Πρόταση της κυβέρνησης Μπάιντεν στο πλαίσιο ευρύτερων αντιθέσεων και χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα για την αντιμετώπιση της πανδημίας
(c) dpa/Pool |
Μετά από περίπου μισό χρόνο που έχουν αναπτυχθεί, παράγονται και πωλούνται εμβόλια, με τους νεκρούς της πανδημίας να ξεπερνούν τα 3 εκατ. κι ενώ αρκετές χώρες του κόσμου «δεν έχουν δει» ακόμα ούτε ένα εμβόλιο, η Τάι ...θυμήθηκε πως «πρόκειται για μια παγκόσμια υγειονομική κρίση και οι εξαιρετικές περιστάσεις απαιτούν έκτακτα μέτρα»!
Ξεκαθάρισε πάντως πως η αμερικανική κυβέρνηση «πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για εμβόλια για την Covid-19».
Δηλαδή, μπροστά στον κίνδυνο η εξάπλωση της πανδημίας να συνεχιστεί επ' αόριστον με απρόβλεπτες οικονομικές συνέπειες για τους επιχειρηματικούς ομίλους, όπως έχει δείξει και η αναζωπύρωση στην Ινδία, η αμερικανική κυβέρνηση ρίχνει στο τραπέζι τη συγκεκριμένη πρόταση, «ανακατεύοντας» παράλληλα τους ήδη οξυμένους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς.
Η ανακοίνωση των ΗΠΑ μόνο με την προστασία της υγείας και της ζωής των λαών δεν έχει να κάνει. Οχι μόνο έρχεται καθυστερημένα, όχι μόνο πρόκειται για μια «συμβολική κίνηση», που δεν θα έχει κανένα άμεσο αποτέλεσμα στην καταπολέμηση της πανδημίας, ακόμη κι αν υιοθετηθεί - αυτό έδειξαν άλλωστε και οι ακαριαίες αντιδράσεις των μεγαλύτερων παραγωγών εμβολίων για την Covid - όχι μόνο δεν θίγει τα συμφέροντα και την τεράστια κερδοφορία των φαρμακευτικών ομίλων στις πλάτες των λαών, αλλά επιπλέον:
- Είναι οι ΗΠΑ μεταξύ των ισχυρών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που πρωτοστατούν στη συγκέντρωση πολλαπλάσιων δόσεων εμβολίων, απαγορεύουν κάθε εξαγωγή εμβολίου ή συστατικών εμβολίων (βλέπε νόμο περί «Αμυντικής Παραγωγής») και στερούν από άλλους λαούς τον εμβολιασμό.
- Είναι οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ που δεν «σπατάλησαν» ούτε ένα δολάριο για την ενίσχυση του ουσιαστικά ανύπαρκτου δημόσιου συστήματος Υγείας και για μέτρα πρόληψης και προστασίας του λαού - με σχεδόν 600.000 νεκρούς στη χώρα - ενώ δίνουν δεκάδες δισ. δολάρια για την ενίσχυση της φαρμακοβιομηχανίας που παράγει και εμπορεύεται εμβόλια κατά της Covid-19.
- Είναι οι ΗΠΑ που ισχυρίζονται ότι δεν έχουν εγκρίνει ακόμη ένα από τα διαθέσιμα εμβόλια («AstraZeneca») επειδή «δεν το χρειάζονται» και εμποδίζουν την εξαγωγή δεκάδων εκατομμυρίων δόσεων σε άλλες χώρες. Το συγκεκριμένο παράδειγμα είναι αποκαλυπτικό, καθώς ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την προηγούμενη βδομάδα ότι ...εξετάζει να «αποδεσμεύσει για εξαγωγή»περίπου 60 εκατ. δόσεις του συγκεκριμένου σκευάσματος που έχουν ήδη παραχθεί ή βρίσκονται στη φάση της παραγωγής. Αγνωστο με τι οικονομικά και γεωπολιτικά ανταλλάγματα «οι ΗΠΑ αναζητούν επιλογές για να μοιραστούν τις δόσεις του "AstraZeneca" με άλλες χώρες, όταν γίνουν διαθέσιμες», πάντως «όχι άμεσα». Ακόμη και με την Ινδία, που έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο νεκροταφείο, η κυβέρνηση Μπάιντεν βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για να εξαγάγει μέρος από τις 10 εκατ. δόσεις που παραμένουν «καβάτζα» στις ΗΠΑ... Την ίδια ώρα δηλαδή που κόπτονται δήθεν για την υγεία του αμερικανικού και των άλλων λαών, επιβεβαιώνεται η πρόθεσή τους να «ξαναμοιράσουν την τράπουλα» και στη «διπλωματία των εμβολίων».
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι από τον Οκτώβρη του 2020, κράτη όπως η Ινδία και η Νότια Αφρική - μεγάλοι παραγωγοί «αντιγράφων» εμβολίων - θέτουν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το αίτημα για την άρση των «διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας» για εμβόλια κατά της Covid-19 και άλλες τεχνολογίες (τεστ, φάρμακα κ.ά.), ώστε να παράγονται και σε άλλες μονάδες.
Τα ισχυρότερα καπιταλιστικά κράτη, που διαθέτουν πανίσχυρη φαρμακοβιομηχανία, όπως οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία, η ΕΕ, η Ιαπωνία, η Ελβετία, ο Καναδάς κ.ά., αντιτάχθηκαν σθεναρά και απέρριψαν την πρόταση αυτή 8 φορές, με πιο πρόσφατη τον περασμένο Μάρτη, δηλαδή επί κυβέρνησης Μπάιντεν.
Εδώ να σημειωθεί πως η πρόταση των ΗΠΑ αφορά μόνο τα εμβόλια και όχι άλλα σκευάσματα κατά της Covid-19 ...παρά την «έκτακτη υγειονομική κρίση» που διαπιστώνει όψιμα η κυβέρνησή τους.
Καθόλου τυχαία η Τάι προειδοποίησε πως οι συζητήσεις στον ΠΟΕ θα πάρουν χρόνο επειδή οι αποφάσεις απαιτούν ομοφωνία και λόγω της «ιδιαίτερης φύσης» του ζητήματος, καθώς η κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων στα φάρμακα είναι «ιερό και όσιο» για τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Σύμφωνα με ειδικούς, η περίπλοκη συζήτηση μπορεί να τραβήξει μέχρι τις 30 Νοέμβρη, που είναι προγραμματισμένη η επόμενη υπουργική συνάντηση στον ΠΟΕ.
Σε κάθε περίπτωση, η όποια άρση της πατέντας, αν τελικά υπάρξει συμβιβασμός, αναμένεται να συνοδευτεί από αντίστοιχες αποζημιώσεις και άλλα «κίνητρα» προς τη φαρμακοβιομηχανία και ένα παζάρι μεταξύ ομίλων που παράγουν εμβόλια, άλλων εταιρειών που διεκδικούν την παραγωγή τους και κυβερνήσεων, οι οποίες προστατεύουν το δικαίωμα της φαρμακοβιομηχανίας να παράγει εμβόλια με σκοπό το κέρδος.
Την ίδια ώρα, η πρόταση Μπάιντεν είναι και μια καλή ευκαιρία να «στριμωχτούν» στον παγκόσμιο ανταγωνισμό κράτη, όπως η Μεγάλη Βρετανία, ο Καναδάς και κράτη - μέλη της ΕΕ, αλλά και να φανούν οι ΗΠΑ «εκ του ασφαλούς» ως «ηγετική δύναμη» στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας πανδημίας.
Είναι χαρακτηριστική η άμεση αντίδραση εκπροσώπου της γερμανικής κυβέρνησης, που μετέδωσε το «Bloomberg», σύμφωνα με την οποία η καγκελάριος Μέρκελ τάσσεται κατά της αμερικανικής πρότασης, επειδή θα δημιουργούσε «σοβαρές επιπλοκές» στην παραγωγή εμβολίων.
Σύμφωνα εξάλλου με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η ΕΕ είναι έτοιμη να διαπραγματευτεί «οποιαδήποτε πρόταση αντιμετωπίζει αυτήν την κρίση αποτελεσματικά και ρεαλιστικά» και «πρέπει να εξεταστεί πώς η πρόταση των ΗΠΑ μπορεί να εξυπηρετήσει αυτόν τον στόχο».
Η ίδια έριξε και «βέλη» προς ΗΠΑ και Βρετανία: «Προς το παρόν, ωστόσο, καλούμε όλες τις χώρες παραγωγής εμβολίων να επιτρέψουν τις εξαγωγές και να αποφύγουν οτιδήποτε μπορεί να διαταράξει τις αλυσίδες εφοδιασμού». «Για να το πούμε καθαρά, η Ευρώπη είναι η μόνη δημοκρατική περιοχή στον κόσμο που επιτρέπει εξαγωγές σε μεγάλη κλίμακα», συμπλήρωσε με νόημα.
Από την πλευρά της, η γραμματέας Διεθνούς Εμπορίου του Ηνωμένου Βασιλείου, Λιζ Τρας, σημείωσε πως η κυβέρνηση εργάζεται στον ΠΟΕ «για να επιλύσει αυτό το ζήτημα» και «βρίσκεται σε συζητήσεις με τις ΗΠΑ και άλλους για να διευκολύνουμε την αυξημένη παραγωγή και προμήθεια εμβολίων».
Χαρακτηριστική ήταν και η αμήχανη, γενικόλογη απάντηση του εκπροσώπου του ΥΠΕΞ της Κίνας όταν ρωτήθηκε σχετικά: «Ολες οι χώρες μοιράζονται την ευθύνη για την καταπολέμηση της επιδημίας (...) Η Κίνα υποστηρίζει ενεργά και συμμετέχει στη διεθνή συνεργασία και παρέχει εμβόλια με διαφορετικούς τρόπους σε χώρες που έχουν επείγουσα ανάγκη, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες», είπε, καθώς και η κινεζική κυβέρνηση αξιοποιεί τις εξαγωγές εμβολίων στοχευμένα για να αυξήσει την οικονομική και πολιτική της επιρροή.
Χωρίς να απαντήσει αν η Κίνα θα στηρίξει το αίτημα στον ΠΟΕ, δήλωσε πως «υποστηρίζει τις προσπάθειες στο ζήτημα της προσβασιμότητας στα εμβόλια και προσβλέπει σε ενεργές και εποικοδομητικές συζητήσεις στο πλαίσιο του ΠΟΕ»...
Από την πλευρά του, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δήλωσε υπέρ της άρσης της πατέντας. Η Ρωσία ήδη μοιράζεται την τεχνογνωσία του εμβολίου «Sputnik V» κλείνοντας συμφωνίες παραγωγής του σε μονάδες σε διάφορα κράτη του κόσμου, καθώς η ίδια έχει περιορισμένες παραγωγικές δυνατότητες, με στόχο να κερδίσει μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς και επιρροή.
Τι σημαίνει στην πράξη η πρόταση Μπάιντεν που την υποδέχτηκαν κάποιοι ως «σεισμική» και ηρωική»; Αναλυτές και ειδικοί στον χώρο της φαρμακοβιομηχανίας κάνουν σαφές ότι πρόκειται για μια κίνηση σε επίπεδο «συμβολισμού» που δεν πρόκειται από μόνη της να αντιμετωπίσει την παγκόσμια έλλειψη εμβολίων.
Στην καλύτερη περίπτωση, σημειώνεται, η πρόταση των ΗΠΑ ίσως αναγκάσει άλλες χώρες και ιμπεριαλιστικά μπλοκ να συμβιβαστούν και να καταλήξουν σε κάποιο είδος συμφωνίας, που ενδεχομένως να φέρει «ισορροπία» στην αγορά από τον επόμενο χρόνο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν συνεπάγεται πλήρη παραίτηση από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια.
Εξάλλου η παρασκευή των εμβολίων κατά της Covid-19 είναι μια περίπλοκη διαδικασία. Ακόμη και αν συμφωνηθεί κάποια στιγμή μια προσωρινή άρση της πατέντας απαιτείται μεταφορά τεχνογνωσίας στις μονάδες που θα τα παράξουν. Απαιτείται παγκόσμια συνεργασία, κάτι που στο πλαίσιο του σφοδρού παγκόσμιου οικονομικού και γεωπολιτικού ανταγωνισμού είναι αδύνατον, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για καινοτόμες τεχνολογίες όπως αυτή των mRNA εμβολίων.
Πέρα από το γεγονός ότι ακόμη και μια απόφαση στο πλαίσιο του ΠΟΕ δεν έχει τη δύναμη να αναγκάσει εταιρείες - κολοσσούς να μεταφέρουν τεχνογνωσία σε άλλα εργοστάσια, η φαρμακοβιομηχανία έχει ήδη αντιδράσει, χαρακτηρίζοντας την πρόταση «ανεφάρμοστη», ενώ «δείχνει» προς την «απροθυμία» των κυβερνήσεων να διευκολύνουν την «απρόσκοπτη εξαγωγή» όλων των συστατικών που απαιτούνται για να παρασκευαστούν εμβόλια.
Ενδεικτικά, την ίδια μέρα που η αμερικανική κυβέρνηση μιλούσε για ...άρση της πατέντας, η γερμανική «CureVac», το εμβόλιο της οποίας αναμένεται να εγκριθεί από τον ΕΜΑ και να παίξει σημαντικό ρόλο σε μελλοντικές εμβολιαστικές εκστρατείες, επικαλέστηκε προβλήματα τροφοδοσίας και κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι μπλοκάρουν την εξαγωγή συστατικών.
Εξάλλου, όπως ανέφεραν πρόσφατα δημοσιεύματα («Financial Times»), οι φαρμακευτικοί όμιλοι - παρασκευαστές εμβολίων έχουν προειδοποιήσει αξιωματούχους των ΗΠΑ ότι μια προσωρινή άρση της πατέντας των εμβολίων κινδυνεύει να παραδώσει τη νέα τεχνολογία στην Κίνα και τη Ρωσία. Και μάλιστα καινοτόμα τεχνολογία - χρυσωρυχείο, όπως η mRNA, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για άλλα εμβόλια ή ακόμη και για θεραπείες κατά του καρκίνου ή καρδιαγγειακών προβλημάτων.
