ (αργότερα ονομάστηκε ΣΚΕΛΔ), με πρόεδρο τον Α. Σβώλο και γενικό γραμματέα τον Η. Τσιριμώκο. Οι διεργασίες στο χώρο των ρευμάτων του σοσιαλρεφορμισμού θα συνεχιστούν μέσα στο '45, με στόχο τη δημιουργία ενός ισχυρού πόλου έκφρασης των μικροαστικών στοιχείων της κοινωνίας και αποδυνάμωσης του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Επιχειρήθηκε, μάλιστα, με τη δημιουργία Επιτροπής Συνεργασίας Σοσιαλιστικών και Αγροτικών Κομμάτων (ΕΣΣΑΚ), να φτιαχτεί ένα αντι-ΕΑΜ. Ομως, οι διασπαστικές αυτές προσπάθειες δε βρήκαν έδαφος μέσα στο λαό. Το ΕΑΜ και το ΚΚΕ αντιμετώπισαν προσεκτικά, με ιδεολογικό και πολιτικό λόγο, τους διασπαστές του κινήματος, μη διστάζοντας, όταν αυτό χρειάστηκε, να τους καταγγείλουν ανοιχτά για τις ενέργειές τους. Ετσι, πολύ σύντομα, τα κόμματα αυτά αναζήτησαν και πάλι γέφυρες συνεργασίες με τον ΕΑΜικό πολιτικό συνασπισμό και τους κομμουνιστές.

Η μετατροπή σε πολιτικό συνασπισμό

Η καινούρια κατάσταση, που δημιουργήθηκε με την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, υπαγόρευε την ανάγκη προσαρμογής του λαϊκού κινήματος στις νέες συνθήκες. Ο αφοπλισμός και η διάλυση του ΕΛΑΣ, εκ των πραγμάτων, σήμαινε - επί του παρόντος τουλάχιστον - τον τερματισμό των ένοπλων μορφών πάλης και μετατόπιση του κέντρου βάρους της δράσης του λαού και των οργανώσεών του στους μαζικούς πολιτικούς αγώνες.

Την ανάγκη προσαρμογής στις νέες συνθήκες υπογράμμισε η 11η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, που συνήλθε στην Αθήνα στο διάστημα 5 - 10 Απρίλη του '45. Η Ολομέλεια αντιμετώπισε με σαφήνεια τις διαλυτικές τάσεις που αναπτύσσονταν στο ΕΑΜικό κίνημα, υπογραμμίζοντας ότι "το ΕΑΜ πρέπει να αναπροσαρμόσει τις πολιτικές του επιδιώξεις και την οργανική του συγκρότηση, ανάλογα με τις καινούριες συνθήκες που δημιουργήθηκαν, ύστερα από την απελευθέρωση της χώρας και τη διαμόρφωση της σημερινής εσωτερικής κατάστασης" (11η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, Πολιτική Απόφαση, "Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ", τόμος Ε`, Εκδόσεις ΣΕ, σελ. 259).

Μετά την αποχώρηση από το ΕΑΜ των σοσιαλρεφορμιστών και τη δημιουργία του κόμματος ΕΛΔ - ΣΚΕ, οι διαδικασίες προσαρμογής και ανασυγκρότησης του θρυλικού Εθνικοαπελευθερωτικού Μετώπου στις νέες συνθήκες επιταχύνθηκαν. Η προσπάθεια διάλυσής του - και απομόνωσης του ΚΚΕ - ανακόπηκε γρήγορα, πριν γίνει κατορθωτό να περάσει η σύγχυση και ο αποπροσανατολισμός στις λαϊκές μάζες, που εκ των πραγμάτων θα έδινε τη δυνατότητα στους διασπαστές να ψαρέψουν σε θολά νερά. Με κέντρο το ΚΚΕ, ο ΕΑΜικός συνασπισμός διατηρήθηκε ουσιαστικά αλώβητος, συσπειρώνοντας στις γραμμές του νέες δυνάμεις. Κατ' αρχήν, πέραν του ΚΚΕ, έμειναν στο ΕΑΜ το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ) του Κ. Γαβριηλίδη και η Δημοκρατική Ενωση του Στ. Κρητικά που είχε προσχωρήσει το 1944. Επίσης προστέθηκαν δύο νέα μικρά κόμματα: Το Σοσιαλιστικό του Γιάννη Πασαλίδη και το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα (ΔΡΚ) των Μ. Κύρκου και Αλκ. Λούλη. Τέλος, σχέσεις στενής συνεργασίας διατήρησε και η ομάδα των Αριστερών Φιλελευθέρων του Στ. Χατζήμπεη και του Ν. Γρηγοριάδη. Ετσι στις 24 Απρίλη του '45, με απόφαση της ΚΕ του, το ΕΑΜ μετασχηματίστηκε σε πολιτικό συνασπισμό κομμάτων. Η ιστορική αυτή απόφαση δημοσιεύτηκε την επομένη, στην εφημερίδα "Ελεύθερη Ελλάδα", η οποία έγραφε στην πρώτη της σελίδα: "Το ΕΑΜ ΣΕ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΑΓΩΝΩΝ για τη νίκη του Αντιφασισμού και της Δημοκρατίας".

Παραθέτουμε την απόφαση αυτή στη μορφή που δημοσιεύτηκε στην "Ελεύθερη Ελλάδα" στις 25/4/1945, χωρίς καμιά παρέμβαση δική μας στον τίτλο και στους μεσότιτλους του κειμένου.

Η απόφαση

Απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ, της 24ης Απριλίου 1945:
Το ΕΑΜ, ο μεγαλύτερος Εθνικός Συνασπισμός που γνώρισε η νεότερη πολιτική ιστορία της Ελλάδας, καθόρισε με το ιδρυτικό του σαν σκοπούς την Εθνική Απελευθέρωση, την Επιβίωση του Λαού και την κατοχύρωση της Λαϊκής Κυριαρχίας. Τα κόμματα και οι Οργανώσεις, που υπέγραψαν το ιστορικό αυτό έγγραφο, ανέλαβαν απέναντι του Ελληνικού Λαού την υποχρέωση να αγωνιστούν από κοινού για την εκπλήρωση των παραπάνω σκοπών.
Το ΕΑΜ, το βασικό του Εθνικοαπελευθερωτικό σκοπό, τον προσδιόρισε από τη μια μεριά σαν εκδίωξη των Ιταλών, Γερμανών και Βουλγάρων επιδρομέων από το πατρικό έδαφος και από την άλλη σαν ολοκλήρωση της Εθνικής αποκαταστάσεως, με βάση τις διακηρυγμένες αρχές του Συμμαχικού αγώνα.
Μετά την Εθνική Απελευθέρωση, τα Κόμματα και οι Οργανώσεις του ΕΑΜ αναγνωρίζουν την ανάγκη της αναπροσαρμογής του Συνασπισμού πολιτικά και οργανωτικά προς τις καινούριες συνθήκες και απαιτήσεις του ελεύθερου πολιτικού βίου για τη νέα ειρηνική πολιτική εξόρμηση, με σκοπό την πραγματοποίηση του υπόλοιπου εθνικού και πολιτικού προγράμματος του ΕΑΜ.

Προγραμματικοί σκοποί
Σύμφωνα με τα παραπάνω, το ΕΑΜ ανασχηματίζεται σε καθαρά πολιτικό συνασπισμό Κομμάτων, που θα συντονίσου τη δράση τους:

(α) Για την οριστική εμπέδωση της κυριαρχίας του Λαού με την εξασφάλιση των δημοκρατικών ελευθεριών, την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας και την εξάλειψη του φασισμού από όλες τις εκδηλώσεις της πολιτικής ζωής του τόπου. Οι Συμφωνίες της Βάρκιζας και της Γιάλτας αποτελούν και αφετηρία και έρεισμα για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού.
(β) Για την υπεράσπιση του έργου και των δικαιωμάτων του Κινήματος της Εθνικής Αντιστάσεως, που περικλείει τις ζωντανές δυνάμεις του Εθνους, πάνω στις οποίες μόνο μπορεί να στηριχτεί η αναδημιουργία της μεταπολεμικής Ελλάδος.
(γ) Για την ανοικοδόμηση και την οικονομική ανασυγκρότηση της Χώρας προς όφελος του Λαού.
(δ) Για την κατοχύρωση της Εθνικής μας Ανεξαρτησίας και εδαφικής μας ακεραιότητας και τη ολοκλήρωση της εθνικής μας αποκαταστάσεως. Τα συμφέροντα της Ελλάδος επιβάλλουν εξωτερική πολιτική βασισμένη στη φιλία και συνεργασία με όλους τους Μεγάλους Συμμάχους και τους γειτονικούς λαούς.


Η αναπροσαρμογή
Τα Κόμματα, που αποτελούν το Συνασπισμό, συγκροτούν Επιτροπή για την επεξεργασία του κοινού προγράμματος στις προσεχείς εκλογές Συντακτικής Εθνοσυνελεύσεως.
Ο συντονισμός της δράσεως των Κομμάτων του Συνασπισμού πραγματοποιείται από Κεντρική Επιτροπή, που θα αποτελεστεί από αντιπροσώπους των Κομμάτων του Συνασπισμού έναν από κάθε Κόμμα. Οι αποφάσεις της Κεντρικής Επιτροπής παίρνονται με πλήρη ομοφωνία και διαβιβάζονται στα τοπικά τμήματα των κομμάτων, όχι με ιδιαίτερο μηχανισμό του Συνασπισμού, αλλά διά μέσου των Κομμάτων. Ανάλογες επιτροπές καταρτίζονται στα τοπικά τμήματα.
Τα Κόμματα που μετέχουν στο Συνασπισμό έχουν απόλυτη πολιτική και οργανωτική ανεξαρτησία και πλήρη ισοτιμία μέσα στο Συνασπισμό. Δρουν ανεξάρτητα από το Συνασπισμό σε ό,τι αφορά την εκλα`ϊκευση και διάδοση του ιδιαίτερου των προγραμμάτων και την οργανωτική τους ανάπτυξη και εξάπλωση. Μόνο το κοινό πρόγραμμα και οι αποφάσεις, που ψηφίζονται με ομοφωνία, τα δεσμεύουν απέναντι στο Συνασπισμό.
Ο Συνασπισμός παραμένει ανοιχτός σε κάθε Κόμμα που θα ήθελε να προσχωρήσει σ' αυτόν. Επίσης ο Συνασπισμός μπορεί να συντονίσει τη δράση του με άλλα Κόμματα, πάνω σε μερικά σημεία του προγράμματός του, όπου υπάρχει σύμπτωση με τα Κόμματα αυτά.
Η "Ελεύθερη Ελλάδα" είναι το δημοσιογραφικό όργανο του Συνασπισμού και διευθύνεται από διακομματική επιτροπή. Εκφράζει το κοινό πρόγραμμα και την κοινή πολιτική του Συνασπισμού.
Ο τίτλος του Συνασπισμού, που αποτελεί συνέχεια του Ιστορικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου, παραμένει ΕΑΜ.


Μεγάλη η επιρροή στους εργαζόμενους

Την ίδια περίοδο, μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, πραγματοποιούνται και οι πρώτες μεταπελευθερωτικές αρχαιρεσίες στα εργατικά σωματεία. Τα αποτελέσματα των αρχαιρεσιών αυτών - παρά την ύπαρξη διορισμένης διοίκησης στη Γενική Συνομοσπονδία, η οποία προβαίνει σε κάθε είδους αυθαιρεσίες - αποτελούν χαρακτηριστικά στοιχεία και, αποδείξεις ταυτόχρονα, της μεγάλης επιρροής του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, στην εργατική τάξη και το λαό γενικότερα. Από την εφημερίδα "Ελεύθερη Ελλάδα" της 25 Φλεβάρη 1945 (το ίδιο φύλλο, που δημοσιεύει την απόφαση της ΚΕ του ΕΑΜ, για τη μετατροπή του σε πολιτικό συνασπισμό) αντιγράφουμε τη σχετική είδηση εκείνων των ημερών:

"Στις εκλογές των εμποροϋπαλλήλων, επί 1.422 ψήφων, ο πρώτος επιτυχών του ΕΡΓΑΣ πήρε 1.014 ψήφους, οι σοσιαλιστές (Στρατή) 367 και οι διορισμένοι 140. Οι εκλεγέντες, 15 του συμβουλίου, 5 αντιπρόσωποι για το Εργατικό Κέντρο, 6 για την Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων και 4 για τη Συνομοσπονδία είναι όλοι του ΕΡΓΑΣ.

Στις εκλογές του σωματείου προσωπικού οινοποιητικών και οινοπνευματοποιητικών εταιριών, για εκλογή διοικήσεως, το δημοκρατικό ψηφοδέλτιο πήρε 152 ψήφους και 61 οι αντίπαλοι.

Στο σύνδεσμο αντικριστών Χρηματιστηρίου βγήκε μεικτή διοίκηση.

Στη συνέλευση των συνταξιούχων και φυματικών εργατών μετάλλου, για εκλογή εφορευτικής, παμψηφεί εγκρίθηκαν οι υποψήφιοι του ΕΡΓΑΣ.

Στη συνέλευση για εφορευτική επιτροπή υπαλλήλων ξενοδοχείων ύπνου, βγήκε διά βοής το ψηφοδέλτιο του ΕΡΓΑΣ.

Στις 22/4 έγιναν στον Πειραιά εκλογές, για την ανάδειξη διοικητικών συμβουλίων στις παρακάτω οργανώσεις:

Μηχανουργική Ενωση. Ψήφισαν 645, ΕΡΓΑΣ 619.

Βοηθοί αυτοκινήτων. Ψήφισαν 197, ΕΡΓΑΣ 177, άκυρα 20 ψηφοδέλτια.

Εργάτες Φωταερίου. Βγήκε παμψηφεί το αντιφασιστικό ψηφοδέλτιο.

Ελαιουργοσαπωνοποιοί. Ψήφισαν 250, ΕΡΓΑΣ 219".

Υποχρεωτικός ή απαράδεκτος ο συμβιβασμός; 13

Υποχρεωτικός ή απαράδεκτος ο συμβιβασμός;

Η Συμφωνία της Βάρκιζας είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Εχει τονιστεί, σ' ό,τι αφορά το ΕΑΜ και το ΚΚΕ, ότι επρόκειτο για έναν απαράδεκτο συμβιβασμό, για μια συνθηκολόγηση άνευ όρων. Εχει όμως εκφραστεί και η άποψη πως ό,τι έγινε, καλώς έγινε, ότι δεν υπήρχαν περιθώρια να συνεχίσει το ΕΑΜικό κίνημα τον πόλεμο έξω από την Αθήνα προσδοκώντας σε ευνοϊκά αποτελέσματα, ή ότι ο συμβιβασμός αυτός ήταν αποτέλεσμα παραίνεσης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος και ιδιαίτερα του ΚΚΣΕ. Υποχρεούμαστε, συνεπώς, να σταθούμε σ' αυτές τις εκτιμήσεις πιο αναλυτικά, ξεκινώντας απ' την τελευταία, που θεωρεί ότι το ΕΑΜ και το ΚΚΕ οδηγήθηκαν στο συμβιβασμό της Βάρκιζας με ευθύνη των Σοβιετικών.

Σοβιετικής ...έμπνευσης η Βάρκιζα;


Οι υποστηριχτές αυτής της άποψης χρησιμοποιούν, ως επιχείρημα, το γνωστό τηλεγράφημα του Δημητρόφ προς το ΚΚΕ, με το οποίο ο Βούλγαρος κομμουνιστής ηγέτης - τότε είχε την ευθύνη επαφής του ΚΚΣΕ με τα ΚΚ ανά τον κόσμο - συμβούλευε, κατά κάποιο τρόπο, για συμβιβασμό, κάτι που το ΕΑΜικό κίνημα δεν είχε αποκλείσει, όταν υπέγραφε τη συμφωνία ανακωχής, ως πιθανό αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεών του με την αντίπαλη πλευρά.

Δε χωράει αμφιβολία, ότι αυτό το τηλεγράφημα (δημοσιεύεται ολόκληρο σε διπλανή στήλη) έπαιξε ρόλο, αλλά όχι φυσικά αυτόν που ισχυρίζονται όσοι το αξιοποιούν για να δικαιολογήσουν τις υποχωρήσεις που έκανε στη Βάρκιζα το ΕΑΜικό κίνημα. Και τούτο, για τον απλό λόγο, ότι είναι εντελώς διαφορετικά πράγματα μια συμβουλή για "εξαιρετική ευλυγισία και ικανότητα χειρισμών" και ο συγκεκριμένος συμβιβασμός, που τελικά πραγματοποιήθηκε. Σε τελευταία ανάλυση, την τελική ευθύνη των αποφάσεων την είχε το ΕΑΜ και πρωτίστως το ΚΚΕ, ως καθοδηγητική του δύναμη, που συγκέντρωνε και τον κύριο όγκο των δυνάμεών του. Επίσης, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το όλο ζήτημα του συμβιβασμού της Βάρκιζας παίχτηκε σε ελληνικό έδαφος κι όχι σε... σοβιετικό, όπως περιέργως θέλουν ορισμένοι να μας πείσουν. Εδώ έγιναν οι προετοιμασίες της κάθε πλευράς για τις θέσεις που θα προέβαλε στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, εδώ έγιναν οι διαπραγματεύσεις, εδώ έγιναν οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, εδώ ασκήθηκαν οι πιέσεις που οδήγησαν τους εκπροσώπους του ΚΚΕ να συμβιβαστούν κατ' αρχήν στο ζήτημα της αμνηστίας και στη συνέχεια σ' όλα τα υπόλοιπα.

Από το τηλεγράφημα του Δημητρόφ, κατά τη γνώμη μας, εκείνο που ίσως βάρυνε περισσότερο στις αποφάσεις των εκπροσώπων του ΚΚΕ στη Βάρκιζα και ειδικά στις αποφάσεις του Γ. Σιάντου, είναι μάλλον η συμβουλή του Βούλγαρου ηγέτη, ότι για το ΚΚΕ "το σπουδαιότερο είναι να μην επιτρέψει να απομονωθεί από μάζες ελληνικού λαού και από δημοκρατικές ομάδες που ανήκουν στο ΕΑΜ". Και τέτοιος κίνδυνος για διάσπαση του ΕΑΜ εκφράστηκε, τουλάχιστον ως απειλή, τόσο πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων με τη στάση που κράτησε ο Σβώλος, όσο και ιδιαίτερα στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, με τη στάση που κράτησε ο Τσιριμώκος. Οφείλουμε όμως να βλέπουμε την αλήθεια με το κεφάλι προς τα πάνω κι όχι με τα πόδια στη θέση του κεφαλιού. Το κύριο δεν είναι αυτή - η πέρα για πέρα σωστή ως γενική αρχή - συμβουλή του Δημητρόφ, εφόσον έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την υποχωρήσεις των κομμουνιστών αντιπροσώπων. Αν βάρυνε αποφασιστικά αυτή η συμβουλή, το κύριο βρίσκεται στο γεγονός ότι οι κομμουνιστές αντιπρόσωποι στη Βάρκιζα σύρθηκαν πίσω από τον Τσιριμώκο και τους φίλους του, επειδή δεν είχαν ορθή εκτίμηση για την εμβέλεια των συμμάχων του ΚΚΕ μέσα στο ΕΑΜ, επειδή δεν είχαν ορθή εκτίμηση του συσχετισμού δυνάμεων - στρατιωτικά και πολιτικά - μέσα στην ελληνική κοινωνία και της επιρροής της πολιτικής του κόμματος μέσα στις λαϊκές μάζες, επειδή δε στάθμισαν σωστά τη συγκυρία.

Μπορούσε ο ΕΛΑΣ να συνεχίσει τον πόλεμο;

Ο αρχηγός του ΕΛΑΣ, Στ. Σαράφης, πίστευε ότι "ο ΕΛΑΣ είχε δυνατότητες σε τρόφιμα, πυρομαχικά και έμψυχο υλικό να κάνει πόλεμο, για πολύ καιρό, κατά των Αγγλων και των κυβερνητικών Ελλήνων"


Για να εκτιμήσει κανείς σωστά το χαρακτήρα που είχε ο συμβιβασμός στη Βάρκιζα θα πρέπει, αναμφίβολα, να εξετάσει τη στρατιωτική κατάσταση στην οποία βρίσκονταν οι αντίπαλες δυνάμεις εκείνη την περίοδο. Ειδικά για το ΕΑΜικό κίνημα, αυτό σημαίνει να εξεταστεί η δυνατότητα που είχε για συνέχιση του πολέμου έξω από την Αθήνα.

Είναι γνωστό ότι ο κύριος όγκος των δυνάμεων του ΕΛΑΣ δεν είχε πάρει μέρος στα Δεκεμβριανά και είχε παραμείνει ανέπαφος. Επρόκειτο ουσιαστικά για τις πιο ετοιμοπόλεμες και εμπειροπόλεμες δυνάμεις του, που είχαν - και μετά την ανακωχή - τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της χώρας. Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι το ΕΑΜ και το ΚΚΕ συνέχιζαν να απολαμβάνουν της εμπιστοσύνης της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Αν συνεχίζονταν οι μάχες έξω από την Αθήνα, οι βρετανικές δυνάμεις, τόσο από άποψη όγκου όσο και από άποψη διάταξης και εκπαίδευσης, δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν αποφασιστικά τον ΕΛΑΣ. Κατ' αρχήν δεν μπορούσαν να τον χτυπήσουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας, ούτε να συναγωνιστούν μαζί του στον ανταρτοπόλεμο. Για τις δυνατότητες του ΕΛΑΣ, αλλά και τις προετοιμασίες που γίνονταν ώστε να αντιμετωπίσει τους Εγγλέζους, μετά την υποχώρηση από την Αθήνα, ο Σαράφης αναφέρει: "Ο ΕΛΑΣ είχε δυνατότητες σε τρόφιμα, πυρομαχικά και έμψυχο υλικό να κάνει πόλεμο, για πολύ καιρό κατά των Αγγλων και των κυβερνητικών Ελλήνων και στην περίπτωση αυτή έπρεπε να προετοιμαστεί". Στη συνέχεια, αφού σημειώνει τις σχετική διαταγές που εκδόθηκαν γι' αυτή την προετοιμασία, ο αρχηγός του ΕΛΑΣ τονίζει: "Στις αρχές του Φλεβάρη ο ΕΛΑΣ ήταν έτοιμος ν' αντιμετωπίσει οποιαδήποτε νέα επίθεση" (Στ. Σαράφη: ""Ο ΕΛΑΣ", εκδόσεις ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, σελ. 559 - 560).

Τις δυνατότητες, που είχε ο ΕΛΑΣ να κάνει πόλεμο έξω από την Αθήνα - και τις δικές τους αδυναμίες να τον αντιμετωπίσουν - παραδέχονται και οι Εγγλέζοι. Ο Στρατάρχης Αλεξάντερ, ανώτατος διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στη Μεσόγειο την περίοδο 1944 - 1945 (αντικατέστησε τον Ουίλσον), στις 21 Δεκεμβρίου του '44 έγραφε στον Τσόρτσιλ: "Εάν υποθέσωμε ότι ο ΕΛΑΣ εξακολουθεί τον αγώνα, νομίζω ότι θα είναι δυνατόν να ξεκαθαρίσωμε την περιοχή Αθηνών - Πειραιώς και να την κρατήσωμε σταθερά, αλλά έτσι δε νικούμε τον ΕΛΑΣ σε σημείο που να τον αναγκάσωμε σε συνθηκολόγηση. Δεν είμαστε αρκετά ισχυροί για να κάνωμε περισσότερα και να αναλάβωμε επιχειρήσεις στην υπόλοιπη Ελλάδα. Οι Γερμανοί κατά την Κατοχή είχαν διατηρήσει έξι έως επτά μεραρχίες στην ηπειρωτική Ελλάδα εκτός από τις τέσσερις περίπου στα νησιά. Ακόμα και έτσι δεν μπόρεσαν να κρατήσουν σταθερά ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνιών των, και δεν είμαι βέβαιος ότι θα συναντήσωμε λιγώτερο ισχυρά αντίσταση και λιγότερο αποφασιστική από όσην συνάντησαν εκείνοι. Πρέπει να επιβλέπωμε πολύ προσεκτικά τις προθέσεις των Γερμανών στο ιταλικό μέτωπο. Τα τελευταία γεγονότα στη δύση και η σιωπή της 16ης Μεραρχίας των SS, που ευρίσκονται μπροστά στην 5η Αμερικανική Στρατιά, δείχνουν κάποιον ελιγμό που πρέπει να προσέξωμε. Σημειώνω τα γεγονότα αυτά για να κάνω σαφή την κατάσταση και να σας υπογραμμίσω ότι κατά τη γνώμη μου, το ελληνικό πρόβλημα δεν μπορεί να λυθή με στρατιωτικά μέσα. Η λύση θα ευρεθή στον πολιτικό τομέα...".

Ο Τσόρτσιλ ομολογεί την αδυναμία του

"... Γενικά, γνωρίζετε, ελπίζω, ότι μπορείτε πάντοτε να υπολογίζετε πως θα κάνω ό,τι μπορώ για να εκπληρώσω τις επιθυμίες σας, αλλά εύχομαι να κατορθώσετε να βρείτε μια πολιτική λύση στο ελληνικό πρόβλημα, γιατί έχω πεισθή ότι κάθε στρατιωτική ενέργεια, μετά την εκκαθάριση της περιοχής Αθήνας και Πειραιά θα ξεπερνούσε τις δυνατότητες των σημερινών μας δυνάμεων". Την επομένη, 22 του Δεκέμβρη, ο Τσόρτσιλ απαντούσε: "Δεν υπάρχει θέμα να συνεχίσωμε οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση εκτός από την εκκαθάριση της περιοχής Αθηνών - Πειραιώς" (Βλέπε: Ουιν. Τσόρτσιλ: "2ος Παγκόσμιος Πόλεμος - Απομνημονεύματα", εκδόσεις: "Ελληνική Μορφωτική Εστία", μετάφραση Α. Σαμαράκη, τόμος ΣΤ, σελ. 336).

Μπροστά σ' αυτές τις αποκαλυπτικές ομολογίες των Βρετανών, δεν είναι δυνατόν να προσθέσει κανείς τίποτε περισσότερο. Είναι προφανές, πως η Συμφωνία της Βάρκιζας ήταν μια ζημιογόνα συνθηκολόγηση του ΕΑΜικού κινήματος και δεν ανταποκρινόταν στο συσχετισμό των δυνάμεων. Ηταν ένας απαράδεκτος συμβιβασμός και από στρατιωτική και από πολιτική άποψη. Αν ο πόλεμος συνεχιζόταν έξω από την Αθήνα αναμφίβολα η τύχη του κινήματος θα ήταν διαφορετική. Ακόμη κι αν δεν κατάφερνε να νικήσει ολοκληρωτικά και να πετάξει τα στρατεύματα των Βρετανών επιδρομέων στη θάλασσα, σίγουρα θα μπορούσε να επιτύχει πολύ καλύτερο - ακόμη και πλεονεκτικό για τα συμφέροντά του - συμβιβασμό με τον αντίπαλο. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι στις αρχές Φλεβάρη του '45 ξεκίνησε στην Κριμαία η Διάσκεψη των ηγετών των τριών μεγάλων δυνάμεων της αντιχιτλερικής συμμαχίας που έμεινε στην ιστορία ως "Διάσκεψη της Γιάλτας". Αναμφίβολα, σ' αυτή τη Διάσκεψη, η θέση της Βρετανίας θα ήταν πολύ δύσκολη με ανοιχτό το ελληνικό ζήτημα και με πόλεμο ανάμεσα στις στρατιωτικές της δυνάμεις και τον ΕΛΑΣ, τη στιγμή μάλιστα που ο πόλεμος κατά του φασισμού, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ανατολή συνεχιζόταν.

Το τηλεγράφημα του Δημητρόφ

Το περίφημο τηλεγράφημα του Δημητρόφ, πάνω στο οποίο έχουν "οικοδομηθεί" διάφορες θεωρίες και αντιιστορικές ερμηνείες της Συμφωνίας της Βάρκιζας, λήφθηκε από την ηγεσία του ΚΚΕ στις 15 Γενάρη του '45. Το πλήρες περιεχόμενό του έχει ως εξής:

"Ο Παππούς νομίζει ότι με τη σημερινή διεθνή κατάσταση η ένοπλη ενίσχυση προς τους Ελληνες συντρόφους απέξω γενικά αδύνατη. Βοήθεια από μέρους της Βουλγαρίας ή Γιουγκοσλαβίας, η οποία θα τους δέσμευε με το μέρος του ΕΛΑΣ εναντίον ενόπλων αγγλικών δυνάμεων, σήμερα λίγο θα βοηθήσει τους Ελληνες συντρόφους, ενώ πάρα πολύ θα μπορούσε να βλάψει τη Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία. Ολα αυτά πρέπει να τα υπολογίζουν οι φίλοι μας οι Ελληνες.

Ελληνες και ΕΛΑΣ πρέπει να καθορίσουν τα περαιτέρω βήματά τους, ξεκινώντας από αυτήν ακριβώς την κατάσταση, όχι ευνοϊκή γι' αυτούς. Δεν πρέπει τραβήξουν σχοινί. Αλλά δείξουν εξαιρετική ευλυγισία και ικανότητα χειρισμών, για να διατηρήσουν όσον το δυνατόν δυνάμεις τους και να περιμένουν ευνοϊκότερη στιγμή, για πραγματοποίηση δημοκρατικού τους προγράμματος. Για το ελληνικό κόμμα, το σπουδαιότερο είναι να μην επιτρέψει να απομονωθεί από μάζες ελληνικού λαού και από δημοκρατικές ομάδες που ανήκουν στο ΕΑΜ.

Γιατί ΕΑΜ, ΓΣΕΕ και χωριστές προσωπικότητες, ηγέτες δεν απευθύνονται επίσημα στα Συνδικάτα και Εργατικό Κόμμα Αγγλίας, στις αμερικάνικες μαζικές οργανώσεις και Συνδικάτα και κοινή γνώμη εξωτερικού, για να διαφωτίσουν για σκοπούς και χαρακτήρα πάλης τους, για να ξεσκεπάσουν ελληνική αντιδραστική κλίκα και τους καλέσουν ενίσχυσή τους; Αυτό θα 'πρεπε να κάνουν με όλους δυνατούς τρόπους και μέσα ακατάπαυστα" ("Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ", τόμος Ε`, έκδοση ΚΚΕ Εσωτερικού, Αθήνα 1974 και Ρώμη 1973 σε επιμέλεια Α. Παπαπαναγιώτου, σελ. 325 - 326).

Το δίδαγμα είναι κανένας συμβιβασμός με την αστική τάξη, καμιά πολιτική συνεργασία με τον οπορτουνισμό

Το δίδαγμα είναι κανένας συμβιβασμός με την αστική τάξη, καμιά πολιτική συνεργασία με τον οπορτουνισμό

Δημοσιεύουμε αποσπάσματα από την ομιλία της Ελένης Μπέλλου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, σε εκδήλωση της ΚΟ Μακεδονίας αφιερωμένη στα 95 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 2 Δεκέμβρη 2013


MotionTeam

Η Ελένη Μπέλλου στο βήμα της εκδήλωσης
Π
ορευόμαστε από τα 95 στα 100 χρόνια του Κόμματος, με στόχο να μεταδώσουμε τα κριτήρια της επαναστατικής μας βεβαιότητας για το σοσιαλισμό ιδιαίτερα στους νέους και τις νέες από τις εργατικές - λαϊκές οικογένειες.


Δε μας χρειάζονται μεγάλα λόγια αποσπασμένα από μεγάλες πράξεις, δε μας χρειάζονται επετειακοί διθύραμβοι, χωρίς ακλόνητη πεποίθηση στηριγμένη στη γνώση. Μας χρειάζονται μεγάλες ιδέες που οδηγούν σε μεγάλες πράξεις, ιδέες που είναι μεγάλες ακριβώς γιατί μπορούν να κατευθύνουν τις πράξεις στο νέο, στον ανώτερο τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας, το σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Οχι απλά ανώτερο σε σχέση με τον προηγούμενο, αλλά αυτόν που καταργεί κάθε μορφή εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Σε αυτό συνίσταται και η μεγαλύτερη δυσκολία του: Εχει να νικήσει:
και την εκμεταλλεύτρια καπιταλιστική τάξη στη χώρα του
και κάθε μορφή ατομικής ιδιοκτησίας, γιατί περικλείει το σπέρμα που υπό προϋποθέσεις μπορεί ν' αναπτύξει το δέντρο της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης
και αποφασιστικά να συμβάλει για να νικηθεί ο καπιταλισμός σ' έναν ευρύτερο περίγυρο.
Δε φοβόμαστε τα ιστορικά συμπεράσματα

Μη φοβηθούμε να πούμε στους νέους και στις νέες ότι η ταξική πάλη, η σοσιαλιστική οικοδόμηση στον 20ό αιώνα, το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα στις χώρες του καπιταλισμού ως προς τις ιδέες και την πρακτική του, σε φάσεις καθοριστικής σημασίας, δεν τα κατάφεραν σε αυτή την απαίτηση.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα στην ΕΣΣΔ δεν κατάφερε κυρίως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο να βάλει οριστικά φραγμό σε κάθε μορφή ατομικής ιδιοκτησίας, σε κάθε μορφή απόσπασης του ατομικού από το κοινωνικό συμφέρον ή και απόσπασης του συλλογικού συμφέροντος, γιατί τέτοιο είναι το συνεταιριστικό ή και το διευθυντικό ή συντεχνιακό μέσα σε μια σοσιαλιστική επιχείρηση.
Δεν κατάφερε η εξωτερική πολιτική της ΕΣΣΔ για την υπεράσπιση του σοσιαλισμού από τη ναζιστική, ιμπεριαλιστική επίθεση να μην επιφέρει συγχύσεις ως προς τη στρατηγική του κομμουνιστικού κινήματος σε στρατιωτικά σύμμαχες χώρες.
Δεν κατάφερε στην Κίνα έγκαιρα να ξεκόψει με κάθε μορφή όχι μόνο μικροαστικού αλλά και καπιταλιστικού συμφέροντος, αφού ουσιαστικά αναγνώρισε τη συμμετοχή στο κοινωνικό προϊόν μεριδίου για τη λεγόμενη «εθνική αστική τάξη».
Δεν κατάφερε σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο να συντρίψει πλήρως διάφορες μορφές ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, στη γη, να ξεριζώσει τη λογική και την πρακτική του επιχειρησιακού κέρδους, της εργολαβικής και ατομικής εργασίας, να συντρίψει όλους τους παλιούς μηχανισμούς.


MotionTeam

Από τον χώρο της εκδήλωσης
Φυσικά, σε αρκετές περιπτώσεις, υπήρξε ένας αντικειμενικός αρνητικός παράγοντας, μια αδυσώπητη κοινωνική αιτία που έσπρωχνε στις παρεκκλίσεις: Ηταν η πολυπληθής ακόμα και διασπαρμένη ατομική ιδιοκτησία σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τις χώρες που γι' άλλους λόγους ενσωμάτωσης και προδοσίας δεν επικράτησε η επανάσταση, με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της Γερμανίας. Αυτός ο παράγοντας έκανε πιο δύσκολη τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην ΕΣΣΔ, πιο επικίνδυνο το διεθνή ιμπεριαλιστικό περίγυρο.


Είναι γνωστό ότι ο Λένιν προσδοκούσε στη νίκη της Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Γερμανία για τη σταθεροποίηση και ταχύτερη ανάπτυξη του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ.

Ωστόσο, δεν ήταν μονόδρομος η παρέκκλιση. Το κύριο ήταν η υποκειμενική αδυναμία, που εκφράστηκε με λαθεμένους πολιτικούς στόχους και συμμαχίες. Το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα δεν μπόρεσε στις συνθήκες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου να κρατήσει ίσια μπροστά το τιμόνι της ταξικής πάλης, ώστε να οδηγήσει σε ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας στην καρδιά του ευρωπαϊκού καπιταλισμού.

Η αναγνώριση των λαθών δεν είναι ηττοπάθεια, μηδενισμός. Είναι πηγή δύναμης και μάλιστα η δημόσια αναγνώρισή τους. Γιατί το ΚΚ δε δρα μόνο του αλλά με τις εργατικές - λαϊκές δυνάμεις, γι' αυτό ό,τι διδάσκεται το Κόμμα οφείλει να τα μεταδίδει στις μάζες.



MotionTeam

Το ΚΚΕ τόλμησε και τολμά να δει την Ιστορία τη δική του και του διεθνούς κινήματος αυτοκριτικά και κριτικά με ταξικότητα και αντικειμενικότητα. Να βγάλει τα συμπεράσματα που βοηθούν στην ανάπτυξη της ταξικής πάλης.


Αυτή η στάση δεν αδυνατίζει το γεγονός ότι υπερασπιστήκαμε και υπερασπιζόμαστε το σοσιαλισμό, τις αναμφίβολα τεράστιες κατακτήσεις του, ανεξίτηλα αποτυπωμένες στην Ιστορία.

Δε διαγράφεται από την Ιστορία η κατάργηση της ανεργίας, η μόρφωση, η αθλητική και αισθητική αγωγή για όλα τα παιδιά, τους νέους αλλά και τους μεγαλύτερους, τα ποιοτικά φάρμακα για όλους, η πρόληψη - η φροντίδα υγείας, η λαϊκή κατοικία με θέρμανση - καυτό νερό 24 ώρες το 24ωρο, η ύπαρξη τέτοιων μέσων μαζικής μεταφοράς στις πόλεις που δεν κινδύνευε κανείς να παγώσει σε θερμοκρασίες μείον 20 βαθμούς Κελσίου για μήνες.
Ο καπιταλισμός είναι καταδικασμένος να ζήσει την όξυνση των αντιφάσεών του

Για σκεφτείτε, ο υπερσύγχρονος καπιταλισμός θεωρεί δεδομένη την ύπαρξη σπιτιών, σχολείων και χώρων εργασίας χωρίς θέρμανση, θεωρεί ως επιβεβλημένη κρατική οικονομία τις περικοπές προσωπικού και υποδομών στα δημόσια νοσοκομεία, στα φάρμακα, στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, ενώ είναι εξόφθαλμες οι ελλείψεις τους. Κι αυτά δε συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα λόγω «μνημονίου», συμβαίνουν σε όλη την καπιταλιστική Ευρώπη, όπου υπήρχε κάπως πιο εκτεταμένος δημόσιος τομέας Υγείας και Παιδείας. Συμβαίνουν στην Κίνα που με την καπιταλιστική της ανάπτυξη έφθασε στη 2η παγκόσμια θέση.

Δεν είναι λοιπόν ποιο κόμμα είναι στην κυβέρνηση, φιλελεύθερο αστικό, σοσιαλδημοκρατικό ή και κομμουνιστικό στον τίτλο, αλλά ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής, με ποιο κίνητρο γίνεται η παραγωγή.

Είναι τραγική ειρωνεία στον 21ο αιώνα να χάνονται ζωές και νοικοκυριά από έλλειψη φαρμάκων, από λίγη παραπάνω του κανονικού βροχόπτωση ή χιονόπτωση ή να καταστρέφεται ολόκληρο χωριό, ενώ υπάρχουν οι επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις, οι παραγωγικές δυνατότητες πρόβλεψης, προστασίας, εξουδετέρωσης καταστροφικών συνεπειών.

Και μόνο να σκεφτεί κάποιος τι επενδυμένο κεφάλαιο υπάρχει στη Ρόδο, το νησί - κράχτη για τον ξένο τουρισμό, σχετικά υψηλότερου εισοδήματος, αρκεί για να καταλάβει τι σημαίνει ταξικές αντιθέσεις, καπιταλιστική ανάπτυξη. Σκεφτείτε όχι την κωμωδία αλλά την κοροϊδία σε βάρος του λαού με την αντιπαράθεση κυβέρνησης - ΣΥΡΙΖΑ για τα φάρμακα, γιατί και η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση δεν διαχωρίζονται από τα μονοπώλια, εγχώρια και ξένα. Αυτή είναι η καπιταλιστική ανάπτυξη που δεν έλειψε από την Ελλάδα, από την Ιταλία, απ' τη Γαλλία.

Ας μεταδώσουμε όμως και στις γενιές που δεν το γνώρισαν, πως η νίκη της Σοσιαλιστικής Επανάστασης, η σοσιαλιστική οικοδόμηση με κοινωνική ιδιοκτησία και κεντρικό σχεδιασμό έδωσε φτερά στην κοινωνική πρόοδο με τρόπο που δεν είχε ξαναγνωρίσει η ανθρωπότητα: Το ξερίζωμα της ανεργίας, του αναλφαβητισμού, τα δικαιώματα του παιδιού, της γυναίκας, των εργαζομένων, των συνταξιούχων, ο ελεύθερος χρόνος τους και οι δυνατότητες δημιουργικής αξιοποίησής του είχαν τέτοιες διαστάσεις που πίεσαν κι άγγιξαν ακόμα και τις καπιταλιστικές κοινωνίες, ιδιαίτερα της Ευρώπης.

Δεν είναι τυχαίο που σήμερα κατεδαφίζονται κατακτήσεις σκληρών αγώνων, γιατί ο διεθνής καπιταλισμός αισθάνεται ότι γλίτωσε από άμεσο κίνδυνο ή καλύτερα ποντάρει πάνω στη νίκη της αντεπανάστασης, στην απογοήτευση και ηττοπάθεια που έσπειρε, αξιοποιεί το σμπαράλιασμα του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, την ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική κρίση του διεθνούς εργατικού κινήματος.

Είτε όμως προχωρά είτε δεν προχωρά η σοσιαλιστική οικοδόμηση σήμερα σε κάποια χώρα της Γης, ο καπιταλισμός είναι καταδικασμένος να ξαναζήσει πιο βαθιά, πιο έντονα όλες εκείνες τις αντιφάσεις του που τον οδήγησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη μεγάλη, συγχρονισμένη και παρατεταμένη κρίση του 1930, στην πιο απροκάλυπτη στρατιωτικοποίηση της οικονομίας που οδήγησε στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όχι μόνο μ' ευθύνη της ναζιστικής Γερμανίας, της φασιστικής Ιταλίας, της Ιαπωνίας, όπως αστοί και οπορτουνιστές υποστηρίζουν, αλλά και με ευθύνη των αστικών δημοκρατιών της Γαλλίας, της Βρετανίας, των ΗΠΑ.

Και οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι των τελευταίων 20 χρόνων στη Γιουγκοσλαβία, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στη Λιβύη, στη Συρία, αύριο στο Ιράν, εξαπολύονται από τα «δημοκρατικά» πολιτεύματα των ΗΠΑ, της ΕΕ. Αν και η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, επαναλαμβάνονται όμως τα φαινόμενα της σήψης, της βαρβαρότητας του καπιταλισμού, αλλά δεν πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη στρατηγικής του επαναστατικού εργατικού κινήματος. Κανένας συμβιβασμός με τα τμήματα της αστικής τάξης, καμιά πολιτική συνεργασία με τον οπορτουνισμό, αυτό είναι το δίδαγμα.
Η εξουσία του κεφαλαίου ασκείται με ευελιξία

Ο καπιταλισμός δε γλυκαίνει, δεν ανθρωπεύει, όπως υπόσχονται σοσιαλδημοκράτες και οπορτουνιστές παλιού ή νέου τύπου. Ηταν και είναι βάρβαρος και στην αυγή και στη δύση του. Αλλάζει μόνο τις μορφές της βαρβαρότητάς του.

Αναπτύχθηκε τραβώντας στη συγκεντρωμένη παραγωγή όχι μόνο τον τεχνίτη, το βοηθό του, το βιοτέχνη, αλλά και τη γυναίκα, το παιδί, τον αγρότη. Αυτή ήταν η ιστορική προσφορά του καπιταλισμού, ότι έστω και με βαρβαρότητα προετοίμασε τις υλικές συνθήκες της μεγάλης, της συγκεντρωμένης, της βιομηχανικής παραγωγής.

Ταυτόχρονα όμως δημιούργησε και το δικό του νεκροθάφτη, γιατί η μεγάλη, συγκεντρωμένη παραγωγή δε χρειάζεται τον ατομικό ιδιοκτήτη. Ο καπιταλισμός προσάρμοσε το χαρακτήρα της ατομικής ιδιοκτησίας, διαμόρφωσε τη μετοχική εταιρεία, τις εταιρείες επενδύσεων, τους ομίλους επιχειρήσεων, τα μονοπώλια. Αυτό σημαίνει παρασιτισμός, σαπίλα του καπιταλισμού.

Είναι όλα αυτά που σήμερα πολύ καλά γνωρίζουν οι νέοι: Είναι οι αγοραπωλησίες μετοχών ή δικαιωμάτων πάνω σε μετοχές, σε νομίσματα, σε συμβόλαια αγοραπωλησίας πρώτων υλών, κατασκευών, Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, οπλικών συστημάτων, ΜΜΕ κ.λπ.

Ολο αυτό το τέρας που λέγεται Χρηματιστήριο - Τράπεζες - Ασφαλιστικές δεν μπορεί να διαχωριστεί από τη σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή, που δεν αφορά μόνο τη Μεταποίηση, τις Μεταφορές - Τηλεπικοινωνίες - Ενέργεια - Υδρευση - Τουρισμό, αφορά και την εμπορευματοποιημένη Παιδεία, Υγεία, το Θέαμα - ακρόαμα, τον Αθλητισμό, τα ΜΜΕ.

Αυτή την αλήθεια για το μονοπωλιακό καπιταλισμό τη γνωρίζουν πάρα πολύ καλά κι όσα κόμματα, με αριστερό ή σοσιαλδημοκρατικό, ακόμα και με κομμουνιστικό επίθετο στον τίτλο τους, υπόσχονται έναν πιο υγιή καπιταλισμό, υπόσχονται ότι θα διαχωρίσουν το «καλό κέρδος» στη βιομηχανία και στο εμπόριο από το «κακό κέρδος» στις τράπεζες.

Αυτός ο διαχωρισμός δεν είναι καινοτόμος. Είναι αναπαλαιωμένη απάτη είτε λέγεται για την Ελλάδα είτε για την Ευρωζώνη είτε για τις ΗΠΑ ή οπουδήποτε στη Γη.

Και η απάτη έχει στόχο της να δικαιολογήσει στα μάτια, στις προσδοκίες εργατικών - λαϊκών μαζών τη συνεργασία με την τάξη του κεφαλαίου, με μέρος των πολιτικών διαχειριστών της στο όνομα του «εθνικού - πατριωτικού» ή του «αντιφασιστικού» ή του «αντιμνημονιακού» μετώπου με αστικές δυνάμεις.

Η εξουσία του κεφαλαίου είναι ευέλικτη στον τρόπο με τον οποίο ασκείται, ανάλογα με το συσχετισμό, την ανοδική ή καθοδική φάση της καπιταλιστικής οικονομίας.

Οταν τρώει τα ψωμιά της η πιο ελεύθερη κίνηση κεφαλαίου, εργατικού δυναμικού κ.λπ., επομένως και η σχετικά φιλελεύθερη αντιπροσώπευση όλων των μερίδων του κεφαλαίου, των μικροαστών, των αγροτών, ακόμα και των εργατών στο Κοινοβούλιο, τότε αναλαμβάνει η σοσιαλδημοκρατία ως ικανότερη να συνδυάσει την κρατική καπιταλιστική ιδιοκτησία με τη μαζικότερη εξαγορά τμημάτων της εργατικής τάξης σε πρωτοπόρους κλάδους της βιομηχανίας, π.χ. στην Ενέργεια, στις Τηλεπικοινωνίες.

Οταν τρώει τα ψωμιά της η σοσιαλδημοκρατία, και δεν μπορεί με σχετική σταθερότητα να επανέλθει ο φιλελευθερισμός, αν δεν έχει ακόμα επέλθει βαθιά πολιτική κρίση και με την αποτελεσματική παρέμβαση της ταξικής πάλης, τότε μπορεί ν' αναλάβει ακόμα και ο φασισμός - ναζισμός, για να προλάβει μια τέτοια εξέλιξη, για να τσακίσει το εργατικό κίνημα, αρχικά την πρωτοπορία του, το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Να αναμετρηθούμε με τις αυταπάτες

Η σοσιαλδημοκρατία δεν μπορεί πλέον να φέρει «μέρες της περιόδου 1981 - 1985» στην Ελλάδα ή του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα στην καπιταλιστικά αναπτυγμένη Ευρώπη. Αλλωστε, η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε ήδη εδώ και πάνω από 30 χρόνια από τις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία, όπου όλο και περισσότερο περιορίζονται τα εισοδήματα των μισθωτών και σε συνθήκες καπιταλιστικής ανάπτυξης. Αν λοιπόν δεν μπορούν οι ΗΠΑ να κάνουν «αναδιανομή εισοδήματος» υπέρ των μισθωτών, τότε πώς θα την κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα;

Με αυτή την απατηλή ελπίδα είναι που πρέπει να αναμετρηθούμε, και σήμερα στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης και σε συνθήκες σταθεροποίησης ή και ενδεχόμενης ανάκαμψης.

Για τη σημερινή κατάσταση στο κίνημα έχει τεράστια ευθύνη όχι κυρίως η εργοδοτική, η κυβερνητική και κάθε κρατική τρομοκρατία, αυτοί τη δουλειά τους κάνουν, το συμφέρον τους υπερασπίζονται.

Ευθύνη έχουν αυτοί που εξαπατούν τους εργαζόμενους, τους ανέργους, μιλώντας για λογαριασμό τους ενώ βρίσκονται με το μέρος του ταξικού αντίπαλου.

Σκεφτείτε μόνο αν και πώς χρησιμοποιήθηκε η πολιτική εκλογική δύναμη του ΣΥΡΙΖΑ, για να κλείσουν επιχειρήσεις στις πανελλαδικές απεργίες, για να κατέβουν δεκάδες χιλιάδες εργαζομένων στους δρόμους και να ανατρέψουν τις μειώσεις μισθών και συντάξεων, για να υπερασπιστούν τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. Αντίθετα, έσυραν τους εργαζόμενους στην υποχώρηση στις απαιτήσεις των καπιταλιστών. Σκεφτείτε γιατί δεν συνέβαλαν για να γίνουν μπλόκα αγροτών - επαγγελματιών - εργατών που θα επιβάλλουν την αναστολή και την παραγραφή των χαρατσιών, της τραπεζοληστείας, κ.λπ.

Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ την όποια επιρροή του για κινητοποιήσεις την εξάντλησε είτε στο στόχο να αλλάξει η κυβέρνηση είτε αποσπασματικά, σε κάποιους χώρους του Δημοσίου που άλλαξαν οι συνθήκες, υποσχόμενος ότι θα τους διασώσει ως κυβέρνηση, ενώ την ίδια ώρα έδινε εξετάσεις για τη θέση του μέσα στην Ευρωζώνη, γενικότερα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, που όλα μαζί, ΗΠΑ, ΟΟΣΑ, και όχι μόνο ΕΕ, κόπτονται ότι το στοίχημα για την Ελλάδα, και όχι μόνο, είναι το προχώρημα των λεγόμενων διαρθρωτικών αλλαγών.
Με επίγνωση των δυσκολιών

Γνωρίζουμε τις δυσκολίες, γνωρίζουμε και τις δυνατότητες. Δεν είμαστε έξω από κάθε σκίρτημα εργατικής και λαϊκής διεκδίκησης και οργάνωσης. Γνωρίζουμε τη δυνατότητα συνειδητά να πιστέψουν στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό και να επιλέξουν τη συμπόρευση ή και ένταξη στο ΚΚΕ εργατοϋπάλληλοι, νέοι και νέες μισθωτοί ή με το μπλοκάκι επιστήμονες, να εμπνευσθούν νέοι καλλιτέχνες.

Με την πρωτοπόρα δουλειά των κομμουνιστών να μάθουν ότι ο σοσιαλισμός έδωσε το συνδυασμό γενικής μόρφωσης - τεχνικής ή καλλιτεχνικής ή επιστημονικής ειδικότητας με το αποκλειστικά δημόσιο δωρεάν εκπαιδευτικό σύστημα και ταυτόχρονα το πτυχίο πιστοποιούσε και την επαγγελματική επάρκεια, ενώ το σοσιαλιστικό κράτος κατοχύρωνε την ανάλογη θέση εργασίας. Να μάθουν ότι το ΚΚΕ παλεύει γι' αυτή τη σχέση μόρφωσης - ειδίκευσης - εργασίας, για τη συμμετοχή του εργαζόμενου στις αποφάσεις οργάνωσης - διοίκησης του κάθε εργασιακού χώρου, στον έλεγχο της διοίκησης, στην κλαδική, περιφερειακή και πανελλαδική αντιπροσώπευση.

Αυτός είναι ο χαρακτήρας της εξουσίας για την οποία παλεύει το ΚΚΕ, που βάθρο της είναι η κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, ο επιστημονικός σχεδιασμός της παραγωγής, των αναγκαίων κοινωνικών υπηρεσιών, των υποδομών και λειτουργιών για να ανθίσει η μαζική πολιτιστική και αθλητική δραστηριότητα, αλλά και η πολιτική ευθύνη.

Αυτή η σοσιαλιστική οικονομία, η σοσιαλιστική κοινωνία καμία σχέση δεν έχει με την καπιταλιστική, γι' αυτό και δεν μπορεί να διαμορφωθεί στον καπιταλισμό κανένας θεσμός, όργανο άσκησης της εργατικής εξουσίας.

Γι' αυτό και δεν μπορεί το ΚΚΕ ως κόμμα της εργατικής τάξης να γίνει κυβερνητικό κόμμα στον καπιταλισμό, αλλά αξιοποιεί κάθε πολιτική μάχη, και των εκλογών (βουλευτικών, ευρωεκλογών, τοπικών - περιφερειακών) ως μια μορφή πάλης στο συνολικό αγώνα για την ανασύνταξη του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, για να ενισχυθεί η Λαϊκή Συμμαχία με αντιμονοπωλιακή - αντικαπιταλιστική γραμμή πάλης, για την εργατική - λαϊκή εξουσία.