Η δύση του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ

Κατιούσα

Το βιβλίο του Α.Μ. Γεριόμιν «Η διαδικασία παλινόρθωσης του καπιταλισμού στην ΕΣΣΔ» εκδόθηκε από τη «Σύγχρονη Εποχή» το 1994, στα πλαίσια της σειράς «Ζητήματα Σοσιαλισμού – Προβληματισμοί», που σκοπό είχε παρουσιάζοντας μελέτες, άρθρα, ντοκουμέντα κλπ να αναδείξει την πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στον 20^ο αιώνα, της αιτίες της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης και της ανατροπής του σοσιαλισμού στις λεγόμενες «ανατολικές χώρες» και τη διαδικασία παλινόρθωσης του καπιταλισμού στις χώρες αυτές.
Από το βιβλίο μεταφέρουμε το πρώτο κεφάλαιο, στην επικεφαλίδα του οποίου αστερίσκος εξηγεί ότι «Το δημοσίευμα είναι το κείμενο της εισήγησης με τίτλο Η δύση τον σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, που ο επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Οικονομίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, καθηγητής Α.Μ. Γεριόμιν, παρουσίασε στα τέλη του Μάρτη 1992 στο κέντρο «Προβλήματα της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού» που ιδρύθηκε, πάνω σε κοινωνικές αρχές, στα πλαίσια του Ινστιτούτου αυτού».

Οποιεσδήποτε επιστημονικές έρευνες, γύρω από την κοινωνική εξέλιξη εδράζονται στην εκτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης, στην αποκάλυψη των αιτιών εμφάνισής της. Παίρνοντας υπόψη αυτό το δεδομένο και, εννοείται, τις θεωρητικές αντιλήψεις της κοινωνικής ανέλιξης, είναι δυνατό να βγουν έπειτα και κάποια σχετικά συμπεράσματα, έστω για το άμεσο μέλλον. Στην εκτίμηση της κατάστασης δε δίνουμε έμφαση στην περιγραφή αυτών καθεαυτών των γεγονότων, αλλά στην αξιολόγηση της ουσίας τους και τον καθορισμό της θέσης τους στη γενική αλυσίδα της ιστορικής ανέλιξης.
Οι ριζικές αλλαγές που συντελέστηκαν τα τελευταία χρόνια στο κοινωνικό σύστημα της χώρας είναι εμφανείς και χωρίς καμιά επιστημονική ανάλυση. Λίγο διαφορετικά έχουν τα πράγματα όσον αφορά την αποτίμηση της ουσίας των αλλαγών που έγιναν. Αυτό σχετίζεται, μάλλον, με το γεγονός ότι οι πολιτικές ηγεσίες των τελευταίων χρόνων και οι επίσημοι ιδεολόγοι ερμήνευσαν και εξακολουθούν να ερμηνεύουν τις αλλαγές αυτές (καθώς και τους σκοπούς τους) πάρα πολύ αόριστα. Ο συντάκτης της παρούσας εισήγησης(1) έχει προσδιορίσει πολύ έγκαιρα την ουσία των συντελούμενων αλλαγών ως κατάλυση του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος του σοσιαλισμού και ως παλινόρθωση του αστικού, καπιταλιστικού συστήματος.
Τα τελευταία χρόνια είναι δυνατό να χαρακτηριστούν, από την άποψη αυτή, ως ένα είδος μεταβατικής περιόδου «σε αντίθετη κατεύθυνση», μιας μεταβατικής περιόδου οπισθοδρόμησης. Για να πούμε την αλήθεια, αναφορές στη «μεταβατική περίοδο» συναντάμε, ακόμη από το 1989-90, αρκετά συχνά στο λεξιλόγιο των οικονομολόγων και των πολιτικών, μόνο που οι αναφορές αυτές δεν επισήμαναν συνήθως την κατεύθυνση της εν λόγω «μετάβασης». Ο όρος «ατομική ιδιοκτησία» δεν υπήρχε στο κείμενο του νόμου για την ιδιοκτησία στην ΕΣΣΔ, αν και στην ουσία καθρεφτιζόταν έντονα στο νόμο αυτόν.
Από τους πολιτικούς το μόνο που μπορούμε να μνημονεύσουμε εδώ είναι ο πρόεδρος της Πολωνίας Λ. Βαλέσα, ο οποίος δεν έκρυβε την κατεύθυνση της πορείας που ακολουθούσε η χώρα υπό την ηγεσία του: από το σοσιαλισμό στον καπιταλισμό. Οι δικοί μας πολιτικοί ηγέτες απέφευγαν για πολύ καιρό να μιλήσουν ανοιχτά για επάνοδο στην ατομική ιδιοκτησιακή βάση της παραγωγής. Σχολιάζοντας, για παράδειγμα, αυτό το χρονικό διάστημα «απόκρυψης», ο πρωθυπουργός Β. Πάβλοφ ομολόγησε ότι ήταν υποχρεωμένος για κάμποσο καιρό να «ελίσσεται». Ακόμα και για τον Μ. Γκορμπατσόφ το «να διατυπώσει δημόσια την ιδέα της ατομικής ιδιοκτησίας μπορούσε να σημάνει πολιτική αυτοκτονία» (Ισβέστια, 1991, αριθμός φύλλου 142).(2)
Στο βαθμό που προχωρούσε η «περεστρόικα», ο χαρακτηρισμός της ουσίας των τεκταινόμενων ως παλινόρθωση του καπιταλισμού άρχισε να διαδίδεται όλο και περισσότερο. Ενώ το 1989 γινόταν γι’ αυτό λόγος μόνο στα πλαίσια του Ενιαίου Μετώπου των εργαζομένων ή του συλλόγου «Ενότητα», το σχετικό γκάλοπ μεταξύ των αντιπροσώπων στο 28ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ έδειξε ότι το 45% του συνόλου τους θεωρούσε ότι εμφανίστηκαν στην κοινωνία δυνάμεις που ωθούν προς το αστικό καθεστώς και έχουν πιθανότητες επιτυχίας. Βέβαια, δεν «αποκρυπτογραφήθηκαν» στο Συνέδριο οι «δυνάμεις» αυτές.
Πιο κατηγορηματικός ήταν ο εργάτης από το Κίεβο Β. Γκριτσένκο: «Είναι ντροπή και προσβολή για την ηγεσία του ΚΚΣΕ να καλεί εμάς, τους απλούς κομμουνιστές, να δεχτούμε τις σχέσεις αγοράς και, για να το πούμε καθαρά, να εγκαταλείψουμε το σοσιαλισμό» (Πράβντα, 1990, αριθμός φύλλου 227).
Άλλωστε, το ίδιο συμπέρασμα επιβεβαίωναν φωνές από την αντίθετη πλευρά. Από το 1987, ακόμα ο ηγέτης της περεστρόικα υπογράμμιζε τον «επαναστατικό χαρακτήρα» της, αλλά, επικαλούμενος τον Λένιν, υποσχόταν «περισσότερο σοσιαλισμό». Τότε θα μπορούσε να φανεί πως το επίθετο «επαναστατικός» είναι απλό συνώνυμο των λέξεων «βαθύς» και «σοβαρός». Στο βαθμό, όμως, που προχωρούσε η περεστρόικα άρχισαν να μιλούν για «επανάσταση από τα πάνω» κάτι το απόλυτα σωστό, αφού ο λαός δε μετείχε στην αλλαγή πολιτικής (του μιλούσαν ακόμη για σοσιαλισμό). Αλλά μια μερίδα ιδεολόγων διατύπωνε τη γνώμη της με όλο και μεγαλύτερη ειλικρίνεια. Λόγου χάρη, ο καθηγητής, ιστορικός Π. Βασίλιεφ, ο οποίος ζητούσε την επιστροφή στον καπιταλισμό, έλεγε απερίφραστα: «Έχουμε σήμερα μια αντισοσιαλιστική επανάσταση.» (Νέοι καιροί, 1990. τεύχος 45, σελ. 34-35). (3)

Ο πολιτειολόγος Α. Μπόβιν έγραφε για πέρασμα «από την περεστρόικα στην επανάσταση», διατυπώνοντας το συμπέρασμά του πιο κομψά. «Η υπόθεση προχωρεί στην πλήρη διάλυση του σοσιαλισμού “στρατώνα” και στην αντικατάστασή του όχι από έναν ανανεωμένο σοσιαλισμό, αλλά από μια παραλλαγή του νεοκαπιταλισμού» (Ιζβέστια, 1991, αριθμός φύλλου 215).
Εννοείται ότι η παλινόρθωση του παλαιού κοινωνικού συστήματος ονομάζεται αντεπανάσταση και όχι επανάσταση. Είναι ευνόητο ότι η λέξη «αντεπανάσταση» υποκαθίσταται εδώ αποκλειστικά και μόνο επειδή είναι «κακόηχη» από προπαγανδιστική άποψη. Η ουσία της διαδικασίας που συντελείται σήμερα συνίσταται, αναμφίβολα, στην απόπειρα παλινόρθωσης του καπιταλιστικού συστήματος με αντεπανάσταση. Για παλινόρθωση, για επάνοδο της ΕΣΣΔ στον καπιταλισμό γράφει συχνά και ο αστικός τύπος της Δύσης. Ο Τζον Γκαλμπρέιθ τιτλοφόρησε το άρθρο του για τις αλλαγές στην Ανατολική Ευρώπη «Φυγή προς τον καπιταλισμό». Τίποτε το διαφορετικό δεν μπορεί να σημαίνουν η «αποκρατικοποίηση», η «ιδιωτικοποίηση» και η «αγορά», που έχουν αποβεί σήμερα βασικές οικονομικές έννοιες. «Στην οικονομία, ισχυρίζεται ένας από τους ιδεολόγους της παλινόρθωσης, ο Γκ. Ποπόφ, οφείλουμε να πραγματοποιήσουμε την αποκρατικοποίηση και την ιδιωτικοποίηση, να δημιουργήσουμε νοικοκυραίους, αγορά, ανταγωνισμό…» (Ιζβέστια, 1992, αριθμός φύλλου 236). Επίσημη επιβεβαίωση της κατάλυσης του σοσιαλισμού αποτελεί η απάλειψη από την ονομασία των περισσότερων Δημοκρατιών του προσδιορισμού «σοσιαλιστική».
Η παρούσα εισήγηση είναι αφιερωμένη στην ανάλυση ορισμένων πτυχών της παλινόρθωσης του καπιταλισμού, ασχέτως της προτεινόμενης παραλλαγής του («άγριος», «κολομβιανός» ή «αναπτυγμένος καπιταλισμός», από άποψη αποτελέσματος). Φυσικά, στα περιορισμένα πλαίσια μιας εισήγησης δεν είναι δυνατό να θιγούν όλα τα προβλήματα που έχουν ανακύψει από την παλινόρθωση.
Δε θα θίξουμε τις πτυχές που αφορούν την τύχη των άλλων πρώην σοσιαλιστικών χωρών, αν και, προφανώς, έχουν άμεση σχέση με τα δρώμενα στην ΕΣΣΔ. Δε δίνεται ιδιαίτερη έμφαση ούτε στις ειδικές πτυχές της διαδικασίας αποσύνθεσης της χώρας, δεδομένου ότι, σε όλες τις εκφάνσεις της, η ουσία της διαδικασίας αυτής είναι για την ώρα ίδια, αν δε λάβουμε υπόψη τις αστικές-εθνικιστικές αποχρώσεις. Η προσοχή επικεντρώνεται κατά προτίμηση στην οικονομία, μολονότι είναι τελείως αδύνατο να κάνουμε αφαίρεση του εποικοδομήματος, εφόσον αυτό είχε συχνά αποφασιστική σημασία για την πορεία της διαδικασίας παλινόρθωσης.
Η πτυχή της παλινόρθωσης, της «δύσης του σοσιαλισμού» δεν υποδηλώνει απαισιοδοξία εκ μέρους του γράφοντος. Και σήμερα κάποια θεμέλια του υπό κατεδάφιση καθεστώτος διατηρούνται. Αναμφίβολα, τα θεμέλια αυτά είναι γερά μέσα στις ψυχές των ανθρώπων και στην αποτίμηση απ’ αυτούς της συγκεκριμένης ζωής. Είναι αμφίβολο αν η μαζική συνείδηση χώνεψε ακόμη τις «μοιραίες αλλαγές» είναι αμφίβολο, αν οι μάζες συνειδητοποίησαn τι τους συνέβη, πού τις οδήγησαν. Είναι χαρακτηριστική η γνώμη της δεξιάς εφημερίδας Ιζβέστια (1992, αριθμό φύλλου 48) για τους βετεράνους και άλλους που πήγαν στη συγκέντρωση της Μόσχας στις 23 Φλεβάρη. Η εφημερίδα τους θεωρεί ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν καλά τι γίνεται τέλος πάντων μ’ αυτούς και με τη χώρα. Ο Γ. Λιγκατσόφ μάλιστα θεωρεί ακόμη και σήμερα ότι, παρ’ όλες τις αλλαγές που έχει υποστεί, ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας του συστήματος προς το παρόν διατηρείται (Γκλάσνοστ, 1992, τεύχος 4).(4) Ίσως ο ισχυρισμός του αυτός είναι μια προσπάθεια να δείξει το «καλό πρόσωπο» του ανθρώπου που κατείχε υψηλή θέση στο ξεκίνημα της διαδικασίας, χωρίς να συνειδητοποιεί τι ακριβώς υπηρετεί. Άλλο πράγμα είναι η μαζική ψυχολογία που μνημονεύουμε πιο πάνω.
Ο γράφων, ως εξωκομματικός, οπαδός των κομμουνιστικών αντιλήψεων για το ιστορικό γίγνεσθαι, είναι στις κρίσεις και τις εκτιμήσεις του πρόδηλα μεροληπτικός. Οι εκτιμήσεις του είναι συνυφασμένες με την πείρα της ζωής, με το έργο του παππού και του πατέρα του που δεν τους απαρνιέται. Αυτό δε σημαίνει πως δεν έχει επιδιώξει να είναι όσο γίνεται πιο αντικειμενικός στις κρίσεις του. Κάτι περισσότερο, η επιθυμία του να διατηρήσει την αντικειμενικότητα εκφράζεται και με την ευρύτατη προβολή της γνώμης οπαδών της αντίθετης ιδεολογίας.
Η συνεχώς επιταχυνόμενη διαδικασία της παλινόρθωσης πέρασε από κάμποσα στάδια. Η «περεστρόικα» που διακήρυξε ο Μ. Γκορμπατσόφ το 1985, μόνο στην αρχική της φάση έκανε μερικά βήματα προς την αναζήτηση του δρόμου εξέλιξης του σοσιαλισμού. Δεν άργησε, όμως, να εγκαταλείψει τα συνθήματα για «επιτάχυνση της κοινωνικο-οικονομικής εξέλιξης», για «κοινωνική δικαιοσύνη» κλπ., οπότε με την παλιά σάλτσα της «ανανέωσης του σοσιαλισμού» άρχισε η κατάλυσή του. Σε ορισμένα σημείο της, η έννοια «σοσιαλισμός» υποβαλλόταν σε όλο και πιο επιθετικό εξοστρακισμό. Ο αφορισμός: «Η χώρα μας επί 70 χρόνια δεν πήγαινε προς τα εκεί που έπρεπε» (Β. Τίχονοφ, Γ. Αφανάσιεφ) έπαιρνε όλο και ευρύτερη διάδοση στα πολιτικά σενάρια, στο περιβάλλον της ελίτ των διανοουμένων. Το 1986 υπήρξε πρακτικά χρόνος καμπής. Ακόμη από τις αρχές του 1986 ο οικονομολόγος της περεστρόικα Π. Μπούνιτς πανηγύριζε από τις στήλες της Λιτερατούρναγια Γκαζέτα (τεύχος 7): «Οι αλλαγές άρχισαν!» Ο άνθρωπος αυτός «βελτιώνει» και σήμερα την οικονομία, λες και τα αποτελέσματα της δραστηριότητάς του δεν είναι πλέον ολοφάνερα. Το 1987 σημαδεύτηκε από την οικονομική μεταρρύθμιση, που καλυπτόταν με τη σημαία της εξυγίανσης του σοσιαλιστικού συστήματος. Το 1987 νεοτερισμός ήταν η κατάλυση του πολιτικού καθεστώτος ως όρος για την αλλαγή των σχέσεων παραγωγής. Έτσι, δόθηκε η δυνατότητα να θεσπιστούν πολλοί και διάφοροι νόμοι που κατεδαφίζουν το οικονομικό σύστημα του σοσιαλισμού. Μολονότι η κρατική ιδεολογία διατηρούσε τη σοσιαλιστική της πρόσοψη, οι δεξιές δυνάμεις απόκτησαν τη δυνατότητα να οργανωθούν, να βγουν στα μπαλκόνια, να πιέσουν την κυβέρνηση.
Η υπονόμευση του παλιού συστήματος δε στηριζόταν πια μόνο στο νόμο για τις επιχειρήσεις, αλλά και στο νόμο για τους συνεταιρισμούς. Ωστόσο, τον οικονομικό και ιδεολογικό ρόλο-κλειδί τον έπαιξε ο νόμος για την ιδιοκτησία. Αυτός θεσμοθέτησε την ανατροπή της βαθύτερης οικονομικής σχέσης: η κρατική ιδιοκτησία προσέλαβε διά νόμου συμβατικό χαρακτήρα («πλήρης οικονομική αρμοδιότητα»), ενώ η ατομική ιδιοκτησία απόκτησε με πολλαπλές μορφές το δικαίωμα ανάπτυξης, αν και οι νομοθέτες δε χρησιμοποίησαν σκόπιμα το επίθετο «ατομική».
Το προπαρασκευαστικό στάδιο της παλινόρθωσης έληξε με την ψήφιση του νόμου για την ιδιοκτησία και άρχισε το λανθάνον (κρυφό) στάδιο της άμεσης παλινόρθωσης με την κατάργηση του σχεδιασμού, με την «εκτροφή» της τάξης  των επιχειρηματιών κλπ. Η κρυψίνοια διασφαλιζόταν με τη διατήρηση σε καίριες θέσεις ανθρώπων με κομματικά βιβλιάρια του ΚΚΣΕ. Εκτός από αυτό, η πάλη (στα κοινοβούλια, στις συγκεντρώσεις, ο «πόλεμος των νόμων» μεταξύ κέντρου και Δημοκρατιών) ανάμεσα στη γκορμπατσοφική γραμμή της παλινόρθωσης και τις δεξιές ριζοσπαστικές ομάδες (από την «Ντεμσογιούζ της κυρίας Νοβοντβόρσκαγια ως το Μ Γκ Ντ και τους άλλους εκκολαπτόμενους «δημοκράτες») συγκάλυπτε την ουσία της διαδικασίας. Η κεντρώα στάση του Μ. Γκορμπατσόφ δεχόταν τις επιθέσεις των δήθεν αντιπάλων, ενώ δεν επρόκειτο παρά για σύγκρουση πολιτικών φιλοδοξιών. Στη σκιά έμενε η ουσία της διαδικασίας, η ταύτιση των σκοπών της κεντρώας τάσης και του δεξιού ριζοσπαστισμού.
Το απόστημα ανάμεσα στους αντίζηλους του ίδιου προσανατολισμού έσπασε ξαφνικά τον Αύγουστο του 1991, με αποτέλεσμα την αυθόρμητη, σπασμωδική, αδέξια, χωρίς την εξασφάλιση της υποστήριξης των λαϊκών μαζών, απόπειρα των ανώτατων κρατικών παραγόντων να απομακρύνουν από το πηδάλιο τον Μ. Γκορμπατσόφ. Ενώ έταξαν σκοπό τους (όπως μπορούμε να κρίνουμε για την ώρα μόνο από τις δηλώσεις της Κρατικής Επιτροπής Έκτακτης Κατάστασης) να ανακόψουν το οικονομικό χάος και την αποσύνθεση της χώρας, να διατηρήσουν κάποιες σοσιαλιστικές βάσεις της κοινωνίας, στην πραγματικότητα επέτρεψαν να αντικατασταθεί η κρυφή από την ανοιχτή γραμμή της παλινόρθωσης. Όπως ομολόγησε σε τηλεοπτική εκπομπή ο Γκ. Ποπόφ, ένας από τους ιδεολόγους της δεξιάς γραμμής, «δεν υπολογίζαμε μάλιστα σε τόσο ταχεία νίκη». Η δεξιά κεντρώα τάση αντικαταστάθηκε από το δεξιό ριζοσπαστισμό, με φανερό πια σκοπό την επιτάχυνση της αντίστροφης πορείας προς το καπιταλιστικό σύστημα. Στο μεταξύ, τον Αύγουστο εντάθηκαν οι επιθέσεις ενάντια στο κέντρο, δηλαδή ενάντια στην ενότητα της ΕΣΣΔ.
Αυτή ήταν, σε γενικές γραμμές, η πορεία της διαδικασίας κατάλυσης του σοσιαλισμού. Τώρα θα ήταν σκόπιμο να σταθούμε στην προηγούμενη, τη σοσιαλιστική ανάπτυξη.

Παραπομπές
(1) Βλέπε: Α. Γεριόμιν, «Δεν πάει άλλο!» (σκέψεις με αφορμή την εισήγηση του πρωθυπουργού Ν. I. Ριζκόφ). Μοσχοβίτης οικοδόμος, 1990, τεύχος 20. Α. Γεριόμιν, «Το συνέδριο έληξε – και τι μ’ αυτό;», Μοσχοβίτης οικοδόμος, 1990, τεύχος 30. Α. Γεριόμιν, «Χτυπούν τα τύμπανα της αγοράς», Η Ρωσία μας, 1991, τεύχος 2.
Βλέπε επίσης: Εναλλακτική λύση: η επιλογή του δρόμου, Μόσχα, 1990. Μπ. Κουρασβίλι, «Αποκορύφωμα, η ΕΣΣΔ στο κατώφλι της δεκαετίας του ’90: ποιος θα επικρατήσει, οι καταλυτές του σοσιαλισμού ή οι αναμορφωτές του;» Διάλογος,1990, τεύχος 16. Σήμερα και ο οπαδός της αγοράς καθηγητής Β. Μανέβιτς αναγνωρίζει σαφώς: «Για δεύτερη φορά στη διάρκεια του 20ού αιώνα αλλάζει ριζικά στη χώρα μας το κοινωνικό-οικονομικό σύστημα», Πράβντα, 1992, αριθμός φύλλου 35.
(2) Το 1990, όταν η γραμμή της παλινόρθωσης ήταν πλέον καταφανής, ο ιδεολόγος της «περεστρόικα» A. Ν. Γιάκοβλεφ, υμνώντας την αγορά, δήλωνε με έμφαση: «Μήπως σκοπεύει κάποιος να παραδώσει τα εργοστάσια και τις φάμπρικες στην ατομική ιδιοκτησία; Τέτοια πρόθεση δεν υπάρχει.» (Κομμουνίστ, 1990, τεύχος 4, σελ. 20.) Είναι αμφίβολο, αν μπορεί κανείς να θεωρήσει αφέλεια τη δήλωση αυτή.
(3) Για την επανάσταση σήμερα βλέπε επίσης την εισήγηση των Β. Μάου και I. Σταροντουμπρόφσκαγια, Η νομοτέλεια της επαναστατικής διαδικασίας, η πείρα της περεστρόικα και οι προοπτικές μας, Μόσχα, 1991. Οι εισηγητές λένε πολλά και για το «Θερμιδόρ», δηλαδή για το αντεπαναστατικό πραξικόπημα στη Γαλλία που έθεσε τέρμα στην επανάσταση του 1789-1794, χωρίς να προσδιορίζουν πάντως την ουσία της διαδικασίας της «περεστρόικα». Γενικά, φαίνεται ότι περιμένουν να δημιουργηθούν «οι όροι πραγμάτωσης του Θερμιδόρ», αλλά σπεύδουν να ανακηρύξουν ως κεντρική μορφή του μέλλοντος τον επιχειρηματία (σελ. 44). Δηλαδή, υιοθετούν πρακτικά την παλινόρθωση. Ο Λ. Νικήφοροφ στην εισήγησή του Οι βάσεις για το μετασχηματισμό του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος στη Ρωσία, Μόσχα, 1992, έχει σαν γνώμονα τη «μη βιωσιμότητα του καθεστώτος που υπάρχει στη χώρα», συνηγορεί υπέρ της μετάβασης σ’ ένα «νέο σύστημα κοινωνικών σχέσεων», εξαιρεί τη «δυνατότητα κίνησης προς τον καπιταλισμό», την τάση για δημιουργία «μιας κοινωνίας καπιταλιστικού τύπου και ελεύθερου ανταγωνισμού», αλλά θέτει και το ζήτημα «της μετάβασης σε κάποια μετακαπιταλιστική κοινωνία» (σελ. 2,3,29,36). Η ουσία αυτής της μετακαπιταλιστικής κοινωνίας είναι πολύ ασαφής.
(4) Είναι αμφίβολο, αν ο Γ. Κ. Λιγκατσόφ και ο Ν. I. Ριζκόφ έχουν συνειδητοποιήσει το χαρακτήρα των τεκταινόμενων, αφού ήταν συνήθως υπάκουοι στο Γενικό Γραμματέα. Γι’ αυτό υποθέτουν ότι η «περεστρόικα», όπως σχεδιάστηκε, απλώς δεν πέτυχε. Τα ίδια υποστήριζε και ο I. Κ. Πολοζκόφ.
Δείτε εδώ όλες τις αναρτήσεις του Αφιερώματος της Κατιούσα στην Οχτωβριανή Επανάσταση

Περί σεξουαλικής επανάστασης

Δε θυμάμαι σε ποιο βιβλίο του Μίσσιου ήταν. Τα βιβλία του έχουν το γενικό χαρακτηριστικό πως μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους, σαν κεφάλαια ενός ευρύτερου βιβλίου, αλλά έχουν φθίνουσα πορεία. Όχι απαραίτητα από το κακό στο χειρότερο, αλλά σα να είπε ό,τι ενδιαφέρον είχε να μας πει εξ αρχής και μετά να τα ανακυκλώνει. Γι’ αυτό και πολλοί ξέρουν πχ μόνο το πρώτο βιβλίο (“καλά εσύ σκοτώθηκες νωρίς”) ή τα τρία πρώτα κι αγνοούν τα τελευταία. Ενώ το “ντομάτα με γεύση μπανάνας” πχ, που πρέπει να είναι το τελευταίο του, είναι μάλλον ανέμπνευστο, με αφορμή κάτι που θα μπορούσε ίσως να γίνει άρθρο, αλλά όχι βιβλίο.

Πρέπει να ήταν λοιπόν στα “κεραμίδια στάζουν”, αλλά μπορεί και όχι, που λέει ο Μίσσιος πως το ΕΑΜ -που είχε γενέθλια προχτές- κέρδισε τον κόσμο γιατί πρόβαλε ως όραμα όχι την κοινωνική ή την εθνική αλλά τη σεξουαλική απελευθέρωση. Κι έχασε ξανά τις λαϊκές μάζες, όταν πρόδωσε αυτό το όραμα και τις απογοήτευσε.

Εδώ θα χωρούσε εμβόλιμα μια παράγραφος για το… “νέο ΕΑΜ” που ενσάρκωνε διακηρυκτικά ο ΣΥΡΙΖΑ και μπορεί να μην έχει κάνει τίποτα απολύτως για την κοινωνική χειραφέτηση -ή ακόμα και για την εθνική απελευθέρωση, για όσους πιστεύουν πως είμαστε υποδουλωμένοι ως έθνος στους δανειστές- αλλά κρατάει τη σημαία της σεξουαλικής απελευθέρωσης και της κατάργησης των χρόνιων διακρίσεων που αφορούν τις έμφυλες σχέσεις και το σεξουαλικό αυτοπροσδιορισμό του καθενός.

Δεν ξέρω τι θα ψήφιζε σήμερα ο Μίσσιος, που στο τέλος της ζωής του, με βάση όσα έγραφε, έμοιαζε με αναρχικό οικολόγο, κι αν θα πίστευε πως ο λαός έβγαλε το ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, γιατί τον συσπείρωσε το όραμα της σεξουαλικής απελευθέρωσης -αν και έχω την εντύπωση πως τα τελευταία του έργα άρχισαν να χάνουν σε έμπνευση, ακριβώς εξαιτίας της διάψευσης των προσδοκιών που είχε βασίσει σε αυτό το κομμάτι.

Αφενός όμως η μοναδική ελευθερία που ζει και βασιλεύει στις μέρες μας είναι αυτή του επιχειρηματία να εκμεταλλεύεται τους υπαλλήλους του, που θα μπορούσαμε να το θέσουμε και με σεξουαλικούς όρους: η αστική τάξη πηδάει -ενίοτε και κυριολεκτικά- την εργατική, χωρίς σάλιο και προφυλάξεις. Και το ζητούμενο προφανώς δεν είναι να γίνει το πήδημα πιο γλυκό ή να χαλαρώσουμε και να το απολαύσουμε, όπως προτείνει η σοσιαλδημοκρατία, αλλά να το καταργήσουμε.

Αφετέρου, η πολυδιαφημιζόμενη σεξουαλική επανάσταση έχει οδηγήσει θεωρητικά στη χαλάρωση των περιορισμών κι ένα είδος απελευθέρωσης, που μυρίζει όμως σκλαβιά από μακριά και φέρει έντονα τα σημάδια της προηγούμενης κατάστασης, όπως ο λαιμός του σκύλου που φορούσε για χρόνια κολάρο. Οι προλετάριοι δεν έχουν παρά να χάσουνε τις αλυσίδες τους και να τις κάνουν χειροπέδες και σεξουαλικά φετίχ.

Αυτά δε λέγονται δασκαλίστικα με υψωμένο δάχτυλο και εν είδει επιβεβαίωσης, αλλά για να κρατήσουμε ένα βασικό και πολύτιμο δίδαγμα: η σεξουαλική επανάσταση επήρθε με αστικούς όρους και δεν ήταν καθόλου επαναστατική, εφόσον δε συνδέθηκε με μια πραγματική επανάσταση. Με άλλα λόγια, το σύστημα είναι τόσο δυνατό και ευέλικτο, που μπορεί να να απορροφά και να ενσωματώνει τάσεις και κινήματα, που φαίνεται να αμφισβητούν βασικές πτυχές και χαρακτηριστικά του, αλλά αφήνουν άθικτα τα θεμέλια της κυριαρχίας του.

Ο καπιταλισμός μπορεί να γίνει τα πάντα και τα αντίθετά τους, να χρησιμοποιεί στο δικό του πλαίσιο και με τους δικούς του όρους το δίπολο “πουριτανισμός-απελευθέρωση” και να το παρουσιάζει ως πολυφωνία και ελευθερία επιλογής. Αλλά την ίδια στιγμή δεν αλλάζει στο παραμικρό τις σχέσεις των ανθρώπων, την αλλοτρίωση και την καταπίεση, την ιδιοκτησιακή λογική απέναντι στην -“απελευθερωμένη πλέον”- γυναίκα, που αντιμετωπίζεται ως σάρκα, αντικείμενο και σκεύος ηδονής. Αλλά αυτό δεν αφήνει ανεπηρέαστο -ή σε θέση ισχύος- το ανδρικό φύλο, που κρύει τις δικές του ανασφάλειες πίσω από το ρόλο του επιβήτορα.

Η σημερινή αστική κοινωνία είναι τόσο “απελευθερωμένη” από ταμπού, που το βασικό μέσο σεξουαλικής αγωγής-διαπαιδαγώγησης για τα παιδιά και τους εφήβους είναι το πορνογραφικό υλικό στο διαδίκτυο, μαζί με τα σεξιστικά πρότυπα που προωθούν. Οι διακρίσεις κι η ανισότητα έχουν “καταργηθεί” σε τέτοιο βαθμό, που οι γυναίκες πέφτουν σε καθημερινή βάση θύματα βιασμού, αλλά θεωρείται ότι συναινούν, ότι προκάλεσαν, το ήθελαν, ότι δεν πρέπει να ασκούν υπερβολικά το δικαίωμα της αυτοάμυνας, κοκ…

Το κείμενο αυτό γράφτηκε με αφορμή το θάνατο του Χιου Χέφνερ κι όσα ειπώθηκαν σχετικά, το νομοσχέδιο για την αλλαγή φύλου, την επικοινωνιακή μπάλα που προσπαθεί να παίξει με το θέμα ο Σύριζα και τα έμμισθα τρολ του στο διαδίκτυο, με το απαραίτητο τσουβάλιασμα κομμουνιστών και φασιστών (γιατί αλλιώς τι ΠΑΣΟΚ είσαι;) και πολλές περιπτώσεις βιασμών με δικαστικές αποφάσεις που βγάζουν λάδι τους δράστες.

Κι αν χρειάζεται κάποιο επιμύθιο στο τέλος, δεν είναι να αναθεωρήσουμε τι εννοούμε προοδευτικό και συντηρητικό ή να αντιπαραθέσω τη σεξουαλική απελευθέρωση στην κοινωνική, αλλά να δούμε πώς μπαίνει συγκεκριμένα στην πράξη, πότε μπαίνει ως προκάλυμμα για να αποκρύψει κάτι άλλο και πώς μπορούμε να αποφύγουμε από τη δική μας πλευρά τον κίνδυνο της ενσωμάτωσης στο σύστημα, που τα αλέθει όλα, σαν τον καλό μύλο της αντίδρασης…

Κάτι παραπάνω από ένα γήπεδο

Βασίλης Κρίτσας

Ακολουθώντας το σύνθημα του συλλόγου που φιλοξενεί, το Καμπ Νου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κάτι παραπάνω από ένα γήπεδο. Ένας από τους μεγαλύτερους ποδοσφαιρικούς ναούς της Ευρώπης, όπου έλαμψαν οι μεγαλύτεροι απόστολοι της στρογγυλής θεάς και γράφτηκε ποδοσφαιρική ιστορία, που άφησε στην ατμόσφαιρα το πέρασμά της και την αύρα της.
Το Καμπ Νου χτίστηκε για να αντικαταστήσει το παλιό γήπεδο της Μπαρτσελόνα, το Λες Κορτς, κι η ονομασία του σημαίνει αυτό ακριβώς: νέο γήπεδο. Όχι όμως στα καστιγιάνικα -τα επίσημα ισπανικά- αλλά στα καταλανικά, που θυμίζουν περισσότερο γαλλικά. Επί Φράνκο άλλωστε το Καμπ Νου ήταν το μόνο μέρος που οι Καταλανοί μπορούσαν να μιλήσουν ελεύθερα τη γλώσσα τους, χωρίς συνέπειες από τα όργανα καταστολής του καθεστώτος.
Ο απόηχος εκείνης της εποχής φτάνει ως τις μέρες μας, με το πανό “Catalunya is not Spain” (η Καταλονία δεν είναι Ισπανία), που είχαν αναρτήσει σε ένα clasico εναντίον της Ρεάλ οι οπαδοί της Μπάρτσα, και την άμεση απάντηση στο επόμενο εκτός έδρας παιχνίδι της ομάδας: Welcome to Spain = καλώς ήρθατε στην Ισπανία.

Μια κολόνια που κρατάει χρόνια κι επανέρχεται στο προσκήνιο με το καταλανικό δημοψήφισμα, με τη διαφορά ότι τώρα ο σύλλογος κρατάει στάση ουδετερότητας κι απλώς υπάρχει το ενδεχόμενο αναβολής του αγώνα του με τη Λας Πάλμας, λόγω του δημοψηφίσματος, ενώ κάποτε το Καμπ Νου θα ήταν η έδρα της προεκλογικής συγκέντρωσης των αποσχιστών που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία της Καταλονίας.
Το Καμπ Νου κατασκευάστηκε για να χωρέσει τη δίψα των φιλάθλων της πόλης, που ήθελαν να δουν από κοντά την περίφημη ομάδα των πέντε κυπέλλων στις αρχές της δεκαετίας του 50′. Λένε μάλιστα πως στους blaugrana έμεινε το προσωνύμιο cules, επειδή γέμιζαν ασφυκτικά το παλιό γήπεδο ως την τελευταία σειρά και φαίνονταν τα πισινά τους σε όποιον περνούσε απέξω.
Η σύγχρονη ομάδα ξεπέρασε τη φήμη και τα καταρθώματά τους, αλλά δε χρειάζεται να αλλάξει έδρα, ίσως μόνο να την ανακαινίσει, διευρύνοντας τη χωρητικότητά της -που είχε πέσει προσωρινά στις 100 χιλιάδες, όταν μπήκαν παντού καθίσματα. Τώρα εξάλλου υπάρχει και η τηλεόραση που ταξιδεύει την εικόνα της ομάδας σε όλο τον κόσμο και γιγαντώνει τη φήμη της. Ταυτόχρονα όμως αλλοιώνει την ταυτότητά της, την κάνει μόδα, καταναλωτικό προϊόν για κατανάλωση κι αξιοθέατο για τους τουρίστες που γεμίζουν τις κερκίδες -σαν τους κλασικούς Γιαπωνέζους με τα φλας, αντί των “ενοχλητικών boixos nois. Περιπου όπως το airBNB και οι τουρίστες απειλούν το στίγμα της πόλης, που εξελίσσεται σε μια πολύχρωμη αχρωμία-μουντζούρα, με μπλε και κόκκινους (blaugrana) κόκκους.
Πάντα όμως μένει κάτι από την αύρα του γηπέδου και το θρύλο που εμπορεύεται η εκάστοτε διοίκηση ενός συλλόγου, που καμαρώνει πως είναι mes que un club και καμάρι της Καταλονίας, κι ήταν όντως κάποτε, προτού πουλήσει την ψυχή του στο διάβολο της σκοπιμότητας και την τιμή της φανέλας της στο σφυρί των χορηγών.

Μια αύρα που τρέφεται από τους μεγαλύτερους μύθους, τον Κρόιφ, το Μαραντόνα, το Λίνεκερ, το Ρομάριο, το Λάουντρουπ, το Χάτζι, το Στόιτσκοφ, το Ριβάλντο, το Ροναλντίνιο, τον Τσάβι, τον Ινιέστα, το Μέσι, τους μεγάλους αντιπάλους τους. Το ψαλιδάκι του Ριβάλντο με τη Βαλένθια, τις αλητείες του Ρόνι, την αγριογουρουνοκεφαλή και την μπουκάλα ουίσκι στην υποδοχή του Ιούδα Φίγκο, το clasico στα τελευταία χρόνια του Φράνκο, με το κοινό να μπουκάρει στο χορτάρι και να διακόπτει τον αγώνα, γιατί δεν άντεχε την αδικία… Τι θα είχε να πει αυτό το γήπεδο, αν μπορούσε να μιλήσει…
Και βασικά δεν τρέφεται μόνο από τους αγώνες της Μπαρτσελόνα, αφού έχει φιλοξενήσει μεγάλες ροκ συναυλίες, αγώνες Μουντιάλ -αν και το ιστορικό Ιταλία-Βραζιλία 3-2 στο Μουντιάλ του 82′ είχε γίνει στο γειτονικό γήπεδο της Εσπανιόλ- και τον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ με το πιο… Χατζηγεωργικό (χιτσκοκικό, θριλερικό, γκρανκινιολικό) φινάλε της ιστορίας, με τη Γιουνάιτεντ να ανατρέπει σε δύο λεπτά το 0-1 της Μπάγερν, τον Κουφούρ να κλαίει στο χορτάρι απαρηγόρητος, και το Γιόχανσον -τον πρόεδρο της ΟΥΕΦΑ- να χάνει την εξέλιξη στο ασανσέρ του γηπέδου -καθώς πήγαινε για τη βράβευση, επέστρεφε για να δει τη διαφαινόμενη παράταση κι έφευγε ξανά στο τέλος.

Μια αύρα που πρέπει να μπει κι αυτή στο Μουσείο της Μπάρτσα, κάτω από τις κερκίδες του Καμπ Νου, ως προστατευόμενο είδος, για να μην πέσει κι αυτή θύμα του σύγχρονου ποδοσφαίρου και της άχρωμης μονοτονίας του.

Θράσος χιλίων Συριζαίων…

Ο Χρ. Καραγιαννίδης είναι βουλευτής Δράμας του ΣΥΡΙΖΑ. Ο εν λόγω κύριος, τον περασμένο Μάη, ήταν ο εισηγητής, εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ, του 4ου μνημονίου. Με άλλα λόγια, ήταν αυτός που ανέλαβε να παρουσιάσει και να υπερασπιστεί στη Βουλή ένα ταξικά βάρβαρο και βαθύτατα αντιλαϊκό πολυνομοσχέδιο, έναν αντεργατικό «αρμαγεδώνα» της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Πρόκειται για τον ίδιο κύριο που σε ραδιοφωνική του συνέντευξη (radio1dgr), τον Ιούνη του 2015, δήλωνε τα εξής: «Δεν υπάρχει περίπτωση να εφαρμόσουμε μνημόνιο. Εάν το κάνουμε, θα αυτοκτονήσουμε πολιτικά».

Αυτός, λοιπόν, ο κύριος που το 2015 διαβεβαίωνε δημόσια πως «δεν υπάρχει περίπτωση να εφαρμόσουμε μνημόνια», δυό χρόνια αργότερα εισηγούνταν στη Βουλή το 4ο – πλέον αντιλαϊκό- μνημόνιο. 

Αξιοπερίεργο; Καθόλου. 

Άλλωστε, η έννοια της πολιτικής τσίπας είναι παντελώς άγνωστη για τους κυρίους του ΣΥΡΙΖΑ. Αντιθέτως, τους είναι εξαιρετικά οικείες οι έννοιες της ξεδιαντροπιάς και της συκοφαντίας. 

Έτσι, εξηγείται και η πρόσφατη χυδαία επίθεση του Χρ. Καραγιαννίδη στο ΚΚΕ, με αφορμή το νομοσχέδιο για τη «νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου». Σε ένα όργιο αγοραίου αντικομμουνισμού που θα ζήλευαν μέχρι και οι Τζημεροκασιδιάρηδες, δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα commonality.gr, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ επιχείρησε να διαστρεβλώσει τις θέσεις του ΚΚΕ για το θέμα του νομοσχεδίου, πασπαλίζοντας την ακατάληπτη φλυαρία του με εξυπνακισμούς και γελοίες συκοφαντίες, παρόμοιες με αυτές που συχνά πυκνά “ξερνά” ο χρυσαυγίτικος απόπατος.

Αντιλαμβανόμαστε την πρεμούρα του βουλευτή Δράμας του ΣΥΡΙΖΑ και εισηγητή του 4ου μνημονίου να ταυτίσει την επιστημονικά τεκμηριωμένη θέση του ΚΚΕ με αντιδραστικές, εκδιαμέτρου αντίθετες απόψεις επί του θέματος. Όπως, επίσης, αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη του να σκεπάσει τις αντιλαϊκές-μνημονιακές «πομπές» του κόμματος του, πετώντας τη μπάλα στην εξέδρα. Το να γράφει όμως πως «ο κατήφορος του κόμματος που λογίζεται για κομμουνιστικό δεν έχει τέλος» πάει πολύ. Ειδικά όταν αυτό τολμά και το εκστομίζει ένας εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ. 

Αν θέλουν να δουν κατήφορο, δεν έχουν παρά να κοιτάξουν στον πολιτικό τους καθρέφτη: 

• Εκεί θα δουν το «σκίσιμο των μνημονίων» που μετατράπηκε σε υπογραφή και εφαρμογή νέων ακόμη πιό σκληρών μνημονίων, 
• θα δουν τις βαθιές υποκλίσεις στην Ε.Ε και το ΝΑΤΟ, την υποταγή στα κελεύσματα των μεγαλοβιομηχάνων του ΣΕΒ και του εφοπλιστικού κεφαλαίου. 

Αν θέλουν να δουν κατήφορο- πραγματικό, άνευ προηγουμένου, πολιτικό κατήφορο- δεν έχουν παρά να κοιτάξουν τα έργα και τις ημέρες του κόμματος τους, που θέλει να αυτοαποκαλείται «αριστερό» εφαρμόζοντας την πιό βάρβαρη, ταξικά κανιβαλιστική πολιτική των οκτώ τελευταίων χρόνων της καπιταλιστικής κρίσης. 

Ας κοιταχθούν, λοιπόν, στον καθρέφτη της πολιτικής τους αθλιότητας και ξετσιπωσιάς. Και τότε θα δούμε ποιός είναι για το «τρελάδικο» και τους «ζουρλομανδύες».

Νίκος Μόττας

Έξω τα τσιράκια της εργοδοσίας από τα σωματεία

Ο Κερκυραϊκός Σύνδεσμος Ιδιωτικών Υπαλλήλων καταγγέλλει τα όσα συμβαίνουν στις εκλογές-παρωδία του λεγόμενου «σωματείου» «Εμπορίου-Τροφίμων και Σούπερμάρκετ Αθηνών»  και καλεί όλα τα σωματεία και τους συνδικαλιστές της Κέρκυρας να πάρουν θέση.

Πρόκειται για έναν μηχανισμό της εργοδοσίας, ένα σωματείο σφραγίδα, χωρίς δράση και υπόσταση (π.χ. τηλέφωνο και ιστοσελίδα) που στις προηγούμενες αρχαιρεσίες παρουσίασε 5000 ψηφίσαντες! Φυσικά, αυτό δεν θα ήταν δυνατό χωρίς τη στήριξη της εργοδοσίας και των ανθρώπων της αλλά και των δικηγόρων που εκτελούν χρέη δικαστικού αντιπροσώπου. Το ίδιο σκηνικό έχει στηθεί και στις φετινές εκλογές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι λεγόμενες εκλογές δεν οργανώνονται από εργαζόμενους αλλά από την ίδια την εργοδοσία. Υποψήφιοι είναι οι ίδιοι οι εργοδότες (διευθυντικά στελέχη από ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗ και ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟ) και αυτοί εκλέγονται τρομοκρατώντας καθημερινά τους εργαζόμενους για να νομιμοποιήσουν αυτήν την άθλια διαδικασία. Πιέζουν, εκβιάζουν, απειλούν με κυρώσεις αναγκάζουν τους εργαζόμενους να ψηφίζουν τους ανθρώπους της εργοδοσίας υπό την επίβλεψη των προϊσταμένων τους.

Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι στις εκλογές αυτού του σωματείου-μηχανισμού δεν υπάρχει ουσιαστικά μητρώο μελών! Ψηφίζει όποιος μπει μέσα. Η πλειοψηφία των ψηφισάντων αποτελούν νέες αιτήσεις. Στην ουσία δηλαδή μιλάμε για αρχαιρεσίες χωρίς προκαθορισμένο μητρώο που στηρίζονται σε ένα νέο και ανανεωμένο κατάλογο της λίστας προσωπικού των super market που μετατρέπεται αυτόματα σε μητρώο μελών, μέσα στα γραφεία των διευθυντικών στελεχών.

Το ψηφοδέλτιο της ΔΑΣ, της παράταξης που στηρίζεται από το ΠΑΜΕ κατήγγειλε από την πρώτη μέρα, όλες αυτές τις διαδικασίες, το αλισβερίσι με την εργοδοσία, τη σαπίλα του κυβερνητικού και εργοδοτικού συνδικαλισμού. Επισήμανε από την πρώτη μέρα την ανυπαρξία στοιχειωδών κανόνων λειτουργίας του «σωματείου», προχώρησε σε συνεχείς ενστάσεις επί της απαράδεκτης διαδικασίας.

Έχουμε χρέος όχι μόνο να προστατέψουμε τους χιλιάδες εργαζόμενους των super market που προσέρχονται στις εκλογές κάτω από έντονη τρομοκρατία και απειλές αλλά και ευθύνη απέναντι στους χιλιάδες εργαζόμενους κάθε κλάδου, καθώς μέσα από αυτό το «σωματείο» και την εισχώρηση των διευθυντών στις γραμμές μας, βρωμίζεται συνολικά το εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα, αλλοιώνονται οι συσχετισμοί υπέρ της εργοδοσίας, υπέρ της κυβερνητικής, αντεργατικής πολιτικής.

Καλούμε όλα τα σωματεία, τους συνδικαλιστές  που ανήκουν στη δύναμη του ΕΚ Κέρκυρας να πάρουν θέση, να καταγγείλουν τώρα την παρέμβαση των ανθρώπων της εργοδοσίας στο εργατικό κίνημα. Να απαιτήσουν: "Έξω τα διευθυντικά στελέχη και οι άνθρωποι της εργοδοσίας από τα σωματεία και το εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα"!

Απόθεμα

Αντιγράφουμε από τα πρακτικά της Βουλής ορισμένα απ' όσα είπε ο υπουργός Δικαιοσύνης, απευθυνόμενος στον εισηγητή του ΚΚΕ, στη συνεδρίαση για τον «αυτοπροσδιορισμό του φύλου»: «(...) Ευτυχώς και οι ίδιοι οι Ρώσοι κομμουνιστές από τη δεκαετία του '50, έχουν αναγνωρίσει αυτά που γίνονταν και μετά και τώρα (σ.σ. "την περίοδο της σταλινικής διακυβέρνησης"). Για να έχουμε ως πλούτο αυτή την εμπειρία, πρέπει να δούμε πού έγιναν λάθη και πού έγιναν κραυγαλέες παραβιάσεις κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων. Διαφορετικά - και σας το λέω με πόνο ψυχής - δεν θα κατέρρεαν αυτά τα καθεστώτα και δεν θα βλέπατε αυτές τις απόψεις περί ταύτισης ναζισμού και κομμουνισμού και μάλιστα από τις χώρες εκείνες, οι οποίες είχαν διακυβερνηθεί επί 45 χρόνια από κομμουνιστικά καθεστώτα (...) Ξέρετε πού είχε τη μεγαλύτερη δύναμη το ακροδεξιό φιλοναζιστικό κόμμα της Γερμανίας; Στην ανατολική Γερμανία». Σύμφωνα με τον υπουργό του ΣΥΡΙΖΑ, τα σοσιαλιστικά καθεστώτα «κατέρρευσαν» εξαιτίας του «σταλινισμού», σχεδόν 40 χρόνια μετά το θάνατο του Στάλιν και ενώ οι Ρώσοι είχαν βγάλει συμπεράσματα και είχαν δει τα λάθη της «σταλινικής περιόδου»! Επίσης, για τον αντικομμουνισμό στην Εσθονία και την ταύτιση κομμουνισμού - ναζισμού φταίει η ...κομμουνιστική κατοχή. Ο,τι ακριβώς ισχυρίζονται η ΕΕ και η εσθονική κυβέρνηση, που ταυτίζουν το «Κεφάλαιο» με το «Ο Αγών μου» του Χίτλερ. Αλλά και για την άνοδο της ακροδεξιάς στη Γερμανία φταίει ο κομμουνισμός (!) αφού πολλές ψήφοι στο AfD προέρχονται από το πρώην ανατολικό Βερολίνο, όπου το επίπεδο ζωής κατακρημνίστηκε σχετικά και απόλυτα μετά την καπιταλιστική παλινόρθωση και την επανένωση! Η κυβέρνηση δεν αναπαράγει απλά τον χυδαίο αντικομμουνισμό, αλλά τον εμπλουτίζει κιόλας, για να έχουν «απόθεμα» οι αντικομμουνιστές των σπηλαίων...

Σχετικά με τη συζήτηση για την «ταυτότητα φύλου»

Ηταν πράγματι αποκαλυπτική η συζήτηση στην Επιτροπή της Βουλής για το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης «Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου - Εθνικός Μηχανισμός Εκπόνησης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Σχεδίων Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού», σχετικά με τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς με αφορμή και το συγκεκριμένο ζήτημα.
Το ζήτημα της αλλαγής του φύλου στα νομικά έγγραφα είναι υπαρκτό στις περιπτώσεις που το άτομο βιώνει μια έντονη σύγκρουση ανάμεσα σε ορισμένα χαρακτηριστικά του φύλου του και στο φύλο που νιώθει ότι ανήκει (trans άτομα) για βιολογικούς, κοινωνικούς και άλλους λόγους.
Ομως η νομική αναγνώριση του ατομικού δικαιώματος χρειάζεται να βασίζεται σε ορισμένα αντικειμενικά κριτήρια και σε μέτρα κοινωνικής προστασίας του ατόμου (χωρίς να προϋποθέτει τη χειρουργική επέμβαση). Δηλαδή, η ατομική του απόφαση χρειάζεται να στηρίζεται σε μια διακριτική, τεκμηριωμένη επιστημονικά και κοινωνικά θεσμοθετημένη γνωμοδότηση, για να βοηθηθεί το άτομο ουσιαστικά να επιλύσει αυτήν τη σύγκρουση και να έχει την αντίστοιχη υποστήριξη του οικογενειακού, φιλικού, συγγενικού, ευρύτερα του κοινωνικού περιβάλλοντος.
Ενδεχομένως, μπορεί να αφορά και περιπτώσεις μεσοφυλικών παιδιών (παιδιά που τα χρωμοσώματα ή τα γεννητικά τους όργανα παρουσιάζουν απόκλιση από τον τυπικό ορισμό του αρσενικού ή θηλυκού σώματος), αλλά με την επιστημονική, κοινωνική στήριξη, όχι μόνο με την απόφαση της οικογένειας. Γιατί η οικογένεια μπορεί να μην είναι σε θέση να γνωρίζει το σύνολο των επιστημονικών κριτηρίων για να αντιμετωπίσει το ζήτημα. Το νομοσχέδιο όμως δεν εξασφαλίζει ούτε κατά διάνοια αυτές τις ελάχιστες κοινωνικές προϋποθέσεις για να στηριχτεί το ατομικό δικαίωμα.

***

Αυτό που έρχεται να υιοθετήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με τη βούλα του νόμου είναι ο πλήρης διαχωρισμός των φυλετικών χαρακτηριστικών, που προσδιορίζονται αντικειμενικά, από το φύλο που το άτομο «νομίζει» ότι είναι. Ουσιαστικά, αμφισβητούν το φυλετικό διαχωρισμό άνδρας - γυναίκα ως αντικειμενικό γεγονός. Παρουσιάζουν ότι το φύλο είναι αποκλειστικά ένα «καλούπι» που προσδίδει η κοινωνία στο άτομο. Και αυτή η χυδαία διαστρέβλωση της αντικειμενικής, κοινωνικής πραγματικότητας, αυτός ο ανορθολογισμός και ιδεαλισμός, παρουσιάζεται ως «προοδευτισμός».
Με αντίστοιχο «προοδευτικό» μανδύα παρουσιάζουν την πλήρη διαστρέβλωση της έννοιας του δικαιώματος. Ο υπουργός παρουσίασε ως μέγιστο δημοκρατικό δικαίωμα τη βούληση του ατόμου, δηλαδή να θεσμοθετείται δικαίωμα με βάση το τι θέλει να κάνει το άτομο. Αυτό είναι η αποθέωση του ατομισμού, του υποκειμενισμού, του ανταγωνισμού, των κοινωνικών διακρίσεων και του οικονομικού καταναγκασμού. Αυτός είναι ο νόμος της ζούγκλας! Σε τελική ανάλυση, όλα αυτά που σηματοδοτούν τη «ζούγκλα» της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
Ισχυρίζονται ότι τα δικαιώματα ενός ανθρώπου είναι ζήτημα ατομικής επιλογής, ατομική του υπόθεση, χωρίς καμιά κοινωνική ευθύνη και ταξικό προσδιορισμό. Παρουσιάζουν αποσπασμένα τα ατομικά δικαιώματα από τα κοινωνικά δικαιώματα, από τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Ομως, κανένα ατομικό δικαίωμα δεν είναι εγγυημένο έξω από τα συλλογικά, κοινωνικά δικαιώματα. Μόνο περιορισμός του ατομικού δικαιώματος μπορεί να υπάρξει στο πλαίσιο της καπιταλιστικής κοινωνίας, που τσακίζεται ο καθολικός και αδιαπραγμάτευτος χαρακτήρας του κοινωνικού δικαιώματος και εκθειάζεται η ατομικότητα.

***

Αυτές είναι οι βάσεις του σύγχρονου θεσμικού, νομοθετικού πλαισίου που δημιουργεί κυκεώνα αντιφάσεων στην κοινωνική προστασία του ατόμου. Για παράδειγμα, στη Μάλτα κατοχυρώνεται το ατομικό δικαίωμα στη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, αλλά απαγορεύεται η άμβλωση. Στις ΗΠΑ, που αναγνωρίζονται 32 χαρακτηρισμοί για τον προσδιορισμό του φύλου στα νομικά έγγραφα ενός ατόμου, εκατομμύρια Αμερικανοί δεν έχουν δικαίωμα στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Τελικά, στη βάση της συζήτησης του νομοσχεδίου αναπαράγονται από την κυβέρνηση οι πιο ακραίες, αντιδραστικές θεωρίες, που βάζουν εμπόδια στη ριζοσπαστική εξέλιξη του δεσμού του ατόμου με την κοινωνία και της κοινωνίας με το άτομο. Αξιοποιούνται δηλαδή ως ένας επιπλέον ανασταλτικός παράγοντας για την ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης στη βάση του συλλογικού, ταξικού συμφέροντος. Σε μια περίοδο που είναι αναγκαία όσο ποτέ η προετοιμασία της εργατικής, λαϊκής αντεπίθεσης απέναντι στην αστική εξουσία και ιδιοκτησία, και στο επίπεδο των ιδεών.

Β.

«Ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα»...

Για «αποτυχημένη αντιπολίτευση» κατηγορεί η κυβέρνηση τη ΝΔ και της χρεώνει «αδιέξοδο στρατηγικής και αφηγήματος». Χρησιμοποιεί μάλιστα το εξής παράδειγμα: Την ίδια ώρα που ο επικεφαλής του Γιούρογκρουπ, επισκεπτόμενος την Ελλάδα, επαινούσε τις κυβερνητικές επιδόσεις στη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, η ΝΔ κατάγγελε την κυβέρνηση ότι καθυστερεί τις «μεταρρυθμίσεις» και ταυτόχρονα υπερασπιζόταν την υπεροχή της δικής της πολιτικής στην προσέλκυση επενδύσεων.
Με την αντιλαϊκή της πολιτική, η κυβέρνηση «πήρε την μπουκιά από το στόμα» της ΝΔ και τώρα της «βγάζει τη γλώσσα», καθώς αποσπά επάξια τα εύσημα από το κεφάλαιο και τους διεθνείς συμμάχους του. Η ΝΔ, από την άλλη, για να κατοχυρωθεί ως «καταλληλότερη» στην αστική διαχείριση, πλειοδοτεί σε μέτρα που έχει ανάγκη το κεφάλαιο και υπόσχεται να τα υλοποιήσει ταχύτερα. Με αυτόν τον τρόπο, δίνει άλλοθι στον ΣΥΡΙΖΑ να χαράσσει κάλπικες διαχωριστικές γραμμές και να κουκουλώνει την ταξική, αντιλαϊκή πολιτική του.
Το πραγματικό μέτρο της αντιπαράθεσης δίνουν, όμως, οι εκθέσεις ιμπεριαλιστικών οργανισμών και τραπεζικών ομίλων, που αναλύουν τις προϋποθέσεις βελτίωσης του επενδυτικού κλίματος στην Ελλάδα και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Σε μια από αυτές, που εξέδωσε τις προάλλες η Eurobank, καταγράφονται ένα προς ένα τα «συγκριτικά πλεονεκτήματα» της Ελλάδας σε ό,τι αφορά το στόχο της αύξησης των ξένων επενδύσεων.
Μεταξύ άλλων, η μελέτη ξεχωρίζει το «ανταγωνιστικό κόστος εργασίας», σημειώνοντας με έμφαση ότι οι ονομαστικές αποδοχές βρίσκονται σήμερα «περίπου στο μισό του μέσου όρου της ΕΕ». Επισημαίνει, ωστόσο, ότι το «μη μισθολογικό κόστος» αυξήθηκε τα προηγούμενα χρόνια. Η πολιτική καθήλωσης και παραπέρα συρρίκνωσης των μισθών είναι κοινός τόπος για τον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΝΔ. Το επιβεβαιώνει το γεγονός ότι οι αντεργατικοί τους νόμοι έχουν συνέχεια, ενώ και στο «μη μισθολογικό κόστος» υπάρχει και από τους δύο σχεδιασμός για παραπέρα μείωση, προς όφελος των επιχειρηματικών ομίλων.
Η «μοναδική γεωγραφική και γεωστρατηγική θέση», που «καθιστά τη χώρα ένα σημαντικό σταυροδρόμι εμπορίου, μεταφορών και διανομής Ενέργειας», είναι ένα ακόμα στοιχείο που ξεχωρίζει η μελέτη της τράπεζας. Προϋπόθεση, όμως, για να αξιοποιηθούν τα γεωγραφικά και γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα προς όφελος της αστικής τάξης είναι η συμμετοχή και εμπλοκή της χώρας σε ευρύτερους σχεδιασμούς, που δε συμβαίνουν σε «κενό αέρος», αλλά σε περιβάλλον έντονων ανταγωνισμών και ενδοϊμπεριαλιστικών αντιπαραθέσεων, που αυξάνουν τους κινδύνους για τους λαούς.
Και εδώ η θέση του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ είναι ταυτόσημη καθώς συμπλέουν στη συμμετοχή της χώρας στα ευρωΝΑΤΟικά σχέδια και τις επεμβάσεις, επιδιώκοντας μάλιστα την αναβάθμιση του ρόλου της σ' αυτές. Αλλωστε, όπως σημειώνεται και στη μελέτη της τράπεζας, «η συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ και όλους τους σημαντικούς διεθνείς οργανισμούς και συμμαχίες (π.χ. ΝΑΤΟ, OΟΣΑ, OHE)», ως στρατηγική επιλογή και προσανατολισμός του κεφαλαίου, είναι αυτή που εγγυάται «την πολιτική και πολιτειακή σταθερότητα».
Συναφής με τα παραπάνω είναι και η δέσμευση όλων των αστικών κομμάτων στη «μεσοπρόθεσμη μακροοικονομική και δημοσιονομική σταθερότητα», που συγκαταλέγεται επίσης στα «εκ των ων ουκ άνευ» για να έρθουν επενδύσεις και μεταφράζεται σε μέτρα δίχως τέλος για το λαό, σε ματωμένα πρωτογενή πλεονάσματα στο διηνεκές.
Να, λοιπόν, πώς έχουν τα πράγματα, κάτω από το σύννεφο της αντιπαράθεσης που στήνουν με κάθε αφορμή κυβέρνηση και ΝΔ, με τη συμμετοχή και των άλλων αστικών κομμάτων. Χρειάζεται, επομένως, και ο λαός να πάρει τα μέτρα του. Να διαχωριστεί από τους σχεδιασμούς και τα συμφέροντα του κεφαλαίου, σε συμπόρευση με το ΚΚΕ να ανοίξει με την πάλη του το δρόμο για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών.