Η πιο φιλότιμη κυβέρνηση από ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους…

       

Πέρα από την κριτική που της ασκούμε, πέρα από το ότι οπωσδήποτε θα θέλαμε να γίνονται περισσότερα πράγματα για τον λαό, πέρα από το ότι θα θέλαμε αυτήν την κυβέρνηση πιο μαχητική απέναντι στους «θεσμούς», δεν μπορούμε να μην αναγνωρίσουμε ότι είναι η πιο φιλότιμη και η πιο φιλολαϊκή κυβέρνηση από ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους. Δεν πιστεύουμε ότι αυτή η κυβέρνηση μπορεί να μας οδηγήσει στον σοσιαλισμό, αλλά είμαστε σίγουροι ότι έχει τέτοια πρόθεση! Η κυβέρνηση αυτή με βάση τις συνθήκες, τις διεθνείς συγκυρίες και το χάος που παρέλαβε, έχει δώσει τον καλύτερό της εαυτό και έχει κάνει περίπου το 100% αυτών που θα μπορούσε να κάνει!

Η κριτική που της κάνουμε είναι καλοπροαίρετη και με αυτήν προσπαθούμε να την πιέσουμε ώστε να αποδώσει το 100% των δυνατοτήτων της. Θα ήταν όμως άτιμο, θα ήταν άθλιο, θα ήταν ελεεινό να μην παραδεχτούμε ότι αυτή η κυβέρνηση και αυτός ο πρωθυπουργός δεν είναι ότι καλύτερο έχει ζήσει ο τόπος αυτός από ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους!

Με όλα τα παραπάνω θέλουμε τελικά να πούμε ότι εκτιμάμε πολύ αυτήν την κυβέρνηση και μέσα από την κριτική θα παλέψουμε μαζί της για να ολοκληρώσει το έργο της! Επειδή ακριβώς είμαστε συνεργάσιμοι και υπάκουοι δεν υπάρχει κανένας λόγος να «φυτευτεί» πουθενά το DNA μας ή το δαχτυλικό μας αποτύπωμα και να καταδικαστούμε ελλείψει στοιχείων με μισό DNA και μισό δαχτυλικό αποτύπωμα! Όχι ότι πιστεύουμε πως μπορούν να συμβούν αυτά τα πράγματα με μια τόσο αριστερή και τόσο φιλότιμη κυβέρνηση, ούτε και δεχόμαστε ως αληθινές τέτοιες διαδόσεις, αλλά καλά είναι να πιάνουμε «πόρτα» αφού έχουν πολλά ακόμα να δούνε τα μάτια μας και να ακούσουνε τα αυτιά μας!

Ραφαήλ Βασιλειάδης

György Lukács: Το προλεταριατο σαν ηγετικη ταξη

Ηαδυναμία διατήρησης της κατάστασης στη Ρωσία εκδηλώθηκε πολύ πριν από την πραγματική ανάπτυξη του καπιταλισμού, πολύ πριν από την ύπαρξη ενός βιομηχανικού προλεταριάτου. Η κατάρρευση του φεουδαρχικού συστήματος και η αποσύνθεση του γραφειοκρατικού απολυταρχισμού είχαν ήδη προ πολλού καταστεί αδιαμφισβήτητα γεγονότα της ρώσικης πραγματικότητας, δημιούργησαν όμως επιπλέον -μέσα από την αναταραχή των αγροτών και την επαναστατικοποίηση της κοινωνικά υποβαθμισμένης διανόησης- κοινωνικά στρώματα που ξεσηκώθηκαν κατά καιρούς ενάντια στον τσαρισμό, αν και με συγκεχυμένο, ασαφή και καθαρά στοιχειώδη τρόπο. Είναι φανερό ότι η ανάπτυξη του καπιταλισμού ενίσχυσε σημαντικά αυτή την αντικειμενική αναταραχή και τις επαναστατικές ιδεολογικές συνέπειές της, παρ’ όλο που το γεγονός αυτής της ανάπτυξης καθώς και το μέγεθός της παρέμειναν συγκαλυμμένα ακόμη και για τους πιο οξυδερκείς. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, έγινε όλο και πιο πολύ εμφανές ότι η Ρωσία, που στα 1848 ήταν το προπύργιο της ευρωπαϊκής αντίδρασης, προχωρούσε βαθμιαία προς την κατεύθυνση μιας επανάστασης. Το ερώτημα ήταν απλά το ακόλουθο: ποιος θα ήταν ο χαρακτήρας αυτής της επανάστασης; Και, σε στενή σχέση μ’ αυτό, ποια τάξη θα έπαιζε σ’ αυτή τον ηγετικό ρόλο;

Είναι ευνόητο ότι αυτά τα ερωτήματα δεν απασχόλησαν τις πρώτες γενιές των επαναστατών παρά μόνο κατά έναν πολύ συγκεχυμένο ακόμη τρόπο. Έβλεπαν κυρίως τις ομάδες που ξεσηκώνονταν κατά του τσαρισμού σαν ένα ομοιογενές σύνολο: το λαό. Η διάκριση ανάμεσα σε διανοούμενους και σε χειρώνακτες δεν μπορούσε βέβαια να παραμείνει συγκαλυμμένη έστω και σ’ αυτό το επίπεδο ανάπτυξης, δεν είχε όμως κανένα ιδιαίτερο βάρος, αφού ο «λαός» δε μπορούσε ακόμη να έχει παρά μια ελάχιστα σαφή φυσιογνωμία από ταξική άποψη και αφού από τους διανοούμενους μόνο οι πραγματικά ειλικρινείς επαναστάτες είχαν ενταχθεί στο κίνημα. Επαναστάτες για τους οποίους ίσχυε ακλόνητα η ενσωμάτωσή τους με το «λαό» και η εξυπηρέτηση αποκλειστικά των συμφερόντων του.

Όπως και να ‘χει το θέμα, η εξέλιξη της Ευρώπης δεν ήταν δυνατό, ακόμη και σ’ αυτή την κατάσταση του επαναστατικού κινήματος, να μην επηρεάσει την πορεία των γεγονότων και, κατά συνέπεια, την ιστορική προοπτική με βάση την οποία οι επαναστάτες έκριναν τα γεγονότα. Και εδώ τέθηκε αναπόφευκτα το ερώτημα: Αποτελεί η εξέλιξη της Ευρώπης, η ανάπτυξη του καπιταλισμού, και για τη Ρωσία την ανελέητη μοίρα της; Πρέπει και η Ρωσία να περάσει από την κόλαση του καπιταλισμού για να βρει τη λύτρωσή της στο σοσιαλισμό; Ή μήπως είναι σε θέση να υπερπηδήσει αυτό το στάδιο ανάπτυξης, εξαιτίας της ιδιομορφίας των συνθηκών της, εξαιτίας του αγροτικού κοινοτικού συστήματος που είναι ακόμα υπαρκτό και να βρει κατευθείαν, με αφετηρία τον πρωτόγονο κομμουνισμό, το δρόμο για τον αναπτυγμένο κομμουνισμό;

Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν ήταν τότε σε καμιά περίπτωση τόσο αυτονόητη όσο μας φαίνεται σήμερα. Ο ίδιος ο Φρίντριχ ‘Ένγκελς το 1882 έδωσε την ακόλουθη απάντηση: αν μια επανάσταση στη Ρωσία προκαλέσει ταυτόχρονα μια προλεταριακή επανάσταση στην Ευρώπη, «τότε η σημερινή ρώσικη κοινοτική ιδιοκτησία μπορεί να χρησιμεύσει σαν σημείο εκκίνησης για μια κομμουνιστική ανάπτυξη».

Δεν είναι εδώ ο χώρος ούτε καν για σκιαγράφηση του ιστορικού των θεωρητικών φιλονικιών γύρω απ’ αυτό το ζήτημα. Επιλέξαμε μόνο σαν αφετηρία μας αυτό το πρόβλημα, γιατί μ’ αυτό είχε τεθεί για τη Ρωσία το ζήτημα της ηγετικής τάξης στην επερχόμενη επανάσταση. Γιατί είναι φανερό ότι η αναγνώριση του κομμουνισμού του χωριού σαν αφετηρίας και σαν οικονομικής βάσης της επανάστασης καθιστά κατ’ ανάγκη τους αγρότες ηγετική τάξη της κοινωνικής ανατροπής. Και σύμφωνα μ’ αυτή την κοινωνικοοικονομική βάση της επανάστασης, διαφορετική από αυτή της Ευρώπης, η επανάσταση θα έπρεπε επίσης να αναζητήσει μια διαφορετική θεωρητική θεμελίωση από εκείνη του ιστορικού υλισμού, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η εννοιολογική έκφραση του αναγκαίου περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, που πραγματοποιεί η κοινωνία κάτω από την ηγεσία της εργατικής τάξης. Η διαμάχη που αφορά το γεγονός αν η Ρωσία είναι σε θέση να αναπτυχθεί με καπιταλιστικό τρόπο, αν ο καπιταλισμός μπορεί να αναπτυχθεί στη Ρωσία, από την άλλη, η επιστημονικομεθοδολογική διαμάχη σχετικά με το αν ο ιστορικός υλισμός είναι μια θεωρία της κοινωνικής εξέλιξης με γενική ισχύ, και, τέλος, η συζήτηση γύρω από το ποια κοινωνική τάξη καλείται να γίνει η πραγματική κινητήρια δύναμη της ρώσικης επανάστασης, όλα αυτά περιστρέφονται γύρω από το ίδιο πρόβλημα. Όλα αποτελούν μορφές ιδεολογικής έκφρασης της ανάπτυξης του ρώσικου προλεταριάτου: συνθετικά στοιχεία της ανάπτυξης της ιδεολογικής (και κατά συνέπεια τακτικής, οργανωτικής κτλ.) αυτοτέλειάς του απέναντι στις άλλες τάξεις της κοινωνίας.

Είναι μια μακρόχρονη και επίπονη διαδικασία που πρέπει να ξεπεράσει κάθε εργατικό κίνημα. Ιδιαίτερα ρώσικο δεν είναι εδώ παρά μόνο τα επιμέρους προβλήματα, με βάση τα οποία εκφράζονται η ιδιομορφία της ταξικής κατάστασης και η αυτοτέλεια των ταξικών συμφερόντων του προλεταριάτου (στη Γερμανία η εργατική τάξη βρισκόταν σ’ αυτό το στάδιο στην περίοδο των Λασάλ, Μπέμπελ και Σβάιτσερ, και η γερμανική ενότητα υπήρξε ένα θέμα αποφασιστικής σημασίας). Αλλά ακριβώς, αυτά τα ιδιαίτερα τοπικά προβλήματα πρέπει να βρίσκουν σαντέτοια μια πραγματική λύση, όταν πρέπει να κατακτηθεί για το προλεταριάτο η αυτοτέλεια της ταξικής δράσης. Η καλύτερη θεωρητική κατάρτιση δεν χρησιμεύει εδώ σε τίποτα απολύτως, αν περιορίζεται στο γενικό. Για να καταστεί αποτελεσματική στην πράξη, πρέπει ακριβώς να εκφραστεί στην επίλυση αυτών των ιδιαίτερων προβλημάτων, (Έτσι, για παράδειγμα, ο ένθερμος διεθνιστής Βίλχελμ Λίμπκνεχτ, ο άμεσος μαθητής του Μαρξ, δεν κατόρθωσε ούτε πιο συχνά ούτε με μεγαλύτερη βεβαιότητα, σε τέτοια επιμέρους ζητήματα, να πάρει τη σωστή απόφαση, απ’ ό,τι οι οπαδοί του Λασάλ, που, από καθαρά θεωρητική άποψη, ήταν πολύ πιο συγκεχυμένοι).

Υπάρχει όμως επίσης σχετικά μ’ αυτό το θέμα το χαρακτηριστικά ρώσικο γεγονός ότι αυτή η θεωρητική διαμάχη σε σχέση με την αυτοτέλεια του προλεταριάτου, σε σχέση με την κατανόηση του ηγετικού του ρόλου στην επερχόμενη επανάσταση δεν βρήκε πουθενά αλλού μια τόσο καθαρή και σαφή λύση όσο ακριβώς στη Ρωσία. Έτσι το ρώσικο προλεταριάτο κατάφερε ν’ αποφύγει σε μεγάλο βαθμό τις ταλαντεύσεις και τις μεταπτώσεις, που μπορούμε να παρατηρήσουμε σ’ όλες ανεξαίρετα τις αναπτυγμένες χώρες, όχι τόσο σε σχέση με την επιτυχία της ταξικής πάλης όπου είναι αναπόφευκτες, αλλά στη θεωρητική διαύγεια και την τακτική – οργανωτική σιγουριά του εργατικού κινήματος. Κατόρθωσε -το πιο συνειδητοποιημένο τουλάχιστον τμήμα του- να αναπτυχθεί θεωρητικά και οργανωτικά τόσο ευθύγραμμα και καθαρά, όπως και η αντικειμενική ταξική του θέση αναπτύχθηκε από τις οικονομικές δυνάμεις του ρωσικού καπιταλισμού.

Ο Λένιν δεν ήταν ο πρώτος που ανέλαβε αυτόν τον αγώνα. Είναι ωστόσο ο μόνος που μελέτησε ριζικά και διεξοδικά όλα τα ζητήματα, ο μόνος που εφάρμοσε ριζικά στην πράξη τη θεωρητική του κατανόηση.

Ο Λένιν δεν ήταν παρά ένας από τους θεωρητικούς εκπροσώπους στον αγώνα κατά του «αυτόχθονα» ρώσικου σοσιαλισμού, κατά των ναρόντνικων. Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό, γιατί ο θεωρητικός του αγώνας είχε σαν σκοπό να αποδείξει τον αυτοτελή και ηγετικό ρόλο του προλεταριάτου στην επερχόμενη μοίρα της Ρωσίας. Καθώς όμως η πορεία και τα μέσα αυτής της συζήτησης δεν μπορούσαν παρά ν’ αποτελέσουν την απόδειξη ότι η τυπική πορεία της ανάπτυξης του καπιταλισμού που χάραξε ο Μαρξ (η πρωταρχική συσσώρευση) ίσχυε επίσης και για τη Ρωσία, ότι μπορούσε κι έπρεπε να προκύψει στη Ρωσία ένας βιώσιμος καπιταλισμός, αυτές οι διαμάχες έμελλαν να οδηγήσουν προσωρινά τους εκπροσώπους του ταξικού προλεταριακού αγώνα και τους ιδεολόγους του πρωτοεμφανιζόμενου ρώσικου καπιταλισμού σ’ ένα κοινό πεδίο. Η θεωρητική απόσπαση του προλεταριάτου από το χυλό που αποτελεί ο «λαός» δεν οδήγησε καθόλου αυτόματα στην κατανόηση και αναγνώριση της αυτοτέλειάς του, του ηγετικού του ρόλου.Αντίθετα. Η απλή, μηχανική και όχι διαλεκτική συνέπεια της απόδειξης ότι οι τάσεις ανάπτυξης της οικονομικής ζωής στη Ρωσία προχωρούν στην κατεύθυνση του καπιταλισμού, φαίνεται να είναι η πλήρης αναγνώριση αυτής της πραγματικότητας, η προώθηση του ερχομού της. Και βέβαια αυτό ισχύει όχι μόνο για την προοδευτική αστική τάξη, της οποίας η ιδεολογία –εφήμερα- «μαρξιστική» μπορεί να γίνει κατανοητή, αν θεωρήσει κανείς ότι ο μαρξισμός είναι η μόνη οικονομική θεωρία που δείχνει την αναγκαστική γένεση του καπιταλισμού από την αποσύνθεση του προκαπιταλιστικού κόσμου.

Αυτή η συμπόρευση φαίνεται ακόμη περισσότερο αναγκαία σε όλους τους «προλεταριακούς» μαρξιστές που αντιλαμβάνονται το μαρξισμό με τρόπο μηχανικό και όχι διαλεκτικό. Σε όσους δεν καταλαβαίνουν -εκείνο που ο Μαρξ έμαθε από τον Χέγκελ και επεξεργάσθηκε στη θεωρία του αφού το απάλλαξε από κάθε μυθολογία και κάθε ιδεαλισμό- ότι η αναγνώριση ενός γεγονότος ή μιας τάσης σαν κάτι το πραγματικά υπαρκτό δεν σημαίνει αναγκαστικά πως πρέπει να θεωρηθεί και σαν καθοριστική πραγματικότητα της δράσης μας. Πως το ιερό καθήκον κάθε γνήσιου μαρξιστή είναι βέβαια ν’ αντικρίζει στα ίσια τα γεγονότα χωρίς φόβους και ψευδαισθήσεις˙ ωστόσο υπάρχει πάντοτε για τον γνήσιο μαρξιστή κάτι που είναι πιο αληθινό, άρα και πιο σημαντικό, από τα μεμονωμέναγεγονότα ή τις τάσεις: η πραγματικότητα του συνολικού προτσές, το σύνολο της κοινωνικής εξέλιξης. Να γιατί ο Λένιν γράφει: «Έργο της αστικής τάξης είναι να αναπτύσσει τα τραστ, να σπρώχνει τα γυναικόπαιδα στις φάμπρικες, να τα βασανίζει εκεί, να τα διαφθείρει και να τα καταδικάζει στην έσχατη φτώχεια. Εμείς δεν “διεκδικούμε” μια τέτοια ανάπτυξη, δεν την “υποστηρίζουμε”, παλεύουμε ενάντιά της. Μα πώς παλεύουμε; Ξέρουμε ότι τα τραστ και η δουλειά των γυναικών στα εργοστάσια αποτελούν πρόοδο. Δεν θέλουμε να πάμε πίσω, στη χειροτεχνία, στον προμονοπωλιακό καπιταλισμό, στη σπιτική δουλειά των γυναικών. Εμπρός μέσω των τραστ κτλ. και πέρα απ’ αυτά προς το σοσιαλισμό!»

Με αυτά δόθηκε το πρίσμα κάτω από το οποίο ο Λένιν λύνει όλο αυτό το σύνολο ζητημάτων. Και συνεπάγεται ότι η αναγνώριση της αναγκαιότητας μιας καπιταλιστικής ανάπτυξης στη Ρωσία, η αναγνώριση της ιστορικής προόδου που έγκειται σ’ αυτήν, δεν σημαίνουν σε καμιά περίπτωση ότι το προλεταριάτο θα έπρεπε να υποστηρίξει αμέσως αυτή την ανάπτυξη. Θα πρέπει πάντως να τη χαιρετήσει γιατί μόνο αυτή η ανάπτυξη δημιουργεί το έδαφος για τη γένεση του προλεταριάτου σαν αποφασιστικού παράγοντα δύναμης. Πρέπει όμως να τη χαιρετήσει, και σαν όρο, σαν προϋπόθεση για τον δικό του αδυσώπητο αγώνα ενάντια στον πραγματικό φορέα αυτής της ανάπτυξης: ενάντια στην αστική τάξη.

Μόνο αυτή η διαλεκτική αντίληψη για την αναγκαιότητα των ιστορικών τάσεων ανάπτυξης δημιουργεί τον θεωρητικό χώρο για την αυτοτελή εμφάνιση του προλεταριάτου στον ταξικό αγώνα. Γιατί όταν υποστηρίζεται απλά η αναγκαιότητα της καπιταλιστικής ανάπτυξης της Ρωσίας, όπως έκαναν οι ιδεολογικοί πρωταγωνιστές της ρώσικης αστικής τάξης και αυτοί που αργότερα ονομάστηκαν μενσεβίκοι, τότε βγαίνει το συμπέρασμα ότι η Ρωσία πρέπει πριν απ’ όλα να ολοκληρώσει την καπιταλιστική της ανάπτυξη. Φορέας αυτής της ανάπτυξης είναι η αστική τάξη. Μόνο όταν η ανάπτυξη αυτή θα έχει προχωρήσει πολύ, μόνο όταν η αστική τάξη θα έχει σαρώσει τα οικονομικά και πολιτικά υπολείμματα της φεουδαρχίας και θα έχει εγκαθιδρύσει μια σύγχρονη, καπιταλιστική, δημοκρατική κτλ. χώρα, θα μπορέσει ν’ αρχίσει ο αυτοτελής ταξικός αγώνας του προλεταριάτου. Η πρόωρη προβολή αυτοτελών ταξικών στόχων του προλεταριάτου θα ήταν άσκοπη όχι μόνο γιατί το προλεταριάτο σαν ιδιαίτερος παράγοντας δύναμης έχει ελάχιστη σημασία σ’ αυτή την πάλη ανάμεσα στην αστική τάξη και τον τσαρισμό, αλλά και γιατί είναι ολέθρια για το προλεταριάτο. Γιατί φοβίζει την αστική τάξη, εξασθενίζει τη δύναμη κρούσης της έναντι του τσαρισμού και τη ρίχνει κατευθείαν στην αγκαλιά του. Το προλεταριάτο λοιπόν δεν λαμβάνεται –προς το παρόν- υπόψη παρά μόνο σαν επικουρική δύναμη της προοδευτικής αστικής τάξης στον αγώνα για μια σύγχρονη Ρωσία.

Είναι σαφές, έστω και αν αυτό δεν είχε ξεκαθαριστεί διεξοδικά στις τότε συζητήσεις, ότι το ζήτημα της επικαιρότητας της επανάστασης βρισκόταν στη βάση όλης αυτής της διαμάχης. Ότι διαχωρίζονταν πάνω σ’ αυτό το ζήτημα οι δρόμοι εκείνων που έπαιρναν μέρος σ’ αυτή τη διαμάχη, που δεν ήταν πια λιγότερο ή περισσότερο συνειδητοί ιδεολόγοι της αστικής τάξης, για το αν η επανάσταση έπρεπε να θεωρηθεί σαν ένα επίκαιρο πρόβλημα, σαν ένα θέμα στην ημερήσια διάταξη του εργατικού κινήματος, ή αν, σαν μακρινός «τελικός σκοπός», φαινόταν ακατάλληλη ν’ ασκήσει μια καθοριστική επίδραση πάνω στις αποφάσεις της στιγμής. Είναι ωστόσο κάτι παραπάνω από αμφίβολο αν η μενσεβίκικη άποψη, έστω κι αν ήταν δυνατό να θεωρηθεί σωστή η ιστορική της προοπτική, θα ήταν αποδεκτή για το προλεταριάτο. Αν μια τόσο πιστή ακολουθία της αστικής τάξης δεν θα συσκότιζε την ταξική συνείδηση του προλεταριάτου, σε βαθμό ώστε μια απόσπαση από την αστική τάξη, μια αυτοτελής δράση του προλεταριάτου ακόμη και σε μια ιστορική στιγμή που θα θεωρούσε κατάλληλη και η μενσεβίκικη θεωρία, θα γινόταν ιδεολογικά αδύνατη ή τουλάχιστον θα δυσκολευόταν πολύ. (Ας αναλογιστεί κανείς το αγγλικό εργατικό κίνημα). Φυσικά αυτή η υπόθεση είναι περιττή στην πράξη. Γιατί η διαλεκτική της ιστορίας, που οι οπορτουνιστές προσπαθούν να αποβάλουν από το μαρξισμό, πρέπει ωστόσο να επιδρά πάνω στους ίδιους παρά τη θέλησή τους. Τους σπρώχνει στο στρατόπεδο της αστικής τάξης, και η στιγμή της αυτοτελούς εμφάνισης του προλεταριάτου απωθείται απ’ αυτούς στο μακρινό νεφέλωμα ενός μέλλοντος που δεν πρόκειται ποτέ να γίνει πραγματικότητα.

Η ιστορία δικαίωσε τον Λένιν και τους ολιγάριθμους κήρυκες της επικαιρότητας της επανάστασης. Η συμμαχία με την προοδευτική αστική τάξη, που, ήδη από την εποχή των αγώνων για τη γερμανική ενότητα, είχε αποδειχθεί σαν αυταπάτη, δεν θα ήταν καρποφόρα παρά μόνο εφόσον μπορούσε να είναι δυνατό για το προλεταριάτο, σαν τάξη, ν’ ακολουθήσει την αστική τάξη μέχρι και σε μια συμμαχία με τον τσαρισμό. Γιατί από την επικαιρότητα της προλεταριακής επανάστασης απορρέει ότι η αστική τάξη έπαψε να είναι επαναστατική τάξη. Το οικονομικό προτσές, του οποίου παρέμεινε ο φορέας και ο επικαρπωτής, αποτελεί ασφαλώς μια πρόοδο σε σχέση με τον απολυταρχισμό και τη φεουδαρχία. Όμως, αυτός ο προοδευτικός χαρακτήρας της αστικής τάξης έγινε με τη σειρά του διαλεκτικός. Αυτό σημαίνει ότι εξασθένησε ο αναγκαίος δεσμός των οικονομικών όρων ύπαρξης της αστικής τάξης με τις απαιτήσεις της πολιτικής δημοκρατίας, του συνταγματικού κράτους κτλ., που πραγματοποιήθηκαν, αν και μερικά, από τη μεγάλη γαλλική επανάσταση πάνω στα συντρίμμια του φεουδαρχικού απολυταρχισμού. Το ολοένα και πιο έντονο πλησίασμα της προλεταριακής επανάστασης καθιστά, από τη μια πλευρά, εφικτή μιασυμμαχία ανάμεσα στην αστική τάξη και τον φεουδαρχικό απολυταρχισμό που, στη βάση της εξασφάλισης των οικονομικών όρων ύπαρξης και ανάπτυξης της αστικής τάξης, αφήνει την πολιτική κυριαρχία στις παλιές δυνάμεις. Από την άλλη πλευρά, η αστική τάξη που κατ’ αυτόν τον τρόπο ξεπέφτει ιδεολογικά, αφήνει στην προλεταριακή επανάσταση την πραγματοποίηση των παλιών της επαναστατικών αιτημάτων.

Όσο και αν αυτή η συμμαχία ανάμεσα στην αστική τάξη και τις παλιές δυνάμεις είναι πολύ προβληματική, εφόσον πρόκειται για ένα συμβιβασμό που πηγάζει από τον κοινό φόβο μιας πιο μεγάλης συμφοράς, και όχι για μια ταξική συμμαχία βασισμένη σε μια θετική κοινότητα συμφερόντων, αποτελεί ωστόσο ένα καινούργιο και σημαντικό γεγονός. Γεγονός, απέναντι στο οποίο η μηχανική και σχηματική «απόδειξη» του «αναγκαίου δεσμού» ανάμεσα στην καπιταλιστική ανάπτυξη και τη δημοκρατία, αποκαλύπτεται απόλυτα σαν αυταπάτη. Ο Λένιν λέει: «Γενικά η πολιτική δημοκρατία είναι απλώς μια από τις πιθανές μορφές του εποικοδομήματος πάνω από τον καπιταλισμό (αν και από θεωρητική άποψη η δημοκρατία είναι η κανονική για τον “καθαρό” καπιταλισμό μορφή). Και ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός, όπως δείχνουν τα γεγονότα, αναπτύσσονται κάτω από οποιεσδήποτε πολιτικές μορφές, υποτάσσοντάς τες όλες».

Στη Ρωσία ιδιαίτερα αυτή η γρήγορη μεταστροφή της αστικής τάξης, που πέρασε από μια –φαινομενικά- ριζική αντιπολίτευση σε μια υποστήριξη του τσαρισμού, βασίζεται κύρια στο γεγονός ότι ο μεταφυτευμένος στη Ρωσία καπιταλισμός, που δεν αναπτύχθηκε «οργανικά», έδειχνε ήδη από την αρχή έναν έντονο μονοπωλιακό χαρακτήρα (υπερίσχυση των μεγάλων επιχειρήσεων, ρόλος του χρηματιστικού κεφαλαίου κτλ.). Απ΄ αυτό συνεπάγεται ότι η αστική τάξη εμφανίστηκε εκεί σαν ένα αριθμητικά μικρότερο και κοινωνικά ασθενέστερο κοινωνικό στρώμα απ’ ό,τι σε άλλες χώρες όπου πραγματοποιήθηκε μια πιο «οργανική» καπιταλιστική ανάπτυξη. Ταυτόχρονα όμως δημιουργούνται μέσα στις μεγάλες επιχειρήσεις οι απαραίτητες υλικές βάσεις για την ανάπτυξη ενός επαναστατικού προλεταριάτου κι αυτό πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι θα ήταν δυνατό να υποτεθεί από τη –σχηματικά αριθμητική- ερμηνεία του ρυθμού ανάπτυξης του ρώσικου καπιταλισμού.

Αν όμως η συμμαχία με την προοδευτική αστική τάξη αποδεικνύεται σαν αυταπάτη, αν το προλεταριάτο που αποκτούσε ενεργά την αυτοτέλειά του είχε ξεκόψει οριστικά από τη χαώδη έννοια «λαός», μήπως δεν θα βρεθεί τότε οριστικά, εξαιτίας ακριβώς αυτής της δύσκολα κατακτημένης αυτοτέλειάς του, σε μια απομόνωση χωρίς ελπίδα, δεν θα οδηγηθεί σ΄ έναν από τα πριν καταδικασμένο σε βέβαιη αποτυχία αγώνα; Αυτή η ευνόητη αντίρρηση, που συχνά έχει διατυπωθεί ενάντια στην ιστορική προοπτική που είχε ο Λένιν, θα ίσχυε, αν η απόρριψη της αγροτικής θεωρίας των ναρόντνικων, η κατανόηση της αναγκαίας διάλυσης των κοινοτικών αγροτικών καταλοίπων δεν ήταν εξίσου μια διαλεκτική κατανόηση. Η διαλεκτική αυτής της διαδικασίας διάλυσης -γιατί η διαλεκτική γνώση δεν είναι πάντοτε παρά η εννοιολογική διατύπωση μιας de facto πραγματικής-διαλεκτικής κατάστασης- συνίσταται στο ότι η αναγκαιότητα της διάλυσης αυτών των μορφών δεν έχει σαφώς καθορισμένη κατεύθυνση παρά μόνο αρνητικά, σαν διαδικασία διάλυσης. Ωστόσο δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να καθοριστεί από την ίδια τη διαδικασία η τροπή που θα πάρει αυτή σε θετική κατεύθυνση. Αυτό εξαρτάται από την εξέλιξη του κοινωνικού περίγυρου, από το μέλλον του ιστορικού όλου.

Πιο συγκεκριμένα: η από οικονομική άποψη αναπόφευκτη διαδικασία διάλυσης των παλιών αγροτικών μορφών –και μάλιστα τόσο της τσιφλικάδικης όσο και της μικροαγροτικής- μπορεί να ακολουθήσει δύο δρόμους. Όπως έλεγε ο Λένιν, «οι δύο μορφές λύσης διευκολύνουν, η καθεμία με τον τρόπο της, το πέρασμα σ ‘ έναν ανώτερο βαθμό τεχνικής και οι δύο βρίσκονται στην τροχιά της προόδου της γεωργίας.» Ο ένας δρόμος είναι το σάρωμα από τη ζωή των αγροτών όλων των μεσαιωνικών (και παλαιότερων) κατάλοιπων. Ο άλλος -ο Λένιν τον ονομάζει πρωσικό δρόμο- «χαρακτηρίζεται απ’ το ότι οι μεσαιωνικές σχέσεις γαιοκτησίας δεν εξαλείφονται αμέσως, μα προσαρμόζονται αργά στον καπιταλισμό». Και οι δύο δρόμοι είναι πιθανοί, και οι δύο αποτελούν πρόοδο -από οικονομική άποψη- σε σύγκριση με την υπάρχουσα κατάσταση. Εφόσον όμως και οι δύο αυτές τάσεις είναι εξίσου πιθανές και, κατά κάποιο τρόπο, εξίσου προοδευτικές, τι θα καθορίσει την πραγμάτωση της μιας από τις δύο; Η απάντηση του Λένιν σ ‘ αυτό το ερώτημα, όπως και σ’ όλα τ’ άλλα, είναι σαφής και ξεκάθαρη: η ταξική πάλη.

Έτσι διαγράφεται σαφέστερα και πιο συγκεκριμένα το περίγραμμα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο το προλεταριάτο προορίζεται να κάνει την εμφάνισή του με αυτοτέλεια σαν πρωτοπόρα τάξη. Γιατί η καθοριστική δύναμη σ’ αυτόν τον ταξικό αγώνα, που για τη Ρωσία σημαίνει την πορεία της μετάβασης από το Μεσαίωνα στη σύγχρονη εποχή, δεν μπορεί παρά να είναι το προλεταριάτο. Οι αγρότες, όχι μόνο εξαιτίας του φοβερά καθυστερημένου πολιτιστικού επιπέδου τους, αλλά κυρίως της αντικειμενικής ταξικής τους θέσης, δεν είναι ικανοί παρά για μια στοιχειώδη εξέγερση κατά της ολοένα και πιο ανυπόφορης κατάστασής τους. Εξαιτίας της αντικειμενικής ταξικής τους θέσης προορίζονται να παραμείνουν ένα κοινωνικό στρώμα που ταλαντεύεται, σαν μια τάξη της οποίας η μοίρα καθορίζεται σε τελική ανάλυση από τον ταξικό αγώνα στις πόλεις, τη μοίρα της πόλης, της μεγάλης βιομηχανίας, του κρατικού μηχανισμού κτλ.

Μονάχα μέσα απ’ αυτή τη σχέση η απόφαση βρίσκεται στα χέρια του προλεταριάτου. Ο αγώνας του κατά της αστικής τάξης θα είχε ίσως, στη δοσμένη ιστορική στιγμή, λιγότερες προοπτικές, αν η αστική τάξη κατάφερνε ν’ απαλλάξει με τη δική της έννοια τον ρώσικο αγροτικό κόσμο από τη φεουδαρχία. Το γεγονός ότι ο τσαρισμός κατέστησε το έργο της δύσκολο είναι ένας από τους κύριους λόγους της περιστασιακά επαναστατικής ή τουλάχιστον αντιπολιτευτικής στάσης της. Όσο όμως το πρόβλημα αυτό δεν έχει λυθεί είναι πιθανό σε κάθε στιγμή,ένα στοιχειώδες ξέσπασμα εκατομμυρίων υποδουλωμένων και απομυζωμένων αγροτών. Ένα στοιχειώδες ξέσπασμα, στο οποίο μόνο το προλεταριάτο μπορεί να δώσει έναν προσανατολισμό, που οδηγεί τότε αυτό το μαζικό κίνημα σ’ ένα σκοπό πραγματικά επωφελή για τις αγροτικές μάζες. Ένα στοιχειώδες ξέσπασμα που δημιουργεί τις συνθήκες κάτω από τις οποίες το προλεταριάτο μπορεί να αναλάβει τον αγώνα κατά του τσαρισμού και της αστικής τάξης, έχοντας όλες τις πιθανότητες της νίκης.

Επομένως, η οικονομική και κοινωνική διάρθρωση της Ρωσίας δημιούργησε τις αντικειμενικές βάσεις για τη συμμαχία ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αγροτιά. Οι ταξικοί τους στόχοι είναι διαφορετικοί Γι’ αυτό έπρεπε να σπάσει η χαώδης συνένωσή τους στη συγκεχυμένη και λαϊκίστικη έννοια του «λαού». Δεν μπορούν όμως να πραγματοποιήσουν τους διαφορετικούς αυτούς ταξικούς στόχους παρά μέσα από τον κοινό αγώνα. Οπότε επανέρχεται στη λενινιστική αντίληψη του χαρακτήρα της ρώσικης επανάστασης διαλεκτικά μετασχηματισμένη η παλιά ιδέα των ναρόντνικων. Η συγκεχυμένη και αφηρημένη έννοια του «λαού» χρειάστηκε να παραμεριστεί, μονάχα όμως για ν’ αφήσει, με βάση τη συγκεκριμένη κατανόηση των συνθηκών μιας προλεταριακής επανάστασης, να δημιουργηθεί η επαναστατικά διαφοροποιημένη έννοια του λαού, δηλαδή η επαναστατικήσυμμαχία όλων των καταπιεσμένων. Γι’ αυτόν το λόγο το κόμμα του Λένιν θεωρείται δίκαια ο κληρονόμος των γνήσια επαναστατικών παραδόσεων των ναρόντνικων. Επειδή όμως η συνείδηση και μαζί μ’ αυτήν η ικανότητα να καθοδηγείς αυτόν τον αγώνα -ταξικά αντικειμενικά- βρίσκονται μόνο στην ταξική συνείδηση του προλεταριάτου,αυτό μπορεί και οφείλει στην επερχόμενη επανάσταση να γίνει η ηγετική τάξη της κοινωνικής ανατροπής.

*Το κείμενο είναι το δεύτερο κεφάλαιο απο το έργο του Λούκατς «Η σκέψη του Λένιν», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, σελ. 17-28. Τον πρόλογο και το πρώτο κεφάλαιο μπορείτε να τα βρείτε εδώ

Συνεχίζεται

«Δράση» σε βάρος της Βενεζουέλας ζητούν οι ΗΠΑ

       

Νέα παρέμβαση για τις εξελίξεις στη Βενεζουέλα έκανε η Ουάσιγκτον, με την Αμερικανίδα πρέσβειρα στον ΟΗΕ, Νίκι Χάλεϊ, να τονίζει πως «η τραγική κατάσταση στη Βενεζουέλα απαιτεί δράση». Πρόσθεσε ακόμα ότι η χώρα της επιδοκιμάζει τις συνεχιζόμενες προσπάθειες που καταβάλλουν και άλλοι για «τη διατήρηση της αφοσίωσης του ημισφαιρίου μας στη δημοκρατία».

Σύμφωνα με το «Ασοσιέιτεντ Πρες», η αντιπροσωπεία της Βενεζουέλας καταδίκασε κατηγορηματικά την αμερικανική έκκληση και αντιπροέβαλε μια δήλωση με την υπογραφή 57 χωρών. Εκεί καταγγέλλεται «κάθε ενέργεια που διαταράσσει την ειρήνη, την ηρεμία και τη δημοκρατική σταθερότητα, υπονομεύοντας τους δημοκρατικούς θεσμούς της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας και απειλεί την κυριαρχία της». Τη δήλωση αυτή υπογράφουν, μεταξύ άλλων, οι Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Νότια Αφρική, Αίγυπτος και Κούβα.

Στο μεταξύ, χτες, ο Πρόεδρος της Βενεζουέλας έδωσε οδηγίες για τον περιορισμό της χρήσης όπλων από την αστυνομία, μετά το προχτεσινό θάνατο ενός νέου στη διάρκεια διαδηλώσεων που συνεχίζει να οργανώνει η αντιπολίτευση.

Κατάπιαν τους χιλιάδες διαδηλωτές της Θεσσαλονίκης!

        

Εάν οι χιλιάδες που διαδήλωσαν χθες στη Θεσσαλονίκη κάτω από τα λάβαρα του ΠΑΜΕ ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, διαδήλωναν κάτω από τα πολύχρωμα λάβαρα διαφόρων πολιτικών και κοινωνικών φορέων ή οργανώσεων,  χθες τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν θα έκαναν άλλη δουλειά από το να ασχολούνται με αυτήν την διαδήλωση. Έτσι κι αλλιώς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ασχολούνται με τις συγκεντρώσεις διαφόρων πικραμένων ασχέτως εάν σ’ αυτές δεν παραβρίσκονται παραπάνω από 100 άτομα! Χθες όμως τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κατάπιαν την διαδήλωση πολλών χιλιάδων στη Θεσσαλονίκη ενάντια στο αιματοκύλισμα των λαών από την δολοφονική πολιτική των ΗΠΑ, ΕΕ, ΝΑΤΟ.

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κατάπιαν την χθεσινή τεράστια μαχητική διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη όπως κατάπιαν πριν από λίγο καιρό το φράγμα των κομμουνιστών στα διόδια του Πολυμύλου της Κοζάνης και τον εξαναγκασμό της Νατοϊκής δολοφονικής φάλαγγας σε μεταβολή και άτακτη φυγή! Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που προβάλουν επί πολλή ώρα τις κατά καιρούς «παρεμβάσεις» του Λαφαζάνη με δέκα νοματαίους και τριάντα κάμερες από πίσω τους, κατάπιαν τους χιλιάδες διαδηλωτές της Θεσσαλονίκης!

Όχι ότι έλειπαν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης από την Θεσσαλονίκη! Υπήρχαν και χθες εκτενή ρεπορτάζ από την Θεσσαλονίκη αλλά όχι για την διαδήλωση που βούλιαξε την πόλη, αλλά για τα σκουπίδια στους δρόμους που χαλάνε την τουριστική εικόνα της πόλης! Την ώρα που χιλιάδες διαδηλωτές βροντοφώναζαν κατά της σφαγής των λαών από τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης συκοφαντούσαν για πολλή ώρα τον αγώνα των απολυμένων συμβασιούχων στους ΟΤΑ!

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έκαναν ότι μπορούσαν για να μην γίνει γνωστή η κινητοποίηση χιλιάδων λαού στη Θεσσαλονίκη, για να μην ακουστούν τα συνθήματά τους «Οι φαντάροι είναι του λαού παιδιά, έξω από τα σύνορα δεν έχουν δουλειά», «Φονιάδες, ληστές, υποκριτές είναι οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές», και «Κρίση πολέμοι ξεριζωμός αυτός είναι ο καπιταλισμός», αλλά η Θεσσαλονίκη τραντάχτηκε από τους χιλιάδες αγωνιστές, πράγμα που δεν κρύβεται όσους χιλιάδες διαδηλωτές κι αν κατάπιαν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, γιατί αυτοί ήταν πολλές χιλιάδες για να εξαφανιστούν!

Με δέος Θεσσαλονικείς και τουρίστες κατέγραφαν με τα κινητά τους την πορεία του ΠΑΜΕ που βούλιαξε την παραλιακή λεωφόρο και απλώθηκε από την πλατεία Αριστοτέλους μέχρι το Νατοϊκό Στρατηγείο και είναι σίγουρο ότι εάν ρωτούσες οποιονδήποτε από τους χιλιάδες που είδαν την ογκώδη πορεία να περνάει από μπροστά τους, δεν θα σου έλεγαν για τα σκουπίδια αλλά γι’ αυτήν την πορεία που τα πλουραλιστικά και δημοκρατικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κατάπιαν!

Τρεις η ώρα το μεσημέρι, κάτω από αφόρητες συνθήκες ζέστης και υγρασίας, χιλιάδες αγωνιστές με υψωμένα τα λάβαρα των ταξικών σωματείων περπάτησαν παραπάνω από πέντε χιλιόμετρα στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, στέλνοντας μήνυμα στους Νατοϊκούς δολοφόνους ότι ο Πολύμυλος της Κοζάνης ήταν μόνο η αρχή, ότι οι αγωνιστές είναι «παντός καιρού» στην πράξη κι όχι στα λόγια κι ότι από την Ελλάδα δεν πρόκειται να περάσει κανένας δολοφόνος «ατουφέκιστος»! Τρεις η ώρα το μεσημέρι με εξοντωτικές καιρικές συνθήκες και οι χιλιάδες αγωνιστές των ταξικών δυνάμεων έσπρωχναν να σηκώσουν τον ήλιο πάνω απ’ την Ελλάδα, έσπρωχναν να σηκώσουν τον ήλιο πάνω από τον κόσμο και κανένα «παπαγαλάκι» δεν δύναται να κρύψει τον ήλιο καταπίνοντάς τον, κανένα φερέφωνο των πλουτοκρατών δεν δύναται να καταπιεί το φως που καίει!

Χαρίδημος Πένσας

Εισβολή διαδηλωτών στο Γ Σώμα Στρατού

Κόντρα ξούρισμα και ουτοπικός σοσιαλισμός

Άλεξ Δελάρζ

Στο θέμα ξούρισμα είμαι old school. Τα μούσια γίναν μόδα στον δυτικό πολιτισμό μετά το Μάη του 68 και τους χίπιδες, μετά τη μεταπολίτευση στην Ελλάδα που έχουμε και μια δεκαετία χρονοκαθυστέρηση. Ο αείμνηστος Τσε ενέπνευσε επανάσταση κι αξυρισιά σε γενιές και γενιές κνιτών κι αριστεριστών ώσπου στα έιτις προς νάιτις, αντεπανάσταση κλπ., το μούσι του τετραημέρου κατέχτησε όλες τις πολιτικές πτέρυγες.
Δε θα ξεχάσω μια αθηναία συντρόφισσα στη Σαλονίκη που με είχε πει ότι ο πατέρας της, εργάτης ο άνθρωπος, στην πορεία πήγαινε φρεσκοξουρισμένος με καθαρό, πλυμένο πουκάμισο, όχι τίποτα κυριλέ πράματα. Την πορεία την θεωρούσε σημαντικό γεγονός, όχι σαν μερικούς-μερικούς που με αξουρισιές κι αμπέχονα περνιούνται για γαμάτοι καθοδηγητές.
Με την άνοδο του χιπστερισμού αλλά και του ελληνοπρεπούς φασισμού που τρέφει θαυμασμό για τους αρχαίους Σπαρτιάτες, το 90% των νέων ανδρών έχουν γίνει σαν μητροπολίτες, άσε που έχει περάσει το αστικό ιδεολόγημα ότι αι γεναίκαι προτιμάν τους μουσάτους γιατί, λέει, έτσι δείχνουν πιο ανδροπρεπείς, σοβαροί και υπεύθυνοι πατεράδες. Μαλακίες! Τίποτα δεν συγκρίνεται με τη δροσερή, αρωματισμένη, φρεσκοξουρισμένη μάπα με αφτερσέηβ, κρέμες και γαλατομπούρεκα, απαλή σαν ποπός μωρού. Τελωσπάντων, ας μην πω άλλα, γούστα είν’ αυτά και μόδες που περνάν.
Στα έρλι γίαρζ χρησιμοποιούσα τα ξουράφια μπικ μιας χρήσης επειδή ήταν φτηνά κι επειδή το αλάνθαστο ταξικό μου ένστιχτο μου ‘λεγε ότι οι ακριβές μηχανές, μαχ 3 και λοιπά, ήταν ψιλομούφες. Βεβαίως, τα μιας χρήσης όταν τα κάνεις τρακοσίων χρήσεων, είτε επειδή δεν σου περισσεύουν είτε επειδή δεν τα ‘βαλες στη λίστα για το Μασούτη, το πρόσωπό σου γίνεται Στάλινγκραντ.
Σε κάποια φάση, φράγκα είχα, ενέδωσα και πήρα μαχ 3, δεν θυμάμαι πόσο έκανε, ακριβό ήταν, αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Νταξ, άλλη αίσθηση. Γλιστρούσε αβίαστα, καλλιτεχνικό πατινάζ σε περιγραφή Αλέξη Κωστάλα φάση. Κι όταν πια στόμωσαν οι λεπίδες, πήγα Μασούτη για ανταλλαχτικό. Κι εκεί συνειδητοποίησα, ακόμα μια φορά, την απατεωνιά του μεγάλου κεφαλαίου.
Πέντε κεφαλές, έτσι ήταν η συσκευασία, δώδεκα-δεκατρία ευρώ, πιο ακριβό κι απ’ το σώμα μόνο του. Τι γίνεται εδώ;
Με τα πολλά λοιπόν, μετά από μερικά χρόνια κι αμέτρητες στομωμένες λεπίδες, έπεσα σε άρθρο του bbc για τον κύριο King Gillette, τον ιδρυτή της περίφημης φίρμας που ξούρισε εκατομμύρια μάπες ανά το ντουνιά.
Ο κύριος αυτός στα νιάτα του, στα τέλη του 19ου αιώνος ήτο λαμπρός και πολλά υποσχόμενος πωλητής φελλών και καπακίων. Παρατήρησε λοιπόν ότι τον φελλό τον χρησιμοποιείς μόνο μια-δυο φορές και τον πετάς. Τα ‘βαλε κάτω το λοιπόν, σκέφτηκε ποιο χρήσιμο προϊόν εκείνης της εποχής μπορείς να το πουλάς και να ξαναπουλάς και του ‘ρθε η φαεινή ιδέα: οι τρίχες πάντα μεγαλώνουν όχι μόνο στο κεφάλι αλλά και τη μάπα. Να αυτο-κουρευτείς κομμάτι δύσκολο, δεν βλέπεις, άσε που μπορεί να κόψεις κάνα αυτί (Ρωσίδα κομμώτρια Ταφτιάνα Σούκοβα). Να ξουρίσεις τα μούσια όμως ευκολότερο, ένα καθρέφτη θες, μπόλικη σαπουνάδα και ένα ξουράφι. Έτσι λοιπόν δημιούργησε το ξυράφι ολίγων χρήσεων κι έβγαλε παρά με ουρά.
Μετά από καιρό έβαλε κι άλλους ρεφενέ στο μαγαζί ώσπου στο τέλος απεσύρθη απ’ την ενεργό κι άρχισε να κάνει ταξίδια και να συγγράφει.
Οι συνεταίροι κι εταιρικοί του επίγονοι, λένε, εισήγαγαν την εμπορική μέθοδο του “razors-and-blades”: πουλάς ένα προϊόν σχετικά φτηνά αλλά το ανταλλακτικό του το πουλάς ακριβά. Για να το πούμε απλά, αφού πρώτα πουλήσεις μαζί με το αρχικό προϊόν και μπόλικη τρελίτσα για το πόσο γαμάτο είναι κλπ. για να αιχμαλωτίσεις τρόπον τινά τον πελάτη/κορόιδο, εκείνος λοιπόν εντυπωσιασμένος παίρνει το προϊόν αλλά για να συνεχίσει να το χρησιμοποιεί, αναγκάζεται τελικά να πάρει και το ανταλλακτικό ξυραφάκι, που οι κερατούκληδες το πουλάν σε “οικονομικές” συσκευασίες των πέντε και δέκα. Ο αγγελικά πλασμένος καπιταλιστικός κόσμος είναι γεμάτος από αεριτζήδες, δεν είναι μόνο το “ελληνικό δαιμόνιο” και άλλες παπαριές ελληνικής κοπής, τα κάναν κι άλλοι πριν τους δαιμονικούς συνέλληνες που θέλαν να καταχτήσουν τον αγγελικό τούτο κόσμο. Όσο για τις “οικονομικές” συσκευασίες είναι τρίχες κατσαρές όσον αφορά τον αγοραστή γιατί, τελικά, σημασία έχει πόσα αφήνεις στο ταμείο σε ένα σέσιον ψώνιων. Θα ‘χεις μεν 20 κωλόχαρτα κάβα, αλλά και 3-4 ευρώ λιγότερα στο εβδομαδιαίο, ας πούμε, μπάτζετ, ενώ ο αριθμός των σιμοχέ (αναγραμματισμός δια λόγους ευπρέπειας) σέσιονς παραμένει γενικά σταθερός. Αντί να τα πιεις καφέδες πιχί, τα εξτρά φράγκα σου τα παντελόνιασε η ζεβασόφτ. Θα μου πεις, τι σημασία έχουν αυτά όταν είσαι ταντέλα* οικονομικώς, πάλι από πέσιμο ή από χέσιμο θα πας κι ας έχεις έξτρα κωλόχαρτο.
Κι άλλοι πολλοί μετά εφήρμοσαν τη θεάρεστη μέθοδο του “razors-and-blades” μοντέλου, χαρακτηριστικό παράδειγμα οι εκτυπωτές. Φτηνοί, 30 ευρουλάκια αλλά τα ορίτζιναλ μελάνια φωτιά. Άλλη τεράστια μπίζνα/φαγοπότι τα μαγαζιά που γέμιζαν μελάνια, τα θυμάστε; Πόσος κόσμος διείδε τη μπίζνα του αιώνα, πήραν επιδοτήσεις, νοίκιασαν μαγαζιά και μέσα σ’ ένα χρόνο, μην πω τι πήραν όλοι οι επίδοξοι επιχειρηματίες που “θελαν μια δική τους δουλειά, χωρίς κανένα πάνω απ’ το κεφάλι…” και λοιπές μικροαστικές ονειρώξεις.
Μέχρι εδώ καλά. Το καλύτερο όμως με τον αξιοσέβαστο κύριο Gillette είναι ότι ο μπαγάσας αυτός ήταν και… ουτοπικός σοσιαλιστής! Μάλιστα.
Ο μίστερ που λέτε οραματίστηκε έναν πραγματικά αγγελικό κόσμο όπου όλα τα αγαθά θα υπήρχαν σε αφθονία και θα τα ‘φτιαχνε μάλιστα μία εταιρεία, η United Company (της οποίας μάλλον θα ‘θελε να ναι ο σι-ι-όου, Chief Executive Officer να πούμε – αυτός μάλλον ήταν ο κρυφός του πόθος), ζήτημα που πραγματεύεται στο βιβλίο του The human drift.
Σ’ αυτό το βιβλίο περιέγραφε την ιδανική κενωνία, η οποία κατ’ αυτόν θα ‘ταν, για τη βόρεια Αμερική τουλάχιστον, μια και μόνο τεράστια πόλη που θα τη λέγαν Μητρόπολη. Θα ‘ταν χτισμένη κοντά στους καταρράχτες του Νιαγάρα, στους οποίους τεράστιες τουρμπίνες θα την ηλεχτροδοτούν. Η βιομηχανική παραγωγή και το εμπόριο θα ήταν αποκλειστικά στα χέρια της United Company που είπαμε πιο πάνω, η οποία -και καλά- θα ελέγχονταν απ’ το λαό (νταξ τώρα, μας τα ‘παν κι άλλοι).
Με άλλα λόγια ο μίστερ ξουράφιας οραματίστηκε το απόλυτο υπερμονοπώλιο, που όπως ξέρουμε, είναι αδύνατον. Και την περίοδο που γράφτηκε το βιβλίο (1894) το να σε λεν ουτοπικό σοσιαλιστή ήταν περίπου ισοδύναμο με το να σε λέγαν αναρχικό. Οι παλιοί καλοί αναρχικοί, κάτι Προυντόν και σία, είχαν γενικά τέτοιες σοσιαλιστικές φαντασιώσεις που απλά ήσαν ευσεβείς πόθοι, όλοι ξέρουμε πώς τον αποδόμησε ο Κάρολος με την Αθλιότητα της φιλοσοφίας. Ο Ζιλέτ λέει το ‘χε πάει παραπέρα, ήθελε όντως να ιδρύσει την υπερεταιρία κι είχε μάλιστα προτείνει στον Theodore Roosevelt, πρόεδρο των ΗΠΑ για μια οχταετία, να αναλάβει την προεδρία της εταιρείας, του ‘χε προσφέρει και ρεγάλο 1 κατομύριο δολάρια, εκείνης της εποχής. Ο πρόεδρος, που μάλλον τον είχε πάρει χαμπάρι πόσο σάικο** ήταν, απέρριψε την πρόταση.
Τελωσπάντων, ο τύπος έγραψε ακόμα ένα βιβλίο μετά από 15 χρόνια που λεγόταν World Corporation, κι ακόμα ένα μετά από άλλα 15 χρόνια που λεγόταν People’s Corporation, στα οποία έγραφε πάνω-κάτω τα ίδια. Έφαγε δηλαδή τριάντα-βάλε χρόνια, μασώντας την περιουσία απ’ τα ξουράφια και γράφοντας για τις ουτοπίες του μη έχοντας κανένα ζόρι κι έγνοια.
Εγώ πάλι μέσα απ’ όλα αυτά έμαθα δυο πράματα: ότι το ξούρισμα είναι απόλαυση, πρώτον και δεύτερον, ότι για ουτοπίες πολλοί γράψαν, για πραγματοποιήσιμες δίκαιες κοινωνίες (για τις οποίες αγωνίστηκαν κιόλας) ένας, ο Κάρολος που ήταν μουσάτος βέβαια.
Πάω τώρα να δοκιμάσω τον καινούργιο μου αφρό με αλόε βέρα και να σιγοσφυρίξω τη διεθνή.

*Ταντέλα = μάλλον παράφραση του “δαντέλα-νταντέλα”, βορειοελλαδίτικο αντίστοιχο του “ταπί και ψύχραιμος”, άφραγκος
**Σάικο = εκ του psycho, έκφραση του δρομου, ο ψυχάκιας, ο σαλεμένος ενίοτε κι ο επικίνδυνα ψυχοπαθής

Ένα ξεχασμένο ναυάγιο, ένα γερμανικό έγκλημα και μια ανάλυση περί καπιταλισμού

 

Όταν ανοίξαμε το βιβλίο "Ναυάγια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στη Μεσόγειο", ένα όνομα ξεχώρισε αμέσως: "ΟΡΙΑ" και δικαίως, αφού το ναυάγιο του Νορβηγικού πλοίου αυτού, έχει καταγραφεί  σήμερα ως η μεγαλύτερη απώλεια ανθρώπινων ζωών στη Μεσόγειο, αλλά και ως η 4η μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία του Δευτέρου Παγκοσμίου. Ανάμεσα στις σελίδες, ακολουθούν και άλλα ναυάγια, που δεν φτάνουν βεβαίως τις 4223 ψυχές, εκ των οποίων 4046 Ιταλοί αιχμάλωτοι των Γερμανών που στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. 

Το βιβλίο του Ακροναυπλιώτη αντιστασιακού Γιάννη Μανούσακα "Σαράντα μέρες στην Κέρκυρα", μας ταξιδεύει στην ίδια εποχή, αρκετά βορειότερα. Στο νησί των Φαιάκων το 1943. 

Ο Μανούσακας αφηγείται την απόδραση 650 κομμουνιστών κρατουμένων από το Λαζαρέτο της Κέρκυρας, όπου κρατούνταν από τις Ιταλικές αρχές, και την περιπέτειά τους μέχρι να διεκπεραιωθούν στην Αλβανία κι από εκεί στην Ελεύθερη Ελλάδα. Η περιπέτειά τους ξεκινά με τη συνθηκολόγηση  της Ιταλίας και την απελευθέρωσή τους από την Ιταλική φρουρά του νησιού που δεν τάχθηκε με το κράτους του Σαλό του Μουσολίνι. 

Οι Ιταλοί ήρθαν σε επαφή με το τοπικό ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ, αλλά και με παράγοντες της αστικής τάξης του νησιού, προκειμένου να συμφωνήσουν σε ένα κοινό σχέδιο δράσης, δεδομένου ότι οι Γερμανοί σύντομα θα επιχειρούσαν να καταλάβουν το νησί. 

Το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ, πρότειναν να εκκαθαριστεί το Ιταλικό στράτευμα από τους φασίστες, να μοιραστούν όπλα στο λαό και μαζί, Ιταλοί και Έλληνες να κάνουν την Κέρκυρα φρούριο ενάντια στο φασισμό. Η αστική τάξη του νησιού διαφωνούσε, φοβούμενη την ισχύ του ΕΑΜ. Οι Ιταλοί επέλεξαν την αδράνεια προς μεγάλη τους συμφορά. Μερικές ημέρες μετά, τα Γερμανικά στούκας ισοπέδωσαν την πόλη της Κέρκυρας και με μια απόβαση- αστραπή το νησί πέρασε στα χέρια των Γερμανών. Οι Ιταλοί ήταν πια αιχμάλωτοί τους. Ελάχιστοι κατέφυγαν στον τοπικό ΕΛΑΣ, που τους πέρασε με τον οπλισμό τους στην ηπειρωτική Ελλάδα. 

Παράλληλα, ο Γιάννης Μανούσακας κι οι άλλοι Ακροναυπλιώτες σκορπισμένοι σε ομάδες των 10 σε όλο το νησί, με την φροντίδα του ΕΑΜ και του Κερκυραϊκού λαού, προσπαθούν να βρουν τρόπο να περάσουν κι αυτοί στην κεντρική Ελλάδα. Ο Γιάννης Μανούσακας έμεινε μέσα στην πόλη της Κέρκυρας, στο σπίτι κάποιου μέλους του ΕΑΜ κι είδε με το ίδια του τα μάτια τον χαμό των Ιταλών στρατιωτών. 7000 ή 8000 Ιταλοί στρατιώτες κρατούνταν σε συνθήκες πείνας στο αεροδρόμιο της Κέρκυρας. 

Οι Γερμανική διοίκηση του νησιού έπρεπε να δώσει σύντομα μια λύση. Κι έδωσε την εξής: Αποστολή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης...

Για τη συνέχεια της ιστορίας μας ας ακολουθήσουμε την αφήγηση του Μανούσακα:

"Λίγες μέρες μετά βρέθηκα στη συνοικία του Μαντουκιού με μια από τις κόρες του Κώστα που με φιλοξενούσε- τη Σπυριδούλα. Ήταν ένα πρωινό μιας πολύ λαμπερής μέρας. Οι λοξές ηλιαχτίδες παιζογελούσαν στην κατάμπλαβη θάλασσα με μιαν υποψία κυματάκια που σιγοψιθύριζαν αφήνοντας τον αφρό τους. Τα δέντρα έριχναν τα κίτρινα φύλλα τους με το στερνό χαραχτηριστικό τους άρωμα. Ένα βαπόρι ήταν δεμένο στις αγγουρές του, ανοιχτά στον κόλπο της Κέρκυρας και δυο βενζινόπλοια κουβάλαγαν Ιταλούς αιχμαλώτους. 

Πάνω στο κατάστρωμα ήταν στοιβαγμένοι χιλιάδες κι ένα βουητό αγωνίας έφτανε ως την ξηρά. Ξαφνικά βρόντηξαν τ' αντιαεροπορικά πυροβόλα και στον καθαρό ουρανό φάνηκαν σκουρογάλαζα συννεφάκια κι ανάμεσά τους έξι αεροπλάνα, ελαφρά σαν τα πούπουλα, που φέρνοντας μικρούς κύκλους χαμήλωναν, ξέφευγαν τα βλήματα και παίρνανε το στόχο τους. Το ένα άφησε το γυαλιστερό μετάλλινο εφεδρικό ντεπόζιτο της βενζίνας του, που 'χε αδειάσει να πέσει στη θάλασσα κι έτσι πιο ελαφρό κι ευκίνητο χύθηκε σα γεράκι και πέφτοντας χαμηλά σκόπευσε το πλοίο. 

Οι μπόμπες έπεσαν λοξά στο στόχο. Δυο χώθηκαν μέσα στη μάζα των αιχμαλώτων στο ένα βενζινόπλοιο και μέσα απ' τους καπνούς, τον κρότο και τη φωτιά τινάχτηκαν ανθρώπινα κορμιά, χέρια, πόδια και κεφάλια, κατάρτια και μαδέρια αψηλά, πετάχτηκαν στη θάλασσα και το βενζινόπλοιο χάθηκε. Οι άλλες μπόμπες μπήχτηκαν στο κορμί του πλοίου πάνω στους αιχμαλώτους και μια το βάρεσε στα ύφαλα ανοίγοντας μια τρύπα όπως το στόμα μιας σπηλιάς κι η θάλασσα μ' αμάχη ορμούσε μέσα του. Και κατά τον ίδιο επιδέξιο τρόπο χαμήλωσαν και τ' άλλα αεροπλάνα κι έτσι λοξά και εύστοχα χτυπούσαν τη ράχη και τα πλευρά του δεμένου πλοίου, γεμίζοντάς το τρύπες, σκοτώνοντας τους ανθρώπους, τους στοιβαγμένους στ' αμπάρια και στην κουβέρτα, όπου τους αποτέλειωναν η φωτιά κι οι πνιγερές κάπνες. 

Κι η θάλασσα ορμούσε στο κουφάρι, σαν να 'θελε να δώσει τη χαριστική βολή, σαν να γύρευε λες κι εκείνη να δώσει τέλος στο δράμα και στην αγωνία των χιλιάδων δύστυχων ανθρώπων. Μέσα από 'κείνη η φωτιά, τους καπνούς και τις εκρήξεις έφτανε στο μουράγιο ένα πνιγμένο βουητό από ανθρώπινη απόγνωση, που αδύνατο στο κοντύλι, στο χαρτί κι αυτόν που τα κρατεί να τη δώσει στο ελάχιστο. 

Σε δυο λεπτά γίναν τούτα όλα. Τ' αεροπλάνα πιο ελαφρά έφευγαν μεσ' απ' τα γαλάζια σύννεφα και τους γκρίζους καπνούς που άφηναν σκάζοντας τα βλήματα. Μερικοί βαρκάρηδες ανασηκώνοντας τα κεφάλια τους τα τήραγαν αηδιασμένοι. Ένας σήκωσε τα χέρια του και τα μούτζωσε "Να κερατάδες άναντροι"."

Τα αεροπλάνα ήταν προφανώς συμμαχικά κι όπως εύστοχα παρατήρησε ο Μανούσακας, δεν φάνηκαν όταν οι Κερκυραίοι κι οι Ιταλοί μάχονταν για τη σωτηρία του νησιού. Ούτε όταν τα στούκας άφησαν την Κέρκυρα "κρανίου τόπο". 

Πρόκειται για μια απώλεια ψυχών σχεδόν διπλάσια από το ναυάγιο του "ΟΡΙΑ", ξεχασμένη κι άγνωστη, χαμένη κάπου στα κατάστιχα του μεγάλου σφαγείου που λέγεται Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Ψάξαμε αρκετά για περισσότερα στοιχεία σχετικά με τα πλοία και το ναυάγιο, χωρίς αποτέλεσμα. Όμως όπως αποδείχθηκε από το παρακάτω βίντεο, το ναυάγιο υπάρχει, εκεί κάπου έξω από το λιμάνι της Κέρκυρας ανάμεσα σε μπάζα και παλιοσίδερα. 

Ανάσυρση ευρημάτων από το λιμάνι της Κέρκυρας

Στις παρακάτω φωτογραφίες από το βίντεο αναγνωρίζουμε ιταλικά κράνη, δεκάδες σφαίρες, οστά κι ένα Ιταλικό παράσημο ή έμβλημα στολής.

Πηγή των παραπάνω εικόνων: Morgan Corfu.

Το δράμα όμως των Ιταλών αιχμαλώτων δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί...

"Φτάνοντας στο σπίτι άφησα τη Σπυριδούλα και τράβηξα προς το λιμάνι. Εκεί ακουγόταν από λίγη ώρα να δουλεύουν ασταμάτητα αυτόματα όπλα. Πήγα να βγω κατά το μουράγιο, προχωρώντας με προφύλαξη από ένα στενό σοκάκι, μα ένας Κερκυραίος μπήκε ξαφνικά μπροστά μου. "Τράβα πίσω! Δεν κάνει να φαίνεσαι εσύ! Τι θα δεις; Τους Ιταλούς σκοτώνουν οι Γερμανοί. Αυτό είναι." Δεν τον γνώριζα τον άνθρωπο μα υπάκουσα. Σαν έφτασα κατά το κέντρο της πόλης μετάνιωσα. Ξαναγύρισα και πηγαίνοντας από άλλο στενό αντίκρισα ένα κομμάτι κοκκινωπή θάλασσα πηγμένη από κορμιά, άλλα ακίνητα, άλλα να παλεύουν απελπισμένα και τ' αυτόματα απ' τη στεριά να τα βαράνε. Μα στο λεφτό, ένας Κερκυραίος πάλι που έτρεχε τρομαγμένος μ' έπιασε από το μπράτσο. "Τράβα πίσω! Δεν κάνει να φαίνεσαι. Τι θα δεις; Όσοι Ιταλοί κολυμπάνε τους τελειώνουν οι Γερμανοί! Τράβα στο σπίτι που μένεις και μη βγαίνεις σήμερα. Υπάκουσα πάλι με μιαν άβουλη υπακουή, τράβηξα στο σπίτι κι ανεβαίνοντας στο δωμάτιό μου, που ήταν ο πέμπτος όροφος του σπιτιού, έριξα μια ματιά απ' το παραθύρι. Μια ομάδα Γερμανοί σκούπιζαν, άλειφαν με λίπος και χάιδευαν ένα πολύδυμο αντιαεροπορικό που άχνιζε ακόμα."

Κι αργότερα ο Γιάννης Μανούσακας θα μάθει και για ακόμα ένα αποτρόπαιο έγκλημα των Γερμανών...

"Nα σου πω κι ένα άλλο έγκλημα σύντροφε, εξακολούθησε ο γέρος, μια που δεν αποκρινόμουνα. Οι Γερμανοί, τα σκυλιά, το κάμανε αυτό το έγκλημα. Κάθε πρωί, χαράματα-χαράματα, πολλοί Κερκυραίοι γλαρώνουνε τη θάλασσα και μόλις δούνε κάτι να μαυρίζει πάνω της, ρίχνονται. Όποιος προλάβει, αρπάει το "πράμα". Το τραβάει έξω στην αμμουδιά κι αρχίζει τη "δουλειά". Είναι ένας σάκος το λοιπόν κι έχει μέσα έναν Ιταλό αξιωματικό. Τον πιάνει ένας, τονε γδύνει από τα πόδια ως την κορφή, πηγαίνει ρούχα και εσώρουχα στη γυναίκα του. Τα πλένει, τα σιδερώνει, γυαλίζει αυτός τις μπότες, ύστερα γραμμή για την Ήπειρο και τ' αλλάζει με καλαμπόκι... Οι Γερμανοί σύντροφε, φόρτωσαν τους Ιταλούς δημοκρατικούς αξιωματικούς σε καΐκια, για να τους περάσουν στην Ήπειρο- έτσι νόμιζε ο κόσμος- μα μεσοπέλαγα τους πέρασαν από ένα σακί του καθενούς. Το δέσαν από πάνω και τους φουντάρισαν στη θάλασσα. Τώρα τους κουβαλάει κατά δω το κύμα. 

Αφήσανε ζωντανούς τους φασίστες αξιωματικούς, μα μόνο για να τους μισάει ο κόσμος περισσότερο κι από τους ίδιους τους Γερμανούς. Μα για πόσο ακόμα; Θα τους σκοτώσουνε κι αυτούς- καλά θα τους κάνουν. Να ξεβρομίσει κι η Κέρκυρα απ' τους πεμπτοφαλαγγίτες φασίστες. Άχρηστα πράματα. Προδώσανε τους φαντάρους πατριώτες τους."

Το παραπάνω υλικό στοιχειοθετεί μια τραγωδία. Ένα έγκλημα. 7000 με 8000 νεκρούς σε ένα περιστατικό που δίκαια θα έπρεπε να κατέχει ισότιμη θέση με το "ΟΡΙΑ", παραμένει άγνωστο όμως και ξεχασμένο στα παλιά βιβλία της Ιστορίας. 

Κι ο Γιάννης Μανούσακας, που αργότερα πέρασε στην Αλβανία και σώθηκε με την ομάδα του από αδερφωμένους Αλβανούς και Έλληνες παρτιζάνους, αφήνει τη διήγησή του με τούτη εδώ τη σκέψη:

"Χωρίς άλλο. Αν δεν είχα μάθει και δεν είχα ζήσει τα έργα της γέρικης κοινωνίας του καπιταλισμού, με τον ιμπεριαλισμό και το φασισμό της, την αποικιοκρατία, τις σφαγές και τη φωτιά, αν δεν τους είχα παρακολουθήσει να στέλνουνε στο χαμό χιλιάδες, εκατομμύρια μαύρους, άσπρους, κίτρινους, ερυθρούς ανθρώπους πάνω στη γη, για να τους αρπάξουν τη γη τους, για να τους περνάνε το ζυγό της δουλείας και της εκμετάλλευσης, έπρεπε κείνη τη στιγμή ν' αρχίσω να αμφιβάλλω για το γένος των ανθρώπων. Μα με τα λίγε εκείνα που 'ξερα απ' την Ιστορία και με τα τόσα που στα χρόνια τα δικά μας είχανε γίνει, μπορούσα πια να ξεχωρίζω τον "άνθρωπο" που με το έργο του αυτό δεν έχει πια καμιά διαφορά από το θεριό της ζούγκλας.

Έρχονται στο μυαλό οι Αμερικάνοι μπίσνεσμεν, που όλο γεμίζουν τις αποθήκες τους σύνεργα θανάτου. Και σκέπτομαι τη θεωρία που βγάλανε, σα δεν μπορούσαν και δε θέλανε να τα ξοδεύουνε σκοτώνοντας τους Γερμανούς στα πεδία των μαχών γυρεύοντας ωστόσο να διώξουνε οπωσδήποτε το εμπόρευμα για να μαζέψουνε στα ταμεία τους το χρυσάφι του κόσμου: Για να νικήσουν, είπανε, στα μέτωπα, έπρεπε να σκοτώσουν πρώτα τους εργάτες του εχθρού που δουλεύουν για τον πόλεμο, να χαλάσουν τις συνοικίες που κατοικούσαν, σκοτώνοντας αδιάφορα και τα νήπια και τους γέρους. Από την ίδια τούτη λογική έβγαινε σωστό και ηθικό να ξεκάνουνε κι εφτά χιλιάδες Ιταλούς αιχμαλώτους, κι ας ήταν τώρα η χώρα τους συμμαχική, για να μη χρησιμεψουν στον αντίπαλο στις γεωργίες και στα εργοστάσια.

Βάρβαρη λογική κι απάνθρωπη, που την καλλιέργησαν τότε για να φτάσουνε σε λίγο στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι και για να φοβερίζουν, τόσα χρόνια ύστερα απ' την ανθρωποσφαγή την ανθρωπότητα όλη μ' ένα καινούργιο ασύλληπτο όλεθρο, τον όλεθρο του ατομικού και του πυρηνικού χαλασμού."

Κοιτώντας πίσω από ορισμένα εγκληματικά χτυπήματα στη Βρετανία

Copyright 2017 The Associated

Στρατός και αστυνομία περιπολούν μαζί στους δρόμους του Λονδίνου, μετά τις τελευταίες δολοφονικές επιθέσεις από οπαδούς του λεγόμενου «Ισλαμικού Κράτους»

Στο φόντο των εγκληματικών χτυπημάτων στις πόλεις του Μάντσεστερ και του Λονδίνου κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου στη Μεγάλη Βρετανία, άνοιξε μια περιορισμένη μεν, αλλά ενδιαφέρουσα συζήτηση για την εξωτερική πολιτική και την πολιτική «ασφάλειας» που έχει ακολουθήσει το βρετανικό κράτος τα τελευταία χρόνια.
Η ηγεσία του Εργατικού Κόμματος προσπάθησε να αξιοποιήσει αυτά τα γεγονότα για την ενίσχυση της εκλογικής του συσπείρωσης, υποστηρίζοντας ότι η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης του Συντηρητικού Κόμματος στη Μέση Ανατολή και αλλού έχει διαμορφώσει το έδαφος για την ανάπτυξη «ισλαμικού ριζοσπαστισμού» και πρέπει να αναθεωρηθεί. Η ηγεσία του Εργατικού Κόμματος πρότεινε, όπως ανέφερε, μια πιο «έξυπνη» εξωτερική πολιτική, στηριζόμενη σε πολιτικά - διπλωματικά μέσα, πάντα μέσα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, της ιμπεριαλιστικής ευρωατλαντικής συμμαχίας.
Ταυτόχρονα, εκμεταλλεύτηκε φωνές από τους κόλπους της αστυνομίας ενάντια στις περικοπές που είχε κάνει η κυβέρνηση των Συντηρητικών, με αποτέλεσμα - όπως λέγεται - την απώλεια αρκετών χιλιάδων θέσεων στο συγκεκριμένο σώμα. Οι Εργατικοί ισχυρίζονται ότι ο μειωμένος αριθμός αστυνομικών ήταν ένας παράγοντας που οδήγησε στη μη αποτροπή και την αποτελεσματικότητα της εγκληματικής επίθεσης και υποσχέθηκαν γενναίες πρόσθετες δαπάνες και προσλήψεις στην αστυνομία, αν εκλεγούν.
Ακόμα, ορισμένοι δημοσιογράφοι, κατά κύριο λόγο από το χώρο της λεγόμενης «κεντροαριστεράς», άνοιξαν μια συζήτηση για τα πεπραγμένα της πρωθυπουργού, όταν ήταν στο υπουργείο Εσωτερικών και είχε δώσει εντολή, το 2011, να αρθούν οι περιορισμοί σε «ισλαμιστές», όπως ο Σαλμάν Αμπέντι (που πραγματοποίησε την επίθεση στο Μάντσεστερ), για να πάνε στη Λιβύη και να πολεμήσουν ενάντια στην κυβέρνηση του Καντάφι. Συγκεκριμένα, έγινε λόγος για διευκολύνσεις και βοήθεια από τις μυστικές υπηρεσίες - την MI6.
Τέτοιες αντιπαραθέσεις εκφράζουν αντιθέσεις μέσα στην αστική τάξη της Βρετανίας για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, που έχουν εκδηλωθεί έντονα και στο παρελθόν. Ας θυμηθούμε την αντίθεση στον πόλεμο στο Ιράκ το 2003, που εκφράστηκε σε όλα τα αστικά κόμματα, σε μερίδες των ΜΜΕ, ακόμα και στο στρατό. Και το 2013, ο τότε πρωθυπουργός, Ντ. Κάμερον, δεν μπόρεσε να περάσει από τη Βουλή έγκριση για στρατιωτικό χτύπημα στη Συρία.
Αυτό που «ξεχνάνε» οι Εργατικοί, και οι προσκείμενοι σε αυτούς δημοσιογράφοι, είναι ότι ο βρετανικός ιμπεριαλισμός, τόσο με κυβερνήσεις Συντηρητικών, όσο και με κυβερνήσεις Εργατικών, ανέκαθεν στήριζε και αξιοποιούσε ομάδες παρακρατικών τρομοκρατών, διαφόρων αντιδραστικών μηχανισμών, για να προωθήσει τα συμφέροντα των μονοπωλίων του, για να τσακίσει τα απελευθερωτικά και εργατικά κινήματα σε πολλές περιοχές του πλανήτη, ανάλογα με τις κάθε φορά στοχεύσεις. Πρόκειται για μια μακρά αιματοβαμμένη ιστορία...

Η περίπτωση του Σαλμάν Αμπέντι

Υπ' αυτό το πρίσμα μπορεί να εξεταστεί η ενδιαφέρουσα περίπτωση του Σαλμάν Αμπέντι, ο οποίος, σε ηλικία 16 χρόνων, φέρεται να είχε συμμετάσχει σε επιχείρηση ενάντια στην κυβέρνηση Καντάφι το 2011¹. Μαζί με τον πατέρα του, τον Ραμαντάν, εντάχθηκε στην «Ισλαμική Μαχητική Ομάδα της Λιβύης» (LIFG). Ο Ραμαντάν ήταν μέλος των μυστικών υπηρεσιών της Λιβύης μέχρι το 1991, όταν αυτομόλησε στη Σαουδική Αραβία. Μετακόμισε στη Βρετανία το 1992, όπου συμμετείχε σε ένα δίκτυο ισλαμικών οργανώσεων, που αντιτάχθηκαν στην κυβέρνηση της Λιβύης. Από το 1994 συμμετέχει στο LIFG².
Το LIFG ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 από τζιχαντιστές, στηριζόμενο από τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας, που είχαν πολεμήσει τη δεκαετία του 1980 ενάντια στην κυβέρνηση του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος στο Αφγανιστάν. Ανέπτυξε δράση κατά κύριο λόγο στην Ανατολική Λιβύη, συμμετέχοντας σε βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία³ και το Φλεβάρη του 1996 οργάνωσε απόπειρα δολοφονίας του Καντάφι στην πόλη Σύρτη.
Ο πρώην πράκτορας της MI6, Ντέιβιντ Σάιλερ, σε αρθρογραφία και στη δίκη του, επιβεβαίωσε τη στήριξη που παρείχε η βρετανική κυβέρνηση σε αυτήν την ομάδα και στην απόπειρα ανατροπής του Καντάφι⁴. Το 1998, σε ντοκιμαντέρ του BBC, εκπρόσωποι της βρετανικής κυβέρνησης υποστήριξαν ότι η απόπειρα ήταν έργο ορισμένων αξιωματικών της MI6, δίχως την επίσημη έγκριση της κυβέρνησης, παρά το γεγονός ότι ο τότε υπουργός Εξωτερικών, από το Εργατικό Κόμμα, Ρόμπιν Κουκ, είχε προηγουμένως απορρίψει τις καταγγελίες ως «καθαρή φαντασία»⁵.
Το 2009, η κυβέρνηση του Εργατικού Κόμματος⁶προχώρησε στην άρση των εντολών που απαγόρευαν τα ταξίδια στο εξωτερικό μελών του LIFG, ξεπερνώντας τις σχετικές κατευθύνσεις του υπουργείου Εσωτερικών περί απαγόρευσης ή περιορισμού της μετακίνησης στο εξωτερικό ατόμων που είναι ύποπτα για «τρομοκρατική δράση».
Το γεγονός αυτό πήρε πιο σοβαρές διαστάσεις το 2011, όταν μέλη της ομάδας αφέθηκαν από την υπουργό Εσωτερικών, την Τερέζα Μέι, να ταξιδέψουν στη Λιβύη. Υπάρχουν και αναφορές στον Τύπο ότι όχι μόνο αφέθηκαν, αλλά διευκολύνθηκαν και ενθαρρύνθηκαν να πάνε στη Λιβύη για να ανατρέψουν την τότε κυβέρνηση⁷ και ότι η Βρετανία, μαζί με το Κατάρ, χρηματοδότησε, εξόπλισε και παρείχε στρατιωτική εκπαίδευση στο LIFG⁸.
Σε αυτήν την ιστορία πρέπει να συνυπολογίζεται και η ενδιαφέρουσα περίπτωση του Mοαζάμ Μπεγκ, πρώην φυλακισμένου στο στρατόπεδο του Γκουαντάναμο, ο οποίος το 2014 συλλαμβάνεται και πάλι από τις βρετανικές αρχές για συμμετοχή σε «κέντρα εκπαίδευσης για τρομοκράτες» στη Συρία. Οι κατηγορίες απορρίφθηκαν όταν η MI5 ενημέρωσε τον εισαγγελέα ότι τα ταξίδια του Μπεγκ ήταν σε γνώση της και είχαν και την «έγκρισή της». Η αστυνομία τον απελευθέρωσε, ανακοινώνοντας ότι με βάση τα νέα στοιχεία ο Mοαζάμ Μπεγκ ήταν «αθώος»⁹.

Η κορυφή του παγόβουνου...

Και από αυτήν την ελάχιστη «κορυφή του παγόβουνου» συμπεραίνεται ότι η δράση τέτοιων ομάδων έχει διαχρονικά προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στη Βρετανία και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες, όχι μόνο για την προώθηση των συμφερόντων τους στο εξωτερικό, αλλά και για την τρομοκράτηση των εργαζομένων και την ενίσχυση κατασταλτικών μηχανισμών στο εσωτερικό (βλέπε τη συζήτηση για την ανάγκη αναβάθμισης της «συλλογής πληροφοριών» και της πιο έντονης αστυνομικής παρουσίας στους δρόμους των βρετανικών πόλεων τις τελευταίες μέρες στον αστικό Τύπο και σε όλα τα αστικά κόμματα).
Επιβεβαιώνεται η εκτίμηση που διατυπώνεται στις Θέσεις του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΕ ότι «η δράση των λεγόμενων "ισλαμικών τρομοκρατικών" ομάδων αποτελεί συστατικό στοιχείο του ιμπεριαλιστικού πολέμου στον 21ο αιώνα. Και αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το σε ποιο βαθμό η δραστηριότητα τέτοιων οργανώσεων διαμορφώνεται κάτω από τη στήριξη ή ανοχή ιμπεριαλιστικών κέντρων ή εκδηλώνεται ως στοιχείο αυτονόμησης αυτών των δυνάμεων από τα όποια ισχυρά κέντρα τούς ενίσχυσαν στο παρελθόν (...) Η δράση αυτών των οργανώσεων αξιοποιείται και για την ενίσχυση των κατασταλτικών μηχανισμών μιας σειράς αστικών κρατών, αλλά και για την ιδεολογική προετοιμασία των εργαζομένων ενόψει ενδεχόμενης εμπλοκής των χωρών τους σε νέες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στο όνομα της καταπολέμησης της "τρομοκρατίας"».
Παραπομπές
1. http://www.bbc.com/news/uk-40019135
2. http://www.dailymail.co.uk/news/article-4539462/Jihadi-family-police-warnings-Manchester-bomber.htmlhttp://www.bbc.com/news/uk-england-manchester-40037830 https://www.theguardian.com/uk-news/2017/may/26/salman-abedi-manchester-arena-attack-partying-suicide-bomber? -
3. http://markcurtis.info/2016/09/30/training-in-terrorism-britains-afghan-jihad/http://web.stanford.edu/group/mappingmilitants/cgi-bin/groups/view/675#cite23http://edition.cnn.com/2009/WORLD/africa/11/09/libya.jihadi.code/
4. https://www.theguardian.com/politics/2002/nov/10/uk.davidshayler
5. https://anniemachon.ch/spies-lies-and-whistleblowers-the-gaddafi-plot-chapters http://www.independent.co.uk/news/cook-dismisses-gaddafi-plot-as-pure-fantasy-1170711.html
6. http://www.telegraph.co.uk/news/6564850/Terrorist-suspects-released-from-house-arrest-
7. http://www.middleeasteye.net/news/sorted-mi5-how-uk-government-sent-british-libyans-
8. http://web.stanford.edu/group/mappingmilitants/cgi-bin/groups/view/675#note56http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/libya/8432788/Libya- Arab-states-urged-to-train-and-lead-rebels.html
http://data.parliament.uk/writtenevidence/committeeevidence.svc/evidencedocument/foreign-affairs-committee/libya-examination-of-intervention-and-collapse-and-the-uks-future-policy-options/oral/27184.html
https://www.theguardian.com/world/2011/mar/06/liam-fox-sas-unit-libya
9. http://www.belfasttelegraph.co.uk/news/uk/mi5-gave-green-light-to-moazzam-begg-trip-to-syria-30636910.html

Κ. Π.

Νέοι εξωπλανήτες στην κατοικήσιμη ζώνη, πληρέστερη κατανόηση της κατανομής τους

Κατάλογο με 219 νέους εξωπλανήτες, 10 από τους οποίους έχουν μέγεθος παρόμοιο με της Γης και βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη γύρω από το άστρο τους, γνωστοποίησε η NASA σε συνέντευξη Τύπου πριν από λίγες μέρες. Η κατοικήσιμη ζώνη είναι εκείνη η περιοχή τροχιών όπου οι θερμοκρασίες επιτρέπουν την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή πάνω σε έναν πλανήτη με στερεή επιφάνεια. Σε κάθε πλανητικό σύστημα, η κατοικήσιμη ζώνη βρίσκεται σε διαφορετική απόσταση από το άστρο του συστήματος, ανάλογα με το πόσο λαμπρό και μεγάλο είναι αυτό το άστρο. Τα νέα στοιχεία αναμένεται να επηρεάσουν τις επιστημονικές εκτιμήσεις για την ποσοστιαία κατανομή των διαφόρων τύπων εξωπλανητών στο Γαλαξία και τον τρόπο που σχηματίζονται οι πλανήτες.
Ο κατάλογος που περιλαμβάνει τους νέους εξωπλανήτες βασίστηκε σε στοιχεία που προέρχονται από την πρώτη περίοδο λειτουργίας του διαστημικού τηλεσκοπίου «Κέπλερ» (2011 - 2014), όταν εξέταζε πιθανούς στόχους σε μια περιοχή του αστερισμού του Κύκνου. Το «Κέπλερ» χρησιμοποιεί τη μέθοδο φωτομετρικής ανίχνευσης της διάβασης ενός πλανήτη μπροστά από το άστρο του, που προκαλεί μια ελάχιστη περιοδική μείωση της φωτεινότητάς του, εφόσον τυχαίνει βέβαια η ευθεία άστρου - Γης να βρίσκεται πάνω στο επίπεδο περιφοράς του εξωπλανήτη. Με τη δημοσίευση του αναθεωρημένου καταλόγου από την πρώτη περίοδο λειτουργίας του «Κέπλερ», που είναι και ο τελικός γι' αυτό το κομμάτι του ουρανού, το διαστημικό τηλεσκόπιο έχει εντοπίσει συνολικά 4.034 υποψήφιους εξωπλανήτες, από τους οποίους επιβεβαιώθηκαν οι 2.335. Ανάμεσά τους 50 υποψήφιοι εξωπλανήτες μεγέθους παρόμοιου με της Γης, που βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη, από τους οποίους επιβεβαιώθηκαν οι 30.
Τα δεδομένα από το «Κέπλερ» δείχνουν την ύπαρξη δύο βασικών κατηγοριών μικρών πλανητών. Η μία είναι αυτή των πετρωδών πλανητών με μέγεθος ανάλογο ή λίγο μεγαλύτερο της Γης και η δεύτερη των αεριωδών πλανητών με μέγεθος μικρότερο του Ποσειδώνα. Ελάχιστοι μικροί πλανήτες βρέθηκαν στην ενδιάμεση περιοχή μεγεθών. Η επιστημονική ομάδα που επανεπεξεργάστηκε τα στοιχεία, χρησιμοποίησε το επίγειο τηλεσκόπιο του αστεροσκοπείου Κεκ στη Χαβάη, για να μετρήσει το μέγεθος 1.300 άστρων στο πεδίο εξέτασης του «Κέπλερ», ώστε να προσδιορίσει με εξαιρετική ακρίβεια την ακτίνα 2.000 εξωπλανητών του καταλόγου. Οι επιστήμονες παρομοιάζουν την κατάταξη των εξωπλανητών στην οποία κατέληξαν σαν ανάλογη με τη φάση κατανόησης από τους βιολόγους ότι τα θηλαστικά και τα ερπετά ανήκουν σε διαφορετικούς κλάδους στο «δέντρο της ζωής».
Φαίνεται ότι οι φυσικές διεργασίες οδηγούν τελικά τους μικρότερους από τους πρωτοπλανήτες ενός νέου συστήματος να σχηματίσουν πλανήτες που είναι μέχρι 75% μεγαλύτεροι από τη Γη. Για λόγους που οι επιστήμονες ακόμη δεν κατανοούν, περίπου οι μισοί από αυτούς τους πλανήτες συγκρατούν ποσότητες υδρογόνου και ηλίου του πρωτοπλανητικού δίσκου, αυξάνοντας σημαντικά το μέγεθός τους, μεταπηδώντας στην ομάδα των πλανητών που έχουν μέγεθος ανάλογο με του Ποσειδώνα. Φυσικά, οι μεγαλύτεροι από τους πρωτοπλανήτες μετατρέπονται σε αεριώδεις γίγαντες, όπως ο Κρόνος και ο Δίας. Συνολικά από τους γνωστούς εξωπλανήτες που γνωρίζουμε έως τώρα στον γαλαξία μας, περίπου οι μισοί είτε δεν έχουν επιφάνεια (είναι αεριώδεις), είτε η επιφάνειά τους βρίσκεται κάτω από μια πυκνή ατμόσφαιρα με μεγάλες πιέσεις, περιβάλλον όχι φιλικό προς τη ζωή.
Η NASA ανακοίνωσε ότι τα στοιχεία που έδωσε το «Κέπλερ» θα αξιοποιηθούν για επόμενες αποστολές με στόχο την απευθείας παρατήρηση ενός πλανήτη παρόμοιου με τη Γη. Το «Κέπλερ» συνεχίζει στη δεύτερη φάση της αποστολής του, παρατηρώντας διάφορα ενδιαφέροντα αστρονομικά αντικείμενα που βρίσκονται στο επίπεδο της εκλειπτικής (της διαδρομής του ήλιου στον ουρανό), από μακρινά αστρικά σμήνη, μέχρι πλανητικά συστήματα όπως το TRAPPIST-1, που περιλαμβάνει 7 γαιόμορφους πλανήτες και βρίσκεται αρκετά κοντά στη Γη.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: www.nasa.gov

Μεγάλες «μπίζνες» με τα σκουπίδια

Τεράστια κονδύλια διοχετεύονται σε ιδιωτικές εταιρείες, παράλληλα με την επιβολή νέων τελών και φόρων που θα επιβαρύνουν τα εργατικά - λαϊκά στρώματα

Τεράστια φάμπρικα κερδοφορίας για τους μονοπωλιακούς ομίλους έχει ανοίξει η διαχείριση απορριμμάτων σε ολόκληρη τη χώρα βάσει της πολιτικής διαχείρισης που έχουν χαράξει όλες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις και συνεχίζει φυσικά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ. Βασικό σημείο αυτής της πολιτικής αποτελούν η καταρχήν περαιτέρω επιβάρυνση του λαϊκού εισοδήματος από το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων, με σκοπό την ενίσχυση της κερδοφορίας των εταιρειών που εμπλέκονται άμεσα στις σχετικές μπίζνες, η τροφοδοσία με φτηνές πρώτες ύλες αλλά και με «εναλλακτικά καύσιμα» βιομηχανιών και ενεργοβόρων επιχειρήσεων, όπως τσιμεντοβιομηχανίες, μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κ.ά.

Μετά τη δημοσίευση του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων της σημερινής κυβέρνησης έχουν τεθεί οι άξονες για τον «εκσυγχρονισμό» του πλαισίου διαχείρισης των αποβλήτων για την εξυπηρέτηση των παραπάνω στόχων και ήδη έχουν ολοκληρωθεί τα 13 Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ).
Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι πρόσφατες εξελίξεις με τους συμβασιούχους στους δήμους και την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κάτι που θα οδηγήσει σε μαζικές απολύσεις εργαζομένων και στον τομέα της καθαριότητας, «ανοίγουν» το δρόμο για εμπλοκή μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και στον τομέα της αποκομιδής και διάθεσης των απορριμμάτων.
Το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή σε Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια και με τη γενικότερη δράση που αναπτύσσουν οι Οργανώσεις του έχει αναδείξει τις βασικές επιδιώξεις του κεφαλαίου και των κομμάτων του. Ετσι, επισημαίνει ότι βασική στόχευση του σχεδιασμού διαχείρισης των απορριμμάτων είναι η μεγαλύτερη, σε βάθος και σε έκταση, εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση του τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων. Παράλληλα, η επιβάρυνση των λαϊκών νοικοκυριών με το κόστος, η πιο στυγνή εκμετάλλευση των εργαζομένων του κλάδου και βεβαίως η παραπέρα υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Πακτωλός κονδυλίων στο ιδιωτικό κεφάλαιο

Φυσικά, η κυβέρνηση έχει φροντίσει να εξασφαλίσει πολύ υψηλή χρηματοδότηση για τους μονοπωλιακούς ομίλους που θα εμπλακούν στη διαχείριση των απορριμμάτων. Ετσι, το ΕΣΠΑ 2014 - 2020 θέτει ως προτεραιότητα τη χρηματοδότηση έργων διαχείρισης αποβλήτων και χρηματοδοτεί αδρά τους ιδιώτες που θα εμπλακούν σε αυτά. Για τη διαχείριση οικιακών αποβλήτων (συμπεριλαμβάνονται μέτρα ελαχιστοποίησης, διαλογής, ανακύκλωσης), το ύψος της χρηματοδοτικής συνδρομής από την ΕΕ φτάνει τα 102.000.000 ευρώ.
Ξεχωριστή χρηματοδότηση έχουν τα ΠΕΣΔΑ (στα οποία συμπεριλαμβάνονται μέτρα μηχανικής επεξεργασίας, θερμικής επεξεργασίας, αποτέφρωσης και υγειονομικής ταφής), όπου η χρηματοδοτική συνδρομή από την ΕΕ φτάνει τα 580.000.000 ευρώ. Για τη διαχείριση «Επικίνδυνων Αποβλήτων» και την περιβαλλοντική αποκατάσταση «Ρυπασμένων Χώρων» από Βιομηχανικά - Επικίνδυνα Απόβλητα έχουν δεσμευτεί κονδύλια συνολικού ύψους 45.000.000 ευρώ.
Επιπρόσθετα, προβλέπεται χρηματοδότηση δράσεων διαχείρισης αποβλήτων και από άλλο κοινοτικό ταμείο, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία», συνολικού ύψους 100 εκατ. ευρώ.
Ακόμη, ξεχωριστή χρηματοδότηση μπορεί να προέλθει από το λεγόμενο «Πράσινο Ταμείο» για την ενίσχυση επιχειρηματικής δράσης στην εφαρμογή συστημάτων και την προμήθεια εξοπλισμού για τη διαχείριση αστικών αποβλήτων (κάδοι, συστήματα υπόγειας αποθήκευσης κ.ά.). Προβλέπεται ακόμη και η χρηματοδότηση από άλλες πηγές, όπως η δανειοδότηση με κρατικές εγγυήσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή το κοινοτικό πρόγραμμα «LIFE», μέρος του οποίου μπορεί να ενισχύσει, χρηματοδοτικά, έργα ολοκληρωμένης διαχείρισης στερεών αποβλήτων.
Επίσης, για την εξυπηρέτηση των στόχων του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, πέραν των παραπάνω, αξιοποιούνται και άλλοι οικονομικοί πόροι που μπορούν να προέλθουν από ειδικούς περιβαλλοντικούς φόρους/τέλη, άλλης μορφής φορολογία, όπως της «διευρυμένης ευθύνης παραγωγού» ή του συστήματος «πληρώνω όσο πετάω».
Αξίζει να σταθούμε στα «πρόσθετα χρηματοδοτικά εργαλεία» καθώς αυτά συνιστούν στην πραγματικότητα πρόσθετα μέτρα αφαίμαξης του λαϊκού εισοδήματος. Ακόμη και ο πακτωλός «ζεστού» χρήματος που αναφέρθηκε προηγουμένως δεν αρκεί για τους ιδιώτες - εμπόρους σκουπιδιών. Ετσι, οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις φροντίζουν το κόστος της διαχείρισης απορριμμάτων να το φορτώνουν στις πλάτες της λαϊκής οικογένειας.
Πιο συγκεκριμένα, το σύστημα «Πληρώνω όσο Πετάω» εφαρμόζεται ήδη για τον υπολογισμό της εισφοράς του κάθε δήμου, η οποία χρεώνεται μέσω των δημοτικών τελών στους δημότες και με αυτόν τον τρόπο επί της ουσίας απαλλάσσονται οι μεγάλες επιχειρήσεις από το τεράστιο κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων, καθώς αυτό επιμερίζεται στα λαϊκά νοικοκυριά. Το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων που εξέδωσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ προβλέπει την έκδοση κι ενός «οδηγού» για την εφαρμογή συστημάτων «ΠοΠ» για την εξειδίκευση των μοντέλων φορολογίας των λαϊκών στρωμάτων, καθιστώντας την έτσι όσο γίνεται περισσότερο αποτελεσματική.
Προβλέπεται ακόμη η επιβολή του «τέλους ταφής», το οποίο έχει ήδη θεσμοθετηθεί με τον Ν.4042/2012, αν και έχει λάβει αναστολή μέχρι το τέλος του έτους. Το «χαράτσι» που αφορά και τους δήμους για τη διάθεση απορριμμάτων σε χώρους υγειονομικής ταφής ξεκινάει από τα 35 ευρώ ανά τόνο και αυξάνεται κατά 5 ευρώ/τόνο για κάθε χρόνο μέχρι να φτάσει τα 60 ευρώ/τόνο.

«Τρέχουν» οι πρώτες συμβάσεις

Μέσω της μεθόδου των ΣΔΙΤ προχωρά σε όλη τη χώρα η ανάθεση της διαχείρισης απορριμμάτων.
Ετσι, στην Ηπειρο έλαβε την έγκριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου η σχετική σύμβαση, που έχει ήδη ενταχθεί στο νέο ΕΣΠΑ για χρηματοδότηση ύψους 20 εκατ. ευρώ. Ανάδοχος του έργου είναι η «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή» και το έργο αφορά τη διαχείριση 150.000 τόνων απορριμμάτων ετησίως από 18 δήμους και την εμπορική εκμετάλλευση των παραγόμενων προϊόντων (Ενέργεια, ανακυκλώσιμα υλικά, βιοαέριο) για 27 έτη. Αρχικά ανάδοχος είχε αναδειχθεί η κοινοπραξία «Archirodon Group - Intrakat - Envitec», η οποία ωστόσο τον Απρίλη του 2016 δεν αποδέχθηκε το αίτημα της Περιφέρειας για παράταση της ισχύος της προσφοράς της και αποχώρησε. Ετσι, ανάδοχος αναδείχθηκε η πρώτη επιλαχούσα, «ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή».
Η συγκεκριμένη όμως κοινοπραξία «Intrakat - Archirodon - Envitec» αναδείχθηκε ανάδοχος του αντίστοιχου έργου ΣΔΙΤ στις Σέρρες. Η σύμβαση, συνολικού ύψους 36 εκατ. ευρώ, έλαβε την έγκριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, και αφορά την κατασκευή και λειτουργία της μονάδας διαχείρισης απορριμμάτων στο νομό, δυναμικότητας 63.000 τόνων ετησίως.
Στη Δυτική Μακεδονία έχει ξεκινήσει ήδη η λειτουργία του πρώτου Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Απορριμμάτων, το οποίο χαρακτηρίζεται «υποδειγματικό» στο είδος του. Το συνολικό ύψος αποτιμάται στα 48 εκατ. ευρώ και ανάδοχος αναδείχτηκε κοινοπραξία των ομίλων «Ηλέκτωρ ΑΕ» και «Ακτωρ Παραχωρήσεις ΑΕ». Το έργο, που κρίνεται πρωτοποριακό στο είδος και θα αποτελέσει οδηγό για τα υπόλοιπα περιφερειακά σχέδια διαχείρισης απορριμμάτων, περιλαμβάνει Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ), Χώρο Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), Μονάδα Επεξεργασίας Υγρών Αποβλήτων (ΜΕΥΑ), λοιπά έργα, όπως ζυγιστήρια, πλυντήριο, συνεργείο, αποθηκευτικοί χώροι κ.λπ., καθώς επίσης και ένα νέο Σταθμό Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) στην Κοζάνη. Προβλέπεται η παραλαβή Αστικών Στερεών Αποβλήτων από τους δήμους της Δυτικής Μακεδονίας σε Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων, η μεταφορά τους στη Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων, από εκεί σε έναν πλήρως αυτοματοποιημένο μηχανισμό σε τελευταίας τεχνολογίας εγκαταστάσεις γίνονται Ανάκτηση Ανακυκλώσιμων Υλικών, Παραγωγή Εδαφοβελτιωτικού - Compost καθώς επίσης και Ταφή Υπολείμματος.
Η ίδια κοινοπραξία θα αναπτύξει και μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων εντός του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας. Η μέγιστη δυναμικότητα στην πλήρη ανάπτυξη του έργου θα φτάσει τους 120.000 τόνους ανά έτος και ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 48 εκατ. ευρώ. Θα χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με 12,72 εκατ. ευρώ, από το Ταμείο Αστικής Ανάπτυξης (χρηματοδοτείται από το κοινοτικό πρόγραμμα ενίσχυσης επιχειρηματικών δράσεων «Jessica») Δυτικής Μακεδονίας με 12,72 εκατ. ευρώ, και τα ίδια κεφάλαια ανήλθαν σε 16,96 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία διεξάγει συζητήσεις με τη ΔΕΗ ΑΕ για χρήση του υλικού που θα προκύπτει από την επεξεργασία των λυμάτων ως «μέσου αποκατάστασης» στα λιγνιτωρυχεία της στην περιοχή.
Πρόσφατα επίσης εγκρίθηκε ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων Πελοποννήσου, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την κατασκευή του εργοστασίου διαχείρισης απορριμμάτων με ανάδοχο την εταιρεία ΤΕΡΝΑ. Το συγκεκριμένο έργο έχει συνολικό προϋπολογισμό 150.000.000 ευρώ, εκ των οποίων τα 66.000.000 ευρώ είναι κοινοτική χρηματοδότηση. Στο έργο προβλέπεται η κατασκευή 3 Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων δυναμικότητας 200.000 τόνων, 3 Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων και 2 Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων.
Από πέρσι το καλοκαίρι έχει ήδη ξεκινήσει τη λειτουργία της η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων Νομού Ηλείας δυναμικότητας 80.000 τόνων και προϋπολογισμού 39 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 17 εκατ. ευρώ είναι κοινοτική χρηματοδότηση. Ανάδοχος του έργου είναι η κοινοπραξία των εταιρειών «ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ» (στο μετοχικό της κεφάλαιο έχει εισέλθει η Eurobank) και «J&P ΑΒΑΞ».
Εξελίξεις αναμένονται σύντομα και στη διαχείριση απορριμμάτων της Αττικής, περιοχή όπου παράγονται οι μεγαλύτερες ποσότητες επικίνδυνων αποβλήτων πανελλαδικά, 110.000 τόνοι, από το σύνολο των 329.000 τόνων. Ειδικά το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην πιο πολυπληθή Περιφέρεια της χώρας είναι από μόνο του ιδιαίτερα πολύπλοκο και πολυδάπανο, όπου το επόμενο διάστημα ισχυροί μονοπωλιακοί όμιλοι του χώρου θα κονταροχτυπηθούν για την απόκτηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου κομματιού.
Στο ζήτημα θα επανέλθουμε, πρέπει πάντως να σημειώσουμε ότι ήδη η διοίκηση της παράταξης Δούρου στο Περιφερειακό Συμβούλιο έχει δείξει τις προθέσεις της, οι οποίες πίσω από τις όποιες «φιλολαϊκές» και «φιλοπεριβαλλοντικές» διακηρύξεις, θέτει ως πρώτη προτεραιότητα την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του κεφαλαίου σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις της ΕΕ, οι οποίες αναγνωρίζονται ρητά ως κατευθυντήριοι άξονες του σχεδιασμού διαχείρισης απορριμμάτων.

Φώτης ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ