Το «θαύμα» δεν είναι για όλους...

«Ατμομηχανή» και «υπόδειγμα» της ανάπτυξης, «αιμοδότης» της οικονομίας, «βαριά βιομηχανία» της χώρας, «ανάχωμα στην ύφεση». Το εγκώμιο στον Τουρισμό και τις φετινές επιδόσεις του πλέκουν με κάθε ευκαιρία εργοδοτικοί φορείς, κυβέρνηση και υπουργοί, μαζί με όλα τα αστικά κόμματα που τσακώνονται για το ποιος θα υπηρετήσει αποτελεσματικότερα τους επιχειρηματικούς σχεδιασμούς και τα συμφέροντα.
Ομως, τα «πανηγύρια», που καλά κρατούν, δεν αφορούν παρά μια χούφτα μεγαλοεπιχειρηματιών. Αυτοί είναι οι κερδισμένοι από την ανάπτυξη του Τουρισμού. Στην άλλη όχθη βρίσκονται οι εργαζόμενοι, από το «ξεζούμισμα» των οποίων φτιάχνονται τα «ρεκόρ» του τουριστικού «θαύματος».
Βρίσκονται επίσης οι λαϊκές οικογένειες, που βλέπουν ακόμα και τις ολιγοήμερες θερινές διακοπές να γίνονται άπιαστο όνειρο. Είναι, τέλος, οι αυτοαπασχολούμενοι, που στραγγαλίζονται από τον ανταγωνισμό και την κατακόρυφη μείωση του εσωτερικού τουρισμού, βαδίζοντας σταθερά προς τον αφανισμό.
Σύμφωνα με το ΣΕΤΕ, το 2017 οι διεθνείς αφίξεις αναμένεται να υπερβούν τα 26 εκατ., σημειώνοντας αύξηση (+4,8%) από τα 24,8 εκατ. αφίξεων που καταγράφηκαν το 2016. Αντίστοιχα, τα έσοδα εκτιμάται πως θα κινηθούν μεταξύ 14,2 - 14,5 δισ. ευρώ (τουλάχιστον +10,9%) από 12,8 δισ. ευρώ το 2016 (13,2 δισ. ευρώ αν συνυπολογιστεί η κρουαζιέρα).
Στην καταγραφή δεν περιλαμβάνονται τα έσοδα από τις αερομεταφορές και θαλάσσιες μεταφορές των εισερχόμενων τουριστών στη χώρα. Τα έσοδα των ελληνικών επιχειρήσεων από τη δραστηριότητα αυτή εκτιμώνται από το ΣΕΤΕ για το 2016 σε 1.370 εκατ. ευρώ (+9,0%) για τις αερομεταφορές και 118 εκατ. ευρώ για τις θαλάσσιες μεταφορές (έναντι 1.257 εκατ. και 121 εκατ. αντίστοιχα για το 2015).
Κι ενώ οι αφίξεις των τουριστών και τα έσοδα που γεμίζουν τα ταμεία των επιχειρηματιών του κλάδου τραβούν την ανηφόρα από χρόνο σε χρόνο, οι όροι δουλειάς και αμοιβής των χιλιάδων εργαζομένων του κλάδου ακολουθούν αντίστροφη πορεία: Εντατικοποίηση, απλήρωτη και ανασφάλιστη δουλειά, ατομικές συμβάσεις και «ευέλικτες» μορφές εργασίας, «κουρέλιασμα» των κλαδικών Συμβάσεων, φθορά της υγείας και εργατικά «ατυχήματα».
Τα «ρεκόρ» και τα κέρδη των αφεντικών «χτίζονται» πάνω στην εκμετάλλευση των εργατών. Αυτό το ξέρουν καλά οι ίδιοι οι επιχειρηματίες. Ετσι, ο ΣΕΤΕ δεν παραλείπει σε πρόσφατη έκδοσή του να τονίσει πως «η ισχύουσα σήμερα ουσιαστική ευελιξία και αποτελεσματικότητα λειτουργίας της αγοράς εργασίας θα πρέπει να διαφυλαχτεί στο ακέραιο από τις ελληνικές κυβερνήσεις».
Αντίστοιχα, υπογραμμίζει τη σημασία που έχει «η εφαρμογή των νέων παραμέτρων του συνταξιοδοτικού συστήματος που αποτρέπουν την πρόωρη συνταξιοδότηση», ενώ προτείνει παραπέρα μέτρα στην κατεύθυνση της «εκλογίκευσης των εισφορών και της διασύνδεσής τους με τις παροχές», με στόχο να δοθεί «περαιτέρω ώθηση στην ανταγωνιστικότητα και στην ανάπτυξη της οικονομίας στην περίοδο 2021 - 2030».
Προκειμένου να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία του, το κεφάλαιο δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα. Επιτίθεται με μεγαλύτερη λύσσα στα εργατικά και λαϊκά δικαιώματα, διεκδικεί περισσότερα προνόμια και επιδοτήσεις από το κράτος, που φορτώνονται στις πλάτες του λαού.
Απ' αυτήν την άποψη, το «θαύμα» του Τουρισμού αποτελεί χαρακτηριστική απόδειξη ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη είναι ασύμβατη με τα εργατικά δικαιώματα και τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες, όσο κι αν η εργοδοσία και τα κόμματά της αναγορεύουν σε «εθνική υπόθεση» τους σχεδιασμούς του κεφαλαίου, για να αποσπάσουν τη συναίνεση του λαού στην πολιτική που τον τσακίζει.

Δεν φταίει η «κακιά η ώρα»...

Τα εργατικά «δυστυχήματα» και οι χιλιάδες τραυματισμοί εργατών - πολλοί από αυτούς σοβαροί - κάθε χρόνο, είναι ενδεικτικά των μεγάλων κινδύνων που απειλούν τη ζωή και την υγεία των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς. Μόνο τις τελευταίες 45 μέρες, σύμφωνα με την καταγραφή του «Ριζοσπάστη», τουλάχιστον 10 εργάτες έχουν χάσει τη ζωή τους, ενώ δούλευαν, και αυτό δεν αποτελεί συγκυριακό γεγονός. Τα στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ, υπηρεσία του υπουργείου Εργασίας αρμόδια για τα θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία στην πλειοψηφία των επιχειρήσεων) δείχνουν συνολικότερα αύξηση των εργατικών «ατυχημάτων». Ενδεικτικά, το 2012 το σύνολο των εργατικών «ατυχημάτων» ήταν 4.858 και το 2016 έφθασαν τα 6.515. Σε ό,τι αφορά τα θανατηφόρα, το 2012 ήταν 64 και το 2016 έφτασαν τα 73. Η αύξηση σημειώνεται παρά την κατακόρυφη πτώση της δραστηριότητας στο χώρο των κατασκευών, έναν κλάδο που ήταν θλιβερός πρωταγωνιστής στα εργατικά «δυστυχήματα». Η αιτία των εργατικών «δυστυχημάτων» βρίσκεται στο κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους, που μεταφράζεται σε έλλειψη ακόμα και στοιχειωδών μέτρων υγείας και ασφάλειας στην εργασία (ΥΑΕ), αλλά και σε αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στη λεγόμενη αγορά εργασίας, που χειροτερεύουν τις συνθήκες και αυξάνουν τον επαγγελματικό κίνδυνο.

***

Σε ό,τι αφορά τη λήψη μέτρων ΥΑΕ και τον έλεγχο εφαρμογής τους από το ΣΕΠΕ, η κατάσταση είναι τραγική. Ο στόχος του κεφαλαίου να αυξήσει το ποσοστό του κέρδους οδηγεί σε μεγάλη υποβάθμιση των μέτρων για την προστασία των εργαζομένων. Οδηγεί επίσης σε μειώσεις προσωπικού, απουσία προληπτικής συντήρησης, εντατικοποίηση εργασίας κ.ά., που αυξάνουν την επικινδυνότητα. Στην καλύτερη περίπτωση, ο κεφαλαιοκράτης σταματά να παίρνει μέτρα ασφάλειας μόλις το «κόστος» πρόληψης ξεπεράσει το «κόστος» του εργατικού «ατυχήματος» ή της επαγγελματικής ασθένειας για τον ίδιο... Η αντίληψη αυτή διατρέχει τη «Στρατηγική της ΕΕ για την ΥΑΕ 2014 - 2020», όπως και προηγούμενα ευρωενωσιακά στρατηγικά πλαίσια. Η ΥΑΕ εξετάζεται από τη σκοπιά της επίδρασης που έχουν τα εργατικά «ατυχήματα» και οι επαγγελματικές ασθένειες στην παραγωγικότητα, στην απώλεια χρόνου εργασίας, στην επιβάρυνση του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης.

***

Απ' αυτήν την άποψη, ο ρόλος του αστικού κράτους για τη θωράκιση της καπιταλιστικής κερδοφορίας είναι καθοριστικός και στον τομέα της ΥΑΕ. Παρά τα κροκοδείλια δάκρυα της σημερινής και των προηγούμενων κυβερνήσεων για τους νεκρούς και τους σακατεμένους εργάτες, το ΣΕΠΕ παραμένει υποστελεχωμένο και με μεγάλες ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή. Ο προσανατολισμός των ελέγχων, μέσα από την ίδια τη νομοθεσία, δεν εστιάζει στην εργοδοτική ευθύνη, αντίθετα προωθεί την ταξική συνεργασία. Ακόμη και στις περιπτώσεις που γίνονται έλεγχοι μετά από ένα «ατύχημα», υπάρχει προσπάθεια να μετατοπιστεί η εργοδοτική ευθύνη στις πλάτες των εργαζομένων, των τεχνικών ασφαλείας, των επιβλεπόντων μηχανικών ή άλλων εμπλεκομένων. Η απουσία ελέγχων και η προσπάθεια της εργοδοσίας να αποκρύψει τα εργατικά «ατυχήματα» έχουν ως αποτέλεσμα την ελλιπή καταγραφή τους στη χώρα μας. Στην ουσία, τα στοιχεία που δημοσιεύονται είναι παραπλανητικά. Η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη όσον αφορά στις επαγγελματικές ασθένειες, που στην ουσία δεν καταγράφονται.

***

Τον επαγγελματικό κίνδυνο αυξάνουν, όπως ειπώθηκε ήδη, οι αντεργατικές αναδιαρθρώσεις, που κι αυτές εφαρμόζονται με κριτήριο τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Πλευρές των αναδιαρθρώσεων αυτών είναι οι ευέλικτες και ελαστικές μορφές εργασίας, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, οι ιδιωτικοποιήσεις, οι μειώσεις προσωπικού, η εντατικοποίηση της εργασίας, η εργασία νέων και ανειδίκευτων εργαζομένων, η ανασφάλιστη εργασία, η εργασία μεταναστών. Τα παραπάνω οδηγούν σε εργασιακή ανασφάλεια, που καθιστά τους εργαζόμενους περισσότερο ευάλωτους στην εργοδοτική αυθαιρεσία και ασυδοσία, οδηγούν σε ανασφαλείς πρακτικές εργασίας. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, η παράταση του εργάσιμου βίου δημιουργεί μια μεγάλη ομάδα εργαζομένων που είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν σε μεγάλη ηλικία, πιο ευάλωτη στους επαγγελματικούς κινδύνους, με τα προβλήματα υγείας να είναι μεγαλύτερης έκτασης και με σημαντικότερες συνέπειες στην υγεία και την ασφάλεια.

***

Η υποστελέχωση των περισσότερων επιχειρήσεων και η εντατικότητα της δουλειάς επιδρούν επίσης καθοριστικά. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πόσο εύκολο είναι να συμβεί ένα σοβαρό ατύχημα σε ένα πλοίο με μειωμένη οργανική σύνθεση, που στην κορύφωση της τουριστικής περιόδου κάνει απανωτά ημερήσια και νυχτερινά δρομολόγια, φορτώνει και ξεφορτώνει πολλές φορές τη μέρα και σε διάφορα λιμάνια, κρατώντας τους ναυτεργάτες στο πόδι για ώρες, χωρίς συνεχόμενη ξεκούραση και μέσα σε συνθήκες πίεσης. Για τους εργάτες, η κατάσταση αυτή μπορεί να απαντηθεί μόνο με την οργανωμένη διεκδίκηση ουσιαστικών μέτρων προστασίας της υγείας και της ζωής τους στην εργασία. Με τον αγώνα για την κατάργηση όλων των αντεργατικών - αντιασφαλιστικών νόμων, που επιτείνουν τους κινδύνους στην εργασία. Και ο αγώνας αυτός δεν μπορεί παρά να είναι άμεσα συνδεδεμένος με την πάλη ενάντια στην οργάνωση της παραγωγής με κριτήριο την καπιταλιστική ανταγωνιστικότητα και κερδοφορία, με τον αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, που δεν διστάζει ακόμα και να δολοφονεί εργάτες για τα κέρδη του.

Ναυαγοσώστες... του σάπιου συστήματος

Πιο γρήγορα κι από ναυαγοσώστες τρέχουν να μπαλώσουν ακόμα και τις πιο μικρές ρωγμές αμφισβήτησης της ιμπεριαλιστικής ένωσης της ΕΕ τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ετσι, καλά - καλά δεν πρόλαβε να βγει η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που αποτυπώνει ότι τα λαϊκά στρώματα δεν εμπιστεύονται την ιμπεριαλιστική ένωση, και ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δ. Παπαδημούλης έτρεξε να καταθέσει Ερώτηση στην Κομισιόν για να αναπαράξει τα γνωστά και χιλιοειπωμένα περί «λιτότητας στις χώρες του Νότου που ευθύνεται για την έλλειψη εμπιστοσύνης προς την ΕΕ», ρωτώντας την Κομισιόν τι «μέτρα σχεδιάζει για να μειώσει το δημοκρατικό έλλειμμα και να αυξήσει τον δείκτη λογοδοσίας της ΕΕ απέναντι στους πολίτες». Για να παρουσιάσει, δηλαδή, το γνωστό σοσιαλδημοκρατικό αφήγημα ότι τάχα ο χαρακτήρας της ΕΕ, ως ένωσης του κεφαλαίου, μπορεί να αλλάξει προς όφελος των λαών με μια άλλη αστική διαχείριση. Αυταπάτη που καταρρέει ξανά και ξανά με οδυνηρά αποτελέσματα για τους λαούς, σε κρίση και ανάκαμψη, με «μνημόνια» ή χωρίς, με σοσιαλδημοκρατικές ή «νεοφιλελεύθερες» κυβερνήσεις, αλλά που δυνάμεις όπως ο ΣΥΡΙΖΑ σε όλη την Ευρώπη παλεύουν να την κρατήσουν ζωντανή, ως φθαρμένη «σημαία» κάτω από την οποία θα στρατεύσουν τους λαούς στον νέο γύρο καπιταλιστικής συσσώρευσης.

Ενδιαφέρον όμως έχει και η απάντηση του επιτρόπου Ντομπρόβσκις. Τι λέει; Οτι «οι εθνικές οικονομίες της ΕΕ σήμερα επεκτείνονται», τα κέρδη δηλαδή των καπιταλιστών ανακάμπτουν, συνδέοντας μάλιστα προκλητικά την εξέλιξη αυτή με τις «δέκα εκατομμύρια θέσεις εργασίας (που) δημιουργήθηκαν από το 2013» και την ανεργία που «μειώθηκε και έφθασε στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009». Κουβέντα, βέβαια, για τα στοιχεία της ίδιας της ΕΕ που δείχνουν τι είδους θέσεις εργασίας είναι αυτές και αποτυπώνουν τη γενίκευση της ελαστικής και προσωρινής εργασίας, το τσάκισμα ενιαία σε όλες τις χώρες της ΕΕ μισθών και δικαιωμάτων, τα δουλεμπορικά και τις συμβάσεις μηδενικών ωρών και πάει λέγοντας, όλα αυτά δηλαδή που παρέα με τα «πακέτα Γιούνκερ» και τα άλλα μέτρα ενίσχυσης του κεφαλαίου που επικαλείται ο επίτροπος στηρίζουν την «επέκταση» των καπιταλιστικών οικονομιών.

Αλλωστε, ακόμα και τα παραδείγματα που επικαλείται για τις «ευαισθησίες» της Κομισιόν, όπως π.χ. «την τόνωση των "Εγγυήσεων για τη νεολαία" και το "νέο ξεκίνημα για την απασχόληση και την ανάπτυξη για την Ελλάδα"», επιβεβαιώνει ότι το «καλύτερο» που έχει να τάξει η ΕΕ στους εργαζόμενους και τους νέους είναι μερικές θέσεις προσωρινής εργασίας και ανακύκλωσης της ανεργίας, προκειμένου να διατηρηθεί η «κοινωνική συνοχή» όπως λένε την «κοινωνική ειρήνη» και την υποταγή της εργατικής τάξης που ζητάνε οι καπιταλιστές. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται, εξάλλου, και από τα στοιχεία της ίδιας της ΕΚΤ και των υπόλοιπων ιδρυμάτων των καπιταλιστών που δημοσιεύει σήμερα ο «Ριζοσπάστης». Γι' αυτό, άλλωστε, και οι αστειότητες περί «συμμετοχής» των λαών στη συζήτηση για τη «Λευκή Βίβλο» για το μέλλον της ΕΕ, που επίσης επικαλείται ο επίτροπος, με στόχο να δοθεί μανδύας «δημοκρατικής συμμετοχής» στις έτσι κι αλλιώς αντιδραστικές για τους λαούς εξελίξεις που δρομολογούνται για τη θωράκιση της ιμπεριαλιστικής ένωσης...