Ανταγωνισμοί και αβεβαιότητες στην οικονομία Βρετανίας και ΕΕ λόγω Brexit

Ανταγωνισμοί και αβεβαιότητες στην οικονομία Βρετανίας και ΕΕ λόγω Brexit

Copyright 2016 The Associated

Η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τερέζα Μέι

Πυκνώνουν το τελευταίο χρονικό διάστημα τα ρεπορτάζ με αναφορές στην υπόθεση του Brexit. Αλλωστε, θεωρείται τόσο από τη βρετανική κυβέρνηση όσο και από την Κομισιόν μια εκκρεμότητα με ακαθόριστες ακόμη τις συνέπειες τόσο για τη βρετανική οικονομία όσο και γι' αυτήν της ΕΕ, ενώ επιδρά στην εμφάνιση και νέων πεδίων ανταγωνισμών.
Για παράδειγμα, τον Νοέμβρη εμφανίστηκε ρεπορτάζ στον αστικό Τύπο που έγραφε περίπου τα εξής: Οι διαπραγματεύσεις για το Brexit θα είναι δύσκολες. Η ΕΕ σκληραίνει τη στάση της. Η Αγκελα Μέρκελ αρνήθηκε τη σύναψη προσωρινής συμφωνίας με τη Βρετανία πριν από την ενεργοποίηση του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Η ΕΕ πιέζει την Βρετανίδα πρωθυπουργό να ανοίξει τα χαρτιά της, αν θέλει να αποφύγει μια περίοδο έντονης αναταραχής το 2019. Ο διαπραγματευτής της Κομισιόν για το Brexit Μισέλ Μπαρνιέ τάσσεται υπέρ κάποιας μεταβατικής περιόδου, κατά την οποία κλάδοι της βρετανικής οικονομίας θα προσαρμοστούν στη μετά Brexit εποχή, αλλά πρέπει πρώτα να επιτευχθεί η μόνιμη συμφωνία.
Υπέρ της μεταβατικής περιόδου έχουν ταχθεί τόσο ο υπουργός Οικονομικών, Φίλιπ Χάμοντ, όσο και ο κεντρικός τραπεζίτης της Βρετανίας, Μαρκ Κάρνεϊ. Ωστόσο, η πρωθυπουργός, Τερέζα Μέι, επιμένει να κρατάει κλειστά τα χαρτιά της, προσπαθώντας να ισορροπήσει μεταξύ όσων υποστηρίζουν την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ με κάθε κόστος (σκληρό Brexit) και όσων ανησυχούν για τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν στη βρετανική οικονομία.

Η έξοδος επιχειρήσεων από τη Βρετανία

Το Brexit και με δεδομένη την έως τώρα εκκρεμότητα της Συμφωνίας Βρετανίας - ΕΕ δημιουργεί ανασφάλεια ιδιαίτερα στις ξένες τράπεζες και άλλους επιχειρηματικούς ομίλους, αλλά και βρετανικούς σχετικά με το οικονομικό μέλλον της Βρετανίας, τις εμπορικές σχέσεις της με την ΕΕ, ενώ αισθάνονται κινδύνους απωλειών κερδοφορίας. Δεν μένουν όμως μόνο σ' αυτό. Ηδη προετοιμάζονται να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους σε άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ. Και σχεδιάζουν τις κινήσεις τους με το χειρότερο σενάριο, ότι δηλαδή θα χάσουν το δικαίωμα να πωλούν ελεύθερα εμπορεύματα και υπηρεσίες σε ολόκληρη την ΕΕ.
Το «CNN Greece», 27 Δεκέμβρη 2016, αναφέρει ότι αμερικανικές εταιρείες θέλουν να ανοίξουν θυγατρικές στην Ιρλανδία, αλλά και από βρετανικές εταιρείες μπορεί να μετακομίσουν εκεί. Μεγάλο πλεονέκτημα της Ιρλανδίας στην προσέλκυση επενδύσεων είναι η χαμηλή φορολογία επιχειρήσεων, μόλις 12,5%, και το ότι είναι η μόνη χώρα στην ΕΕ όπου επίσημη γλώσσα είναι τα αγγλικά. Σύμφωνα με τον «Guardian», τουλάχιστον 100 βρετανικές τράπεζες και άλλοι χρηματοπιστωτικοί όμιλοι, έχουν κάνει αίτηση στην ιρλανδική κυβέρνηση για να μεταφέρουν εκεί τις δραστηριότητές τους.
Ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ανάπτυξης της Ιρλανδίας ελπίζει ότι η ανάληψη της αμερικανικής προεδρίας από τον Ντ. Τραμπ δεν θα γίνει εμπόδιο για τις επενδύσεις των αμερικανικών επιχειρηματικών ομίλων στη χώρα. Υπάρχει και αυτός ο φόβος, με δεδομένες τις δηλώσεις του Τραμπ για στροφή προς μια οικονομική πολιτική προστατευτισμού και «τράβηγμα» στις ΗΠΑ αμερικανικών επιχειρηματικών ομίλων που δρουν έξω από τη χώρα.
Ταυτόχρονα, και οι ιαπωνικές επενδυτικές τράπεζες εκφράζουν το ενδεχόμενο να εγκαταλείψουν το Λονδίνο λόγω αβεβαιότητας της μελλοντικής σχέσης της Βρετανίας με την ΕΕ. Κορυφαία στελέχη τέτοιων τραπεζών όπως οι Nomura και Daiwa Capital Markets, έθεσαν το θέμα σε δύο Βρετανούς υπουργούς, στον αρμόδιο για το Σίτι, Σάιμον Κίρμπι, και στον υπουργό Εμπορίου αρμόδιο για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, Μαρκ Γκαρνιέ. Σύμφωνα με τους «Financial Times», λόγω της αβεβαιότητας για το μέλλον του Λονδίνου ως πύλης στην Ευρώπη, ίσως θα ήταν καλύτερα για τους πελάτες τους στην Ευρώπη να έχουν εναλλακτικό κέντρο χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.
Στην ίδια κατεύθυνση, κινούνται και οι ιαπωνικές ασφαλιστικές εταιρείες και άλλοι ιαπωνικοί επιχειρηματικοί όμιλοι. Για παράδειγμα, ο μεγαλύτερος τραπεζικός όμιλος της Ιαπωνίας, η «Mitsubishi UFJ», έχει αναβαθμίσει το καθεστώς της μονάδας της στο Αμστερνταμ, μεταφέροντας και εργαζόμενους.
Βεβαίως, η Ιρλανδία εμφανίζεται ελκυστική για τη μεταφορά επιχειρηματικών ομίλων από τη Βρετανία, και λόγω χαμηλού φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις και λόγω αγγλικής γλώσσας, αλλά δεν είναι το μοναδικό κράτος που το «πασχίζει».

Οι επιδιώξεις Γερμανίας - Γαλλίας

Διάφορα αστικά ΜΜΕ στα μέσα του Νοέμβρη 2016 έγραφαν περίπου τα εξής: Η Φραγκφούρτη, το χρηματοπιστωτικό κέντρο της Γερμανίας, προσπαθεί να δελεάσει χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από τη Βρετανία και ανταγωνίζεται με τη Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες για να προσελκύσει επιχειρήσεις από τη Βρετανία, το βασικό χρηματοπιστωτικό κέντρο της Ευρώπης.
Ο Γερμανός υφυπουργός Οικονομικών, Τόμας Στέφεν, δήλωσε πρόσφατα: «Πρέπει να πω ότι εμείς, στο υπουργείο Οικονομικών, καταγράφουμε έναν αυξανόμενο αριθμό αιτημάτων. Και είμαστε πολύ, πολύ ανοιχτοί σε τέτοιες συζητήσεις». Η Φραγκφούρτη θέλει να εξασφαλίσει την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA), που εποπτεύει το ρυθμιστικό πλαίσιο της λειτουργίας των τραπεζών σε όλη την ΕΕ, και έχει ήδη πει ότι θα μετακινηθεί από το Λονδίνο μετά την απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την ΕΕ, με δεδομένο ότι η Φραγκφούρτη είναι έδρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM).
Αλλά προς τη Γερμανία στρέφουν το βλέμμα τους και βρετανικές start-ups (επιχειρήσεις νέων τεχνολογιών). Από την επικράτηση του Brexit, πέντε start-ups εγκατέλειψαν τη Βρετανία, μεταφέροντας την έδρα τους στο Βερολίνο. Επίσης, 39 ακόμη τέτοιες επιχειρήσεις συζητούν για μεταφορά στο Βερολίνο. Η γερμανική κυβέρνηση εκτιμά ότι το Βερολίνο θα γίνει η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα των start-ups.
Ομως και η Γαλλία δεν πάει πίσω. Ο υπουργός Οικονομικών, Μισέλ Σαπέν, έχει δηλώσει ότι η Γαλλία έχει επεξεργαστεί σχέδιο για να γίνει το Παρίσι η μελλοντική οικονομική πρωτεύουσα. Δεν στοχεύουν μόνο σε τραπεζικούς ομίλους, αλλά και σε επιχειρηματικούς ομίλους της βιομηχανίας, σε τομείς όπως το Μέταλλο, η Ενέργεια, επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Αλλωστε, αμέσως μετά το δημοψήφισμα της 23ης Ιούνη, η κυβέρνηση Ολάντ άλλαξε τους κανόνες φορολόγησης των ξένων επιχειρήσεων στο Παρίσι κάνοντάς τους ελκυστικούς, για να διευκολύνει τη μεταφορά επιχειρήσεων από τη Βρετανία.

Αντιδράσεις που εκδηλώνουν ανταγωνισμούς

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με το REUTERS, («Καθημερινή», 20/12/2016), «στις βρετανικές τράπεζες έφτασε πόρισμα έγκριτων νομικών γραφείων της χώρας, σύμφωνα με το οποίο έχουν το δικαίωμα να μηνύσουν την ΕΕ αν δεν εξασφαλιστεί μεταβατική περίοδος κατά την έξοδο της Βρετανίας. Την άσκηση αυτού του δικαιώματος τη στηρίζουν σε κανόνες του διεθνούς Δικαίου και σε διεθνείς συνθήκες - όπως η Σύμβαση της Βιέννης. Βάσει αυτών, έχουν κεκτημένα δικαιώματα από τις ευρωπαϊκές συνθήκες, τα οποία δεν καταργούνται αυτομάτως από τη στιγμή που παύσουν να ισχύουν οι ανωτέρω συνθήκες. Οι τράπεζες και οι επενδυτικοί οίκοι ασκούν πιέσεις στη Βρετανία και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ώστε να συνάψουν μεταβατική συμφωνία για να διατηρηθούν πολλές από τις ισχύουσες ρυθμίσεις έως και 5 χρόνια, για να μπορέσουν να αμβλύνουν τις όποιες επιπτώσεις από το Brexit. Πάντως, η Τράπεζα της Αγγλίας προειδοποιεί ότι θα έχει αποσταθεροποιητικό αντίκτυπο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα μια αιφνίδια αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ».
Δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί η διαπραγμάτευση, αλλά απ' όλα τα παραπάνω φαίνεται ότι οι αρνητικές συνέπειες στη βρετανική οικονομία θα είναι μεγάλες. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι ο πλέον ισχυρός στη βρετανική οικονομία. Επιδράσεις φαίνεται ότι θα υπάρξουν και στην οικονομία της ΕΕ με αρνητικές συνέπειες για την πορεία ανάκαμψής της. Αυτή η πραγματικότητα θα φέρει τεράστια όξυνση των ανταγωνισμών.
Ταυτόχρονα Ιρλανδία, Γαλλία, Γερμανία ανταγωνίζονται μεταξύ τους για να καρπωθούν το μεγαλύτερο μερίδιο των απωλειών της Βρετανίας από τη μεταφορά επιχειρηματικών ομίλων. Οι ανταγωνισμοί φαίνεται να οξύνονται με την Ιρλανδία, γιατί έχει κάποια πλεονεκτήματα όπως προείπαμε. Επίσης δεν είναι τυχαία η κλιμακούμενη σύγκρουση της Ιρλανδίας με την Κομισιόν για το θέμα της «Apple» και το τεράστιο πρόστιμο των 13 δισ. ευρώ που η «Apple» καλείται από την Κομισιόν να πληρώσει στην Ιρλανδία για μη καταβληθέντες φόρους. «Το διακύβευμα για το Δουβλίνο είναι η εξαιρετικά χαμηλή εταιρική φορολογία που έχει συνεισφέρει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων και στην ανάπτυξη της ιρλανδικής οικονομίας(...) η Κομισιόν κατηγορεί την Ιρλανδία ότι παραχώρησε στον αμερικανικό κολοσσό εξαιρετικά προνομιακό φορολογικό καθεστώς, χωρίς να το δικαιολογεί, και το Δουβλίνο, που έχει εφεσιβάλει την απόφαση, να επιρρίπτει στην Κομισιόν παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας του», («Καθημερινή», 20/12/2016). Αυτό είναι νέο επεισόδιο ανάμεσα σε άλλα, όπως τα πρόστιμα σε VW και Deutsche Bank από τις ΗΠΑ, ή τα ενδεχόμενα πρόστιμα σε «Amazon» και «Apple» από τη Γερμανία για αθέμιτο ανταγωνισμό, το ενδεχόμενο πρόστιμο από την Κομισιόν στο Facebook για τη συγχώνευσή του με την ευρωπαϊκή WhatsApp που παρέχει αντίστοιχες υπηρεσίες, κ.λπ.
Επίσης, δεν πρέπει να περνά απαρατήρητη η αναφορά της ιρλανδικής κυβέρνησης ότι ελπίζει να μη βάλει εμπόδια ο Ντ. Τραμπ για επενδύσεις αμερικανικών επιχειρηματικών ομίλων στη χώρα. Να άλλος ένας λόγος της κόντρας της Ιρλανδίας με την Κομισιόν, με αφορμή την «Apple». Ενας επιπλέον παράγοντας που επιδρά στους ανταγωνισμούς είναι η ενδεχόμενη στροφή της κυβέρνησης Τραμπ στον προστατευτισμό που θα μειώσει δραστικά τις εξαγωγές της Γερμανίας κυρίως αλλά και της ΕΕ συνολικά στις ΗΠΑ, και κεφαλαίων και εμπορευμάτων. Που θα επιδράσει αρνητικά επίσης στην ασθενική ανάκαμψη της οικονομίας Ευρωζώνης - ΕΕ.

Αλλες συνέπειες

Επομένως, εδώ αυξάνονται οι παράγοντες υπονόμευσης της ευρωενωσιακής, αλλά και της βρετανικής, ανάκαμψης της καπιταλιστικής οικονομίας. Που περιπλέκεται και με τις δυσκολίες της παγκόσμιας καπιταλιστικής ανάπτυξης. Μείγμα επικίνδυνο.
Ολ' αυτά επιδρούν επίσης στη διεύρυνση των ρωγμών στην ΕΕ με την ενίσχυση φυγόκεντρων δυνάμεων, την τάση μεγαλύτερης εθνοκεντρικής δράσης (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία κ.λπ.), τη διαπάλη Γαλλίας - Γερμανίας για την οικονομική διακυβέρνηση (εμβάθυνση ή διακυβερνητική συνεργασία) κ.λπ.
Οπως αναφέρεται στις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ για το 20ό Συνέδριο: «Στο επίπεδο του οικονομικού ανταγωνισμού, σημαντική εξέλιξη αποτελεί η δοκιμασία διατήρησης της συνοχής της ΕΕ και το μέλλον που προδιαγράφεται για την Ευρωζώνη, ιδιαίτερα μετά την επικράτηση του Brexit στο σχετικό δημοψήφισμα στη Βρετανία. Αυτή η πραγματικότητα καθιστά ακόμα πιο σύνθετους τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και αυξάνει τη ρευστότητα των σημερινών διακρατικών συνεργασιών. Οι εξελίξεις στην ΕΕ επιδρούν άμεσα στις εξελίξεις και στις αντιθέσεις στην Ελλάδα (...) Η ελληνική οικονομία τείνει να περάσει σε αναιμική ανάκαμψη το 2017. Ωστόσο, η πραγματοποίηση αυτής της τάσης θα εξαρτηθεί και από άλλες παραμέτρους, ιδιαίτερα από τις εξελίξεις της διεθνούς οικονομίας (...) Ως παράγοντες αβεβαιότητας που μπορούν να οδηγήσουν σε πιο αρνητική έκβαση, διακρίνονται η ενδεχόμενη επιδείνωση του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος και της πορείας της ΕΕ μετά το Brexit, οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στον τουρισμό και στο εμπόριο από επιδείνωση του προσφυγικού προβλήματος και της κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και οι επιπτώσεις της κυβερνητικής πολιτικής (π.χ. αύξηση έμμεσης φορολογίας, επιβάρυνση λαϊκών στρωμάτων)».
Ανεξάρτητα από τις αβεβαιότητες και τις εξελίξεις, τις συνέπειες θα τις μεταφέρουν στις πλάτες της εργατικής τάξης και των άλλων φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Που δεν έχουν άλλο δρόμο από το να χειραφετηθούν από την αστική πολιτική και να οργανώσουν την αντικαπιταλιστική, αντιμονοπωλιακή πάλη.

Ευρασιατική Οικονομική Ενωση ένα επιπλέον ιμπεριαλιστικό μπλοκ

Ευρασιατική Οικονομική Ενωση ένα επιπλέον ιμπεριαλιστικό μπλοκ

Εκτενή αποσπάσματα από την παρέμβαση του συμπροέδρου του Σοσιαλιστικού Κινήματος Καζαχστάν Α. Κουρμάνοφ στο Διεθνές Σεμινάριο που διοργάνωσε η Ευρωκοινοβουλευτική ομάδα του ΚΚΕ

Από τη συνεδρίαση της Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης (Ρωσίας, Λευκορωσίας, Καζακστάν, Αρμενίας, Κιργιζία, Τατζικιστάν) στη Μόσχα το 2014

Με αφορμή τη συζήτηση που γίνεται στη χώρα μας περί εναλλακτικών διακρατικών ενώσεων, δήθεν αντίβαρο σε άλλες και υπέρ των λαών, δημοσιεύουμε σήμερα εκτενή αποσπάσματα από την πολύ διαφωτιστική τοποθέτηση του Αϊνούρ Κουρμάνοφ, συμπροέδρου του Σοσιαλιστικού Κινήματος Καζαχστάν, για τις ενώσεις στις οποίες πρωτοστατεί η καπιταλιστική Ρωσία, στο πρόσφατο Διεθνές Σεμινάριο που διοργάνωσε με επιτυχία η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ, στην Αθήνα, στις 10 Δεκέμβρη, με θέμα «Ενας αιώνας από την έκδοση του έργου του Β. Ι. Λένιν "Για το σύνθημα των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης"».
Ο εκπρόσωπος του Σοσιαλιστικού Κινήματος Καζαχστάν σημείωσε:
«Η κρατική προπαγάνδα της Ρωσίας, του Καζαχστάν, της Λευκορωσίας, της Αρμενίας και της Κιργιζίας συνεχώς επαναλαμβάνει τα περί μιας νέας εποχής ολοκλήρωσης και συνεργασίας στα όρια της Τελωνειακής (ΤΕ) και της Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης (ΕΑΟΕ). Ολα αυτά σερβίρονται σαν μια προοδευτική ένωση εμπορευματοπαραγωγών, που θα οδηγήσει στην εμφάνιση νέων θέσεων εργασίας, στην άνοδο της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών, στην αύξηση των εμπορικών ανταλλαγών, σε ενιαίους δασμούς, σε ομογενοποίηση της φορολογικής, εργασιακής και κοινωνικής νομοθεσίας.
Ορισμένοι καθιερωμένοι ιδεολόγοι φιλοκυβερνητικών οργανισμών, ακόμα και ορισμένων αριστερών κομμάτων, προσπαθούν να πείσουν τις μάζες για την "αναγέννηση" της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ενωσης σε καπιταλιστική βάση, θεωρώντας την ΕΑΟΕ και την ΤΕ ενώσεις για την αποκατάσταση των παλιών δεσμών μεταξύ των Δημοκρατιών και την άνοδο της εγχώριας βιομηχανίας. Οτι είναι δήθεν μια μεταβατική, μόνο, μορφή, ένα αναγκαίο στάδιο προς μια σοβαρότερη πολιτική και οικονομική ένωση αυτών των χωρών σε ένα ενιαίο συνομοσπονδιακό ή ακόμα και ομοσπονδιακό κρατικό μόρφωμα υπό την αιγίδα της σημερινής αστικής Ρωσίας.
Οσοι παράγοντες των κομμουνιστικών και σοσιαλιστικών κομμάτων των χωρών της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ) παίρνουν στα σοβαρά αυτόν τον προπαγανδιστικό χυλό και τον αναπαράγουν οι ίδιοι στα προγράμματα και την πρακτική πολιτική τους, απορρίπτουν με προθυμία την ταξική προσέγγιση και τη μαρξιστική ανάλυση των διαδικασιών και γίνονται απλώς ο πέμπτος τροχός στο κρατικό κάρο των καθεστώτων. Η υποστήριξη, έμμεση ή άμεση, αυτών των ενώσεων, όπως και της πολιτικής των κυβερνήσεων και των Προέδρων, οδηγεί σε πλήρη απώλεια της πολιτικής αυτοτέλειας, στη συμπαράταξη, στην πράξη, με μια σειρά συντηρητικών ή ακόμα και δεξιών δυνάμεων των κυρίαρχων αστικών κύκλων, και στην τελεσίδικη απόσπαση από την κοινωνική τους βάση, στην ιδεολογική υπόσκαψη του κομμουνιστικού κινήματος.

Ποιος ήταν ο στόχος δημιουργίας των ΕΑΟΕ και ΤΕ;

Οι κομμουνιστές δεν πρέπει να έχουν, πόσο μάλλον να καλλιεργούν, αυταπάτες σχετικά με αυτές τις ενώσεις. Η Τελωνειακή Ενωση και η Ευρασιατική Οικονομική Ενωση αποτελούν τυπικές μορφές εμπορο-βιομηχανικού μπλοκ των καπιταλιστών, που κατευθύνεται στην ενοποίηση της εμπορικής, κοινωνικής και εργασιακής νομοθεσίας, που συνολικά είναι προσανατολισμένες εναντίον των συμφερόντων των εργαζομένων. Η είσοδος, για παράδειγμα, του Καζαχστάν στην ΤΕ οδήγησε σε μείωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, σε άνοδο των δασμών, σε ακρίβεια, σε μείωση της παραγωγής, σε ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση της εγχώριας οικονομίας.
Οι κυβερνήσεις της Ρωσίας και του Καζαχστάν ακολουθούν την ίδια πολιτική σκληρών νεοφιλελεύθερων αγοραίων μεταρρυθμίσεων, που συνοδεύεται από ιδιωτικοποιήσεις, καταστροφή του κοινωνικού συστήματος Πρόνοιας, συνεχή μείωση όλων των δαπανών του προϋπολογισμού, εμπορευματοποίηση της Παιδείας και της Υγείας. Από αυτή την ένωση κερδίζουν μόνο οι μεγάλοι παίκτες των εξορυκτικών κλάδων, οι κρατικομονοπωλιακοί γίγαντες τύπου "Γκαζπρόμ" ή "ΚαζΜουναϊΓκαζ", που, με την ευκαιρία, απέκτησε μερίδιο στην πρώτη εταιρεία. Η Ρωσία μπήκε στον ΠΟΕ, όπως και το Καζαχστάν, οι κυβερνήσεις τους λειτουργούν επίσης σύμφωνα με τις συστάσεις του ΔΝΤ και της ΔΤ.
Γι' αυτό είναι ανόητο να εξετάζεται αυτή η διαδικασία ως "αναγέννηση" της ΕΣΣΔ.
Το ίδιο το Καζαχστάν εντάχθηκε ήδη στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας, ως πάροχος πρώτων υλών και στη δεδομένη περίπτωση μπαίνει στην τροχιά των πολιτικών συμφερόντων της Ρωσίας, της Κίνας, των ΗΠΑ και των χωρών της ΕΕ. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι παρά τη συμμετοχή του στην ΕΑΟΕ και την ΤΕ, το Καζαχστάν υπέγραψε συμφωνία οικονομικής συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση το Δεκέμβρη του 2015, που δίνει συμπληρωματικά προνόμια στο δυτικό κεφάλαιο στην εκμετάλλευση των φυσικών πηγών και της εργατικής τάξης.

Η ενίσχυση των αντιθέσεων στη νέα Ενωση

Παρά τις διακηρύξεις για θρίαμβο των διαδικασιών ολοκλήρωσης, περί "αδελφοσύνης" και "αιώνιας φιλίας", αυτά τα μορφώματα δεν αποτελούν οικονομικές μορφές, στο εσωτερικό τους ξεσπούν περιοδικά εμπορικοί πόλεμοι, ενώ το απαντητικό εμπάργκο της Μόσχας στην εισαγωγή τροφίμων από τις χώρες της ΕΕ σπάει συνεχώς από την Αστάνα και το Μινσκ. Αυτό το διαπιστώνουν και οι ίδιοι οι Πρόεδροι των χωρών της ΕΑΟΕ.
Στο πλαίσιο των δύο συναντήσεων στην Αστάνα τον προηγούμενο χρόνο, η θυελλώδης συζήτηση αφορούσε τα κρισιακά φαινόμενα στις οικονομίες των χωρών.
Οι τάσεις, γενικά, δεν είναι ευοίωνες για τις οικονομίες πρώτων υλών, όπως της Ρωσίας και του Καζαχστάν. Φαίνεται, γι' αυτό, αλλά και λόγω των προβλημάτων με την Κιργιζία, που προς το παρόν δεν ένιωσε κανένα προνόμιο από την είσοδό της στην ένωση, ότι αποφάσισαν να κάνουν τη συζήτηση των ηγετών κλειστή για τα ΜΜΕ. Ο Λουκασένκο ανακοίνωσε μόνο ότι η Ρωσία και το Καζαχστάν αποφάσισαν να λύσουν μέχρι την Πρωτοχρονιά τα ζητήματα, που παρουσιάζονται στα σύνορα, ώστε "ο λαός της Κιργιζίας να νιώσει πού μπήκε" και να μην δυσανασχετεί για την απόφαση που πάρθηκε.
Στο φόντο της διαδικασίας δημιουργίας του διεθνούς ιμπεριαλιστικού μπλοκ των BRICS, κάτω από την επιφάνεια της προπαγάνδας κρύβονται πολλοί ύφαλοι, που αφορούν τις αντιθέσεις των αστικών ομαδοποιήσεων μέσα στα ήδη υπάρχοντα μορφώματα, όπως η ΕΑΟΕ και η ΤΕ, πράγμα που δείχνει την αστάθεια του όλου οικοδομήματος.
Ετσι, το Δεκέμβρη του 2013, στη συνάντηση κορυφής της ΤΕ στη Μόσχα, αναφερόμενος στα γεγονότα στην Ουκρανία, ο Ναζαρμπάγιεφ τορπίλισε το αρχικό σχέδιο συμφωνίας του Κρεμλίνου για τη δημιουργία της Ευρασιατικής Οικονομικής Ενωσης, που προέβλεπε τη δημιουργία υπερεθνικού κοινοβουλίου, ενιαίου νομίσματος, υπερεθνικών ρυθμιστικών οργάνων κατά τα πρότυπα κυβέρνησης, ενοποίηση της νομοθεσίας. Στην πράξη έσπασε το μοντέλο της συνομοσπονδίας, περιορίζοντας την ισχύ της συμφωνίας μόνο στα καθαρά οικονομικά ζητήματα ή τις προθέσεις διακηρύξεων.
Η προφανής αδυναμία των διαδικασιών ολοκλήρωσης στο πλαίσιο των ήδη δημιουργημένων ενώσεων μπορεί να εκτιμηθεί και από τις στρατιωτικές συμφωνίες στο πλαίσιο της Συμφωνίας Συλλογικής Ασφάλειας (ΣΣΑ), που υπογράφτηκε με πρωτοβουλία του Ναζαρμπάγιεφ το 2011 και προβλέπει τη δημιουργία συνολικά 300 ταγμάτων ταχείας επέμβασης. Είναι απόλυτα σαφές ότι στόχος τους είναι η κατάπνιξη εξεγέρσεων και επαναστάσεων στις επικράτειες των χωρών της ΚΑΚ. Γι' αυτό το συγκεκριμένο μπλοκ μπορεί να εξετάζεται με σιγουριά όχι ως αντίβαρο στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, αλλά ως "χωροφυλακίστικη διεθνής", που σχηματίζεται με αντιδραστικούς σκοπούς καθυπόταξης των λαών και των εργαζομένων των χωρών μας.

Οι ελιγμοί της Μόσχας

Μια τέτοια "χωροφυλακίστικη διεθνής" εξυπηρετούσε πλήρως την Αστάνα και το Μινσκ, και αυτά τα τεχνάσματα κατά καιρούς πετύχαιναν. Οταν όμως έγινε λόγος για περιορισμό της απεριόριστης εξουσίας, για έλεγχο στις χρηματοδοτικές ροές, για δημιουργία πραγματικών δομών του νέου ιμπεριαλιστικού μπλοκ, αποδείχτηκε ξαφνικά ότι οι αστικές τάξεις του Καζαχστάν και της Λευκορωσίας δεν θέλουν και δεν προτίθενται να υλοποιήσουν αυτό το σχέδιο.
Είναι κατανοητό ότι η ρωσική αστική τάξη τώρα προσπαθεί να πιέσει τους αφερέγγυους συμμάχους της, που έχουν τα δικά τους και διαφορετικά από της Μόσχας συμφέροντα, από την πώληση των δικών τους πρώτων υλών, να κόψουν τους δεσμούς τους με την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Λευκορωσία και Καζαχστάν στην πράξη δεν υποστήριξαν τον Πούτιν την περίοδο της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Επιπλέον, ο Ναζαρμπάγιεφ και ο Λουκασένκο προσπαθούν να σταματήσουν με κάθε τρόπο τη διαδικασία πολιτικής ολοκλήρωσης των χωρών της ΕΑΟΕ. Η αστική τάξη του Καζαχστάν προσπαθεί με κάθε τρόπο να ξεγλιστρήσει από την αυξανόμενη επιρροή του βόρειου γείτονα με την πώληση γης και μετοχών των εξορυκτικών επιχειρήσεων σε κινεζικούς, σαουδαραβικούς και γιαπωνέζικους ομίλους.
Πολλοί δεν το έχουν καταλάβει ακόμα, αλλά τα γεγονότα στην Ουκρανία και το φαινόμενο της Κριμαίας άλλαξαν πλήρως τον συσχετισμό δυνάμεων και το παλιό στάτους κβο, που είχε διαμορφωθεί μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, μεταξύ των νέων κρατών. Δεδομένης της σύγκρουσης των συμφερόντων της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, απογυμνώθηκαν και ενισχύθηκαν παλιές και νέες αντιθέσεις μεταξύ των αρχουσών τάξεων των χωρών της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (σ.σ. προήλθε μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ). Σε αυτήν την κατάσταση τα παλιά σύνορα μπορούν γρήγορα να χάσουν τη σημασία τους.
Τα άλλοτε σταθερά δικτατορικά καθεστώτα, ιδιαίτερα στην Κεντρική Ασία, μπορούν να μπουν σε μια περίοδο αστάθειας, κοινωνικών εκρήξεων, αυλικών πραξικοπημάτων και ευθείας παρέμβασης στα εσωτερικά τους από την πλευρά τρίτων χωρών. Η στρατιωτική σύγκρουση το 2014 και το 2016 μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας έδειξε ακόμα μια φορά τη δυνατότητα ταχείας αύξησης των πολεμικών συγκρούσεων. Με την ευκαιρία, η Αστάνα, παρά τη φιλειρηνική ρητορική της, παραμένοντας πιστή στις συμφωνίες με την Αγκυρα, σε αυτήν τη σύγκρουση υποστήριξε στην πράξη ακριβώς την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν.
Ο Ναζαρμπάγιεφ επίσης τοποθετήθηκε με οξύτητα, το Δεκέμβρη του προηγούμενου έτους, εναντίον της εισδοχής στην Τελωνειακή Ενωση της Αρμενίας, η οποία, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, συνεχίζει να έχει εδαφικές διαφορές με γειτονικές της χώρες.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, σε μια κατάσταση όξυνσης της πάλης μεταξύ των διαφόρων αστικών ομάδων των ξεχωριστών χωρών, αδυνατίσματος και αποσταθεροποίησης των αστικών καθεστώτων, η εργατική τάξη πρέπει να διατηρεί την πολιτική της αυτοτέλεια και να βγει την κατάλληλη στιγμή στην πολιτική σκηνή ως πραγματική εναλλακτική δύναμη. Αυτό προϋποθέτει την αναγκαιότητα περαιτέρω οικοδόμησης και ενίσχυσης δομών του εργατικού κινήματος, ικανών να εφαρμόζουν ταξική πολιτική αρχών, ανεξάρτητα από την ιμπεριαλιστική προπαγάνδα, την εθνικιστική παραφορά. Εδώ είναι ο ρόλος των κομμουνιστών».

Ανθρώπινα όργανα από ζώα;

Ανθρώπινα όργανα από ζώα;

Δεκάδες χιλιάδες μεταμοσχεύσεις οργάνων γίνονται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο. Αν και η τεχνογνωσία της μεταμόσχευσης οργάνων έχει βελτιωθεί πολύ, ο αριθμός των διαθέσιμων οργάνων δεν έχει ακολουθήσει την ίδια πορεία. Κατά μέσο όρο 16 άνθρωποι στην Ευρώπη και 22 στις ΗΠΑ (δε γίνεται συζήτηση για άλλες περιοχές του πλανήτη λιγότερο αναπτυγμένες) πεθαίνουν κάθε μέρα περιμένοντας για μόσχευμα καρδιάς, συκωτιού ή άλλου οργάνου. Το χάσμα ανάμεσα στους ανθρώπους που χρειάζονται ένα όργανο και τον αριθμό των διαθέσιμων οργάνων μεγαλώνει διαρκώς.
Μια λύση που ανίχνευσαν οι επιστήμονες ήταν η καλλιέργεια οργάνων στο εργαστήριο. Χρησιμοποιώντας βλαστοκύτταρα, που μπορούν να μετεξελιχθούν σε οποιοδήποτε είδος ιστού και μια τεχνητή «σκαλωσιά» για να αναπτυχθούν παίρνοντας το κατάλληλο σχήμα, οι ερευνητές θεώρησαν ότι θα μπορούσαν να αναπτύξουν εύκολα ολόκληρα όργανα. Υπάρχει σχετική πρόοδος στον τομέα αυτόν, αλλά είναι πολύ αργή.

Εναλλακτική

Ενας, προς το παρόν μικρός, αλλά διευρυνόμενος αριθμός ερευνητών σκέφτονται ότι μπορεί να υπάρχει άλλος τρόπος: Να αφήσουν τη φύση να κάνει την πιο δύσκολη δουλειά. Η βιολογική εξέλιξη έχει ήδη δημιουργήσει μια εξαιρετική διαδικασία για τη μετατροπή μιας χούφτας πανομοιότυπων κυττάρων σε όλα τα εξειδικευμένα όργανα και ιστούς που χρειάζονται για να σχηματιστεί ένα ποντίκι ή ένας άνθρωπος. Αυτή η διαδικασία εξελίσσεται τις πρώτες βδομάδες και μήνες μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου και το σχηματισμό του εμβρύου, χωρίς να χρειάζεται τεχνητή «σκαλωσιά», δίνοντας τελικά καλοσχηματισμένη καρδιά, πνεύμονες, νεφρούς και άλλα όργανα. Οι ερευνητές αυτοί θεωρούν ότι μπορούν να καλλιεργήσουν ανθρώπινα όργανα μέσα σε χοίρους.

Η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς το 1967

Η καρδιά του ίδιου του χοίρου θα ήταν μικρής χρησιμότητας για μεταμόσχευση σε άνθρωπο. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα απορρίπτει γρήγορα τις μεταμοσχεύσεις μεταξύ διαφορετικών ειδών. Ακόμη και οι βαλβίδες από καρδιά χοίρου είναι χρήσιμα υποκατάστατα των αντίστοιχων ανθρώπινων ιστών μόνο αφού υποστούν χημική επεξεργασία, ώστε να αποτραπεί η φυσιολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού. Η επεξεργασία αυτή αν εφαρμοστεί σε ένα πολύπλοκο ολόκληρο όργανο, θα το κάνει μη λειτουργικό.

Χίμαιρες

Για την ακρίβεια, η ιδέα των ερευνητών είναι να κατασκευάσουν μέσα στο σώμα ζώων, όπως οι χοίροι και οι αγελάδες, όργανα, που θα είναι εξολοκλήρου ή σχεδόν εξολοκλήρου φτιαγμένα από ανθρώπινα κύτταρα. Το ζώο μέσα στο οποίο θα αναπτύσσονται τα όργανα αυτά θα είναι μια χίμαιρα, δηλαδή ένα ον που συνδυάζει τμήματα από δύο διαφορετικά είδη. Η ιδέα φαίνεται παρατραβηγμένη, αλλά ερευνητές στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία έχουν ήδη αποδείξει ότι καταρχήν είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί. Ως πειραματόζωα χρησιμοποίησαν ποντίκια, σε έμβρυα των οποίων εισήγαγαν βλαστοκύτταρα αρουραίων. Τα βλαστοκύτταρα είχαν τροποποιηθεί, ώστε να ενεργοποιηθεί το κατάλληλο γονίδιο, που οδηγεί στη μετεξέλιξή τους σε κύτταρα ενός συγκεκριμένου ιστού ή οργάνου, π.χ. του παγκρέατος. Τα χιμαιρικά έμβρυα αναπτύχθηκαν μέσα σε παρένθετες μητέρες ποντικίνες, που γέννησαν ζώα τα οποία έμοιαζαν και συμπεριφέρονταν σαν κανονικά ποντίκια, με τη διαφορά ότι είχαν πάγκρεας αρουραίου. Το ίδιο πείραμα έγινε με ανθρώπινα βλαστοκύτταρα σε χοιρινά έμβρυα και πρόκειται να διαπιστωθεί αν το αποτέλεσμα θα είναι το αναμενόμενο, δηλαδή αν τα γουρουνάκια που θα γεννηθούν θα είναι βιώσιμα και θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ανθρώπινο πάγκρεας που θα διαθέτουν.
Δεν είναι γνωστό αν θα δοθεί άδεια στους ερευνητές από τις κυβερνήσεις των χωρών τους για να προχωρήσουν με αυτά τα πειράματα. Ακόμη και οι ίδιοι, όπως ο Χουάν Κάρλος Ιζπισούα Μπελμόντε, του Εργαστηρίου Γονιδιακής Εκφρασης του Ινστιτούτου Βιολογικών Μελετών του Σολτ Λέικ των ΗΠΑ, αναγνωρίζουν κάποια ενδεχόμενα προβλήματα. Τα μη τροποποιημένα βλαστοκύτταρα μπορούν να δώσουν ιστούς οποιουδήποτε τύπου, οπότε χρειάζεται να δοθεί ειδική προσοχή σε τρεις τύπους, τα νευρικά, τα σπερματοζωάρια και τα ωάρια, καθώς η ανάπτυξη τέτοιων τύπων βλαστοκυττάρων μέσα σε ζώα θα μπορούσε να οδηγήσει σε όντα που κανείς δεν θα ήθελε να δημιουργήσει...

Φριχτά ενδεχόμενα

Για παράδειγμα, αν αρκετά ανθρώπινα νευρικά κύτταρα αποικίσουν τον εγκέφαλο ενός γουρουνιού, ίσως εμφανίσει ενδείξεις νοημοσύνης ανώτερης από τη συνηθισμένη για τους χοίρους. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι μπορούν να αποφύγουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο χρησιμοποιώντας επαγόμενα πλειοδύναμα βλαστικά κύτταρα (iPSCs), δηλαδή βλαστοκύτταρα που προέρχονται από τροποποίηση ώριμων εξειδικευμένων κυττάρων, από τα οποία επιπλέον θα έχουν αφαιρέσει το τμήμα του γενετικού κώδικα που τους επιτρέπει να εξελιχθούν σε νευρικά κύτταρα. Εκτιμούν ότι έτσι, ακόμη κι αν τα κύτταρα αυτά καταφέρουν να μεταναστεύσουν στην περιοχή του εμβρύου, που σχετίζεται με την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, δεν θα μπορέσουν να αναπτυχθούν παραπέρα.
Ενα άλλο σενάριο που οι ερευνητές θα ήθελαν να αποφύγουν είναι η διασταύρωση χιμαιρικών ζώων. Υπάρχει μια μικρή πιθανότητα μερικά από τα ανθρώπινα κύτταρα, που θα έχουν εισαγάγει, να μεταναστεύσουν στο αναπαραγωγικό σύστημα, αντί να μείνουν στο όργανο για το οποίο προορίζονταν. Το αποτέλεσμα θα ήταν ζώα που θα παρήγαγαν σπέρμα ή ωάρια ουσιαστικά πανομοιότυπα με αυτά που παράγουν οι άνθρωποι από τους οποίους θα προέρχονταν τα βλαστοκύτταρα. Αν επιτρεπόταν η αναπαραγωγή μεταξύ αυτών των ζώων, θα μπορούσε να υπάρξει το φριχτό ενδεχόμενο ένα ανθρώπινο μωρό να κυοφορείται μέσα σε ένα γουρούνι ή μια αγελάδα. Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί με σιγουριά αυτό το ενδεχόμενο είναι κάθε χιμαιρικό ζώο να προέρχεται από ωάριο και σπερματοζωάριο του είδους του και σε αυτό το καθαρό (μη χιμαιρικό έμβρυο) να γίνεται η προσθήκη των ανθρώπινων βλαστοκυττάρων.

Καθυστέρηση

Ακόμη κι αν αποτύχει η χρήση των βλαστοκυττάρων για την ανάπτυξη ανθρώπινων οργάνων μέσα σε ζώα, οι ερευνητές θεωρούν ότι η γνώση που θα μας δώσει θα έχει θετική επίδραση στην έρευνα σε άλλους τομείς έρευνας, όπως ο αντικαρκινικός, καθώς η κατανόηση των κανονικών διαδικασιών που επιτρέπουν στα έμβρυα να αναπτύσσονται ραγδαία και μετά να επιβραδύνουν, θα είναι χρήσιμη για την κατανόηση της ανώμαλης ανάπτυξης των κυττάρων στους καρκινικούς όγκους και των τρόπων που μπορεί να περιοριστεί.
Πειράματα και ερευνητικές κατευθύνσεις, όπως αυτή της ανάπτυξης ανθρώπινων οργάνων μέσα σε χιμαιρικά ζώα, φέρνουν για άλλη μια φορά στο προσκήνιο το ζήτημα της καθυστέρησης των παραγωγικών σχέσεων (καπιταλιστικές) σε σχέση με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων (όπως η επιστήμη). Μόνο όταν οι παραγωγοί του πλούτου τον πάρουν στα χέρια τους, καταργώντας την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και τις επικίνδυνες αντιθέσεις που προκαλεί, θα μπορέσουν με σχετική ασφάλεια να διερευνήσουν πεδία, που μπορεί να οδηγήσουν σε απαλλαγή από τον πόνο, την κακουχία και τον πρόωρο θάνατο. Αντίθετα, μπορεί να οδηγήσουν σε αποτρόπαια αποτελέσματα, αν διερευνηθούν υπό την πίεση του κυνηγιού του κέρδους, που είναι το κίνητρο της καπιταλιστικής παραγωγής.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

Τα νέα σχέδια για κέρδη και οι επικίνδυνες συνέπειες

Τα νέα σχέδια για κέρδη και οι επικίνδυνες συνέπειες

Αύξηση ομάδων - περισσότεροι αγώνες - τεράστια έσοδα είναι το τρίπτυχο όπου στοχεύουν τα νέα σχέδια της FIFA για τα Μουντιάλ

Μετά από σχεδόν μια διετία εμπλοκής παραγόντων της σε σκάνδαλα διαφθοράς και παράνομου χρηματισμού στις υποθέσεις ανάληψης της διοργάνωσης από Ρωσία και Κατάρ, έντονης κριτικής για αδιαφορία στο πρόβλημα με τους εργάτες στο Κατάρ και προβληματισμού για την απαξίωση του πιο δημοφιλούς «προϊόντος» της, η FIFA (Διεθνής Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία) έψαχνε την αλλαγή σελίδας. Υποχρεωμένη από τους νόμους της αγοράς στους οποίους υπάγεται και το σημερινό εμπορευματοποιημένο ποδόσφαιρο και κυρίως από τα μεγάλα συμβόλαια συνεργασίας των πολυεθνικών, προχώρησε μέσω ψηφοφορίας σε αλλαγές στην ηγεσία της, με τον Τζιάνι Ινφαντίνο, πρώην γενικό γραμματέα της ΟΥΕΦΑ, να αντικαθιστά τον Γιόζεφ Μπλάτερ. Αφού καθάρισε αρχικά με τις όποιες παρουσίες του παλιού «στάτους κβο» και βγήκε αλώβητος από τη φημολογία - και μάλιστα στις μόλις 100 μέρες της προεδρίας του - για εμπλοκή στο σκάνδαλο «Panama papers», ο Ινφαντίνο αποφάσισε να βάλει μπροστά τα σχέδια για αναβάθμιση του «προϊόντος» που ενόψει Ρωσίας και Κατάρ είχε «αμαυρωθεί» αρκετά. Ως πρώτη νίκη του λογίζεται η επίσημη επικράτηση της FIFA έναντι της UEFA και των ευρωπαϊκών συλλόγων για το χρόνο διεξαγωγής του Μουντιάλ 2022, που ορίστηκε για τις 21 Νοέμβρη - 18 Δεκέμβρη. Πριν από δύο μήνες ο ίδιος έδειξε να προχωράει τα πράγματα ακόμη παραπέρα... Για πρώτη φορά η Εκτελεστική Επιτροπή της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας ανακοίνωσε ότι ενόψει της επιλογής διοργανώτριας χώρας για το Μουντιάλ 2026 δεν θα δεχθεί υποψηφιότητες από Ευρώπη και Ασία, οδηγώντας ουσιαστικά τη συγκεκριμένη διοργάνωση προς τη Β. Αμερική. Μάλιστα, τον τελευταίο καιρό εντάθηκαν οι φήμες για συνεργασία ΗΠΑ - Μεξικού με στόχο να την αναλάβουν.

Λίφτινγκ υπό την πίεση των πολυεθνικών

Eurokinissi

Το άνοιγμα νέων δρόμων κερδοφορίας για την ίδια τη FIFA είναι ο στόχος του προέδρου της

Εκεί που όμως τα ...νερά ταράχτηκαν για τα καλά ήταν η αποκάλυψη των σχεδίων για αύξηση στον αριθμό των συμμετεχουσών ομάδων στα τελικά του Μουντιάλ από 32 σε 40 ή ακόμα και 48. Μάλιστα, σύμφωνα με αυτά που έχουν ακουστεί μέχρι τώρα, θα αλλάξει και η μορφή διεξαγωγής της διοργάνωσης είτε με 10 ομίλους των 4 ομάδων (στην περίπτωση των 40 συμμετοχών) είτε με 16 ομίλους των 3 ομάδων (στην περίπτωση των 48 συμμετοχών). Φυσικά, είτε στο ένα είτε στο άλλο σενάριο αποδεικνύεται ο προφανής στόχος του εγχειρήματος για περισσότερα παιχνίδια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα πανάκριβα τηλεοπτικά δικαιώματα, τις διαφημίσεις, κ.τ.λ. Σύμφωνα με διεθνή δημοσιεύματα, σε έρευνα που πραγματοποίησε η ίδια η FIFA αναφερόταν πως ένα Μουντιάλ αυτής της μορφής θα έφερνε έσοδα της τάξεως των 6,5 δισ. δολαρίων, ποσό κατά 20% μεγαλύτερο από τα 5,5 δισ. που αναμένεται να παράξει το τουρνουά που θα γίνει στη Ρωσία το 2018. Παράλληλα, η FIFA ανακοίνωσε και την πρόθεσή της για αλλαγές στο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων που διεξάγεται κάθε δύο χρόνια τον Δεκέμβρη με τη συμμετοχή των 7 ομάδων που κατέκτησαν το πρωτάθλημα στην ήπειρό τους (π.χ. νικητής Τσάμπιονς Λιγκ Ευρώπης, Ασίας, Λιμπερταδόρες κ.τ.λ.). Σύμφωνα με τα νέα σχέδια, προβλέπεται συμμετοχή πλέον των 32 κορυφαίων ομάδων του κόσμου και διεξαγωγή του το πρώτο 15ήμερο του Ιούνη. Ουσιαστικά, τα σχέδια της FIFA αφορούν τη δημιουργία και ενός Μουντιάλ μεταξύ των συλλόγων μετά από αυτό των Εθνικών ομάδων, που φυσικά θα φέρει στην ίδια και τις πολυεθνικές - χορηγούς της σαφώς περισσότερα έσοδα από τη σημερινή μορφή της διοργάνωσης του Παγκόσμιου Κυπέλλου Συλλόγων.

Ανταγωνισμοί για την πρωτοκαθεδρία στην αγορά

Είναι σαφές πως εάν ευδοκιμήσουν τα σχέδια της FIFA ουσιαστικά πλέον θα φθάσει να έχει υπό τη δικαιοδοσία της δύο παγκόσμιες διοργανώσεις, μία που θα αφορά τις Εθνικές ομάδες και μια για τους συλλόγους. Κάτι που δίνει το δικαίωμα στην ίδια τη FIFA όχι μόνο να ανακτήσει το χαμένο έδαφος ηθικά και φυσικά εμπορικά μετά τα όσα συνόδευσαν τις περιπτώσεις των Μουντιάλ Ρωσίας και Κατάρ αλλά και να ισχυροποιηθεί περισσότερο απέναντι στον χρόνιο κρυφό ή φανερό πόλεμο κυρίως με την ΟΥΕΦΑ για την πρωτοκαθεδρία στην ποδοσφαιρική αγορά. Την ίδια στιγμή, τα όσα ονειρεύονται οι άνθρωποι της FIFA φαίνεται να ανοίγουν ένα νέο μέτωπο και αυτό έχει να κάνει με την πλευρά των συλλόγων. Οι πρώτες αντιδράσεις στα νέα σχέδια ήρθαν από την Ενωση Ευρωπαϊκών Συλλόγων, όπου κυρίως κουμάντο κάνουν οι ισχυρότεροι σύλλογοι και έχει έρθει αρκετές φορές σε ρήξη με την ίδια την ΟΥΕΦΑ προκειμένου να αποκομίσει κέρδη για τους συλλόγους. Τα τελευταία χρόνια και υπό την απειλή ακόμα και της εξόδου από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, οι σύλλογοι δείχνουν ότι έχουν κερδίσει τη μάχη με την ΟΥΕΦΑ (π.χ. αναβάθμιση υπέρ των ισχυρών στο Τσάμπιονς Λιγκ). Ωστόσο, στην περίπτωση της FIFA τα πράγματα δείχνουν να μην ελέγχονται από αυτούς, χώρια τις επιπτώσεις που θα υποστούν, όπως π.χ. απώλεια περισσότερων παικτών για μεγάλο διάστημα (σε ένα διευρυμένο Μουντιάλ), μικρότερο ρόλο στα κέρδη (στις νέες διοργανώσεις), κινδύνους τραυματισμών πρωτοκλασάτων παικτών του κ.τ.λ. Η Ενωση Ευρωπαϊκών Συλλόγων έστειλε επιστολή στη FIFA και τον Τζιάνι Ινφαντίνο, με την οποία πληροφορούσε την ανώτατη αρχή του ποδοσφαίρου σε παγκόσμιο επίπεδο ότι δε συμφωνεί με το σκεπτικό της αύξησης των χωρών σε 48, αρχής γενομένης από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2026. Στον αντίποδα, πρότεινε αλλαγές να γίνουν στο Μουντιάλ Συλλόγων, όπως να διεξάγεται ανά δύο χρόνια τον Ιούνη και όχι το Δεκέμβρη. Επιπλέον, επιθυμία της Ενωσης είναι, οι ομάδες που θα συμμετέχουν από όλες τις ηπείρους να είναι 16 συνολικά. Απ' ό,τι φαίνεται και ενόψει της επικύρωσης των αλλαγών το προσεχές διάστημα, οι αντιπαλότητες αναμένεται να οξυνθούν.

Κυνήγι κερδών χωρίς όρια

Ωστόσο, πέραν της όποιας κορύφωσης των ανταγωνισμών στο σημερινό κόσμο του εμπορευματοποιημένο ποδοσφαίρου, δομημένου και ενταγμένου στις αδυσώπητες τακτικές για τα κέρδη που ορίζει το καπιταλιστικό σύστημα, οι όποιοι πειραματισμοί έχουν και πολλές επικίνδυνες πλευρές. Ο ίδιος ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, μιλώντας για τα νέα σχέδια αλλά και τις αντιδράσεις που θα προκαλέσουν, είχε σχολιάσει πως «δεν υπάρχουν όρια όταν πρόκειται για το καλό του ποδοσφαίρου». Το σίγουρο είναι πως στο σημερινό ποδόσφαιρο όρια δεν υπάρχουν, όχι όμως για το καλό του αθλήματος αλλά για τα κέρδη των πολυεθνικών.
Για παράδειγμα, σε πρόσφατο δημοσίευμα παρουσιάστηκε το ζήτημα που έχει προκύψει στη φετινή ανανεωμένη και υπερφορτωμένη σε αγώνες Ευρωλίγκα του μπάσκετ, με τους πολλούς και συχνούς (σοβαρούς σε κάποιες περιπτώσεις) τραυματισμούς παικτών. Την ίδια ώρα, όσον αφορά το ποδόσφαιρο είναι πλέον αποδεκτό από όλους το βεβαρημένο αγωνιστικό πρόγραμμα αφού οι αγώνες (είτε σε επίπεδο συλλόγων είτε εθνικών ομάδων) ουσιαστικά δεν σταματούν ποτέ καθ' όλη τη διάρκεια της χρονιάς (επίσημες υποχρεώσεις, φιλικά, διεθνή τουρνουά προετοιμασίας κ.τ.λ.). Με ό,τι αυτό συνεπάγεται όχι μόνο στον τομέα των κερδών αλλά και στη χειραγώγηση της μάζας των φιλάθλων σε διάφορους τομείς.
Από την άλλη, είναι ξεκάθαρο πως η δημιουργία νέων κερδοφόρων διοργανώσεων για τις πολυεθνικές στο πλαίσιο του ενδοεπιχειρηματικού πολέμου για κυριαρχία στην αγορά δεν θα είναι χωρίς συνέπειες, π.χ. για τους ίδιους τους παίκτες. Η κόπωση από τις συνεχείς υποχρεώσεις, η ψυχολογική πίεση για την επιτυχία, η προσπάθεια για να παραμένουν όρθιοι, έχει αποδειχθεί ότι οδηγούν σε επικίνδυνα μονοπάτια με αρκετές φορές μοιραίες συνέπειες. Κατάρρευση παικτών την ώρα του αγώνα, χρήση αναβολικών, ακόμα και περιστατικά κατάθλιψης είναι μόνο μερικά από τα κομμάτια του παζλ που συνθέτουν τη σημερινή πραγματικότητα στο ποδόσφαιρο - προϊόν. Και αναδεικνύουν τη σαπίλα που κρύβεται πίσω από τη βιτρίνα του ίδιου του «προϊόντος» και τα παιχνίδια ανταγωνισμών.