Ωριμες οι υλικές προϋποθέσεις στην Ελλάδα για το σοσιαλισμό

Ωριμες οι υλικές προϋποθέσεις στην Ελλάδα για το σοσιαλισμό

Στο προηγούμενο άρθρο αναφερθήκαμε στο γεγονός ότι η εποχή του ιμπεριαλισμού είναι εποχή περάσματος στο σοσιαλισμό και ότι όλες οι καπιταλιστικές χώρες είναι ενταγμένες στο σύστημα του ιμπεριαλισμού. Επομένως, και η Ελλάδα είναι ενταγμένη στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και, μάλιστα, συμμετέχει σε διεθνείς και περιφερειακούς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και ενώσεις (ΔΝΤ, ΠΟΕ, ΝΑΤΟ ΕΕ κλπ.). Επίσης, στο άρθρο (9/3/2003), αναφερθήκαμε στο γεγονός ότι στην Ελλάδα ο καπιταλισμός βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο, και μάλιστα στην ανώτατη βαθμίδα του, τον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό (υπάρχουν οι μετοχικές εταιρίες, κυριαρχούν τα μονοπώλια, εφαρμόζονται κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις, π.χ., καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις κλπ.). Αυτό είναι το ένα βασικό κριτήριο, σχετικά με την ωριμότητα των υλικών όρων για το πέρασμα μιας καπιταλιστικής κοινωνίας στο σοσιαλισμό. Το άλλο είναι η έκταση της μισθωτής εργασίας.

Ως προς αυτό, ενδεικτικά, η εικόνα στην Ελλάδα είναι η εξής:

Με βάση τη μελέτη του ΚΜΕ «Αλλαγές στην οικονομία και στην ταξική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας» (1980-1994), ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός ήταν 3.519.469 και η εργατική τάξη ήταν 1.470.080. Αντίστοιχα, το 1991, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός ήταν 4.120.611 και η εργατική τάξη ήταν 2.026.956. Η αύξηση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού ήταν 14,5%, ενώ η αύξηση της εργατικής τάξης ήταν 27,5%. Με βάση την ίδια μελέτη, το 1991, οι μισοπρολετάριοι του χωριού αποτελούσαν το 5,8%, ενώ τα μικροαστικά στρώματα της πόλης και του χωριού (αγροτιά, ΕΒΕ, νέα μεσαία μισθωτά στρώματα), το 48,58% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού (επεξεργασία στοιχείων ΕΣΥΕ 1991, με βάση την προτελευταία απογραφή. Τα στοιχεία της τελευταίας, 2001, δεν έχουν ακόμη δοθεί).

Βεβαίως, στην πορεία έχουμε αλλαγές. Ετσι, το 1999, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός είναι 4.885.000, ενώ οι μισθωτοί είναι 3.136.000 (ΕΣΥΕ, Ερευνες Εργατικού Δυναμικού). Τον ίδιο χρόνο, η εργατική τάξη υπολογίζεται κατά προσέγγιση στα 2.500.000 (Ν. Κυρίτση, «Εξελίξεις στη συγκέντρωση της εργατικής τάξης», ΚΟΜΕΠ, τεύχος 2 του 2000).

Από τα παραπάνω στοιχεία, φαίνεται ότι ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός αυξήθηκε κατά 15,65%, ενώ η εργατική τάξη κατά 25%. Επίσης η εργατική τάξη αποτελεί το 79,7% των μισθωτών, ενώ οι μισθωτοί αποτελούν το 64,2% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Η δε εργατική τάξη αποτελεί το 51,2% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Επίσης, από τους ΕΒΕ, που αποτελούν με βάση τη μελέτη του ΚΜΕ το 20,64%, το 90% περίπου είναι αυτοαπασχολούμενοι.

Βεβαίως, να υπενθυμίσουμε ότι δεν αντιμετωπίζουμε με στενά ποσοτικό τρόπο το ποσοστό που αντιπροσωπεύει η μισθωτή εργασία στον εργαζόμενο πληθυσμό. Πολύ περισσότερο δε σημαίνει ότι θεωρούμε πως δεν έχει κυριαρχήσει ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, αν δεν πλειοψηφεί ποσοστιαία η μισθωτή εργασία. Δε σημαίνει πάντα ότι σε μια καπιταλιστική χώρα που βρίσκεται στο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού, η εργατική τάξη είναι πλειοψηφία του πληθυσμού. Αλλωστε, στη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, η εργατική τάξη της Ρωσίας ήταν περίπου το 25% του πληθυσμού.

Υπάρχουν, βεβαίως, απόψεις και μέσα στο εργατικό κίνημα, που παρακάμπτουν αυτά τα επιστημονικά κριτήρια, σχετικά με την ωριμότητα των υλικών όρων για το πέρασμα στο σοσιαλισμό, προκειμένου να συμβάλουν στη διαιώνιση του καπιταλισμού, αποπροσανατολίζοντας την ταξική πάλη και προσφέροντας, έτσι, τις καλύτερες υπηρεσίες στο κεφάλαιο. Εστιάζουν στο ζήτημα της «ανάπτυξης» με αστικά κριτήρια και απ' αυτό βγάζουν συμπεράσματα που βολεύουν το σύστημα.

Ετσι, «στην τρέχουσα ορολογία, ο όρος ανάπτυξη χρησιμοποιείται για να δείξει τους ρυθμούς συσσώρευσης του κεφαλαίου, π.χ., ο ρυθμός διευρυμένης αναπαραγωγής που εκφράζεται με την αύξηση του ΑΕΠ. Στο σημείο αυτό, υπενθυμίζουμε ότι τα αστικά κριτήρια για τη μέτρηση του ΑΕΠ δεν είναι στο σύνολό τους επιστημονικά και αντικειμενικά. Ωστόσο, μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε για εκτιμήσεις και γενικεύσεις, επειδή επαναλαμβάνονται σταθερά κατά την αποτίμηση της εξέλιξής του, άρα είναι δυνατόν να βγουν συμπεράσματα για τους ρυθμούς της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι δεν υπάρχει ανάπτυξη που να μην έχει ταξικό χαρακτήρα.

Μετά τη νίκη της αντεπανάστασης, διάφοροι αστοί μελετητές και οι οπορτουνιστές, που χρησιμοποιούν ως κριτήριο το ΑΕΠ ή και άλλους δείκτες, όπως είναι η διάρθρωση της καπιταλιστικής οικονομίας - δηλαδή από την άποψη της αναλογικής συμμετοχής της αγροτικής, βιομηχανικής παραγωγής, της κλαδικής διάρθρωσης της βιομηχανίας, της τεχνολογίας παραγωγής ενέργειας ή υπολογίζουν το μέγεθος του κρατικού τομέα - με βάση αυτά τα κριτήρια και μόνο κατέληξαν στο ιδεολόγημα ότι δεν ήταν δυνατόν να οικοδομηθεί στην ΕΣΣΔ ο σοσιαλισμός, εξαιτίας της χαμηλής καπιταλιστικής ανάπτυξης της τότε Ρωσίας. Ισχυρίζονται ότι στην ΕΣΣΔ με την επανάσταση συντελέστηκε μόνο το πέρασμα από την "αγροτική" στη "βιομηχανική" κοινωνία, προσθέτοντας τη γνωστή παρατήρηση ότι η εξουσία ήταν αυταρχική, άρα δεν ήταν σοσιαλισμός. Καταλήγουν ότι στην ΕΣΣΔ ήταν κρατικός καπιταλισμός ή μια νέα πρωτότυπη εκμεταλλευτική κοινωνία»(από τη διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ «ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ», ΚΟΜΕΠ, τεύχος 2/2002, σελ. 95-96).

Ο Λένιν, παραμονές της Οχτωβριανής Επανάστασης (Απρίλης 1917), επισήμανε: «Το προλεταριάτο της Ρωσίας... δρα σε μια από τις πιο καθυστερημένες χώρες της Ευρώπης, μέσα σε μάζα μισοαγροτικού πληθυσμού... θα ήταν τεράστιο λάθος... ότι η εργατική τάξη πρέπει να υποστηρίζει την αστική τάξη, ή ότι πρέπει να περιορίζει τη δράση της σε παραδεκτά από τους μικροαστούς πλαίσια, ή ότι πρέπει να παραιτηθούμε από τον καθοδηγητικό ρόλο του προλεταριάτου, στο να εξηγεί στο λαό ότι πρέπει να γίνουν χωρίς αναβολή μια σειρά βήματα προς το σοσιαλισμό, που έχουν καταστεί πρακτικά επίκαιρα».

Και παρακάτω επισημαίνει: «Η επανάσταση είναι αστική, γι' αυτό και δεν πρέπει να μιλάμε για σοσιαλισμό, λένε οι αντίπαλοι. Μα, εμείς θα πούμε το αντίθετο: Επειδή η αστική τάξη δεν μπορεί να βγει από την κατάσταση που δημιουργήθηκε, η επανάσταση προχωρεί παραπέρα.... να εξηγούμε την κατάσταση στις μάζες και να υποδείχνουμε μια σειρά πρακτικά μέτρα: Να πάρουν στα χέρια τους τα καπιταλιστικά συνδικάτα (σ.σ. μορφή μονοπωλίων), να τα ελέγχουν μέσω των Σοβιέτ... Κι όταν πραγματοποιηθούν όλα αυτά τα μέτρα, θα έχουν σαν αποτέλεσμα να βάλει τη Ρωσία με το ένα πόδι στο σοσιαλισμό». Σε σχέση με την αγροτιά, έλεγε ότι η εξουσία των Σοβιέτ πρέπει να εθνικοποιήσει τη γη, να τη μοιράσει στους αγρότες (Λένιν «Απαντα», τ. 30, σελ. 444, 445, 446).

Ο Λένιν τόνιζε ως προς την Επανάσταση το χαρακτήρα της εξουσίας (εξουσία της εργατικής τάξης), τη συμμαχία της με την αγροτιά και την κοινωνικοποίηση των τομέων της οικονομίας που κυριαρχούν τα μονοπώλια. Και στην καθυστερημένη, σε σχέση με τη Δυτική Ευρώπη, Ρωσία, κυριαρχούσαν τα μονοπώλια, ενώ η ίδια έκανε ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Ηταν, δηλαδή, στο ανώτατο και τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού.

Επομένως, το καθοριστικό κριτήριο δεν είναι το ΑΕΠ και η διάρθρωσή του, από την άποψη της αναλογικής συμμετοχής της αγροτικής, βιομηχανικής παραγωγής, της κλαδικής διάρθρωσης της βιομηχανίας, της τεχνολογίας παραγωγής ενέργειας ή υπολογίζουν το μέγεθος του κρατικού τομέα, αλλά τα κριτήρια που έθετε ο Μαρξ (μετοχική εταιρία, μονοπώλιο, μισθωτή εργασία, όξυνση της βασικής αντίθεσης ανάμεσα στην κοινωνικοποίηση της παραγωγής και την ατομική καπιταλιστική ιδιοποίηση των αποτελεσμάτων της). Είναι άλλο ζήτημα η μεταβατική περίοδος και πόσο θα διαρκέσει, τι μέτρα χρειάζονται να παρθούν σ' αυτήν, έτσι που να διατηρούν και να ενισχύουν τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τα μικροαστικά στρώματα, ώστε η εργατική εξουσία να στηρίζεται από την πλειοψηφία του πληθυσμού και να οικοδομεί το σοσιαλισμό, και διαφορετικό ότι, π.χ., στην ΕΣΣΔ δεν οικοδομήθηκε ο σοσιαλισμός. Αντικειμενικά, με την εμφάνιση της μετοχικής εταιρίας και του μονοπωλίου, η αστική τάξη είναι περιττή, ως τάξη που μπορεί να οδηγεί την κοινωνική εξέλιξη. Αντίθετα, τη φρενάρει. Κι ας είναι η μισθωτή εργασία μειοψηφία στον πληθυσμό.

«Και εμείς δίναμε και δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στη μελέτη των ιστορικών συνθηκών, στις οποίες κυριάρχησε ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και εδραιώθηκε το ελληνικό καπιταλιστικό κράτος. Και σήμερα μελετάμε τις επιβιώσεις της καπιταλιστικής καθυστέρησης, τη μικρή εμπορευματική παραγωγή, στη μεταποίηση και στην αγροτική οικονομία...

Η χώρα μας, σε σχέση με τις ισχυρές καπιταλιστικές χώρες της Ευρώπης, διαθέτει μεγαλύτερο εύρος μικρής παραγωγής, όμως ο μικρός και μεσαίος παραγωγός είναι υποταγμένος στην καπιταλιστική παραγωγή. Το μεγαλύτερο βάρος των μικροαστικών στρωμάτων το παίρνουμε σοβαρά υπόψη στη στρατηγική συμμαχιών στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Στη βάση αυτή, υποστηρίζουμε ότι στην Ελλάδα είναι ώριμες οι υλικές προϋποθέσεις για το σοσιαλισμό...» (έχουμε ήδη δώσει πιο πάνω ενδεικτικά στοιχεία) (Από τη διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ «ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ», ΚΟΜΕΠ, τεύχος 2/2002, σελ. 96).

Ο Λένιν τόνιζε ότι: «Η σοσιαλιστική επανάσταση... δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά το ξέσπασμα της μαζικής πάλης όλων των καταπιεζομένων και δυσαρεστημένων. Αναπόφευκτα, θα πάρουν μέρος σ' αυτήν τμήματα των μικροαστών και των καθυστερημένων εργατών - χωρίς μια τέτοια συμμετοχή δεν είναι δυνατή η μαζική πάλη, δεν είναι δυνατή καμιά επανάσταση... Αντικειμενικά, θα επιτίθενται ενάντια στο κεφάλαιο, και η συνειδητή εμπροσθοφυλακή της επανάστασης, το πρωτοπόρο προλεταριάτο... θα μπορέσει να τη συνενώσει και να την κατευθύνει, να καταχτήσει την εξουσία, να καταλάβει τις τράπεζες, να απαλλοτριώσει τα μισητά για όλους (αν και για διάφορους λόγους!) τραστ και να πραγματοποιήσει άλλα δικτατορικά μέτρα, που στο σύνολό τους μας δίνουν την ανατροπή της αστικής τάξης και τη νίκη του σοσιαλισμού (Λένιν: «Απαντα», τ. 30, σελ. 54-55).

Η πολιτική συμμαχιών του ΚΚΕ στις σύγχρονες συνθήκες είναι η πολιτική του αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης για τη λαϊκή εξουσία, το σοσιαλισμό (βλέπε Πρόγραμμα του ΚΚΕ και απόφαση του 16ου Συνεδρίου του ΚΚΕ «Για το αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο»).

Οι κοινωνικο-ταξικές αλλαγές στην Ελλάδα (1981 - 1991)

Οι κοινωνικο-ταξικές αλλαγές στην Ελλάδα

(1981 - 1991)

Τα κριτήρια ανάλυσης της ταξικής διάρθρωσης της ελληνικής κοινωνίας είναι ένα ζήτημα πολύ σπουδαίας σημασίας. Είναι το πρόβλημα - κλειδί, γύρω από το οποίο και σήμερα συνεχίζεται η ιδεολογική πάλη ανάμεσα στην αστικο - σοσιαλρεφορμιστική και τη μαρξιστικο - λενινιστική θεωρία. Γι' αυτό και η επιστημονική μελέτη του προβλήματος αυτού βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής μας.

Οι εξελίξεις που συντελέστηκαν στην ελληνική οικονομία την τελευταία 15ετία 1980 - 1994, προκάλεσαν τις αντίστοιχες αλλαγές και στην ταξική σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας. Οι ανακατατάξεις αυτές, όμως, δεν ερμηνεύονται αντικειμενικά και σωστά από όλους. Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά οι εκπρόσωποι της αστικής τάξης, της σοσιαλδημοκρατίας και του οπορτουνισμού προσπαθούν να "αποδείξουν" τη δήθεν μείωση της εργατικής τάξης γενικά και στην Ελλάδα ειδικότερα.

Οι οικονομικές και ταξικές αλλαγές, όπως ήταν φυσικό, δεν επέφεραν ριζικές μεταβολές στον καπιταλισμό της χώρας μας ως κοινωνικο - οικονομικού συστήματος. Γι' αυτό και δε βρήκαν τη λύση τους τα σοβαρά προβλήματα και οι αντιθέσεις στην κοινωνικο - οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας.

Στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, κάτω από την επίδραση πολλών παραγόντων εντάθηκε το αντικειμενικά συντελούμενο προτσές της προλεταριοποίησης και του χωρισμού των άμεσων παραγωγών από τα μέσα παραγωγής και της μετατροπής τους σε μισθωτούς εργάτες - προλετάριους.

Η πιο γενική μορφή εμφάνισης των ταξικών αλλαγών στη σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας είναι η αύξηση της μισθωτής εργασίας στο σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας. Υπάρχει διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο βαθμό διάδοσης της μισθωτής εργασίας και του αντίστοιχου επιπέδου ανάπτυξης του καπιταλισμού. Η αλληλοεξάρτηση και η αλληλοεπίδραση αυτή είναι ευθέως ανάλογη. Η "βάση του σύγχρονου οικονομικού καθεστώτος είναι η αγοραπωλησία της εργατικής δύναμης" (1). Και "ίσως τη μεγαλύτερη σημασία στο ζήτημα της ανάπτυξης του καπιταλισμού να την έχει ο βαθμός διάδοσης της μισθωτής εργασίας... Η βασική τάση του καπιταλισμού είναι να χρησιμοποιεί στην παραγωγή όλες τις εργατικές δυνάμεις της εθνικής οικονομίας μονάχα ύστερα από αγοραπωλησία τους από μέρους των επιχειρηματιών" (2).

Επιβεβαίωση για την ορθότητα και αυτής της λενινιστικής θέσης είναι η σύγχρονη ελληνική ταξική πραγματικότητα. Η σύγχρονη κοινωνικο - ταξική εικόνα της χώρας μας από τις αλλαγές αυτές είναι η εξής:

Πρώτο:Αυξήθηκε ο συνολικός αριθμός του οικονομικά ενεργού πληθυσμούτης Ελλάδας. Από 3.519.469 άτομα το 1981 έφτασε στα 4.120.611 άτομα το 1991, δηλαδή αυξήθηκε κατά 17,1%.

Σε σύγκριση με τον συνολικό πληθυσμό της χώρας μας, ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός αυξήθηκε από 36,17% στο 40,39%.

Δεύτερο: Η ίδια η αυξητική τάση ισχύει και για τη μισθωτή εργασία, η οποία κατά προσέγγιση ανήλθε από 1.987.981 άτομα το 1981, στα 2.571.613 άτομα το 1991. Δηλαδή αυξήθηκε κατά 29,4%. Το δε ειδικό της βάρος στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό της χώρας αυξήθηκε αντίστοιχα από 56,4% στο 62,4%.

Τρίτο: Η ταξική διάρθρωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της Ελλάδας φαίνεται από το σχετικό πίνακα, που δείχνει ότι:

"Στο βαθμό που αναπτύσσεται η αστική τάξη, δηλαδή το κεφάλαιο, στον ίδιο βαθμό αναπτύσσεται και το προλεταριάτο, η τάξη των σύγχρονων εργατών, που ζουν μονάχα τόσο, όσο βρίσκουν δουλιά και που βρίσκουν τόσο δουλιά, όσο η δουλιά τους αυξάνει το κεφάλαιο. Αυτοί οι εργάτες, που είναι αναγκασμένοι να πουλιούνται κομματάκι κομματάκι...(3).

Οπως φαίνεται από τα στοιχεία του ΠΙΝΑΚΑ Ι οι κοινωνικο - ταξικές αλλαγές προκάλεσαν σημαντικές εξελίξεις στην εργατική τάξη (προλεταριάτο). Με τη λέξη προλεταριάτο εννοούμε την τάξη των σύγχρονων μισθωτών εργατών που, επειδή δεν κατέχουν καθόλου δικά τους μέσα παραγωγής, είναι αναγκασμένοι να πουλούν την εργατική τους δύναμη για να μπορούν να ζήσουν (4).

Οι παραπάνω αλλαγές είχαν ως αποτέλεσμα την απόλυτη και τη σχετική αύξηση των γραμμών της εργατικής τάξης, που είναι η κυριότερη παραγωγική δύναμη και αντικειμενικά από τη θέση της στην κοινωνική παραγωγή, η επαναστατική τάξη στην Ελλάδα. Από 1.470.080 άτομα ή το 41,7% το 1981 αυξήθηκε στα 2.026.956 άτομα, δηλαδή στο 49,1% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, το 1991. Τα στοιχεία αυτά δίνουν την καλύτερη απάντηση σε όλους εκείνους που προσπαθούν να "αποδείξουν" τον περιορισμό του ρόλου της εργατικής τάξης στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας μας. Η εργατική τάξη είναι εδώ. Υπάρχει, αναπτύσσεται ποιοτικά και ποσοτικά, δυναμώνει τις γραμμές της... και παλεύει. Τα τελευταία χρόνια μεγάλωσε η συγκέντρωσή της στο εμπόριο και στις υπηρεσίες. Παρατηρείται ακόμα και μια σχετική μείωση του εργοστασιακού προλεταριάτου.

Τέταρτο: Οι αλλαγές στην ταξική δομή της ελληνικής κοινωνίας αφορούν και την αστική τάξη, που είναι η κυρίαρχη τάξη της χώρας μας. Με τη λέξη αστική τάξη εννοούμε την τάξη των σύγχρονων καπιταλιστών, που είναι κάτοχοι των κοινωνικών μέσων παραγωγής και που εκμεταλλεύονται ξένη εργασία (5).

Η τάξη αυτή, αν και ελάχιστα, αυξήθηκε απόλυτα από τα 212.345 άτομα το 1981 στα 221.206 άτομα το 1991, δηλαδή κατά 4,17%. Την ίδια περίοδο, όμως, μειώθηκε σχετικά το ποσοστό της στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό, από το 6,03% στο 5,37% αντίστοιχα.

Πέμπτο: Σε ό,τι αφορά στους μισοπρολετάριους του χωριού και αυτοί αυξήθηκαν κατά 7,98% και από τα 221.160 άτομα το 1981 έφτασαν στα 238.850 άτομα το 1991. Ταυτόχρονα μειώθηκε αντίστοιχα η ποσοστιαία συμμετοχή τους στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό από 6,28% στο 5,80%.

Εκτο: Σε ό,τι αφορά στα μεσαία κοινωνικά στρώματα πρέπει να τονίσουμε ότι αυτά δε συνιστούν μια ξεχωριστή κοινωνική τάξη. Κατέχουν μια ενδιάμεση θέση ανάμεσα στην αστικήκαι την εργατική τάξη. Με την έννοια αυτή δεν εντάσσονται σε καμιά από τις δύο βασικές κοινωνικές τάξεις του καπιταλισμού. Είναι βασικά μικροϊδιοκτήτες και η οικονομική τους βάση ύπαρξης είναι η απλή εμπορευματική παραγωγή.

Σαν μικρούς ιδιοκτήτες τούς συνδέει με την αστική τάξη το γεγονός ότι είναι ατομικοί ιδιοκτήτες μέσων παραγωγής (αν και πρόκειται για ιδιοκτησία που βασίζεται στην προσωπική τους εργασία). Με την εργατική τάξη τούς συνδέει το γεγονός ότι ως εργαζόμενοι υφίστανται και αυτοί την εκμετάλλευση του μεγάλου κεφαλαίου στις συνθήκες του μονοπωλιακού καπιταλισμού.

Από τη θέση τους στους διάφορους τομείς της οικονομίας τα μεσαία στρώματα χωρίζονται σε τρεις ομάδες:

1. Τα παλαιά μεσαία στρώματα της υπαίθρου αποτελούνται κυρίως από τη μικρή και μεσαία αγροτιά. Η κατηγορία αυτή συρρικνώθηκε και απόλυτα και σχετικά. Από 668.366 άτομα το1981 μειώθηκε στα 470.021 άτομα το 1991. Περιορίστηκε και το μερίδιό της στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό αντίστοιχα από 19,0% στο 11,4%.

2.Τα παλαιά μεσαία στρώματα της πόλης είναι βασικά οι μικρομεσαίοι (βιοτέχνες, επαγγελματίες, έμποροι, επισκευαστές ψυγείων, τηλεοράσεων, μαγνητοφώνων, εξοπλισμού κουζίνας), αλλά και ελεύθεροι επαγγελματίες γιατροί, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι κ. ά. Η ομάδα αυτή από 648.178 άτομα το 1981 έφθασε τα 850.602 άτομα στο 1991. Αυξήθηκε, επίσης, και το ποσοστό συμμετοχής τους στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό αντίστοιχα από 18,4% στα 20,6%.

3.Τα νέα μισθωτά μεσαία στρώματα αποτελούνται από μισθωτούς, οι οποίοι από την άποψη του ρόλου τους στην οργάνωση της εργασίας, όσο και από το ύψος του εισοδήματός τους, βρίσκονται μεταξύ της αστικής τάξης και της εργατικής τάξης, όπως και τα παλαιά μεσαία στρώματα. Πρόκειται για νέα μισθωτά μεσαία στρώματα, που αποτελούνται από μισθωτούς που υπάρχουν κύρια στις μεγάλες επιχειρήσεις και στον κρατικό μηχανισμό (ΔΕΗ, ΟΤΕ), στα μεγάλα τραπεζικά συγκροτήματα, ασφαλιστικές εταιρίες, π.χ. προϊστάμενοι διαφημίσεων, λογιστηρίων, σύμβουλοι διαφόρων επιχειρήσεων κ.ά.

Υστερα από όλα αυτά είναι εμφανές ότι από την ανάλυση των επίσημων στοιχείων από τις απογραφές του πληθυσμού στην Ελλάδα το 1981 και 1991 διαγράφονται καθαρά δύο βασικές και αντίθετες τάσεις στην εξέλιξη του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας μας. Από τη μια μεριά έχουμε ένα τμήμα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού που αυξήθηκε απόλυτα και σχετικά και από την άλλη μεριά έχουμε τα άλλα τμήματα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, στα οποία σημειώθηκε απόλυτη ή ακόμα και ποσοστιαία μείωση.

Οσον αφορά, δε, εκείνο το μέρος του οικονομικά ενεργού πληθυσμού που έχει άμεση σχέση με την αύξηση των παλαιών μεσαίων στρωμάτων της πόλης και των νέων μισθωτών μεσαίων στρωμάτων ισχύει απόλυτα η θέση του Β. Ι. Λένιν, σύμφωνα με την οποία:

"Οι μικροπαραγωγοί που καταστρέφονται και οι εργάτες που δε βρίσκουν δουλιά μετατρέπονται (κάποτε προσωρινά) σε μικρεμπόρους, γυρολόγους, υπενοικιαστές δωματίων και κρεβατιών (πρόκειται επίσης για "επιχειρήσεις" που καταχωρούνται από τη στατιστική ισόβαθμα με τις κάθε λογής άλλες επιχειρήσεις!) κλπ..." (6).

Τέλος, οι παραπάνω αλλαγές στην ταξική διάρθρωση της σημερινής ελληνικής κοινωνίας μας δείχνουν ότι οι δύο βασικές κοινωνικές τάξεις - η αστική και η εργατική - αναπτύσσονται και βρίσκονται αντιμέτωπες ανταγωνιστικά η μια προς την άλλη.

Μας δείχνουν ακόμα και την αντιφατική πορεία εξέλιξης των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, τα οποία από τη μια μεριά ο καπιταλισμός αναπότρεπτα ρίχνει στις γραμμές του προλεταριάτου, και από την άλλη τα ξαναδημιουργεί για να καλύψει τις ανάγκες της μεγάλης βιομηχανίας.

Το ΚΚΕ, που είναι το κόμμα της εργατικής τάξης, μελετώντας αυτές τις αλλαγές στην ταξική σύνθεση της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας, θα καθορίσει την τακτική του στο επικείμενο 15ο Συνέδριό του, στον αγώνα για τη δημιουργία του αντιμονοπωλιακού και αντιιμπεριαλιστικού δημοκρατικού μετώπου πάλης, για την κατάκτηση της πλειοψηφίας της εργατικής τάξης και των συμμάχων της και την πραγματοποίηση της σοσιαλιστικής επανάστασης, για το πέρασμα στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό.

Γιώργος ΠΟΛΥΜΕΡΙΔΗΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: ΑΠΑΝΤΑ, τ. 3, σελ. 614.

2. Στο ίδιο, σελ. 609.

3. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς: Διαλεκτά Εργα, τ. 1, σελ. 27,

Εκδοτικό "ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ", 1951.

4. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς: Διαλεκτά Εργα, τ. 1, σελ. 20, Εκδοτικό "ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ", 1951.

5. Κ. Μαρξ - Φρ. Ενγκελς: Διαλεκτά Εργα, τ. 1, σελ. 19 - 20, Εκδοτικό "ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ", 1951.

6. Β. Ι. ΛΕΝΙΝ: ΑΠΑΝΤΑ, τ. 4, σελ. 210.

Διαμαρτύρονταν για τους αλλοδαπούς και μετά λήστευαν τράπεζες

Διαμαρτύρονταν για τους αλλοδαπούς και μετά λήστευαν τράπεζες 

Κατά των... μεταναστών, διαδήλωναν οι εγκληματίες με τα καλάσνικοφ 















Συμμετείχαν με... κεράκια σε σιωπηρή διαμαρτυρία, έξω από το αστυνομικό μέγαρο, κατά της εγκληματικότητας από αλλοδαπούς και λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα πυροβολούσαν τους αστυνομικούς στη διάρκεια ληστείας! Από την μία πλευρά δήλωναν εξοργισμένοι από τις παράνομες ενέργειες αλλοδαπών και την ίδια ώρα οργάνωναν ληστρικές επιθέσεις με καλάσνικοφ και εκρηκτικά... 


Αυτά τα εντυπωσιακά στοιχεία για την δράση ορισμένων ελλήνων, μελών της συμμορίας με τα καλάσνικοφ που είχε προχωρήσει σε σειρά ληστειών σε τράπεζες και σε ανταλλαγή πυροβολισμών με αστυνομικούς, προκύπτουν από την έρευνα της ΕΛ.ΑΣ. Οπως προκύπτει από τα νεώτερα στοιχεία, ορισμένα μέλη της οργάνωσης, με ακροδεξιές αναζητήσεις -οι οποίοι διέμεναν στην περιοχή της Καβάλας- πρωτοστατούσαν σε κινητοποιήσεις κατά των αλλοδαπών που τους θεωρούσαν «κίνδυνο για την ασφάλεια της πόλης». Ομως ταυτόχρονα οι ίδιοι άνθρωποι διατηρούσαν ολόκληρο οπλοστάσιο και προχωρούσαν σε εγκληματικές ενέργειες μη διστάζοντας να σκοτώσουν όποιον στεκόταν εμπόδιο στα σχέδια τους. 


Οπως χαρακτηριστικά ανέφεραν αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ προς «Το Βήμα» «έκπληκτοι διαπιστώσαμε ότι ορισμένοι που συλλάβαμε προχθές για την ληστεία, συμμετείχαν στην σιωπηρή διαμαρτυρία πολιτών που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 1η Ιουνίου έξω από το αστυνομικό μέγαρο της Καβάλας. Είχαν ανάψει κεράκια διαμαρτυρόμενοι, όπως έλεγαν, για τους έλληνες-θύματα των επιθέσεων από αλλοδαπούς. Οπως έλεγαν "ήθελαν να υπενθυμίσουν στους αστυνομικούς τους όρκους περί προστασίας των Ελλήνων πολιτών και για να αποτίσουν φόρο τιμής σε όσους Ελληνες πολίτες δολοφονήθηκαν από λαθρομετανάστες". Ταυτόχρονα ζήτησαν την απέλαση λαθρομεταναστών. Οπως διαπιστώνουμε τώρα, λίγες ημέρες αργότερα, ορισμένοι από αυτούς που μας κατηγορούσαν για "ανοχή" απέναντι στους λαθρομετανάστες, μας πυροβολούσαν σε διάρκεια ληστειών». 


Είναι ενδεικτικό ότι λίγες ημέρες αργότερα, στις 18 Ιουνίου 2012, οι... διαμαρτυρόμενοι επιχείρησαν να ληστέψουν δύο τράπεζες: στο Ροδόλιβο Σερρών και στην Κεραμωτή Καβάλας. Και στις δύο περιπτώσεις, πυροβόλησαν αστυνομικούς που προσπάθησαν να τους αποτρέψουν, ενώ γάζωσαν τοπικό αστυνομικό τμήμα. 


Οι κατηγορούμενοι για αυτήν την υπόθεση παρουσιάσθηκαν το μεσημέρι της Τρίτης στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Καβάλας. Σύμφωνα με πληροφορίες σε υποκλαπείσες συνομιλίες που περιέχονται στη δικογραφία της υπόθεσης, υπάρχει σειρά αναφορών για σχέσεις ορισμένων από τους εμπλεκόμενους σε ακροδεξιές οργανώσεις. 












Πηγή: tovima/Κονσερβοκούτι

ΟΙ ΚΚΕΔΟΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥΣ

ΟΙ ΚΚΕΔΟΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥΣ 

Ορισμένοι με άρθρα τους στον τύπο προσπαθούν να σπείρουν την απογοήτευση για το ΚΚΕ. Μιλούν για «μεγάλη ήττα», «συντριβή». Εντοπίζουν τις αιτίες στη στρατηγική του ΚΚΕ και κατακεραυνώνουν την ηγεσία του προσπαθώντας να καλλιεργήσουν πνεύμα έλλειψης εμπιστοσύνης. Περίεργο πράγμα…αυτή η τόσο μεγάλη «καούρα» για το «συντριμμένο» ΚΚΕ;
Είναι φανερό ότι για όλους αυτούς, είτε το Κόμμα κερδίζει, είτε χάνει σε ψήφους, μοναδικό ζητούμενο παραμένει το ΚΚΕ να αλλάξει την πολιτική του. Αν μάλιστα στις προηγούμενες εκλογές το ΚΚΕ συγκέντρωνε ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό, είναι βέβαιο ότι θα το απέδιδαν στη διάθεση του κόσμου να ρίξει ψήφο διαμαρτυρίας και σε καμιά περίπτωση δε θα το λογάριαζαν ως ένδειξη συμφωνίας και επιβεβαίωσης της πολιτικής του ΚΚΕ.
Είναι, όμως, αξιοσημείωτο ότι όλοι αυτοί οι κονδυλοφόροι χρησιμοποιούν 
αποσπάσματα του Λένιν ή του Μαρξ (αυτό και αν είναι χυδαίος δογματισμός), ακόμα και αποσπάσματα από αποφάσεις συνεδρίων του ΚΚΕ. Τα παρουσιάζουν διαστρεβλωμένα και αποσπασματικά, προκειμένου να δημιουργήσουν συγχύσεις.
Είναι τέτοια η διαστρέβλωση που πραγματικά δημιουργείται η απορία׃ δεν καταλαβαίνουν τι διαβάζουν ή είναι τόσο ξετσίπωτοι που στην αντιΚΚΕ μανία τους διαστρεβλώνουν τα πάντα;
Η βαθιά καπιταλιστική κρίση, η αδυναμία οποιασδήποτε διαχείρισης αντιμετώπιση της, η παρακμή του ίδιου του καπιταλισμού εξαναγκάζουν τους απολογητές του και τα κόμματα του ευρωμονόδρομου σε απόλυτη θεωρητική γύμνια. Το γεγονός αυτό καλύπτεται μόνο με τη δύναμη της τρομοκρατίας, της καταστολής, των ψεμάτων και των αυταπατών.
Η θεωρητική γύμνια τους και η αδυναμία τους να πείσουν πολιτικά, τους σπρώχνουν να σπεκουλάρουν με τα θεωρητικά και πολιτικά όπλα του ΚΚΕ. Χωρίς να το θέλουν, διαδίδουν, έστω και με αυτό τον τρόπο, αυτό που πολεμούν.
Ας συνεχίσουν να το κάνουν…Διευκολύνουν το ΚΚΕ να προβάλλει τη λενινιστική θεωρία και τη στρατηγική του σε ευρύτερα λαϊκά στρώματα, σε πολύ δύσκολες συνθήκες για το ίδιο. Ανοίγουν το δρόμο να τα μελετήσουν ακόμη περισσότεροι και τότε θα ξεβρακωθούν. Αυτοαποκαλύπτονται.
Τίποτα δεν είναι παράξενο. Το ΚΚΕ είναι αυτό που τους φοβίζει και τους ενοχλεί.
Αν λοιπόν είναι τόσο «σεχταριστικό» το ΚΚΕ-όπως ισχυρίζονται-και δεν πείθει με τη στρατηγική του, τότε προφανώς πείθουν η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ, η ΔΗΜ.ΑΡ., ακόμη και η «Χ.Α.». Αν ο ΣΥΡΙΖΑ πείθει με το αντιλαϊκό σοσιαλδημοκρατικό του πρόγραμμα διαχείρισης και στήριξης της Ε.Ε., τότε το ΚΚΕ πρέπει να ακολουθήσει αυτή τη γραμμή. Δηλαδή να γίνει αρεστό στην πλουτοκρατία για να μαζεύει ψηφαλάκια.
Να κάνει το ΚΚΕ μπλόφες….Να γυρεύει και αυτό κυβερνητικές θέσεις, στο όνομα της δήθεν υπεράσπισης του λαού. Αυτή είναι γραμμή ήττας και υποταγής. Είναι γραμμή που απαιτεί την ενσωμάτωση του με τα μονοπώλια και την εξουσία τους. Είναι γραμμή που θεωρεί π.χ. επιτυχία να δουλεύει ο άνεργος για 5 μήνες και 500€, μεταθέτοντας για τη «δευτέρα παρουσία» το να έχει σταθερή εργασία και αξιοπρεπή ζωή. Καπιταλισμός-Ε.Ε. και λαϊκά δικαιώματα είναι ασυμβίβαστα.
Το ΚΚΕ δεν επιβεβαιώνεται μόνο για τα αίτια της σκληρής πραγματικότητας που βιώνει σήμερα η εργατική-λαϊκή οικογένεια, αλλά και για τη διέξοδο που απαντά στα πραγματικά συμφέροντα της. Όσοι ερμηνεύουν το ποσοστό του ΚΚΕ σαν διάψευση της πολιτικής του, κρύβουν ότι τα κριτήρια ψήφου δε διαμορφώνονται ελεύθερα, αλλά «θεοί και δαίμονες» προσπαθούν να χειραγωγήσουν τη λαϊκή ψήφο. Χρησιμοποιούν όλα τα μέσα για να κάμψουν την ταξική ριζοσπαστικοποίηση λαϊκών συνειδήσεων, να τις αποτρέψουν από το να συναντηθούν με το ΚΚΕ, υπό την καθοδήγηση της αστικής ιδεολογίας και προπαγάνδας. Είναι οι ίδιοι που λοιδορούν και συκοφαντούν τους εργατικούς αγώνες, στους οποίους πρωτοστατούν το ταξικό κίνημα και οι κομμουνιστές. Στον αντίποδα, εκθειάζουν την ανέξοδη εκτόνωση της λαϊκής δυσαρέσκειας, συμβάλλοντας με όλες τους τις δυνάμεις να πέσει ο πήχης των απαιτήσεων του λαού.
Μεγάλο τμήμα ψηφοφόρων συντηρητικοποιήθηκε. Ενισχύθηκε η ΝΔ και οι δυνάμεις του ευρωμονόδρομου υπό το καθεστώς του φόβου και του εμπορίου ελπίδας. Άλλωστε γεννιέται το ερώτημα για ποιό λόγο ξαναέγιναν εκλογές, αφού πλέον είναι ολοφάνερη η δυνατότητα συγκρότησης κυβέρνησης και μετά τις 6 Μάη; Είχαν στόχο την αποδυνάμωση του ΚΚΕ και την τρομοκράτηση του Λαού, για να εμποδίσουν την ανάπτυξη ισχυρού εργατικού-λαϊκού κινήματος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ιδιαίτερο ρόλο. Ο ενδοτισμός του στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους και στους πρεσβευτές των G20, η φανατική στήριξη της Ε.Ε., συνέβαλαν καθοριστικά στη συντηρητικοποίηση λαϊκών δυνάμεων. Να λοιπόν που οδηγεί η γραμμή της υποταγής στα μονοπώλια και την Ε.Ε.
Ποιος είναι ο στόχος όλων αυτών που κατακεραυνώνουν το ΚΚΕ; Ορισμένα χαρακτηριστικά άρθρα και δηλώσεις είναι αποκαλυπτικά:
-«Οι εθνικές και κοινωνικές δυνάμεις οφείλουν σύντομα και πριν την επόμενη δανειακή σύμβαση, που θα οδηγήσει τη χώρα σε υποδούλωση, να σπάσουν και τα δύο κόμματα εξουσίας. Να δημιουργηθεί μια νέα Δεξιά, εθνική, οραματική και αναθεωρητική. Επίσης μια νέα Αριστερά, ουμανιστική, μετά-κομμουνιστική, εθνική και εξωστρεφής…». (Μ. Τασιόπουλος, «Αξία»,26/11/2011)
-«Με το ΚΚΕ, που είναι σοβαρό και ιστορικό κόμμα, χρειάζεται να κάνουμε μια νέα εθνική συμφωνία. Το ΚΚΕ δεν μπορεί να είναι και νόμιμο και παράνομο. Οι νεότεροι, που διοικούν σήμερα το ΚΚΕ, μπορεί να έγιναν όψιμοι θαυμαστές του Στάλιν, δεν φαντάζομαι όμως να μην έχουν τόση αντίληψη της γεωπολιτικής πραγματικότητας, ώστε να γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να μεταβάλουν σε Βόρεια Κορέα την Ελλάδα, μια χώρα που ανήκει στο ΝΑΤΟ και στην Ευρώπη και βρίσκεται στην πιο ευαίσθητη περιοχή της Μεσογείου. Και πάντως όλοι πρέπει να γνωρίζουμε ότι η δημοκρατία και μπορεί και πρέπει να προστατεύσει τον εαυτό της».(Κ. Μητσοτάκης, 3/5/2012)
-«Ανομολόγητος σκοπός και διακαής επιθυμία όλων των ελλήνων της αριστεράς είναι η κατάρρευση τού ΚΚΕ με σκοπό τον μετασχηματισμό του σε νέες βάσεις, ούτως ώστε η ελληνική αριστερά να λάβει τη θέση που της αρμόζει στην ελληνική κοινωνία.». (Β. Καϊμάκη, "Le Monde Diplomatiqoue", 8/5/2012)
Το ΚΚΕ έδωσε τη μάχη των εκλογών όπως έπρεπε να τη δώσει ένα επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα, βλέποντας πολύ πιο μπροστά από την κάλπη. Παρά την εκλογική υποχώρηση και το αρνητικό για το λαό αποτέλεσμα, αυτό που θα κρίνει τις εξελίξεις είναι οι μάχες που έρχονται, αφού τα χειρότερα είναι δεδομένα για το λαό. Το ΚΚΕ θα είναι στην πρώτη γραμμή της πάλης των εργαζομένων και του λαού, βελτιώνοντας αδυναμίες και ελλείψεις στη δουλειά του, για να γίνει πιο αποτελεσματικό στην υπεράσπιση των λαϊκών συμφερόντων.


ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΤΡΕΑΣ,
ΜΕΛΟΣ Ν.Ε. ΑΧΑΪΑΣ ΚΚΕ
ΠΗΓΗ pelop.gr


 Αναρτήθηκε απο  tasos  

Ηταν η «κερκόπορτα»;

Ηταν η «κερκόπορτα»;

Ο Αλεξέι Κοσίγκιν βαδίζει μέσα στα χιόνια, ακολουθούμενος από τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ
Από τις 27 έως τις 29 Σεπτέμβρη 1965 στη Μόσχα συγκλήθηκε η Ολομέλεια της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ενωσης (ΚΚΣΕ) για να εξετάσει την κατάσταση στη βιομηχανία της πρώτης σοσιαλιστικής χώρας στον κόσμο. Η Απόφαση της ΚΕ, που δημοσιεύτηκε την 1η Οκτώβρη 1965 στην «Πράβντα», με τον τίτλο «Για τη βελτίωση της διεύθυνσης της βιομηχανίας, την τελειοποίηση του σχεδιασμού και τo δυνάμωμα της οικονομικής παρότρυνσης της βιομηχανικής παραγωγής», χαρακτηρίζεται ως «στροφή» στην οικονομική πολιτική που ακολουθούσαν ως εκείνη τη στιγμή οι Σοβιετικοί κομμουνιστές. Στην ιστορία έμεινε σαν η «μεταρρύθμιση του Κοσίγκιν», μια και την εισήγηση στην ΚΕ του ΚΚΣΕ έκανε ο τότε πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ.




Σήμερα, 40 χρόνια μετά, μελετώντας την εμπειρία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στον 20ό αιώνα, το ΚΚΕ επιχειρεί να εμβαθύνει στα οικονομικά ζητήματα του σοσιαλισμού, σε επίπεδο θεωρίας αλλά και πολιτικής. Πρώτ' απ' όλα επιδιώκουμε να αποκτήσουμε περισσότερες γνώσεις, για τον προβληματισμό και τη διαπάλη που αναπτύχθηκε στην ΕΣΣΔ. Το σημερινό άρθρο δίνει προσαρμοσμένα στις δυνατότητες χώρου της εφημερίδας βασικά σημεία της μεταρρύθμισης Κοσίγκιν και τη διαπάλη γύρω απ' αυτήν με βασική πηγή τη σχετική αρθρογραφία της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης».
Η προϊστορία της Απόφασης


Η Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΣΕ δεν ήταν σίγουρα ένας «κεραυνός εν αιθρία». Για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ΕΣΣΔ διεξάγονταν συζητήσεις, ακόμη κι έντονη πολεμική, ανάμεσα σε επιστήμονες, οικονομολόγους, κομματικά και κρατικά στελέχη. Αλλωστε, ο δρόμος από τον οποίο έπρεπε να βαδίσει η σοσιαλιστική οικονομία ήταν εντελώς πρωτόγνωρος και βέβαια δε θα μπορούσε να έχει καταγραφεί αναλυτικά από τους κλασικούς του μαρξισμού - λενινισμού.




Ο Αλεξέι Κοσίγκιν με το Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τσουγκρίζουν τα ποτήρια τους
Οπως είναι γνωστό, το έργο του Ι. Β. Στάλιν, με τον τίτλο «Οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ» (1952), αναφέρεται στις θεωρητικές συζητήσεις για τα αντίστοιχα προβλήματα, που διεξάγονταν εκείνη την περίοδο κι έδωσε σημαντικές απαντήσεις, χρήσιμες ως τα σήμερα. Χωρίς να είναι δυνατό σε δύο αράδες να συμπυκνώσουμε όλον τον προβληματισμό, αξίζει να πούμε πως εκεί ο Στάλιν υποστηρίζει πως «η σοσιαλιστική παραγωγή (αυτή που στηρίζεται στην κοινωνική - κρατική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής) δεν είναι εμπορευματική. Ο νόμος της αξίας δεν παίζει ρυθμιστικό ρόλο στη σοσιαλιστική παραγωγή, αφού τόσο η εργατική δύναμη όσο και τα μέσα παραγωγής δεν εισέρχονται πλέον ως εμπορεύματα στην παραγωγική διαδικασία. Ο εμπορευματικός - χρηματικός χαρακτήρας διατηρείται στην αγροτική παραγωγή και ανταλλαγή της με την παραγωγή της κοινωνικοποιημένης (κρατικής) βιομηχανικής παραγωγής μέσω του κοινωνικού (κρατικού) ιδιοκτήτη της (βιομηχανικής παραγωγής). Διατηρείται επίσης στο εξωτερικό εμπόριο (με κρατικό μονοπώλιο). Διατηρείται και για ένα μέρος της κατανομής, αυτό που αφορά το τμήμα της ατομικής κατανάλωσης που δε στηρίζεται στο σύστημα διανομής, αλλά στις εμπορευματικές χρηματικές σχέσεις. Απ' αυτήν την άποψη, ο νόμος της αξίας υφίσταται και για τη σοσιαλιστική παραγωγή. Γι' αυτό χαρακτηρίζει την τέτοια ύπαρξη της εμπορευματικής παραγωγής ως "ειδικής φύσης", με την έννοια ότι δεν παίρνει καπιταλιστικό χαρακτήρα, εφόσον δεν υπάρχει ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και η εργασία δεν είναι εμπόρευμα»1.




Μετά το θάνατο του Στάλιν, οξύνθηκε η διαπάλη για τα ζητήματα της οικονομίας του σοσιαλισμού. Το θεωρητικό ρεύμα που υποστήριζε το γενικευμένο ρυθμιστικό ρόλο του νόμου της αξίας στο σοσιαλιστικό - κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής κερδίζει σταθερά έδαφος και επιρροή στη διαμόρφωση της οικονομικής πολιτικής. Ετσι π.χ. το Φλεβάρη του 1958, η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΣΕ αποφάσισε την πώληση των τεχνικών μέσων των ΜΤΣ (Μηχανοτρακτερικών Σταθμών) στα κολχόζ, πολιτική η οποία δίνει ιδιοκτησία μηχανικών μέσων παραγωγής στα κολχόζ. Ταυτόχρονα αλλάζει και το σύστημα συγκέντρωσης, δίνοντας δυνατότητα διαφοροποίησης των τιμών μεταξύ των ζωνών της χώρας. Το Μάρτη του 1965, με εισήγηση του Λ. Μπρέζνιεφ, η ΚΕ του ΚΚΣΕ αποφασίζει μεταρρυθμίσεις στον αγροτικό τομέα. Σ' αυτές περιλαμβάνονταν η μείωση της ποσότητας παράδοσης προϊόντων από τα κολχόζ στο κράτος, η δυνατότητα πώλησης ποσότητας υπεράνω της υποχρεωτικής ποσότητας σε υψηλότερες τιμές, καταργήθηκαν οι περιορισμοί στις συναλλαγές των νοικοκυριών των κολχόζνικων, ο φόρος για ατομική κατοχή ζώων. Διαγράφηκαν χρέη κολχόζ από δάνεια της Κρατικής Τράπεζας, παρατάθηκαν οι προθεσμίες εξόφλησης οφειλών από χρηματικές προκαταβολές, επιτράπηκε η πώληση ζωοτροφών απευθείας σε ιδιοκτήτες ζώων. Ακολούθησε λίγους μόνο μήνες μετά η μεταρρύθμιση Κοσίγκιν στη βιομηχανία.


Μπορεί κανείς να συμπεράνει πως οι κινήσεις που έγιναν από τη σοβιετική ηγεσία εκείνη την περίοδο κινήθηκαν «σε κατεύθυνση περαιτέρω τόνωσης των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων, στη βάση προσαρμογής της οικονομικής πολιτικής, του κεντρικού σχεδιασμού στη θεωρητική προσέγγιση ότι ο νόμος της αξίας λειτουργεί αντικειμενικά στο σοσιαλισμό και πρέπει να υπολογίζεται η κατανομή με βάση αυτόν»2.
Ποια φαινόμενα επιδίωκε να λύσει


Χρόνια τώρα σοσιαλδημοκράτες, δεξιοί κι οπορτουνιστές, σε μια «συγκινητική» προσπάθεια, προσπαθούν να πείσουν όχι μόνο για τη δήθεν «αντιδημοκρατικότητα» του σοσιαλισμού, αλλά και για την οικονομική χρεοκοπία του. Το έργο τους είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αν πάρει κανείς υπόψη του τα στοιχεία που δείχνουν πως οι μπολσεβίκοι «ανέλαβαν» από τον τσαρισμό μια χώρα βιομηχανικά κι αγροτικά καθυστερημένη, με έντονα τα μισοφεουδαρχικά στοιχεία σε τεράστιες περιοχές, και μέσα σε λίγες δεκαετίες κατάφεραν να τη μετατρέψουν σε μια βιομηχανική υπερδύναμη. Ο εξηλεκτρισμός, η εκβιομηχάνιση και η κολεκτιβοποίηση στην αχανή αυτή χώρα έκανε αρκετές φορές τους αστούς οικονομολόγους να «τρίβουν τα μάτια τους», μην μπορώντας να πιστέψουν τους ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας των Σοβιέτ3. Αλλωστε αυτός ήταν και ο λόγος που η ΕΣΣΔ κατάφερε να κατατροπώσει την πολεμική μηχανή του Χίτλερ, σηκώνοντας το κύριο βάρος στην Αντιφασιστική Νίκη του Β` Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και να επιτύχει λίγο αργότερα την ανασυγκρότηση μιας κατεστραμμένης χώρας, την απόκτηση του πυρηνικού όπλου, που έπαιξε αναντικατάστατο ρόλο για την «εξισορρόπηση» των διεθνών υποθέσεων και την αποτροπή ενός ακόμη Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο ήταν έτοιμοι να καταφύγουν οι ιμπεριαλιστές.


Την ίδια ώρα όμως, όπως είναι αναμενόμενο, υπήρχαν και προβλήματα στη σοβιετική οικονομία, που απαιτούσαν λύσεις. Ετσι π.χ. τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '60 παρατηρήθηκε μείωση των ρυθμών με τους οποίους αυξανόταν η ετήσια παραγωγικότητα της εργασίας και η ετήσια παραγωγή. Μια καθυστέρηση στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην παραγωγή. Επίσης υπήρχαν δυσαναλογίες στην παραγωγή. Μπροστά σ' αυτά τα προβλήματα επικράτησε η άποψη πως αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν αν υιοθετηθεί το κέρδος της επιχείρησης (με ταυτόχρονη μείωση του κεντρικού σχεδιασμού) ως βασικό κίνητρο για την εισαγωγή νέας τεχνολογίας, για την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και του πραγματικού όγκου παραγωγής, για την ανάπτυξη της ευθύνης της διεύθυνσης. Ετσι προχώρησε η αναμόρφωση του συστήματος διεύθυνσης στην κατεύθυνση της λεγόμενης αρχής της ιδιοσυντήρησης, η οποία προωθείται και στη διεύθυνση των κρατικών σοβχόζ. Ουσιαστικά, η μεταρρύθμιση Κοσίγκιν στηριζόταν στις απόψεις που είχε προτείνει ο καθηγητής Ε. Λίμπερμαν κι άλλοι ομοϊδεάτες του.
Πού οδήγησε;


Οπως γράφει ο Β. Γιάκουσεφ: «Η οικονομική μεταρρύθμιση του 1965 έδωσε προτεραιότητα στους αξιακούς δείκτες επί των φυσικών και ενίσχυσε το ρόλο του κέρδους. Η μεταρρύθμιση πρόσθεσε στη λογιστική λειτουργία του κέρδους τη λειτουργία της διαμόρφωσης των τιμών και του κινήτρου. Ως αποτέλεσμα εμφανίστηκε στις επιχειρήσεις ίδιον συμφέρον, που δεν εναρμονιζόταν πάντα με τα συμφέροντα της κοινωνίας. Πολύ συχνά εμφανιζόταν η κατάσταση από τις θέσεις του κρατικού σχεδίου να πρέπει να γίνει το ένα, ενώ από τις θέσεις των συμφερόντων ιδιοσυντήρησης των επιχειρήσεων το άλλο. Οι οικονομικοί μοχλοί λειτουργούσαν ενάντια στα καθήκοντα του σχεδίου.(...)


Ο μηχανισμός δαπανών εντάχτηκε πλήρως στη σοβιετική οικονομία μετά τη μεταρρύθμιση του '65, όταν άρχισαν να αξιολογούν τις επιχειρήσεις όχι μόνο με την εκτέλεση των καθηκόντων του πλάνου, εκφρασμένων σε φυσικούς δείκτες, αλλά και με το κέρδος. Ως αποτέλεσμα, η επιχείρηση άρχισε να ενδιαφέρεται για τα έξοδα παραγωγής, επειδή σε αυτήν την περίπτωση (σ.μ.: αυξημένων εξόδων παραγωγής) τα όργανα σχεδιοποίησης καθόριζαν υψηλότερη τιμή για την παραγωγή της. Μέχρι τη μεταρρύθμιση του '65 η επιχείρηση ενθαρρυνόταν για τη μείωση του κόστους παραγωγής, δηλαδή για τη μείωση των δαπανών εργασίας. Στο ότι ταυτόχρονα υπέφερε συχνά ο δείκτης του κέρδους (μερικές φορές ακόμα και μια πρωτοπόρα επιχείρηση γινόταν «ελλειμματική»), τότε δεν έδιναν ιδιαίτερη προσοχή, στο βαθμό που ο δείκτης του κέρδους ήταν συμβατικός»4.


Ενας συνδυασμός μεταξύ του κινήτρου του κέρδους και της τροποποίησης της πολιτικής τιμών οδήγησε στη σπατάλη ενέργειας και υλικών από τις επιχειρήσεις, ενώ τους βόλευε η παραγωγή λιγότερων, αλλά ακριβότερων προϊόντων. Ετσι σ' ένα διάστημα 3 δεκαετιών οι κατευθύνσεις αυτές έκαναν αισθητή την έλλειψη προϊόντων. Σύμφωνα με άρθρο στην εφημερίδα «Σοβιετική Ρωσία», η κατάσταση όχι μόνο δεν καλυτέρευσε, αλλά χειροτέρευσε. Ετσι «στην περίοδο 1955-1985 οι ρυθμοί αύξησης της βιομηχανικής παραγωγής έπεσαν σχεδόν κατά 5 φορές»5.


Και βέβαια αυτή η κατάσταση επηρέαζε και άλλους τομείς, που είχαν σχέση με τη βιομηχανία, όπως την αγροτική παραγωγή. Γράφει ο Μ. Ποπόφ: «Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η εμπορευματικότητα στην οικονομία μας δεν εμφανίστηκε μόνο στο κυνηγητό των επιχειρήσεων για αύξηση των αξιακών δεικτών, αλλά και στον προσανατολισμό τους στον "όγκο" σε φυσικούς δείκτες χωρίς να υπολογίζονται οι συγκεκριμένες απαιτήσεις των κοινωνικών συμφερόντων ως προς τη δομή και την ποιότητα της παραγωγής. Η παραγωγή της κονσερβοποιίας καρπών και λαχανικών, για παράδειγμα, αυξήθηκε, την περίοδο 1965 - 1980, πάνω από δυο φορές. Ομως αυξήθηκε μόνο ο λεγόμενος όγκος, δηλαδή η γενική παραγωγή της κονσερβοποιίας καρπών και λαχανικών σε εκατομμύρια συμβατικές κονσέρβες. Σε ό,τι αφορά όμως μια σειρά (ακριβώς των πιο σπάνιων) ειδών της, η επεξεργασία τους μειωνόταν συστηματικά. Ειδικά, στη Μολδαβία ενώ αυξανόταν ορμητικά η παραγωγή τοματοπελτέ και πουρέ μήλου, χρόνο με το χρόνο μειώνονταν οι όγκοι επεξεργασίας κερασιών, βύσσινου, βερίκοκου και ροδάκινων. Η πλειοψηφία των νοικοκυριών, που παλιότερα είχαν σημαντικές εκτάσεις τέτοιων καλλιεργειών, σταδιακά τις ξερίζωσαν, μετατρέποντάς τες σε κήπους με μηλιές. Χάθηκαν σχεδόν τελείως τα φραγκοστάφυλα, τα βατόμουρα και οι φράουλες»6.


Φυσικά, αυτές οι εξελίξεις στην οικονομία είχαν κι αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλους τους άλλους τομείς της ζωής του λαού, αφού οι ελλείψεις στα προϊόντα δε συμβάδιζαν με τις διακηρύξεις της κομματικής και κρατικής ηγεσίας περί οριστικής νίκης του σοσιαλισμού και μάλιστα περί σταδίου «ανεπτυγμένου σοσιαλισμού». Ο ενθουσιασμός για τις επιτυχίες που είχε πετύχει έως τότε η χώρα άρχισε σταδιακά να εξανεμίζεται, όλο και περισσότερο κυριαρχούσε η εγωπάθεια, ατομική και συλλογική.
Γιατί δεν ανατράπηκε η μεταρρύθμιση;


Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος, αν η μεταρρύθμιση του 1965 ήταν η μοναδική λύση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αναφέραμε. Κι αν δεν ήταν, γιατί η κομματική και κρατική ηγεσία της ΕΣΣΔ, που έβλεπε πώς πάει η κατάσταση, δεν πήρε κάποια άλλα μέτρα για την αλλαγή αυτής της κατάστασης;


Κατ' αρχήν είναι πλέον γνωστό πως η συγκεκριμένη κατεύθυνση, που ακολουθήθηκε με τη μεταρρύθμιση του 1965, δεν ήταν η μοναδική επιλογή. Υπήρχαν θεωρητικές και πρακτικές προσεγγίσεις για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του κεντρικού σχεδιασμού, για την ισχυροποίηση της κοινωνικής ιδιοκτησίας, ακόμη και της αγροτικής παραγωγής με στόχο τη διεύρυνση της παραγωγής7,8.


Η έλλειψη προϊόντων οδήγησε στην κερδοσκοπία και σε μια κατηγορία ανθρώπων που είχε συμφέρον από τη διατήρηση αυτής της κατάστασης (διευθυντές επιχειρήσεων, κρατικά στελέχη, τμήμα της κομματικής ηγεσίας κ.ά.). Να τι έγραψε η ρωσόφωνη σελίδα του BBC σχετικά με αυτήν την 40χρονη επέτειο: «Εμφανίστηκαν (σημ. μετά το 1965) νοικοκυραίοι με πρωτοβουλία, που μηχανεύονταν την ανάπτυξη την παραγωγή, παραβλέποντας τις οδηγίες από τα πάνω, χωρίς να ξεχνούν βέβαια και τον εαυτό τους. Οι κομματικές δυνάμεις, ανάλογα την περίσταση, είτε τους ανακήρυσσαν "φάρους" ή τους έστελναν στο δικαστήριο. Οι διευθυντές βρήκαν δυνατότητα να παζαρεύουν με τα παραπάνω όργανα για τις τιμές των προϊόντων τους και τη μείωση των πλάνων, με τρόπο που να μη χάνουν και τα παραπανίσια χρήματα από το κέρδος»9.
Η μεταρρύθμιση παλινόρθωσε τον καπιταλισμό;


Μπορούμε να πούμε ότι η μεταρρύθμιση του 1965 άνοιξε το δρόμο για τον καπιταλισμό;


Ο Ν. Γιάκουσεφ γράφει σχετικά: «Μετά τη μεταρρύθμιση του 1965 ο νόμος της αξίας άρχισε με επιμονή να ανοίγει το δρόμο του. Δεν είναι σωστό να πούμε ότι η μεταρρύθμιση του 1965 παλινόρθωσε τον καπιταλισμό, όμως η κίνηση στράφηκε ακριβώς προς αυτή την κατεύθυνση. Παρέμενε ακόμα το σχέδιο, εκφρασμένο σε φυσικούς δείκτες, το μονοπώλιο του εξωτερικού εμπορίου, απουσίαζε η ελεύθερη διαμόρφωση τιμών, όμως όλα αυτά σιγά -σιγά υποσκάπτονταν. Ετσι, τη δεκαετία του '70 η Κρατική Επιτροπή Τιμών απέρριψε σαν ατεκμηρίωτες το 30% των αιτήσεων των επιχειρήσεων για αύξηση των τιμών της παραγωγής τους. Αρχιζε να ξετυλίγεται το κυνήγι του κέρδους. Τελειωτικά το αυθόρμητο της αγοράς απελευθερώθηκε από την περεστρόικα»10.


Στο Πρόγραμμα του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας (ΚΕΚΡ-ΚΚΡ) σημειώνεται σχετικά: «Η ενίσχυση των ατομικο-ιδιοκτησιακών τάσεων προετοίμασε την οικονομική μεταρρύθμιση του 1965, που είχε καταστροφικό χαρακτήρα για τη λαϊκή οικονομία. Προσανατολίζοντας τις επιχειρήσεις στο σύνολο του ποσού των ρουβλίων από την πώληση και στο κέρδος, έδωσε κίνητρο για τον ομαδικό εγωισμό, το υλικό ενδιαφέρον των παραγωγών να παράγουν όσο το δυνατόν λιγότερα προϊόντα και όσο το δυνατόν ακριβότερα, γεννώντας τις ελλείψεις προϊόντων και τον πληθωρισμό, ενισχύοντας την ανισοτιμία των σχέσεων πόλης και χωριού, αυξάνοντας απότομα το μέσο όρο των προϊόντων πολυτελείας και των κοινωνικο-επικίνδυνων προϊόντων στην προσωπική κατανάλωση του πληθυσμού. Σ' αυτές τις συνθήκες της άνθησης της σκιώδους οικονομίας γινόταν η αστική μετάλλαξη της ηγεσίας του κόμματος και του κράτους, με την κάλυψη των υποκριτικών φράσεων πίστης προς τον κομμουνισμό.


Οι ανώτατοι διοικητικοί, οικονομικοί και κομματικοί καθοδηγητές έμεναν χωρίς έλεγχο, σταδιακά βρίσκονταν πάνω από το νόμο, δημιουργούσαν για τον εαυτό τους διάφορα προνόμια, μετατρέπονταν σε αυτοτελές κοινωνικό στρώμα, αποσπασμένο από τους εργαζομένους. Στην κατάσταση που διαμορφώθηκε, της διασπατάλησης και του άνευ ελέγχου, διογκωνόταν η διαφθορά. Η ανεκτικότητα στις ατομικο-ιδιοκτησιακές τάσεις οδήγησε στη μείωση των ρυθμών ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνίας. Η οικονομία της χώρας μεταφέρθηκε στο δρόμο της δημιουργίας της αγοράς κεφαλαίων και της αγοράς της εργατικής δύναμης, που ουσιαστικά αποτελεί την ουσία του καπιταλισμού. Η χώρα όλο και περισσότερο ζούσε χάρη στις εξαγωγές πρώτων υλών στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Η παραίτηση, που επιβλήθηκε στο κόμμα, από τον αγώνα για τη συνέχιση της οικοδόμησης του σοσιαλισμού, σε θεωρητικό πλάνο καλύφθηκε και πολιτικά διατυπώθηκε στο επινοημένο στάδιο του "ανεπτυγμένου καπιταλισμού"» 11.


Οπως φαίνεται και από τα παραπάνω, λόγος γίνεται για ένα σύνολο παραγόντων, μεταξύ αυτών και η «στροφή» του 1965, που οδήγησαν στην ανατροπή του σοσιαλισμού. Οχι λοιπόν τυχαία η «μεταρρύθμιση» του Κοσίγκιν είχε στην εποχή της κερδίσει τα θετικά σχόλια της σοσιαλδημοκρατίας, ούτε τυχαίο είναι ότι πρόσφατα οι αρχές της Μόσχας, της καπιταλιστικής αυτής μεγαλούπολης, αποφάσισαν να στήσουν προτομή στον Κοσίγκιν, στην ομώνυμη οδό, που δε μετονομάστηκε, όπως έτυχε με πολλές άλλες.


Στα υλικά της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης, που διοργάνωσε το ΚΚΕ με θέμα «Εκτιμήσεις και προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού» (1995), σημειώνεται μεταξύ των άλλων πως: «Οι συνθήκες, οι μέθοδοι και οι τρόποι που πραγματοποιήθηκε η καπιταλιστική παλινόρθωση υποχρεώνουν να μελετηθεί το πρόβλημα με αφετηρία τον υποκειμενικό παράγοντα, δηλαδή το κόμμα και το κρατικό σοσιαλιστικό σύστημα, καθώς και το σύνολο των εσωτερικών κυρίως αντιθέσεων που αναφέρονται στην περιοχή των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων»12.


Πηγές:


1. «Ιστορική προσέγγιση της αντιπαράθεσης για την τάση απονέκρωσης του νόμου της αξίας κατά τη σοσιαλιστική οικοδόμηση», της Ελένης Μπέλλου, ΚΟΜΕΠ, τ. 1/2003.


2. Στο ίδιο.


3. Βλέπε σχετικά «Ιστορική επισκόπηση της οικονομικής ανάπτυξης της ΕΣΣΔ 1955-1990», του Λάμπρου Τσελίκα, ΚΟΜΕΠ, τ.6/2002.


4. Η «ΘΕΩΡΙΑ» ΠΕΡΙ ΥΠΑΡΞΗΣ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΣΣΔ, του Ν. Β. Γιάκουσεφ.


5. Εφημερίδα «Σοβιετική Ρωσία», Γ. Ζιτορτσούκ, «Οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού, που καθόρισαν τη διάλυσή του» 6/11/2002.


6. «Η συζήτηση για το ξεπέρασμα της εμπορευματικής παραγωγής στο σοσιαλισμό», του Μ. Β. Ποπόφ. ΚΟΜΕΠ, τ.3/2003.


7. «Εναλλακτική λύση στη μεταρρύθμιση της αγοράς του 1965 χωρίς αποδέκτες», του Β. Ντ. Πιχόροβιτς, ΚΟΜΕΠ, τ.3/2005.


8. «Υποθήκες για όσους μένουν», του Βίκτορ Μιχάιλοβιτς Γκλουσκόφ, ΚΟΜΕΠ, τ.1/2005.


9. BBC. «Πώς ο Κοσίγκιν μεταρρύθμισε τη σοσιαλιστική οικονομία», 26/9/2005.


10. «Η "θεωρία" περί ύπαρξης κρατικού καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ», Ν. Β. Γιάκουσεβ, ΚΟΜΕΠ, τ.6/2002.


11. Πρόγραμμα ΚΕΚΡ-ΚΚΡ.


12. «Εκτιμήσεις και προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη. Η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού», σελ. 47.


Του
Ελισαίου ΒΑΓΕΝΑ*
*Ο Ελισαίος Βαγενάς είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του 

ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΔΙΕΘΝΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΔΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΕΣΣΔ

ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΔΙΕΘΝΙΚΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΔΑΦΗ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΕΣΣΔ
«Βούτυρο στο ψωμί» των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών


Associated Press

Το Σεπτέμβρη του 2004, η ομηρία εκατοντάδων παιδιών και ενηλίκων σε σχολείο στο Μπεσλάν της Β. Οσετίας συγκλόνισε την κοινή γνώμη. «Παιχνίδια»ενταγμένα στα σχέδια των νέων κυρίαρχων αστικών τάξεων και των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών...
Η ανατροπή του σοσιαλισμού και η διάλυση της ΕΣΣΔ προκάλεσε σοβαρές διεθνικές συγκρούσεις και μαζική μετανάστευση δεκάδων εκατομμυρίων πρώην Σοβιετικών πολιτών, σε μια προσπάθεια να γλιτώσουν από τις διεθνικές αιματοχυσίες, είτε από την οικονομική ανέχεια. Σήμερα, στο έδαφος της ΕΣΣΔ, παραμένουν μια σειρά «ανοιχτές πληγές» και άλλες λιγότερο γνωστές, αλλά καθόλου «επουλωμένες». Καταρχήν υπάρχουν 4 περιοχές που έχουν αυτοανακηρυχτεί «ανεξάρτητα κράτη». Στις συγκεκριμένες «Δημοκρατίες», οι ντόπιοι πληθυσμοί την περίοδο 1990-1992 με το όπλο στο χέρι επικράτησαν στις εμφύλιες συγκρούσεις. Πρόκειται για την Αμπχαζία και τη Νότια Οσετία, που αποσχίστηκαν από τη Γεωργία, την Υπερδνειστερία, που αποσχίστηκε από τη Μολδαβία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, που αποσχίστηκε από το Αζερμπαϊτζάν. Μάλιστα, οι 4 αυτές «Δημοκρατίες» έχουν προχωρήσει στην ίδρυση και σχετικού «συνδέσμου» αλληλοϋποστήριξης. Την ίδια ώρα και στο εσωτερικό της Ρωσίας, που έχει στο εσωτερικό της 21 αυτόνομες εθνικές Δημοκρατίες, εκδηλώθηκαν προβλήματα, με πιο γνωστό αυτό της Τσετσενίας.




Πώς, με ποια μέσα, από ποιον και για ποιους λόγους αξιοποιούνται σήμερα οι διεθνικές συγκρούσεις και το εθνικιστικό μίσος στα εδάφη που κάποτε κάλυπτε η ΕΣΣΔ; Για να απαντήσουμε σ' αυτά τα ερωτήματα, πρέπει να δούμε την κοινωνικο-οικονομική και πολιτική πραγματικότητα, μέσα στην οποία είναι ενταγμένα τόσο τα σχέδια των νέων κυρίαρχων αστικών τάξεων της περιοχής, όσο και οι ενδοϊμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί. Στο επίκεντρο κρύβονται οι προσπάθειες ένταξης των χωρών, που προήλθαν από την ΕΣΣΔ, στις διάφορες ιμπεριαλιστικές ενώσεις, καθώς και η μάχη για πρώτες ύλες και αγορές.
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ




Associated Press


Η διάλυση της ΕΣΣΔ προκάλεσε και μαζική μετανάστευση δεκάδων εκατομμυρίων πρώην Σοβιετικών πολιτών, σε μια προσπάθεια να γλιτώσουν από τις διεθνικές αιματοχυσίες, είτε από την οικονομική ανέχεια
Θα δώσουμε ένα παράδειγμα για να γίνει σαφές το πώς συνδέεται η «ανάφλεξη» της εθνικιστικής αντιπαλότητας με τις προσπάθειες ένταξης σε διάφορους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς.




Μια τέτοια, καθόλου τυχαία, περίπτωση διαφαίνεται στην προσπάθεια της ηγεσίας της Ουκρανίας να «σπρώξει» τη χώρα στο ΝΑΤΟ και στη συνέχεια στην ΕΕ. Αυτή η προσπάθεια συνδέεται με τη γενικευμένη αναθεώρηση της Ιστορίας, τόσο σε αντικομμουνιστική, όσο και σε αντιρωσική κατεύθυνση. Πρόκειται, άλλωστε, και για τη «συνταγή» που ακολούθησαν νωρίτερα οι 3 χώρες της Βαλτικής, που εντάχθηκαν σ' αυτούς τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, αφού όχι μόνον έθεσαν εκτός νόμου τα ΚΚ, αλλά και ζητούν από τη σημερινή Ρωσία «αποζημίωση» για τη «σοβιετική κατοχή». Εφτασαν, δε, στο σημείο να θεωρούν τις ντόπιες «λεγεώνες των SS» ως «πατριωτικές δυνάμεις»! Σε ανάλογα βήματα έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια και η Ουκρανία, ιδιαίτερα μετά την εκλογή του Β. Γιούστσενκο στην Προεδρία της χώρας. Ετσι, οι συνεργάτες των ναζί χρίστηκαν «πατριώτες της Ουκρανίας» και οι Ρώσοι (κι όχι μόνον οι κομμουνιστές) κατηγορούνται για τη δήθεν «γενοκτονία του ουκρανικού λαού» το 1932-33.


Η μεθόδευση αυτή, εκτός από την ολοφάνερη εξυπηρέτηση της αντικομμουνιστικής υστερίας, συνδέεται και με τις επιδιώξεις μερίδας των κυρίαρχων κύκλων της Ουκρανίας να εντάξουν τη χώρα σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, σπέρνοντας το εθνικιστικό μίσος ανάμεσα σε Ουκρανούς και Ρώσους, δυσχεραίνοντας μ' αυτόν τον τρόπο τις προσπάθειες του ρωσικού κεφαλαίου να εντάξει την Ουκρανία στα δικά του σχέδια καπιταλιστικής ενοποίησης, στο λεγόμενο «ευρωασιατικό οικονομικό χώρο».


Από την άλλη, και το Κρεμλίνο δε χάνει ευκαιρία να αξιοποιήσει το εθνικό και γλωσσικό «κράμα» της Ουκρανίας, ώστε να εμποδίσει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Χαρακτηριστικό γεγονός είναι η διαμάχη γύρω από τη χρήση της ρώσικης γλώσσας, (ενός προβλήματος που δεν υπήρχε επί σοσιαλισμού, αφού ο καθένας μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη γλώσσα που ήθελε). Σήμερα, με βάση τις κοινωνιολογικές έρευνες, το 54,4% των ενηλίκων πολιτών της Ουκρανίας θεωρεί μητρική του γλώσσα τα ουκρανικά, το 30,1% τα ρωσικά και το 12,4% και τις δύο γλώσσες. Οι εθνικιστικές, «πορτοκαλί» δυνάμεις επιδιώκουν την ουκρανοποίηση του ρωσόφωνου πληθυσμού, κι εμποδίζουν όλα αυτά τα χρόνια την καθιέρωση της ρωσικής ως δεύτερης επίσημης γλώσσας. Ακόμη και στις περιοχές όπου τοπικά όργανα αυτοδιοίκησης καθιέρωσαν τη ρωσική γλώσσα ως δεύτερη, επενέβησαν οι κεντρικές αρχές και ακύρωσαν τις σχετικές αποφάσεις. Μάλιστα, στις αρχές του 2008, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ουκρανίας πήρε μιαν απόφαση που απαγορεύει την προβολή ρωσικών ταινιών στην τηλεόραση, αν δεν έχει νωρίτερα γίνει μεταγλώττιση στα ουκρανικά. Η πολιτική της βίαιης «ουκρανοποίησης» έχει ξεσηκώσει σοβαρές αντιδράσεις σε πολλές περιοχές της Ουκρανίας (κυρίως στα ανατολικά και νότια), όπου υπερτερεί ή είναι ισχυρό το ρωσικό στοιχείο.


Γίνεται σαφές πως όσο δυναμώνει η προσπάθεια των κύκλων που επιδιώκουν την ένταξη σε ΝΑΤΟ και ΕΕ, τόσο θα διαγράφονται επικίνδυνες και αποσταθεροποιητικές εξελίξεις στην Ουκρανία, ιδιαίτερα στις νότιες (Κριμαία) και στις ανατολικές περιοχές της, όπου είναι ισχυρό το ρωσικό στοιχείο.
Η «μάχη» για τους φυσικούς πόρους


Η περίπτωση της Τσετσενίας είναι, επίσης, μια χαρακτηριστική περίπτωση για τις σύγχρονες αιτίες των διεθνικών συγκρούσεων. Τον Αύγουστο του 1991, με την απαγόρευση του ΚΚΣΕ, ξεκινά και η τυπική διαδικασία διάλυσης της ΕΣΣΔ. Στην Τσετσενία ο Τζαχάρ Ντουντάεφ, πρώην αξιωματικός των σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων, αναλαμβάνει τα ηνία και αναδεικνύεται Πρόεδρος της Τσετσενίας. Προωθεί τη γραμμή τής βήμα προς βήμα απόσχισης από τη σύνθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, επωφελούμενος από τη θέση του Γιέλτσιν «πάρτε όση αυτοτέλεια μπορείτε να καταπιείτε!», που είχε ως στόχο να διευκολύνει την καταλήστευση της δημόσιας περιουσίας που είχε δημιουργήσει τις προηγούμενες δεκαετίες ο σοβιετικός λαός, ώστε να «σταθεί στα πόδια της» η νεοαστική τάξη.


Την περίοδο 1992-1993, η γραμμή της απόσχισης της Τσετσενίας συναντά αντιδράσεις από την πλειοψηφία του Ανωτάτου Σοβιέτ της Τσετσενίας. Ο Ντουντάεφ στέλνει το στρατό του, ο οποίος καταλαμβάνει το Κοινοβούλιο, πετώντας μάλιστα μερικούς βουλευτές από τα παράθυρα του κτιρίου. Δολοφονείται ο δήμαρχος του Γκρόζνι που ήταν αντίπαλος του Ντουντάεφ. Ο Γιέλτσιν σιωπά! Ο Ντουντάεφ ανοίγει τις αποθήκες του πρώην σοβιετικού στρατού, τα υλικά των οποίων κατά 90% δεν είχαν απομακρυνθεί από την Τσετσενία (υπήρχαν άρματα μάχης, πύραυλοι, ακόμη και πολεμικά αεροπλάνα) και εξοπλίζει το στρατό του. Υπολογίζεται ότι τα όπλα αυτά έφταναν για να εξοπλίσει σαν αστακούς 100.000 άνδρες.


Το καθεστώς Ντουντάεφ αντλεί τα έσοδά του από τα εργοστάσια επεξεργασίας πετρελαίου, ενώ τμήμα των κερδών το μεταβιβάζει στο Κρεμλίνο. Στην Τσετσενία δημιουργείται ένα καθεστώς μαφιόζικο, στο οποίο ανθούν η βία, το εμπόριο όπλων, ναρκωτικών, πλαστών δολαρίων. Η τσετσενική μαφία επεκτείνεται και αποκτά ισχυρά ερείσματα σε πολλές μεγάλες πόλεις της Ρωσίας.


Την ίδια περίοδο, ο Ντουντάεφ άρχισε να διώχνει τους Ρώσους (που αποτελούσαν το 30% του πληθυσμού στην απογραφή του 1989) από την Τσετσενία, ενώ υπό διωγμό βρίσκονταν και οι οικογένειες - χωριά των πολιτικών του αντιπάλων. Συνολικά, εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη Δημοκρατία της Τσετσενίας περίπου 500.000 άνθρωποι, από το 1,3 εκατομμύρια του συνολικού πληθυσμού.


Το 1994 εντείνονται οι διεργασίες για την εκμετάλλευση των πετρελαίων της Κασπίας και των δρόμων μεταφοράς τους στη Δύση. Ο Ντουντάεφ, υποκινούμενος και από ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (που επιδίωκαν να αποδυναμώσουν τη Ρωσία στο παιχνίδι των δρόμων του πετρελαίου), ζητά να μεγαλώσει το κομμάτι της «πίτας» του. Σταδιακά αυξάνει τις απαιτήσεις του προς τη Μόσχα και, ουσιαστικά, ζητά την απόσχιση της Τσετσενίας. Το Κρεμλίνο προχωρά στον εξοπλισμό των πολιτικών αντιπάλων του Ντουντάεφ, οι οποίοι εξαπολύουν επίθεση με άρματα μάχης και βαρύ οπλισμό στην πρωτεύουσα Γκρόζνι το Δεκέμβρη του 1994. Υπέστησαν, όμως, σαφή στρατιωτική ήττα από τις δυνάμεις του Ντουντάεφ. Η ήττα αυτή έφερε τη σχεδόν αυτόματη επέμβαση του ρωσικού στρατού στην περιοχή.


Στις αρχές του 1995, ο Γιέλτσιν χρειάζεται έναν «μικρό και νικηφόρο» πόλεμο για την προεκλογική του εκστρατεία και έτσι αντιμετωπίζει το πρόβλημα της Τσετσενίας. Στη σύγκρουση υπάρχει έντονο το οικονομικό υπόβαθρο, όσο και το γεωπολιτικό. Εκείνη την περίοδο άρχισε να οξύνεται η διαμάχη για την εδραίωση ή την εξαφάνιση του ρωσικού δρόμου μεταφοράς των πετρελαίων της Κασπίας. Οι νέοι επιχειρηματικοί κολοσσοί της Ρωσίας δεν ανέχονται πλέον να τους διαφεύγουν τα τσετσενικά πετροδόλαρα, που ξεπλένονται στις ρωσικές μεγαλουπόλεις και ενισχύουν τον ανταγωνισμό, ιδιαίτερα στον τραπεζικό τομέα. Κι εδώ είναι πολύ χαρακτηριστικό πως ο μεγαλοεπιχειρηματίας Μ. Χοντορκόφσκι, από τις φυλακές όπου βρίσκεται για σκάνδαλο φοροδιαφυγής της πετρελαϊκής εταιρείας «YUKOS», απαντώντας σε κατηγορίες που τον συνέδεαν με Τσετσένους αποσχιστές, παραδέχτηκε πως έως το 1995 η εταιρεία του ελεγχόταν από το «τσετσενικό λόμπι», αλλά εκείνα τα χρόνια η εταιρεία ήταν κρατική! Οπως τουλάχιστον ισχυρίστηκε ο ίδιος, από το 1995, όταν η τεράστια αυτή εταιρεία άρχισε να ιδιωτικοποιείται, οι Τσετσένοι εξοβελίστηκαν από τον έλεγχο της εταιρείας!
Βασικό στοιχείο η εξασθένιση του αντιπάλου


Ο Λένιν διαπίστωνε πως «ουσιαστικό για τον ιμπεριαλισμό είναι ο ανταγωνισμός μερικών μεγάλων Δυνάμεων που τείνουν προς την ηγεμονία, δηλαδή προς το άρπαγμα εδαφών όχι τόσο άμεσα για τον εαυτό τους, όσο για την εξασθένιση του αντιπάλου και την υπόσκαψη της ηγεμονίας του»1, κι αυτό το βλέπουμε όχι μόνον στην παραπάνω περίπτωση της Τσετσενίας, αλλά και στις άλλες περιοχές των νέων κρατών που προήλθαν από την ΕΣΣΔ και στις οποίες έχουν εκδηλωθεί αποσχιστικά κινήματα. Π.χ., η Γεωργία έχει μείνει σήμερα σχεδόν η μισή, εξαιτίας της απόσχισης των Αμπχαζίας και Ν. Οσετίας (που ζητούν την ένταξη στη Ρωσία), συμπερασματικά και ο ρόλος της για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ είναι σαφώς μικρότερος, από το αν είχε επιτύχει την εδαφική της ακεραιότητα. Το ίδιο ισχύει και για τη Μολδαβία, από την οποία έχει αποσχιστεί η πιο ανεπτυγμένη βιομηχανικά περιοχή της, η Υπερδνειστερία.


ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία επεμβαίνουν πλέον ανοιχτά και συχνά και νομότυπα (με αποφάσεις ΟΗΕ - ΟΑΣΕ, «κυανόκρανους» κλπ.) στη «διαχείριση» αυτών των διεθνικών κρίσεων, επιδιώκοντας να «στριμώξουν» η μια δύναμη την άλλη. Χαρακτηριστικό, π.χ., είναι οι πρόσφατες εξελίξεις στην Αρμενία, όπου οι ΗΠΑ φέρονται να επιδιώκουν να διώξουν ολοκληρωτικά τη Ρωσία από το Νότιο Καύκασο. Οι ΗΠΑ, αφού έκαναν νωρίτερα ένα «βήμα» για να κερδίσουν τη συμπάθεια των Αρμενίων, περνώντας από την Επιτροπή Διεθνών Υποθέσεων του Κογκρέσου απόφαση αναγνώρισης της «γενοκτονίας των Αρμενίων», επιδιώκουν την επαναφορά στην πολιτική ζωή του πρώην Προέδρου Λεβόν Τερ-Πετροσιάν, που υπόσχεται άμεση καλυτέρευση της ζωής, αφήνοντας να εννοηθεί πως έχει τις «ισχυρές πλάτες» των ΗΠΑ, τόσο στα ζητήματα της «ανόρθωσης» της οικονομίας, όσο και στο λεγόμενο «εθνικό» ζήτημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση στο συμμαχικό τους Αζερμπαϊτζάν, ώστε αυτό να αποδεχτεί τα «τετελεσμένα» της απόσχισης αυτής της επαρχίας του από το 1991.


Την ίδια ώρα, βέβαια, πρέπει να σημειωθεί πως η Ρωσία διατηρεί στρατιωτικές βάσεις στην Αρμενία, ενώ η Αρμενία συμμετέχει στη στρατιωτική συμμαχία της «Οργάνωσης του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας» (ΟΣΣΑ), που έχει συγκροτήσει η Μόσχα με ορισμένες χώρες που προήλθαν από την ΕΣΣΔ.


Οι ΗΠΑ, αντίθετα, με πρόσχημα την «επίλυση» του ζητήματος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, σχεδιάζουν ανταλλαγή εδαφών ανάμεσα σε Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν. Στη βάση αυτού του σχεδίου, το Ναγκόρνο Καραμπάχ διατηρεί δίαυλο με την Αρμενία, όμως η Αρμενία χάνει τα κοινά σύνορα με έναν σημαντικό οικονομικό και πολιτικό εταίρο της, το Ιράν! Επίσης, προβλέπεται η αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την Αρμενία και η αντικατάστασή τους από δυνάμεις του ΝΑΤΟ, ώστε να αλλάξει αυτή η «σφαίρα επιρροής».


Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε ορισμένους στόχους των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που επωφελούνται από τις διεθνικές συγκρούσεις, είτε οι ίδιες τις προκαλούν, όπως:


-- Τον έλεγχο των πηγών Ενέργειας της περιοχής και των δρόμων μεταφοράς τους.


-- Την αποδυνάμωση των σχεδίων επέκτασης της επιρροής της μιας ιμπεριαλιστικής δύναμης σε βάρος της άλλης, όπως εκφράζεται από την προσπάθεια ένταξης των χωρών στις διάφορες διακρατικές (οικονομικές, πολιτικές, στρατιωτικές) ενώσεις του κεφαλαίου.


Οι επιδιώξεις αυτές διαιωνίζουν τις διεθνικές συγκρούσεις στην περιοχή, που κατά καιρούς «αναθερμαίνονται», προκαλώντας νέες αιματοχυσίες. Να γιατί η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της περιοχής δεν έχασαν μόνο τις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές κατακτήσεις τους, όταν ανατράπηκε ο σοσιαλισμός, αλλά κινδυνεύουν πλέον να «λιώσουν» από τη σύγκρουση των ιμπεριαλιστικών «βουβαλιών», που βάλθηκαν να μοιράσουν την περιοχή.
Από το «ψυγείο» της Ιστορίας


Τέλος, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στο φαινόμενο των ρατσιστικών επιθέσεων, ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης του εθνικισμού και της ξενοφοβίας. Εκατομμύρια είναι οι εργάτες από τις πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες, που προσπαθούν να αναζητήσουν «μια θέση στον ήλιο», ψάχνοντας για εργασία στη Ρωσία. Οι ντόπιοι καπιταλιστές, όπως κάνουν οι καπιταλιστές σε όλες τις χώρες του κόσμου, ξεζουμίζουν στην κυριολεξία τους ξένους μετανάστες, που συχνά ζούνε σε γκέτο στα περίχωρα των ρωσικών μεγαλουπόλεων. Την ίδια ώρα, κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να διαιρέσουν την εργατική τάξη στη βάση της εθνικής καταγωγής, της θρησκείας και της γλώσσας, σπέρνουν το μίσος, το ρατσισμό και την ξενοφοβία. Ετσι, μόνο μέσα στο 2007, έγιναν στη Ρωσία 36 δολοφονίες πάνω σε ρατσιστική βάση και τραυματίστηκαν σε σχετικές επιθέσεις περίπου 300 άτομα. Πρόκειται για ένα νέο φαινόμενο στη σύγχρονη ιστορία της χώρας, που είχε να το βιώσει από την εποχή του τσαρισμού. Να, όμως, που η παλινόρθωση του καπιταλισμού το έβγαλε από το «ψυγείο» της Ιστορίας, ώστε να μη λείπει πλέον τίποτα, ούτε ο ρατσισμός, από την καπιταλιστική «βιτρίνα» της σύγχρονης Ρωσίας.


Ομως, το «ποτάμι» της ταξικής πάλης και της ενότητας δυναμώνει και στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ, παρά τις σοβαρές δυσκολίες που δημιούργησε στο εργατικό και κομμουνιστικό κίνημα η καπιταλιστική παλινόρθωση. Αλλωστε, αυτό το «ποτάμι» είναι η μόνη ελπίδα που έχουν οι λαοί της περιοχής για να βάλουν τέρμα στο ρατσισμό, στον εθνικισμό και την ξενοφοβία, για να μην καταντήσουν «κρέας για τα κανόνια» στις ενδοϊμπεριαλιστικές διαμάχες που σκληραίνουν στην περιοχή.


1. Β. Ι. Λένιν: «Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού». Απαντα, τ. 27, σελ. 395.


Του
Ελισαίου ΒΑΓΕΝΑ*
*Ο Ελισαίος Βαγενάς είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων


    
ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
29/11/2009
 -- Ξένα στρατεύματα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ;
16/3/2008
 -- Προσπάθειες των ΗΠΑ να στριμώξουν τη Ρωσία στον Καύκασο
5/3/2008
 -- Θανατηφόρες εχθροπραξίες
8/9/2004
 -- Το χρονικό της σύγκρουσης στην Τσετσενία
21/11/1999
 -- Οταν «καπνίζουν» τα περίστροφα του Τάλμποτ

«Ενωση Οπαδών της ΣΥΡΙΖΑ»: Προβοκάτορες στο τετράγωνο!

«Ενωση Οπαδών της ΣΥΡΙΖΑ»: Προβοκάτορες στο τετράγωνο!

Οι άτιμες προβοκάτσιες που συνεχίζουν να συνδέουν τον υπογράφοντα με σάιτ τύπου «Νέα Σπορά» και με κείμενα τα οποία έχουν πάρει ήδη την απάντησή τους από τον «Ριζοσπάστη», συνεχίζονται.


Παρ' ότι από το περασμένο Σάββατο κατήγγειλα ως «προβοκάτορες» τους ιθύνοντες της ιστοσελίδας «Ενωση Οπαδών για την ΣΥσπείρωση της ΡΙΖοσπαστικής Αριστεράς» που διακινούν τις παραπάνω συκοφαντίες (σσ: οι ίδιοι αυτοσυστήνονται και ως «Ενωση Οπαδών της ΣΥΡΙΖΑ), οι «κύριοι» αυτοί επανήλθαν προσθέτοντας νέες βρωμιές, ισχυριζόμενοι μάλιστα - παρά την πεντακάθαρη διάψευσή μου - ότι τα προβοκατόρικά τους «δικαιώθηκαν»!


Βάζοντας τελεία (και παύλα) στη συνομιλία μου με αυτά τα ανώνυμα «κουκουλοειδή» έχω να πω τα εξής:


Οταν κάποιον τον αποκαλείς «προβοκάτορα» και εκείνος «ανοίγει ομπρέλα», «σκουπίζεται» και εξακολουθεί τις αθλιότητες, υποστηρίζοντας ότι «δικαιώθηκε» (!), τότε είναι προφανές ότι δεν πρόκειται για «απλό» προβοκάτορα, αλλά για προβοκάτορα στο τετράγωνο!


Μήπως, τώρα, «κύριοι» της «Ενωσης Οπαδών της ΣΥΡΙΖΑ», συνεννοηθήκαμε;


Γράφει

Με διαβατήριο το ... μνημόνιο!

Με διαβατήριο το ... μνημόνιο!

Είναι ολοφάνερο ότι ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ επενδύουν πολλά στη νέα επιλογή τους για το πόστο του υπουργού Οικονομικών, που είναι ένθερμος υποστηριχτής των μέτρων και των πολιτικών που περιέχονται στα μνημόνια εξόντωσης των εργαζομένων.


Για να δουν μάλιστα ορισμένοι, από εκείνους που εξακολουθούν να λένε ότι ψηφίζοντας τα κόμματα της συγκυβέρνησης ψήφισαν κατά του μνημονίου, να τους θυμίσουμε ότι ο Γ. Στουρνάρας έχει πει ότι το μνημόνιο «αποτελεί το διαβατήριο για τη σωτηρία της Ελλάδας», αποτελεί «τομή στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής», είναι ένα «αυστηρό, αλλά αναγκαίο, μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα ανασυγκρότησης της ελληνικής οικονομίας» και πολλά άλλα.


Γνωρίζοντας, μάλιστα, από πρώτο χέρι τις στοχεύσεις του μεγάλου κεφαλαίου, αφού χρόνια είναι επικεφαλής του ΙΟΒΕ, έχει ζητήσει ο οικονομικός προγραμματισμός που βασίζεται στις αρχές του μνημονίου να παραταθεί έως το 2020, να επεκταθεί, με δυο λόγια, η κόλαση που ζουν οι εργαζόμενοι της χώρας, μέχρι το 2020.


Και για να μη μείνει η παραμικρή ψευδαίσθηση για τις προθέσεις που έχουν οι κυβερνώντες να θυμίσουμε ακόμα ότι ο Γ. Στουρνάρας ήταν από εκείνους που πάντα έκρουαν το καμπανάκι ότι «ο μεγαλύτερος κίνδυνος που ελλοχεύει είναι η ακύρωση του μνημονίου λόγω της δαιμονοποίησής του από μέρος του πολιτικού κόσμου, του Τύπου, του συνδικαλιστικού κινήματος, των ποικιλώνυμων επαγγελματικών επιχειρηματικών συμφερόντων που θίγονται».


Ετσι είναι, αδελφέ μου, τα πράγματα γι' αυτούς. Πάνω από όλα τα συμφέροντα του κεφαλαίου και από εκεί και πέρα ...γαία πυρί μειχθήτω.

Διδάγματα από την Ισπανία

Διδάγματα από την Ισπανία

Πριν από τις εκλογές τις 17ης Ιούνη, η ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ και άλλα κόμματα στην Ελλάδα, παρουσίαζαν την Ισπανία σαν υποδειγματική περίπτωση, για το γεγονός ότι κατάφερε να εξασφαλίσει δάνειο από την ΕΕ για την ανακεφαλαίωση των τραπεζών της, χωρίς να υπογράψει μνημόνιο. Στόχος τους ήταν να πείσουν το λαό ότι μια αστική κυβέρνηση μπορεί να ασκεί καλύτερη διαχείριση από μια άλλη, αρκεί τάχα να διαπραγματεύεται με πυγμή απέναντι στους Ευρωπαίους εταίρους. Αποθεώνοντας μάλιστα τη διαχείριση, ο ΣΥΡΙΖΑ έβαζε το κάρο του μνημονίου μπροστά από το άλογο της κρίσης και υποσχόταν διακυβέρνηση τύπου Ραχόι, αν πλειοψηφούσε στις εκλογές. Καλλιεργούσε και μ' αυτόν τον τρόπο αυταπάτες στο λαό ότι μπορεί να βάλει τέλος στα βάσανά του, χωρίς να έρθει σε ρήξη με την καπιταλιστική ΕΕ.




Α
υτό που δεν έλεγαν ο ΣΥΡΙΖΑ και οι άλλοι, ήταν ότι η κυβέρνηση Ραχόι, όπως και η προηγούμενη ισπανική κυβέρνηση, εφάρμοζαν περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες και αντιλαϊκά μέτρα ίδια με αυτά της Ελλάδας, χωρίς να έχουν μνημόνιο, με πρόσχημα τα ελλείμματα και τα χρέη. Στην πραγματικότητα, ήταν μέτρα που προβλέπονται από τη στρατηγική της ΕΕ και εφαρμόζονται σε κάθε χώρα μέλος, με ή χωρίς μνημόνιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι άλλοι έκρυβαν ακόμα το γεγονός ότι το πρόβλημα της Ισπανίας ήταν η καπιταλιστική κρίση που βάθαινε στη χώρα, ύστερα από μια περίοδο αναιμικής ανάκαμψης, που ξεκίνησε στις αρχές του 2010. Αποτέλεσμα αυτής της κρίσης και όχι της διαχείρισης από τη μια ή την άλλη κυβέρνηση, είναι το γεγονός ότι σήμερα η Ισπανία καταγράφει επίσημο ποσοστό ανεργίας πάνω από 24%.




Τ
α ίδια τα στοιχεία από τις υπηρεσίες της χώρας και της ΕΕ, μιλάνε για μείωση του ΑΕΠ κατά 0,3% στο πρώτο τρίμηνο του 2012 σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2011, οπότε είχε καταγραφεί ξανά πτώση κατά 0,3%. Οι προβλέψεις μιλάνε ακόμα για υποχώρηση κατά 1,7% του ΑΕΠ το 2012 και δεν προβλέπεται αντιστροφή της κατάστασης πριν το 2014. Αυτό είναι το μεγάλο ζόρι που έχει να διαχειριστεί η αστική τάξη της Ισπανίας και οι κυβερνήσεις της χώρας παίρνουν μέτρα για να φορτώσουν την κρίση στο λαό, όπως γίνεται στην Ελλάδα και παντού. Τώρα η Ισπανία μπήκε και αυτή σε μνημόνιο! Η κρίση φέρνει τα μνημόνια και όχι το αντίστροφο, επειδή η ισπανική κυβέρνηση, προκειμένου να στηρίξει την καπιταλιστική της οικονομία από την αναπόφευκτη καταστροφή κεφαλαίου, ζητάει «βοήθεια» από την ΕΕ. Αυτή, όμως, δεν μπορεί να δοθεί χωρίς ανταλλάγματα από τις ανταγωνίστριες οικονομίες της λυκοσυμμαχίας.




Α
ν κάτι προκύπτει σαν συμπέρασμα χρήσιμο για το λαό, είναι ότι καμιά διαχείριση εντός της ΕΕ δεν μπορεί να τον βγάλει από την κόλαση που ζει, ούτε καν να ανακουφίσει τη ζωή του. Η Ευρωένωση είναι των μονοπωλίων και τα δικά τους συμφέροντα υπηρετεί σε ανάπτυξη και κρίση, με ή χωρίς μνημόνια, με σοσιαλδημοκρατικές, κεντροδεξιές και κεντροαριστερές κυβερνήσεις. Διέξοδο για τα λαϊκά συμφέροντα μπορεί να δώσει μόνο η λαϊκή πάλη για το εμπόδισμα των βάρβαρων μέτρων, σε τροχιά ρήξης με τα μονοπώλια, την πολιτική και την εξουσία τους στο εθνικό πεδίο. Διαφορετικά, ο φαύλος κύκλος κρίση - μνημόνια - δάνεια - μέτρα δεν πρόκειται να σπάσει.

Το εκλογικό πραξικόπημα του '46

Το εκλογικό πραξικόπημα του '46

«Επειδή μια ανεξάρτητη Ελλάδα είναι πράγμααδύνατο για πολλά χρόνια, ένα από τα ακόλουθαδύο πράγματα πρέπει να συμβεί και αυτό εξαρτάταιαπό τη δική μας απόφαση: Είτε θα πρέπει να τηνκρατήσουμε ως δορυφόρο στη δική μας τροχιά...είτε θα πρέπει να αφεθεί να περιπέσει αναπόφευκταστη σοβιετική τροχιά, εξαιτίας της έλλειψης βοήθειαςαπό μέρους μας»

Ρ. Λίπερ¹

(Βρετανός πρεσβευτής στην Αθήνα)

Ενα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας είναι οι εκλογές της 31ης του Μάρτη 1946, αφού θεωρείται πως αποτέλεσαν την αφετηρία των μετέπειτα εξελίξεων. Η αντιΕΑΜική πλευρά, για παράδειγμα, αξιοποιώντας την αποχή των ΕΑΜικών δυνάμεων από την εκλογική διαδικασία καθώς και την επιχείρηση των ανταρτών στο Λιτόχωρο, ανακάλυψε στις εκλογές αυτές - πολύ αργότερα από την πραγματοποίησή τους - την πρόθεση του ΚΚΕ και των συμμάχων του για πέρασμα στον εμφύλιο πόλεμο. Από την άλλη, ο Πολιτικός Συνασπισμός Κομμάτων του ΕΑΜ - και το ΚΚΕ ως κύρια δύναμή του - διέγνωσε, πολύ πριν ανοίξουν οι κάλπες, την ίδια ακριβώς πρόθεση στους αντιπάλους του - ντόπιους και ξένους - δεδομένου ότι οι εκλογές ήταν απολύτως διαβλητές, πραγματοποιήθηκαν σε συνθήκες βίας και τρομοκρατίας κι έγιναν για να αποτελέσουν το πέπλο νομιμότητας του μοναρχοφασισμού και της ξένης επικυριαρχίας.

Ας δούμε, όμως, με περισσότερες λεπτομέρειες πώς έχουν τα πράγματα.

Αγγλοκρατία, λευκή τρομοκρατία και νοθεία

Αν και από την εποχή του Συμφώνου του Λιβάνου υπογραμμιζόταν, τόσο από τους Εγγλέζους όσο και από τον ντόπιο αστικό πολιτικό κόσμο, πως οι εκλογές έπρεπε να γίνουν το ταχύτερο δυνατό, εντούτοις προηγήθηκε η επιχείρηση διάλυσης του ΕΛΑΣ καθώς κι ένας ολόκληρος χρόνος άγριας λευκής τρομοκρατίας έως ότου ο ελληνικός λαός οδηγηθεί στις κάλπες. Διλήμματα για την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων δεν υπήρχαν. Οι εκλογές, εφόσον θα γίνονταν, έπρεπε να κερδηθούν. Ετσι, όταν έγιναν η αγγλική κατοχή ήταν πανταχού παρούσα και η τρομοκρατία οργίαζε².

Σε ό,τι δε αφορά στη διαμόρφωση δυνατοτήτων νοθείας, αυτές ήταν κάτι παραπάνω από εμφανείς. Εκτός από την τρομοκρατία, οι διπλοεγγραφές και οι τριπλοεγγραφές συντηρητικών πολιτών στους εκλογικούς καταλόγους ήταν καθεστώς, κάτι που παραδέχονταν ανοιχτά τα κόμματα του Κέντρου³.

Πολύ έντονες ήταν και οι διαμαρτυρίες του ΕΑΜ για το σχεδιαζόμενο εκλογικό πραξικόπημα, αλλά οι διοργανωτές των εκλογών δεν πτοήθηκαν. Φρόντισαν μάλιστα να δώσουν διεθνές κύρος στο νόθο εκλογικό αποτέλεσμα και για το λόγο αυτό - παρά την άρνηση της ΕΣΣΔ να συμμετάσχει - έθεσαν τις εκλογές κάτω από τον έλεγχο παρατηρητών του ΟΗΕ, που όταν ήρθαν στην Ελλάδα ο λαός τούς αποκαλούσε περιπαικτικά «κουκουβάγιες» από το σήμα της κουκουβάγιας που φορούσαν στο πέτο.

Οι εκλογές φέρνουν κρίση στην κυβέρνηση Σοφούλη

Οσο πλησίαζε η μέρα των εκλογών τόσο πιο πολύ γινόταν συνείδηση ότι ήταν αδύνατο να γίνεται λόγος για δυνατότητα αδιάβλητης έκφρασης της λαϊκής θέλησης. Ακόμη και αυτός ο πρωθυπουργός, ο κεντρώος Θ. Σοφούλης, λίγες μέρες πριν ανοίξουν οι κάλπες, αναγκάστηκε να δηλώσει⁴: «Σήμερον οφείλω να ομολογήσω ότι δεν υπάρχουν αι απαραίτηται προϋποθέσεις, τουλάχιστον διά το κόμμα των φιλελευθέρων, προς διεξαγωγήν εκλογών. Αι πληροφορίαι μου εξ όλης της Ελλάδος είναι ότι ελευθερία κινήσεως και ελευθερία εκδηλώσεως φρονήματος δεν υφίστανται παρά μόνον διά τους μοναρχικούς». Υστερα όμως από βρετανική παρέμβαση⁵ ο Σοφούλης τα «μάζεψε». Δεν μπόρεσε να αποσοβήσει την κρίση στην κυβέρνησή του.

Με αίτημα τη ματαίωση των εκλογών, από τις οποίες δήλωσαν αποχή, παραιτήθηκαν ή αποπέμφθηκαν από την κυβέρνηση τα μέλη της: Ηρακλής Πετμεζάς, Ι. Πελτέκης, Ν. Καζαντζάκης, Γ. Καρτάλης, Γ. Νόβας, Γ. Μπουρδάρας, Σ. Μερκούρης, Αλ. Μυλωνάς, Χρ. Ευελπίδης, Π. Ευριπαίος, Γ. Παπάς, Ι. Γεωργάκης. Οι περισσότεροι απ' αυτούς ακολούθησαν στην παραίτησή του τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Γ. Καφαντάρη. Επίσης, αποχή από τις εκλογές είχε δηλώσει και ο υπουργός Εξωτερικών, Ι. Σοφιανόπουλος - ο οποίος είχε αποπεμφθεί από τον Σοφούλη για λόγους που δε σχετίζονταν μ' αυτές - καθώς και ο δεύτερος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Ι. Τσουδερός, δηλώνοντας όμως ότι θα παραμείνει στην κυβερνητική θέση του⁶. Κι όμως, παρ' όλα αυτά, ο Σοφούλης, με μια κυβέρνηση που ουσιαστικά ήταν σκιά του εαυτού της, προχώρησε στη διενέργεια των εκλογών.

Οι εκλογές, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ

Είναι ηλίου φαεινότερο πως το ΕΑΜ και το ΚΚΕ δεν μπορούσαν να παραγνωρίσουν τις συνθήκες μέσα στις οποίες προετοιμάζονταν οι εκλογές, ούτε να παρακάμψουν το γεγονός ότι αυτές σε κάθε περίπτωση θα έδιναν ένα νόθο αποτέλεσμα υπέρ την καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων. Η τακτική σ' αυτές ήταν σημαντικά δύσκολη υπόθεση.

Οσο προετοιμάζονταν οι εκλογές και συντάσσονταν οι νόθοι εκλογικοί κατάλογοι πίεζαν με όλες τους τις δυνάμεις, αν όχι για να εξαλείψουν, τουλάχιστον να μειώσουν στο μέγιστο βαθμό τη δράση των μηχανισμών νόθευσης του εκλογικού σώματος. Και για να το πετύχουν αυτό απειλούσαν ανοιχτά με αποχή από τις εκλογές, ενώ κάλεσαν το λαό να μην εγγράφεται στους εκλογικούς καταλόγους⁷. Στις 17/1/1946, η απόφαση μη εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους ανακλήθηκε. Παρέμειναν, βέβαια, οι απειλές για αποχή από τις κάλπες, αλλά αυτές καθόλου δεν προδίκαζαν την τελική απόφαση του κινήματος και τον τρόπο με τον οποίο θα εκφραζόταν η αντίθεσή του στο επικείμενο εκλογικό πραξικόπημα. Αναμφισβήτητα, όμως, η τάση για αποχή ενισχύθηκε σοβαρά από την κρίση στην κυβέρνηση Σοφούλη, από τη διάσπαση του παλαιοδημοκρατικού Κέντρου και την καταγγελία των εκλογών από στελέχη αυτού του χώρου. Εντούτοις, μέχρι την τελευταία στιγμή γίνονταν ζυμώσεις για να εξευρεθεί λύση στο πρόβλημα, που να εξασφαλίζει με κάποιο τρόπο συμμετοχή του ΕΑΜ στις εκλογές, χωρίς όμως και να τις νομιμοποιεί στη συνείδηση του κόσμου.

Σε ό,τι δε αφορά αποκλειστικά στο ΚΚΕ, η τελική του απόφαση δεν ήταν υπέρ της αποχής, πράγμα που βεβαιώνεται με κατηγορηματικό τρόπο από τα ιστορικά στοιχεία. Συγκεκριμένα: Στην απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος, που δημοσιεύτηκε στο «Ριζοσπάστη» στις 15/3/1946, μεταξύ άλλων αναφέρεται⁸: «Το ΚΚΕ, με την πρότασή του προς τους ηγέτες του παλαιοδημοκρατικού Κέντρου για κοινή εκλογική εμφάνιση με κοινούς συνδυασμούς και με 50 προς 50% ανάμεσα στη δημοκρατική Αριστερά και στο παλαιοδημοκρατικό Κέντρο κατανομή πάνω στις έδρες που θα πετύχει ο συνασπισμός της Δημοκρατίας, έδειξε για μια πρόσθετη φορά τη συγκαταβατικότητα και υποχωρητικότητά του και την προσήλωσή του στις ομαλές εξελίξεις. Το ΚΚΕ και σήμερα ακόμα επιμένει στην πρότασή του αυτή. Το γεγονός ότι οι ψευτοδημοκράτες του κ. Σοφούλη δε δέχτηκαν την πρόταση αυτή, που τους είναι απόλυτα και αναπάντεχα ευνοϊκή, δείχνει πως τόσο αυτοί όσο και η Αγγλία, που τους κρατά στην αρχή και τους εμπνέει, δε θέλουν την εσωτερική ομαλότητα και ξεπουλάν και αρνιούνται τη δημοκρατία». Η καταγγελία αυτή του ΚΚΕ ενάντια στο Κέντρο του Θ. Σοφούλη - μια καταγγελία που «περιέργως» ξεχνούν διάφοροι ιστορικοί και αναλυτές της σύγχρονης ιστορίας του τόπου, όταν αναφέρονται στις εκλογές του '46 - αν μη τι άλλο είναι άκρως αποκαλυπτική και για τις πραγματικές προθέσεις του Κόμματος και για τις τεράστιες ιστορικές ευθύνες του Κέντρου.

Οι προσπάθειες του ΚΚΕ για συμμετοχή στις εκλογές δεν εξαντλήθηκαν με προτάσεις συνεργασίας στο Κέντρο. Είναι γνωστό - ο Ν. Ζαχαριάδης το έχει τονίσει σε πολλά κομματικά σώματα και γραπτά του - ότι το ΠΓ της ΚΕ του Κόμματος αποφάσισε, τελικά, να υπάρξει συμβολική συμμετοχή στις εκλογές με έναν υποψήφιο σε κάθε εκλογική περιφέρεια, ώστε και νομιμοποίηση να μην παρέχεται στο εκλογικό πραξικόπημα, και συμμετοχή στις εκλογές να υπάρξει, και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του ΕΑΜικού συνασπισμού να επιτευχθεί. Ομως, η απόφαση αυτή του ΠΓ απορρίφθηκε από το ΕΑΜ, αφού ο Γ. Σιάντος και ο Μ. Παρτσαλίδης, που εκπροσωπούσαν εκεί το Κόμμα, δεν κατάφεραν να πείσουν τους συμμάχους⁹. Για το θέμα αυτό ο Μ. Παρτσαλίδης γράφει στα απομνημονεύματά του¹⁰: «Ο Ζαχαριάδης... πρότεινε στο ΠΓ μια συμβολική συμμετοχή στις εκλογές μ' ένα μόνο υποψήφιο κατά εκλογική περιφέρεια. Η πρόταση έγινε δεκτή στο ΠΓ και συνεννοηθήκαμε με τους Αριστερούς Φιλελεύθερους να ζητήσουν από το Σοφούλη κάποια παράταση για την προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων. Θα παρουσιάζονταν πως αυτοί, οι Αριστεροί Φιλελεύθεροι, κατέληξαν να πάρουν μέρος στις εκλογές. Ο Σοφούλης και οι Αγγλοι, ή οι Αγγλοι και ο Σοφούλης, δε δεχτήκανε καμιά παράταση στις προθεσμίες υποβολής υποψηφιοτήτων. Αλλά και η ΚΕ του ΕΑΜ δε συμφώνησε με την ιδέα της "συμβολικής" συμμετοχής. Κι έτσι δεν έγινε δυνατή κανενός είδους συμμετοχή στις εκλογές».

Οι εκλογές

Οι εκλογές, όπως προαναφέραμε, έγιναν και μάλιστα με παρουσία διεθνών παρατηρητών, που φυσικά ανταποκρίθηκαν στην αποστολή τους και επικύρωσαν το αποτέλεσμα. Την επιχείρηση, βέβαια, της νοθείας επισφράγισε το γεγονός ότι ουδέποτε μετά τις εκλογές δόθηκε στη δημοσιότητα ο ακριβής αριθμός των εγγεγραμμένων. Γι' αυτό και στις μελέτες που έχουν κυκλοφορήσει για την περίοδο εκείνη υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις από συγγραφέα σε συγγραφέα όσον αφορά στο μέγεθος του εκλογικού σώματος¹¹. Εν πάση περιπτώσει ανακοινώθηκε ότι ψήφισαν 1.121.696 εκλογείς (άνδρες μόνο γιατί οι γυναίκες τότε δεν ψήφιζαν) και τα έγκυρα ψηφοδέλτια ήταν 1.108.473. Η ποσοστιαία δε κατανομή των ψήφων και των εδρών - που τότε ήταν 354 - έχει ως εξής¹²:

- Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων (Λαϊκό Κόμμα και συνεργαζόμενοι) 55,12% και 206 έδρες.

- Εθνική Πολιτική Ενωσις (Φιλελεύθεροι του Σ. Βενιζέλου, Εθνικό Ενωτικό Κόμμα του Π. Κανελλόπουλου και Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό του Γ. Παπανδρέου) 19,28% και 68 έδρες.

- Κόμμα Φιλελευθέρων (Θ. Σοφούλης) 14,39% και 48 έδρες

- Εθνικό Κόμμα Ελλάδας (Ν. Ζέρβας) 5,96% και 20 έδρες

- Ενωσις Εθνικοφρόνων (Τουρκοβασίλης) 2,94% και 9 έδρες

- Ενωσις Αγροτικών Κομμάτων 0,67% και 1 έδρα

- Ανεξάρτητοι συνδυασμοί 1,08% και 2 έδρες.

- Συνδυασμοί που δεν εκπροσωπήθηκαν στη Βουλή 0,56%.

Το πιο ενδιαφέρον βέβαια στοιχείο των εκλογών είναι αυτό της αποχής, που όμως δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί με ακρίβεια ελλείψει του ακριβούς αριθμού των εγγεγραμμένων. Ο ΕΑΜικός Τύπος την υπολόγισε γύρω στο 53% κι από τα στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας ήταν όντως γύρω στο μισό του εκλογικού σώματος. Εντούτοις, η διεθνής επιτροπή των παρατηρητών, κάνοντας γκάλοπ στους δρόμους, βρήκε πως το μέγεθος της αποχής των ΕΑΜιτών ήταν μόλις 9,3%!!! Αργότερα βέβαια η ίδια επιτροπή, για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις που δημιούργησε, με νέες εκτιμήσεις της δέχτηκε ότι αν η Αριστερά συμμετείχε στις εκλογές θα έπαιρνε 20 με μάξιμουμ 25%¹³. Εχει συνεπώς απόλυτο δίκιο ο Ζ. Μεϋνώ όταν, σχολιάζοντας την επικύρωση των εκλογών από τη διεθνή επιτροπή, αναφέρει¹⁴: «Αν ληφθεί υπόψη η σύνθεση και ο τρόπος λειτουργίας της επιτροπής, θα ήταν μεγάλη αφέλεια να δούμε στην παραχώρηση του πιστοποιητικού αυτού καλής δημοκρατικής διαγωγής κάτι διαφορετικό από ένα διάβημα που αποσκοπούσε να ενισχύσει τη διεθνή θέση μιας κυβερνήσεως, την οποία είχαν εξ ολοκλήρου προσεταιρισθεί οι αγγλοσαξονικές δυνάμεις».

1 Γράμμα του Λίπερ στον αναπληρωτή του μόνιμου υφυπουργού Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας sir Orme Sargent, 27/2/1946. Βλέπε αναλυτικά: Heinz Richter: «Η επέμβαση των Αγγλων στην Ελλάδα», εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, σελ. 506

2 Βλέπε τα στοιχεία που συγκέντρωσε η Εθνική Αλληλεγγύη για τη λευκή τρομοκρατία στο διάστημα από 12/2/1945 έως 31/3/1946: «Στη δίνη του εμφυλίου πολέμου - σπάνια ντοκουμέντα του ΕΑΜ 1944-1947», εκδόσεις «Προσκήνιο», σελ. 440

3 Εφημερίδα «ΒΗΜΑ», 5/8/1945 και εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», 22/9/45

4 «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», 19/3/1946. Βλέπε: «Στη δίνη του εμφυλίου πολέμου», σελ. 388

5 Γ. Κατσούλη: Ιστορία του ΚΚΕ, Εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ, τόμος ΣΤ΄ σελ. 90 και Φ. Γρηγοριάδη: «Το δεύτερο αντάρτικο», τόμος 3ος, σελ. 650

6 Σ. Γρηγοριάδη: «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας», τόμος 3ος, σελ. 117-118

7 «Το ΚΚΕ - Επίσημα κείμενα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 6ος, σελ. 80

8 «Το ΚΚΕ - Επίσημα κείμενα», τόμος 6ος, σελ. 189

9 Βλέπε Π. Δημητρίου «Η διάσπαση του ΚΚΕ», εκδόσεις «Θεμέλιο», τόμος Α΄, σελ. 94-95 και «Η παράνομη μπροσούρα του Ν. Ζαχαριάδη», εκδόσεις ΓΛΑΡΟΣ, σελ. 20

10 Μ. Παρτσαλίδη: «Διπλή αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης», εκδόσεις «Θεμέλιο», σελ. 196

11 Βλέπε σχετικά: Ζ. Μεϋνώ: «Πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα», εκδόσεις ΜΠΑΫΡΟΝ, σελ. 78 και Ν. Ζιάγκου «Νέες σελίδες από τον εμφύλιο πόλεμο», εκδόσεις ΣΟΚΟΛΗ, τόμος Α΄ σελ. 102-106

12 Ζ. Μεϋνώ, στο ίδιο σελ. 80

13 Φ. Γρηγοριάδης: «Το δεύτερο αντάρτικο», τόμος 3ος, σελ. 674

14 Ζ. Μεϋνώ, στο ίδιο, σελ. 79