5 Αυγ 2012

Καθ' οδόν: Στη Μύκονο


Καθ' οδόν: Στη Μύκονο
Η κοσμική, εκκεντρική, και κοσμοπολίτικη Μύκονος μας αφήνει παγερά αδιάφορους. Ομως, όσο και αν βρίσκουμε απαράδεκτο τον τρόπο της "ζωή της", που την κάνει ανυπόφορη για όποιον έχει τα λογικά του, ο ίδιος ο τόπος, χωρίς τους αλλοπρόσαλλους επισκέπτες του που τον έκαναν στέκι, είναι πανέμορφος. Κακά τα ψέματα. Εκθαμβωτικά λευκή, η Χώρα μοιάζει με σκηνικό θεατρικής παράστασης. Λευκή, αστραφτερή, διαυγής, τυλιγμένη σε μια διάφανη γάζα μοιάζει να είναι. Λέγεται ότι το νησί πήρε το όνομά του από τον ήρωα Μύκονο. Σύμφωνα με το μύθο, ο Ηρακλής έριξε το νησί και πλάκωσε τον τελευταίο από τους φοβερούς Γίγαντες, σύμφωνα με το σημερινό μύθο «κοσμικοί νάνοι» καταπλακώνουν το νησί. Ας είναι. Πρώτοι κάτοικοι ήταν οι Κάρες, οι Φοίνικες και οι Κρήτες. Στα Ιστορικά Χρόνια παρουσίασε μεγάλη ακμή, μετά παρήκμασε και ακολούθησε την τύχη των άλλων Κυκλάδων. Το νησί αναπτύχθηκε σε ναυτική δύναμη την περίοδο της Τουρκοκρατίας και πήρε μέρος στην Επανάσταση του '21, με κυρίαρχη αγωνιστική μορφή την ηρωίδα, την εξαιρετική Μαντώ Μαυρογένους. Αυτά τα λίγα από εμάς - αν και θα μπορούσαμε να προσθέσουμε πολλά, τα οποία οφείλετε να δείτε όταν βρεθείτε εκεί, όπως, για παράδειγμα, τον περίφημο πιθαμφορέα της Μυκόνου, με ανάγλυφη απεικόνιση της άλωσης της Τροίας και άλλα πολλά αξιοθέατα.

Eurokinissi
Ομως σήμερα, που το φθινόπωρο έχει για τα καλά προχωρήσει, θα αφήσουμε το φίλο της στήλης, τον Βαγγέλη Μηνιώτη, να μας αφηγηθεί τις καλοκαιρινές εντυπώσεις του από το νησί των ανέμων.
Από την Τήνο στη Μύκονο
«Δεν ξέρει από πού ν' αρχίσει κανείς, γράφοντας για το πασίγνωστο κυκλαδονήσι, τη Μύκονο, καθώς το πλοίο φορτωμένο ως τα μπούνια με επιβάτες βρίσκεται καθ' οδόν προς αυτό. Ολοι οι θαλάσσιοι δρόμοι θα 'λεγα, μα και οι εναέριοι διάδρομοι οδηγούν τη νεολαία κυρίως στο πολυδιαφημισμένο νησί. Ενα κανάλι το χωρίζει από το άλλο ονομαστό νησί των Κυκλάδων, που για διαφορετικούς λόγους συγκεντρώνουν, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, το ενδιαφέρον και την προτίμηση του πλήθους. Το πρώτο, για τον κοσμοπολίτικο τρόπο συμπεριφοράς και υποδοχής του κοινού που τρελαίνεται με το πάτημά του στην προκυμαία και το δεύτερο, για την εικόνα της Παναγιάς που θεωρείται θαυματουργή. Και στα καράβια, που μόνον επαίνους δεν μπορεί να προσάψει ο ταξιδευτής, υπάρχει το αδιαχώρητο και για το ένα και για το άλλο πολυσύχναστο νησί.
Μετά το νησί των διάσημων γλυπτών, όπως ο Χαλεπάς και τόσοι άλλοι και των μοναδικών στον κυκλαδίτικο χώρο περιστερώνων που εντυπωσιάζουν μαζί με την ομορφιά του τοπίου, η πλώρη του πλοίου έχει ως στόχο την ξακουστή για τα καμώματά της Μύκονο, που δεν απέχει περισσότερα από 4,5 μίλια, από την Τήνο.

Eurokinissi
Για τον τόπο αυτόν τι να περιγράψουμε, τη στιγμή που οι τηλεοράσεις με όλη τη δύναμη της εικόνας έχουν στραμμένες τους προβολείς πάνω του και ...απαθανατίζουν το κάθε τι που συμβαίνει με τους επώνυμους και ανώνυμους επισκέπτες που βρίσκονται για διασκέδαση εκεί; Κάθε καρυδιάς καρύδια, κούφια και γερά, ανάκατα!
Από τη Μύκονο, όπως και από άλλα νησιά, πέρασαν στην αρχαιότητα αρκετές φυλές, Φοίνικες, Ιωνες, Φράγκοι και Ενετοί, τα αχνάρια των οποίων κάπου διακρίνονται. "Σήμα κατατεθέν" του νησιού, όπως στα περισσότερα κυκλαδονήσια, οι ανεμόμυλοι, όσοι έχουν απομείνει να καμαρώνουν από ψηλά την επέκταση της "χώρας" και την έκταση της αυθαιρεσίας με τα πολυτελή κτίσματα να σκαρφαλώνουν πάλλευκα στις κακοτράχαλες πλαγιές γεμάτα πρόκληση και αλαζονεία. Τα στενορύμια σαν τα ποτάμια κατεβάζουν τους γλεντζέδες στα διάφορα κέντρα της προκυμαίας, όπου υπάρχει το αδιαχώρητο.
Η περιοχή της Μικρής Βενετίας μοιάζει με τη μεγάλη, αφού τα κτίρια είναι κολλημένα πάνω στην ούγια της θάλασσας! Οι επισκέπτες εδώ στα κέντρα διασκέδασης, των οποίων οι ώρες εργασίας επεξετάθησαν και πέραν της 3ης πρωινής, δεν αφιερώνουν ώρες για ύπνο. Η νεολαία βέβαια έχει τον πρώτο λόγο, που κατά κάποιο τρόπο εκτονώνεται και πρόσκαιρα απομακρύνεται από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, που όμως δεν επιλύονται με τη δική της απουσία.

Οι μύλοι που μένουν ακινητοποιημένοι ψηλά τα παρακολουθούν όλα και είναι αυτοί που με τη δύναμη του αέρα άλεθαν τα σιτηρά, κυρίως το κριθάρι, απ' όπου προερχόταν το κριθαρόψωμο, που έφερνε και σ' εμένα κάθε φορά που επισκεπτόταν το νησί του ο παλιός καλός μου φίλος Παρασκευάς.
Αχ, πού 'σαι φίλε να δεις. Τι γίνεται στον τόπο σου σήμερα και όχι τότε που πηγαινοερχόσουν με φορτηγό καΐκι, όποτε σου το επέτρεπαν οι ασχολίες σου για να δεις τους φτωχούς γονείς σου. Επειδή είσαι άνθρωπος του μέτρου και της κοινωνικής δικαιοσύνης, σίγουρα θα 'χεις τις δικές σου ενστάσεις για όσα συμβαίνουν εκεί.
Αγκαλιαστή με τη Μύκονο και η Δήλος, όπου κατά την παράδοση γεννήθηκε ο θεός που ήλιου και του φωτός Απόλλων. Πλούσιο σε ιστορία νησάκι, καθώς και σε ορυκτά όπως και η Μύκονος, αλλά ποιος ασχολείται πλέον με αυτά;
Ας είναι καλά ο τουρισμός! Αλίμονο αν δεν πάει καλά, τη στιγμή που ολόκληρο υπουργείο με αυτόν ασχολείται».



Εν συντομία
Πολλοί υποστηρίζουν ότι το φαγητό είναι μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις. Μπορεί να έχουν δίκιο, ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ. Απλώς νομίζω πως είναι καλύτερο να τρώμε κάτι νόστιμο και απλό χωρίς να χάνουμε πολύτιμο χρόνο και χωρίς να πλένουμε όλη μέρα τα τζάτζαλα και τα μάντζαλα. Απόλαυση ναι, αλλά γιατί να ξεθεωνόμαστε τη μοναδική μέρα που έχουμε στη διάθεσή μας;
Μια μακαρονάδα είναι ό,τι πρέπει. Θα βράσουμε μακαρόνια, Σπαγγέτι Νο 5, σε καυτό, αλατισμένο νερό. Οσο αυτά βράζουν, θα βάλουμε σε ένα μπολ με βούτυρο φρέσκο, ροκφόρ και κρέμα γάλακτος. Θα τα ανακατέψουμε μέχρι να λιώσουν με ένα πιρούνι και όταν γίνει η μακαρονάδα, θα τη σουρώσουμε και θα τη βάλουμε σε μια πιατέλα. Οπως είναι ζεστά, θα τα ανακατέψουμε καλά με το μείγμα. Εκείνοι που αγαπούν τα μακαρόνια, θα μας θυμηθούν. Ακοπα και γρήγορα θα γευτούν κάτι εξαιρετικά νόστιμο. Δοκιμάστε το και τα λέμε την επόμενη Κυριακή.


ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ Φωτεινή παρουσία, πικρή απουσία



ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ
Φωτεινή παρουσία, πικρή απουσία
«Τους ανθρώπους που έχουν φύγει αλλά παραμένουν ζωντανοί τους έχουμε καθημερινά τοποθετημένους μέσα μας και τους κουβαλάμε σ' ολόκληρη τη ζωή μας - το θέμα παύει να έχει χρόνο. Η μνήμη γίνεται παρόν». (Μάνος Χατζιδάκις)
Ηταν σαν σήμερα, πριν 80 χρόνια, όταν ξεκινούσε η ανθρώπινη περιπέτεια του Μάνου Χατζιδάκι. Ηρθε στον κόσμο στις 23 Οκτώβρη του 1925, στην Ξάνθη, από πατέρα κρητικής καταγωγής και μάνα από την Ανδριανούπολη. Λίγα χρόνια αργότερα σ' εκείνη την ίδια πόλη, με τη μυστηριώδη, αινιγματική και ανατολίτικη ατμόσφαιρα, ο νεαρός τότε Μάνος έπαιρνε τα πρώτα του μουσικά μαθήματα. Μαθήματα πιάνου τού έδινε η Αρμένισσα δασκάλα του. Στις αρχές της δεκαετίας του '30 η οικογένειά του μετακομίζει στην Αθήνα. Εκεί αντιμετωπίζει το χωρισμό των γονιών του, εκεί αποφασίζει ν' ασχοληθεί σοβαρά με τη μουσική. Η Αθήνα αποδεικνύεται ο ιδανικός χώρος για να σπουδάσει «τον έρωτα και την ποιητική λειτουργία» του καιρού του. Στις επιρροές του «ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το εργοστάσιο του "Φιξ", ο Χαράλαμπος του "Βυζαντίου", το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ' όλα τα χρόνια τα κατοπινά». Στα χρόνια της Κατοχής συνειδητοποίησε ότι τα μαθήματα μουσικής τού ήταν άχρηστα, γι' αυτό και δε σπούδασε στο Ωδείο. Προτιμά το Θέατρο Τέχνης, όπου ο δάσκαλος, ο Κάρολος Κουν, θα του διδάξει ποιος είναι ο δρόμος του. Ενας δρόμος σπαρμένος με νότες...
Πορεία με νότες και οράματα

Η συνάντησή του με την πνευματική συντροφιά των Οδυσσέα Ελύτη, Μάριου Πλωρίτη, Γιάννη Τσαρούχη, Γιώργου Σεφέρη, Νίκου Γκάτσου (κυρίως με τον τελευταίο) παίζει αποφασιστικό ρόλο στους καλλιτεχνικούς του προσανατολισμούς. Το καλοκαίρι του '44 πρωτοεμφανίζεται ως συνθέτης, υπογράφοντας τη μουσική για το θεατρικό έργο του Αλ. Σολωμού «Ο τελευταίος ασπροκόρακας», σε σκηνοθεσία Κ. Κουν. Πιστεύοντας ότι «το να θελήσει κανείς ν' αγνοήσει την πραγματικότητα και μάλιστα του τόπου του, μόνο κακό του κεφαλιού του μπορεί να κάμει», το 1949 οργανώνει στο Θέατρο Τέχνης μια βραδιά για το ρεμπέτικο, παρουσιάζοντας στο έκπληκτο κοινό τον Μάρκο Βαμβακάρη. Μια πράξη «επιτακτική, αλλά και εξόχως τολμηρή για κείνους τους καιρούς». Το Μάρτη του '51 το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου θα παρουσιάσει δύο πολύ σημαντικά έργα του Μ. Χατζιδάκι: τις «Εξι λαϊκές ζωγραφιές» και το «Καταραμένο φίδι». Στις αρχές της δεκαετίας του '50 ο Φίνος θα τον σπρώξει στην κινηματογραφική μουσική και ο συνθέτης θα προσφέρει δεκάδες τραγούδια, που έγιναν επιτυχίες. Ενα από αυτά, αργότερα το 1961, τα «Παιδιά του Πειραιά» θα του χαρίσει το Οσκαρ τραγουδιού. Αξίζει να σημειωθεί ότι έγραψε μουσική για 80 ελληνικές και ξένες ταινίες. Παράλληλα, συνεχίζει ν' ασχολείται με τη σύνθεση θεατρικής μουσικής. Το '62 ανεβάζει την παράσταση - σταθμό για το ελληνικό μουσικό θέατρο, «Οδός Ονείρων». Από την αρχή της παρουσίας του στο μουσικό χώρο και συγχρόνως με τις άλλες δραστηριότητές του ήταν διαρκώς δισκογραφικά παρών με δεκάδες δίσκους, που θεωρούνται πλέον κλασικοί: «Το Χαμόγελο της Τζοκόντα», «Μυθολογία», «Αντικατοπτρισμοί» (στην Αμερική), «Ο Μεγάλος Ερωτικός», «Ο κύκλος C.N.S», «Αθανασία», «Η εποχή της Μελισσάνθης», «Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς», «Τα παράλογα»», «Σκοτεινή μητέρα» και τόσα άλλα. Σπουδαία, εξάλλου, ήταν η θητεία του στο Τρίτο Πρόγραμμα, όπου έμεινε, όμως, μόλις πέντε χρόνια. «Προσπάθησα, έλεγε, να πραγματοποιήσω τις ακριβές καφενειακές μου ιδέες πότε στην ΕΡΤ και πότε στο υπουργείο Πολιτισμού. Και οι δύο, όμως, τούτοι οργανισμοί, σαθροί και διαβρωμένοι από τη γέννησή τους, κατάφεραν να με νικήσουν κατά κράτος». Παρ' όλα αυτά, μέσα σε τούτο τον καιρό γεννήθηκε το Τρίτο και επιβλήθηκε στη χώρα.
Η «Ορχήστρα των Χρωμάτων» και η δισκογραφική εταιρία «Σείριος», που ο ίδιος ίδρυσε, ήταν ακόμη δύο ενσαρκώσεις της αντίληψής του για την πορεία των μουσικών μας πραγμάτων. Δυστυχώς, η φυσική απουσία του Μ. Χατζιδάκι (έχουν περάσει έντεκα χρόνια από το θάνατό του), στέρησε από αυτή την εξαιρετική ορχήστρα το στήριγμά της. Παρόλο που στη 16χρονη πορεία της η «Ορχήστρα των Χρωμάτων» έχει παρουσιάσει ένα σημαντικό έργο, ίσως και μοναδικό, το ΥΠΠΟ την έχει αφήσει έρμαιο σοβαρών οικονομικών προβλημάτων, με τους μουσικούς της να παίζουν επί μήνες απλήρωτοι. Μια πράξη τιμής όχι μόνο στο έργο της ορχήστρας, αλλά και στη μνήμη του πνευματικού της «πατέρα» Μ. Χατζιδάκι αναμφίβολα θα ήταν η στήριξη της «Ορχήστρας των Χρωμάτων» από την πολιτεία. Ομως φαίνεται ότι η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ δεν έχει τέτοιες ευαισθησίες...
Οσο για τα αφιερώματα, που πραγματοποιούνται αυτές τις μέρες με αφορμή τα 80 χρόνια από τη γέννηση του Μ. Χατζιδάκι, είναι λιγοστά. Αύριο (9μμ), στο Θέατρο «Κοτοπούλη - Ρεξ» πραγματοποιείται το αφιέρωμα με τίτλο «Στον φίλο μας», με πρωτοβουλία των Σπύρου Σακκά και Γιώργου Κουρουπού σε συνεργασία με το «Εργαστήρι Φωνητικής Τέχνης και Ερευνας» και τη στήριξη του Πολιτισμικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων και του Εθνικού Θεάτρου (τελεί υπό την αιγίδα του ΥΠΠΟ). Θα τραγουδήσει ο Σπ. Σακκάς, ενώ ποιήματα και σημειώσεις του συνθέτη θα διαβάσουν οι: Λ. Βογιατζής, Ρένη Πιττακή, Ειρήνη Λεβίδη, Μένης Κουμανταρέας, Δημήτρης Μαρωνίτης, Νίκος Κούνδουρος, Γιώργος Χρονάς και Δημήτρης Κρανιώτης. Εκτός από τραγούδια του Μ. Χατζιδάκι, θα παρουσιαστεί η νέα σύνθεση του Γ. Κουρουπού «Τα Αρχιλόχεια», εμπνευσμένα και αφιερωμένα σ' εκείνον. Είσοδος ελεύθερη.
Το Τρίτο Πρόγραμμα, εξάλλου, έχει αφιερώσει το σημερινό πρόγραμμά του στον Μ. Χατζιδάκι. Από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ θ' ακουστούν οι μουσικές και τα τραγούδια που όλοι αγαπήσαμε, η φωνή του στα ιστορικά «Σχόλια του Τρίτου», οι μουσικές που ο ίδιος αγαπούσε, ενώ παλιοί συνεργάτες και φίλοι του με τις μαρτυρίες τους θα ζωντανέψουν τον άνθρωπο, την εποχή και το έργο του.

Καθ' οδόν: Στην Πάτμο


Καθ' οδόν: Στην Πάτμο
Μόλις το καράβι δέσει και κατέβεις στο λιμάνι, σε ζώνουν τα φίδια. Οσα γλίτωσαν από τα γαμψά νύχια των αετών που πάνω σε ωχρές σημαίες «κοσμούν» εκκλησίες, μοναστήρια, καταστήματα, καΐκια. Μετά από εννιά ώρες ταξίδι, σίγουρα δε βρίσκεσαι στη Φιλαδέλφεια. Και η λέσχη φιλάθλων του Ολυμπιακού, σε περίοπτη θέση στον παραλιακό δρόμο του λιμανιού, δείχνει ότι οι ΑΕΚτζήδες δεν είναι και τόσοι πολλοί ή τόσο ενεργητικοί, ώστε να υψώνουν παντού σημαίες τους.
Η Πάτμος φροντίζει να διαλαλεί τη χριστιανικότητά της. Εκμεταλλευόμενη ίσως την ιστορία της και τα χρήματα που φέρνει στο παγκάρι ο «θρησκευτικός τουρισμός». Οι προσκυνητές που καταφτάνουν για να καταθέσουν τον οβολό. Να αγοράσουν αναμνηστικές εικονίτσες και καρβουνάκια.
Πάντως, οι λατρευτικοί χώροι των χριστιανών στην Πάτμο έχουν αξία και δείχνουν πολλά και για την ψυχοσύνθεση των κατοίκων. Πρώτα πρώτα το καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στη Χώρα. Δεσπόζει στην κορυφή λόφου, απ' όπου φαίνεται μεγάλο μέρος του νησιού, το λιμάνι (η «Σκάλα») και πολλά μικρά νησάκια γύρω από την Πάτμο. Αρχιτεκτονικά μέλη και μάρμαρα της μοναστηριακής εκκλησίας προέρχονται από ναό της Αρτεμης που βρισκόταν στην ίδια θέση. Πάγια θέση του νέου δόγματος να αφανίζει κάθε ίχνος του παλαιού. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής του Κάβου, χτισμένη στη Σκάλα, πάνω στα θεμέλια αρχαίου ναού.

Μέσα στο μοναστήρι λειτουργεί έκθεση του σκευοφυλακίου με κειμήλια. Το χριστεμπόριον ακμάζει. Η είσοδος για την έκθεση πέρσι ήταν χίλιες δραχμές. Φέτος αυξήθηκε κατά διακόσιες.
Στα μισά του δρόμου από τη Σκάλα προς τη χώρα βρίσκεται και το σπήλαιο της Αποκάλυψης, όπου η χριστιανική παράδοση θέλει τον Ιωάννη τον Θεολόγο να γράφει τη γνωστή «Αποκάλυψη». Γύρω από το σπήλαιο υψώθηκε η μονή της Αποκάλυψης. Υπάλληλος της μονής συγκεντρώνει τους επισκέπτες κατά ομάδες και εξηγεί τα της παρουσίας του Ιωάννη στην Πάτμο και τα σχετικά με το έργο του εκεί.
Μέσα στη χώρα υπάρχει και η μονή του Ευαγγελισμού. Εκεί βρίσκεται εικόνα της Παναγίας με ένα τρίτο μάτι, στο μέτωπό της. Αυτή η «βλασφημία», απέναντι στην αυστηρότητα και το φορμαλισμό της βυζαντινής και ελληνορθόδοξης αγιογραφίας, δεν είναι μοναδική στην περιοχή. Στους γειτονικούς Λειψούς(συστάδα νησιών στα ανατολικά της Πάτμου) υπάρχει η εικόνα της «Παναγιάς του Χάρου». Αντί της συνηθισμένης αναπαράστασης της Παναγίας Βρεφοκρατούσας, η Παναγία κρατά, εν είδει βρέφους, μια μικρογραφία του Ιησού, νεκρού πάνω στο σταυρό του. Πέρα από τις ανησυχίες που πρέπει να είχαν οι δημιουργοί των δύο έργων, οι κάτοικοι προφανώς ήταν ανεκτικοί στο διαφορετικό και το πρωτότυπο.
Αυτή η ανεκτικότητα φαίνεται να υπάρχει και σήμερα. Μπορεί έξω από την Αστυνομία, στη Σκάλα, επιγραφή να καλεί τους επισκέπτες να σεβαστούν την παράδοση του τόπου. Μπορεί τα κέντρα διασκέδασης στη Χώρα να κλείνουν στις 2 το βράδυ ελέω μοναστηριού, και στις 4 στη Σκάλα. Ομως, γενικώς, παρατηρείται σχετική ελευθεριότητα.
Ετσι, σε παραλίες (όχι στις κεντρικές, αλλά ούτε και στις πιο ερημικές) ο γυμνισμός ανθεί. Δίπλα σε οικογένειες, ηλικιωμένους, παιδάκια. Κάποιοι κακόβουλοι ίσως παρατηρήσουν ότι οι ντόπιοι κάνουν τα στραβά μάτια, προκειμένου να προσελκύσουν, σε μεγαλύτερους αριθμούς, και άλλους επισκέπτες, πέρα από τους θρησκευόμενους. Οπως και να 'χει, η εικόνα της Πάτμου, έξω από τα μοναστήρια, δε διαφέρει από πολλά άλλα νησιά.
Ειδικά εκείνα που έχουν πρόβλημα με τις συγκοινωνίες και το οδικό δίκτυο. Η πρόσβαση δεν είναι εύκολη σε όλες τις παραλίες, καθώς δεν έχουν ασφαλτοστρωθεί όλοι οι δρόμοι ή ακόμα δεν έχουν χαραχτεί. Και είναι κυριολεκτικά κρίμα. Ο θαλάσσιος διαμελισμός του νησιού είναι θαυμάσιος. Με πολλούς όρμους, χαρά για το μάτι και παράδεισος για τους ταλαιπωρημένους ιστιοπλόους που προσεγγίζουν το νησί για να ξεκουραστούν.
Ετσι για να πας στην ομορφότερη ακτή, την Ψιλή Αμμο, πρέπει είτε να χρησιμοποιήσεις καΐκι έναντι 2.500 το άτομο, είτε να φτάσεις μέχρι κάποιο σημείο οδικώς και ακολούθως να αναλωθείς σε πεζοπορία και σκαρφάλωμα περίπου μισής ώρας, σε μονοπάτι και κατσάβραχα.
Επιπλέον, υπάρχει μόνο ένα λεωφορείο ΚΤΕΛ, που εκτελεί λίγα δρομολόγια και όχι σε όλα τα σημεία του νησιού: Από το Γροικό (ψαροχώρι με υπερεκτιμημένη παραλία), και μέσω Χώρας και Σκάλας, μέχρι το Κάμπο (οργανωμένη παραλία που συγκεντρώνει τον περισσότερο κόσμο). Αρα, για να επισκεφτείς άλλες όμορφες ακτές, όπως το Λιβάδι Γερανού και το Αγριολίβαδο, αν δεν έχεις δικό σου μέσο, θα παιδευτείς με τα αγοραία, που είναι λίγα σε σχέση με τη ζήτηση.
Για να μείνεις, η Σκάλα έχει όλη τη ζωή. Η Χώρα έχει τη μαγευτική θέα. Το βράδυ, στο βορρά, λαμπυρίζουν τα φώτα της Ικαρίας. Μέχρι και 30-40 χρόνια πριν, όταν ξεκινούσαν με γαϊδούρια, τουρίστες από τη Σκάλα για τη Χώρα, οι του λιμανιού έπαιζαν την μπορού, για να ειδοποιήσουν τους πραματευτάδες της Χώρας. Να προλάβουν να απλώσουν τους πάγκους με το εμπόρευμα, καθώς δεν είχαν ακόμα καταστήματα.
Ομως, η Χώρα είναι αποπνικτική. Τα υπερβολικά στενά σοκάκια, τα στενόμακρα σαν πολεμίστρες παράθυρα, τα κολλητά μεταξύ τους σπίτια - που έκαναν την πολιτεία οχυρό απέναντι σε κουρσάρους και επίδοξους κατακτητές - δίνουν σήμερα την αίσθηση της ασφυξίας.
Δείξε συμπόνια και κατανόηση στους αστυνομικούς. Μάλλον τις χρειάζονται. Αλλιώς πώς να εξηγήσεις το σύνθημα, που είναι γραμμένο στα καλύμματα των θέσεων του περιπολικού τζιπ: «Νο job, nο girl, no money»...

Οι νικητές πάνω και πίσω από το βάθρο


ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Οι νικητές πάνω και πίσω από το βάθρο
Τα νέα «μαγιό», σαν αυτό που φορά ο Αμερικανός κολυμβητής Εντ Μόζες, έχουν επικάλυψη από τεφλόν που μειώνει την τριβή, ενώ ταυτόχρονα πιέζουν το σώμα με τέτοιο τρόπο ώστε να περιορίζεται η ταλάντωση των μυών που προκαλεί κόπωση
Αν οι αθλητές των ΗΠΑ φέρουν πολύ «χρυσό» από τους Ολυμπιακούς του Σίδνεϊ, ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας θα οφείλεται στην ταχύτατα εισαγόμενη στον αθλητισμό υψηλή τεχνολογία, που αλλάζει το χαρακτήρα αυτής της παγκόσμιας διοργάνωσης, η οποία κάποτε ήταν περήφανη για τον ερασιτεχνικό της χαρακτήρα. «Η τεχνολογία αναμορφώνει τα περισσότερα αθλήματα», τονίζει χαρακτηριστικά ο Λανς Γουίλιαμς, διευθυντής του τμήματος Επιστήμης του Αθλητισμού, της Ολυμπιακής Επιτροπής των ΗΠΑ.
Το τμήμα του διαθέτει 25 υπαλλήλους, εμβιομηχανικούς, φυσιολόγους, μηχανικούς και ψυχολόγους, τους οποίους βοηθούν δεκάδες άλλοι ειδικοί που συνεργάζονται με καθεμιά από τις 45 ολυμπιακές ομάδες των ΗΠΑ, αλλά και ειδικοί των αμερικανικών πολυεθνικών εταιριών αθλητικών ειδών.
Είναι αλήθεια ότι όση τεχνολογία και να εφαρμοστεί σε ένα αγώνισμα, ο αθλητής πρέπει να ιδρώσει, αν θέλει να πάρει μετάλλιο. Αλλά είναι εξίσου αλήθεια, ότι ο ίδιος αθλητής που πήρε το χρυσό μετάλλιο, μπορεί να έπαιρνε το αργυρό, ή το χάλκινο, ή κανένα μετάλλιο αν δε χρησιμοποιούσε την τεχνολογία που του έδωσε π.χ. χρόνο μερικών εκατοστών λιγότερο.
Και πού βρίσκεται η ισότητα των αθλητών, όταν ο μεμονωμένος αθλητής ή ο αθλητής κάποιας εξαρτημένης και φτωχής χώρας δεν έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία αυτή; Αλλά κι αν ακόμα αυτό αφεθεί κατά μέρος, μήπως τελικά η αιχμή της τεχνολογίας τείνει να υπερκεράσει την αιχμή της ανθρώπινης προσπάθειας και προετοιμασίας στην επίτευξη αυτών των εξαιρετικών επιδόσεων που καταγράφονται τα τελευταία χρόνια εντός και εκτός Ολυμπιακών Αγώνων;
Ο πρωταθλητισμός απαιτεί οπωσδήποτε το κατάλληλο γενετικό υλικό. Οσο και να προσπαθήσει ένας αθλητής μέτριου ή χαμηλού ύψους δεν μπορεί να συναγωνιστεί έναν ψηλό αθλητή με ανάλογη φυσική κατατομή, ο οποίος καταβάλλει την ίδια προσπάθεια και είχε κάνει την ίδια προετοιμασία. Στην κολύμβηση για παράδειγμα, το μακρύτερο χέρι του ψηλού αθλητή θα σπρώξει περισσότερο νερό. Επίσης, η σωστή αναλογία «γρήγορων» και «αργών» μυικών ινών για κάθε άθλημα είναι κάτι που ή το έχεις από τη γέννησή σου ή δεν το έχεις. Ανέκαθεν, και πολύ περισσότερο τώρα, ο πρωταθλητισμός είναι απασχόληση κυρίως για ανθρώπους με εξαιρετικά φυσικά χαρίσματα και όχι για το μέσο άνθρωπο.
Στην περιοχή που γίνεται η τοξοβολία στο Σίδνεϊ φυσούν ισχυροί άνεμοι. Για να πηγαίνουν τα βέλη των Αμερικανών τοξοβόλων ευθεία, η ομάδα τους θα χρησιμοποιήσει ειδικά βέλη από υβρίδιο αργιλίου-άνθρακα με επικάλυψη γραφίτη για να γλιστρούν καλύτερα και μετατοπισμένο το κέντρο βάρους προς τα μπρος χάρη στη μύτη από βολφράμιο
Πέρα από το γενετικό υλικό, ο δεύτερος σημαντικός παράγοντας είναι η επιστημονική μεθοδολογία στην προετοιμασία του αθλητή (εκγύμναση, διατροφή, ψυχολογική προετοιμασία κτλ.), που αποσκοπεί στο να μπορέσει να χρησιμοποιήσει το 100% των φυσικών του δυνατοτήτων. Σήμερα, χάρη στην τεχνολογική πρόοδο, η μεθοδολογία αυτή είναι πραγματικά επιστημονική και πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό το στόχο της. Η εξέλιξη αυτή ήταν αναμενόμενη και αναπόφευκτη καθώς ο ανθρώπινος πολιτισμός γίνεται όλο και πιο τεχνολογικός.
Ενας παράγοντας που είναι επίσης απαραίτητος, για να γίνει κανείς πρωταθλητής είναι να αφιερώνει πολύ, πάρα πολύ χρόνο σ' αυτή του την προσπάθεια, κάνοντας δύο και τρεις προπονήσεις την ημέρα. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που πρωταθλητές αγωνισμάτων που απαιτούν έντονη φυσική προσπάθεια έχουν επαγγελματική ζωή ανεξάρτητη από τον αθλητισμό και στηρίζονται σ' αυτή, για να αποκτήσουν τα προς το ζην.
Με όλες αυτές τις παρατηρήσεις υπόψη, τι ακριβώς θαυμάζουμε όταν βλέπουμε να καταρρίπτονται τα παγκόσμια ρεκόρ στους Ολυμπιακούς Αγώνες το ένα μετά το άλλο; Την προσπάθεια των αθλητών κατά την πραγματοποίηση των αγωνισμάτων; Τον κόπο που κατέβαλαν για να προετοιμαστούν κατάλληλα; Την καλή τους τύχη που δεν είχαν κάποιο ατύχημα στην πρόσφατη αγωνιστική περίοδο; Την καλή τεχνική ομάδα προετοιμασίας τους; Τα πανάλαφρα παπούτσια, τα αεροδυναμικά κράνη και τις υδρόφοβες στολές τους; Τα αναβολικά που δεν ανιχνεύονται εύκολα; Τις διαφημιστικές αμοιβές που ονειρεύονται και τους «δίνουν φτερά στα πόδια», για να πραγματοποιήσουν τα ρεκόρ;
Στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα το 1996 τα ποδήλατα είχαν αλλάξει ριζικά σχήμα για να γίνουν πιο ελαφρά και αεροδυναμικά. Επειδή λίγες εθνικές ομάδες μπορούσαν να τα αγοράσουν, η Διεθνής Ενωση Ποδηλατιστών επέβαλε περιορισμούς που επαναφέρουν ως ένα βαθμό το συνηθισμένο σχήμα του ποδηλάτου. Φυσικά, η ποδηλατική ομάδα των ΗΠΑ θα έχει και πάλι ειδικά ποδήλατα, με λάστιχα υψηλής πίεσης από μετάξι. Θα φορά επίσης ειδικές στολές που μπορούν να «κόψουν» 1 ως 3 δευτερόλεπτα
Οπωσδήποτε, ένα νέο παγκόσμιο ρεκόρ σημαίνει την επιμήκυνση των δυνατοτήτων του ανθρώπινου είδους και αυτό έχει από μόνο του μια αξία. Και η προσπάθεια των πρωταθλητών, έστω και με όλα τα βοηθητικά στοιχεία παραμένει αξιέπαινη, πολύ περισσότερο στις περιπτώσεις εκείνες που δεν υπάρχουν και πολλά βοηθητικά στοιχεία.
Πάντως, εκείνο που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ότι εκτός από τον πρωταθλητισμό υπάρχει και ο αθλητισμός. Και το ανθρώπινο είδος σαν σύνολο θα ήταν πολύ πιο υγιές και με περισσότερες συλλογικές δυνατότητες και προοπτικές, αν οι μεγάλες μάζες των ανθρώπων είχαν πρόσβαση στον αθλητισμό. Κι ας μην είχε πέσει το ρεκόρ στα 100 μέτρα κάτω από τα 10 δευτερόλεπτα (ή κάτω από τα 9,5, ή κάτω από τα 9, ή...).

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Discover»

Καθ' οδόν: Στη Σκύρο


Καθ' οδόν: Στη Σκύρο
Μια παραλία του νησιού την ώρα που «αποχωρεί» ο ήλιος
Στους «μαγικούς» κόσμους των Κυκλάδων και των Σποράδων ταξιδεύει τους αναγνώστες ηΑθηνά Ταρσούλη μέσα από τις ταξιδιωτικές σελίδες του βιβλίου της «Ασπρα νησιά». Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1939 με σκίτσα και εικόνες της συγγραφέως. Η Αθηνά Ταρσούλη (1887 - 1975) υπήρξε σπουδαία λογοτέχνιδα, λαογράφος και ζωγράφος. Το έργο της στα Γράμματα τιμήθηκε με έπαινο και Α΄ βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών. Από τις εκδόσεις «ΕΡΙΝΝΗ», κυκλοφορεί η τέταρτη έκδοση του βιβλίου, που θα μας πάει σήμερα στη «λευκή νύφη» των Σποράδων παίρνοντας λίγη από την αιγαιοπελαγίτικη ευωδιά, έστω και αποσπασματικά...
Ξεμπαρκάροντας
«Εν' από τα γραφικότερα νησιά του Αιγαίου, που δεν έχασε τίποτ' από τη γνήσιά του ομορφιά κι από το έντονο τοπικό του χρώμα, είναι η Σκύρος, η λευκή νύφη των Σποράδων. Είναι το νησί που επιφυλάσσει εκπλήξεις, τόσο για τις φυσικές του ωραιότητες, όσο και για την ψυχή, τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων του, για την ξέχωρη χροιά της λαϊκής του τέχνης, όσο και για τον εσωτερικό διακοσμητικό ρυθμό των σπιτιών, που ξεπερνάει σε πρωτοτυπία όλα τα εσωτερικά των νησιώτικων κατοικιών.
Ξεμπαρκάροντας στη Λιναριά, και ύστερ' από λίγα χιλιόμετρα δρόμο με τ' αυτοκίνητο, ανάμεσ' από χτήματα και περιβόλια, ποτάμια και πέτρινα γεφύρια, έτσι καθώς ανηφορίζαμε προς τις βραχώδεις στροφές απ' όπου το μάτι βυθίζεται σε μια ατελείωτη θάλασσα που ψαλιδίζει, παίζοντας, τα πιο αφρόλουστα κεντίδια στις ακτές, αντικρίζουμε αριστερά, στο βάθος, το σκληρόγραμμο, ψηλό και μυτερό βράχο όπου ακαθόριστα σχεδιάζονται τα ερείπια του κάστρου. Κατ' απ' αυτό, ίδια με ειρηνικές σημαίες, φυτρώνουν σκορπιστά λευκά σπιτάκια. Κι είναι σα ν' αγωνίζονται να κρατηθούν σε ισορροπία απάνω στην απόκρημνη κατηφοριά. Στα ριζά του βράχου κάτω, σε μεγάλο βάθος, σχεδιάζεται το μαβί πέταλο του ανοιχτού κόλπου, που τελειώνει σε κάτι μακρινούς ανεμόμυλους, με τα φτερά τους ανοιγμένα στον αέρα, ενώ πιο εκεί, άλλες ασπρόφτερες νεράιδες της θάλασσας, οι γοργές ψαροπούλες, χαράζουν με τον πρωινό μπάτη, στο μπλάβο κρύσταλλο, αυλάκια γυαλιστερά.
Η Χώρα «σκαρφαλωμένη» στα ψηλά...
Βουνά με ήμερες πλαγιές, πολύπτυχα και δασωμένα, κάμποι ολοπράσινοι, σκιερές χαράδρες, με κυρίαρχο το μυτερό γυμνό κι ολόξερο βουνί του κάστρου απ' όπου πια, όταν πλησιάσουμε, βλέπομε να κατρακυλάει, σαν χιονάτος καταρράχτης, η άσπρη πολιτεία, αποτελούν τη θαμβωτικήν εικόνα της Σκύρου που, χώρια από τις φανερές της ομορφιές, κρύβει, μέσ' στις απάτητες απ' τον πολύ κόσμο κουφάλες των βράχων της, σπηλιές παραμυθιών με ιριδόχρωμα νερά και με αλαβαστρένιους σταλαχτίτες».
Η ασπροπολιτεία
«Οταν φτάνομε πια στο "Χωριό", μια καταπληκτικής λευκότητας ασπροπολιτεία, μας θαμπώνει τα μάτια. Ενα εκτυφλωτικό όραμα κυβιστικών σπιτιών, σαν αφρισμένος χείμαρρος, δένει το γυμνό λαιμό του βράχου και ξεχύνεται στα κράσπεδά του για να σβήσει προς τη γεμάτη μυγδαλόσαρκους αστακούς θάλασσα, ή στους πρασινόλοφους και τα εύφορα αμπέλια του νησιού. Τα πυκνοχτισμένα σπίτια, σα σφιχταγκαλιασμένα τόνα με τ' άλλο, μας κοιτάζουν μέσ' απ' τ' αμέτρητα, σα μάτια, παραθύρια τους, αγέρωχα μαζί και ταπεινά, κοντινά μαζί και μακρυσμένα, σαν αλήθειες και σαν απόκοσμα τραγούδια των παραμυθιών, σαν πέτρινα μαζί και σαν μπαμπακερά ή χάρτινα, πού λες ότι στο πρώτο αλαφροφύσημα θα σηκωθούν και θα πετάξουν. Σύννεφο τάχα ή χιόνι ή σμάρι ταξιδιάρικων πουλιών;».
Με ιδιαίτερη «σφραγίδα»
Παλιός μύλος που συντηρήθηκε
«Μι' αποκάλυψη είναι το εσωτερικό των σπιτιών στη Σκύρο, από το πιο φτωχό ως το πλουσιότερο. Μια ξεχωριστή νότα γούστου και νοικοκυροσύνης, με καθαρό τοπικό χαραχτήρα, έχει βάλει παντού την ιδιαίτερή της σφραγίδα. Στη γωνιά το μεγάλο τζάκι, η λεγόμενη "στιά" (εστία), με τ' απανωτά ξυλοσκάλιστα ράφια, όπου φιγουράρουν στην αράδα κάθε λογής γυαλικά και τζοβαϊρικά, κληρονομιά από γιαγιάδες και παππούδες, φερμέν' από μακρινά ταξίδια, δώρα ναυτικών προγόνων. Πολύχρωμα πιάτα της Ρόδου και της Βενετιάς, κρυστάλλια ψιλοδουλεμένα, καθώς κι από τη Δαμασκό, σπάνιες τώρα να βρεθούν, φαγιάντσες και φαρφουριά, όλ' άξια να στολίσουνε μουσείο. Πάνω στη φούσκα της χτιστής παραστιάς, βάζα και κανατάκια ομοιόμορφα, στέκονται κρεμασμένα. Δεξιά κι αριστερά της "στιάς", κόβουν τον τοίχο, μακριά ράφια ξυλοσκάλιστα, όπου φαντάζουνε, με τάξη αραδιασμένα, γλυκοδοχεία, σκουτέλες πλουμιστές, χιώτικοι μαστραπάδες, κεσέδες λουλουδάτοι.
Κάτω απ' τα ράφια, μια ή δυο σειρές τα "χαρανιά", χάλκινα πιάτα, κρέμονται στη γραμμή μ' ανάμεσό τους τα "σινιά", είδος τεράστια ταψιά μπακιρένια, χαραγμένα με σχέδια της Ανατολής. Στο βάθος ορθώνεται το, σαν παλιά δαντέλα, ξυλόγλυπτο χώρισμα με τους σταμνοστάτες, με τα θολωτά πορτάκια και με τη στενή σκάλα που σε ανεβάζει στο ευρύχωρο πατάρι όπου είναι στημένο το κρεβάτι, και που μοιάζει με πλατύ χαγιάτι πίσω από τις σκαλιστές γκιρλάντες και τα καγκελωτά χωρίσματά του.
Σκυριανό γαϊδουράκι για μεταφορές
Τα χαμηλά σκαλιστά καρεκλάκια, τα πελεκητά τραπέζια, τα δαντελόγλυπτα σκαμνάκια συμπληρώνουν την όλη επίπλωση».
Οι άνθρωποι
«Ξεθαρρεμένος από την καλοσύνη των Σκυριανών, πρόθυμα περνάς το κατώφλι τους, με τη δικαιολογία του ξένου ταξιδιώτη ή του ερευνητή που επιθυμεί να γνωρίσει και να μελετήσει τα "περίεργα του τόπου". Πόσες γουστόζικες κι ιδιόρρυθμες κουβέντες στήνομ' εκεί στα πρόχειρα, πόσες παραδόσεις, ήθη και έθιμα του τόπου δε μαθαίναμε, μαζί και χαριτωμένα λιανοτράγουδα βγαλμέν' από τη λαϊκή νησιώτικη ψυχή, τα πιο πολλά γραμμέν' από γυναίκες. Οι απλοϊκοί της κάτοικοι, άλλοι αγρότες ή βοσκοί, άλλοι ψαράδες ή μικροτεχνίτες, κλείνουν την αγαθότερην, αλλά και γεμάτη αντιθέσεις, ψυχή που μένει ωστόσο πιστή στις μακραίωνες παραδόσεις του τόπου, διατηρεί τα ήθη και τα έθιμά του, μια πλούσια κι αστείρευτη πηγή λαογραφίας, γεμάτη συμβολική ποίηση».
«Τρυγήσαμε» το νησί
«Πηγαίνοντας προς τ' ανατολικά, κατά τον Παλαιόπυργο, βλέπεις στημένο το χάλκινο άγαλμα του Μπρουκ, του Αγγλου ποιητή με το αθλητικό κορμί και με το αέτειο βλέμμα, που ξεπερνάει τα πέλαγα και τους ορίζοντες, ατενίζοντας προς κάποιο απόμακρο, άπιαστο κι ανέγγιχτο ιδανικό. Εκεί, καθισμένος στα στρογγυλά, τα πέτρινα πεζούλια, αφήνεις και συ το λογισμό σου σαν τον ορμητικόν αετό, ή να γκρεμίζεται μέσ' από έναν ίλιγγον ηδονικό στην άβυσσο του σκοτεινού πελάγους και των καιρών, ή να παίρνει το φύσημά του προς την πανύψηλη κορφή του κάστρου. Εκεί ψηλά, κάτω απ' τα ερειπωμένα πελασγικά τείχη όπου θεμελίωσαν οι Βενετοί κι οι Τούρκοι το ψηλό κάστρο, κι όπου κατέφευγαν τον παλιό καιρό οι Σκυριανοί για να σωθούν απ' τις κουρσάρικες επιδρομές, βρίσκεται ένα παλιό κι ωραίο μοναστήρι- του αγίου Γεωργίου. Οι αιώνες έφεραν με το πέρασμά τους κάθε λογής φυλές στη Σκύρο. Κάρες, Δόλοπες, Αθηναίους, Μακεδόνες, Ρωμαίους, Βενετσιάνους και Τούρκους, που άλλοι λίγο, άλλοι πολύ, εχάρηκαν την ομορφιά και την ευφορία της γης της. Ετσι τώρα κι εμείς, δικαιωματικά και χωρίς φόβο να μας την κλέψει πια κανένας κουρσάρος ή καταχτητής, τρυγούμε την απλή κι αμόλυντη ψυχή της, που μας ξεκουράζει και μας απολυτρώνει από τα φθοροποιά βάρη της μεγάλης πολιτείας».

Το χάλκινο άγαλμα του Αγγλου ποιητή, Μπρουκ


Επιμέλεια:
Ελένη ΑΡΓΥΡΙΟΥ

Μικρές σελίδες
Στην πολύ επιτυχημένη σειρά παιδικών βιβλίων γνώσεων, που κυκλοφορούν από τα «Ελληνικά Γράμματα» (θα θυμάστε «Το βιβλίο των Γιατί» και «Το βιβλίων των Πώς;»), ήρθε να προστεθεί ένα ακόμη που θα κεντρίσει εξίσου το ενδιαφέρον των μικρών, αλλά και των ενήλικων αναγνωστών. Ο λόγος για «Το βιβλίο των Πότε» της Laura Jaffe. Με 71 απαντήσεις σε σοβαρές ή αστείες ερωτήσεις, η παρούσα έκδοση εξερευνά διάφορους τομείς όπως η τέχνη, η ιστορία, το διάστημα, η φύση, τα συναισθήματα, το σώμα, η καθημερινή ζωή κ.ά.
Γραμμένες με απλό και κατανοητό τρόπο, οι επιστημονικά εμπεριστατωμένες απαντήσεις βγάζουν από τη ...δύσκολη θέση τους ενήλικες που καλούνται συχνά να απαντήσουν στις πιο απίθανες ερωτήσεις των παιδιών, όπως: «Πότε εφευρέθηκε η τσίκλα;», «Πότε δεν πρέπει να είμαστε υπάκουοι;», «Πότε φτιάχτηκε το πρώτο σάντουιτς;» κ.ά., αλλά και σε απορίες με πιο σοβαρό χαρακτήρα, όπως: «Πότε θα με εμπιστευτούν οι γονείς μου;», «Πότε και πώς να αμυνθώ όταν δέχομαι επίθεση;», «Πότε αρχίζει η ζωή;» κ.ά.
Μια ιδιαίτερα προσεγμένη έκδοση, με έγχρωμες σελίδες και χιουμοριστικά σκίτσα, αποκαλύπτει τι κρύβεται πίσω από διάφορα «μυστήρια» του κόσμου στον οποίο ζούμε και προσφέρει πολύτιμες γνώσεις στους μικρούς, αλλά και στους μεγαλύτερους αναγνώστες.

Μαρτυρία - ντοκουμέντο
Πλήθος είναι τα αντιστασιακά βιβλία, γραμμένα με μορφή απομνημονευμάτων από εσωτερική ανάγκη, ή καταγραφή κάποιων γεγονότων ή γιατί κάτι έχουν να μνημονεύσουν ή να καταγγείλουν. Μαρτυρίες, οδοιπορικά και ντοκουμέντα, γραμμένα από αγωνιστές - μαχητές, οι οποίοι έζησαν από πρώτο χέρι μάχες και γεγονότα, ξετυλίγουν το κουβάρι της ιστορίας της Εθνικής μας Αντίστασης.
Οι ταξικοί αγώνες και τα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά γεγονότα γεννάνε και δημιουργούς, που αναλαμβάνουν να μεταφέρουν στις ερχόμενες γενιές την αληθινή ιστορία, μέσα από τα προσωπικά τους βιώματα.
Τέτοιο βιβλίο, κόσμημα για την αντιστασιακή μας βιβλιογραφία, είναι και το βιβλίο του ΕΠΟΝίτη (γραμματέα της ΠΕΑΦΕ) Γιώργη Μαντά «Ο,τι θυμήθηκα από τη συμμετοχή μου στους αγώνες της γενιάς μου (1942-2004)» (Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή») γραμμένο σα μια συζήτηση. Μιλάει ένας αγωνιστής, ένας κομμουνιστής, άνθρωπος αγνός, πιστός, τίμιος. Αληθινός σαν το χρυσάφι: «Φύγαμε από κει ένα βράδυ με χιονοθύελλα. Η πορεία ήταν εφιαλτική. Δεν υπήρχε δρόμος. Ακολουθούσαμε την κορυφογραμμή, βαδίζοντας ο ένας κοντά στον άλλο. Ο πρώτος με το τακούνι του, έσπαγε το παγωμένο χιόνι και πάνω στα ίχνη του πρώτου πατάγαμε οι ακολουθούντες. Καθώς ο βοριάς λυσσομανούσε, 4-5 σύντροφοι δεν τα κατάφεραν να κρατηθούν στην πορεία και γλίστρησαν στην άβυσσο. Εμείς οι υπόλοιποι πιανόμασταν πιο σφικτά και συνεχίζαμε. Ολοι είχαμε τη βεβαιότητα πως όσοι είχανε γλιστρήσει στην πλαγιά, θα είχανε γίνει κομμάτια πάνω στα βράχια. Ευτυχώς, όμως, δεν έγινε κάτι τέτοιο. Λίγες μέρες αργότερα ανταμώσαμε με μερικούς απ' αυτούς που μας είπαν το μυστικό της διάσωσής τους. Στο βάθος της χαράδρας που κατέληξαν, με το γλίστρημα στο παγωμένο χιόνι της πλαγιάς, ο βοριάς είχε συσσωρεύσει φρέσκο χιόνι και καθώς έπεφταν επάνω του ήταν σαν να βούλιαζαν σε μπαμπάκι. Ετσι γλίτωσαν (...)».
Από τα Βούρβουρα Κυνουρίας, ο Γ. Μαντάς ακολουθεί ένα μακρύ οδοιπορικό, γεμάτο κακοτράχαλα μονοπάτια κι ανηφοριές προς το Δημοκρατικό Στρατό Πελοποννήσου. Ακολουθούν ταλαιπωρίες, βάσανα, φυλακή, ξανά φυλακή, εξορία. Κι έπειτα πάλι αγώνας μέσα από τις γραμμές της ΕΔΑ και του ΚΚΕ.
Ενα βιβλίο χρονικό και ντοκουμέντο. Κραυγή διαμαρτυρίας και βαθύτατου πόνου. Μια κατάθεση ψυχής, με ιδρώτα και αίμα.
Η γραφή του απλή, επεξηγηματική, στιγμές στιγμές μακρηγορεί, για να εξηγήσει επακριβώς τα γεγονότα. Γραφή που πληροφορεί και καθηλώνει με την εξέλιξή της.
Τέτοια βιβλία, όπου δεσπόζει το λαϊκό στοιχείο του πιστού αγωνιστή της ελευθερίας και του σοσιαλισμού, σφυρηλατούν την ελπίδα και πλέκουν το κουκούλι του μέλλοντος, για να ξεμυτίσει η πεταλούδα της Ανάστασης.

Βασίλης ΛΙΟΓΚΑΡΗΣ

Τι πιπίλες κι αυτές...
Οποιος «τολμήσει» να προμηθευτεί τις πιπίλες νέας έμπνευσης, τότε το σπλάχνο του, θα δείχνει κάπως έτσι...




ΝΤΟΠΙΝΓΚ «Καθρέφτης» ευρύτερων κοινωνικών στρεβλώσεων


ΝΤΟΠΙΝΓΚ
«Καθρέφτης» ευρύτερων κοινωνικών στρεβλώσεων
Παπαγεωργίου Βασίλης
«Εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω» (Γαλάτεια Καζαντζάκη).
Η δημοσιοποίηση (και) του τελευταίου κρούσματος ντόπινγκ ανέδειξε (ξανά) τις παθογένειες, τις διαστρεβλώσεις, την υποκρισία και εν τέλει την ευθύνη υποσυνόλων και ατόμων. Τα οποία, ως άθροισμα, αποτελούν σημαντικό κομμάτι (και) της ελληνικής κοινωνίας.
Απαντες «έπεσαν από τα σύννεφα». Αρχικά δήλωσαν άγνοια, στη συνέχεια (κυρίως στα - και τα - ΜΜΕ) άρχισαν επιλεκτικά να θυμούνται ότι «κάτι είχε πάρει τ' αυτί τους, κάτι είχαν ψυλλιαστεί». Επισήμαναν αποχρώσες ή προφανείς ενδείξεις που όμως πριν δεν «έβλεπαν» και κατόπιν άρχισαν τις... ανακαλύψεις - αποκαλύψεις. Πάντα όμως με δύο βασικούς άξονες: Αφ' ενός της κακής εξαίρεσης και αφ' ετέρου της περιορισμένης ευθύνης. Ωστε αυτή να μην αγγίξει τις δομές και το οικοδόμημα...
Και βέβαια περίσσεψε η «ιερή» αγανάκτηση για τους «κακούς» και την καταπάτηση ηθικών αξιών και ιδανικών. «Κερασάκι στην τούρτα» η απαίτηση καταδίκης των υπαιτίων και η αντιμετώπιση του φαινομένου. Πόση υποκρισία!
Το φαινόμενο (και) του ντόπινγκ αποτελεί ένα εξάμβλωμα του συστήματος. Η γενεσιουργός αιτία, το υπόβαθρο και τα μέσα ανάπτυξής του, αποτελούν αυτόνομα κομμάτια ή παράγωγα του καπιταλισμού και όσων αυτός πρεσβεύει. Των θεωρήσεων που - με διαφόρους τρόπους - έχει επιβάλλει σαν μονόδρομο, «σύγχρονη» αντίληψη, κυρίαρχη άποψη των πραγμάτων. Οσοι λοιπόν την καλλιεργούν ή απλά την αποδέχονται - συνειδητά ή ασυνείδητα - είναι (κατ' αναλογία) συνένοχοι.
«Μετάλλια ή... τελευταίοι;»
«Πρέπει να αποφασίσουμε τι θέλουμε: Τα χρυσά μετάλλια ή θέλουμε αυτό που γινόταν μια φορά και έναν καιρό, που οι Ελληνες αθλητές ήταν τελευταίοι;». Τα λόγια αυτά ειπώθηκαν (στο ραδιοσταθμό «Αθήνα 9,84») - λίγο μετά τη δημοσιοποίηση του ντοπαρίσματος στην Εθνική άρσης βαρών - από το στόμα της παγκόσμιας πρωταθλήτριας στο άθλημα, Αννας Στρούμπου.
Αποτελούν μια ακόμα απόδειξη, στις τόσες άλλες, της άποψης που έχει επιβληθεί στο χώρο του αθλητισμού. «Νικητής με κάθε μέσο» είναι η μετεξέλιξη της αμερικανικής θεώρησης «ο πρώτος είναι πρώτος, ο δεύτερος είναι τίποτα»... Κεντρική ιδέα και συνδετικός κρίκος αμφοτέρων, το επίσης γνωστό, «το αποτέλεσμα μετράει».
Ενα αποτέλεσμα που θα κάνει γνωστότερους πολλούς, πλουσιότερους και εν γένει κερδισμένους ακόμα περισσότερους εμπλεκόμενους.
Ιδεολογήματα, ψηφοθηρικές τακτικές και μια χρυσοφόρα βιομηχανία, αποτελούν το θερμοκήπιο μέσα στο οποίο γεννιέται και αναπτύσσεται το ντόπινγκ.
Η φράση «νίκη πάση θυσία» αποτελεί το κλειδί της υπόθεσης. Αυτή καθ' αυτή και όσα περιλαμβάνει, αφορούν άραγε μόνο τον αθλητισμό; Στο κομμάτι αυτό (και) της ελληνικής κοινωνίας περιορίζεται η παθογένεια και η διαστρέβλωση; 'Η μήπως απλά βρίσκει εφαρμογή, ως συνέχεια, ανάλογων ή αντίστοιχων στα υπόλοιπα κομμάτια της κοινωνίας; Είναι ή όχι αντανάκλαση μιας - γενικότερα - κοινωνικής σήψης και συνέχεια αποπροσανατολισμού, ο οποίος εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα;
«Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»
Αναγνωρίσιμοι και μη αναρωτήθηκαν (σ' ένα ρεσιτάλ στρουθοκαμηλισμού) αν αξίζει να διακινδυνεύει κάποιος την υγεία και την αξιοπρέπειά του, για ένα μετάλλιο, τη δόξα και το χρήμα. Αν αξίζει να χαιρόμαστε με τέτοιες νίκες. Αν τελικά «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»;
Για να δούμε ποια είναι η απάντηση. Στην καθημερινότητά μας και όχι μπροστά στο φακό, με στόχο τις εντυπώσεις, τη συσκότιση και την απόσειση (ατομικών και συλλογικών) ευθυνών. Τι μας επιβάλλει το ίδιο το σύστημα, σαν κυρίαρχες αξίες και μεθόδους επιτυχίας;
Βασικό συστατικό του καπιταλισμού είναι ο ατομικισμός. Κοίτα την πάρτη σου και άσε τους άλλους. Ζήσε εσύ και άσε τους άλλους να πεθάνουν. Και η πλειοψηφία το αποδέχεται... Να γιατί επικρατεί το ρουσφέτι, οι αρπαχτές, «ο μπάρμπας στην Κορώνη». Δεν είναι «εξωγήινος» ο χαφιές του αφεντικού, ο γλείφτης του ισχυρού, αυτός που για ένα ξεροκόμματο ξεπουλάει ιδεολογίες, αρχές, ηθική, αυτός που μπαίνει από το πλάι στην ουρά, που «λαδώνεται», που εκμεταλλεύεται ημεδαπούς και αλλοδαπούς εργαζόμενους, που περνάει με κόκκινο αδιαφορώντας για τη ζωή του άλλου, που πουλάει σάπια κρέατα, που, που, που...
Κυρίαρχη άποψη του καπιταλισμού, είναι ο ανταγωνισμός. Ορος που δεν περιλαμβάνει ψήγμα ηθικής και αρχών. Αντίθετα ξεχειλίζει κυνικότητας και απανθρωπιάς. Δεν είναι «εξωγήινες» οι μανάδες που παίρνουν τα κοριτσάκια και τα σπρώχνουν στις πασαρέλες, χειροκροτούν και περηφανεύονται ότι οι κόρες τους έγιναν «γλάστρες» (με ελάχιστα ρούχα και πολύ κούνημα) σε κάποιες εκπομπές. Δεν είναι από άλλον πλανήτη αυτοί που συντηρούν (μέσω της παρακολούθησης ή της συμμετοχής) εκπομπές όπου καταξευτιλίζονται προσωπικότητες ακόμα και προβληματικών ανθρώπων, για λίγη δημοσιότητα και κάποια ευρώ.
Τα νέα παιδιά μαθαίνουν από μικρή ηλικία, ιδίως στο σχολείο, να ανταγωνίζονται. Επίσης να ενδιαφέρονται για το αποτέλεσμα (πέρασμα τάξης, εισαγωγή σε σχολή) και όχι για τη διαδικασία και το πραγματικό κέρδος (τη γνώση).
Ποια είναι τα πρότυπα που οι κρατούντες και οι υπηρέτες τους προβάλλουν. Κενά ανθρωπάκια, χωρίς φραγμούς και όρια, προκειμένου να αναδειχτούν. Πρόθυμα να γίνουν ένα ακόμα γρανάζι στη μηχανή που δίνει κάποια εφήμερη δημοσιότητα και οικονομικά ανταλλάγματα. Γιατί έτσι η μηχανή αυτή διατηρείται σε ισχύ...
Ουσίες και... μπίζνες
Και βέβαια «κινητήριος μοχλός» και «Θεός» των πάντων είναι το χρήμα. Η απόκτησή του γίνεται αυτοσκοπός. Πετυχημένος θεωρείται όποιος αποκτήσει όσο το δυνατόν περισσότερα υλικά αγαθά και προβολή. Ασχετα με τον τρόπο που τ' απέκτησε...
Σε μια έρευνα που είχε διεξαχθεί στην Ατλάντα των ΗΠΑ, 198 Ολυμπιονίκες είχαν ερωτηθεί: «Αν γνωρίζατε ότι δε θα συλληφθείτε για ντοπάρισμα και νικούσατε, θα κάνατε χρήση αναβολικών;», οι 195 απάντησαν «ναι»...
«Αυθεντικός διάλογος μεταξύ γνωστού Ελληνα τραπεζίτη που προΐσταται μεγάλης ιδιωτικής τράπεζας και κορυφαίου Βρετανού τραπεζίτη που βρίσκεται στην Ελλάδα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες:
-- Τι λέτε για το στίβο;
-- Ντρέπομαι για τους πρωταθλητές μας. Τι θα λες και εσύ ως ξένος...
-- Ποιους πρωταθλητές σας;
-- Τον Κεντέρη και τη Θάνου, μάλλον είναι ντοπέ, ξέρεις...
-- Δεν τους ξέρω, αλλά στη δική μου χώρα όλοι είναι ντοπέ και εμείς δε σταματάμε τις μπίζνες για χάρη τους»(εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» Αύγουστος 2004).
Ο γιατρός της Τβέντε (τη δεκαετία του '70, που η ομάδα πραγματοποίησε την καλύτερή της πορεία στην Ευρώπη), Ντικ Οοστχοκ, έχει παραδεχτεί ότι χορηγούσε στους παίκτες απαγορευμένες ουσίες. Χωρίς ίχνος ντροπής είχε δηλώσει στην εφημερίδα «Algemeen Dagblal»: «Δε με ενδιέφερε αν τα συγκεκριμένα φάρμακα συγκαταλέγονταν ή όχι στον κατάλογο των απαγορευμένων αναβολικών, από τη στιγμή που οι ποδοσφαιριστές μου ήταν σε φόρμα. Κάθε φορά που περνούσαμε ένα γύρο στην Ευρώπη, παίρναμε ένα χρηματικό ποσόν. Γιατί λοιπόν να μη βοηθήσω τους παίκτες μου αφού μπορούσα»...
Σ' αυτές τις συνθήκες και με αυτές τις απόψεις λοιπόν λειτουργεί - στην πραγματικότητα - και ο αθλητισμός. Από δικαίωμα, με στόχο την ευεξία, την ψυχαγωγία, την υγεία, το ατσάλωμα χαρακτήρα και οργανισμού μετατράπηκε σε εμπόρευμα με στόχο την κερδοφορία (αναλογικά) των εμπλεκομένων. Και μέσο χειραγώγησης συνειδήσεων. Πλάθει - στην πλειοψηφία τους - μονοδιάστατους ανθρώπους, με ένα σκοπό. Την επίτευξη του τριπτύχου νίκη - ρεκόρ - αντάλλαγμα.
Ομως τα όρια του ανθρώπινου οργανισμού είναι πεπερασμένα. Σ' αντίθεση με την όρεξη του εκμεταλλευτών του για κέρδη. Ετσι οι απαιτήσεις (συχνότητα και ποσότητα αγώνων, όρια των ρεκόρ, ώρες προπόνησης κλπ) συνεχώς μεγαλώνουν. Και για ν' ανταποκριθεί κάποιος αναγκάζεται να καταφύγει σ' άλλες μεθόδους. Ετσι λειτουργεί το σύστημα...

Γ. ΚΑΝΤΖΙΛΙΕΡΗΣ

Εργο πρωτότυπο και πολύπλευρο


Εργο πρωτότυπο και πολύπλευρο
Αφηρημένο τοπίο
Εξήντα συνολικά έργα από όλες τις περιόδους της εικαστικής δημιουργίας του Αντώνη Βεζιρτζή (1950-1981), περιλαμβάνει η έκθεση, που φιλοξενείται (έως 25/5) στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1). Το έργο του Αντ. Βεζιρτζή, αν και περιορισμένο σε όγκο, είναι πρωτότυπο και πολύπλευρο, γεγονός που του εξασφαλίζει μια ξεχωριστή θέση στο χώρο της νεοελληνικής γλυπτικής.
Γεννημένος στη Ζάκυνθο, σε ηλικία 19 χρόνων ο Αντ. Βεζιρτζής φτάνει στην Αθήνα, όπου παρακολουθεί μαθήματα σχεδίου. Το 1973 εισάγεται στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και φοιτά στο εργαστήριο του Γιάννη Παππά. Για τα χρόνια της Σχολής, η πρόεδρος του ΕΕΤΕ, βουλευτής του ΚΚΕ, Εύα Μελά αναφέρει στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση «ο Αντώνης ήταν από τα ζωντανά παιδιά της Σχολής. Δεν έδινε εύκολες απαντήσεις, ούτε στον εαυτό του, ούτε στους άλλους. Εψαχνε τα πράγματα γύρω και μέσα του, έπιανε με τις αντένες του πλευρές της πραγματικότητας που η ροή των πραγμάτων εκείνου του καιρού υποτιμούσε... Μόνο, που, απ' ό,τι φάνηκε, κράτησε βαθιά μέσα του τις αντιφάσεις που συναντούσε. Κάποια στιγμή έπιασε δουλειά, άρχισε να μπαίνει σε καλούπια που δεν ήθελε. Κράτησε μέσα του σαν πληγή όλα τα αδιέξοδα που συνάντησε και που η ζωή δημιουργεί, χωρίς να τα μοιραστεί, χωρίς να αναζητήσει συλλογικές λύσεις... Και διάλεξε να φύγει νωρίς».
Καράβι
Ηδη από τα χρόνια της Σχολής ο Αν. Βεζιρτζής φιλοτεχνεί, με γύψο και ξύλο, τα πρώτα αφηρημένα τοπία, ένα θέμα που θα τον απασχολήσει σε όλη τη διάρκεια της σύντομης δημιουργίας του, μέχρι τη στιγμή της αυτοκτονίας του. Οπως σημειώνει ο ιστορικός τέχνης Κωνσταντίνος Παπαχρίστου, «τα αφηρημένα τοπία του Βεζιρτζή, όπως ο ίδιος τα ονόμαζε, φτιαγμένα από εύθραυστο γύψο και ενταγμένα σε φαρδύ πλαίσιο από ξύλο, δημιουργούν στο θεατή την εικόνα ενός ανοιχτού παραθύρου, μέσα από το οποίο ξεδιπλώνεται ένα σμιλευμένο τοπίο. Στα έργα αυτά, η παρουσία του τοπίου είναι πολύ πιο έντονη από την επιδίωξη της αφαίρεσης. Τα λεπτά φύλλα γύψου που δημιουργούν την αίσθηση του βάθους, το παιχνίδι με το κενό, το φως που εισβάλλει δίνοντας διαφορετική δυναμική στο έργο κάθε ώρα της ημέρας, ορίζουν ένα τοπίο πολύ κοντά στο πραγματικό».
«Είχε ήδη αφήσει την από του φυσικού μελέτη και έφτιαχνε αυτά τα παράξενα και πολύ όμορφα ανάγλυφα», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο γλύπτης Κώστας Αργύρης, «που ήταν σαν βγαλμένα από το καλούπι της ψυχής του και αμυδρά μόνο τους απέδιδες κάποιο γνώριμο χαρακτηριστικό από τον ορατό κόσμο, με φανερή μόνο τη μεγάλη γοητεία που ασκούσαν μέσα του οι μεγάλες και βαθιές αντιθέσεις της φωτοσκίασης, η αναλογία και η διευθέτηση των όγκων και των κενών, με μια διάταξη και κατανομή ποιητική και μουσική μαζί, σαν ένα θρόισμα εσωτερικό».
Προς το τέλος της ζωής του, κατασκευάζει τα μεγάλα σιδερένια καράβια, για τα οποία χρησιμοποιεί παλιά σίδερα και μεταχειρισμένα αντικείμενα, δίνοντας μια νέα διάσταση στην επαναχρησιμοποίηση των υλικών. «Χρησιμοποιώντας άχρηστα σιδερένια υλικά», αναφέρει ο Κ. Παπαχρίστου, «καρφιά, παλιούς σύρτες και ανταλλακτικά μηχανών, πολλά από τα οποία, όπως έλεγε ο ίδιος, απέμειναν στη σόμπα του μετά την καύση του ξύλου, δημιούργησε μια μικρή σειρά μεταλλικών καραβιών... Τα έργα της ομάδας αυτής έχουν ένα μνημειακό, αλλά ταυτόχρονα βαθιά συναισθηματικό χαρακτήρα, που εντείνεται με την επιλογή του καραβιού ως εικαστικού αποτελέσματος από το συνταίριασμα των υλικών».
Πέρα από τις δύο αυτές βασικές κατηγορίες έργων του Αντ. Βεζιρτζή, στην έκθεση εκτίθενται ζωγραφικά έργα και σχέδια, καθώς και λίγα μικρά γλυπτά, από γύψο και ορείχαλκο. Σημειώνουμε ότι η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη είναι η τρίτη που αφιερώνεται στο έργο του, μετά από αυτές που οργανώθηκαν στο Ωδείο Αθηνών το 1984 και το 1998 στη Ζάκυνθο, από τον πολιτιστικό οργανισμό «Πλατύφορος». Η παρουσίαση συνοδεύεται από αναλυτικό κατάλογο στον οποίο περιλαμβάνεται ακόμα κείμενο του λογοτέχνη Σπύρου Καρυδάκη.

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ

Η σκοτεινή πλευρά
Αν δεν έχεις μεγαλώσει στη σκοτεινή πλευρά μιας λαϊκής γειτονιάς, ποτέ δε θα καταλάβεις τι όπλισε το χέρι του χρήστη και σκότωσε τον οδηγό στη Σίνδο. Ξεχασμένη από τον Θεό και το διάβολο, σπάνια η σκοτεινή πλευρά φτάνει στο βασίλειο της τηλεόρασης. Κι αν καμιά φορά κάνει την εμφάνισή της, αυτό οφείλεται στην έλλειψη θέματος, επειδή ο θεατής δεν πρέπει να μένει ποτέ χωρίς την απαραίτητη μερίδα από σακατιλίκια.
Τη σκοτεινή πλευρά τη γνωρίζουμε μόνο μέσα από μια τρομερή χειρονομία όπως αυτή η τελευταία. Την ιστορία της τη γνωρίζω με κλειστά μάτια, γιατί μεγάλωσα στα όρια της γειτονιάς με τη σκοτεινή της πλευρά. Είμαι παιδί από τα παιδιά της, ξέρω πώς λειτουργεί ο μηχανισμός της. Δεν πρόκειται απλώς για μια λούμπεν κατάσταση, αλλά για ένα βαθύτερο κόλπο, ένα κλειστό κύκλωμα χωρίς διέξοδο. Πρόκειται για μια σχολή παράδοξη που έχει τις ρίζες της στη δεκαετία του πενήντα. Για μια οδύσσεια που δεν ενδιαφέρθηκε να την καταγράψει κανείς και η οποία συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Η καθημερινότητα εκεί μοιάζει με τυχερό παιχνίδι: όλοι θέλουν να πιάσουν την καλή γρήγορα και στο τέλος μοιάζουν με τους πνιγμένους που πιάνονται από τα μαλλιά τους. Αν οι εξευτελισμοί και οι ταπεινώσεις που συμβαίνουν εκεί έπαιρναν σάρκα και οστά, οι φόνοι θα ήταν το μόνιμο μοτίβο της κοινωνίας μας. Η σκοτεινή πλευρά είναι πρώτη στατιστικά στις καταθλίψεις, και ο άνθρωπος-παράσιτο είναι το μοντέλο που την εκπροσωπεί, μοντέλο που φρόντισαν να δημιουργήσουν οι επιτήδειοι της κυρίαρχης ιδεολογίας για να έχουν το φόβο οι λεγόμενοι νορμάλ ότι στην άκρη του δρόμου πάντα υπάρχει το κακό.
Στη σκοτεινή πλευρά κλέβει κάποιος για να δημιουργήσει μια δική του κατάσταση. Οταν οι μπάτσοι τον συνεφέρνουν με τις προσφιλείς μεθόδους τους στην πραγματικότητα, ο κλέφτης είναι ήδη ένα ερείπιο. Τον 33χρονο δολοφόνο τον είχαν ανακρίνει πάνω από είκοσι φορές κι έτσι νόμιζαν πως τον γνώριζαν καλά, βασιζόμενοι στην ηλιθιότητα που διαπερνά κάθε Ελληναρά ότι τα ξέρει όλα. Πριν προλάβουν οι γνωστοί ατσαλάκωτοι αναλυτές να αρχίσουν τη φλυαρία τους, μίλησαν πρώτοι οι μπάτσοι που τον συνέλαβαν. Χωρίς να το καταλάβουν, με δυο λέξεις έδωσαν το στίγμα της κοινωνίας μας. Δεν του είχαν βάλει τις χειροπέδες επειδή τον σιχαίνονταν λόγω δερματικής νόσου. Ενα λοιπόν τέτοιο σίχαμα, για λύπηση, τι γύρευε από όλους εμάς μ' ένα περίστροφο στο χέρι;
Δεν ψάχνω για ελαφρυντικά για λογαριασμό του δράστη, αλλά για δικό μας λογαριασμό. Οι πόρτες μας ήταν κλειστές γι' αυτόν, ακόμα κι αυτή του ΟΚΑΝΑ. Ουδείς τον ήθελε. Αντιθέτως, όλοι τον κυνηγούσαν. Τι άλλο μπορεί να κάνει ένα αγρίμι; Φαίνεται πως πήρε το περίστροφο μόνο και μόνο για να τον ΔΟΥΜΕ. Αυτό που πλήρωσε ο οδηγός είναι σίγουρο πως στο εξής θα το πληρώνουμε ο καθένας ξεχωριστά. Θα πληρώνουμε την πεποίθησή μας πως μόνο η δική μας ζωή υπάρχει σ' αυτόν τον πλανήτη και καμία άλλη. Οσο δεν αισθανόμαστε υπεύθυνοι για όλους και όλοι για μας, πάντοτε θα βρισκόμαστε έκπληκτοι μπροστά σ' ένα περίστροφο. Και το σημαντικότερο, κανένα μάθημα δε μοιάζει να μας γίνεται μάθημα. Ολα, όπως ακριβώς σήμερα, θα κυλάνε στο μέλλον ίδια και απαράλλαχτα, οι επιτήδειοι της εξουσίας θα μετατρέπουν το φόνο σε δώρο για υψηλή τηλεθέαση, ο πρωθυπουργός θα συνεχίσει να πιστεύει πως οι φαβέλες υπάρχουν μόνο στη Βραζιλία και οι απανταχού ρασοφόροι θα δικαιώνονται για τη μόνιμη παρουσία του κακού.

Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ

Θέατρο με χρηματοοικονομικούς όρους!


Θέατρο με χρηματοοικονομικούς όρους!
Παπαγεωργίου Βασίλης
Ενα αλαλούμ επικρατεί αυτή τη στιγμή, τόσο στους επιχορηγούμενους θιάσους όσο και στα Δημοτικά Περιφερειακά θέατρα. Οι μεν επιχορηγούμενοι θίασοι ακόμη περιμένουν να δουν τι θα γίνει με τις επιχορηγήσεις της θεατρικής σεζόν που έληξε ήδη, τα δε ΔΗΠΕΘΕ των οποίων οι συμβάσεις έληξαν, τον Αύγουστο του 2007 «πέτυχαν» μεν την παράταση των συμβάσεων μέχρι τον Δεκέμβρη του 2008, αλλά και τη μείωση(!) στο ήμισυ του ποσού που μέχρι τώρα επιχορηγούνταν από το ΥΠΠΟ. Ναι, είναι αλήθεια: από 205.000 ευρώ που έπαιρναν τα περισσότερα ΔΗΠΕΘΕ (και που θεωρούνταν λίγα) τα τελευταία χρόνια, για το 2008 θα πάρουν 98.000 ευρώ. Πραγματικά είναι τόσο παράλογα τα όσα συμβαίνουν που κάθε σχόλιο μοιάζει περιττό. Βέβαια, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί και η διαδικασία της παράτασης, καθώς μετά τις υπογραφές των καλλιτεχνικών διευθυντών, ακολουθούν οι υπογραφές των δημάρχων και στη συνέχεια του υπουργού Πολιτισμού, έτσι ώστε να μπορέσουν να πάρουν κάποια χρήματα τα ΔΗΠΕΘΕ, ώστε να εξοφλήσουν χρέη πια, αφού η σεζόν έχει λήξει. Για το καλοκαίρι; «Εχει ο Θεός», φαίνεται να λένε και προσπαθούν... είτε με πιστώσεις, είτε με συμπαραγωγές να μην «αφανιστούν».
Και όλοι φαίνεται να έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στο Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού, που θ' αρχίσει να παίζει ενεργό πια ρόλο το προσεχές έτος και προεδρεύοντος του Γιώργου Δραγώνα, ιδιοκτήτη της εκδοτικής «Δάφνη - Επικοινωνία», επιχειρηματία και εκδότη του περιοδικού «Highlights». Είναι γνωστό ότι ο πνιγμένος από τα μαλλιά πιάνεται, αλλά μπορεί ακόμη κανείς να ελπίζει όταν ακούει από τον Γιώργο Δραγώνα σε ερώτηση δημοσιογράφου απογευματινής εφημερίδας, για το ποια είναι η εθνική πολιτική του ΕΚΕΘΕΧ για το θέατρο; να απαντά: «Δεν έχει καμιά πολιτική... Αυτό ακριβώς είναι η ουσία, η ίδια η ανάγκη σύστασης του Κέντρου. Αυτό που βλέπω ως μη ειδικός, το ξεκαθαρίζω, είναι ότι ο ιστορικός κύκλος της 25ετίας που κυριαρχήθηκε από τις πρωτοβουλίες της Μελίνας έκλεισε, όπως κι αυτός της μεταπολίτευσης. Τώρα πρέπει να σκεφτούμε πώς θα είναι ο νέος κύκλος που ανοίγει».
Αυτή δεν είναι μια δήλωση που πρέπει να προσπεραστεί, ούτε και η άλλη του δήλωση που λέει «μέχρι τώρα ζητάμε απ' τους θιάσους να προτείνουν με βάση τις επιθυμίες και τις φιλοδοξίες τους. Στην Αγγλία το αντίστοιχο ΕΚΕΘΕΧ μέσα σ' ένα τριετές πλάνο ζητά συγκεκριμένα πράγματα και οι αιτήσεις των θεάτρων είναι συμβατές σ' αυτούς τους στόχους».
Ποινές και μπόνους(!)
Το ΥΠΠΟ δε φαίνεται να θέλει να είναι σύμμαχος του θεάτρου, αλλά αφεντικό που θα δίνει κατευθύνσεις, θα υπαγορεύει, θα προγραμματίζει (!) και οι θίασοι θα καλούνται να εκτελούν!
Οι επιχορηγήσεις πια, τόσο στους θιάσους του ελεύθερου θεάτρου όσο και στα ΔΗΠΕΘΕ θα γίνονται καθαρά με χρηματοοικονομικούς όρους, κατά δήλωση του προέδρου του Κέντρου τουλάχιστον: «Θα υπάρχει ένα σύστημα "ποινής" όπως κι ένα σύστημα μπόνους», καθώς και «πέναλτι».
Από την άλλη, καιρό τώρα συζητείται από μερικούς για το αν χρειάζονται τόσα ΔΗΠΕΘΕ λες και δεν έχει το δικαίωμα κάθε νομός να έχει ένα θέατρο. Σαν να μην ξέρουν ότι ευρωπαϊκές πόλεις έχουν δύο ή και περισσότερα θέατρα. Σα να μην καταλαβαίνουμε ότι θέλουν να αποποιηθούν την ευθύνη της πολιτείας να δημιουργεί τις προϋποθέσεις εκείνες που θα φέρνουν τους έτσι κι αλλιώς αποκομμένους πολίτες της περιφέρειας, πιο κοντά στην Τέχνη.
Μ' έναν τρόπο, ο Γ. Δραγώνας προετοιμάζει ως φαίνεται το έδαφος αυτής της αντίληψης. «25 χρόνια μετά» - λέει - «η κοινωνία και η γεωγραφία άλλαξαν. Σήμερα η Βέροια απέχει μόλις 40 λεπτά από τη Θεσσαλονίκη. Η μετανάστευση, οι μετακινήσεις πληθυσμών είναι μια παράμετρος που θα σταθμίσει στις αποφάσεις. Υπάρχει η ιδέα, δεν ξέρω αν θα επικρατήσει, τρία ή τέσσερα ΔΗΠΕΘΕ να έχουν την ενεργότερη συμβολή και τα υπόλοιπα να λειτουργούν όπως μέχρι σήμερα».
Η κοινωνία σίγουρα άλλαξε, οι άνθρωποι αλλάζουν, οι συνθήκες αλλάζουν, μόνο οι κυβερνητικές πολιτικές μένουν ίδιες ως προς τον τρόπο λειτουργίας τουλάχιστον, γιατί επί της ουσίας αλλάζουν πάντα προς το χειρότερο τις συνθήκες της ζωής μας! Μέχρι πότε θα τους το επιτρέπουμε;

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ

Ιστορία 25 χρόνων!
Είναι γνωστό ότι ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ αποτελεί ιστορική κατάκτηση του ελληνικού θεάτρου. Ετος ιδρύσεως θεωρείται το 1983, όταν η Μελίνα Μερκούρη δημιούργησε ένα περιφερειακό θεατρικό δίκτυο, με έδρες πόλεις της χώρας και φορείς τους Δήμους. Θεωρήθηκε τότε ότι ο καλύτερος τρόπος για να αναπτυχθεί και να διασωθεί το θέατρο στην περιφέρεια ήταν η δημιουργία Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων, την ευθύνη λειτουργίας των οποίων θα έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, με την ενεργό συμμετοχή των τοπικών πολιτιστικών και άλλων φορέων.
Ηταν μια προσπάθεια να αποκτήσει η περιφέρεια την πολιτιστική της φυσιογνωμία, οι Δήμοι και οι κοινότητες να μη δέχονται παθητικά τα πολιτιστικά αγαθά του κέντρου, αλλά να δοθεί η ευκαιρία στους νέους της περιφέρειας να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες, να τονωθεί η πολιτιστική ζωή που ήταν υποβαθμισμένη και γενικότερα να δοθούν ευκαιρίες και δυνατότητες για γενικότερη πολιτιστική άνθηση.
Το Σεπτέμβρη του 1983 επιλέχτηκαν οι εξής πόλεις: Καλαμάτα, Αγρίνιο, Ιωάννινα, Λάρισα, Βέροια, Χανιά. Ιδρύθηκαν τα πρώτα έξι Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα με τη μορφή του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και άρχισαν να οργανώνονται από το Νοέμβρη του 1983. Τον επόμενο χρόνο, μετεξελίχθηκαν σε ΔΗΠΕΘΕ τα δύο κλιμάκια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στις Σέρρες και στην Κομοτηνή. Το 1985, με την ένταξη στο θεσμό των ΔΗΠΕΘΕ του Δημοτικού Θεάτρου Ρούμελης, με έδρα τη Λαμία, τα ΔΗΠΕΘΕ ανήλθαν σε εννέα. Δύο χρόνια αργότερα ιδρύθηκαν τα ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και Ρόδου. Ακολουθεί το 1992 η ίδρυση του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. Το 1994 ιδρύθηκε το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου, το 1995 το ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου, με έδρα τη Χίο, και το 1997 τα ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και Κέρκυρας.
Βασικός στόχος του ΔΗΠΕΘΕ είναι: α. Η προώθηση και ανάπτυξη της θεατρικής τέχνης, με την παραγωγή και οργάνωση παραστάσεων ποιότητας, β. Η πραγματοποίηση σειράς περιοδειών στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, γ. Η ενεργοποίηση των τοπικών καλλιτεχνικών δυνάμεων και η ευαισθητοποίηση της νεολαίας, όχι μόνο με τις παραστάσεις, αλλά και με άλλες παράλληλες δραστηριότητες και πρωτοβουλίες συναφείς με τη θεατρική τέχνη, δ. Οι συμπαραγωγές και οι ανταλλαγές θεατρικών παραστάσεων με άλλα ΔΗΠΕΘΕ, οι αναθέσεις νέων θεατρικών έργων, οι μεταφράσεις αρχαίου δράματος ή ξένου έργου εκεί που υπάρχει στο δραματολόγιο, η πρωτοποριακή και ερευνητική δουλειά, ε. Η συμμετοχή σε αναγνωρισμένου κύρους διεθνή Φεστιβάλ και η προώθηση του νεοελληνικού έργου, στ. Η βελτίωση του επιπέδου της παρεχόμενης θεατρικής και γενικότερα καλλιτεχνικής παιδείας σε όλα τα επίπεδα, ζ. Η συστηματική συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα.
Ποικίλα εμπόδια
Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει βεβαίως ποικίλα εμπόδια: τα οικονομικά προβλήματα του Δήμου που δεν επιτρέπουν την έγκαιρη κατάθεση της επιχορήγησης, οι καθυστερήσεις της επιχορήγησης και από την πλευρά του ΥΠΠΟ, η δυσκολία αλλαγής των νοοτροπιών, τις συγκρούσεις τοπικιστικού περιεχομένου, τους προσωπικούς εγωισμούς κ.ά.
Τα λειτουργικά έξοδα ενός ΔΗΠΕΘΕ φθάνουν ή ξεπερνούν το 50% της χρηματοδότησης και μένουν τα υπόλοιπα για τρεις παραγωγές ετησίως, πέρα από τις γενικότερες πολιτιστικές δραστηριότητες που οφείλει να ασκεί ένα θέατρο της περιφέρειας αν θέλουμε να πούμε πως ανταποκρίνεται στους σκοπούς για τους οποίους ιδρύθηκε. Πολλοί καλλιτεχνικοί διευθυντές ομολογούν ότι από ένα σημείο και πέρα αναγκάζονται να στηριχτούν στον ηρωισμό των φίλων που κάποιες φορές τυχαίνει να μοιράζονται το όνειρο μαζί τους. Πόσο βιώσιμη είναι όμως μια τέτοια τακτική; Μοναδική διέξοδος οι συμπαραγωγές που εγκαινιάστηκαν τα τελευταία χρόνια. Πέρα από μια ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική ανταλλαγή, αποτελούν κυρίως τη μοναδική δυνατότητα οικονομικής επιβίωσης.
Ανεξαρτήτως των όποιων προβλημάτων ο θεσμός των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων διέγραψε έναν κύκλο θετικό και αποδοτικό. Ολοι θεωρούν απαραίτητο τον επανακαθορισμό του θεσμού επάνω σε νέες βάσεις, οι οποίες θα ακολουθούν τόσο τις καλλιτεχνικές όσο και τις ευρύτερες κοινωνικές εξελίξεις, σε καμιά περίπτωση όμως αυτό δεν μπορεί να σημαίνει κατάργηση κάποιων θεάτρων όπως συζητείται.

TOP READ