Ζώντας και πεθαίνοντας σαν σκλάβος ή σαν αφέντης;

Ζώντας και πεθαίνοντας σαν σκλάβος ή σαν αφέντης;

Του Τάκη Βαρελά

Ας κάνουμε ένα flashback μαζί στη ζωή μας με βάση έστω το προσδόκιμο όριο ζωής των 78 ετών όπως δήλωσε ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος.

Κοίταξε λοιπόν τον καθρέφτη με καθαρά μάτια, μέτρα τις ρυτίδες και τα γκρίζα σου μαλλιά, σκέψου εγγόνια και παιδιά και αναρωτήσου.

Για ποιον σακατεύτηκες τόσα χρόνια, στις σκαλωσιές, στα μεταλλεία, στα χωράφια, στα εργοστάσια και στα σαπιοκάραβα;

Πόσες φορές δεν έκλαψες, δεν βλαστήμησες την ώρα και τη στιγμή που γεννήθηκες;

Πόσες φορές δεν φοβήθηκες την πείνα, τη φτώχεια και την ανεργία;

Πόσες φορές δεν έμεινες εσύ άφραγκος, για να έχει ο γιος και η κόρη 5 ευρώ, σαν παιδιά και αυτά, να βγουν μια βόλτα, να πιουν έναν καφέ;

Πόσες φορές, έβλεπες το μήνα να τελειώνει, τα λεφτά να τελειώνουν και το μυαλό σου να τρέχει στο νοίκι, το ρεύμα, το νερό και τα έξοδα της κόρης και του γιου που σπουδάζουν;

Μη στενοχωριέσαι, πάνω - κάτω όλοι έτσι ζήσαμε και ζούμε. Δεν είμαστε ούτε οι πρώτοι, ούτε οι τελευταίοι.


Τουλάχιστον εγώ, θυμάμαι το «γέρο» μου, καλή του ώρα, μας έφυγε στα 59, να μου λέει: «Κοίτα να μάθεις καμιά τέχνη για να ζήσεις». Σοφή κουβέντα, γιατί αυτός στα 59 μας έφυγε, ζώντας, δουλεύοντας και πεθαίνοντας σαν σύγχρονος σκλάβος.

Λεφτά δεν έκανε, προκοπή δεν είδε, το κέρδος του ένα στρωμένο τραπέζι μόνο και στο τέλος μια ευχή «Έδωσε ο Θεός και σήμερα!», με απάντηση «...ο Θεός έχει, εμείς δεν έχουμε»!

Ποιο κέρδος, λοιπόν!, Ποιο χρήμα! Για ποια λεφτά και προκοπή! Στον καπιταλισμό;

Αναρωτήθηκες ποτέ: Ποιοι, πώς, πότε, με τι μέσα και με ποιους μαζεύουν τον πλούτο σου και περνάν αυτοί καλά και εμείς χειρότερα;

Αναρωτήθηκες, πού πήγαν οι λαγοί, τα πετραχήλια και τα χρυσά κουτάλια που σου έταξαν;

Ποιοι και πώς τα έκαναν όνειρα-εφιάλτες;

Άσ' τα. Tα τραγούδησε έγκαιρα σχεδόν μια δεκαετία πριν ο Μακεδόνας: «Και αυτά που σου έλεγα λοιπόν / θα γίνω και θα κάνω / ξέχνα τα, είμαι υπάλληλος / και τρέχω και δεν φτάνω».

Μη στενοχωριέσαι. Μην επιτρέπεις όμως άλλο να σου θολώνουν το μυαλό οι απανταχού σωτήρες, που δεν σε έσωσαν ποτέ, ούτε εσένα ούτε εμένα.

Αυτοί που σου στρώνουν σήμερα τραπέζι στο συσσίτιο, σου ράβουν το σάβανο για να σε θάψουν αύριο.

Αυτοί που σε κοιμίζουν από τα κανάλια τους, σου φτιάχνουν Κοινωνικά Υπνωτήρια και αύριο θα σε πετάξουν στο δρόμο.

Αυτοί που σου λένε «όλοι ίδιοι είναι», είναι αυτοί που συντηρούν το αστικό σύστημα, με σένα και εμένα σκλάβο.

Αυτοί που σου σέρβιραν το «μην ξεχνάς τι σημαίνει δεξιά», έγιναν ίδιοι και όμοιοι με αυτήν.

Αυτοί που σήμερα σου σερβίρουν «στρίψε αριστερά», έστριψαν πρώτοι δεξιά.

Αναρωτήσου όμως: Γιατί;

Γιατί, απλά, το πραγματικό δίπολο είναι αστική τάξη - εργατική τάξη, από την ισχυροποίηση του ενός πόλου ή του άλλου θα καθορίζεται η ανθρώπινη υπόστασή σου, η αξιοπρέπειά σου και εν γένει η ίδια σου η ζωή.

Γιατί το πραγματικό δίπολο είναι η αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία, εκμεταλλευτής ή εκμεταλλευόμενος, φτωχός ή πλούσιος, χορτάτος ή πεινασμένος και εσύ και εγώ είμαστε εργαζόμενοι, άνεργοι, μικροαγρότες, αυτοαπασχολούμενοι, εντέλει εκμεταλλευόμενοι.

Γιατί, τελικά, είναι θέμα εξουσίας και εδώ ισχύει το ποιος με ποιον, που δεν αφορά μόνα τα κόμματα, αλλά και εσένα, εμένα, το γιο σου και την κόρη σου, όλους όσοι παράγουν του κόσμου τα αγαθά.

Γι' αυτή την εξουσία η πάλη ήταν, είναι και θα είναι αδιάκοπη, σκληρή, ταξική.

Γι' αυτή την εξουσία γεννιούνται κόμματα που παλεύουν, δρουν και κυβερνούν ως εργαλεία του ενός ή του άλλου πόλου.

Να σου θυμήσω: Για το συμφέρον της αστικής τάξης στη χώρα μας τα τελευταία 100 χρόνια γεννήθηκαν ένα τσουβάλι αστικά κόμματα.

Από πού να αρχίσω και πού να σταματήσω!

Όλα, μα όλα, είχαν έναν κοινό σκοπό, την κυριαρχία της αστικής τάξης στην εξουσία, πότε με το νόμο και την τάξη, πότε με μαχαίρι και βαμβάκι, να είσαι εσύ παραγωγός και οι αστοί αφέντες.

Ένα μόνο κόμμα, το ΚΚΕ, σχεδόν 100 χρόνια έδωσε για σένα τα καλύτερα παιδιά του.

Στήθηκαν στον τοίχο χωρίς να σε απαρνηθούν!

Σήμερα, σήκω και κοίταξέ τους στα μάτια, τόσοι αγώνες, τόσο αίμα όσο και το δίκιο.

Κάνε το βήμα.

Ο σοσιαλισμός θέλει αγώνα ταξικό, με εσένα πρώτο!
Κόκκινη προπαγάνδα εκτοξεύθηκε από yiok-yiok

Το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά το κεφάλαιο

Το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά το κεφάλαιο

Το ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία είναι πλέον γνωστό και πως όσοι από εμας καπνίζουν κινδυνεύουν να πάθουν σοβαρές βλάβες στην καρδιά και τα πνευμόνια τους το γνωρίζει η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων στον αναπτυγμένο κόσμο και στην Ελλάδα. Αυτό που ίσως πολλοί από εμας δεν γνωρίζουν είναι γιατί τα αστικά κράτη, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν τόση μεγάλη πρεμούρα να περιορίσουν στο ελάχιστο τον αριθμό των ανθρώπων που καπνίζει,ενώ μέχρι πριν λίγες δεκαετίες αφήναν τις βιομηχανίες καπνού να οργιάζουν.

Είναι μήπως πολυεύσπλαχνοι και αγωνιούν για το κάλό μας; Μήπως τελικά το αστικό κράτος σέβεται πράγματι την υγεία των λαϊκών στρωμάτων και προσπαθεί να την προστατέψει ή μήπως συμβαίνει κάτι άλλο;

Προφανώς λοιπόν και συμβαίνει κάτι άλλο και αυτό το άλλο είναι πως όταν κάποιος εργάτης αρρωσταίνει εξ αιτίας του τσιγάρου τα χρήματα που χάνουν είναι πάρα πολλά και ως εκ τούτου το κάπνισμα εκτός από την υγεία των εργαζόμενων βλάπτει και τις τσέπες των αστών καθώς και του αστικού κράτους .


Τα τελευταία χρόνια η ιατρική επιςτήμη χρησιμοποιεί έναν καινούριο στατιστικό όρο που ονομάζεται disability-adjusted life- year (DALY) και ο οποίος δείχνει πόσα επιπλέον χρόνια θα είσαι άρρωστος, δηλαδή ανίκανος για εργασία, εάν καπνίζεις. Πχ αν υποθέσουμε πως κάποιος ανθρωπος θα ζούσε 75 χρόνια συνολικά, αν δεν κάπνιζε εώς τα 73 θα ήταν υγιής και τα δυο τελευταία χρόνια άρρωστος, ενώ ως καπνιστής θα αρρωστησει από τα 65. Άρα το DALY αυτού του ανθρώπου θα είναι 73-65=8. Δηλάδή θα ζήσει 8 χρόνια επιπλέον άρρωστος, άρα και ανίκανος να εργαστεί, λόγω του τσιγάρου.

Έχει λοιπόν υπολογιστεί στατιστικά πως το συνολικό DALY της Ευρώπης το 2004 ήταν 16.830.000 έτη. Αυτό εάν το πολλαπλασιάσουμε με το 260 που είναι περίπου οι εργάσιμες ημέρες και αυτό με το 8 που είναι ο μέσος χρόνος εργάσιμης ημέρας και αυτό με το 5 που είναι η μέση τιμή της εργατοώρας(λέμε τώρα) θα βρούμε περίπου το ποσό των 175 δις €. Αυτά είναι πάνω κάτω τα χρήματα που χάνουν οι αστοί επειδή οι εργάτες καπνίζουν. Αν λοιπόν στα χρήματα αυτά προστεθούν και εκείνα που δαπανά το κράτος για να επιδιορθώσει τους " χαλασμένους" απ το τσιγάρο εργάτες τότε τα νούμερα ανεβαίνουν πολύ πιο πάνω.

Έτσι λοιπόν το αστικό κράτος έρχεται και σου λέει μην καπνίζεις και πολύ όχι γιατι με πολυνοιάζει για την υγεία σου αλλά γιατί εγώ χάνω χρήματα κάθε φορά που εσύ αρρωσταινεις διότι όχι μόνο δεν μπορείς , ως άρρωστος, να δουλέψεις στους ρυθμούς που θέλω αλλά πρέπει να δαπανήσω και επιπλέον χρήμα να σε "ξαναεπιδιορθώσω".

Αυτά όλα τα στοιχεία τα παραθέτουμε για να καταδείξουμε για πολλοστή φορά πως το καπιταλιστικό σύστημα δεν κινείται ούτε με ανθρωπιστικά κίνητρα ούτε με βάση τις ανθρώπινες ανάγκες, δεν είναι στην φύση του άλλωστε. Αυτό που το κινεί είναι το κέρδος και μόνο αυτό. Αν ο καπιταλιστής έχει οικονομικό όφελος από την επιβίωση σου θα σε κρατήσει στη ζωή, αν πάλι κερδίσει με τον θάνατό σου δεν θα το σκεφτεί ούτε για μια στιγμή . Αυτή ειναι η φύση του συστήματος, αυτή και η φύση εκείνων που παίζουν σε αυτό.


Όνειρο δικό μας είναι μια κοινωνία που δεν νοιάζεται για το κέρδος αλλά για τις ανθρώπινες ανάγκες. Μια τέτοια γεννήθηκε και μεγαλούργησε τον προηγούμενο αιώνα και είμαστε βέβαιοι πως θα ξανάρθει. Αυτή προσδοκούμε, γι αυτη παλεύουμε.
Πηγή: Ταξικά γυαλιά
Αναρτήθηκε από TRASH

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (8)

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (8)
[Συνέχεια από το προηγούμενο]

- 10/1/1984: Στο Μοσχάτο, αστυνομικοί με πολιτικά ζητούν από τον 28χρονο Θοδωρή Γιάκα να σταματήσει για εξακρίβωση στοιχείων. Ο Γιάκας δεν μπορεί να μαντέψει ότι οι κουμπουροφόροι είναι άνθρωποι του νόμου και τρέπεται σε φυγή τρομοκρατημένος. Ο αρχιφύλακας Βαγγέλης Λαγογιάννης τον ξαπλώνει με 4 σφαίρες που του ρίχνει πισώπλατα. Καθώς αποδεικνύεται ότι ο Γιάκας ήταν απολύτως νομοταγής πολίτης, η αστυνομία κάνει λόγο για άτομο με...ψυχολογικά προβλήματα (!)

- 20/2/1994: Στην Δαλαμανάρα Αργολίδος, περιπολικό τής αστυνομίας ψάχνει για λαθρομετανάστες. Δυο αλβανοί πετιούνται από έναν πορτοκαλεώνα και αρχίζουν να τρέχουν. Ο αστυνομικός Αντώνης Μεζίνης σκοτώνει τον έναν απ' αυτούς με μια σφαίρα στο κεφάλι. Υποστήριξε ότι ξαφνικά το θύμα σταμάτησε, τράβηξε μαχαίρι και στράφηκε καταπάνω τους.

- 25/2/1995: Στους Ψαράδες Φλωρίνης, αστυνομικοί παγιδεύουν ομάδα 18 λαθρομεταναστών. Ένας απ' αυτούς πέφτει νεκρός από σφαίρα στο πρόσωπο. Σύμφωνα με ανακοίνωση της αστυνομίας, ο λαθρομετανάστης τράβηξε μαχαίρι και ο αστυνομικός Σωκράτης Παπαδόπουλος προσπάθησε να τον αφοπλίσει αλλά κατά την συμπλοκή εκπυρσοκρότησε το όπλο του.

- 14/1/1996: Στον Βύρωνα, συλλαμβάνεται μεθυσμένος και οδηγείται στο τμήμα ο ξανθιώτης Λουτφή Οσμαντζέ. Το επόμενο πρωί ο Οσμαντζέ παρουσιάζει πρόβλημα υγείας και το ίδιο βράδυ πεθαίνει. Ο ιατροδικαστής πιστοποιεί θάνατο από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου κατά την διάρκεια ξυλοδαρμού και καταγράφει σωρεία χτυπημάτων στο κεφάλι. Η υπόθεση μπήκε στο αρχείο.

- 20/1/1996: Στη Σκάλα Ωρωπού εκτυλίσσεται επιχείρηση-σκούπα κατά μεταναστών. Πάνω στην καταδίωξη, εκπυρσοκροτεί κατά λάθος το υπηρεσιακό όπλο τού αστυνομικού Διονύση Καρακαϊδού και σκοτώνει έναν αλβανό.

- 14/6/1996: Ο 20χρονος Φαντίλ Ναμπούζι μπαίνει σε ένα μποστάνι και κόβει δυο καρπούζια αλλά γίνεται αντιληπτός από τον αγροφύλακα Θανάση Μάτο. Ο Μάτος επιβάλλει την ποινή στον κλέφτη: θάνατος με μια σφαίρα στο στήθος.

- 23/6/1996: Ο Χριστόφορος Μαρίνος, αταλάντευτα προσηλωμένος στις ιδέες του αναρχιστής και φίλος τού Μιχάλη Πρέκα (ήταν μαζί του και συνελήφθη όταν ο Πρέκας εδολοφονείτο από τα ΕΚΑΜ) "αυτοκτονεί" (σύμφωνα με την αστυνομία) όταν τα ΕΚΑΜ τον στριμώχνουν σε καμπίνα τού πλοίου Πήγασος. Ο Μαρίνος είχε προσαχθεί επανειλημμένα σε δίκες, όπου αθωωνόταν λόγω μη ύπαρξης στοιχείων ενώ ποτέ του δεν οπλοφόρησε, αν και κάποιοι από τους πρώην συντρόφους του λένε πως παλιότερα ο Μαρίνος είχε πυροβολήσει έναν άλλο διάσημο αναρχιστή, τον Μανώλη Σκυφτούλη.

- 21/10/1996: Έξω από το νοσοκομείο Υγεία, αστυνομικοί τής ασφάλειας στριμώχνουν τον καταζητούμενο Παύλο Κερεμίδη. Υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, ο Κερεμίδης πέφτει νεκρός. Δεν οπλοφορούσε.

- 3/11/1996: Ο Στέφανος Σαπουνάς κάνει το μοιραίο λάθος να μη σταματήσει σε αστυνομικό μπλόκο στα Άνω Λιόσια. Ο αστυνομικός Θανάσης Ζιώγας πυροβολεί, η σφαίρα διαπερνά το πίσω τζάμι τού αυτοκινήτου και πετυχαίνει τον Σαπουνά στον αυχένα. Ο Ζιώγας με τον συνάδελφό του μπαίνουν στο περιπολικό και εξαφανίζονται. Ο Σαπουνάς διακομίζεται στο νοσοκομείο από περαστικούς. Οι γιατροί ειδοποιούν την αστυνομία και αρχίζει έρευνα, η οποία αποκαλύπτει ότι η σφαίρα προήλθε από όπλο αστυνομικού. Ξεκινάει ΕΔΕ και διατάζονται όλοι οι ατσυνομικοί τής περιοχής να παραδώσουν τα όπλα τους για έλεγχο. Τότε ο Ζιώγας αποφασίζει να αναφέρει το περιστατικό. Ο Σαπουνάς πάλαιψε πέντε μήνες αλλά τελικά υπέκυψε στα τραύμα του.

- 8/11/1996: Μπλόκο τής αστυνομίας στον κόμβο Κατερίνης της εθνικής οδού Θεσσαλονίκης-Αθήνας. Μια διαδικασία που θα ήταν τυπική αν δεν "εκπυρσοκροτούσε" το όπλο τού αστυνομικού Δημήτρη Σπυρόπουλου, σκοτώνοντας τον αλβανό Γιάννη Νόκα.

- 20/11/1996: Μπλόκο τής αστυνομίας έξω από την Λιβαδειά. Ο τσιγγάνος μικροπωλητής Τάσος Μουράτης θεωρείται τόσο επικίνδυνος ώστε διατάσσεται να ξαπλώσει στο έδαφος. Εκεί τον βρίσκει ο θάνατος από το αυτόματο του τροχονόμου Δημήτρη Τρίμμη. Ο Τρίμμης προσάγεται σε δίκη με την κατηγορία τής ανθρωποκτονίας από πρόθεση. Με το επιχείρημα ότι ο κατηγορούμενος "έχασε την ισορροπία του και τον έλεγχο του όπλου του, με αποτέλεσμα αυτό να εκπυρσοκροτήσει", το δικαστήριο αφήνει τον Τρίμμη ελεύθερο.

- 8/2/1997: Έξω από την Κοζάνη, απόσπασμα της αστυνομίας πέφτει πάνω σε λαθρομετανάστες. Ο αστυνομικός Μιλτιάδης Ανδρεόπουλος πυροβολεί για εκφοβισμό αλλά η σφαίρα "εξοστρακίζεται" και σκοτώνει έναν 19χρονο αλβανό. Το μεικτό ορκωτό τής Κοζάνης αθώωσε τον Ανδρεόπουλο.

- 15/4/1997: Παρόμοια επιχείρηση της αστυνομίας στην περιοχή τής Καστοριάς. Δυο αλβανοί σκοτώνονται από τον αστυνόμο Στέργιο Ταγάρα.

- 25/5/1997: Ο 28χρονος Φίλιππος Παπαδόπουλος είχε την ατυχή έμπνευση να βγει θαλάσσια βόλτα με ένα εγκαταλελειμμένο σκάφος. Σε έλεγχο ρουτίνας, λιμενικό σκάφος τού ζητά να σταματήσει. Καθώς ο Παπαδόπουλος φοβάται την σύλληψη, προσπαθεί να διαφύγει. Οι λιμενικοί τον γαζώνουν.

- 23/7/1997: Ο Πύργος συγκλονίζεται από την αυτοκτονία τού 33χρονου ιδιοκτήτη καφετέριας Γιώργου Καννελόπουλου, μιας και ο αυτόχειρας άφησε ιδιόχειρο σημείωμα όπου έγραφε: "Tα οργανωμένα κυκλώματα τοκογλυφίας, αλλά και οι αστυνομικοί που με εκβίαζαν απαιτώντας χρήματα για να μου παρέχουν προστασία, με οδήγησαν στον τάφο". Ακολούθησαν έρευνες και ΕΔΕ, χωρίς να βγει αποτέλεσμα.

- 3/8/1997: Στον Πειραιά, ο 26χρονος Ηλίας Μέξης υποπίπτει στο θανάσιμο έγκλημα της παραβίασης μονοδρόμου. Ευτυχώς για την κοινωνία, ο ανθυπαστυνόμος Δημήτρης Τσαγκράκος αγρυπνά και τιμωρεί τον εγκληματία με μια σφαίρα στο κεφάλι. Ο Τσαγκράκος ισχυρίστηκε πως πυροβόλησε επειδή το φορτηγάκι δεν σταμάτησε στο σήμα του και φοβήθηκε για την ζωή του. Στην δίκη άλλαξε γνώμη και υποστήριξε ότι τράβηξε το όπλο για εκφοβισμό αλλά εκείνο εκπυρσοκρότησε.

- 10/10/1997. Στον σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης αστυνομικοί συλλαμβάνουν μετανάστες που δεν έχουν νομιμοποιητικά έγγραφα. Πάνω στην αναμπουμπούλα, κάποιος από τους μετανάστες επιχειρεί να ξεφύγει. Δυστυχώς γι' αυτόν, από κει περνάει κατά σύμπτωση ο αστυνομικός Γιώργος Σπανούδης. Ο Σπανούδης είναι εκτός υπηρεσίας αλλά τυχαίνει να έχει μαζί του το προσωπικό του (όχι υπηρεσιακό) όπλο, με το οποίο πυροβολεί και σκοτώνει τον επίδοξο δραπέτη. Στην κατάθεσή του, ο Σπανούδης αναφέρει ότι όρμησε στον δραπέτη κραδαίνοντας για εκφοβισμό το όπλο του, το οποίο εκπυρσοκρότησε κατά την συμπλοκή. Φυσικά, αφέθηκε ελεύθερος.

- 26/1/1997: Στις Σέρρες, ψάχνοντας για ναρκωτικά, οι αστυνομικοί κάνουν έφοδο στο σπίτι τού 17χρονου Γιάννη Καραγιαννόπουλου, τον οποίο και συλλαμβάνουν. Ο Καραγιαννόπουλος καταλήγει στο νοσοκομείο με μια σφαίρα στο κεφάλι και βγαίνει μήνες αργότερα εντελώς ανίκανος για κάθε δουλειά. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ο τραυματισμός του προήλθε από "ανάκριση" μέσα στο περιπολικό. Οι αστυνομικοί ισχυρίζονται ότι ο κρατούμενος επιχείρησε να διαφύγει αρπάζοντας το όπλο τού αστυνομικού που καθόταν δίπλα του και το όπλο εκπυρσοκρότησε. Φυσικά, έγινε δεκτή η άποψη των αστυνομικών.

- 21/3/1998: Δυο αστυνομικοί σταματούν μια βέσπα, η οποία υπέπεσε σε τροχαία παράβαση. Ζητούν από τους επιβάτες να σταθούν δίπλα στο περιπολικό και να ακουμπήσουν τα χέρια τους στον ουρανό του αυτοκινήτου. Εκείνοι υπακούουν. Ξαφνικά χτυπάει το κινητό τού ενός, του 33χρονου Κώστα Βλαστού. Καθώς ο Βλαστός βάζει το χέρι στην τσέπη να βγάλει το κινητό του, ο αρχιφύλακας Σπύρος Κοψαύτης πυροβολεί και τον σκοτώνει. Φοβήθηκε ότι το θύμα θα έβγαζε όπλο.

- 18/3/1998: Στην μεθόριο του νομού Καστοριάς, περιπολούντες αστυνομικοί διασταυρώνονται με τον 29χρονο αγρότη Γιάννη Κεχαΐτη. Υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες ακολουθεί συμπλοκή κατά την οποία ο Κεχαΐτης πέφτει νεκρός από εκπυρσοκρότηση αστυνομικού όπλου.

- 5/6/1998: Στην μεθόριο της Φλώρινας, αστυνομική περίπολος εντοπίζει λαθρομετανάστες και ρίχνει "εκφοβιστικά πυρά". Παρ' ότι τα πυρά είναι εκφοβιστικά, ο 28χρονος Μπόκαρι Μπάχο σκοτώνεται.

- 19/6/1998: Στην πλατεία Κάνιγγος, ο 37χρονος Αποστόλης Γκαγκόμοιρος πυροβολείται από αστυνομικούς. Γλιτώνει την ζωή του από θαύμα. Επειδή η βολίδα βρέθηκε στραπατσαρισμένη στην κοιλιά του αλλά δίχως να έχει βρει κόκκαλο, εκτιμήθηκε ότι υπήρξε εξοστρακισμός. Η υπόθεση έκλεισε αλλά παραμένει το ερώτημα: ποιά ανάγκη ώθησε τους αστυνομικούς να πυροβολήσουν σε ένα τόσο πολυσύχναστο σημείο τής πρωτεύουσας, όπου ο κίνδυνος είναι αυξημένος έστω και από εξοστρακισμό;

- 23/10/1998: Ο 17χρονος σέρβος Μάρκο Μπουλάτοβιτς βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με τους συμμαθητές του. Έχουν έρθει εκδρομή με το σχολείο. Κάπου δίπλα διαπράττεται κλοπή και επεμβαίνει ο ανθυπαστυνόμος Κυριάκος Βαντούλης, ο οποίος θεωρεί τον Μπουλάτοβιτς ύποπτο. Ο νεαρός σέρβος αντιδρά στην σύλληψη και πέφτει νεκρός από σφαίρα τού Βαντούλη. "Ατύχημα", είπε η αστυνομία. "Ανθρωποκτονία εκ προθέσεως" αποφάνθηκε ο εισαγγελέας. Πάντως, απεδείχθη ότι ο Μπουλάτοβιτς ήταν άοπλος και δεν είχε διαπράξει την κλοπή.


Μιας και αρχίσαμε, θα συνεχίσουμε και στο επόμενο με άλλα "θλιβερά συμβάντα" του 21ου αιώνα. Φυσικά, όλα αυτά τα περιστατικά παρατίθενται ενδεικτικά, καθώς υπάρχουν πολύ περισσότερα, τα οποία συχνά μοιάζουν σαν να βγήκαν από καρμπόν.

Για σήμερα, θα κλείσουμε διατυπώνοντας μια απορία: πώς διάβολο γίνεται και όταν υπάρχουν τυχαίες εκπυρσοκροτήσεις όπλων, εξοστρακισμοί (πιο σωστά: αποστρακισμοί) βολίδων ή όποιοδήποτε άλλο ατύχημα, πάντοτε πλήττεται κάποιος πολίτης και ουδέποτε αστυνομικός; Για να μην αναρωτηθούμε χάρη σε ποια σατανική μοίρα στην συντριπτική τους πλειοψηφία αυτά τα "θλιβερά συμβάντα" είναι θανατηφόρα...

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (7)

Η "δημοκρατία" τής αστυνομικής καταστολής (7)

Λέγαμε τις προάλλες ότι, μετά την επιδρομή των αστυνομικών στον τσιγγάνικο καταυλισμό τού Ασπρόπυργου, ο τότε υπουργός δικαιοσύνης Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε λόγο για "θλιβερό συμβάν", όπου σημειώθηκε κάποια "υπέρβαση του μέτρου". Όμως, μια δειγματοληπτική ματιά σε όσα έχουν συμβεί τα τελευταία σαράντα χρόνια (εκτός από όσα έχουμε ήδη αναφέρει στα προηγούμενα κείμενά μας) δείχνει ότι τέτοια "θλιβερά συμβάντα" και τέτοιες "υπερβάσεις τού μέτρου" κάθε άλλο παρά σπανίζουν:

- 30/4/1976: Παραμονή πρωτομαγιάς. Μια ομάδα μελών τής αριστερής οργάνωσης Κ.Ο. Μαχητής κάνει αφισσοκόλληση στην πλατεία Δημαρχείου. Ξαφνικά, κυκλώνονται από αστυνομικούς, οι οποίοι τους παίρνουν στο κυνήγι, φωνάζοντας και κραδαίνοντας τα γκλομπ. Ο δεκαεξάχρονος Σιδέρης Ισιδωρόπουλος τρομάζει και προσπαθεί να ξεφύγει. Καθώς επιχειρεί να διασχίσει την οδό Πειραιώς, παρασύρεται και σκοτώνεται από διερχόμενο όχημα. Η κηδεία του εξελίσσεται σε ογκώδη, μαχητική διαδήλωση της λεγόμενης "εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς".

- 25/5/1976: Στην διάρκεια πανεργατικού συλλαλητηρίου κατά του αντισυνδικαλιστικού Ν.330/76, μια "αύρα" (τεθωρακισμένο αστυνομικό αυτοκίνητο) καταδιώκει διαδηλωτές. Το γεγονός ότι κατά την καταδίωξη χτύπησε και σκότωσε την 67χρονη μικροπωλήτρια Αναστασία Τσιβίκα δεν ηχεί παράδοξα.

- 20/10/1977: Έξω από το εργοστάσιο της AEG στου Ρέντη, ο αντιεξουσιαστής Χρήστος Κασσίμης περικυκλώνεται από αστυνομικούς και ακινητοποιείται. Η επίσημη εκδοχή λέει ότι ο Κασσίμης συνελήφθη ενώ ετοιμαζόταν να τοποθετήσει εμπρηστικές βόμβες στο εργοστάσιο. Πάντα σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, ο Κασσίμης επιχείρησε να δραπετεύσει και οι αστυνομικοί αναγκάστηκαν να τον καταδιώξουν και να τον πυροβολήσουν, σκοτώνοντάς τον. Οι αρχές χαρακτήρισαν τον Κασσίμη ως μέλος τού ΕΛΑ. Οι αστυνομικοί Πλέσσας και Στεργίου που τον πυροβόλησαν, απαλλάχθηκαν.

- 28/10/1980: Στην Νεάπολη της Θεσσαλονίκης, ανήμερα της εθνικής επετείου, οι αντιστασιακοί πραγματοποιούν συγκέντρωση. Στην συνέχεια επιχειρούν να παρελάσουν αλλά δέχονται επίθεση της αστυνομίας. Οι ηλικιωμένοι αντιστασιακοί τρώνε το ξύλο τής αρκούδας. Άσχημα χτυπημένος, ο 76χρονος Τάσος Μαγλαρίδης μεταφέρεται σε κωματώδη κατάσταση στο ΑΧΕΠΑ, όπου εκπνέει έναν μήνα αργότερα.

- 15/8/1985: Η 22χρονη αμερικανίδα Κάθρην Τζων Μπουλ διαμαρτύρεται για τον ιταμό και αγενή τρόπο με τον οποίο οι αστυνομικοί ζητούν να ελέγξουν τα χαρτιά της και το αυτοκίνητό της. Καθώς ο αστυφύλακας Νικόλαος Σταθόπουλος προσπαθεί να ελέγξει το αυτοκίνητο με την βία, εκείνη αντιστέκεται. "Υπερβαίνοντας το μέτρο", ο Σταθόπουλος σύρει το όπλο του και την σκοτώνει.

- 9/2/1986: Ο 17χρονος Μανώλης Καντανολέων κλέβει ένα αυτοκίνητο αλλά τον παίρνουν χαμπάρι. Καθώς προσπαθεί να ξεφύγει, τρεις αστυνομικοί τον πυροβολούν στο κεφάλι και τον σκοτώνουν. Τα ονόματα των αστυνομικών δεν έγιναν ποτέ γνωστά καθώς ποτέ δεν δικάστηκαν γι' αυτό το "θλιβερό συμβάν".

- 3/9/1986: Διεκδικώντας τα δεδουλευμένα τους, 650 εργαζόμενοι της ΕΔΟΚ-ΕΤΕΡ ζητούν ακρόαση από την τότε υφυπουργό βιομηχανίας Βάσω Παπανδρέου. Η Παπανδρέου αρνείται να τους δεχτεί και οι εργαζόμενοι προχωρούν σε καθιστική διαμαρτυρία. Η αστυνομία επεμβαίνει για να τους διαλύσει με την βία. Κατά την αστυνομική επιχείρηση και προφανώς από "υπέρβαση του μέτρου", ο 60χρονος Άγγελος Μαυροειδής τραυματίζεται σοβαρά. Αφήνει την τελευταία του πνοή στο ΚΑΤ εννιά μέρες αργότερα.

- 4/1/1987: Ο 19χρονος Λουκάς Γράψας λογομαχεί με τον ασφαλίτη Παντελή Χατζή. Μάλλον "καθ' υπέρβασιν του μέτρου", ο Χατζής λύνει για πάντα την παρεξήγηση χρησιμοποιώντας το όπλο του.

- 1/10/1987: Στην Καλογρέζα, στο κυκλωμένο από αστυνομικούς σπίτι του, ο αντιεξουσιαστής Μιχάλης Πρέκας βγαίνει στο μπαλκόνι και πυροβολεί στον αέρα. Πέφτει νεκρός από καταιγισμό πυρών. Επειδή οι αυτόπτες μάρτυρες βεβαίωσαν ότι ο Πρέκας έρριχνε στον αέρα, ο θάνατός του χαρακτηρίστηκε ως δολοφονία. Επί κεφαλής των ΕΚΑΜιτών που τον πυροβόλησαν ήταν ο Νικόλαος Αργύρης. Για "τιμωρία", ο Αργύρης μετατέθηκε στην προσωπική φρουρά τού Μητσοτάκη. Αργότερα συνελήφθη για εμπόριο όπλων και αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Στην συνέχεια, ανέλαβε σύμβουλος του δημάρχου Αγίας Βαρβάρας. [Λεπτομέρεια: ο αδελφός του ήταν επίσης αστυνομικός, ο οποίος αποτάχθηκε επειδή συνελήφθη να κάνει...εμπόριο όπλων!]

- 14/6/1988: Η ιστορία Γράψα-Χατζή επαναλαμβάνεται: μέσα σε ουζερί, ο Νικόλαος Παπαγγελάκης τα βάζει με τον αστυνομικό Θωμά Μακρή, παραβλέποντας ότι ο Μακρής έχει όπλο. Μ' αυτό το όπλο, ο Μακρής στέλνει τον Παπαγγελάκη να συναντήσει τον Γράψα.

- 8/3/1990: Στην Πρέβεζα, ο 15χρονος Δημήτρης Κίκερης κάνει διάρρηξη σε βιντεάδικο. Για κακή του τύχη, γίνεται αντιληπτός. Όταν φτάνει η αστυνομία, ταμπουρώνεται στην τουαλέττα. "Υπερβαίνοντας το μέτρο", ο αστυφύλακας Γρηγόρης Σπυράκος σκοτώνει τον άτυχο πιτσιρικά.

- 10/1/1991: Ημέρα σφαγής. Λίγες ώρες αφ' ότου στην Πάτρα μια ομάδα ΟΝΝΕΔιτών δολοφονεί τον καθηγητή Τεμπονέρα, πραγματοποιείται στην Αθήνα ογκωδέστατη διαδήλωση, η οποία καταλήγει σε πολύωρες συγκρούσεις μαθητών με τα ΜΑΤ. Σύμφωνα με επίσημα αστυνομικά στοιχεία, σ' αυτές τις συγκρούσεις ρίχτηκαν πάνω από 4.000 δακρυγόνα. Κάποιο απ' αυτά βάζει φωτιά στο χαρτοπωλείο Λίβα και στο κτήριο του Κ. Μαρούση. Από τα αποκαΐδια ανασύρονται νεκροί ο 32χρονος Περικλής Ρεπάκης, ο 57χρονος Μανώλης Κοντόπουλος, ο 59χρονος Ιωάννης Νετμετζίδης κι ένας νεαρός του οποίου η ταυτότητα δεν έγινε γνωστή. Παρ' ότι υπήρχαν πολλές αντίθετες μαρτυρίες, το συμβούλιο πλημμελειοδικών έκλεισε μετά από 6 χρόνια την υπόθεση με βούλευμα το οποίο χαρακτήρισε την πυρκαγιά ως βομβιστική ενέργεια, προερχόμενη από ρίψη μολότοφ.

- 21/1/1991: Συλλαμβάνεται για διακίνηση ναρκωτικών ο 25χρονος τούρκος πρόσφυγας Σουλεϊμάν Ακιάρ. Κατά την κράτησή του, οι αστυνομικοί τον σκότωσαν στο ξύλο κυριολεκτικά. Με βαρύτατα τραύματα, ο Ακιάρ μεταφέρεται στο ΚΑΤ αλλά δεν καταφέρνει να επιζήσει και πεθαίνει στις 29 του μηνός. Παρ' ότι ο προϊστάμενος της ιατροδικαστικής υπηρεσίας Νικόλαος Μπεναρδής επιβεβαιώνει τον άγριο βασανισμό του θύματος, η υπόθεση μπαίνει στο αρχείο.

- 12/9/1993: Στην Βέροια, ο ανθυπαστυνόμος Αντώνης Δελλάς αντιλαμβάνεται ότι ένας νεαρός προσπαθεί να διαρρήξει δυο αυτοκίνητα. Ο Δελλάς τον σκοτώνει, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε άμυνα (εκδοχή που υιοθέτησε επίσημα η αστυνομία). Μένουν αναπάντητα τα ερωτήματα: (α) πώς γίνεται να προσπαθεί να διαρρήξει κάποιος δύο αυτοκίνητα ταυτόχρονα; (β) μπροστά σε ποιόν κίνδυνο αναγκάστηκε να πυροβολήσει θανατηφόρα (ούτε καν στα πόδια) ο Δελλάς, δεδομένου ότι ο νεαρός δεν έφερε ούτε νυχοκόπτη; [Λεπτομέρεια: ο νεαρός ήταν αλβανός.]

- 7/10/1993: Στην Πύλο, περιπολούντες αστυνομικοί εκτιμούν ως ύποπτο τον τρόπο με τον οποίο κινούνται δυο πολίτες. Τους ζητούν να σταματήσουν για να τους ελέγξουν. Καθώς εκείνοι αρνούνται να υπακούσουν, ο αστυνομικός Γιώργος Καράμπελας βγάζει το όπλο του για εκφοβισμό. Δυστυχώς, εκείνη την "κακιά στιγμή" ο Καράμπελας σκοντάφτει, το δάχτυλό του πατάει κατά λάθος την σκανδάλη και η σφαίρα φυτεύεται στο κεφάλι τού 33χρονου Τάσου Κωσταράκη σκοτώνοντάς τον ακαριαία.

- 22/11/1993: Στην Νέα Χαλκηδόνα, αστυνομικοί παγιδεύουν τον δραπέτη Δημήτρη Γλυκογιάννη. Ένας από τους αστυνομικούς νομίζει ότι ο δραπέτης ετοιμάζεται να τραβήξει όπλο και τον πυροβολεί. Ο Γλυκογιάννης επέζησε αλλά δεν οπλοφορούσε. Η άστοχη αντίδραση του αστυφύλακα μπορεί να εκληφθεί μόνον ως αποτέλεσμα ελλιπούς εκπαίδευσης.


[Συνεχίζεται]

Ν. Μπογιόπουλος: «Όλοι οι Έλληνες μαζί», ε; Μπα!

Ν. Μπογιόπουλος: «Όλοι οι Έλληνες μαζί», ε; Μπα!

«Να είμαστε όλοι μαζί». «Να είμαστε ενωμένοι». «Είδατε πόσα καταφέρνουμε όταν είμαστε όλοι ενωμένοι;»… Τα γνωστά κλισέ επαναλήφθηκαν με αφορμή την επέτειο του Γοργοποτάμου. Ο κ.Σταικούρας, μάλιστα, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης στις εκδηλώσεις, διαπίστωσε για τον Γοργοπόταμο ότι «γεφύρωσε τις διαχωριστικές γραμμές, τις αντιθέσεις, τα πάθη και τους φανατισμούς». Πρόσθεσε δε ότι «αποτελεί δίδαγμα για τις νεότερες γενιές και ένα καλό παράδειγμα για το τι μπορούμε να πετύχουμε με ενότητα, συνεννόηση και συνεργασία».
Σύμφωνα με την παραπάνω καταπληκτική προσέγγιση, δεν μας μένει, λοιπόν, παρά «να ενωθούμε». Και μέχρι την επόμενη «μεγάλη μάχη του Έθνους», μέχρι τις 9 Δεκέμβρη δηλαδή που συνεδριάζει το Eurogroup, να έχουμε «συνεννοηθεί». Να έχουμε «συνεργαστεί». Και «όλοι μαζί» να έχουμε συμφωνήσει με την κυβέρνηση, η οποία στο μεταξύ θα έχει συνεννοηθεί με την τρόικα. Και έτσι («μονιασμένοι» και «ενωμένοι») να ενημερώσουμε τους εταίρους μας για το πόσο πολύ μας αρέσουν οι πλειστηριασμοί. Πόσο πολύ μας αρέσουν οι απολύσεις. Πόσο πολύ μας αρέσουν οι φόροι επί των ακινήτων. Τα διαλυμένα νοσοκομεία. Τα διαλυμένα Πανεπιστήμια. Και άλλα τέτοια «ενωτικά»…


Παλιά ιστορία η «εθνική συμφιλίωση» - Του Στάθη (πριν από 25 χρόνια)…

Συγγνώμη, αλλά δεν θα συμμετάσχουμε σε αυτό το μεθύσι της γενικής συμφιλίωσης. Συγγνώμη, επίσης, που δεν διαβάζουμε ούτε τον Γοργοπόταμο, ούτε την ΕΑΜική αντίσταση, ούτε την Επανάσταση του ’21, ούτε τίποτα απ’ όσα προχώρησαν την Ελλάδα και τον κόσμο ένα βήμα μπροστά, ως αποτέλεσμα είτε της «ενότητας» των προβάτων με τους λύκους, είτε ως αποτέλεσμα της «διαπραγμάτευσης» των προβάτων με τους λύκους. Άλλωστε αυτού τους είδους η «ενότητα» δεν υπήρξε ποτέ και πουθενά. Σε καμία περίοδο. Σε καμία κοινωνία αντιτιθέμενων συμφερόντων. Αλλού και όχι «μαζί» ήταν οι Έλληνες που μήδισαν από εκείνους που πολεμούσαν τους Πέρσες. Αλλού και όχι «μαζί» με εκείνους που πήγαν στο Βισί ήταν οι Γάλλοι που πολεμούσαν τους ναζί. Αλλού και όχι «μαζί» ήταν οι Καραϊσκάκηδες από τους Νενέκους. Αλλού και όχι «μαζί» ήταν ο Μαρτιν Λούθεν Κινγκ από τους Μακάρθι. Αλλιώς τιμούν το Γοργοπόταμο αυτοί που δέχονταν τα βόλια του Σκόμπυ, με τους άλλους που ενώθηκαν με τον Σκόμπυ το ’44.
Αυτό το «όλοι μαζί» υπάρχει μόνο στα «όλοι μαζί τα φάγαμε» των Πάγκαλων. Μόνο όσοι απουσίαζαν και απουσιάζουν από τους αγώνες και τις αγωνίες του ελληνικού λαού προσπαθούσαν και προσπαθούν – πάντα – να κρύψουν την απουσία τους πίσω από την «αθώα» φρασούλα: «Ολοι οι Ελληνες μαζί»... Ομως, η Ιστορία και η αλήθεια είναι πεισματάρικα πράγματα. Και επιμένουν: Οπως και σήμερα, έτσι και τότε, δεν ήταν «όλοι οι Ελληνες μαζί». «Μαζί» και «ενωμένος», για να επιστρέψουμε στον Γοργοπόταμο και κυρίως σε όσα συμβολίζει, ήταν, πράγματι, ο ελληνικός λαός. Όμως:
α) Οταν ο ελληνικός λαός πολεμούσε τους Γερμανούς στις πόλεις και στα βουνά, υπήρχαν και εκείνοι που είχαν πάρει τον «πατριωτισμό» τους και - μαζί με το χρυσό της χώρας - τον είχαν φυγαδεύσει στα ασφαλέστατα «χαρακώματα» του Καΐρου και του Λονδίνου.
β) Ενώ ο ελληνικός λαός μαχόταν το ναζισμό, διεκδικώντας για αντίτιμο μια Ελλάδα της λευτεριάς, της δημοκρατίας και της λαϊκής αναδημιουργίας, υπήρχαν και εκείνοι που το 1944 έσπευδαν να συνταχθούν με τη βασιλική «εξόριστη» κυβέρνηση στην Αίγυπτο. Ήταν, μάλιστα, τόσο «διαθέσιμοι» στην υπηρεσία των Ανακτόρων, που για το λόγο αυτό «βραβεύονταν» με την ανάθεση ρόλου πρωθυπουργού της «κυβερνήσεως Εθνικής Ενότητας».
3) Υπήρχαν, φυσικά, και εκείνοι που συνεργάστηκαν με τον Χίτλερ. Ήταν οι δοσίλογοι, οι ταγματασφαλίτες και οι γερμανοντυμένοι. Στους οποίους, αν και προδότες, οι του Καΐρου και του Λονδίνου, όταν επέστρεψαν, στο πλαίσιο της «εθνικής τους ενότητας», επιδαψίλευσαν τιμές και αξιώματα...
Όχι και «όλοι ενωμένοι», λοιπόν. Διότι, πολύ απλά:
Άλλο πράγμα αυτοί που πολεμούσαν και τραγουδούσαν «το ΕΑΜ μας έσωσε απ' τη πείνα, θα μας σώσει κι από τη σκλαβιά» κι άλλο πράγμα οι «παπατζήδες» που (στις 2-5-1944) σε ομιλία τους στην Αλεξάνδρεια, παρουσία των αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, έκαναν λόγο για τη «βρωμιά του ΕΑΜ»!
Άλλο πράγμα αυτοί που πολέμησαν τον Χίτλερ και με τα ίδια όπλα πολέμησαν τον Τσόρτσιλ και τον Βαν Φλιτ, κι άλλο πράγμα αυτοί που όντας από καιρό έτοιμοι να υπηρετήσουν τους «συμμάχους» πάσχιζαν να «διορθωθεί η κατάσταση», δηλαδή να καταπνιγεί κάθε εγχείρημα λαϊκής κυριαρχίας στον τόπο, και για το λόγο αυτό τηλεγραφούσαν στον Τσόρτσιλ τα εξής: «Δύναμαι να σας διαβεβαιώσω ότι η σταθερότης της ελληνικής κυβερνήσεως θα διατηρηθεί πλήρως κατά τας επικείμενους κρίσιμους στιγμάς. Δεν γνωρίζω τους λόγους διά την απουσία της Βρετανίας. Μόνον η άμεσος παρουσία εντυπωσιακών βρετανικών δυνάμεων εις την Ελλάδα και ως τας τουρκικάς ακτάς θα ήτο δυνατό να μεταβάλει την κατάστασιν». (Γεώργιος Παπανδρέου, 22/9/1944, τηλεγράφημα προς τον Τσόρτσιλ).
Άλλο πράγμα αυτοί που έδωσαν την ψυχή, την καρδιά και το αίμα τους για τη λευτεριά της Ελλάδας και για τη σωτηρία του λαού, κι άλλο πράγμα οι μαυραγορίτες, τα κόμματα και οι εφημερίδες τους που έφταναν να δίνουν ακόμα και το παράγγελμα των εκτελεστικών αποσπασμάτων (!), αυτοί που κράδαιναν ενάντια στο μεγαλειώδες κίνημα της Αντίστασης τη «νομιμότητα» του κατακτητή και των ντόπιων οργάνων του και έγραφαν: «Καλώς συνετάγη ο νόμος που τιμωρεί με θάνατο τους Έλληνες υπηκόους όσοι μετέχουν σε πολεμικές εχθροπραξίες κατά των Γερμανών». («Καθημερινή», 1/6/1941).
«Όλοι μαζί», είπατε; Ε, όχι φυσικά. Καθότι η αναγκαία ενότητα των πολλών εναντίον των λίγων που τους τυραννούν, όποτε πέρασε μέσα από την ενότητα των τυραννισμένων με τους τυράννους τους, έφερνε ακόμα πιο βαριές αλυσίδες για τους τυραννισμένους. Και σε κάθε περίπτωση ο Μπέντζαμιν Ντισραέλι, πρωθυπουργός της βικτωριανής εποχής ήταν και όχι του σοβιετικού Κρεμλίνου, όταν σε μια κρίση λογοτεχνικής ειλικρίνειας το περιέγραφε ως εξής: «Δυο έθνη που μεταξύ τους δεν υπάρχει ούτε σχέση ούτε συμπάθεια και τα οποία δεν κυβερνώνται με τους ίδιους νόμους(…). Τα δυο αυτά έθνη είναι οι πλούσιοι και οι φτωχοί».

Βασικές εξελίξεις στο αστικό πολιτικό σύστημα από το 1974 μέχρι σήμερα

Βασικές εξελίξεις στο αστικό πολιτικό σύστημα από το 1974 μέχρι σήμερα


Μέρος 1ο


Στην Πολιτική Απόφαση του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ αναφέρονται τα εξής: «Η αστική τάξη προσαρμόζει τις επιλογές της. Παίρνει υπόψη ποια κυβέρνηση μπορεί να ελέγξει το εργατικό κίνημα, να προλάβει την άνοδο της ταξικής πάλης και να εξασφαλίσει ότι η κλιμακούμενη επίθεση στο εργατικό και λαϊκό εισόδημα και γενικά οι συνέπειες της κρίσης, με κύριο χαρακτηριστικό το μεγάλο ποσοστό της ανεργίας, θα προχωρούν με όσο γίνεται λιγότερες αντιδράσεις, είτε με μνημόνια μέσα στην Ευρωζώνη είτε με ελεγχόμενη είτε με ανεξέλεγκτη χρεοκοπία με έξοδο από το ευρώ.


Οι απόπειρες αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος θα συνεχιστούν προσανατολισμένες σε δύο πόλους: Τον κεντροδεξιό με άξονα τη ΝΔ και τον κεντροαριστερό με άξονα τον ΣΥΡΙΖΑ».

Το φαινόμενο της προσπάθειας αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος δεν είναι νέο. Οι αστοί σε περιόδους φθοράς των βασικών τους πυλώνων στο αστικό πολιτικό σύστημα όπως τώρα ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, δημιουργούν εφεδρείες αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος. Ολόκληρη η ιστορία του αστικού πολιτικού συστήματος βρίθει τέτοιων περιπτώσεων. Για παράδειγμα, η ΝΔ δεν υπήρχε πριν τη δικτατορία, όπως και το ΠΑΣΟΚ, υπήρχαν αντίστοιχα η ΕΡΕ και η «Ενωση Κέντρου», συνέχεια των οποίων και με πυρήνα τα ίδια ηγετικά στελέχη είναι ΝΔ - ΠΑΣΟΚ. Ταυτόχρονα, ανάλογες διεργασίες στο αστικό πολιτικό σύστημα υπήρξαν αμέσως μετά τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα, με δεδομένη την κρίση και τη φθορά των αστικών πολιτικών κομμάτων, αν και ηττήθηκε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, το ΚΚΕ το είχε βγάλει η αστική τάξη στην παρανομία. Μάλιστα, στη συγκεκριμένη περίοδο υπήρξαν μακροχρόνιες διεργασίες μέχρι τη συγκρότηση και σταθεροποίηση του τότε δικομματισμού ανάμεσα σε ΕΡΕ και Ενωση Κέντρου. Ανάλογα φαινόμενα έχουμε στη συνέχεια μετά τη δικτατορία όπως και σήμερα. Ο «Ριζοσπάστης» στο ένθετο «Ιστορία» κάνει μια αναδρομή των εξελίξεων στο αστικό πολιτικό σύστημα από το 1974 έως σήμερα σε δύο μέρη. Στο σημερινό ένθετο αναφέρεται στις εξελίξεις στην περίοδο από το 1974 έως το 1991. Στο ένθετο της επομένης Κυριακής, θα αναφερθούμε στην περίοδο από το 1991 έως σήμερα.
***
Το τέλος της στρατιωτικής δικτατορίας

Ενα διάστημα πριν από το λαϊκό ξεσηκωμό στο Πολυτεχνείο (15-16-17 Νοέμβρη 1973), η αστική δικτατορική κυβέρνηση της 21ης Απρίλη 1967 βρισκόταν ήδη αντιμέτωπη με το σύνολο του πολιτικού κόσμου και με τον εξόριστο βασιλιά, καθώς και με το μεγάλο τμήμα του λαού. Πλατιά ήταν και η διεθνής αντίθεση με τη δικτατορία.

Ταυτόχρονα, μετά από αρκετά χρόνια, είχε κάνει αισθητή την παρουσία του το μαζικό αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα, που επιπλέον παρουσίαζε ισχυρές τάσεις ακόμα μεγαλύτερης ανόδου, όπως είχαν δείξει οι δύο καταλήψεις της Νομικής Σχολής (Φλεβάρης και Μάρτης 1973).

Και το ακόμα χειρότερο για τη δικτατορία: Εκδηλώθηκε το αντιχουντικό κίνημα στο Πολεμικό Ναυτικό (Μάης 1973), που μπορούσε να προκαλέσει ή και που έδειχνε ότι θα υπάρξουν αλυσιδωτές εστίες αντίδρασης στο Στρατό, στο βασικό και πιο δυναμικό στήριγμα της χούντας.

Οι παραπάνω εξελίξεις συντελούνταν στο έδαφος της νέας οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού που ξέσπασε το 1973 και βεβαίως εκδηλώθηκε και στην Ελλάδα. Οι προϋποθέσεις αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου είχαν χειροτερέψει σημαντικά. Χαρακτηριστική ήταν η μείωση των επενδύσεων, με προεξάρχουσα τη μεγάλη πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας1. Πτώση υπήρχε και στους ρυθμούς αύξησης των επενδύσεων στην αγροτική οικονομία, ενώ η άνοδός τους στη βιομηχανία και τις μεταφορές, αν και παρουσίαζε μια σχετική σταθερότητα, είχε εξασθενήσει. Το φαινόμενο αφορούσε τόσο στις ιδιωτικές όσο και στις επενδύσεις του κρατικού καπιταλιστικού τομέα.

Για να εκτονώσει το βαρύ κλίμα, η χουντική κυβέρνηση του Γεωργίου Παπαδόπουλου προχώρησε στη λεγόμενη «φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος» με το γνωστό «πείραμα Μαρκεζίνη», όπως ονομάστηκε.

Στον Σπύρο Μαρκεζίνη, παλιό αστό πολιτικό, ανατέθηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης που υποσχέθηκε τη διενέργεια εκλογών. Για να γίνει πειστική αυτή η «λύση», χαλάρωσαν μία σειρά δικτατορικών μέτρων, δίχως όμως και να καταργηθεί η δικτατορία.

Ο ξεσηκωμός στο Πολυτεχνείο και η αιματηρή καταστολή του ματαίωσαν τις διαδικασίες της «φιλελευθεροποίησης», ενώ η κυβέρνηση Παπαδόπουλου ανατράπηκε από το στρατιωτικό πραξικόπημα του ταξίαρχου Ιωαννίδη, στις 25 Νοέμβρη 1973. Η απομόνωση της δικτατορίας έγινε ακόμα μεγαλύτερη.

Την τελειωτική βολή στη δικτατορία έδωσε το πραξικόπημα στην Κύπρο κατά της κυβέρνησης Μακαρίου και η εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων που ακολούθησε. Στην Ελλάδα κηρύχτηκε γενική επιστράτευση, ενόψει πιθανού πολέμου με την Τουρκία.

Η ελληνική άρχουσα τάξη και ο αστικός πολιτικός κόσμος ανησύχησαν μήπως η κατάσταση φύγει από τον έλεγχό τους. Τότε ακριβώς η δικτατορία παρέδωσε την εξουσία. Στις 23 Ιούλη 1974 ήρθε στην Ελλάδα από το Παρίσι ο Κ. Καραμανλής και σχημάτισε την κυβέρνηση της λεγόμενης «εθνικής ενότητας», από προσωπικότητες της προδικτατορικής ΕΡΕ και του «κεντρώου» χώρου.

Ποιος ήταν ο χαρακτήρας αυτής της αλλαγής; Το ΚΚΕ τη χαρακτήρισε ως προϊόν συμβιβασμού2. Ελεγε ανάμεσα σε άλλα η απόφαση της ΚΕ στις 29 Ιούλη 1974:

«...Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση, η χουντική ηγεσία, με οδηγίες της Ουάσιγκτον και άλλων ηγετικών νατοϊκών κύκλων, ανέθεσε τη διακυβέρνηση της χώρας σε συντηρητικούς αστούς πολιτικούς, με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Καραμανλή»3.

Νωρίτερα, στις 24 Ιούλη 1974, η ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου τόνιζε ότι «ο ελληνικός λαός δε βασανίστηκε, πάλεψε και μάτωσε επί 7,5 χρόνια για να συντελεστεί μία μεταμφίεση του ζυγού του»4.

Λίγους μήνες αργότερα (Γενάρης 1975) η 2η Ολομέλεια της ΚΕ υπογράμμιζε:

«...το γεγονός ότι η αντικατάσταση της δικτατορίας έγινε από τα πάνω με συμβιβασμό ανάμεσα στη χούντα, τους ιμπεριαλιστές και τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, καθόρισε τον περιορισμένο χαρακτήρα της μεταβολής της 23 του Ιούλη. Στην εξουσία ήρθαν οι συντηρητικές δυνάμεις. Πρόκειται για αναγκαστική αλλαγή μορφής εξουσίας των μονοπωλίων εγχώριων και ξένων...»5.
Ο εκσυγχρονισμός του πολιτικού συστήματος

Η στρατιωτική δικτατορία των χρόνων 1967-1974, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των πρωταγωνιστών της, οδήγησε στην επιτάχυνση του εκσυγχρονισμού του αστικού πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα. Η προσαρμογή του στα νέα δεδομένα αποτέλεσε βασική προϋπόθεση για τη θωράκιση και τη μακροημέρευσή του. Σε αυτήν την ανάγκη ανταποκρίθηκε6 ομόγνωμα ο αστικός πολιτικός κόσμος, πρώτοι απ' όλους ο Κ. Καραμανλής και το κόμμα που ίδρυσε το 1974, η Νέα Δημοκρατία (ΝΔ)7.

Το αστικό πολιτικό σύστημα, όπως ήταν διαμορφωμένο μέχρι το 1967, εξάντλησε τα όριά του για τους εξής λόγους:

1. Εξαιτίας των αντιθέσεων ανάμεσα στα αστικά κόμματα και στο παλάτι που διατηρούσε σημαντικές εξουσίες8.

2. Λόγω της μεταπολεμικής αστικής πολιτικής ανασυγκρότησης, που είχε στηριχτεί στη διαμόρφωση εκείνων των μέσων και μηχανισμών καταστολής, που δεν ανταποκρίνονταν πια στις ανάγκες ενσωμάτωσης ευρύτατων λαϊκών δυνάμεων.

3. Εξαιτίας των αντιθέσεων της άρχουσας τάξης με συμφέροντα των ΝΑΤΟικών συμμάχων της στη Μεσόγειο, πρωταρχικά οι εξελίξεις από την τουρκική εισβολή (Αττίλας 1 και Αττίλας 2) και την κατοχή του 37% της Κύπρου, όπου ο ρόλος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ήταν προκλητικά εμφανής.

Στα προηγούμενα πρέπει ασφαλώς να συνυπολογιστούν η ριζοσπαστικοποίηση πλατιών λαϊκών μαζών, που είχε επέλθει κατά τη διάρκεια της δικτατορίας και η εκδηλωμένη γενική λαϊκή απαίτηση να μην επαναληφθούν οι «ανώμαλες» καταστάσεις του παρελθόντος. Μαζί τους, η αισθητή υποχώρηση του αντικομμουνισμού, που μετά το 1974 υποχρεώθηκαν την πιο ωμή έκφρασή του να εγκαταλείψουν και οι αστοί πολιτικοί που πρωτοστατούσαν στον αντικομμουνισμό πριν από τη δικτατορία.

Αυτοί οι λόγοι επέβαλαν τη νομιμοποίηση της δράσης του ΚΚΕ, καθώς και την κατάργηση αντικομμουνιστικών νόμων που ίσχυαν από τα χρόνια του Εμφυλίου, ορισμένοι και πριν από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Παράλληλα, τη σκέψη και τις αποφάσεις της ηγεσίας της ΝΔ και γενικά του αστικού πολιτικού κόσμου επηρέαζαν αισθητά στη νέα τακτική τους η σύνδεση της Ελλάδας με την ΕΟΚ (ΕΕ), που είχε «παγώσει» στα χρόνια της δικτατορίας, σε συνδυασμό με την επιδιωκόμενη ένταξη σε αυτή.

Το πιο σημαντικό γεγονός, που χρωμάτισε την περίοδο της λεγόμενης μεταπολίτευσης, ήταν η νομιμοποίηση του ΚΚΕ μετά από 27 χρόνια παρανομίας. Πέρα από την ύπαρξη των διαμορφωμένων συνθηκών, βασικός λόγος που την επέβαλε ντε φάκτο ήταν η παρέμβαση του ΚΚΕ, που εμφανίστηκε αμέσως μετά την κατάρρευση της δικτατορίας, με την άφιξη της καθοδήγησής του στην Ελλάδα και με το άνοιγμα των κεντρικών γραφείων του πριν από την επίσημη νομιμοποίησή του από την κυβέρνηση της «εθνικής ενότητας». Επίσης, με την έκδοση της εφημερίδας «ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ».

Με ανακοίνωσή της, στις 24 Σεπτέμβρη 1974, η ΚΕ του ΚΚΕ απηύθυνε χαιρετιστήριο για τη νομιμοποίηση του Κόμματος «προς την εργατική τάξη, την αγροτιά, τους διανοούμενους, όλο το λαό». Ταυτόχρονα, κυκλοφόρησε ο «Ριζοσπάστης».

Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα το ΚΚΕ και η ΚΝΕ αναπτύχθηκαν οργανωτικά και απέκτησαν σημαντική επιρροή στο εργατικό κίνημα και σε άλλα μαζικά κινήματα, αν και η οργανωμένη τους δύναμη μέχρι το 1974 ήταν μικρή. Η διάλυση των Κομματικών του Οργανώσεων το 1958, με απόφαση της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ, είχε βάλει τη σφραγίδα της στην οργανωμένη δύναμη και στη βιολογική ανανέωση του ΚΚΕ. Το πρόβλημα συνειδητοποιήθηκε ουσιαστικά όταν εγκαθιδρύθηκε η δικτατορία, οπότε η δημιουργία Κομματικών Οργανώσεων και της ΚΝΕ τέθηκε επί τάπητος. Αυτά τα ζητήματα επίσης τέθηκαν με δραματικό τρόπο και όταν το ΚΚΕ βγήκε στη νομιμότητα.

Σειρά διεθνών και εσωτερικών πολιτικών γεγονότων (ο γαλλικός Μάης 1968, η νίκη του βιετναμέζικου λαού κατά των ΗΠΑ, η ανατροπή της κυβέρνησης Αλιέντε στη Χιλή, ο ξεσηκωμός στο Πολυτεχνείο), μαζί με την ηρωική διαδρομή και πάλη του ΚΚΕ, καθώς και οι πρόσφατες θυσίες του στον αγώνα κατά της δικτατορίας, είχαν συντελέσει στη μαζική προσχώρηση της νεολαίας στο ΚΚΕ και στην ΚΝΕ.

Στο ΚΚΕ προσχώρησαν και τα περισσότερα στελέχη της προδικτατορικής ΕΔΑ9, ενώ το ακολούθησε σε μια σύντομη πορεία ένα πολύ μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων της. Η ύπαρξη της ΕΔΑ έγινε πλέον τυπική και αργότερα η ΕΔΑ διαλύθηκε.

Η οργανωτική ανάπτυξη του ΚΚΕ πραγματοποιήθηκε σε συνθήκες σκληρής διαπάλης με το λεγόμενο «ΚΚΕ εσωτερικού», που είχε προκύψει από ομάδα στελεχών του ΚΚΕ που αποχώρησαν το 1968 (12η Ολομέλεια της ΚΕ) και ίδρυσαν τον παραπάνω φορέα του «ευρωκομμουνισμού» στην Ελλάδα. Τα ηγετικά στελέχη του «ΚΚΕ εσωτερικού» (Μπ. Δρακόπουλος, Μ. Παρτσαλίδης, Αντ. Μπριλάκης, Ζ. Ζωγράφος, Τ. Μπενάς, Λεων. Τζεφρόνης, Σταύρος Καράς, Π. Δημητρίου, Λ. Κύρκος κ.ά.) είχαν πρωτοστατήσει στην πρώτη επιχείρηση διάλυσης του ΚΚΕ προδικτατορικά, μέσω της ΕΔΑ.

Χάρη στην καθημερινή αυτοθυσία χιλιάδων μελών και φίλων του, το ΚΚΕ αποτέλεσε το βασικό πολιτικό παράγοντα της εργατικής και λαϊκής πάλης. Αντιπάλεψε τις στρατηγικές επιλογές της πλουτοκρατίας και των κομμάτων της, με πιο χαρακτηριστικά συνθήματα «Οχι στην ΕΟΚ των μονοπωλίων», «Εξω οι βάσεις και το ΝΑΤΟ», «Εξω τα πυρηνικά».

Η ίδρυση της ΝΔ ήταν προϊόν των ιστορικών συνθηκών που διαμορφώθηκαν αμέσως μετά την κατάρρευση της δικτατορίας. Στην ιδρυτική διακήρυξη της ΝΔ, ανάμεσα σε άλλα, αποτυπώνονται οι εξής κατευθυντήριες αρχές:

«..."Νέα Δημοκρατία" είναι η πολιτική παράταξη που ταυτίζει το Εθνος με τον Λαόν, την πατρίδα με τους Ανθρώπους της, την Πολιτεία με τους Πολίτες της, την Εθνική Ανεξαρτησία με την Λαϊκή Κυριαρχία, την Πρόοδο με το Κοινό Αγαθό, την Πολιτική Ελευθερία με την Εννομη Τάξη και την Κοινωνική Δικαιοσύνη.

(...) "Νέα Δημοκρατία" είναι η πολιτική παράταξη που αγνοεί τις διενέξεις και τους διχασμούς του παρελθόντος - που τόσα δεινά επεσώρευσαν στον τόπο μας - και προσανατολίζεται στα ευρύτερα δυνατά σχήματα εθνικής ενότητος.

(...) Οτι η ελευθέρα οικονομία στην οποία πιστεύει η "Νέα Δημοκρατία" δεν ημπορεί να αποκλείση την διεύρυνση του οικονομικού τομέως τον οποίο ελέγχει το κράτος.

(...) Οτι δεν θα φεισθή κόπων και θυσιών για να καταστήση την Ελλάδα ισχυρή και απρόσβλητη (...) θα επιδιώξη την προσαρμογή του πολιτεύματος προς τις συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητος (...) η Ελλάς όχι μόνο δικαιούται, αλλά και ημπορεί να εξασφαλίση την εξέχουσα θέση και την ευτυχία του λαού της μέσα στην Ευρώπη όπου ανήκει... να συμβάλη πολιτικά, ηθικά και πολιτιστικά στην πραγματοποίηση της ιδέας μιας ενωμένης Ευρώπης.

Βασικά, όμως, προϋπόθεση για όλα αυτά είναι η θεμελίωση στον τόπο μας της αληθινής και συγχρόνου δημοκρατίας»10.

Αυτό το τελευταίο, καθώς και το άλλο σημείο της διακήρυξης «...θα επιδιώξει την προσαρμογή του πολιτεύματος προς τις συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας», τα έλεγαν όλα σχετικά με τη μορφή που είχε αποφασιστεί να πάρει το πολιτικό σύστημα. Η «αληθινή και σύγχρονος δημοκρατία», στην οποία προσέβλεπε η ΝΔ, ήταν μία κλασική αστική δημοκρατία.

Η ιδεολογία της ΝΔ ορίστηκε ως «ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός».

Οπως όμως διευκρίνιζε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «ο φιλελευθερισμός της ΝΔ δεν είναι ο ασύδοτος φιλελευθερισμός της παλιάς εποχής. Είναι ο φιλελευθερισμός ο συνδεδεμένος με τον έλεγχο του κράτους, με τους απαραίτητους για την επίτευξη μεγάλης κοινωνικής δικαιοσύνης περιορισμούς που καθορίζει το κράτος. Και κατά τούτο είναι μεμετρημένος...»11.

Αυτή τη γραμμή υλοποίησε η κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή, προχωρώντας σε κρατικοποιήσεις επιχειρήσεων του ιδιωτικού καπιταλιστικού τομέα, όπως της «Ολυμπιακής Αεροπορίας».

Σχετικά με τη διεθνή θέση της Ελλάδας, αυτή προσδιορίστηκε επιγραμματικά από τον Καραμανλή: «Ανήκομεν στην Δύσιν».
Πολιτικές αναδιατάξεις - Η δημιουργία του ΠΑΣΟΚ

Οι πρώτες μετά το 1964 βουλευτικές εκλογές (17 του Νοέμβρη 1974), στις οποίες το ΚΚΕ συμμετείχε στο σχήμα «Ενιαία Αριστερά»12, σε σχέση με το προδικτατορικό πολιτικό σκηνικό ανέδειξαν ένα νέο, που είχε βασικά χαρακτηριστικά του την υπερψήφιση της ΝΔ με ποσοστό 54,37% και την αποδυνάμωση του δεύτερου πόλου του δικομματισμού, της «Ενωσης Κέντρου», που βρέθηκε στην αξιωματική αντιπολίτευση έχοντας ψηφιστεί από το 20,42% των ψηφοφόρων. Υψηλό ποσοστό (13,58%) συγκέντρωσε το νεοϊδρυμένο Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ)13, ενώ η «Ενωμένη Αριστερά» πήρε το 9,47% των ψήφων.

Η υλοποίηση από τον Καραμανλή ορισμένων εκσυγχρονισμών, όπως η εκκαθάριση των λεγόμενων παρακρατικών οργανώσεων, κάλυπτε το «φιλελεύθερο» έδαφος της «Ενωσης Κέντρου» του Γεωργίου Μαύρου (ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε πεθάνει το 1968), γεγονός που δημιουργούσε ένα ασφυκτικό πλαίσιο για την ύπαρξή της. Ταυτόχρονα, η «Ενωση Κέντρου» δεν ήταν δυνατό να μετεξελιχτεί σε σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, ώστε να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες.

Αυτό το είχε αντιληφθεί έγκαιρα ο Ανδρέας Παπανδρέου, ήδη από την περίοδο της δικτατορίας. Ετσι, το 1974 απέρριψε πρόταση να ηγηθεί της «Ενωσης Κέντρου» και προχώρησε στην ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Είχαν ωριμάσει οι συνθήκες για τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου μαζικού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος που θα λειτουργούσε ως ανάχωμα στην τάση ριζοσπαστικοποίησης που έφερνε κυρίως η δράση του ΚΚΕ.

Το ΠΑΣΟΚ προερχόταν από την αντιδικτατορική οργάνωση Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Κίνημα (ΠΑΚ) και διακήρυσσε ότι ακολουθούσε το λεγόμενο τρίτο δρόμο προς το σοσιαλισμό, ότι δηλαδή απέρριπτε τόσο τον καπιταλισμό, όσο και το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε, ενώ επέκρινε και την πολιτική των παλαιότερων κομμάτων της σοσιαλδημοκρατίας, υποστηρίζοντας ότι το ίδιο είναι σοσιαλιστικό και όχι σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

Ειδικότερα, η δημιουργία του ΠΑΣΟΚ αποκρυστάλλωνε σοσιαλδημοκρατικές τάσεις που προϋπήρχαν κυρίως σε τμήματα της νεολαίας της προδικτατορικής «Ενωσης Κέντρου». Σε εκείνες προστέθηκαν και νεότερα ανάλογα πολιτικά ρεύματα. Εξέφραζαν ένα μικροαστικό «αντιιμπεριαλισμό», αναμειγμένο με την αντίληψη «κατά των δύο υπερδυνάμεων», που ταύτιζε τη Σοβιετική Ενωση με τις ΗΠΑ και θεωρούσε ότι έχουν μοιράσει τον κόσμο.

Από την άλλη, το 54,37% που συγκέντρωσε η ΝΔ ήταν συγκυριακό. Η προβολή του Κ. Καραμανλή, από την αστική τάξη, ξένους πολιτικούς παράγοντες (Ζισκάρ Ντ' Εστέν, κ.ά.) και τους μηχανισμούς του κράτους, ως «Μεσσία», που έφερε την ανατροπή της δικτατορίας, μαζί με το χαμηλό επίπεδο του λαϊκού κινήματος και το ρόλο που έπαιξε προεκλογικά ο εκβιασμός σε βάρος ψηφοφόρων με το ψεύτικο και εκφοβιστικό δίλημμα - σύνθημα «Καραμανλής ή τανκς»14, είχαν συντελέσει σε εκείνο το εκλογικό ποσοστό.

Πράγματι, στις εκλογές της 20ής του Νοέμβρη 1977 η εκλογική δύναμη της ΝΔ μειώθηκε κατά 12,53%, ενώ η εκλογική ποσοστιαία σχέση «Ενωσης Κέντρου» - ΠΑΣΟΚ αντιστράφηκε και το ΠΑΣΟΚ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση με 25,34%. Η «Ενωση Κέντρου» συγκέντρωσε 11,95% και λίγο αργότερα το μεγαλύτερο τμήμα της απορροφήθηκε από το ΠΑΣΟΚ και διαλύθηκε. Σε ένα βαθμό δυνάμεις του «Κέντρου» προσχώρησαν και στη ΝΔ, μετά από το κάλεσμα «διεύρυνσης» της ΝΔ που απηύθυνε ο Κ. Καραμανλής, με πιο χαρακτηριστική την προσχώρηση του Κ. Μητσοτάκη και του Θαν. Κανελλόπουλου. Στις ίδιες εκλογές, το ΚΚΕ συγκέντρωσε το 9,36% των ψήφων.
Η κυβερνητική πολιτική της ΝΔ

Η ταξική πολιτική της ΝΔ, υπογραμμισμένη στην ιδρυτική της διακήρυξη και στη φράση «...τα αληθινά συμφέροντα του έθνους, που βρίσκονται πέρα και επάνω από τις παραπλανητικές ετικέτες της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς», έγινε προσπάθεια να εκφραστεί με τα «ευρύτερα δυνατά σχήματα εθνικής ενότητος».

Αυτό σήμαινε ότι η στρατηγική της ΝΔ κατευθυνόταν στην οργάνωση των κοινωνικών συμμαχιών της αστικής τάξης, δηλαδή στη συσπείρωση - υπό την ηγεμονία της - των μεσαίων στρωμάτων, εργαζομένων με υψηλές οικονομικές απολαβές και των πιο εξαθλιωμένων και πολιτικά καθυστερημένων λαϊκών στρωμάτων που βλέπουν την εκάστοτε κυβέρνηση σαν κάποια «σανίδα σωτηρίας». Επίσης, των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα και στο προσωπικό του Στρατού και των Σωμάτων Ασφαλείας, όπου η επιρροή υπέρ της ΝΔ ήταν συντριπτική. Διαρκούσε ακόμα η από πολλά χρόνια πολιτική, που σε αυτούς τους μηχανισμούς είχαν προσληφθεί κατά χιλιάδες άνθρωποι με «καθαρά» πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων15.

Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ υπήρξε πράγματι η πιο σημαντική στρατηγική επιλογή της αστικής τάξης. Την υλοποίησε ο Κ. Καραμανλής, που οραματιζόταν την ένταξη ακόμα από τη 10ετία του 1950 και υπέγραψε τη συμφωνία σύνδεσης με την ΕΟΚ τον Ιούλη του 1961. Ελεγε ο Κ. Καραμανλής:

«...Η Ελλάς δεν επιθυμεί την ένταξίν της αποκλειστικώς και μόνον για λόγους οικονομικούς. Την επιδιώκει προ πάντων για λόγους πολιτικούς, που αναφέρονται εις την σταθεροποίησιν της δημοκρατίας και εις το μέλλον του έθνους. Οι Ελληνες πιστεύουν εις την αποστολήν της Ευρώπης. Η εκπλήρωσις της αποστολής αυτής προϋποθέτει την επιτάχυνσιν των διαδικασιών ενοποιήσεως, που ευρίσκονται σήμερον εν εξελίξει. Στις διαδικασίες αυτές ενοποιήσεως της Ευρώπης η Ελλάς επιθυμεί και πιστεύει ότι δύναται να συμβάλη...»16.

Η ένταξη17 στην ΕΟΚ διαμόρφωνε καλύτερους όρους για την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και για την ισχυροποίηση του ελληνικού καπιταλισμού. Κάποιες αντιδράσεις που υπήρξαν από μικρά τμήματα του κεφαλαίου αφορούσαν σε επιφυλάξεις για τους όρους της ένταξης, καθώς και τους φόβους ορισμένων για τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζαν κάποιοι παραδοσιακοί κλάδοι της ελληνικής οικονομίας. Αλλά η ηγεσία της ΝΔ έβλεπε το δάσος και όχι τα δέντρα. Υπέταξε ατομικά συμφέροντα κεφαλαιοκρατών στα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της αστικής τάξης.

Η ΝΔ, αν και παρέμενε σταθερά προσηλωμένη στο ΝΑΤΟ, αποφάσισε τη συνέχιση της παραμονής της Ελλάδας έξω από το στρατιωτικό σκέλος του, απόφαση που είχε πάρει η κυβέρνηση της «εθνικής ενότητας» το 1974. Αυτό το φαινομενικά θετικό μέτρο ήταν στην πραγματικότητα μέσο ισχυροποίησης της διαπραγματευτικής θέσης της αστικής τάξης σε σχέση με τις διεκδικήσεις του τουρκικού κράτους στο Αιγαίο και στην Κύπρο και την ανοχή που έδειχναν οι ΗΠΑ στην τουρκική πολιτική.

Το 1980, η Ελλάδα επανήλθε στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ.

Από το 1974 ακόμα ο Καραμανλής υποστήριζε την ανάγκη «...ν' αντιμετωπισθούν οι κίνδυνοι που μας απειλούν, να θεμελιωθή κατά τρόπον ασφαλή η δημοκρατία»18.

Αραγε, υπήρχε τέτοια πιθανότητα, δηλαδή να επιστρέψει ο τόπος σε δικτατορική στρατιωτική διακυβέρνηση;

Κρίνοντας με βάση τις πολιτικές παραμέτρους της εποχής μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η επίκληση των κινδύνων δικτατορίας περισσότερο χρησιμοποιήθηκε ως φόβητρο για το λαό, ώστε να διευκολύνεται το πέρασμα αντιλαϊκών μέτρων, παρά γιατί υπήρχε αυτή η πιθανότητα.

Από τους λεγόμενους χουντικούς «θύλακες» στις Ενοπλες Δυνάμεις, ορισμένοι «θερμόαιμοι» ξηλώθηκαν από την κυβέρνηση της ΝΔ, ενώ οι υπόλοιποι δεν ακολουθούνταν πια από μεγάλο αριθμό αξιωματικών διατεθειμένων να επαναλάβουν το εγχείρημα. Αλλωστε, και ο εσωτερικός συσχετισμός, στο πλαίσιο του αστικού πολιτικού συστήματος, ευνοούσε τη λειτουργία του κοινοβουλευτισμού.

Η ΝΔ, που είχε χαρακτηρίσει την εγκαθίδρυση της δικτατορίας ως έργο «αφρόνων αξιωματικών», προσήγαγε σε δίκη ορισμένους από τους πρωταίτιους του πραξικοπήματος. Ελάχιστοι από αυτούς καταδικάστηκαν σε θάνατο και αμέσως η ποινή τους μετατράπηκε σε ισόβια μετά από πρωθυπουργική παρέμβαση. Η καταδίκη ικανοποιούσε σε μεγάλο βαθμό το λαϊκό αίσθημα, ενώ αποτελούσε και μήνυμα «κατευνασμού» προς το Στρατό. Η «αποχουντοποίηση», βασικό αίτημα των λαϊκών διαδηλώσεων εκείνης της περιόδου («δώστε τη χούντα στο λαό»), ελάχιστα προχώρησε. Περιορίστηκε σε θέσεις - κλειδιά, γεγονός επόμενο για τα μέτρα μιας αστικής κυβέρνησης, ενώ οι βασανιστές αξιωματικοί, που δικάστηκαν, αθωώθηκαν και σε ορισμένους επιβλήθηκαν πολύ ελαφρές ποινές. Εκείνο που η κυβέρνηση της ΝΔ επιδίωξε ήταν η συμμόρφωση με τις κυβερνητικές αποφάσεις της μεγάλης πλειοψηφίας των αξιωματικών του Στρατού και της Αστυνομίας.

Το χαρακτήρα της δημοκρατίας που εγκαθίδρυσε η ΝΔ τον υπερτόνισε και με τη στάση της απέναντι στο λαϊκό κίνημα. Οι κυβερνήσεις Καραμανλή το αντιμετώπισαν με την εχθρότητα που ταίριαζε στη φιλομονοπωλιακή πολιτική τους. Υπήρξαν ακόμα και νεκροί διαδηλωτές, θύματα της αστυνομικής επίθεσης (Κουμής, Κανελλοπούλου).

Στην επτάχρονη περίοδο διακυβέρνησης από τη ΝΔ διαμορφώθηκε ένα αυταρχικό κλίμα που ενίσχυε την αντίληψη «να φύγει η δεξιά», γεγονός που τροφοδοτούσε το ΠΑΣΟΚ, μειώνοντας ακόμα περισσότερο τις λαϊκές απαιτήσεις διεκδίκησης. Πολύ καιρό πριν από την επίσημη προεκλογική περίοδο του 1981, δε σημάδεψε τις εξελίξεις η άνοδος του λαϊκού κινήματος, αλλά η συνεχής πτώση του που συνοδευόταν από την όλο και μεγαλύτερη αδημονία ερχομού του χρόνου των εκλογών.
Το ΠΑΣΟΚ ως αντιπολίτευση

Η πολιτική του ΠΑΣΟΚ ως αντιπολίτευσης κινήθηκε στο πλαίσιο της πολιτικής διαχείρισης που εφάρμοζε η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία. Στοιχείο της ήταν και η αξιοποίηση όλων των περιθωρίων που είχε για να διαχωριστεί πειστικά από την «επάρατο δεξιά».

Το σύνθημα του ΠΑΣΟΚ «στις 18 Νοέμβρη σοσιαλισμός», που «ρίχτηκε» ενόψει των εκλογών της 17ης Νοέμβρη 1974, λαθεμένα θεωρήθηκε από πολλούς ως βερμπαλισμός, αφού ο λόγος γίνεται για την αντίληψη της σοσιαλδημοκρατίας σχετικά με το σοσιαλισμό. Στην πραγματικότητα, ήταν η προσπάθειά του να δείξει την αληθινή - κατά τη δική του ανάλυση - διαχωριστική γραμμή στην πολιτική κατάσταση, ότι δηλαδή η κυρίαρχη αντίθεση βρισκόταν ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και στη ΝΔ και όχι ανάμεσα στον Καραμανλή και στα τανκς.

Η συνθηματολογία του ΠΑΣΟΚ κατά «της πολιτικής τής υποτέλειας» απέναντι στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ, που σύμφωνα με τον ισχυρισμό του ακολουθούσε η «δεξιά», επί της ουσίας δεν εξέφραζε στόχο της ηγεσίας του να συγκρουστεί με συνέπεια κατά των ιμπεριαλιστικών οργανισμών. Η φράση ξεπερνούσε το περιεχόμενο. Υπέκρυπτε ένα διαπραγματευτικό μέσο πίεσης στη σχέση της Ελλάδας με τις ΗΠΑ - ΝΑΤΟ. Το σύνθημα «η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες» ουσιαστικά είχε αυτό το περιεχόμενο. Ηταν άποψη που ο Α. Παπανδρέου είχε υποστηρίξει από τον καιρό που ήταν βουλευτής της «Ενωσης Κέντρου».

Ηταν πάντως υποχρεωμένο, όχι μόνο να μην παραγνωρίζει τη δράση του ΚΚΕ και την απήχηση που είχαν οι αντιιμπεριαλιστικές θέσεις του στις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ, αλλά και να την παίρνει σοβαρά υπόψη, άλλοτε πραγματοποιώντας ελιγμούς και άλλοτε εκτιμώντας ότι μια σειρά συνεργασίες του χρησιμεύουν.

Στο μαζικό κίνημα, το ΠΑΣΟΚ και η Νεολαία του συμπορεύονταν με το ΚΚΕ και την ΚΝΕ, αξιοποιώντας τη γραμμή «οι προοδευτικές δυνάμεις εναντίον της δεξιάς», δίχως να καταφεύγει στο «διμέτωπο αγώνα»19 της προδικτατορικής «Ενωσης Κέντρου». Εμφανιζόταν ως το κόμμα που «ο κλήρος της Ιστορίας» το κατέστησε εκφραστή των ανεκπλήρωτων οραμάτων του ΕΑΜ, της γενιάς του «114» και του «Πολυτεχνείου».

Υιοθετώντας το σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», το ΠΑΣΟΚ «οχύρωνε» την αριστερή πλευρά του και ταυτόχρονα προσέλκυε εργατικές μάζες σε βάρος της πολιτικής επιρροής του ΚΚΕ, αλλά και πλήθος μικροαστικών στρωμάτων της πόλης και του χωριού σε βάρος της ΝΔ.

Από την άλλη, η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ πραγματοποιούσε «ανοίγματα» και προς την πλουτοκρατία. Εξασφάλιζε ισχυρά οικονομικά και πολιτικά στηρίγματα (συγκρότημα Λαμπράκη, Εκκλησία, κ.ά.), παρέχοντας στο κεφάλαιο τις εγγυήσεις ακίνδυνης γι' αυτό «εναλλακτικής λύσης». Ετσι, αστοί, εργάτες και μεσαία στρώματα συγκρότησαν την υλική δύναμη της «εθνικής στρατηγικής» του ΠΑΣΟΚ, που υποσχόταν ότι θα οδηγούσε σε μία «νέα Ελλάδα».

Βλέποντας την πορεία της πολιτικής κατάστασης, ο Κ. Καραμανλής μεταπήδησε στην Προεδρία της Δημοκρατίας, ενισχύοντας το αντίβαρο στην κυβερνητική εξουσία που ήταν φανερό ότι στις εκλογές θα περιερχόταν στο ΠΑΣΟΚ, όπως και έγινε (Οκτώβρης 1981). Το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε το 48,07% των ψήφων και η ΝΔ το 35,88%. Το ΚΚΕ πήρε 10,94%20 ενώ το «ΚΚΕ εσωτερικού» καταποντίστηκε εκλογικά (1,34%).

Εχοντας εξασφαλίσει με τον εκλογικό του θρίαμβο ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, το ΠΑΣΟΚ παρέλαβε από την κυβέρνηση της ΝΔ το τιμόνι της διακυβέρνησης.
Η κυβερνητική πολιτική του ΠΑΣΟΚ

Από ορισμένους πολιτικούς της ΝΔ εκδηλώθηκε διχογνωμία πριν από τις εκλογές του 1981 για την τακτική της απέναντι στο ΠΑΣΟΚ. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ υποστήριζε ότι το ΠΑΣΟΚ ετοιμάζει κομματικό στρατό για να εγκαθιδρύσει «μονοκομματικό κράτος».

Αντίθετα, ο Γ. Ράλλης, προφανώς έχοντας τη σύμφωνη γνώμη του Καραμανλή, υποστήριζε την τακτική της «ήπιας» αντιμετώπισης του ΠΑΣΟΚ. Αποδείχτηκε ότι οι τελευταίοι είχαν δίκιο.

Το ΠΑΣΟΚ, αν και για πολλά χρόνια από την ίδρυσή του δεν εντάχθηκε στη Σοσιαλιστική Διεθνή, εξαρχής αποδεχόταν και υπεράσπιζε το αστικό κοινοβουλευτικό πλαίσιο και την καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, ανεξάρτητα από τις διακηρύξεις του για «κοινωνικοποίηση» κάποιων μέσων παραγωγής. Οι εθνικοποιήσεις, που περιείχε το αρχικό του πρόγραμμα, αναφέρονταν σε περιορισμούς κατά του ξένου - βασικά του αμερικανικού - κεφαλαίου, στη βάση της ανάλυσής του για τη σχέση «μητρόπολης - περιφέρειας», όπου μητρόπολη ήταν οι ΗΠΑ και περιφέρεια η υπανάπτυκτη Ελλάδα, όπως έλεγε.

Αυτοί οι δύο παράγοντες απέκλειαν τη σύγκρουσή του με τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Οι δεσμοί του ΠΑΣΟΚ με το κίνημα των «αδεσμεύτων κρατών», με το αραβικό Μπάαθ και με τον Καντάφι ή τον Γιάσερ Αραφάτ, δε σήμαιναν ότι το ΠΑΣΟΚ θα συγκρουόταν με την εγχώρια και διεθνή αστική τάξη, προκειμένου να υλοποιήσει προεκλογικές διακηρύξεις για απομάκρυνση των ξένων βάσεων και των πυρηνικών, την έξοδο από το ΝΑΤΟ, την ακύρωση διεθνών δεσμεύσεων και άλλα που είχαν συνάψει προηγούμενες κυβερνήσεις, ούτε την αποδέσμευση από την ΕΟΚ.

Τα προηγούμενα δε σημαίνουν ότι δεν υπήρξε κάποια ανησυχία. Ο λόγος ήταν ότι το ΠΑΣΟΚ συνέβαλε τα πρώτα χρόνια στην πυροδότηση ενός αντιαμερικανισμού και εχθρικών διαθέσεων προς το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ, γεγονός που μπορούσε να οδηγήσει λαϊκές μάζες σε ανεξέλεγκτη για τον ιμπεριαλισμό κατεύθυνση, πολύ περισσότερο που αυτά τα αιτήματα υποστηρίζονταν σταθερά από το ΚΚΕ. Ωστόσο, αυτές οι ανησυχίες γρήγορα εξέλιπαν.

Το ΠΑΣΟΚ ως κυβέρνηση αθέτησε όσα θετικά μεγάλης πολιτικής σημασίας υπήρχαν στην «ιδρυτική του διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη 1974». Τα συνθήματα κατά του καπιταλισμού διαδέχτηκε η «αλλαγή» και αυτήν η «στενωπός» και η «καμένη γη», για να μετατίθενται στο μέλλον «οι ακόμα καλύτερες μέρες», φτάνοντας στην πιο ανοιχτή και ολομέτωπη επίθεση στα λαϊκά δικαιώματα, κυρίως από το 1993 και μετά.

Επιβεβαιώθηκε η διαπίστωση του 11ου Συνεδρίου (1982) του ΚΚΕ, που έλεγε για την πολιτική του ΠΑΣΟΚ:

«Αυτή η κυβερνητική πολιτική δεν πρόκειται να προσφέρει διεξόδους προς όφελος του λαού, αντίθετα, θα μπαίνει σε μεγάλη δοκιμασία και θα βρίσκεται όλο και περισσότερο αντιμέτωπη με τις ανάγκες και τις προσδοκίες του λαού»21.

Παρ' όλα αυτά, το ΠΑΣΟΚ μπόρεσε να πετύχει μεγάλη εκλογική νίκη και στις εκλογές του 1985. Αν και έχασε κάποιο έδαφος συγκριτικά με το 1981, διατήρησε το προβάδισμα απέναντι στη ΝΔ.

Τα αποτελέσματα των εκλογών του 1985 ήταν τα ακόλουθα: Το ΠΑΣΟΚ πήρε 45,82%, η ΝΔ 40,84%, το ΚΚΕ 9,89% και το «ΚΚΕ εσωτ.» 1,84%.

Το βασικό χαρακτηριστικό των αποτελεσμάτων, όπως γίνεται φανερό, ήταν η εμφανής μετακίνηση μαζών από το ΠΑΣΟΚ προς τη ΝΔ, αλλά και από το ΚΚΕ προς το ΠΑΣΟΚ. Η δυσαρέσκεια που δημιουργούσε η πολιτική του ΠΑΣΟΚ και οι απώλειες που είχε, καλύφθηκαν σε ένα βαθμό από ψηφοφόρους του ΚΚΕ, «για να μην ξανάρθει η Δεξιά»!

Και αυτά, παρά το γεγονός ότι το ΚΚΕ είχε οξύνει την κριτική προς την πολιτική του ΠΑΣΟΚ, τακτική που εκφράστηκε ακόμα πιο έντονα στις δημοτικές εκλογές του επόμενου χρόνου (1986). Σε αυτές το ΚΚΕ κάλεσε τους ψηφοφόρους του στο β΄ γύρο των εκλογών να ρίξουν στην κάλπη λευκό ή άκυρο ψηφοδέλτιο στους Δήμους Αθήνας, Πειραιά, Θεσσαλονίκης, όπου αναμετρούνταν υποψήφιοι της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.

Το ΠΑΣΟΚ συνέχισε και διεύρυνε την πολιτική κρατικής παρέμβασης που ακολούθησε η ΝΔ, για να στηρίξει το ιδιωτικό κεφάλαιο. Παράλληλα, προχώρησε στη διόγκωση του τομέα των υπηρεσιών.

Την πρώτη τετραετία (1981 - 1985) το ΠΑΣΟΚ υιοθέτησε το σχήμα της «μεικτής οικονομίας», μιλώντας για δημόσιο, ιδιωτικό και κοινωνικό τομέα, όπου οι δημοτικές και κοινωνικές επιχειρήσεις θα διείσδυαν εκεί που το ιδιωτικό κεφάλαιο αδιαφορούσε ή αδυνατούσε να διεισδύσει.

Τη δεύτερη τετραετία (1985 - 1989) η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έβαλε και φραστικά τη λεγόμενη ιδιωτική πρωτοβουλία σε πρώτη γραμμή, ως τον τομέα που θα κατηύθυνε την οικονομία τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα, προχώρησε και σε εισοδηματική πολιτική λιτότητας που συνοδευόταν με μέτρα προετοιμασίας για το 1992 («ενιαία εσωτερική αγορά της ΕΕ»), ενώ έκανε και στη ΓΣΕΕ εκλογικό πραξικόπημα, καθαιρώντας με δικαστική απόφαση ακόμα και στελέχη του ΠΑΣΟΚ, για να ελέγχει απόλυτα την κατάσταση.

Είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί η πολιτική παροχών προς τους εργαζόμενους που το ΠΑΣΟΚ είχε ακολουθήσει την πρώτη τετραετία, προκειμένου να ενισχυθεί η αγοραστική δύναμη των εργαζομένων (ζήτηση), στο πλαίσιο των αναγκών του ελληνικού καπιταλισμού να αυξηθεί η παραγωγή και η παραγωγικότητα λόγω και ένταξης στην ΕΟΚ.

Ρόλο εξυπηρέτησης του κεφαλαίου έπαιξαν και τα ΕΟΚικά προγράμματα (ΚΑΠ, ΜΟΠ, Ταμείο Συνοχής, κ.ά.), που στόχευαν στη συγκέντρωση της γης και της παραγωγής στους μεγάλους καπιταλιστές, μέσω του ξεκληρίσματος των μικρομεσαίων αγροτών, γενικότερα στη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, καθώς και σε υποδομές σύνδεσης της ελληνικής με την ΕΟΚική αγορά.

Η εναλλαγή στην αστική εξουσία συνοδεύτηκε με τη μαζική ιδεολογική χειραγώγηση και τη φθορά συνειδήσεων, που αποτέλεσαν ένα από τα χαρακτηριστικά της σχέσης σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης - λαϊκών μαζών.

Στη βάση αυτή, το ρουσφέτι και η ευρύτερη δημοσιοϋπαλληλία απέκτησαν επί ΠΑΣΟΚ πρωτόγνωρες διαστάσεις στην ιστορία του ελληνικού καπιταλισμού. Ταυτόχρονα, έγιναν σημαντικές αλλαγές στο συσχετισμό μεταξύ τμημάτων του κεφαλαίου, γνωστές ως εμφανιζόμενα «νέα τζάκια». Αυτές οι αλλαγές επενδύθηκαν ιδεολογικά με τα συνθήματα «να μπει τέλος στο κράτος της δεξιάς»22 και «να ελληνοποιηθεί το κράτος» που - κατά το ΠΑΣΟΚ - ήταν φέουδο της «δεξιάς» και καρπός της υποτέλειας στη βάση της διαίρεσης του ελληνικού λαού «σε εθνικόφρονες και σε μιάσματα».

Το ΠΑΣΟΚ υλοποίησε κάποιους επιπλέον εκσυγχρονισμούς σε σχέση με τη ΝΔ (αναγνώριση του ΕΑΜ, κ.ά.) και ταυτόχρονα εκμεταλλεύτηκε πολιτικά τους διωγμούς που υπέστησαν χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι ΕΑΜίτες στις εξορίες και στις φυλακές μετά τον πόλεμο. Από την άλλη, το «πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων», που σε ένα βαθμό είχε ατονήσει επί ΝΔ (1974 - 1981), καταργήθηκε τελείως, δίχως να καταργηθεί και το γνωστό «φακέλωμα», που συνεχίστηκε και συνεχίζεται.

Ενας από τους βασικούς λόγους που το ΠΑΣΟΚ μπόρεσε να γίνει τόσο μαζικό, ήταν αναμφίβολα το χαμηλό επίπεδο της επαναστατικής ταξικής πάλης.

Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στηρίχτηκε σε ένα ισχυρό υπόστρωμα στη συνείδηση μεγάλου αριθμού εργαζόμενων μαζών, έτοιμο και να αποδεχτεί κάποια ριζοσπαστικά συνθήματα, αλλά και έτοιμο να υπαναχωρήσει, αρκεί η πολιτική της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ να διαφοροποιούνταν από της «δεξιάς» σε ζητήματα που αυτές οι μάζες θεωρούσαν καίριας σημασίας.

Ηδη αναφέρθηκαν τα αντιδεξιά αντανακλαστικά που συσσωρεύτηκαν στη διάρκεια δεκαετιών και εκφράστηκαν με πάθος, ακόμα και με φανατισμό, σε σημείο που κι εκείνος ο Γεώργιος Παπανδρέου αποθεώθηκε ως λαϊκός ηγέτης. Κι ας ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές της σφαγής του λαού της Αθήνας, από τους Εγγλέζους, τη Χωροφυλακή και τους ταγματασφαλίτες, το Δεκέμβρη του 1944. Πολύ περισσότερο θεωρήθηκε ότι ο αγώνας δικαιώθηκε με επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου, που δε βαρυνόταν με εγκλήματα κατά του λαού, όπως ο πατέρας του.

Σε εκείνο τον κόσμο, ο ταξικός ρόλος του «Κέντρου» είχε υποβαθμιστεί. Αρκούσε η κατάργηση της τρομοκρατίας από το χωροφύλακα και του μαζικού φακελώματος, αρκούσαν κάποιες επιπλέον συνδικαλιστικές ελευθερίες, για να θεωρήσουν ότι άνοιξε η πόρτα για τη μεγάλη αλλαγή. Το «αντιδεξιό» μείγμα που συσσωρεύτηκε στις συνειδήσεις ήταν εκρηκτικό και ιδιαίτερα στέρεο και σε εργατικές μάζες.

Το ΠΑΣΟΚ δούλεψε με σχέδιο στο χώρο του ΚΚΕ, ιδιαίτερα σε περιοχές που είχε παραδοσιακά μεγάλη επιρροή, για να τροφοδοτείται εκλογικά. Διευκολυνόταν στην επιτυχία του σχεδίου του και εξαιτίας αντικειμενικών λόγων, όπως οι κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που είχαν συντελεστεί (αύξηση αξίας γης, κ.λπ.), οι οποίες διαμόρφωναν πλήθος νέων μικροαστικών στρωμάτων.

Η συνταξιοδότηση των ΕΑΜιτών είχε σε αρκετούς μεγαλύτερη απήχηση και από τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ επί ΝΔ, γεγονός που επίσης αντανακλούσε το επίπεδο της συνείδησης ακόμα και κάποιων μαζών που ψήφιζαν το ΚΚΕ.

Επίσης, το ΠΑΣΟΚ αξιοποιούσε πλευρές της εξωτερικής πολιτικής των σοσιαλιστικών κρατών. Τα κράτη του Συμφώνου της Βαρσοβίας έδιναν πολύ μεγαλύτερη πολιτική σημασία από όση είχε στο γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ είχε διαφωνήσει με κάποιες αποφάσεις του ΝΑΤΟ, βάζοντας αστερίσκο κάτω από τα σχετικά κείμενα, ενώ δεν είχε καταδικάσει την κατάρριψη από τη Σοβιετική Αεροπορία του επιβατηγού αεροσκάφους που διενεργούσε κατασκοπία εναντίον της ΕΣΣΔ. Ακόμα, δεν καταδίκασε την επιβολή στρατιωτικού νόμου στην Πολωνία από την κυβέρνηση Γιαρουζέλσκι, ανεξάρτητα από την αξιοποίηση που το ΠΑΣΟΚ έκανε γι' αυτό μέσα στην Ελλάδα, σε βάρος του ΚΚΕ.

Το ίδιο υπερτιμήθηκαν και διεθνείς φιλειρηνικές πρωτοβουλίες του ΠΑΣΟΚ, που έτυχαν θερμής υποδοχής από τα σοσιαλιστικά κράτη. Βεβαίως, η εξωτερική πολιτική του ΠΑΣΟΚ στηριζόταν στη γραμμή «ούτε ΝΑΤΟ ούτε Βαρσοβία», παρότι το Σύμφωνο της Βαρσοβίας έκανε προτάσεις για ταυτόχρονη διάλυση και των δύο συνασπισμών, δίχως να βρίσκει ανταπόκριση από το ΝΑΤΟ.

Βάση αυτής της πολιτικής ήταν η ανάλυση που είχε κάνει το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, του διαχωρισμού δηλαδή της «δεξιάς» από την «αριστερή» σοσιαλδημοκρατία, που είχε εντάξει και το ΠΑΣΟΚ στις συμμαχικές δυνάμεις στην πάλη για την ειρήνη, την ύφεση και τον αφοπλισμό, ενισχύοντας έτσι το σχήμα «δεξιά - αντιδεξιά».
Εξελίξεις στα χρόνια 1989-1991 - Το ΚΚΕ στέκεται όρθιο

Στο διάστημα Ιούλης 1989 - Απρίλης 1990 σχηματίστηκαν η κυβέρνηση Τζανετάκη (συνεργασία ΝΔ - «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου», στον οποίο συμμετείχε το ΚΚΕ) και αργότερα η κυβέρνηση Ζολώτα. Στη δεύτερη πήρε μέρος και το ΠΑΣΟΚ.

Πριν από το σχηματισμό της κυβέρνησης Τζανετάκη, διεξήχθησαν οι βουλευτικές εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989. Η ΝΔ κατέλαβε την πρώτη θέση, δίχως να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ο εκλογικός συσχετισμός των δυνάμεων διαμορφώθηκε ως εξής: Η ΝΔ πήρε 44,28%, το ΠΑΣΟΚ 39,13%, ο ΣΥΝ 13,13%, η ΔΗΑΝΑ 1,01%. Οπως είναι φανερό, ο ΣΥΝ συγκέντρωσε μόνο το άθροισμα των ποσοστών των κομμάτων και κινήσεων που τον συναποτέλεσαν.

Οι απώλειες του ΠΑΣΟΚ προς όφελος της ΝΔ σε ένα μεγάλο βαθμό οφείλονταν στο γνωστό «σκάνδαλο Κοσκωτά», που ήρθε στην επιφάνεια εκείνο το διάστημα και ενώ το ΠΑΣΟΚ βρισκόταν στη διακυβέρνηση. Ως αναμεμειγμένοι στο σκάνδαλο, κατηγορήθηκαν ηγετικά και άλλα στελέχη του, ανάμεσά τους και ο Ανδρέας Παπανδρέου, που παραπέμφθηκαν από τη Βουλή στο Ειδικό Δικαστήριο. Μάλιστα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μένιος Κουτσόγιωργας παραπέμφθηκε και με ψήφους βουλευτών του ΠΑΣΟΚ.

Η μετακίνηση ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ σαφέστατα δεν εξέφραζε κάποιες ριζοσπαστικές αλλαγές στις συνειδήσεις. Ηταν μετακίνηση στο πλαίσιο της δικομματικής εναλλαγής, γεγονός που επιβεβαιώθηκε και στις δύο επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Σε αυτές, μάλιστα, η εκλογική δύναμη του Συνασπισμού μειώθηκε κατά πολύ.

Συγκεκριμένα, ανάμεσα στο σχηματισμό των κυβερνήσεων Τζαννετάκη και Ζολώτα, μεσολάβησαν οι βουλευτικές εκλογές της 5ης Νοεμβρίου 1989, από τις οποίες επίσης δεν προέκυψε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Τα αποτελέσματα για το κάθε κόμμα ήταν τα εξής: Η ΝΔ 46,19%, το ΠΑΣΟΚ 40,68%, ο ΣΥΝ 10,97%. Ετσι σχηματίστηκε η κυβέρνηση Ζολώτα.

Στη συνέχεια, ενώ διαρκούσε η «οικουμενική» κυβέρνηση Ζολώτα, προκηρύχτηκαν νέες εκλογές για τις 8 Απριλίου 1990. Σε αυτές τις εκλογές τα κόμματα πήραν: Η ΝΔ 46,89%, το ΠΑΣΟΚ 38,61%, ο ΣΥΝ 10,28%, οι «Οικολόγοι Εναλλακτικοί» 0,77%, η ΔΗΑΝΑ 0,67%. Η ΝΔ, με την υποστήριξη και ενός βουλευτή της ΔΗΑΝΑ, σχημάτισε κυβέρνηση με 151 βουλευτές και με πρωθυπουργό τον Κ. Μητσοτάκη.

Στη στρατηγική της άρχουσας τάξης χρειαζόταν και εκείνα τα χρόνια να αντιπαρατεθεί μία στρατηγική αντιμετώπισης τόσο της ΝΔ όσο και του ρεφορμισμού του ΠΑΣΟΚ. Η αποκάλυψη του δεύτερου και η αποτελεσματική αντιμετώπιση και των δύο μπορούσε να πραγματοποιηθεί μόνο στο έδαφος της πάλης που θα κατευθυνόταν στην οικοδόμηση της κοινωνικής συμμαχίας ανάμεσα στην εργατική τάξη και στα μικρομεσαία στρώματα, με στόχο ριζικές αλλαγές στην οικονομία και στην εξουσία και που θα επεξεργαζόταν την τακτική της σε αυτή τη βάση, για να μπορεί να αποσπά λαϊκές δυνάμεις και από το ΠΑΣΟΚ.

Οπως εκτίμησε το 14ο Συνέδριο (1991) του ΚΚΕ:

«Γενικότερα δεν έγινε έγκαιρα αντιληπτό ότι στην Ελλάδα έχουν διαμορφωθεί όροι ανάπτυξης της σοσιαλδημοκρατίας. Η βαθύτερη συνειδητοποίηση των εξελίξεων θα βοηθούσε το ΚΚΕ να αναπτύξει μια πιο εύστοχη και αντίστοιχη με τις ανάγκες ιδεολογικοπολιτική δουλειά και πρακτική στο μαζικό κίνημα. Θα διευκόλυνε την ανάδειξη του ρόλου της εργατικής τάξης, την αποφασιστική σημασία του μετώπου των κοινωνικών συμμαχιών. Θα απέκρουε από καλύτερες θέσεις τη λογική του δικομματισμού και της αυτοδυναμίας»23.

Ωστόσο, μια τέτοια εξέλιξη δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί, καθώς είχε πια βαθύνει πολύ και ήταν ανεπίστρεπτη η κρίση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Μάλιστα, εκείνα τα χρόνια, κορυφώθηκε με την εξέλιξη του οπορτουνισμού σε αντεπαναστατική δύναμη. Επομένως τα ΚΚ, ανάμεσά τους και το ΚΚΕ, δεν ήταν δυνατό να διαμορφώσουν άλλη πολιτική.

Στο παραπάνω διάστημα, η διεθνής αντεπανάσταση βρισκόταν στο απόγειο και τα σοσιαλιστικά καθεστώτα ανατρέπονταν. Τότε κορυφώθηκε και η προσπάθεια ενσωμάτωσης του ΚΚΕ στο αστικό πολιτικό σύστημα, μέσα από την απόπειρα διάλυσης ή σοσιαλδημοκρατικής του μετάλλαξης.

Το ζήτημα αυτό δεν αφορά μόνο στην οπορτουνιστική υπονομευτική δράση στελεχών του σε συνεργασία με άλλες δυνάμεις του Συνασπισμού, που είχε συγκροτηθεί ως συνασπισμός και προχωρούσε γρήγορα στη μετατροπή του σε ενιαίο κόμμα. Αφορά και σε αστικές δυνάμεις που πρωτοστάτησαν σε αυτήν την επιδίωξη, ενώ ανάλογο ενδιαφέρον έδειξε και ο ξένος ιμπεριαλιστικός παράγοντας. Ενα ξανακοίταγμα των εντύπων και ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών εκείνων των χρόνων επαναφέρει στη μνήμη το αναμφισβήτητο μέτωπο που συγκρότησαν κατά της ύπαρξης του ΚΚΕ οι αστικές και οπορτουνιστικές δυνάμεις.

Τελικά, οι προσπάθειες απέτυχαν. Το ΚΚΕ μπόρεσε να σταθεί όρθιο, να ξεκινήσει την ανασυγκρότησή του αμέσως μετά τη διάσπαση του 1991 και να κατακτά τα επαναστατικά γνωρίσματα ενός ΚΚ. Αυτό το γεγονός επιβεβαίωσε την ιστορική σημασία του στα χρόνια που ακολούθησαν, χάρη στην πολιτική γραμμή που χάραξε το ΚΚΕ, χάρη στην αυτοθυσία χιλιάδων μελών και φίλων του, χάρη στους ιστορικούς δεσμούς του με την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, βασικό παράγοντα της πάλης του για να βγει από την κρίση και της μετέπειτα διαδρομής του.

Σημειώσεις:

1. Αυτό το γεγονός αποτέλεσε μια βασική αιτία της μαζικής συμμετοχής οικοδόμων κατά την εξέγερση στο Πολυτεχνείο, βεβαίως και με ανάλογη δουλειά της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ.

2. Προσπάθεια να υλοποιηθεί ένας συμβιβασμός, ανάμεσα στη δικτατορία και στον αστικό πολιτικό κόσμο, είχε εκδηλωθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, στη βάση της οικειοθελούς αποχώρησης του Στρατού από το πολιτικό προσκήνιο. Οι συζητήσεις δεν έδωσαν αποτέλεσμα.

3. Περιοδικό «Νέος Κόσμος», Αύγουστος - Σεπτέμβρης 1974, σελ. 3.

4. Περιοδικό «Νέος Κόσμος», Ιούλης 1974, σελ. 25.

5. «Από το 9ο ως το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ», έκδοση ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 63.

6. Πριν από τη δικτατορία ένα τμήμα του αστικού πολιτικού κόσμου, ανάμεσά τους και ο Κ. Καραμανλής, δεν απέκλειαν την προσωρινή επιβολή δικτατορίας, όπου θα είχαν εκείνοι τον πολιτικό έλεγχο.

7. Η ΝΔ αποτελεί μετονομασία και κατ' ουσίαν επανίδρυση της ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ενωσις), την οποία επίσης ίδρυσε ο Κ. Καραμανλής το 1956.

8. Σημειώνεται εδώ η σταθερή πεποίθηση του Κ. Καραμανλή, αρκετά χρόνια πριν από τη δικτατορία του 1967, για την ανάγκη να επέλθει τομή στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Σημείο - κλειδί ήταν ο περιορισμός των εξουσιών που παρείχε στον βασιλιά το Σύνταγμα του 1952 και η αύξηση των αρμοδιοτήτων της εκτελεστικής εξουσίας (κυβέρνησης).

9. Η ΕΔΑ ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 1951 ως συνασπισμός κομμάτων, στον οποίο συμμετείχε το παράνομο ΚΚΕ.

10. Αγγελος Μπρατάκος: «Η Ιστορία της Νέας Δημοκρατίας», εκδ. «Α. Α. Λιβάνη», σελ. 148 - 150.

11. Αγγελος Μπρατάκος: «Η Ιστορία της Νέας Δημοκρατίας», εκδ. «Α. Α. Λιβάνη», σελ. 246.

12. Ηταν πολιτική συμμαχία ανάμεσα στο ΚΚΕ και στην ΕΔΑ (Ηλ. Ηλιού κ.ά.). Στους εκλογικούς συνδυασμούς της «Ενωμένης Αριστεράς» συμμετείχε και το «ΚΚΕ εσωτερικού», δίχως να υπογράψει τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα και στη συγκρότηση της «ΕΑ». Το ΚΚΕ -σωστά - δεν αναγνώριζε την ύπαρξη και δεύτερου ΚΚ σε μία χώρα και μάλιστα ενός κόμματος που ονόμαζε το ΚΚΕ «ΚΚΕ εξωτερικού», «υποτελές στη Μόσχα» και άλλα παρόμοια που θύμιζαν τις παλιότερες συκοφαντίες του ταξικού εχθρού κατά του ΚΚΕ, για τους «πράκτορες της Μόσχας», τα ρούβλια, κ.ά. Η «Ενωμένη Αριστερά» διαλύθηκε αμέσως μετά τις εκλογές.

13. Η δημιουργία του ΠΑΣΟΚ δεν αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη έκφραση της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα. Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα προϋπήρξαν πολλές δεκαετίες πριν από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ. Παραδείγματα τέτοιων κομμάτων αποτελούν το «Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας» (ΣΚΕ) και η «Ενωση Λαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΛΔ) με ηγέτη της τον Ηλία Τσιριμώκο. Αυτά τα δύο κόμματα μαζί με το ΚΚΕ και το Αγροτικό Κόμμα ίδρυσαν το ΕΑΜ. Ανάλογες κινήσεις και κόμματα υπήρξαν και στα χρόνια του Μεσοπολέμου, όπως το υπό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου, κ.ά.

14. Στη λογική αυτού του συνθήματος προσχώρησαν και παράγοντες της λεγόμενης αριστεράς, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης. Ας σημειωθεί επίσης ότι η υπεράσπιση της αστικής δημοκρατίας από τον κίνδυνο - όπως έλεγαν - ανατροπής της και επιστροφής σε δικτατορία ήταν η βάση της στρατηγικής του «ΚΚΕ εσωτερικού», αναπτυγμένη στο πρόγραμμα της οπορτουνιστικής «Εθνικής Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Ενότητας» (ΕΑΔΕ), που ίσχυε επί πολλά χρόνια μετά τη δικτατορία. Επιδίωξη του «ΚΚΕ εσωτερικού» ήταν η σύμπραξη συμμαχίας και με τη λεγόμενη αντιδικτατορική δεξιά.

15. Το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων θεσπίστηκε από την κυβέρνηση του Θεμιστοκλή Σοφούλη με το ν. 516/1948.

16. Αγγελος Μπρατάκος: «Η Ιστορία της Νέας Δημοκρατίας», εκδ. «Α. Α. Λιβάνη», σελ. 205.

17. Την ένταξη στην ΕΟΚ ψήφισε η Βουλή στις 29 του Ιούνη 1979. Στην ψηφοφορία επί της αρχής ψήφισαν υπέρ οι 175 βουλευτές της ΝΔ, 4 του ΚΟΔΗΣΟ, 4 της «Εθνικής Παράταξης» (χουντικοί), 2 της ΕΔΗΚ, 1 της ΕΔΑ, 1 του «ΚΚΕ εσωτερικού» και 6 ανεξάρτητοι. Τρεις βουλευτές της ΕΔΗΚ ψήφισαν «παρών». Στην ψηφοφορία επί του συνόλου για την επικύρωση της συνθήκης, 2 βουλευτές - 1 του «ΚΚΕ εσωτερικού» και 1 ανεξάρτητος - ψήφισαν κατά, ενώ αρχικά είχαν ψηφίσει υπέρ. Απόντες από τη Βουλή ήταν οι 93 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και οι 11 βουλευτές του ΚΚΕ (τα στοιχεία είναι από το βιβλίο του Αγγελου Μπρατάκου: «Η Ιστορία της Νέας Δημοκρατίας», εκδ. «Α. Α. Λιβάνη», σελ. 213).

18. Αγγελος Μπρατάκος: «Η Ιστορία της Νέας Δημοκρατίας», εκδ. «Α. Α. Λιβάνη», σελ. 190.

19. Ετσι ονομάστηκε η πολεμική της «Ενωσης Κέντρου» και κατά της «δεξιάς» και κατά της «αριστεράς».

20. Στις βουλευτικές εκλογές του 1981 το ΚΚΕ είχε θέσει ως εκλογικό στόχο το 17%, επειδή αυτό ήταν το όριο που καθόριζε ο τότε εκλογικός νόμος, προκειμένου ένα κόμμα να μπει στη β΄ κατανομή. Το ξεπέρασμα αυτού του ορίου συνδυαζόταν από το ΚΚΕ με το στόχο να μην υπάρξει αυτοδυναμία του ΠΑΣΟΚ, γεγονός που - κατά την εκτίμηση του ΚΚΕ - θα το υποχρέωνε σε πολιτική συνεργασία για την πραγματοποίηση της «αλλαγής». Οι διαθέσεις της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ για συνεργασία είχαν βέβαια φανεί από τον καιρό της δικτατορίας, όταν το ΠΑΚ και ο Α. Παπανδρέου αρνήθηκαν αντιδικτατορική συνεργασία με το ΚΚΕ, όπως και οι άλλες αστικές πολιτικές δυνάμεις.

21. «11ο Συνέδριο του ΚΚΕ, ντοκουμέντα», έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 31.

22. Το κράτος βεβαίως δεν ήταν της «δεξιάς». Το νεμόταν κυρίως η «δεξιά». Ηταν και είναι κράτος του κεφαλαίου, κράτος αστικό, που κατά κανόνα είχε στελεχωθεί και γενικά επανδρωθεί με άτομα προερχόμενα από το χώρο των κατά καιρούς «εθνικόφρονων» κομμάτων.

23. «14ο Συνέδριο, Θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής», Οκτώβριος 1991, σελ. 48.

Βασικές εξελίξεις στο αστικό πολιτικό σύστημα από το 1974 μέχρι σήμερα

Βασικές εξελίξεις στο αστικό πολιτικό σύστημα από το 1974 μέχρι σήμερα


Μέρος 2ο


Στο ένθετο του «Ριζοσπάστη» Ιστορία της περασμένης Κυριακής αναφερθήκαμε στις εξελίξεις του αστικού πολιτικού συστήματος στην περίοδο από το 1974 έως το 1991. Στο σημερινό ένθετο αναφερόμαστε στην περίοδο από το 1991 έως σήμερα.


Το φαινόμενο της αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος δεν είναι νέο. Οι αστοί σε περιόδους φθοράς των βασικών τους πυλώνων στο αστικό πολιτικό σύστημα όπως τώρα ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, δημιουργούν εφεδρείες αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος. Ολόκληρη η ιστορία του αστικού πολιτικού συστήματος βρίθει τέτοιων περιπτώσεων. Για παράδειγμα, η ΝΔ δεν υπήρχε πριν τη δικτατορία, όπως και το ΠΑΣΟΚ, υπήρχαν αντίστοιχα η ΕΡΕ και η Ενωση Κέντρου, συνέχεια των οποίων και με πυρήνα τα ίδια ηγετικά στελέχη είναι ΝΔ - ΠΑΣΟΚ. Σήμερα επίσης έχουν δημιουργηθεί κόμματα από διασπάσεις σε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ. Από τις διασπάσεις, δημιουργήθηκαν οι ΑΝ.ΕΛ. (Ανεξάρτητοι Ελληνες), η ΔΗΜ.ΑΡ. η οποία επίσης στη συνέχεια διασπάστηκε, όπως διασπάστηκαν και οι ΑΝ.ΕΛ., δημιουργήθηκε το «Σχέδιο Β'» - Αλαβάνος, ενώ ο ΣΥΝ μετεξελίχθηκε σε ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Στη Βουλή επίσης μπήκε και η Χρυσή Αυγή. Ενα τμήμα του ΠΑΣΟΚ εντάχθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ δημιουργήθηκαν και άλλες πολιτικές ομάδες και κόμματα από το ΠΑΣΟΚ,(Κατσέλη, Λοβέρδος), διάφορες επίσης πολιτικές ομάδες και ηγετικά στελέχη που έφυγαν από το ΠΑΣΟΚ βρίσκονται σε διεργασίες για τη δημιουργία κόμματος, (Φλωρίδης, Διαμαντοπούλου κλπ). Αυτή η διαδικασία δεν έχει τελειώσει οριστικά, συνεχίζεται ακόμη,ενώ ήδη διαμορφώνονται δύο πόλοι στο αστικό πολιτικό σύστημα, ο ένας με κορμό τη ΝΔ και ο άλλος με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ.
***
Οι κυβερνήσεις Κ. Μητσοτάκη και Κ. Σημίτη

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έδωσε συνέχεια στην αντιλαϊκή πολιτική προσαρμογής στις απαιτήσεις της «ενιαίας εσωτερικής αγοράς». Τότε η ΝΔ υπερψήφισε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, όπως και το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝ. Προωθήθηκαν οι ιδιωτικοποιήσεις και η ολομέτωπη επίθεση κατά των εργατικών κατακτήσεων (Ασφαλιστικό κ.ά.).

Εκείνα τα χρόνια και έπειτα κορυφώθηκε η ιδεολογική επίθεση κατά της εργατικής τάξης, εκφρασμένη στην «κοινωνική συναίνεση» που δήθεν επιβάλλεται από το «τέλος των ιδεολογιών», την «αποτυχία του υπαρκτού σοσιαλισμού» και άρα την ανάγκη «να καταργηθούν οι διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος», ως προϋπόθεση για την πρόοδο της χώρας. Η λεγόμενη «παγκοσμιοποίηση» (δηλαδή, ο καπιταλισμός) παρουσιάστηκε ως μονόδρομος και ως αντικειμενική εξέλιξη που καθιστά μάταιη την πάλη για την ανατροπή του.

Στα χρόνια της διακυβέρνησης Μητσοτάκη εντάθηκαν οι εσωκομματικές συγκρούσεις στη ΝΔ. Αποκορύφωμα στάθηκε η αποχώρηση ομάδας βουλευτών υπό τον Αντώνη Σαμαρά (Σεπτέμβρης 1993), που οδήγησε στην πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Είναι η μόνη αστική κυβέρνηση των 33 χρόνων που έπεσε, έπειτα από την οργανωμένη αποχώρηση βουλευτών της. Οι τελευταίοι συγκρότησαν νέο κόμμα με την ονομασία Πολιτική Ανοιξη.

Οι εσωκομματικές συγκρούσεις, όπως τουλάχιστον δικαιολογήθηκαν και φαίνονταν, είχαν τη βάση τους σε διαφωνίες για διάφορα ζητήματα: Την αγροτική και γενικότερα οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη, όχι βεβαίως στη γενική της κατεύθυνση, την ονομασία της FYROM, αν θα αποφυλακιστούν οι χουντικοί από τις φυλακές Κορυδαλλού κ.ά. Μάλιστα, ο Θαν. Κανελλόπουλος κατήγγειλε την ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ ως «ύποπτη ενέργεια» σε όφελος ξένων συμφερόντων. Αντιπαραθέσεις προκλήθηκαν και για την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ. Η κατάσταση οξύνθηκε περισσότερο, όταν ήρθαν στο φως της δημοσιότητας οι υποκλοπές τηλεφωνικών συνδιαλέξεων και παρακολούθησης πολιτικών αντιπάλων της ΝΔ με εντολή του Κ. Μητσοτάκη.

Οι τηλεφωνικές υποκλοπές, πάγια πρακτική κάθε κράτους και κυβέρνησης, παρουσιάστηκαν υποκριτικά από το ΠΑΣΟΚ και τα φιλικά του ΜΜΕ ως ενέργεια αντίθετη με την πολιτική ηθική και ως χαρακτηριστικό του «αρχιαποστάτη» Μητσοτάκη! Στο μεταξύ, τηλεφωνικές υποκλοπές είχαν αποκαλυφθεί και επί των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, για τις οποίες η ΝΔ και τα προσκείμενα σε αυτή ΜΜΕ είχαν επίσης ξεσηκώσει ανάλογο θόρυβο. Στη δικομματική σύγκρουση για τις υποκλοπές έπαιρναν μέρος μηχανισμοί της ΕΥΠ και άλλοι κρατικοί μηχανισμοί, στο εσωτερικό των οποίων διεξαγόταν σκληρή διαπάλη ανάμεσα στη ΝΔ και στο ΠΑΣΟΚ για τη νομή της εξουσίας. Επαιρναν και παίρνουν μέρος - όπως έγινε με το νέο σκάνδαλο υποκλοπών πριν από ένα χρόνο - γιγάντια μονοπώλια των τηλεπικοινωνιών και γενικότερα, που διαθέτουν τις δικές τους αυτόνομες υπηρεσίες και άλλες, ενταγμένες στις κρατικές μυστικές υπηρεσίες του ιμπεριαλισμού.

Τελικά, η θητεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη αποτέλεσε κάτι σαν «μεταβατική» περίοδο για να συνεχιστεί η διακυβέρνηση από το ΠΑΣΟΚ.

Τη φιλοσοφία της κυβερνητικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ στα χρόνια 1993 - 2004, την οποία συνέχισε η ΝΔ υπό τον Κώστα Καραμανλή, αποτύπωσε ο τότε πρωθυπουργός Κ. Σημίτης:

«Ο εκσυγχρονισμός χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη, χωρίς δηλαδή παρέμβαση στις κοινωνικές λειτουργίες, ώστε να περιοριστούν ανισότητα, εκμετάλλευση, κατάχρηση εξουσιών, χωρίς αντιμετώπιση των σύγχρονων εκφάνσεων της κοινωνικής αδικίας περιορίζεται σε μια βελτίωση τεχνικών διοίκησης και οργανωτικών δομών. Δεν είναι εκσυγχρονισμός. Ο στόχος όμως της κοινωνικής δικαιοσύνης δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς ένα αποτελεσματικό κράτος, μια ικανή δημόσια διοίκηση, μια ανταγωνιστική οικονομία.

[...] Το ΠΑΣΟΚ καλείται να επιτύχει σήμερα μία δύσκολη αλλά αναγκαία σύνθεση: να συγκεράσει το αίτημα του εκσυγχρονισμού με το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης, την οικονομική ανάπτυξη με την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού Κοινωνικού Ιστού Ασφάλειας. Καλείται να προχωρήσει προς τον κοινωνικό εκσυγχρονισμό.

[...] Η Ελλάδα έχει ανάγκη να διαμορφώσει ένα νέο κοινωνικό κράτος, πιο ολοκληρωμένο, πιο αποδοτικό και πιο ευέλικτο. Το νέο κοινωνικό κράτος πρέπει να στηριχτεί σε μια νέα σύλληψη της κοινωνικής πολιτικής και της κοινωνικής προστασίας που θα αντιμετωπίσει - αποδεσμευμένη από την πολιτειακή ανταλλαγή - τις πραγματικές και νέες κοινωνικές ανάγκες με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο».24

Επί των κυβερνήσεων Σημίτη, η Ελλάδα συμμετείχε στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους κατά της Γιουγκοσλαβίας και στην ανατροπή της κυβέρνησης Μιλόσεβιτς, κατά του Αφγανιστάν και του Ιράκ. Το ελληνικό κράτος έγινε οργανικό τμήμα της λεγόμενης «αντιτρομοκρατικής εκστρατείας» των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ και της ΕΕ και προσαρμόστηκε πλήρως στο «νέο δόγμα του ΝΑΤΟ». Την ίδια περίοδο, αυξήθηκε η εξαγωγή κεφαλαίων από την Ελλάδα στα Βαλκάνια, στην Κασπία και αλλού.

Επί των κυβερνήσεων Σημίτη περιορίστηκε η εθνική κυριαρχία της Ελλάδας (Ιμια), ενώ έγινε και η κοινή δήλωση της Μαδρίτης, των Κ. Σημίτη και Σ. Ντεμιρέλ, που επί της ουσίας αναγνώριζε την ύπαρξη συνοριακών διαφορών στο Αιγαίο ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία, αφού έκανε λόγο για «ζωτικά συμφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Η πολιτική των κυβερνήσεων Σημίτη ήταν πράγματι ένας εκσυγχρονισμός του πολιτικού συστήματος και γενικότερα του αστικού κράτους. Επιχειρήθηκε και προχώρησε στη βάση της ανταγωνιστικότητας, σωρεύοντας τεράστια κέρδη στο κεφάλαιο, ενώ έφερε χειροτέρευση της ζωής των εργατικών μαζών και πολλών μικρομεσαίων στρωμάτων. Ορισμένα τμήματα του λαού περιέπεσαν στο επίπεδο και της απόλυτης εξαθλίωσης. Η κυβέρνηση Σημίτη δεν μπόρεσε να προχωρήσει περαιτέρω τους αστικούς εκσυγχρονισμούς, γιατί ερχόταν σε σύγκρουση και με εργατικές μάζες και με τμήματα της «πελατειακής βάσης» του ΠΑΣΟΚ. Επιβαρύνθηκε επιπλέον και με πλήθος σκανδάλων που ήρθαν στην επιφάνεια. Αυτά τα πεπραγμένα αξιοποιήθηκαν από τη ΝΔ, που ήρθε στη διακυβέρνηση το 2004, για να συνεχίσει την πολιτική του ΠΑΣΟΚ.
Γενική αποτίμηση
Ο ταξικός χαρακτήρας του πολιτικού συστήματος

Οι αστοί πολιτικοί χαρακτηρίζουν τη δημοκρατία των τελευταίων 33 χρόνων ως την καλύτερη και μακροβιότερη από τη σύσταση του ελληνικού κράτους. Συνεπικουρεί σε αυτό και ο ΣΥΝ, που έχει στόχο να τη διευρύνει, όπως λέει.

Εχουν δίκιο από την άποψη ότι αυτή η περίοδος είναι η πιο αντιπροσωπευτική για τη διαμόρφωση και λειτουργία του αστικού εποικοδομήματος, απαλλαγμένη από βασιλικά, στρατιωτικά ή και εκλογικά πραξικοπήματα. Σε αυτό το διάστημα κυρίως οι πρώτες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ ενσωμάτωσαν ορισμένες υπερώριμες διεκδικήσεις της περιόδου μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, που από πολύ καιρό είχαν κατακτηθεί στις καπιταλιστικές κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης (ετήσιες άδειες, γονικές παροχές, τυπική εξίσωση της αμοιβής για ίση εργασία μεταξύ ανδρών και γυναικών κ.ά.).

Το κυριότερο είναι ότι σε αυτήν την περίοδο όχι μόνο σταθεροποιήθηκε ο ελληνικός καπιταλισμός, αλλά η ανάπτυξή του επέτρεψε μια πιο ουσιαστική ενσωμάτωσή του στο ευρωπαϊκό ιμπεριαλιστικό κέντρο, όπως διαμορφώθηκε με την ωρίμανση της ΕΟΚ σε ΟΝΕ. Σε αυτό συνέβαλαν αποφασιστικά και οι αντεπαναστατικές ανατροπές στις βαλκανικές χώρες, η καπιταλιστικοποίηση των οποίων ενίσχυσε τη θέση του ελληνικού καπιταλισμού στην ευρύτερη περιοχή.

Η βαθύτερη συμμετοχή στην ΕΕ συμπεριλαμβάνει και την υιοθέτηση πλέγματος ευρωενωσιακών νόμων και μηχανισμών (Ευρωστρατός, Συνθήκη Σένγκεν, «αντιτρομοκρατικοί» νόμοι κ.ά.) που θωρακίζουν περισσότερο την κατασταλτική λειτουργία του αστικού κράτους κατά της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων. Επιβεβαιώθηκε η τοποθέτηση του Κ. Καραμανλή ότι η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ έγινε πρώτα απ' όλα για πολιτικούς λόγους.

Βεβαίως, η ισχυροποίηση του καπιταλισμού στην Ελλάδα δεν ήταν δυνατό να αλλάξει την ενδιάμεση θέση του στο γενικότερο σύστημα του ιμπεριαλισμού, αν και τον κατέστησε αξιόλογη δύναμη στο χώρο των Βαλκανίων και της ΝΑ Μεσογείου. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη των τάσεων συνεργασίας, αναπτύσσεται και η τάση ανταγωνισμού με την Τουρκία, ενώ περιπλέκονται και οι αντιθέσεις στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη.

Τη σταθερή λειτουργία του αστικού πολιτικού συστήματος επί 33 χρόνια δε διατάραξε η σύγκρουση του κοσμοπολιτισμού και του εθνικισμού, που υπήρξε έντονη, όπως έδειξαν και τα εθνικιστικά συλλαλητήρια για την ονομασία της FYROM, αλλά και οι συγκρούσεις με την Εκκλησία για τις ταυτότητες. Ακόμα και το Κυπριακό, που πάντα στο μακρύτερο παρελθόν επηρέαζε το ελληνικό πολιτικό σύστημα, αυτά τα 33 χρόνια έπαψε να αποτελεί αιτία αναταράξεων, αν και ως πρόβλημα βρίσκεται σε χειρότερο σημείο απ' ό,τι πριν από το 1974.

Οι συγκρούσεις κοσμοπολιτισμού - εθνικισμού από τη μία υπογραμμίζουν τον πολιτικό ρόλο της Εκκλησίας, από την άλλη υποχρεώνουν τα αστικά κόμματα να ελίσσονται, όπως έκανε η ΝΔ με το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού. Κάποιες φορές δημιουργούν και συγκρούσεις στο εσωτερικό των αστικών κομμάτων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα αστικά κόμματα στην Ελλάδα δεν υλοποιούν ούτε το χωρισμό της Εκκλησίας από το κράτος, για να αποφύγουν το εκλογικό κόστος, ενδεχομένως και αποσκιρτήσεις βουλευτών και άλλων στελεχών τους.

Αποτελεί και αυτό ιδιομορφία του ελληνικού καπιταλισμού. Για παράδειγμα, ενώ στη Γαλλία η αστική επανάσταση τσάκισε την Καθολική Εκκλησία, στην Ελλάδα η επανάσταση του 1821 για την απελευθέρωση και για τη δημιουργία του έθνους - κράτους πραγματοποιήθηκε με τη σύμφυση των συνθημάτων του Διαφωτισμού και των ορθόδοξων θρησκευτικών συμβόλων.

Η ουσία της αστικής δημοκρατίας ως δικτατορίας της αστικής τάξης με κοινοβουλευτική έκφραση αποτυπώνεται πρώτα απ' όλα στα Συντάγματα. Ανεξάρτητα από την κάθε φορά μορφή του πολιτικού συστήματος, όλα τα Συντάγματα κατοχυρώνουν τα συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων. Τα εμφανίζουν ως συμφέροντα ολόκληρης της κοινωνίας. Αυτό κάνει και το νέο Σύνταγμα που ψηφίστηκε το 1975 και με τις αναθεωρήσεις του ισχύει μέχρι σήμερα, συγκροτώντας το θεμελιώδη νόμο του κράτους, το νόμο των νόμων. Ορισμένα παραδείγματα από τις διατάξεις του:

Αρθρο 17: «1. Η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του κράτους...».

Αρθρο 11: «...Οι υπαίθριες συναθροίσεις μπορούν να απαγορευτούν (...) αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, σε ορισμένη δε περιοχή, αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, όπως νόμος ορίζει».

Αρθρο 28: «Ερμηνευτική δήλωση: Το άρθρο 28 αποτελεί θεμέλιο για τη συμμετοχή της χώρας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».

Αρθρο 29: «1. Ελληνες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωμα μπορούν ελεύθερα να ιδρύουν και να συμμετέχουν σε πολιτικά κόμματα, που η οργάνωση και η δράση τους οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος...».

Αρθρο 106: «1. Για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και την προστασία του γενικού συμφέροντος το κράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη χώρα...».

Αρθρο 120: «4. Η τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία».

Είναι φανερό ότι η συνταγματική νομιμότητα περιστρέφεται γύρω από την κατοχύρωση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας.

Η περικοπή «να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία» είναι σαφές ότι δεν αναφέρεται μόνο σε δυνάμεις αστικές, αν επιχειρήσουν την κατάλυση του κοινοβουλευτισμού. Συμπεριλαμβάνει στη γενική λέξη «οποιουδήποτε» και τον οργανωμένο λαό, όταν θελήσει να προχωρήσει μπροστά, σε ριζικές πολιτικές αλλαγές.

Είναι επίσης γνωστό ότι μεγάλος αριθμός νόμων - και κυρίως η καθημερινή πραγματικότητα - επιβεβαιώνουν τον ταξικό και τυπικό χαρακτήρα της δημοκρατίας: Η τρομοκρατία που ασκείται στα εργοστάσια και στις επιχειρήσεις σε βάρος των εργατών και των εργατριών, η ιδεολογική τρομοκρατία, η κήρυξη των περισσότερων απεργιών ως παράνομων, η παραπομπή στα δικαστήρια χιλιάδων αγωνιζόμενων ως παρανομούντων (αγροτών, μαθητών, ναυτεργατών κ.ά.) δείχνουν το μέτρο και τα περιορισμένα όρια της δημοκρατίας.

Οι αστοί πολιτικοί και δημοσιολόγοι προβάλλουν μετ' επιτάσεως τον ισχυρισμό ότι «σήμερα καθένας μπορεί να λέει τη γνώμη του ελεύθερα». Αυτός ο ισχυρισμός έχει σχετική αξία όσον αφορά στο ΚΚΕ και γενικότερα στο ταξικό κίνημα. Δεν είναι λίγες οι φορές, για παράδειγμα, που αστοί πολιτικοί κατήγγειλαν το ΚΚΕ ότι με τη δράση του «αγγίζει τα όρια της νομιμότητας» (π.χ. διαδήλωση κατά της επίσκεψης Κλίντον κ.ά.).

Με άλλα λόγια, ομολογείται ότι ένα κόμμα μπορεί να εκφράζει τη γνώμη του, όχι όμως και να παλεύει για να γίνει αυτή πραγματικότητα. Επιχειρείται, δηλαδή, να διαχωριστούν η θεωρία και το πρόγραμμα από τη δράση. Δεν τα διαχωρίζουν, φυσικά, όταν πρόκειται για τα κόμματα της διαχείρισης. Ο ταξικός αγώνας, που αποβλέπει σε ρήξεις και ριζικές αλλαγές, δε νομιμοποιείται. Παράλληλα, αποθεώνεται η προσφυγή στις κάλπες κάθε τέσσερα χρόνια, ως η κορυφαία στιγμή της δημοκρατίας.

Το ίδιο γίνεται τα τελευταία χρόνια με το ιδεολόγημα της συμμετοχικής δημοκρατίας. Είχε ξεκινήσει ως σύνθημα και «πράξη» τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ, με τη δημιουργία γραφειοκρατικών πυρήνων διαχείρισης σε επιχειρήσεις, που τους ονόμασαν σοσιαλιστικές μορφές κοινωνικής συμμετοχής. Στην πορεία εγκαταλείφθηκαν και ως φραστικές διακηρύξεις. Αργότερα εμφανίστηκαν νέες διακηρύξεις και πρακτικές, που ονομάστηκαν διαδικασίες δημοκρατικής έκφρασης των μαζών (π.χ. εκλογές για την ανάδειξη του προέδρου του ΠΑΣΟΚ), αλλά και η προσπάθεια του τελευταίου να εμφανίσει, μαζί με τη ΝΔ, ως άσκηση του συμμετοχικού ρόλου των μαζών την «αντιπροσωπευτική δημοκρατική συμμετοχή» τους στην υλοποίηση ΕΟΚικών κατευθύνσεων. Τέτοια όργανα είναι η Οικονομική Κοινωνική Επιτροπή (ΟΚΕ) και άλλοι μηχανισμοί ταξικής συνεργασίας. Η ίδια προσπάθεια γίνεται και με το ρόλο της σοσιαλδημοκρατίας και άλλων αστικών μηχανισμών στη δημιουργία και οικονομική ενίσχυση των διαφόρων φόρουμ. Επιχειρείται να εμφανιστεί ως δημοκρατική συμμετοχή και να αξιοποιηθεί με ουτοπικά και ευρωενωσιακά συνθήματα η αγωνιστική διάθεση τμημάτων της νεολαίας που προσβλέπουν ειλικρινά σε έναν καλύτερο κόσμο.

Η κατ' επίφαση δημοκρατική συμμετοχή των μαζών επιδιώκουν να εκφράζεται και με την υιοθέτηση δημοψηφισμάτων, όταν είναι δυνατό να χειραγωγηθούν οι μάζες από τα αστικά κόμματα. Σε σειρά κρατών της ΕΕ πραγματοποιήθηκαν δημοψηφίσματα, όπως για το «Ευρωσύνταγμα». Αποδείχτηκε ότι κυρίως διενεργούνται στο βαθμό που το αποτέλεσμά τους κρίνεται ότι θα αποβεί θετικό, όπως στην Ιταλία, όπου το 80% όσων ψήφισαν τάχθηκε υπέρ της αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Αντίθετα, αν ο συσχετισμός τείνει σε αρνητικό αποτέλεσμα, τότε τα δημοψηφίσματα δε γίνονται. Αυτό συνέβη τελευταία και με την Ευρωσυνθήκη.

Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά το 1994 - 1995 επήλθαν αλλοιώσεις στις οργανώσεις του ΠΑΣΟΚ, αλλά και της ΝΔ, ενώ το ΠΑΣΟΚ - μετά και την απώλεια της κυβερνητικής εξουσίας, το 2004 - αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα στην οργάνωση και συνοχή των δυνάμεών του.

Η ανάδειξη νέων στελεχών αυτών των κομμάτων πραγματώνεται κυρίως στις διευθύνσεις των επιχειρήσεων, των ιμπεριαλιστικών οικονομικών κέντρων, στην «αγορά» και σε ένα βαθμό στο φοιτητικό - πανεπιστημιακό χώρο.

Ταυτόχρονα, η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ διέλυσαν μαζικές οργανώσεις τους στους χώρους των γυναικών, του «κινήματος για την ειρήνη» κ.α. Τη θέση κινημάτων κατέλαβαν, κυρίως ή και αποκλειστικά, αντίστοιχοι κρατικοί μηχανισμοί και «μη κυβερνητικές οργανώσεις».

Σε όλα τα παραπάνω συντέλεσαν σειρά λόγων. Ορισμένοι προβληματισμοί για τις αιτίες, που δεν εξαντλούν βεβαίως το θέμα, είναι οι εξής:

Η ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη και η συστράτευση της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους με πρόσχημα την πάταξη της τρομοκρατίας. Η επέλαση της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων, καθώς και οι νέοι όροι στην καπιταλιστική «αγορά εργασίας» (μερική απασχόληση, ανασφάλιστη εργασία, γενικότερο χτύπημα των εργατικών δικαιωμάτων). Σε πολλούς εργοστασιακούς χώρους η προώθηση της ταξικής πολιτικής γίνεται από τους μηχανισμούς των κεφαλαιοκρατών.

Από την άλλη, η στρατηγική της «κοινωνικής συναίνεσης» και η ενοχοποίηση της ταξικής πάλης συνολικά διέλυσαν στους τόπους δουλειάς κάθε διεκδικητικό στόχο. Μετέτρεψαν τα εργατικά σωματεία (όπου δεν πλειοψηφεί ή δεν υπάρχει το ΠΑΜΕ) σε πλήρη υποχείρια της εργοδοσίας και μηχανισμούς συμμετοχής στην προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων. Ταυτόχρονα, οι συνδικαλιστικές δυνάμεις που πλειοψηφούν στο εργατικό κίνημα, το χρησιμοποιούν για την προώθηση της αντιπολιτευτικής πολιτικής τους, ανάλογα με το ποιο κόμμα βρίσκεται στη διακυβέρνηση.

Πρόκειται για παράγοντες που αυξάνουν την αποχή των μαζών από συλλογικές διαδικασίες, σε συνδυασμό με την ασκούμενη τρομοκρατία στους τόπους δουλειάς.

Ουσιαστική συμμετοχή των εργαζομένων στη διεύθυνση όλων των κοινωνικών πλευρών και τομέων μπορεί να υπάρξει μόνο με την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Η κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής και ο κοινωνικός και εργατικός έλεγχος διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για την αληθινή δημοκρατία των μαζών. Οπως έγραψε ο Λένιν:

«...η σοβιετική οργάνωση εξάλειψε τις αρνητικές εκείνες πλευρές του αστικού δημοκρατισμού, που άρχισε να τις εξαλείφει ήδη η Κομμούνα του Παρισιού, την ανεπάρκεια, τη στενότητα των οποίων από καιρό υπόδειξε ο μαρξισμός, και συγκεκριμένα τον κοινοβουλευτισμό σαν διαχωρισμό της νομοθετικής εξουσίας από την εκτελεστική. Τα Σοβιέτ, συγχωνεύοντας τη μια και την άλλη εξουσία, πλησιάζουν τον κρατικό μηχανισμό στις εργαζόμενες μάζες και απομακρύνουν το μεσότοιχο, όπως ήταν το αστικό κοινοβούλιο, που εξαπατούσε τις μάζες με υποκριτικές ταμπέλες, σκέπαζε τα οικονομικά και χρηματιστηριακά τεχνάσματα των κοινοβουλευτικών επιχειρηματιών, εξασφάλιζε το απαραβίαστο του αστικού μηχανισμού διακυβέρνησης του κράτους».25

Το Σύνταγμα βεβαίως περιέχει και διατάξεις που εξωραΐζουν και συγκαλύπτουν τον ταξικό χαρακτήρα του, όπως τοάρθρο 4 που αναφέρει μεταξύ άλλων:

«1. Οι Ελληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου.

2. Οι Ελληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις...».

Αυτοί οι ισχυρισμοί προσκρούουν στην πραγματικότητα, που επιβεβαιώνει ότι η αστική τάξη ουδέποτε παραχωρεί στην εργατική τάξη τα δικαιώματα που κατοχυρώνει τυπικά το Σύνταγμα. Εγραψε ο Λένιν πριν από περίπου 90 χρόνια, σχετικά με την ισότητα στον καπιταλισμό:

«...Η αστική δημοκρατία είναι δημοκρατία πομπωδών φράσεων, πανηγυρικών λόγων, μεγαλόστομων υποσχέσεων, ηχηρών συνθημάτων για ελευθερία και ισότητα, ενώ στην πραγματικότητα αυτά συγκαλύπτουν τη σκλαβιά και την ανισοτιμία της γυναίκας, τη σκλαβιά και την ανισότητα των εργαζομένων και εκμεταλλευομένων».
Οι εκλογές του 2007 - Η κρίση της σοσιαλδημοκρατίας

Οι αυταπάτες για φιλολαϊκά μέτρα από την κυβέρνηση της ΝΔ γρήγορα εξανεμίστηκαν και σε τμήμα της λαϊκής βάσης της, ενώ η αγανάκτηση δε διοχετεύεται προς το ΠΑΣΟΚ. Οι εκλογές της 16ης Σεπτέμβρη 2007 το επιβεβαίωσαν. Δίχως να επιφέρουν δραματικές αλλαγές στο συσχετισμό των δυνάμεων, με τα αποτελέσματά τους άνοιξαν ένα ρήγμα στη λειτουργία του αστικού πολιτικού συστήματος, όπως διαμορφώθηκε στις τελευταίες δεκαετίες. Το αστικό κατεστημένο ανησυχεί από τη λαϊκή δυσαρέσκεια που καταγράφηκε.

Τα βασικά χαρακτηριστικά των τελευταίων εκλογικών αποτελεσμάτων μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:

Πρώτο, στην αποδυνάμωση της ΝΔ, αλλά και του ΠΑΣΟΚ.

Δεύτερο, στην εκλογική ενίσχυση του ΚΚΕ (8,15%), που αποτελεί καρπό της πολύχρονης δράσης του.

Τρίτο, στην ενίσχυση και των αναχωμάτων υπέρ της πολιτικής του «ευρωμονόδρομου», του ΣΥΡΙΖΑ (ΣΥΝ) και του ΛΑ.Ο.Σ.

Ο δικομματισμός βεβαίως παραμένει ισχυρός (80%), ενώ μαζί με τα κόμματα που δεν αμφισβητούν την αστική διαχείριση αγγίζει το 90%.

Ταυτόχρονα, η αξιωματική αντιπολίτευση βρίσκεται σε κρίση, που παρουσιάζεται σε μεγάλο βαθμό ως διαπάλη για την πιο ικανή ηγεσία του ΠΑΣΟΚ.

Η κρίση στην οποία έχει περιπέσει το ΠΑΣΟΚ είναι βαθιά, παρότι το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών έδειξε ότι τουλάχιστον μέχρι τότε το ΠΑΣΟΚ παρέμενε ένα από τα τρία ανθεκτικά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης, μαζί με το ΣΚ Ισπανίας και το ΣΚ Πορτογαλίας. Είναι κρίση ιδεολογική και οφείλεται στο γεγονός ότι η στρατηγική του ταυτίζεται με της ΝΔ.

Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο στο ΠΑΣΟΚ. Αγκαλιάζει τη διεθνή σοσιαλδημοκρατία. Στη Γερμανία εκφράζεται με την κυβερνητική συμμαχία Χριστιανοδημοκρατίας και Σοσιαλδημοκρατίας. Στη Γαλλία η καταψήφιση της πολιτικής υπέρ του κεφαλαίου που εφάρμοσε η κυβέρνηση Ζοσπέν (συμμετείχε και το Γαλλικό ΚΚ) οδήγησε σε πολύχρονη κρίση του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Η κρίση συνεχίζεται, ενώ στελέχη του κατέλαβαν υπουργικές και άλλες δημόσιες θέσεις στην κυβέρνηση Σαρκοζί. Στην Ιταλία, η κυβέρνηση Πρόντι συνεχίζει την πολιτική του «δεξιού» Μπερλουσκόνι, στο κόμμα του οποίου έχουν προσχωρήσει στελέχη του πάλαι ποτέ Σοσιαλιστικού Κόμματος Ιταλίας, που στις αρχές της δεκαετίας του '80 συνεργάστηκε (Κράξι) με τη Χριστιανοδημοκρατία των Αντρεότι - Φορλάνι. Ως κυβέρνηση, η επίθεσή τους κατά των εργαζομένων της Ιταλίας εκφράστηκε με την προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και τον αντικομμουνισμό. Δεν είναι, λοιπόν, πρωτοφανής η σημερινή σύμπραξη στη Γερμανία. Χρήσιμο είναι επίσης να θυμηθούμε ότι το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας έχει απαρνηθεί από το 1959 το μαρξισμό, έστω έτσι όπως τον αντιλαμβανόταν, δηλαδή διαστρεβλωμένο.

Τα αδιέξοδα είναι προφανή. Και σήμερα το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας, νιώθοντας τη μεγάλη φθορά από την πολιτική του στη συγκυβέρνηση, πιέζει την καγκελάριο Μέρκελ, ώστε να βάλει λίγο νερό στο κρασί της. Και προτείνει να αυξηθεί ο χρόνος καταβολής του επιδόματος ανεργίας, όπως επίσης να καθοριστεί ελάχιστο μεροκάματο! Τέτοιου τύπου είναι η «αριστερή στροφή» της σοσιαλδημοκρατίας που τα αστικά Μέσα προβάλλουν. Φυσικά, ούτε αυτά έχουν γίνει δεκτά από την Μέρκελ, η οποία υλοποιεί το πρόγραμμα «Ατζέντα 2010» που συμφωνήθηκε με τον πρώην καγκελάριο Σρέντερ και το κόμμα του, το SPD.

Την κρίση της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας ομολογούν και επιχειρούν να την αναλύσουν και αστοί δημοσιολόγοι. Ταυτόχρονα όμως, μαζί με τη δημοκοπία ότι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα πρέπει να κάνουν «στροφή προς τα αριστερά», οι αστικοί μηχανισμοί προωθούν ως «εναλλακτικές λύσεις» σχήματα τύπου Λαφοντέν (βλέπε στη Γερμανία), που προβάλλονται ως μία δήθεν αριστερή σοσιαλδημοκρατική εκδοχή. Βάση της αποτελεί ο προσανατολισμός για «ενίσχυση των οικονομικά ασθενέστερων στρωμάτων μέσω της αναδιανομής του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου». Την εκδοχή του σχήματος υπό τον Λαφοντέν (τμήμα του γερμανικού SPD και του πρώην Κομμουνιστικού Κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας) υιοθετεί και ο ΣΥΝ στην Ελλάδα.

Η κρίση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων έχει αντικειμενική βάση. Η «διαμαρτυρία» του προέδρου του SPD, Κουρτ Μπεκ, ότι «ο σύγχρονος νεοφιλελευθερισμός συγχέει την πολιτική ελευθερία με την ιδιωτικοποίηση και θέλει να μεταλλάξει τον αλληλέγγυο πολίτη σε εγωιστή αστό»26, δείχνει στην πραγματικότητα τα αδιέξοδα της σοσιαλδημοκρατίας.

Το ίδιο και η διαπίστωση του Ανρί Βεμπέρ, που έγραψε: «Ενας σοβαρός λόγος για τις ήττες του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος ήταν ότι δεν μπορούσε να γίνει καθαρά ορατό το μακροπρόθεσμο σχέδιό μας, εκείνη η "ρεαλιστική ουτοπία", χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει κινητοποίηση της αριστεράς».27

Τα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας είναι κόμματα του κεφαλαίου. Εδώ και χρόνια δεν μπορούν να διαχειρίζονται τα συμφέροντά του με το λεγόμενο «κοινωνικό κράτος» και με τον καπιταλιστικό κρατικό τομέα στην Παιδεία, στην Πρόνοια, στην Υγεία, αλλά και σε τομείς της Οικονομίας, όπως η Ενέργεια, οι Μεταφορές, οι Επικοινωνίες κ.ά. Σε αυτό ακριβώς συνίσταται και η κρίση τους, αν και το «κράτος πρόνοιας» δε στηρίχτηκε μόνο από τα σοσιαλδημοκρατικά, αλλά και από τα χριστιανοδημοκρατικά κόμματα.

Οι ανάγκες αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου, οι πολιτικές παρεμβάσεις στην τάση μείωσης του μέσου ποσοστού κέρδους, οδήγησαν στις ιδιωτικοποιήσεις κρατικών τομέων, στη δεκαετία του 1980 και εκτεταμένα του 1990, στην κατεδάφιση εργατικών δικαιωμάτων και στην «πειθαρχία» των κομμάτων του στις αξιώσεις του κεφαλαίου για την ενίσχυση του «μονόδρομου» της ανταγωνιστικότητας. Σε αυτή τη γραμμή ενσωματώθηκαν πλήρως και Κομμουνιστικά Κόμματα που έχουν μεταλλαχτεί.

Ετσι, η «διαχωριστική γραμμή» ανάμεσα στη «δεξιά» και στην «αριστερά» περιορίζεται στη μεταξύ τους «πλειοδοσία» παροχών άμβλυνσης των πιο οξυμένων γωνιών της σχετικής εξαθλίωσης για να αποφευχθούν «κοινωνικές αναταράξεις».

Τα παραπάνω εξηγούν και γιατί «κοινωνικό κράτος» στον καπιταλισμό δεν υπάρχει. Κοινωνικό κράτος είναι μόνο το κράτος της εργατικής τάξης.

Το κοινωνικό έδαφος που χάνει η σοσιαλδημοκρατία επιχειρούν να καταλάβουν κόμματα όπως ο ΣΥΝ, στην Ελλάδα, στη βάση της υπεράσπισης του «κοινωνικού κράτους», στο νεοφιλελευθερισμό, αιτιολογώντας όμως τη γενική απελευθέρωση των αγορών στο όνομα της «παγκοσμιοποίησης».

Η κρίση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων έχει αρχίσει να οδηγεί ορισμένα από αυτά ακόμα και στη φραστική αποκοπή του ομφάλιου λώρου με την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατική ιδεολογία και στην ανοιχτή ομολογία τους ότι μετατοπίζονται στον «κεντρώο» χώρο. Παράδειγμα τέτοιας μετατόπισης αποτελεί το Εργατικό Κόμμα της Αγγλίας που υιοθέτησε σε αυτή τη γραμμή τον «τρίτο δρόμο» του Αντονι Γκίντενς. Τώρα, ωστόσο, έχοντας τεθεί σε αμφισβήτηση η εκ νέου επανεκλογή του στην κυβέρνηση, προβληματίζεται σε παλινδρόμηση προς το παρελθόν του (!), για να προσαρμόσει το «κοινωνικό κράτος» στις συνθήκες της απελευθέρωσης της αγοράς.

Ανάλογη εξέλιξη ακολουθεί και στην Ιταλία το πρώην Ιταλικό ΚΚ, που μετονομάστηκε σε «Δημοκράτες της Αριστεράς» και τώρα αποφάσισε - μαζί με το κόμμα της «Μαργαρίτας» - να δημιουργήσουν το «Δημοκρατικό Κόμμα», δηλαδή ένα κόμμα και φραστικά αστικό.

Ο πρόεδρος του νέου κόμματος, Βάλτερ Βελτρόνι, δήλωσε υπερήφανος που ανήκε «στο Ιταλικό ΚΚ του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, ένα κόμμα στο οποίο μπορούσες να μετέχεις χωρίς να είσαι κομμουνιστής»!28 Ο Βελτρόνι έχει ταχθεί πολλές φορές υπέρ της πολιτικής της λιτότητας, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το τεράστιο χρέος της Ιταλίας.

Στην Ελλάδα, η διαχωριστική γραμμή ΠΑΣΟΚ - ΝΔ έπαψε να υπάρχει και για έναν πρόσθετο λόγο: Τα χρόνια της 10ετίας του 1960 βρίσκονται πολύ μακριά από τις νεότερες γενιές, ενώ οι εκσυγχρονισμοί που υλοποιήθηκαν στη συνέχεια οδήγησαν στην εξάντληση των ορίων της λεγόμενης «προοδευτικής πολιτικής».
Επιδιώξεις και σενάρια ενσωμάτωσης των μαζών

Η σύγκρουση στο ΠΑΣΟΚ επανέφερε τα γνωστά της δικομματικής διαμάχης για τους λεγόμενους «διαπλεκόμενους», βασικό προεκλογικό σύνθημα της ΝΔ κατά του ΠΑΣΟΚ πριν από τις εκλογές του 2004.

Είναι πρόσφατη η διαπίστωση - καταγγελία τής υπό τον Γιώργο Παπανδρέου μερίδας του ΠΑΣΟΚ για το ρόλο του «Συγκροτήματος Λαμπράκη» και του τηλεοπτικού σταθμού «ΜΕΓΚΑ» υπέρ της ανάληψης της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ από τον Ευ. Βενιζέλο. Η ιδιοτελής καταγγελία δεν αναιρεί την αλήθεια του πράγματος. Οι αστοί γνωρίζουν καλύτερα τα του «οίκου τους». Το ίδιο «Συγκρότημα» είχε στηρίξει τον Γιώργο Παπανδρέου το 2004, ενώ πολλές φορές στο παρελθόν πρωτοστάτησε σε εξελίξεις διαμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος, τόσο πριν όσο και μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.29

Η λεγόμενη διαπλοκή των αστικών κομμάτων με τους ιδιοκτήτες των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ) πήρε μεγάλες διαστάσεις σε σύγκριση με την προηγούμενη κατάσταση ύπαρξης μόνο των έντυπων Μέσων, όταν από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 παραχωρήθηκαν με νόμο δημόσιες συχνότητες σε ιδιώτες, στο όνομα της πολυφωνίας, με την κατάργηση του κρατικού μονοπωλίου στην ενημέρωση, στην ψυχαγωγία και στον πολιτισμό που εξέπεμπε η κρατική τηλεόραση.

Τα αστικά κόμματα υπερβάλλουν σκόπιμα και υποκρίνονται, όταν αναφέρονται στη σημασία της αλληλοσχέσης πολιτικών προσώπων με τα ΜΜΕ. Συνειδητά παραγνωρίζουν ότι, έτσι κι αλλιώς, κάθε ιδιοκτήτης ΜΜΕ υποστηρίζει κάποιο αστικό κόμμα. Αντίστροφα, κάθε αστικό κόμμα επιδιώκει τον προσεταιρισμό, ακόμα και την καθοδήγηση αν είναι δυνατό, των ΜΜΕ.30 Παράλληλα, πλήθος αστών πολιτικών προσφέρεται στη σύναψη σχέσεων αμοιβαίας εξυπηρέτησης με τους ιδιοκτήτες καναλιών και με δημοσιογράφους τους.

Πρόκειται για φυσιολογικές εκδηλώσεις στην ταξική σχέση οικονομίας - πολιτικής στο καπιταλιστικό σύστημα. Η αυτόνομη πολιτική παρουσία, την οποία διακηρύσσουν υποκριτικά τα κόμματα του κεφαλαίου, αποτελεί μύθο.

Επίδραση στις ηγεσίες και σε άλλα στελέχη των αστικών κομμάτων, καθώς και άσκηση επιρροής στην εκλογή ηγεσιών, όχι μόνο στην Ελλάδα, ασκείται και από μηχανισμούς και ηγετικά κλιμάκια της ΕΕ, των ΗΠΑ και διάφορες «Λέσχες» του κεφαλαίου.

Το βασικό πρόβλημα της αστικής τάξης είναι η ανάγκη ακόμα μεγαλύτερης επίθεσης στα εργατικά και λαϊκά δικαιώματα, γεγονός που προϋποθέτει την υποταγή της πλειοψηφίας των εργαζομένων, πέρα από τη συναίνεση επί της ουσίας της αντιλαϊκής πολιτικής, που έτσι κι αλλιώς υπάρχει ανάμεσα στη ΝΔ και στο ΠΑΣΟΚ, παρά τη σκληρή τους αντιπαράθεση για την κυβερνητική εξουσία.

Ομως η ιδεολογία της ταξικής συνεργασίας αρχίζει να υποχωρεί. Βεβαίως αυτό γίνεται κυρίως χάρη στην επίδραση που ασκεί σε εργατικές δυνάμεις η συνεπής ταξική πολιτική του ΚΚΕ και του ΠΑΜΕ.

Το δικομματικό σύστημα στην Ελλάδα συνεχίζει να λειτουργεί με αυτοδύναμες κοινοβουλευτικά κυβερνήσεις, που αποκτούν την αυτοδυναμία χάρη στους καλπονοθευτικούς εκλογικούς νόμους που ψηφίζουν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Οι δύο βασικοί πόλοι του δικομματισμού δεν υποχρεώθηκαν μέχρι τώρα να προχωρήσουν σε πολιτικές συμμαχίες για να σχηματίσουν κυβέρνηση, όπως έγινε στη Γερμανία ούτε να ψηφίσουν την απλή αναλογική, που επίσης θεσπίστηκε στο παρελθόν και συνταγματικά σε άλλα κράτη, π.χ. στην Ιταλία, όπου όμως ήταν εξασφαλισμένο ότι η μεγάλη εκλογικά δύναμη του ΙΚΚ δε θα έθετε σε κίνδυνο το αστικό σύστημα, όπως βεβαίωνε ο «ιστορικός συμβιβασμός» του.

Σενάρια διπολισμού απασχολούν σήμερα την αστική τάξη πολύ περισσότερο απ' ό,τι στο παρελθόν. Ηδη αστοί πολιτικοί εκφράζουν και δημόσια εκτιμήσεις τους για σχεδιασμούς ντόπιων και ξένων κέντρων να διασπαστούν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Ενόψει πιθανών εξελίξεων αναπροσαρμόζεται και ο εκλογικός νόμος, αφού η ουσία των εκλογικών συστημάτων δε βρίσκεται μόνο στην κομματική επιδίωξη του ισχυρότερου αστικού κόμματος να διατηρείται στην κυβερνητική εξουσία και άρα να προσαρμόζει σε αυτό το στόχο το εκάστοτε σύστημα διεξαγωγής των εκλογών, αλλά και στην εξυπηρέτηση των γενικότερων ταξικών στόχων.31

Παράλληλα, οι τοποθετήσεις για «το τέλος της μεταπολιτευτικής περιόδου» πληθαίνουν, ενώ ο ΣΥΝ υπολογίζει σε πιθανή διάσπαση του ΠΑΣΟΚ για να προκύψουν «θετικές πολιτικές ανακατατάξεις», όπως ισχυρίζεται. Αυτή ήταν και η έννοια της εκτίμησης του ΣΥΝ ότι οι εκλογές μπορούν να αποτελέσουν το «κύκνειο άσμα του δικομματισμού». Τις θέσεις του για συμμετοχή σε κυβέρνηση συνεργασίας, αρχικά με τη ΝΔ ή και με το ΠΑΣΟΚ, έχει διατυπώσει πολλές φορές και ο ΛΑ.Ο.Σ.

Το ΚΚΕ έχει προειδοποιήσει πριν από πολλά χρόνια ότι υπάρχουν σενάρια που η άρχουσα τάξη θα υλοποιήσει, για να κάμψει την τάση ριζοσπαστικοποίησης λαϊκών μαζών, για να εδραιώσει ένα πολιτικό σύστημα άλλης μορφής και ίδιου περιεχομένου με το σημερινό.

Το 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ (1996) υπογράμμισε:

«Στους κόλπους των μεγάλων ιδιαίτερα κομμάτων, στο πολιτικό σύστημα κυοφορούνται διεργασίες αναπροσαρμογής στη μορφή του πολιτικού συστήματος, με διάφορα σενάρια κυβερνητικής ή γενικότερης συνεργασίας, αναπαραγωγής του δικομματισμού με το σχήμα των δύο πόλων "κεντροδεξιά" - "κεντροαριστερά".

Οι διεργασίες αντανακλούν τη δυσφορία του ελληνικού λαού για τη σημερινή κρίση και εκφράζουν διαφορετικές αντιλήψεις σε θέματα τακτικής. Αντανακλούν τον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό, τη διαπάλη μερίδων της άρχουσας τάξης στα πλαίσια του γενικότερου πολυεθνικού ανταγωνισμού. Εκφράζουν προθέσεις και σενάρια παγίδευσης ριζοσπαστικών δυνάμεων, ώστε αυτές να μη δρασκελίσουν το κατώφλι προς το δρόμο του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού αγώνα.

[...] Τα μικρότερα κόμματα διαδραματίζουν το ρόλο της εφεδρείας και του αναχώματος...

Η Πολιτική Ανοιξη αποτελεί τμήμα και προέκταση της κλασικής... συντηρητικής παράταξης της χώρας. Ο Συνασπισμός υιοθετεί ένα μείγμα κλασικών, ουτοπικών, δημαγωγικών σοσιαλδημοκρατικών και νεοφιλελεύθερων απόψεων».32

Οταν το ΚΚΕ έθετε αυτό το ζήτημα, έπαιρνε υπόψη την πείρα προηγούμενων χρόνων, που μία σειρά αιτιών οδήγησαν στη δημιουργία πολλών μικρών κομμάτων προερχόμενων από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, όπως: Η Πολιτική Ανοιξη (Αντ. Σαμαράς), η Δημοκρατική Αναγέννηση (Κ. Στεφανόπουλος), το Κίνημα Ελευθέρων Πολιτών (Δ. Αβραμόπουλος), το Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (Γερ. Αρσένης), οι Φιλελεύθεροι (Στ. Μάνος), ο ΛΑ.Ο.Σ. (Γ. Καρατζαφέρης) κ.ά.

Αναμφισβήτητο είναι το στοιχείο των προσωπικών βλέψεων που πράγματι ώθησε στη δημιουργία τους, αν και αυτό δεν μπορεί να την εξηγήσει ικανοποιητικά από μόνο του. Ισως πρέπει η γέννηση του κάθε κόμματος να εξεταστεί με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες που την προκάλεσαν. Και πάντως, δίχως να επιχειρείται μια αυστηρή υπαγωγή του καθενός από αυτά στην α' ή στη β' αιτία ή και σε όλες μαζί, φαίνεται ότι γενικά μπορούμε να προσδιορίσουμε σειρά παραγόντων που επέδρασαν στη δημιουργία τους:

1. Ανακατατάξεις σε τμήματα του κεφαλαίου. Με αυτές σχετίζονται και συμφέροντα για προσαρμογές και εκσυγχρονισμούς στη διοίκηση και σε θεσμούς. Διαπλέκεται, επίσης, η πίεση να προχωρήσει πιο γρήγορα ο αστικός εκσυγχρονισμός και η φιλοδοξία ηγετικών στελεχών να λειτουργήσουν ως ατμομηχανή των παρατάξεών τους ή να υπερφαλαγγίσουν άλλα ηγετικά στελέχη.

2. Τα «νέα» κόμματα ιδρύθηκαν σε περίοδο απελευθέρωσης των αγορών, εξαγοράς επιχειρήσεων και συγχωνεύσεων, σε περίοδο που εντεινόταν η εξαγωγή κεφαλαίων στα Βαλκάνια και αλλού, ενώ προετοιμαζόταν και η είσοδος της Ελλάδας στο λεγόμενο «σκληρό πυρήνα» της ΕΕ.

3. Το πώς τμήμα των πολιτικών προσλαμβάνει τη λαϊκή αντίδραση στην αντιλαϊκή πολιτική, αλλά και τις αντιφάσεις στην άσκησή της.

4. Η επιδίωξη δημιουργίας αναχωμάτων, με σκοπό να απορροφηθούν μελλοντικοί κραδασμοί από τα αντιλαϊκά μέτρα.

5. Η ανάμειξη του ξένου παράγοντα, στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, αλλά και η ανάμειξη επιμέρους αστικών οικονομικών συμφερόντων που επιδίωκαν συγκεκριμένα οφέλη (Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, Ολυμπιακοί Αγώνες κ.ά.).

Είναι δυνατό, σε μια πορεία, τόσο ο κλασικός δικομματισμός όσο και ο διπολισμός να οδηγηθούν σε βαθιά κρίση, κάτω από προϋποθέσεις, με πιο βασικές την ανάπτυξη του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος με την προώθηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου πάλης, άρα με το μαζικό απεγκλωβισμό λαϊκών δυνάμεων από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, προς την αποφασιστική ενίσχυση του ΚΚΕ. Η διαπάλη θα είναι σκληρή, για να μην εγκλωβιστούν σε διπολικά σχήματα οι απογοητευμένες, αλλά και με χαμηλό επίπεδο συνείδησης, μάζες.

Αλλου είδους ανακατατάξεις, όπως η συζητούμενη διάσπαση του ΠΑΣΟΚ και η συμπόρευση ενός από τα δύο τμήματα με τον ΣΥΝ, δε θα αποτελούν έκφραση ριζοσπαστικοποίησης των μαζών. Ακόμα και στην περίπτωση που το ΠΑΣΟΚ διασπαστεί, θα παραμένει ως στόχος ο απεγκλωβισμός των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων.

Η αστάθεια και ο κλονισμός του αστικού πολιτικού συστήματος πρέπει να επιδιώκεται από την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα, με προοπτική την εγκαθίδρυση της λαϊκής εξουσίας, δηλαδή της σοσιαλιστικής. Βασική προϋπόθεση γι' αυτήν την πορεία είναι και η ιδεολογική συντριβή του οπορτουνισμού, η χρεοκοπία της αντίληψης για την «ενότητα της αριστεράς» και γενικά κάθε αντίληψης που έχει περιεχόμενο τη δήθεν δυνατότητα να δημιουργηθεί ένας φιλολαϊκός καπιταλισμός.

Τα αστικά κόμματα, βεβαίως, όπως και συνολικά η αστική τάξη με τους μηχανισμούς της, θα πάρουν όλα τα μέτρα για να αποτρέψουν αρνητικές γι' αυτούς εξελίξεις. Ο αγώνας του λαού είναι και θα γίνει πιο δύσκολος γιατί οι ταξικοί αντίπαλοι έχουν και πολλά μέσα, έχουν και τη διεθνή στήριξη των διεθνών ιμπεριαλιστικών οργανισμών (ΕΕ - ΝΑΤΟ - ΔΝΤ κ.ά.). Εχουν και μεγάλη πείρα, τόσο στην ανασυγκρότηση του αστικού πολιτικού συστήματος, όσο και στην αντιμετώπιση του εργατικού και λαϊκού κινήματος, αν και πρώτη φορά τα τελευταία 40 χρόνια το αστικό πολιτικό σύστημα αντιμετωπίζει τόσες δυσκολίες. Ομως, αν και ισχυροί, δεν είναι ανίκητοι.
Η επιβεβαίωση της πρόβλεψης

Αυτό που πρόβλεψε το ΚΚΕ στο 15ο Συνέδριό του το 1996, και που άρχισε να αχνοφαίνεται με το εκλογικό αποτέλεσμα των εκλογών του Σεπτέμβρη του 2007, σήμερα γίνεται πραγματικότητα. Αρκεί να δει κανείς τα σημερινά κόμματα που εκπροσωπούνται το Κοινοβούλιο. Διάσπαση είχε και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝ, ο ΛΑ.Ο.Σ είναι εκτός Βουλής, από τις διασπάσεις, δημιουργήθηκαν οι ΑΝ.ΕΛ. (Ανεξάρτητοι Ελληνες), η ΔΗΜ.ΑΡ. η οποία επίσης στη συνέχεια διασπάστηκε, όπως διασπάστηκαν και οι ΑΝ.ΕΛ., δημιουργήθηκε το «Σχέδιο Β'» (Αλαβάνος), ενώ ο ΣΥΝ μετεξελίχθηκε σε ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Στη Βουλή επίσης μπήκε και η Χρυσή Αυγή. Ενα τμήμα του ΠΑΣΟΚ εντάχθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ δημιουργήθηκαν και άλλες πολιτικές ομάδες και κόμματα από το ΠΑΣΟΚ,(Κατσέλη, Λοβέρδος), διάφορες επίσης πολιτικές ομάδες και ηγετικά στελέχη που έφυγαν από το ΠΑΣΟΚ βρίσκονται σε διεργασίες για τη δημιουργία κόμματος, (Φλωρίδης, Διαμαντοπούλου κλπ). Διεργασίες επίσης υπάρχουν και εντός ΝΔ παρά το πρόσφατο συνέδριό της (Ιούνης 2013). Η διαδικασία αυτή εξελίσσεται από την έναρξη της βαθιάς οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης και συνεχίζεται. Οι διπλές κοινοβουλευτικές εκλογές κατέγραψαν την αποτύπωση των σημερινών κομμάτων, αλλά η αναμόρφωση συνεχίζεται στην κατεύθυνση διαμόρφωσης ενός αστικού «διπολικού πολιτικού συστήματος». Ο ένας πόλος με κορμό τη ΝΔ και ο άλλος με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ. Αντικειμενικά, η καπιταλιστική οικονομική κρίση με τις τεράστιες δυσκολίες διαχείρισής της δημιουργεί τεράστιες δυσκολίες στη λειτουργία του αστικού πολιτικού συστήματος και ιδιαίτερα στη χειραγώγηση του λαού. Η κρίση οξύνοντας τις ταξικές αντιθέσεις και τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, ενέχει το σπέρμα της απότομης ανόδου της ταξικής πάλης και της συνολικής αμφισβήτησης του αστικού πολιτικού συστήματος, της εξουσίας του κεφαλαίου, με δεδομένη την αταλάντευτη και ακλόνητη δράση του ΚΚΕ με επαναστατική στρατηγική. Και οι αστοί πασχίζουν να προλάβουν τέτοιες εξελίξεις. Γι' αυτό και οι διεργασίες αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος.

«Τα διάφορα τμήματα της αστικής τάξης με τη βοήθεια θυλάκων της ιδιαίτερης επιρροής τους στους κόλπους της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αλλά και των μηχανισμών του κράτους, ξεκίνησαν την προσπάθεια για αναμόρφωση του αστικού πολιτικού σκηνικού, καθώς διέβλεψαν ότι τα δύο αστικά κόμματα δεν μπορούσαν να ελέγξουν τη λαϊκή οργή και αγανάκτηση, και επομένως υπήρχε κίνδυνος να διαμορφωθεί ένα ασταθές αστικό πολιτικό σύστημα σε συνθήκες που βαθαίνει η κρίση. Στα πλαίσια αυτά και βεβαίως κάτω από την πίεση των αγώνων, της γενικευμένης λαϊκής οργής, εμφανίζονται νέα φαινόμενα (σε σχέση με όλη την περίοδο της μεταπολίτευσης), όπως οι διαρροές 60 βουλευτών, η ανατροπή του Γ. Παπανδρέου, η συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ - ΝΔ με πρωθυπουργό τον Λ. Παπαδήμο, αρχικά και με τη συμμετοχή του ΛΑ.Ο.Σ. Και ενώ η Βουλή του 2009 ξεκίνησε με 5 κόμματα, τέλειωσε τη θητεία της με 9 κόμματα και πολιτικούς σχηματισμούς. Στο έδαφος αυτό σχηματίστηκαν, στις 6 Μάη δύο πόλοι: ο ένας με βάση τη ΝΔ ως κεντροδεξιό τόξο, και ο άλλος με βάση τον ΣΥΡΙΖΑ ως κεντροαριστερό, που προκάλεσαν και το εκλογικό αποτέλεσμα της 17ης Ιούνη. Ο πόλος του ΣΥΡΙΖΑ ενισχύθηκε με οργανωμένη μαζική μετακόμιση οργανώσεων του ΠΑΣΟΚ, με επικεφαλής μεγάλο μέρος του στελεχικού δυναμικού ιδιαίτερα από το δημόσιο τομέα, τις πρώην ΔΕΚΟ, το τραπεζικό σύστημα, αλλά και τον κρατικό μηχανισμό. Η οργανωμένη μετακίνηση αγκάλιασε και ένα μέρος τοπικών οργανώσεων του ΠΑΣΟΚ. Η μετακόμιση βεβαίως διευκολύνθηκε λόγω της απογοήτευσης και δυσαρέσκειας, της απήχησης των θέσεων του οπορτουνισμού στα παραπάνω τμήματα των εργατοϋπαλλήλων. Η αστική τάξη της χώρας έριξε βάρος στην ανασύνταξη της σοσιαλδημοκρατίας που είναι το κύριο εργαλείο της για την κυριαρχία του ρεφορμισμού στο εργατικό κίνημα. Διαμορφώθηκε έτσι το έδαφος για ανάδειξη μιας νέας Βουλής και κυβέρνησης χωρίς την κοινοβουλευτική αυτοδυναμία των δύο παραδοσιακών αστικών κομμάτων. (...) Είναι σαφής η επιδίωξη να ανακοπεί κάθε τάση λαϊκής χειραφέτησης, να συγκροτηθεί το νέο δίπολο με βάση τη ΝΔ και το ΣΥΡΙΖΑ».33

Στην Πολιτική Απόφαση του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, σχετικά με την αναμόρφωση του αστικού πολιτικού συστήματος, αναφέρονται τα εξής:

«Η αστική τάξη προσαρμόζει τις επιλογές της. Παίρνει υπόψη ποια κυβέρνηση μπορεί να ελέγξει το εργατικό κίνημα, να προλάβει την άνοδο της ταξικής πάλης και να εξασφαλίσει ότι η κλιμακούμενη επίθεση στο εργατικό και λαϊκό εισόδημα και γενικά οι συνέπειες της κρίσης, με κύριο χαρακτηριστικό το μεγάλο ποσοστό της ανεργίας, θα προχωρούν με όσο γίνεται λιγότερες αντιδράσεις, είτε με μνημόνια μέσα στην Ευρωζώνη είτε με ελεγχόμενη είτε με ανεξέλεγκτη χρεοκοπία με έξοδο από το ευρώ.

Οι απόπειρες αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος θα συνεχιστούν προσανατολισμένες σε δύο πόλους: Τον κεντροδεξιό με άξονα τη ΝΔ και τον κεντροαριστερό με άξονα τον ΣΥΡΙΖΑ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ εξελίσσεται σε κόμμα της σοσιαλδημοκρατίας, πιο συντηρητικό σε σύγκριση με το κλασικό σοσιαλδημοκρατικό ΠΑΣΟΚ της λεγόμενης μεταπολιτευτικής περιόδου. Στον ΣΥΡΙΖΑ αναζητούν και βρίσκουν πολιτική στέγη σημαντικά τμήματα της εργατικής και κυβερνητικής γραφειοκρατίας, τμήματα μεσαίων στρωμάτων, που είχαν βρει ασυλία ως σύμμαχοι της αστικής τάξης και των κομμάτων της, με παροχές, φοροδιαφυγή και συμμετοχή στη διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων. Η ιδιαιτερότητα του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι απαρτίζεται και από οπορτουνιστικές δυνάμεις που αποσχίστηκαν από το κομμουνιστικό κίνημα, διατηρώντας ορισμένα συνθήματα και μεθόδους δουλειάς.

Ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται ως ένα αριστερό κόμμα που συσπειρώνει στις γραμμές του από σοσιαλδημοκράτες της 3ης Σεπτέμβρη έως τους δήθεν "ανανεωτές κομμουνιστές", που υπερασπίζονται το "κράτος πρόνοιας". Η στρατηγική του, όσον αφορά το θέμα της εξουσίας και την ΕΕ, είναι σοσιαλδημοκρατική, φιλομονοπωλιακή.

Στην πρότασή του για τις συμμαχίες και για "κυβέρνηση της αριστεράς" ή και "σωτηρίας της Ελλάδας", ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίζεται από τμήματα της αστικής τάξης και επιδιώκει συνεργασίες με πολιτικές δυνάμεις όπως οι ΑΝΕΛ και η ΔΗΜΑΡ. Ρίχνει γέφυρες και προς τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Βραζιλία, αλλά και τη Ρωσία.

Οσο ισχυροποιείται ο ΣΥΡΙΖΑ ως σοσιαλδημοκρατικό κόμμα για τη διακυβέρνηση, τόσο εντείνονται οι διεργασίες διαμόρφωσης νέων αναχωμάτων, από δυνάμεις της λεγόμενης εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς ΑΝΤΑΡΣΥΑ - ΝΑΡ ή και άλλες ομάδες, "Σχέδιο Β' - Αλαβάνος", ακόμη και φυγόκεντρες δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, της λεγόμενης αριστερής ή κομμουνιστικής ανανέωσης, οι οποίες κινούνται στη γραμμή των λεγόμενων μεταβατικών στόχων και μεταβατικών κυβερνήσεων διαχείρισης.

Χρειάζεται οι κομμουνιστές να εκλαϊκεύσουμε ακόμα περισσότερο τη σταθερή θέση του ΚΚΕ ότι δεν πρόκειται να συνεργαστεί και να συμμετάσχει σε κυβερνήσεις διαχείρισης που προωθούν ο ΣΥΡΙΖΑ και οποιεσδήποτε άλλες δυνάμεις αστικής διαχείρισης που υπάρχουν ή μπορεί να υπάρξουν. Χρειάζεται να εκλαϊκεύσουμε τη θέση μας για τις συμμαχίες και το ρόλο του ΚΚΕ στην εργατική λαϊκή εξουσία και διακυβέρνηση.

Με τη συστηματική και ολόπλευρη δράση του το ΚΚΕ πρέπει να συμβάλλει στις εκλογικές αναμετρήσεις (εθνικές εκλογές, ευρωεκλογές και Τοπικής Διοίκησης), ώστε η ψήφος στο ΚΚΕ από τμήματα των εργατών και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων να εκφράζει όχι μόνο τη διάθεση να στηριχτεί η πολιτική δύναμη που με συνέπεια παλεύει για τα λαϊκά προβλήματα, αλλά και ταξική επιλογή, με στόχο το αδυνάτισμα του αστικού πολιτικού συστήματος, της αστικής διακυβέρνησης. Κάθε ρωγμή της να ενισχύει την κατεύθυνση της ανατροπής της αστικής εξουσίας και της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας. Να αναδειχθεί πλατιά στο λαό το ρεαλιστικό της πρότασης του ΚΚΕ για διέξοδο από την κρίση σε όφελος του λαού, η μόνη πρόταση που βρίσκεται στον αντίποδα των θέσεων όλων των αστικών κομμάτων, νεοφιλελεύθερων, σοσιαλδημοκρατικών και αυτών της λεγόμενης "κυβέρνησης της αριστεράς".

Στοιχείο της αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος αποτελεί και η φασιστική Χρυσή Αυγή. Ο λαός πρέπει να την απομονώσει, απαντώντας αποφασιστικά στις επιθέσεις, στον εθνικοσοσιαλισμό της και τη δημαγωγία της. Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ να πρωτοστατούν ώστε οι μαζικοί φορείς, τα συνδικάτα στους χώρους δουλειάς, ιδιαίτερα οι Λαϊκές Επιτροπές στις συνοικίες, στα σχολεία, οι φοιτητικοί και σπουδαστικοί σύλλογοι στις σχολές, να έχουν αποφασιστικά την πρωτοβουλία στην οργάνωση και κινητοποίηση του λαού ενάντια στη Χρυσή Αυγή και τις εγκληματικές επιθέσεις της. Επίσης, να αντιμετωπιστεί η δράση και άλλων δυνάμεων φασιστικών τάσεων μέσα στις γραμμές του κινήματος, που έχουν ως στόχο την κατάπνιξή του, την αναχαίτιση ανόδου της ταξικής πάλης.

Το εργατικό κίνημα πρέπει να βρεθεί σε ετοιμότητα, ώστε να αξιοποιήσει την προοπτική ανόδου της ταξικής πάλης, τις συνθήκες σημαντικής αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων. Ταυτόχρονα, τα πρωτοποριακά τμήματα του εργατικού κινήματος πρέπει να είναι σε ετοιμότητα και για το ενδεχόμενο αρνητικής εξέλιξης, υποχώρησης της ταξικής πάλης και πισωγυρίσματος, ώστε να γίνει δυνατή, με βάση τις νέες συνθήκες, η προετοιμασία για τη νέα άνοδο της ταξικής πάλης που σίγουρα θα προκύψει.

Το εργατικό κίνημα και οι σύμμαχοί του να αποκτήσουν ετοιμότητα και ικανότητα δράσης για να αντιμετωπίσουν την ακόμα μεγαλύτερη αύξηση της κρατικής, "παρακρατικής", εργοδοτικής βίας και καταστολής, τη δράση του νέου κυβερνητικού συνδικαλισμού που επιχειρεί να διαμορφώσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε συνεργασία με παλιές δυνάμεις της εργατικής αριστοκρατίας, του εργοδοτικού συνδικαλισμού.

Tο 19ο Συνέδριο δίνει απάντηση στο ερώτημα πώς θα οργανωθεί ο αγώνας απόκρουσης των βάρβαρων αντεργατικών - αντιλαϊκών μέτρων από οποιαδήποτε κυβέρνηση διαχειρίζεται την κρίση, είτε έχει κορμό τη ΝΔ είτε τον ΣΥΡΙΖΑ είτε είναι κυβέρνηση του λεγόμενου αντιμνημονιακού τόξου, από τη "λαϊκή δεξιά" έως την κοινοβουλευτική αριστερά, όπως διατυπώνει τελευταία ο ΣΥΡΙΖΑ, είτε τη θέση του "Σχεδίου Β". Συγκεκριμένα:

Να οργανωθεί η λαϊκή αντεπίθεση, ώστε, μέσα από τον καθημερινό αγώνα, να χαραχτεί διακριτά ο δρόμος πάλης και ανατροπής της εξουσίας των μονοπωλίων. Να συσπειρώνονται οι αντιμονοπωλιακές αντικαπιταλιστικές δυνάμεις στην κοινή δράση με βάση τα δικά τους καθήκοντα κατά κλάδο, χώρο δουλειάς και στις συνοικίες.

Η πάλη κατά των συνεπειών της κρίσης, για την αποτροπή μεγαλύτερης χρεοκοπίας του λαού και τη φιλολαϊκή διέξοδο από την κρίση, μπορεί να αποτελέσει κρίκο για την οργάνωση της εργατικής - λαϊκής αντεπίθεσης. Αυτό εξαρτάται από το βαθμό που θα αποτελέσει εφαλτήριο για την όσο γίνεται πιο μαζική συστράτευση στον αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, σε συνδυασμό με την πάλη κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου και της με οποιονδήποτε τρόπο συμμετοχής της ελληνικής αστικής τάξης σε αυτόν».34

Σημειώσεις:

24. Κώστας Σημίτης: «Για μια κοινωνία ισχυρή. Για μια ισχυρή Ελλάδα», εκδ. «Πλέθρον», σελ. 11, 12.

25. Ι. Β. Λένιν: «Τι είναι η σοβιετική εξουσία;», εκδ. «Προγκρές», σελ. 18.

26. Εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ», 7 Οκτώβρη 2007.

27. Εφημερίδα «ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ», 30 Σεπτέμβρη 2007.

28. «www.in.gr», 16Οκτώβρη2007.

29. Στις εκλογές του Νοέμβρη 1952 ο ιδρυτής του «ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ» Δημ. Λαμπράκης έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στη μεταπήδηση 35 πρώην βουλευτών και υπουργών των «Φιλελευθέρων» στα ψηφοδέλτια του «Ελληνικού Συναγερμού» (Αλεξ. Παπάγος), όπως και του Γεωργίου Παπανδρέου, υποψήφιου (και εκλεγέντα) βουλευτή Αχαΐας με τον Παπάγο. Το καλοκαίρι του 1965, κατά τα Ιουλιανά, οι διαδηλωτές έκαιγαν στους δρόμους την εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», επειδή στήριζε κυβέρνηση των «αποστατών» κατά του Γεωργίου Παπανδρέου, ενώ προηγουμένως είχε υποστηρίξει τον Γεώργιο Παπανδρέου.

30. Στα χρόνια μετά το 1990 καθιερώθηκε και ο όρος «Μιντιοκρατία», που υποδηλώνει την ύπαρξη ενός είδος κράτους (ΜΜΕ) εν κράτει. Ο όρος και το περιεχόμενό του είναι λαθεμένα. Αυτονομούν απόλυτα τα ΜΜΕ από την οικονομική βάση, δίνοντας μονοδιάστατα το ρόλο και τη σημασία τους.

31. Το 1952 οι βουλευτικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν με το πλειοψηφικό σύστημα, μετά από σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ - Παπάγου - Πλαστήρα - «Συγκροτήματος Λαμπράκη» κ.ά.

32. «15ο Συνέδριο του ΚΚΕ, Ντοκουμέντα», έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα 1996, σελ. 46-47.

33.«Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ: Συμπεράσματα από τις εκλογικές αναμετρήσεις στις 6 Μαΐου 2012 και 17 Ιουνίου 2012».

34. «Πολιτική Απόφαση του 19ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, «Ριζοσπάστης», 21/4/2013.