Ζαραλίζομαι

 Ζαραλίζομαι

Να σου δώσω μια να σπάσεις, αχ βρε κόσμε γυάλινε

Και να δούμε ζαραλίκο από μια θέση άλληνε, πιο άνετη και με καρέκλα ή που να χωρά βασικά και τα δυο σου πόδια να σταθούν, χωρίς να μπουν στο ίδιο παπούτσι. Γιατί όπως λέει κι ο ζαραλίκος, το γυάλινο μουσικό θέατρο στη συγγρού ήταν μια απάτη: δεν είναι γυάλινο, ούτε μουσικό (stand-up comedy πήγαμε να δούμε) αλλά ούτε καν θέατρο. Κάτι σαν το πρώτη φορά αριστερά, που καλείσαι να το πιστέψεις, αρκεί να έχεις λίγη καλή θέληση και να… ακούσεις τις καμινάδες από ένα πρόσφατο διαφημιστικό του τζάμπο.

Αν λοιπόν δεν έχεις κάνει κράτηση ή δεν έχει βάλει τουλάχιστον ένα καφάσι, για να πιάσεις τον χώρο σου από πριν, κάνεις την προσευχή σου στην παρθένα παναγία –αλλά όχι στα τέσσερα, doggy style, σαν τις γονυπετούσες πιστές της τήνου- ή έστω στις δυνάμεις του σύμπαντος του ποταμίσιου κοέλιο που συνωμοτούν, να μην παστωθείς σα σαρδέλα. Αλλά δεν μπορεί, σε ολόκληρο σύμπαν συνωμότη, δε θα βρεθεί και ένα μπι-μπιπ αντιδραστικό αστέρι να πει όχι, γιατί είναι κνίτης ξέρω γω, από αυτούς που βάζουν δύσκολα στον κόσμο, να σκεφτεί πχ το γιατί, και σε αφήνουν να ξύνεις αμήχανα το κεφάλι σου, μέχρι να βρεις μυαλό.

Νιώθεις λοιπόν το συνωστισμό της παραλίας της σμύρνης και των προσφύγων αεκτζήδων στο κυνήγι ενός εισιτηρίου για το ματς με τον ολυμπιακό (που όταν θα γίνεται στην αγιά-σοφιά, θα έχει φυτεμένα στο χορταρι και δυο σέντερ μπακ-κυπαρίσσια της δούρου, να σου χαλάνε το τεχνητό οφσάιντ) και πιάνεις απλώς μια γωνίτσα (στο κρεβάτι) για να δεις την παράσταση. Όχι πως έχει το κλειδί του παραδείσου ο χριστόφορος, μα είναι κοντά μας (πολιτικά) κι αυτό νομίζω είναι κάτι στις μέρες μας, που η εύστοχη πολιτική σάτιρα είναι είδος προς εξαφάνιση –κι ας προσφέρουν μπόλικο υλικό οι καιροί μας.

Βγήκε λοιπόν ο ζάραλος, με το χέρι στην τσέπη, για τη γλώσσα του σώματος –γκαβλώστε τώρα, μέχρι να ‘ρθει ο ενφια- και μας είπε μεταξύ άλλων: για το δράμα της ξενιτιάς και τα 10 εκατομμύρια ευρώ του χαρδούβελη που έφυγαν μετανάστες στο εξωτερικό. Για την εθνικά υπερήφανη πολιτική της κυβέρνησης (στρίψτε κι έναν μπάφο παιδιά, να γυρίζει, να το πιστέψουν κι άλλοι). Για το νέο τεύχος του esquire, που κοστίζει μόλις 13.80, γιατί έχει εξώφυλλο το βαρουφάκη, εκτός δηλ κι αν είχε μέσα δώρο κάνα γραμμάριο κόκα. Για τη νέα ταινία που ετοιμάζει ο παπακαλιάτης και αρχικά σε κάνει να πιστέψεις πως μιλάει για τον έρωτα στα χρόνια της κρίσης, τελικά όμως όλος ο κόσμος πεινά κι υποφέρει, απλώς για να κάνει άλλα τρία ανεκπλήρωτα πηδήματα ο χριστόφορος (όχι ο ζαραλίκος, ο άλλος).

Για μια φανταστική εθνοσυνέλευση, με βασικό θέμα πχ «να τα κάψουμε όλα» και με αντιπροσωπευτική σύνθεση: έναν καμένο ανεξέλ, που τώρα έχει αλλάξει τα τρενάκια με πολεμικά αεροπλάνα (έχω και σινούκ, πάμε μια βόλτα;)· τον αναρχικό που ανεβαίνει μόνο σε αντιτορπιλικά και λοιπούς αντιθεσμούς· τον καλό πασόκο, που με πρακτικό πνεύμα και επιχειρηματικό δαιμόνιο, προτείνει να κάνουν κάποιες έξυπνες κινήσεις real estate, προτού βάλουν φωτιά· την ανταρσυα να είναι κόμμα μύθος, που έχει μόλις λίγες εκατοντάδες μέλη αλλά αφισοκολλά τους πάντες και τα πάντα στο πέρασμά της (πέτυχε προφανώς σεκίτες)· ένα δικό μας να πίνει κουτσούμπα-λίμπρε στο μπαρ του μπογιό (το οποίο, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες έχει στη διακόσμησή του ένα εξώφυλλο του πριν και τον τρότσκι, για τη σημειολογία του πράγματος). Και τον ποταμίσιο, που θα του ζητούσε να επαναλάβει την τελευταία ατάκα του, για να πετύχει καλύτερο πλάνο. Ναι ρε, αλλά το ποτάμι έχει και θέσεις, όπως τα βιβλία του κοέλιο, και το άλλο το ωραίο που λέει να μην πάρουμε αυξήσεις στους μισθούς, γιατί θα πάνε όλα στα εισαγόμενα προϊόντα, που είναι δηλ τηρουμένων των αναλογιών, σαν να σου λένε: ναι, θα σου έδινα κάνα δυο φιλάκια, καλύτερα όχι όμως, γιατί μετά θα θες και σεξ. Μέχρι τρεις εξάλλου (εε, δντ, εκτ) είναι θεσμός, που λέει και η (πρώτη φορά αριστερά) κυβέρνηση.

Για τη γλώσσα που προσπαθούν να μας πάρουν, για να μας καταστρέψουν (τα έχει πει κι ο κίσιγκερ στο φέισ-μπουκ άλλωστε, ανοίξτε κάνα ακάου να ξεστραβωθείτε), τις πολλές της αποχρώσεις και τις δημιουργικές ασάφειες: μια πορδή δηλ, με το συμπάθιο, δεν είναι ντε και καλά αυτό που νομίζετε, δηλ κλανιά, αλλά μεταβατική γέφυρα προς την ανακούφιση στην τουαλέτα. Κι αντιστοίχως, ένα διάστημα αγαμίας δεν είναι τίποτα άλλο παρά γέφυρα-πρόγραμμα, μέχρι να σου κάτσει κάτι άλλο. Σαν τη γέφυρα ρίο-αντίρριο, μπορεί να βγει πάτρα ή αγρίνιο, αλλά έχεις τουλάχιστον μια σιγουριά πως σε γδύνουν και πάλι σε δρόμο-καρμανιόλα θα βγεις.

Για το αφιέρωμα εργασία και χαρά του κοσμοπόλιταν, που μοιάζει με τον πολιτικό λόγο της κυβέρνησης και συμβουλεύει την αναγνώστρια να μην παίρνει προσωπικά τις φωνές και τις προσβολές του προϊστάμενου στο γραφείο (αν το αφεντικό λέει «καριόλες δουλέψτε», δεν το λέει για σένα, αλλά για όλες τις συναδέλφους σου) και να εκτιμά τα μικρά πράγματα που μπορούν να μας δώσουν χαρά –όπως πχ ο μικρός μισθός της.

Κι επίσης. Για την ανοδιακή αλουμίνωση (ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων) που σου ανοίγει όλες τις πόρτες, σαν πασπαρτού. Για τον μπογδάνο, που τον βλέπουν όλοι για να πάρουν θάρρος και να παρηγορηθούν: μια φορά, τόσο μαλάκας δεν είμαι. Για το πρόγραμμα που δεν έχει αναφορές σε μελισσανίδη, μαρινάκη, βαρδινογιάννη και σία, γιατί είχε κάνει κάτι πρόβες με τσιμέντο στα πόδια και δεν του πήγαινε καθόλου. Για την ελεύθερη, συνειδητή επιλογή του να βαφτιστεί χριστιανός ορθόδοξος, όταν ήταν δώδεκα μηνών. Για τα έξυπνα προϊόντα και τους ακόμα πιο έξυπνους χρήστες τους, που μαθαίνουν από μικρά παιδιά από τη μάνα τους πως αν πέσουν πχ σε κάποιο τραπεζάκι, το λάθος δεν είναι δικό τους: ντα κακό τραπεζάκι, ντα. Οπότε πώς να μην πιστέψουν και όλα τα άλλα, περί εξορθολογισμού μισθών, γέφυρας προγράμματος, κοκ.

Και μια σειρά άλλα, που δε φοβάμαι να τα κάψω (με τις λεγόμενες σποϊλεριές), γιατί είναι ανεξάντλητο το ρεπερτόριο του ζαραλίκου –κι ας επαναλαμβάνονται και μερικά κάθε φορά, αυτό είναι αναπόφευκτο. Ούτως ή άλλως πρέπει να πας να τον δεις, γιατί όπως είπε και σε κάποια φάση: όλο μαρξ, μαρξ, ας διαβάσουμε και λίγο αστερίξ…!

Στο μάτι του ιπτάμενου ψαριού – Αργυρώ Μαντόγλου

 Στο μάτι του ιπτάμενου ψαριού – Αργυρώ Μαντόγλου

Ένα διήγημα της Αργυρούς Μάντογλου, από τον καιρό των ολυμπιακών αγώνων, που κολλάει, μεταξύ άλλων, και με την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας.

Χρυσές νεράιδες, ασημένιες αμαζόνες, χάλκινες νηρηίδες, πληγωμένες λέαινες, τολμηρές τίγρεις, όλα τα θηλαστικά του ζωικού βασιλείου και τα θηλυκά μυθολογικά τέρατα είχαν επιστρατευτεί από τον εκφωνητή για να περιγράψουν τις επιδόσεις και τις κατακτήσεις των γυναικών στα φετινά μετάλλια των Ολυμπιακών μας Αγώνων. Έκπληκτος ο εκφωνητής «δεν είχε λόγια να περιγράψει…» και μην έχοντας λόγια, έπαιρνε κι αυτός με τη σειρά το «χρυσό» στην υπερβολή.

Με το γιγάντιο ψάρι να επιπλέει στον ουρανό –ένα σιδερένιο ψάρι που ήξερε όλα όσα δε θα μάθαινε ποτέ για τη ζωή της, ούτε για τη ζωή της ζωής της, μιας κι αυτό την παρακολουθεί πανοραμικά, ενώ εκείνη μόνο στατικά ως δίπολο μπορεί να βλέπει-, η Αρετή πάλευε να ισορροπήσει όλα όσα άκουγε από το δέκτη της με αυτά που έπρεπε πλέον να αποδεχτεί ως καθεστώς: σήμερα έκλεινε τον τέταρτο χρόνο σ’ αυτή την άχαρη και επίπονη δουλειά, χωρίς ανάλογη ανταμοιβή, χωρίς έπαθλα και διακρίσεις, αλλά με την υποχρέωση να επαναλαμβάνει καθημερινά τις επιδόσεις της στο νοσοκομείο· ναι, βέβαια, υπήρχε και η ηθική ανταμοιβή, αυτή δεν είναι αμελητέα, ναι, το έλεγαν όλοι, ήταν «καλό κορίτσι, ικανό», «αγία», «Παναγία». Λέαινα όμως ποτέ, ούτε λέαινα ούτε τίγρης, κι ας σήκωνε βάρη περισσότερα κι απ’ τις αρσιβαρίστριες.

«Το πάλεψε σαν άντρας» ούρλιαζε ο προαγωγός των ταλέντων της αθλήτριας «…και το κέρδισε». Ναι, «σαν άντρας», «κι οι άντρες θα τη ζήλευαν». «Ναι, η Σοφία, η Φανή, η Αθανασία, η Πηγή, όλες πάλεψαν» -εξοικειωμένος με τα μικρά ονόματα των αθλητριών, απευθυνόταν σ’ αυτές σαν να ήταν κόρες ή ανιψιές του, που απροσδόκητα του χάριζαν ένα δώρο: το ξελάσπωμα της χώρς.

Στο δέκτη, μπροστά στα άοπλα μάτια της Αρετής, προβάλλουν εικόνες ξανθών κοριτσιών να λυσσομανούν, να πηδούν τα εμπόδια, να τρέχουν, κατακτώντας με τις επιδόσεις τους τα ύψη, τη δόξα, τα μετάλλια και τις καρδιές.

Η Αρετή έβγαλε τα παπούτσια της, έτριψε τα πονεμένα απ’ την ορθοστασία πόδια της και πήγε να βάλει ένα ποτήρι κρύο νερό. Σήμερα γύρισε απ’ τη δουλειά της στις έντεκα, όμως αύριο έχει βραδινή βάρδια κι έτσι μπορεί να κοιμηθεί μέχρι αργά. «Πάλεψε σαν άντρας…», αυτό ποτέ δεν το είπαν για εκείνη, κι ας σήκωνε οκτώ υπέρβαρους αρρώστους την ημέρα, κι ας πάλευε τον ίδιο το θάνατο, κι ας έκανε το σώμα της μοχλό να τους κρατήσει, ποτέ δεν της το είπαν, κι ας καθάριζε, ας έστρωνε κρεβάτια, ας ετοίμαζε νεκρούς, ας χορηγούσε φάρμακα απ’ όλες τις οδούς, κλύσματα, ενδοφλέβιες, παυσίπονα. Κάθε είδους βάρος, κάθε είδους αγγαρεία την έκανε, είχε πλέον τώρα αναπτύξει τεχνικές, τέσσερα χρόνια ήδη νοσηλεύτρια και τέσσερα χρόνια η σχολή, στο σύνολο οκτώ.

Ο δέκτης συνέχιζε να εκτοξεύει πικρά βέλη στο σύστημά της. Βολές. Επιδόσεις. Υπερβάσεις. Ξανθές γυναίκες στην οθόνη, πρώην μπάρμπι, τώρα ηρωίδες, στεφάνια αγριελιάς στα ξανθά κεφάλια, γαλανόλευκες φόρμες και σημαίες γύρω από τα αθλημένα κορμιά.

Η Αρετή καθημερινά ντοπάρει τους ασθενείς να παρατείνουν τη ζωή τους, προπονεί στην αντοχή του πόνου, τους ενθαρρύνει για το χρυσό στην επιβίωση.

Τι έχω πάθει; Σε λίγο θα αρχίσω όχι μόνο να σκέφτομαι, αλλά και να μιλάω με ολυμπιακή ορολογία.

«Άξιες, όλες χρυσές κι αξιαγάπητες».

Βγάζει τα ρούχα της αργά και παρατηρεί για λίγο το κορμί της. Οι μύες της σφιχτοί, προπονημένοι. Τη συντηρεί το οκτάωρο στο νοσοκομείο. Απόψε νιώθει πάνω της κάτι θανατικό. Μπαίνει στο μπάνιο και κάνει ένα γρήγορο ντους. Φοράει κάτι άνετο. Καλυμμένη. Να μην ξεχνιέται. Την παρακολουθεί το ιπτάμενο ψάρι. Πέφτει, σωριάζεται στον καναπέ. Το σώμα της πονάει. Τα πόδια της λυγίζουν. Και φέτος χωρίς διακοπές. Νοσοκομείο σπίτι. Σπίτι νοσοκομείο. Σπίτι της έγινε το νοσοκομείο και η ξένη αρρώστια δική της αρρώστια.

Παίρνει το τηλεκοντρόλ. Παρακολουθεί αφηρημένη. Θέλει να αδειάσει το μυαλό της από εικόνες γερόντων και γραιών που αγκιστρώνονται πάνω της, σαν να είναι δική της ευθύνη αν θα παραμείνουν στο στίβο των ζωντανών, αν θα προκριθούν στην προνομιούχο θέση του διασωθέντος, του επιβιώσαντος… Η εικόνα κυματιστή στον αμφιβληστροειδή της, παρακολουθεί αφηρημένα έναν παράξενο ποδοσφαιρικό αγώνα, έναν αγώνα που θυμίζει κάτι σαν χορογραφία.

«Πρέπει να ζήσω λίγο ακόμα» της είπε παρακαλεστικά ο κύριος στο τέσσερα, σαν να κρατούσε εκείνη τη σφυρίχτρα στον αγώνα της ζωής και θα υπέγραφε τον τερματισμό ή την παράτασή του. «Θα αγωνιστεί ο εγγονός μου στο Πεκίνο. Δεν πρέπει να πάω να τον δω;» τη ρώτησε. Δεν τον ρώτησε σε τι αγωνίζεται ο εγγονός, τον χτύπησε καθησυχαστικά στην πλάτη και πήγε δίπλα στη γυναίκα που μετρούσε κάθε βράδυ χίλια πρόβατα δυνατά για ν’ αποκοιμηθεί. Απευθείας πρόσβαση με το Χάρο είχε για όλους εκεί μέσα και την καλόπιαναν. «Απευθείας μετάδοση» ανακοίνωσε ο σπίκερ του ολυμπιακού τουρνουά ποδοσφαίρου γυναικών.

Στις κερκίδες επικροτούσαν κάθε καλή πάσα, κάθε καλό γύρισμα. Έχοντας πρόσφατες τις εικόνες του θριάμβου της Εθνικής μας στην Πορτογαλία –το μόνο ματς που παρακολούθησε-, εδώ δεν διέκρινε τίποτα το ποδοσφαιρικό.

Βλέπει τη μαύρη μπάλα να κυλάει, την κλοτσούν πόδια γυμνασμένα, σαν τα δικά της, και μαθαίνει πως το νούμερο τέσσερα είναι νοσοκόμα και το δέκα σπούδασε Ιστορία Τέχνης.

«Οι μόνες παγκόσμιες γλώσσες είναι ο αθλητισμός και η τέχνη» συνεχίζει απτόητος ο εκφωνητής, σε μια κρίση στοχαστικής διάθεσης· «και ο πόνος» συμπληρώνει άνευρα η Αρετή «και ο πόνος». Τα «αχ», τα «ωχ» δεν έχουν πατρίδα, είναι οικουμενικά.

Οι «ποδοσφαιρίστριες» τρέχουν, κλοτσούν την μπάλα, βάζουν γκολ, οι θεατές –γιατί πρόκειται για θεατές κι όχι για φιλάθλους- χειροκροτούν ευγενικά, κανένας δε φωνάζει, κι ο σπίκερ ενθουσιασμένος συνεχίζει αναλύοντας τα βιογραφικά τους, σχολιάζοντας την καθεμιά ξεχωριστά. Και μαθαίνουμε φυσικά την ηλικία τους, την ηλικία των παιδιών τους, τον αριθμό πτυχίων, διαζυγίων και εργασιών, που έχουν αλλάξει, γιατί καμία απ’ αυτές δεν είναι «επαγγελματίας ποδοσφαιρίστρια», όλες κάνουν άλλες δουλειές για να ζήσουν.

Σε όλα τα αθλήματα οι γυναίκες έχουν εισβάλει, όλα τα αθλήματα κινδυνεύουν να γίνουν γυναικοκρατούμενα, το ποδόσφαιρο όμως διατηρεί κάτι από την αρχική του αύρα: η μπάλα χρειάζεται πόδια αντρικά» είπε δυνατά τρίβοντας τις πολύπαθες πατούσες της. Η σχέση των γυναικών με την μπάλα δεν είναι καλή, άντε να αναδειχτούν στο πόλο ή στο σύνθετο ατομικό στη γυμναστική, και όχι στο ομαδικό άθλημα του ποδοσφαίρου, αλλά αν επιμείνουν, ας παίξουν κι αυτές, έμοιαζε να λέει η απαξιωτική και σχεδόν επικριτική φωνή του σπίκερ, που σαν να ήθελε να τις επιπλήξει κατέληγε πως «φταίει ο χαμηλός βαθμός συγκέντρωσης των γυναικών».

«Χαμηλός βαθμός συγκέντρωσης!»

Δηλ δικαιολογούμαι αν δώσω λάθος φάρμακο. Αν βάλω άλλον ορό, αν παραβλέψω το ωράριο, μπορώ να πω πως φταίει ο χαμηλός βαθμός συγκέντρωσής μου;

«Ο πλούσιος εσωτερικός κόσμος των γυναικών και η φαντασία δεν βοηθούν στη συγκέντρωση» συνεχίζει, επιδιδόμενος σε φτηνές διαγνώσεις. «Οι κοπέλες έχουν ανάγκη ένα γκολ» επιμένει ο αχρείος, και αυτή ήταν η χαριστική βολή για την Αρετή. Σηκώνεται και πάει προς το παράθυρο.

Τα στάδια, τα υπέροχα στάδια, που θα μείνουν άδεια μόλις οι ξένοι αναχωρήσουν, και τα άθλια, τα τριτοκοσμικά μας νοσοκομεία θα γεμίσουν από καρδιοπαθείς, καρκινοπαθείς και χρεοκοπημένους με κακοποιημένη υγεία. Θα γεμίσουν οι διάδρομοι, τα δωμάτια, τα κρεβάτια με ασθενείς και ξένους ασθενείς, μετανάστες, αυτούς που ελληνοποιούμε για να πάρουν τα μετάλλια. Αχ, να μην έφταναν ποτέ στα χέρια μου! διαμαρτύρεται η Αρετή. Δουλειά κι άλλη δουλειά, σκέφτεται με κακία. Γκολ!

«Τα κορίτσια πέτυχαν γκολ, τα κορίτσια βγάζουν τα απωθημένα τους» ουρλιάζει ο σπίκερ κι όλοι χειροκροτούν την επιτυχία, την άρτια διοργάνωση. Η Αρετή επισημαίνει τη δική της αποδιοργάνωση, το σύστημά της αρνείται να δει άλλο άθλημα και σβήνει το δέκτη.

Βάζει ουίσκι, «στην υγειά μου», για να αντέξει το χάος, τη χώρα, το χάσιμο.

Στην ολυμπιακή άπνοια, με τη νεοαποκτηθείσα ολυμπιακή συνείδηση, όλα αναβάλλονται για το Σεπτέμβριο, ακόμα κι οι διακοπές, και καθώς μόνο οι σκέψεις δεν μπορούν να αναβληθούν, το κατέβασε μεμιάς όλο.

Άνοιξε το παράθυρο και κοίταξε το ψάρι στον ουρανό, που πλάι στο φεγγάρι έμοιαζε να της κάνει σινιάλο: «Σε προσέχω». Κι εκείνη ένιωθε σαν ψάρι έξω απ’ το νερό στην Αθήνα του 2004. Όλα αλλάζουν, ακόμα κι ο τρόπος που βλέπω τα φαινόμενα. Αχ, να κατέβαινε, να σκαρφάλωνε στη ράχη του και σαν ιπτάμενη γοργόνα να την έπαιρνε μαζί του ψηλά!

Περιοδικό το Δέντρο, τεύχος 135-6, Ιούλιος-Οκτώβριος 2004

Εμείς το βρήκαμε από τη συλλογή κειμένων «Αρχίζει το Ματς», επιμέλεια Γ. Παππά, το ποδόσφαιρο στη λογοτεχνία

Η σωτηρία της ψυχής

 Η σωτηρία της ψυχής

Τι είναι η ψυχή; Είναι ένα σωληνάκι που ενώνει το μυαλό με την καρδιά μας, έλεγε ο ορισμός ενός φιλοσόφου (ο καρτέσιος, αν δεν κάνω λάθος) που διαβάζαμε σε κάποιο βιβλίο του λυκείο. Κι εμένα μου άρεσε, γιατί συμφωνούσε με όσα λίγα μπορούσα να καταλάβω ως τότε. Ωραία λοιπόν, εμείς με αυτόν είμαστε.

Ευτυχώς βέβαια κύλησε έκτοτε πολύ νερό στο αυλάκι, γιατί αν είχα μείνει με όσα έλεγε το βιβλίο, μπορεί να είχα ακόμα θετική άποψη και για το νίτσε, που λέει ο λόγος.

Ο ψυχισμός πάντως είναι πολύ πιο σύνθετη έννοια, πολύ ευρύτερη από τη σύνδεση της λογικής με τα συναισθήματα, που μπορεί να επηρεαστεί από άπειρα ερεθίσματα και να εκδηλωθεί σε διάφορα επίπεδα, όχι όμως τυχαία κι άναρχα, χωρίς νόμους που καθορίζουν την κίνησή της.

Ο κλασικός μαρξισμός έδωσε βάρος στην υλιστική ερμηνεία του γίγνεσθαι, την προτεραιότητα του κοινωνικού είναι έναντι της κοινωνικής συνείδησης κι αντικειμενικά άφησε σε δεύτερο πλάνο την εξέταση της αντίστροφης επίδρασης, του εποικοδομήματος στη βάση, και του ανθρώπινου ψυχισμού ως αντικειμένου.

Αυτό το «κενό» κάλυψε εν μέρει η αστική σκέψη με το φρόιντ και τους μαθητές τους και κάποια φιλοσοφικά παρακλάδια με μαρξιστικές αναφορές, πχ η σχολή της φρανκφούρτης, η δουλειά του λακάν για την ψυχανάλυση, κτλ. Σημειώνω παρεμπιπτόντως πως προσωπικά έσπασα τα μούτρα μου κάθε φορά που επιχείρησα να καταπιαστώ με τη στρυφνή τους γραφή, χωρίς φυσικά αυτό να είναι απαραίτητα κριτική για το δικό τους έργο κι όχι πχ για τη δική μου ικανότητα πρόσληψης.

Υπάρχει επίσης το ρεύμα του φροϋδομαρξισμού, που προσπάθησε να συγκεράσει δύο μάλλον ασύμβατα φιλοσοφικά ρεύματα, αλλά έδωσε κάποια αξιόλογα δείγματα γραφής, όπως «ο φόβος μπροστά στην ελευθερία», όπου ο γερμανός έριχ φρομ δίνει μια ενδιαφέρουσα διάσταση για την αποδοχή και την εξάπλωση του ναζιστικού φαινομένου στην χώρα του –και όχι μόνο. Το βιβλίο αυτό μπορείτε να το βρείτε μαζί με άλλα στο παζάρι βιβλίου στην κοτζιά (σήμερα είναι η τελευταία μέρα λειτουργίας του).

Εκεί μπορείτε να βρείτε επίσης μια μικρή συλλογή κειμένων για το «λένιν και την ψυχανάλυση», αλλά δε γνωρίζω περισσότερα για το περιεχόμενό του ή τη σκοπιά από την οποία γράφτηκε. Αυτός που είχε ασχοληθεί πιο συστηματικά πάντως με την ψυχανάλυση, από εκείνη τη φουρνιά επαναστατών (ασχέτως της μετέπειτά εξέλιξής του), ήταν μάλλον ο τρότσκι.

Υπάρχει επίσης η σχετικά άγνωστη στο ευρύ κοινό πρωτοπόρα δουλειά της σοβιετικής ψυχολογίας, της σχολής του βιγκότσι και της θεωρίας της άγουσας δραστηριότητας, για την οποία ενδεικτικά μπορείτε να διαβάσετε με κριτικό πνεύμα τα άρθρα που περιέχονται σε αυτό το τεύχος-αφιέρωμα της ουτοπίας.

Και μετά τα εισαγωγικά ερχόμαστε στα καθ’ ημάς. Σε μια κοινωνία που τρελαίνει τους ανθρώπους, όλοι μαςείμαστε το κατά δύναμιν ψυχασθενείς. Κι αν ο καθένας μπορεί να κουβαλά το δικό του σταυρό με τα δικά του ψυχολογικά, παθαίνοντας.. ψίχα-τοστ, όπως λέει και το λαϊκό στρώμα, οι σφοι έχουν ένα βασικό, συγκριτικό πλεονέκτημα: ένα σπουδαίο στήριγμα σε κάθε άλλο σύντροφο της οργάνωσης, τη συλλογική «ψυχοθεραπεία» της συζήτησης στα όργανα, και προπαντός την καθημερινή δράση, όπου αφήνεις πίσω σου διάφορα σύνδρομα, ντροπές, κοινωνικά και προσωπικά ελλείμματα, που τα αντιμετωπίζεις στην πράξη, και τη μελαγχολία, καθώς η ζωή προχωρά χωρίς να την κοιτάζει.

Εκεί μπορείς να βρεις συντρόφους ψυχούλες, που το φιλότιμο είναι η βασική λέξη που τους περιγράφει, αλλά και ψυχάρες, ατσαλωμένες στις δυσκολίες και τις αναποδιές του αγώνα. Μπορείς να βρεις συντρόφους με πολύ καλή ψυχολογία και αυτοπεποίθηση, που συχνά είναι αντεστραμμένη ανασφάλεια, κι άλλους πιο κλειστούς και ταπεινούς, ανασφαλείς κι ανασφάλιστους, που φοβούνται να εκτεθούν. Αλλά η έλλειψη εγωισμού προϋποθέτει να εκθέτουμε κάποιες φορές τους εαυτούς μας και να μη φοβόμαστε μη τυχόν τσαλακωθεί το εγώ μας.

Και τέλος μπορείς να ακούσεις ιστορίες από τα παλιά χρόνια που το ψυχολογικό στο απθ ήταν κατακόκκινο κάστρο για αρκετά χρόνια, σοσιαλιστική νησίδα στη δαπιτονιρβάνα της φιλοσοφικής.

Υπάρχουν επίσης συντροφικές γωνιές στο διαδίκτυο, σαν κι αυτή που μακριά από σοβαροφάνεια και κάποια μεγάλη ιδέα για τον εαυτό της ή για το ρόλο που επιτελεί, δε φιλοδοξεί να είναι τίποτα περισσότερο από αυτό που λέει ο υπότιτλός της. Κομμουνιστική λέσχη συζητήσεων και ψυχοθεραπείας για κάθε σφο που θέλει κάπου να τα πει και να ξεσπάσει ή να διαβάσει άλλους να τα λένε. Κι ας έχει χάσει κάπως τελευταία αυτό τον χαρακτήρα, με τα διάφορα τρολ της κακιάς ώρας, που περισσότερο κι από την όποια αντικομμουνιστική χαζοπροβοκάτσια, κάνουν ζημιά γιατί ναρκοθετούν το γόνιμο διάλογο και την απρόσκοπτη ανταλλαγή απόψεων, όσων θέλουν όντως να συζητήσουν.

Αντί επιλόγου, ένα μουσικό σημάδι που άφησε ως χνάρι το μπλοκ στον ψυχισμό ενός σφου αναγνώστη, αλλά (με δική μου βασικά ευθύνη) δεν είχε αξιοποιηθεί τότε, όπως θα του έπρεπε.

Για τις θέσεις της ΔΑΠ για την «επιχειρηματικότητα»

Για τις θέσεις της ΔΑΠ για την «επιχειρηματικότητα»

Η παράταξη της ΝΔ σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ, η ΔΑΠ - ΝΔΦΚ, όλα τα προηγούμενα χρόνια έδωσε μεγάλη μάχη για το μπάσιμο των επιχειρήσεων στις σχολές, για τη μετατροπή τους σε επιχειρήσεις με πελάτες τους φοιτητές. Προσπάθεια που συνεχίζει με αμείωτη δραστηριότητα και σήμερα, παρότι η ΝΔ δε βρίσκεται πια στην κυβέρνηση. Δραστηριότητα που περιλαμβάνει σεμινάρια με διευθυντές μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου με τον οποίο σχετίζεται η σχολή, αντίστοιχες ημερίδες που στηρίζονται και από τα Ιδρύματα, «εκπαιδευτικές» εκδρομές σε χώρους εργασίας - κάτεργα, όπως η COSCO κ.ά.

Ας δούμε όμως συγκεκριμένα τι λένε:

• «Λύση για την εύρυθμη λειτουργία των Πανεπιστημίων είναι η συγχρηματοδότησή τους από το ιδιωτικό κεφάλαιο, χορηγούς, γενικότερα η στενότερη σύνδεση των ιδρυμάτων με τον επιχειρηματικό κόσμο».

Πρώτον: Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ είναι εκρηκτική. Οι μειωμένοι προϋπολογισμοί, που φτάνουν το 50% έως 70% τα τελευταία χρόνια, το κλέψιμο των αποθεματικών των ιδρυμάτων με το λεγόμενο «κούρεμα», η υλοποίηση των κατευθύνσεων της ΕΕ διαμόρφωσαν τεράστιες δυσκολίες στην εύρυθμη λειτουργία των σχολών μας. Το σημαντικό που χρειάζεται να αναδειχθεί σε αυτή την περίπτωση είναι το εξής: Οι συγκεκριμένες ενέργειες αποτελούν στρατηγική επιλογή για το κεφάλαιο.

Δηλαδή, οδηγούν τα ΑΕΙ στον οικονομικό στραγγαλισμό ώστε να ανοίξει ο δρόμος σε επιχειρήσεις (οι «χορηγοί» που λέει η ΔΑΠ) που θα «στηρίζουν» οικονομικά τα ιδρύματα, βάζοντας έτσι χοντρά χέρι στην περιουσία τους, στο πρόγραμμα σπουδών κ.λπ. διαμορφώνοντας αποφοίτους στα μέτρα και τα «θέλω» τους. ΑΕΙ τσιφλίκια των επιχειρήσεων στην πραγματικότητα. Και όποιο ίδρυμα δε βρίσκει τη χρηματοδότηση αυτή, τότε λουκέτο.
Η ΔΑΠ συμφωνεί ως το μεδούλι με αυτήν τη στρατηγική.
Γι' αυτό τα εκλεγμένα μεγαλοστελέχη τους υπερψήφισαν σε όλα τα συμβούλια τους επαίσχυντους μειωμένους προϋπολογισμούς.
Γι' αυτό σε ΟΛΑ τα ΔΣ των φοιτητικών συλλόγων της Αττικής καταψήφισαν την πρόταση των εκλεγμένων με την ΠΚΣ για «κατάργηση των μνημονίων, των μεσοπρόθεσμων πλαισίων δημοσιονομικής στήριξης και των εφαρμοστικών νόμων», που για πανεπιστήμια και ΤΕΙ, πέρα από τα άλλα, σημαίνει άμεση επιστροφή των αποθεματικών τους.
Συνεχίζουν, δηλαδή, να είναι φανατικά με τα μνημόνια, με την κλεψιά των αποθεματικών που η κυβέρνησή τους έκανε το 2012 με το PSI, με όλα τα αντιλαϊκά μέτρα που διαλύουν τη ζωή μας.
Μάλιστα, οι άνθρωποι αυτοί έχουν τεράστιο θράσος όταν το παίζουν ανήξεροι για το λόγο που οδήγησε στη σημερινή κατάσταση.
Στο σπίτι του κρεμασμένου κανονικά δεν θα έπρεπε να μιλάνε για σχοινί, η ΔΑΠ το κάνει όμως και γι' αυτό οι φοιτητές των λαϊκών οικογενειών θα την τιμωρήσουν...

Δεύτερον: Μιλάνε για σύνδεση των ΑΕΙ με τον επιχειρηματικό κόσμο. Σε πρώτη εντύπωση κάτι τέτοιο δε μοιάζει κακό σε ένα φοιτητή που το ακούει. Ποιον επιχειρηματικό κόσμο και ποια αγορά εργασίας εννοούν όμως; Μήπως εννοούν μια οικονομία που θα εξασφαλίζει μόνιμη και σταθερή δουλειά σε όλους τους αποφοίτους; Με δουλειά πάνω στο επιστημονικό αντικείμενο που σπούδασε ο κάθε φοιτητής; Αν ήταν έτσι καλώς...

Οπως χαρακτηριστικά μας διαφωτίζει η καμπάνια της ΟΝΝΕΔ «δούλεψέ το», σύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας σημαίνει: Επέκταση των προγραμμάτων ανακύκλωσης της ανεργίας των 400 ευρώ μισθό για 5 μήνες και μετά ξανά ανεργία. Διοργάνωση σεμιναρίων με επιχειρήσεις, από τα οποία οι επιχειρήσεις θα μπορούν να βρίσκουν τζάμπα πρακτικάριους. Μάλιστα, νουθετούν τους φοιτητές να μη ζητούν μισθό στην αρχή για να γίνουν πιο ελκυστικοί στις «επιχειρήσεις». Είναι το λιγότερο ξεδιάντροποι, μοιάζοντας όλο και περισσότερο με δουλεμπορικό γραφείο...

• «Λύση για την εύρεση εισοδήματος είναι η καινοτόμα ιδέα, η οποία μπορεί να στηριχθεί στη χορήγηση δανείων για νέους επιχειρηματίες και επιστήμονες για έναρξη επαγγέλματος πάνω στο αντικείμενο σπουδών τους με εγγυητή το Ελληνικό Δημόσιο».

Πρώτον: Σαφώς και η επιστημονική έρευνα που οδηγεί στην καινοτόμα ιδέα είναι σημαντική. Ομως, εδώ λένε τη μισή αλήθεια. Και όποιος λέει τη μισή αλήθεια είναι ψεύτης. Γιατί αποκρύβουν την πραγματικότητα, που είναι η εξής: Σήμερα, η οποιαδήποτε ιδέα χρειάζεται χρηματοδότηση. Πού θα τη βρει ένας νέος επιστήμονας αυτή, όταν κατάγεται από εργατική - λαϊκή οικογένεια; Αναγκαστικά θα στραφεί στην ιδιωτική χρηματοδότηση, δηλαδή στις μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου. Και σε αυτές τις περιπτώσεις αυτός που πληρώνει αποφασίζει, διαχειρίζεται, διευθύνει, άρα στο τέλος μένει αυτός που είχε την ιδέα, στην καλύτερη περίπτωση, ως εργαζόμενος του χρηματοδότη ή άνεργος.

Δεύτερον: Δεν υπήρχε πιο εμφανής τρόπος να δείξουν με ποιανού την πλευρά είναι όταν αναφέρονται σε χορήγηση δανείων. Οι τραπεζίτες τούς ευχαριστούν και εμείς δεν το σχολιάζουμε παραπάνω...

• Προτείνουν στους φοιτητές, αν θέλουν να είναι ανταγωνιστικοί, σεμινάρια με πιστοποιητικά γνώσης - παρακολούθησης.

Μας λένε, δηλαδή, ότι αντί για υψηλού επιπέδου επιστημονική μόρφωση να ζητάμε τα επιστημονικοφανή σεμινάρια που οργανώνει η ίδια η ΔΑΠ; Είναι σοβαροί; Και στην τελική, ποιος τους έδωσε το δικαίωμα να είναι έμποροι της γνώσης;

Θέλουν τους φοιτητές να νιώθουν υποχρεωμένοι απέναντί τους. Γι' αυτό είναι πρώτοι στη ρεμούλα, στις «βρώμικες» συναλλαγές με πρυτανείες, επιχειρήσεις και ορισμένους καθηγητές. Με το ένα χέρι κάνουν τους φίλους των φοιτητών και με το άλλο τούς διαλύουν το μέλλον.

• «Αυτό που σήμερα χρειάζεται είναι ανάπτυξη των επιχειρήσεων για να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και όχι αγώνες που με τις απεργίες καταστρέφουν τις επιχειρήσεις»

Πόσες φορές έχουν ακούσει αυτά τα λόγια από τα αφεντικά τους οι φοιτητές που αναγκάζονται να εργαστούν για να τα βγάλουν πέρα αυτοί και οι οικογένειές τους; Τα ίδια αναπαράγει συνεχώς, συντονισμένα, και η ΔΑΠ έτσι ώστε οι φοιτητές να μη σηκώνουν κεφάλι ούτε στον εργασιακό τους χώρο αλλά ούτε και στις σχολές. Θέλουν τους νέους ανθρώπους υποταγμένους στην έννοια της ανταγωνιστικότητας, του κέρδους κ.λπ. Ποια όμως ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη εννοούν;

Εννοούν την καπιταλιστική ανάπτυξη, όπως αυτή που έχουν οι κλάδοι των Τηλεπικοινωνιών και του Τουρισμού. Τι σήμαινε αυτή η ανάπτυξη για τους εργαζόμενους; Μεγαλύτερες περικοπές, ανασφάλιστη δουλειά, ωράρια - λάστιχο... Για τη ΔΑΠ και τα αφεντικά ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα σημαίνει περισσότερα κέρδη για τους επιχειρηματικούς ομίλους, για εμάς και τη ζωή μας σημαίνει ανασφάλεια και εκμετάλλευση, ζωή χωρίς δικαιώματα.

Η ΔΑΠ είναι η φωνή των επιχειρηματιών και όχι των αναγκών των φοιτητών. Οι φοιτητές από λαϊκές οικογένειες θα τους τιμωρήσουν. Τη ΔΑΠ και όποιον άλλον επίδοξο συνεχιστή αυτής της πολιτικής, που βάζει στην άκρη τις ανάγκες μας και τα όνειρά μας. Δεν έχουμε ανάγκη από παλιούς και νέους πλασιέ των μνημονίων. Με την καθημερινή απομόνωσή τους και την καταδίκη τους στις φοιτητικές εκλογές που πλησιάζουν.

Σήμερα, έχουμε ανάγκη ένα φοιτητικό κίνημα που μαζί με τον εργαζόμενο λαό θα βάζει στη σημαία του αγώνα του τις σημερινές ανάγκες, τα δικά μας συμφέροντα. Με την ενίσχυση των ψηφοδελτίων της ΠΚΣ σε όλη την Ελλάδα μπορεί να γίνει αποφασιστικό βήμα στην αλλαγή των συσχετισμών, να είναι πολύ περισσότεροι οι εκλεγμένοι με αυτά τα ψηφοδέλτια στα ΔΣ των σχολών μας, ώστε να δοθεί η αποφασιστική ώθηση για το ζωντάνεμα των συλλόγων, για τη γραμμή πάλης που ανταποκρίνεται στα δικά μας δικαιώματα.

Γιάννης ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ
Μέλος της ΚΕΟΕ της ΚΝΕ