«Αν η πραγματικότητα δεν ταιριάζει με τις επιδιώξεις τους…τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα…»

Μάνος Δούκας

Το μάθημα της Ιστορίας λοιπόν δεν πρέπει «να έχει χαρακτήρα κοινωνιολογικό, αλλά να αναπτύσσει την εθνική συνείδηση» … Και το λέει η ίδια η Υπουργός Παιδείας …
Η πιο σκληρή και κυνική ομολογία. Από το 1990 συστηματικά μεθοδεύεται η υπονόμευση του επιστημονικού υπόβαθρου των μαθημάτων του σχολείου. Τα μαθήματα αντικαθίστανται από εργασίες και project και “διαθεματικότητες”. Οι μαθητές πρέπει να δημιουργήσουν (κατασκευάσουν) μόνοι τους την όποια “γνώση” τους. Άλλωστε από τότε επίσημη “παιδαγωγική μόδα” δεν είναι η “γνώση” κι η “μόρφωση”, αλλά η “πληροφορία” κι η “κατάρτιση”. Δεν είναι η “λύση”, αλλά η “διαχείριση” του προβλήματος. Δεν είναι το “δικαίωμα”, αλλά η “ευκαιρία”.
Έτσι, η όποια ΓΝΩΜΗ αποκτήσουν πειραματιζόμενοι οι μαθητές, αυτή θάναι και η τελική ΓΝΩΣΗ  τους. Νέας κοπής αγράμματοι παράγονται. Αυτοί που μαθαίνουν να αντικαθιστούν το “ΞΕΡΩ” και το “ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ”, με το “ΝΟΜΙΖΩ”, με το “ΑΚΟΥΣΑ”, με το “ΠΙΣΤΕΥΩ”. Με την υπεροψία της “δικής του άποψης”, για τα πιο σοβαρά θέματα,  ακόμα και της αστροφυσικής ή της ιατρικής. Αυτοί που έτσι γίνονται θύματα της επίσημης προπαγάνδας του συστήματος, όπως πλασάρεται από παντού.
Κι εκπαιδευτικοί δε θάναι πιά “φορείς της γνώσης”, αλλά “συντονιστές” της διαδικασίας της αναζήτησης. Γιατί μέσα στις τάξεις ψάχνουν. Δε μαθαίνουν. Η έρευνα κι η επιστημονική ανακάλυψη, αντικαθίστανται από την αποθέωση της εμπειρίας. Τα μαθηματικά είναι περίπου μαθηματικά. Η γλώσσα είναι απλώς ένας τρόπος για να επικοινωνούμε. Η χημεία γίνεται με ταπεράκια κι οι μονάδες – χιλιοστά στους δοκιμαστικούς σωλήνες αντικαθίστανται με το “όσο νομίζεις”.
Η εμπειρία όμως των ανόητων, οδηγεί σε ηλιθιότητες. “Η γη είναι επίπεδη”. “Μας ψεκάζουν”. Αντιεμβολιαστικό κίνημα. Και τέτοια.
Κι η ιστορία λοιπόν, δεν είναι πιά επιστήμη. Δεν αντιμετωπίζεται ως επιστήμη. Είναι τρόπος για “να αναπτύσσεται η εθνική συνείδηση”. Είναι με λίγα λόγια προπαγάνδα. Καθαρή προπαγάνδα. Σαν τα θρησκευτικά. Ή σαν την “εθνική ηθική διαπαιδαγώγηση” που μας έκαναν κάποτε στο στρατό. Ή σαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Φρειδερίκης και τα ξερονήσια της “ανάνηψης”. Και φωστήρες της ιστορικής “αλήθειας” τους, αναδεικνύονται στις μέρες μας αυτοί που παίρνουν τα δεκαχίλιαρα της ΕΕ για να γράψουν ότι για τα Δίστομα και τις Κανδάνους φταίνε οι αντάρτες, για τη σφαγή της Χίου φταίνε οι μπουρλοτιέρηδες και για τα Ζάλογκα, φταίει η αντίσταση των Σουλιωτών. Αυτοί που θέλουν να κάνουν συνείδηση και κοινή λογική την εξίσωση κομμουνισμού – ναζισμού.
Η φράση όμως της υπουργίνας, είναι ταυτόχρονα κι η ευθεία παραδοχή από την πλευρά των αστών, ότι η ιστορία σαν επιστήμη των γεγονότων, σαν αντικειμενική αλήθεια, δεν τους συμφέρει. Δε μπορεί να υποστηρίξει τα αφηγήματά τους. Δεν ταιριάζει η προπαγάνδα τους με τα γεγονότα. Οπότε … όπως λέγαμε παλιά : “Αν η πραγματικότητα δεν συμβαδίζει με τις επιδιώξεις τους … τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα”.
Υ.Γ. Ναι. Φυσικά και υπάρχει αντικειμενική αλήθεια.

Καν’ το όπως ο Βελόπουλος: «Ξερονήσια» για τους πρόσφυγες προτείνει ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Γ. Κύρτσος

Από atexnos2019 atexnos2019

Βάλθηκαν να… συναγωνιστούν το Βελόπουλο στην ακροδεξιά αντιπροσφυγική-αντιμεταναστευτική ρητορική τα στελέχη της ΝΔ. Τελευταίο κρούσμα το «τιτίβισμα» του ευρωβουλευτή Γιώργου Κύρτσου ο οποίος πρότεινε οι πρόσφυγες και μετανάστες να τοποθετούνται σε…. ξερονήσια!

Σε σχόλιο του στο Twitter, ο Κύρτσος έγραψε πως αν συνεχιστεί η ροή προσφύγων και μεταναστών «πρέπει να εφαρμόσουμε μεθόδους Αυστραλίας». Και ζηλεύοντας τη «δόξα» του Βελόπουλου πρόσθεσε: «Όσοι έρχονται θα εγκλωβίζονται σε απομακρυσμένο ακατοίκητο ή αραιοκατοικημένο νησί , επιτηρούμενοι σε συνθήκες ασφάλειας. Μόλις μαθευτεί, θα σταματήσουν να έρχονται». 

Την ίδια… ιδέα για πρόσφυγες εγκλωβισμένους σε ξερονήσια είχε εκφράσει πριν λίγες μέρες ο πρόεδρος της «Ελληνικής Λύσης» Κυριάκος Βελόπουλος. «Αν θέλεις να είσαι σοβαρό κράτος, λες, αφού έχω μια εν δυνάμει πυρηνική βόμβα εντός της ηπειρωτική χώρας, δεν τους πας στην ηπειρωτική χώρα. Τους πας σε νησιά, ξερονήσια” δήλωσε σε συνέντευξη του στον ΑΝΤ1. 

Να, λοιπόν, πως η «κεντρώα» Νέα Δημοκρατία προσεγγίζει τις επικίνδυνες, ακροδεξιές, ξενοφοβικές απόψεις του Βελόπουλου.
Μήπως, τελικά, οι περίφημες «ευρωπαϊκές αξίες» που καμώνεται πως υπηρετεί η ΝΔ περιλαμβάνουν στρατόπεδα συγκέντρωσης και εγκλεισμό προσφύγων σε ξερονήσια;
Ο κατήφορος της ακροδεξιάς, αντιπροσφυγικής ρητορικής τους δεν έχει τελειωμό… 

Εκεί είναι άλλο…

Από iraklis3

Όπως πάντα οι φίλοι των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» είναι πολύ εκλεκτικοί. Μιλώ για αυτούς που φώναζαν ενάντια σε καθεστώτα όποτε οι ΗΠΑ και η ΕΕ είχαν να αντιμετωπίσουν ένα εχθρικό γι’ αυτούς κράτος. Όταν όμως είναι κανένας σύμμαχός τους… μούγκα. Ή άντε να κάνουν καμία έκθεση και να ζητήσουν… πρόοδο. Έτσι και τώρα, στην Κολομβία η κυβέρνηση δεν εφαρμόζει την ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ αυτής και των ανταρτών του FARC. Έκαναν πλάτες (το λιγότερο) σε ένα καθεστώς δολοφονιών πρώην ανταρτών και ακτιβιστών στη χώρα τους. Όμως ποιον νοιάζει αυτή η κατάσταση; Ο ακροδεξιός Πρόεδρος της χώρας είναι πολύτιμος σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή. Η ίδια η χώρα αυτόν το ρόλο επιτελεί εδώ και χρόνια. Τώρα την χρησιμοποιούν για τις επεμβάσεις τους στη Βενεζουέλα. Για την οποία «ανησυχούν». Αλλά εκεί είναι άλλο…
Πηγή: Χαραυγή / Παλμ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Μ. ΚΟΛΟΝΤΑΪ «Βασιλίσα Μαλίγκινα»

Η πάλη του νέου ενάντια στο παλιό στις σχέσεις των δύο φύλων μέσα στη φωτιά της επανάστασης

Ενα ενδιαφέρον λογοτεχνικό έργο με ιστορικό υπόβαθρο κυκλοφόρησε από τη «Σύγχρονη Εποχή», ιδιαίτερα πυκνό και αφαιρετικό στα ιστορικά γεγονότα και στις εξελίξεις. Πρόκειται για το «Βασιλίσα Μαλίγκινα» της Αλεξάνδρας Κολοντάι. Είναι από εκείνα τα βιβλία που σε παρακινούν σε δεύτερη και τρίτη ανάγνωση.
Η πλοκή του έργου έχει στο επίκεντρο τη συζυγική σχέση ανάμεσα στην μπολσεβίκα εργάτρια Βασιλίσα Μαλίγκινα και τον αναρχικό εργάτη Βολόντια Ιβάνοβιτς, μετανάστη στην Αμερική, ο οποίος επέστρεψε στη Ρωσία για να πάρει ενεργό μέρος στην επανάσταση και εντάχθηκε στους μπολσεβίκους, κάτω από την αίγλη της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης και την προσωπική επιρροή της Βασιλίσα.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, η συγγραφέας αναλύει την προσωπικότητα και τη στάση ζωή της κεντρικής ηρωίδας, της Βασιλίσα ή Βάσιας, που έζησε την περίοδο της προετοιμασίας και νίκης της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης, αλλά και τα πρώτα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.
Αναδεικνύεται η πορεία που διέτρεξε για την υπερνίκηση κάθε ταλάντευσης στη σκέψη και στη στάση της, όταν ήρθε αντιμέτωπη με το δίλημμα αν μπορεί να συνεχίσει τη συζυγική της σχέση εφόσον εκτιμούσε ότι ο άνθρωπος με τον οποίο είχε στενά συνδέσει τη ζωή της τις φλογισμένες μέρες του Οκτώβρη του 1917 πλέον δεν αντιπροσώπευε τον συνδυασμένο ρόλο του συντρόφου - φίλου - εραστή.
Προβάλλονται τα διλήμματα, η συναισθηματική και συνειδησιακή πορεία της ηρωίδας, όταν ο δεσμός της - που στηριζόταν στον αμοιβαίο έρωτα και σεβασμό, στην απόφαση να ακολουθήσουν τον ίδιο επαναστατικό δρόμο στη ζωή - άρχισε να διαρρηγνύεται, όταν ο σύντροφός της υπέταξε την επανάσταση στις δικές του ατομικές ανάγκες, όταν οι επιλογές του τον οδήγησαν σε όλο και μεγαλύτερες ταλαντεύσεις και απογοητεύσεις για την πορεία του στο Κόμμα.
Σε ένα πρώτο επίπεδο, η σχέση μεταξύ των δύο χαρακτήρων του έργου αντανακλά τις αντιθέσεις στις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων. Βαθύτερα, εκφράζει τη διαπάλη ανάμεσα στο «παλιό», που είχε δεχτεί θανατηφόρο πλήγμα και ψυχορραγούσε, και στο «βρέφος» που γεννήθηκε, διαπάλη η οποία πήρε εξαιρετικά οξυμένες διαστάσεις την περίοδο που ξεδιπλώνεται το έργο, κυρίως την πενταετία 1917 - 1922.

* * *

Μέσα από την κεντρική ηρωίδα, τη Βασιλίσα, η Αλεξάνδρα Κολοντάι σαφώς υπερασπίζεται τις σοσιαλιστικές σχέσεις, τις επαναστατικές ιδέες για την οργάνωση ενός νέου τρόπου ζωής. Αναδεικνύει την ασυμβίβαστη πάλη της ηρωίδας του έργου με τις κοινωνικές και ιδεολογικές συνέπειες της ΝΕΠ, αλλά και την προσπάθεια που κατέβαλε για χρόνια ώστε να μην παραδοθεί ο σύντροφος, φίλος και εραστής της στον ολισθηρό δρόμο της υπόκλισης στη συνήθεια του καπιταλιστικού παρελθόντος, στο δέλεαρ μιας πιο άνετης προσωπικής ζωής.
Μέσα από τις σελίδες του έργου φωτογραφίζεται η επιβίωση και αναβίωση αστικών και μικροαστικών αντιλήψεων στη συνείδηση και συμπεριφορά ακόμα και επαναστατών, που συνεργάζονταν με αστούς βιομήχανους και εμπόρους, μεσάζοντες, οι οποίοι ήλπιζαν στην ανάκτηση της ατομικής - καπιταλιστικής ιδιοκτησίας τους στα μέσα παραγωγής μέσω των προσωρινών εκχωρήσεων σε ορισμένες επιχειρήσεις.
Με αριστοτεχνικό τρόπο, η Αλ. Κολοντάι φωτίζει τις ταλαντεύσεις της μπολσεβίκας εργάτριας μπροστά στις δοκιμασίες και στην απογοήτευση που έφερναν η στάση ζωής του συντρόφου της, αλλά και η δυσκολία, τα πισωγυρίσματα στη στράτευση ενός μέρους των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων με τις νέες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.
Η λύτρωση από τις σκιές πάνω στην μπολσεβίκικη συνείδησή της έρχεται - έχοντας η ίδια κατακτήσει μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτική πείρα - ακολουθώντας το δρόμο της συνειδητής ένταξης στην υπόθεση της σοσιαλιστικής επανάστασης, με τη δημιουργική προσπάθεια να βρίσκει τους κατάλληλους τρόπους και τις μεθόδους για το ξεπέρασμα των δυσκολιών, με όπλο τη συντροφικότητα και την αλληλεγγύη που ένιωθε για τους εργάτες, τη φτωχολογιά.
Δεν έχανε το δυναμισμό και την αφοσίωσή της στον κύριο στόχο, ακόμα και όταν αντιμετώπιζε πικρίες και απογοητεύσεις από κομματικά στελέχη και καθοδηγητές που είχαν μείνει πίσω από τις απαιτήσεις της σοσιαλιστικής οικοδόμησης ή φοβούνταν το «καινοτόμο» στις διαπροσωπικές και οικογενειακές σχέσεις.

* * *

Περιγράφοντας ορισμένους ανθρώπινους χαρακτήρες, η Αλ. Κολοντάι αναδεικνύει το ρόλο της ταξικής προέλευσης και ένταξης στην επαναστατική αντοχή, ιδιαίτερα σε περιόδους που αυξάνονται απότομα οι ανάγκες του ταξικού αγώνα, στη σύγκρουση με το «παλιό», που αντιστέκεται και για ένα διάστημα επιβιώνει.
Από την αρχή μέχρι το τέλος το βιβλίο διαπνέεται από τη σημασία της αλλαγής της συνείδησης των μαζών ως συνειδητών παραγωγών του κοινωνικού προϊόντος και πρωταγωνιστών στην οικοδόμηση της νέας κοινωνίας. Το νεαρό σοβιετικό κράτος δεν είχε να συντρίψει μόνο το καπιταλιστικό παρελθόν, αλλά και τις προκαπιταλιστικές επιβιώσεις. Επιδρούσε η πορεία αντιμετώπισης αντιθέσεων που κληρονομήθηκαν από τον καπιταλισμό, όπως ανάμεσα στην πόλη και το χωριό, στην επιτελική και την εκτελεστική δουλειά, στη σχέση του ατόμου με την κολεκτίβα, αλλά και υποκειμενικών λαθών, αδυναμιών, φαινομένων υποτίμησης ορισμένων προβλημάτων που σχετίζονταν με την ανάπτυξη κομμουνιστικής συνείδησης.
Η συγγραφέας, μέσα από το πρόσωπο της Βάσιας, χωρίς ίχνος επαναστατικού καθηκοντολογίου και ηθικολογικού κηρύγματος για τη γυναικεία ισοτιμία, φωτίζει τη γυναίκα επαναστάτρια που αποφασίζει μέσα από ένα δύσβατο μονοπάτι να συνεχίσει την πορεία της συμβάλλοντας στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, χωρίς να εξαρτάται η στάση της από τη στάση του συντρόφου της.

* * *

Η σημασία του έργου «Βασιλίσα Μαλίγκινα», αλλά και ο ποιοτικός - επαναστατικός χαρακτήρας ορισμένων μέτρων που περιγράφονται, όπως η υποχρεωτικότητα συμμετοχής στην κοινωνική εργασία για άντρες και γυναίκες, μπορούν να αναδειχθούν τοποθετώντας τα στην ιστορική τους διάσταση, στη Ρωσία του 1920.
Η ιστορική πείρα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης τον 20ό αιώνα απέδειξε ότι το πρώτο εργατικό κράτος που διαμορφώθηκε στη Σοβιετική Ρωσία σάρωσε όλους τους παλιούς νόμους που διατηρούσαν και ενίσχυαν την ανισότητα των δύο φύλων, που υποδούλωναν τη γυναίκα στον άντρα μέσα στην οικογένεια, και επιτέλεσε σπουδαία άλματα στην οικονομική και κοινωνική ζωή, αλλά και στη νομοθεσία για να θεμελιώσει αυτό το επαναστατικό έργο.
Οπως διαπίστωνε ο Λένιν, «η ισότητα απέναντι στο νόμο δεν είναι ακόμα και ισότητα στη ζωή». Το κύριο έργο δηλαδή της σοσιαλιστικής εξουσίας, μαζί με τις νομικές ρυθμίσεις, που έρχονται σε αυτήν τη φάση όχι ως επιστέγασμα, αλλά ως πρώτο βήμα, είναι η αναμόρφωση συνολικά της κοινωνίας, που θα δώσει νέο περιεχόμενο στις σχέσεις μεταξύ των φύλων, στον συναισθηματικό δεσμό τους, στην επιλογή για δημιουργία οικογένειας και παιδιών.
Οι νέες αξίες και αντιλήψεις αποκρυσταλλώνονται σταδιακά με την πάλη ενάντια στο «παλιό», στο βαθμό που εδραιώνονται οι κομμουνιστικές σχέσεις. Σε αυτήν τη βάση επαναστατικοποιούνται οι απόψεις για τις σχέσεις των δύο φύλων, για τις σχέσεις ανθρώπου προς άνθρωπο, όπως και όλα τα αισθήματα και οι ιδέες των ανθρώπων. Παρεμβάλλονται νέοι κανόνες ανάμεσα στις υποχρεώσεις του ατόμου απέναντι στην κοινωνία, που οδηγούν στην επαναστατικοποίηση των σχέσεων και μέσα στην οικογένεια.
Η διαδικασία αυτή δημιουργεί τη βάση για την πραγματική αναγέννηση των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων, των συναισθηματικών και οικογενειακών δεσμών που αναπτύσσουν. Πρόκειται για το γόνιμο έδαφος για την ελεύθερη ανάπτυξη των αμοιβαίων σχέσεων μεταξύ άντρα και γυναίκας. Το ζήτημα της επιλογής συμβίωσης ενός ζευγαριού γίνεται αποκλειστικά ιδιωτική υπόθεση. Δεν επηρεάζεται από άλλους παράγοντες, και γι' αυτό διαρκεί για όσο καιρό διαρκεί η έλξη. Το μοναδικό «ελατήριο» είναι η αμοιβαία αγάπη.

* * *

Πρόκειται για σύνθετα κοινωνικά ζητήματα, που απασχόλησαν και τον ίδιο τον Λένιν. Οπως αποτυπώνεται στις συνομιλίες του με την Κλάρα Τσέτκιν, ασκούσε κριτική σε απόψεις που αναπτύσσονταν και υποστήριζαν ότι στην κομμουνιστική κοινωνία η ικανοποίηση των σεξουαλικών πόθων θα ήταν κάτι τόσο απλό και ασήμαντο, «σαν να πίνεις νερό». Εξέφρασε την αντίθεσή του σε αντιλήψεις που συνέδεαν απευθείας και αποκλειστικά το ζήτημα του έρωτα, των διαπροσωπικών σχέσεων, με την οικονομική βάση. Θεωρούσε ότι συνδεόταν και με τις αλλαγές στο ιδεολογικό, πολιτικό και νομικό εποικοδόμημα της κοινωνίας, με τις αλλαγές στις συνθήκες ζωής των γυναικών.
Ομως, η πάλη του νέου ενάντια στο παλιό είναι μια αργή και βασανιστική πορεία εμφάνισης και εξαφάνισης, καθώς οι επαναστατικές αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική ζωή επιδρούν με ορισμένη καθυστέρηση στη συνείδηση και στις εδραιωμένες για αιώνες αντιλήψεις.
Η συγγραφέας μέσα από το έργο προβάλλει τη δημιουργία κοινοβιακών σπιτιών, γενικά μορφών κοινοβιακής ζωής, προκειμένου να απαλλαγεί η γυναίκα από τις κοπιαστικές και άχαρες δουλειές του ατομικού νοικοκυριού, με βασικό κριτήριο και προϋπόθεση τη συνειδητή συμμετοχή της στη σοσιαλιστική εργασία.
Ταυτόχρονα, μέσα από τις περιγραφές της κεντρικής ηρωίδας αχνοφαίνεται η προσπάθεια τα κοινοβιακά σπίτια να υπηρετήσουν κι έναν άλλο σκοπό: Την κατάκτηση της συλλογικότητας στις συνθήκες ζωής, σπάζοντας το φράγμα της στενά ατομικής - οικογενειακής ζωής ως κυττάρου της κοινωνίας, όπως αναπαράγεται από την αστική αντίληψη.
Στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό έργο το κοινοβιακό σπίτι απέτυχε, όπως ομολογεί θλιμμένα η Βασιλίσα. Αυτό δεν αναιρεί τα πρωτοπόρα και καινοτόμα μηνύματα του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Αναδεικνύει ότι στις συγκεκριμένες ιστορικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες δεν είχε ωριμάσει η αποδοχή ενός νέου τρόπου ζωής.
Οι όποιες μορφές κολεκτιβιστικής ζωής και κοινωνικών υποδομών - υπηρεσιών για τη φροντίδα των παιδιών, του ατομικού νοικοκυριού, οι νέες ιδέες που γεννήθηκαν και δοκιμάστηκαν - άλλες αναπτύχθηκαν, άλλες εγκαταλείφθηκαν ή αφυδατώθηκαν στην πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης - δεν πρέπει να μείνουν έξω από τον σύγχρονο προβληματισμό και την έρευνα.
Είναι ζήτημα βαθύτερης μελέτης και διερεύνησης τα κριτήρια της αποτελεσματικότητας των νομικών, πολιτικών και πολιτιστικών μέτρων της εργατικής εξουσίας για την απελευθέρωση της γυναίκας από τη «σκλαβιά του ατομικού νοικοκυριού» της.
Αποτελεί πολύτιμο δίδαγμα στις σύγχρονες συνθήκες ότι το παλιό, το σάπιο και το ξεπερασμένο έχει αντοχή μέσα στο χρόνο, ενισχύεται από την υποχώρηση του εργατικού και ιδιαίτερα του κομμουνιστικού κινήματος, από τη γενικευμένη ανατροπή της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στον 20ό αιώνα.
Κρατώντας ο αναγνώστης και η αναγνώστρια και ενδεχόμενες επιφυλάξεις τους, αξίζει να προβληματιστούν πάνω στα ερωτήματα και τις σκέψεις που προκρίνει το παρόν λογοτεχνικό έργο της Αλ. Κολοντάι, γιατί απηχεί, χωρίς μηδενισμό και ωραιοποιήσεις, το τιτάνιο έργο που ξεκίνησε η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση.

ΣΕΛΗΝΗ Νέο πεδίο ανταγωνισμού για τον καπιταλισμό

Αμφισβητείται η συμφωνία που είχε υπογραφεί με τη Σοβιετική Ενωση για την εξερεύνηση και αξιοποίηση του Διαστήματος

Τη δεκαετία του 1960 έμοιαζε ζήτημα λίγου χρόνου πριν ο άνθρωπος σπάσει τα δεσμά του γήινου συστήματος (Γη - Σελήνη) και αρχίσει να ταξιδεύει όλο και πιο μακριά στο ηλιακό σύστημα και γιατί όχι, ίσως κάποτε και στο Γαλαξία. Οταν οι ΗΠΑ κατάφεραν επιτέλους μια πρωτιά το 1969 με τον πρώτο άνθρωπο στη Σελήνη, ξεκίνησε μια μεγάλη παύση στις επανδρωμένες αποστολές πέραν της γήινης τροχιάς. Τώρα, 50 χρόνια αργότερα, η υπόθεση των επανδρωμένων διαστημικών πτήσεων ξαναθερμαίνεται, καθώς πέντε χώρες και αρκετές εταιρείες έχουν ανακοινωμένα προγράμματα αποστολών στη Σελήνη, που θα πραγματοποιηθούν στο άμεσο μέλλον. Σήμερα, όμως, δεν υπάρχει η Σοβιετική Ενωση, που άνοιξε στο όνομα του ανθρώπου το δρόμο προς το Διάστημα και τις επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις. Υπάρχουν μόνο οι ανταγωνιζόμενες καπιταλιστικές χώρες και τα μονοπώλιά τους. Γι' αυτό το Διάστημα και σε πρώτη φάση η Σελήνη είναι πολύ πιθανό να γίνουν ένα ακόμη πεδίο διαμάχης κεφαλαίων και ιμπεριαλιστών.

Ποια Συνθήκη;

Η Συνθήκη για το Εξωατμοσφαιρικό Διάστημα (Outer Space Treaty), που συνάφθηκε το 1967 ανάμεσα στην ΕΣΣΔ και τις ΗΠΑ, με συνυπογράφουσα και τη Βρετανία, προβλέπει ότι η διαστημική εξερεύνηση πρέπει να γίνεται ειρηνικά και για το καλό όλων των εθνών. Η Συνθήκη που μετέπειτα προσυπογράφηκε από συνολικά 107 χώρες, προβλέπει επίσης ότι κανείς δεν μπορεί να διεκδικήσει περιοχές σε άλλο ουράνιο σώμα. Ομως, τώρα που εξέλιπε το αντίπαλο δέος, οι καπιταλιστές δεν επρόκειτο να κολλήσουν στις προβλέψεις μιας Συνθήκης που υπέγραψαν σε συνθήκες αμφισβήτησης της κυριαρχίας τους. Βρήκαν, λοιπόν, το ζητούμενο «παραθυράκι» (για να κρατήσουν και τα προσχήματα) στα εδάφια «μη παρέμβασης», τα οποία απαιτούν από τους υπογράφοντες να μην προκαλέσουν οποιαδήποτε ζημιά, προσεδαφίζοντας τις δικές τους αποστολές κοντά ή πάνω στις υπάρχουσες διαστημοσυσκευές και εγκαταστάσεις άλλων. Είναι μια λογική και αναμενόμενη πρόβλεψη στο πνεύμα της Συνθήκης, αλλά σε αυτή πολλοί βλέπουν τη δυνατότητα μια χώρα ή ακόμη και μια ιδιωτική εταιρεία να μονοπωλήσει μια καλή τοποθεσία, απλώς με το να φτάσει πρώτη εκεί.

Αφρική

Πάνω κατανομή συγκεντρώσεων σιδήρου στην επιφάνεια της Σελήνης, όπως καταγράφηκε από το σκάφος «Κλημεντίνη» το 1994 και κάτω σχέδιο της σεληνακάτου «Μπλε Φεγγάρι», που αναπτύσσει η εταιρεία «Blue Origin»

Αν έστω και ένα μόνο κράτος ή μονοπώλιο προσπαθήσει να διεκδικήσει περιοχή σε άλλο ουράνιο σώμα, ίσως πυροδοτήσει μια «Διαμάχη για το φεγγάρι», παρόμοια με τη «Διαμάχη για την Αφρική», όταν εντοπίστηκαν πλούσια μεταλλεύματα στο Κονγκό τη δεκαετία του 1880. Εκείνο που είναι σίγουρο, είναι η στόχευση της ίδιας περιοχής της Σελήνης από όλες τις πραγματοποιούμενες ή επερχόμενες αποστολές. Το «Τσαντραγιαάν-2» της Ινδίας ίσως έχει ήδη προσσεληνωθεί από προχτές κοντά στον νότιο πόλο της Σελήνης. Η Κίνα έχει ανακοινώσει ότι τουλάχιστον τρία σκάφη της θα έχουν στόχο τους σεληνιακούς πόλους. Η Ρωσία αναπτύσσει το πρόγραμμα «Λούνα-Γλομπ», που προβλέπεται το 2021 να προσεδαφιστεί κοντά στον κρατήρα Μπογκουσλάβσκι, στον νότιο πόλο. Την ίδια χρονιά, η Ιαπωνία σκοπεύει να εκτοξεύσει την αποστολή SLIM (Smart Lander for Investigating Moon), που αποσκοπεί να πετύχει πολύ μεγάλη ακρίβεια προσσελήνωσης σε μικρής έκτασης χαρακτηριστικά της επιφάνειας της Σελήνης. Η αμερικανική NASA, o Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος και πλειάδα μονοπωλίων έχουν επίσης βάλει στόχους στο φεγγάρι. Τον περασμένο Μάη, ο ιδιοκτήτης της «Amazon», Τζεφ Μπέζος, ιδρυτής της εταιρείας διαστημικών πτήσεων «Blue Origin», αποκάλυψε τα σχέδιά του για τη σεληνάκατο «Blue Moon» («Μπλε Φεγγάρι»), που θεωρεί ότι θα είναι έτοιμη για να μεταφέρει πληρώματα στη Σελήνη μέσα στην ερχόμενη πενταετία. Μια άλλη εταιρεία, η «Moon Express» στοχεύει να προσσεληνώσει σκάφος της στον νότιο πόλο της Σελήνης έως το 2021. Και όπως δήλωσε ο επικεφαλής της, Μπομπ Ρίτσαρντς, αν φτάσουν εκεί πριν από οποιονδήποτε άλλον, η εταιρεία θα απαιτήσει να γίνουν σεβαστά τα δικαιώματά της για μη παρέμβαση...!

Το «πετρέλαιο» του Διαστήματος

Χάρτης των συγκεντρώσεων θορίου στην επιφάνεια της Σελήνης με βάση τα δεδομένα που συνέλεξε το «Lunar Prospector» της NASA. Το θόριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο σε πυρηνικούς αντιδραστήρες σχάσης και αποτελεί έναν πιθανό στόχο εξόρυξης

Υπάρχει πολύς χώρος για να χωρίσουν κτήματα στη Σελήνη οι καπιταλιστές. Η επιφάνειά της έχει περίπου την έκταση της Αφρικής, όμως οι πόροι που διαθέτει δεν είναι ισοκατανεμημένοι πάνω της. Ο σίδηρος και το τιτάνιο, που θα ήταν χρήσιμα για την κατασκευή καταφυγίων για τους αστροναύτες στο φεγγάρι, αλλά και μηχανικών μέσων, είναι συγκεντρωμένα σε συγκεκριμένες περιοχές. Το ήλιο-3, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την τροφοδοσία πυρηνικών αντιδραστήρων σύντηξης, επίσης δεν είναι ομοιόμορφα διασκορπισμένο μέσα στον ρεγόλιθο (τη σκόνη στην επιφάνεια του σεληνιακού εδάφους). Επιπλέον, οι «πόροι» δεν περιορίζονται στα εξορύξιμα υλικά. Ορισμένες επιφανειακές δομές, όπως κάποιοι κρατήρες, θα μπορούσαν να προσφέρουν στους αστροναύτες προστασία από τη ραδιενέργεια. Αλλά βραχυπρόθεσμα, ο πολυτιμότερος πόρος είναι το νερό. Οι αστροναύτες μπορούν να το χρησιμοποιήσουν για να το πιουν ή να το διασπάσουν στα συστατικά του, μετασχηματίζοντάς το έτσι σε καύσιμο και οξειδωτικό για τους πυραύλους τους. Το νερό έχει βάσιμα χαρακτηριστεί ως το «πετρέλαιο» του Διαστήματος.

Φιλέτα

Μερικές από τις πιο πρόσφορες τοποθεσίες για εξαγωγή νερού είναι οι αποκαλούμενες Κορυφές του Αιώνιου Φωτός, στον βόρειο και τον νότιο πόλο. Αυτές είναι κορυφές κρατήρων, γεωγραφικά χαρακτηριστικά που σχηματίζονται συχνά πάνω ή κοντά στους κρατήρες πρόσκρουσης που δημιουργούν οι αστεροειδείς όταν χτυπούν με ταχύτητα την επιφάνεια, σπρώχνοντας υλικά προς τα πλάγια. Τα υλικά αυτά ανασηκώνονται, δημιουργώντας ένα υπερυψωμένο στεφάνι στην άκρη του κρατήρα. Εξαιτίας της ουράνιας μηχανικής της Σελήνης, ο ήλιος λάμπει σχεδόν πάντα σε αυτές τις κορυφές, προσφέροντας σχεδόν διαρκώς διαθέσιμη πηγή Ενέργειας σε φωτοβολταϊκά κύτταρα που θα αναπτυχθούν εκεί. Οι αστροναύτες θα μπορούσαν να κατασκευάσουν βάσεις σε αυτά τα σημεία, ώστε να εξάγουν το νερό που βρίσκεται με τη μορφή πάγου μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες μέτρα μακριά, στον πάτο του κρατήρα, σε περιοχές που αντιθέτως βρίσκονται υπό μόνιμη σκιά.
Κάθε πόλος της Σελήνης διαθέτει 5-6 Κορυφές του Αιώνιου Φωτός, καθεμιά από τις οποίες έχει διάμετρο μερικών εκατοντάδων μέτρων. Με δεδομένη τη σπανιότητά τους, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς την αρχή της μη επέμβασης να χρησιμοποιείται από κράτη και ιδιώτες για να τις διεκδικήσουν, επειδή έφτασαν εκεί πρώτοι. Είναι τόσο μικρές, που κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να αποπειραθεί να προσσεληνωθεί σε αυτές, χωρίς να διακινδυνεύσει να προκαλέσει ζημιά σε σκάφη και εγκαταστάσεις που θα υπάρχουν ήδη εκεί.

Μάχη για τα εδάφη

Το 2015, το Κογκρέσο των ΗΠΑ πυροδότησε διεθνή διαμάχη, όταν ψήφισε τον νόμο για την ανταγωνιστικότητα των αμερικανικών Εμπορικών Διαστημικών Αποστολών, που ανέφερε ότι αν και κανείς δεν μπορεί να διεκδικήσει εδάφη σε ένα ουράνιο σώμα, κάθε υλικό που θα εξαχθεί από ένα τέτοιο σώμα, ανήκει νόμιμα στην οντότητα που έκανε την εξόρυξη και γι' αυτό μπορεί να διατεθεί προς πώληση. Οι αντιπρόσωποι της Ρωσίας και της Βραζιλίας διαμαρτυρήθηκαν έντονα το 2017 στη συνάντηση της επιτροπής του ΟΗΕ για τις Ειρηνικές Χρήσεις του Διαστήματος, δηλώνοντας ότι οι εξορυκτικές δραστηριότητες σε άλλα ουράνια σώματα είναι ένα είδος ντε φάκτο σφετερισμού και ότι χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα παγκόσμιο κονσόρτσιουμ για τη ρύθμιση των εξορυκτικών λειτουργιών. Αντί να προχωρήσει η εξερεύνηση και αξιοποίηση του Διαστήματος προς όφελος ολόκληρης της ανθρωπότητας, οι κεφαλαιοκράτες και οι κυβερνήσεις τους έχουν αποδυθεί σε έναν αγώνα να βρωμίσουν και τα άλλα ουράνια σώματα με τον απάνθρωπο και καταστροφικό για το περιβάλλον τρόπο οργάνωσης της καπιταλιστικής παραγωγής. Σε αυτόν τον αγώνα ξεκινούν με νομικό πόλεμο, ενώ οι πιο ισχυροί απ' αυτούς προσπαθούν να πάνε πρώτοι και να «πιάσουν» τις καλύτερες θέσεις...

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»