Η ASEAN και οι ανταγωνισμοί στη Νοτιοανατολική Ασία

Η ASEAN και οι ανταγωνισμοί στη Νοτιοανατολική Ασία

Από την 25η Σύνοδο των ASEAN το Νοέμβρη 2014

Στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 27/4/2015, υπήρχε ένα ρεπορτάζ για τις οικονομικές σχέσεις - εξελίξεις ανάμεσα στην ΕΕ και την Ενωση Νοτιοανατολικών Χωρών της Ασίας (ASEAN), όπου αναφερόταν: «Η Ευρωπαϊκή Ενωση θα εξετάσει την πιθανότητα να ξεκινήσουν ξανά συνομιλίες για συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ενωση Νοτιοανατολικών Χωρών της Ασίας μετά την κατάρρευση συνομιλιών που είχαν πραγματοποιηθεί για τον ίδιο σκοπό πριν από έξι χρόνια.
Εκπρόσωποι όλων των πλευρών θα συναντηθούν προς τα τέλη του 2015 για να εξετάσουν τις εξελίξεις και να αποφασίσουν πότε θα ξεκινήσουν ξανά οι διαπραγματεύσεις, σύμφωνα με την επίτροπο Εμπορίου της ΕΕ, Σεσίλια Μάλμστρομ, η οποία βρέθηκε στην Κουάλα Λουμπούρ και συνάντησε τους υπουργούς Οικονομικών χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Το εμπόριο μεταξύ της ΕΕ και των χωρών αυτών ανήλθε πέρυσι στα 248,2 δισ. δολάρια από 242,6 δισ. δολάρια που ήταν το 2012, σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση το τελευταίο διάστημα δεν ασχολείται με συνομιλίες υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), που δεν έχουν οδηγήσει πουθενά, αλλά προχωρά σε απευθείας συνομιλίες με χώρες όπως είναι οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Στη Νοτιοανατολική Ασία η ΕΕ έχει ολοκληρώσει διαπραγματεύσεις με τη Σιγκαπούρη και ετοιμάζεται να μπει στην τελική φάση των συνομιλιών με το Βιετνάμ.
Οι διαπραγματεύσεις ελεύθερου εμπορίου ανάμεσα στην ΕΕ και τη Μαλαισία δεν κατέληξαν σε συμφωνία μετά τον έβδομο γύρο που ολοκληρώθηκε το 2012. Τώρα, η ΕΕ και η Μαλαισία ελπίζουν ότι θα βρουν λύση για θέματα όπως είναι οι δασμοί, η διαφάνεια του κανονιστικού πλαισίου και η πρόσβαση της αγοράς στις υπηρεσίες, όπως ανέφερε η Μάλμστρομ».

Η επιδίωξη δημιουργίας Οικονομικής Ενωσης

Το συγκεκριμένο ρεπορτάζ είδε το φως της δημοσιότητας τη μέρα της έναρξης της Συνόδου Κορυφής της ΑSEAN, που έγινε στη Μαλαισία. Ο πρωθυπουργός της Μαλαισίας, Ναζίμπ Ραζάκ, στην εναρκτήρια ομιλία του στη Σύνοδο, είπε ανάμεσα σε άλλα: «Οι παγκόσμιοι επενδυτές έχουν από καιρό στραφεί προς την Ινδία και την Κίνα. Αλλά η ASEAN ("Asociation of Southeast Asian Nations", δηλαδή "Ενωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας") μπορεί και θα έπρεπε να αναδειχθεί σε "τρίτη δύναμη" στην περιοχή». Συμπλήρωσε δε: «Η δυναμική μας εξάλλου είναι τεράστια. Εχουμε ήδη το τρίτο μεγαλύτερο εργατικό δυναμικό του κόσμου... Η αναπτυσσόμενη μεσαία τάξη μάς κάνει μια από τις πιο ισχυρές και δυναμικές περιοχές» («Ριζοσπάστης», 28/4/2015).
Στην εν λόγω Σύνοδο Κορυφής συζητήθηκε η δημιουργία οικονομικής Κοινότητας της ASEAN (Εconomic Community of Asean - ECO), που αναμένεται να ξεκινήσει στο τέλος του 2015. Δηλαδή, οικονομική ενοποίηση όπως η ΕΟΚ, πρόδρομος της ΕΕ. Που σημαίνει κοινή οικονομική πολιτική ενίσχυσης της συνεργασίας των μονοπωλίων των κρατών - μελών της, του συντονισμού της αντεργατικής τους επίθεσης και της έντασης του ανταγωνισμού με άλλα μονοπωλιακά κέντρα που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τη Νοτιοανατολική Ασία.
Στην ΑSEAN συμμετέχουν οι χώρες Βιετνάμ, Ινδονησία, Καμπότζη, Λάος, Μαλαισία, Μπρουνέι, Μιανμάρ, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες.
Ενα ιδιαίτερο ζήτημα που απασχόλησε τη Σύνοδο είναι η στάση της Κίνας στην περιοχή. Ο Ραζάκ αναφέρθηκε στην «ανησυχία» που προκαλούν οι πρόσφατες εξελίξεις στη Νότια Κινεζική Θάλασσα (διεκδικεί την κυριαρχία σχεδόν του 90% της περιοχής), προσθέτοντας ότι η ASEAN πρέπει να αντιμετωπίσει τις εξελίξεις «με προληπτικό, αλλά επίσης θετικό και εποικοδομητικό τρόπο». Αν και η κοινή δήλωση μετά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ASEAN μιλά για ανάγκη να υπάρξει «συγκράτηση» στη Νότια Κινεζική Θάλασσα, υπάρχουν κράτη που υποστήριξαν ότι οι όποιες διαφορές με την Κίνα δεν είναι θέμα της ASEAN, αλλά ζήτημα διμερών σχέσεων. Επίσης, δεν κατέληξαν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα για τη λειτουργία της Οικονομικής Κοινότητας της ASEAN.

Παρέμβαση από την ΕΕ

Δε φαίνεται να είναι τυχαίο το γεγονός ότι με την έναρξη της εν λόγω Συνόδου Κορυφής, εμφανίζεται η ΕΕ να κάνει παρέμβαση για συνομιλίες με σκοπό συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την ASEAN, μετά την κατάρρευση συνομιλιών που είχαν πραγματοποιηθεί για τον ίδιο σκοπό πριν από έξι χρόνια. Συνομιλίες όχι μέσω ΠΟΕ αλλά απευθείας με τα κράτη - μέλη της ASEAN.
Εχει τη σημασία της η παρέμβαση αυτή για συμφωνίες με τα κράτη - μέλη γιατί από τη Σύνοδο της ASEAN μπορεί να παρατηρήσει καθένας ότι τα κράτη - μέλη πασχίζουν να δημιουργήσουν ενιαία οικονομική ένωση στο πλαίσιο της ολοένα εντεινόμενης καπιταλιστικής διεθνοποίησης, στη Νοτιοανατολική Ασία, αλλά δεν έφεραν αποτέλεσμα. Στη συγκεκριμένη περιοχή δεσπόζει ως κράτος η Κίνα ως η δεύτερη ισχυρότερη οικονομία στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ, αλλά η πρώτη στην περιοχή με δεύτερη την Ιαπωνία, ενώ συμφέροντα στην ίδια περιοχή έχουν και τα αμερικανικά μονοπώλια. Δεν είναι ίσως τυχαίο αυτό το γεγονός με το φαινόμενο όξυνσης των ανταγωνισμών σ' αυτή την περιοχή ανάμεσα σε ΗΠΑ - Κίνα και Ιαπωνία - Κίνα.
Τα κράτη - μέλη της ASEAN, αφενός κατανοούν ότι ως Οικονομική Ενωση έχουν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν μεγαλύτερα μερίδια αυτής της αγοράς ή να παρέμβουν με μεγαλύτερη δυναμική στην παγκόσμια αγορά, αλλά επειδή έχουν αναπτύξει και ιδιαίτερες διμερείς οικονομικές σχέσεις, πρωταρχικά με την Κίνα, αυτό γίνεται κρίκος στην εκδήλωση αντιθέσεων μεταξύ τους, που δυσκολεύουν την οικονομική ενοποίηση, αλλά και την ενιαία στάση απέναντι στην Κίνα. Θυμίζουμε, π.χ., τον προγραμματισμό του τεράστιου έργου του νέου «δρόμου του μεταξιού» από την Κίνα έως την Ευρώπη και την Αφρική, επομένως και τις προοπτικές σύναψης ξεχωριστών συμφωνιών με τα κράτη - μέλη της ASEAN.
Σ' αυτή την εξελισσόμενη πραγματικότητα παρεμβαίνουν και οι ΗΠΑ, με τις οποίες επίσης αναπτύσσουν οικονομικές σχέσεις, αλλά και η ΕΕ, όπως αναφέρεται στο παραπάνω δημοσίευμα των «Νέων». Επομένως, διαμορφώνεται κουβάρι αντιθέσεων που έχουν σχέση και με τους ανταγωνισμούς ΗΠΑ - Κίνας βασικά, αλλά και ΕΕ και Ιαπωνίας.

Πεδίο εκδήλωσης ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών

Είναι γεγονός ότι η Νοτιοανατολική Ασία είναι ένα ακόμη πεδίο εκδήλωσης οξύτατων ανταγωνισμών. Πάντα ήταν, από την εποχή που δημιουργήθηκε, η παγκόσμια καπιταλιστική αγορά. Αλλωστε, είναι μια περιοχή που, με εκτός την Ιαπωνία που ήταν ανεπτυγμένη, υπήρχε το έδαφος από το 19ο αιώνα ακόμη να αναπτυχθεί ο καπιταλισμός σε όλα αυτά τα κράτη που για πολλά χρόνια ήταν αποικίες. Σήμερα, στα διεθνή αστικά οικονομικά επιτελεία αποκαλούν αυτές τις καπιταλιστικές οικονομίες «αναδυόμενες», αλλά η Κίνα είναι ήδη δεύτερη στην παγκόσμια κατάταξη, ενώ σύμφωνα με προβλέψεις ακόμη και αμερικανικών επιτελείων δεν θα αργήσει η στιγμή που θα γίνει η ισχυρότερη στον πλανήτη. Να θυμίσουμε μόνο τις πρωτοβουλίες της για δημιουργία της Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών, κόντρα σε ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά και της Τράπεζας των BRICS.
Ολ' αυτά είναι δείγματα όξυνσης των ανταγωνισμών (τα αστικά επιτελεία κάνουν λόγο για γεωπολιτικές εντάσεις εκτιμώντας ότι η Κίνα φαίνεται να επελαύνει σε παραδοσιακά οχυρά της αμερικανικής κυριαρχίας, κερδίζοντας απρόβλεπτους συμμάχους και από την Ευρώπη). Για παράδειγμα, Γερμανία, Γαλλία, και Βρετανία έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής στην Ασιατική Τράπεζα, παρά τις παρεμβάσεις των ΗΠΑ να μη συμμετάσχουν.
Υπάρχει επίσης ένα ακόμη παράδειγμα που δείχνει όξυνση των ανταγωνισμών. «Η Ιαπωνία ανακοίνωσε οτι θα διαθέσει κεφάλαια ύψους 110 δισ. δολαρίων για επενδυτικά προγράμματα στην Ασία με χρονοδιάγραμμα πενταετίας. Το σχέδιο του Τόκιο, που ανακοίνωσε την Πέμπτη 21/5/2015 ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Αμπε, υπερκαλύπτει τα 100 δισ. δολάρια της Ασιατικής Επενδυτικής Τράπεζας Υποδομών (ΑΙΙΒ) που ανήκει στη σφαίρα επιρροής της Κίνας. Ωστόσο η ΑΙΙΒ έχει ήδη προσελκύσει 57 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των τριών μεγαλύτερων ευρωπαϊκών οικονομιών, Βρετανίας, Γερμανίας και Γαλλίας.
Το σχέδιο της Ιαπωνίας, διαχρονικής συμμάχου των ΗΠΑ, αποτελεί αντεπίθεση της Δύσης στην αυξανόμενη οικονομική επιρροή του Πεκίνου που ανταγωνίζεται την αμερικανικής επιρροής Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά και την ιαπωνικής επιρροής Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα. Η Ιαπωνία έδωσε έμφαση στην «υψηλή ποιότητα» της βοήθειας που θα προσφέρει σε όσες χώρες προσφύγουν στη χρηματοδότησή της. Οπως τόνισε ο κ. Αμπε, η Ιαπωνία θα τους παρέχει την ιαπωνική τεχνογνωσία στη μείωση της μόλυνσης κατά την κατασκευή οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων. Τον περασμένο μήνα, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία συμφώνησαν πως πρέπει να συσπειρώσουν τις δυνάμεις τους η Παγκόσμια Τράπεζα και η Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα».(«Καθημερινή» 22/5/2015).
Τελευταία και η Ινδία παρεμβαίνει έντονα στην περιοχή ως ισχυρή καπιταλιστική οικονομία που είναι και η μόνη σε ανάπτυξη με 7% και ανεβαίνει,(βλέπε «Ριζοσπάστης», Σάββατο 23/5/2015).
Αλλο ένα στοιχείο που δείχνει την ένταση των ανταγωνισμών είναι η δημιουργία από τους BRICS δικού τους οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης, με την πρόθεση να καταργήσουν το μονοπώλιο των τριών μεγάλων αμερικανικών οίκων αξιολόγησης, των «Fitch», «Moody's» και «Standard & Poor's», τους οποίους κατηγορούν ότι κρίνουν με πολιτικά κριτήρια. Η πρωτοβουλία ανήκει κυρίως στον κινεζικό οίκο αξιολόγησης «Dagong», που, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων «Sputnik», έχει στενή συνεργασία με Ρώσους εμπειρογνώμονες. Η ιδέα δρομολογείται, πάντως, από πέρυσι και σε μεγάλο βαθμό υπαγορεύθηκε από την απόφαση των τριών μεγάλων οίκων να υποβαθμίσουν την πιστοληπτική ικανότητα της Ρωσίας, κίνηση που, σύμφωνα με τον Γκουάν Τζιντζχόνγκ, πρόεδρο του κινεζικού οίκου «Dagong», είχε πολιτικά κίνητρα...
Μιλώντας στο ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο TASS, o Βαντίμ Λιουκόφ, Ρώσος αρμόδιος για τα θέματα της ομάδας των πέντε χωρών, υπογράμμισε πως «είναι σημαντικό να μην αντιμετωπισθεί ο νέος οίκος ως πολιτικό αντίβαρο στους υπάρχοντες οίκους ώστε να μη θεωρηθεί πολιτικοποιημένος και ανάξιος λόγου» («Καθημερινή» 7/4/2015).
Το έδαφος καπιταλιστικής ανάπτυξης συνεχίζει να είναι τεράστιο σ' αυτή την αγορά της Νοτιοανατολικής Ασίας, άρα και με περιθώρια τεράστιων κερδών. Με βασικό κριτήριο την πάμφθηνη εργατική δύναμη, αλλά και τη δυνατότητα επενδύσεων σε τομείς υποδομών, μεταποίησης, Ενέργειας, αλλά και τομείς εφαρμογής της πληροφορικής και της ψηφιακής τεχνολογίας που αυξάνει στο έπακρο την παραγωγικότητα της εργασίας. Πεδίο δόξης λαμπρό για το κεφάλαιο, ένταση της εκμετάλλευσης για την εργατική τάξη και φτώχεια για τους λαούς.