ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ ΜΕΧΡΙ ΤΟ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ

ΜΕΧΡΙ ΤΟ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΑΠΟ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ	ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ	ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
1931
· Ιανουάριος: Μετά την Παγκόσμια κατακραυγή, η Κυβέρνηση Βενιζέλου μετατρέπει τις θανατικές καταδίκες των κομμουνιστών σε φυλάκιση, ενώ μειώνει και τις άλλες ποινές. · 24/2: Δημοσιεύεται στο «Ριζοσπάστη» γράμμα της ΚΔ προς την ΚΕ του ΚΚΕ. Ζητείται η κατάπαυση όλων των συζητήσεων μέσα στο Κόμμα, ώσπου να συζητηθεί η ουσία των διαφωνιών. · Μάιος: Μαζικό αγροτικό συλλαλητήριο στα Γρεβενά. · 29/6: Φασιστικά στοιχεία εξαπολύουν άγριο πογκρόμ κατά των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Οι κομμουνιστές τίθενται στο πλευρό των Εβραίων. · Ιούλιος: Μεγάλα συλλαλητήρια στα Φάρσαλα και στην Καρδίτσα. · Νοέμβριος: Εκκληση της ΕΕ της ΚΔ προς το ΚΚΕ, σε σχέση με τη φραξιονιστική διαμάχη στις γραμμές του. Η παρέμβαση βοηθά το Κόμμα να ξεκαθαρίσει τη φραξιονιστική δράση, να στερεώσει τους δεσμούς του με την εργατική τάξη και να ξεκαθαρίσει τη φυσιογνωμία του, ως Κόμμα νέου τύπου. Ορίζεται νέο Πολιτικό Γραφείο. · Δεκέμβριος: Μεγάλες κινητοποιήσεις ανέργων σε όλη την Ελλάδα. · Δεκέμβριος: Συνέρχεται στη Χαλκίδα η 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ.	· Ανατροπή της μοναρχίας στην Ισπανία. · Στις αποικίες αναπτύσσεται αντιιμπεριαλιστικό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα. · Στις Ινδίες, οργανώνεται εκστρατεία κατά της αποικιοκρατίας. · Η Ιαπωνία καταλαμβάνει τις βορειανατολικές επαρχίες της Κίνας. · Ιδρύθηκε στο Βερολίνο η «Εθνικοσοσιαλιστική Αγωνιστική Κίνηση Γερμανίας». · Ο Μουσολίνι κάνει «εκκαθαρίσεις» στους αντιπάλους του. · Η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία στα πρόθυρα της κατάρρευσης. ΗΠΑ - Αγγλία στηρίζουν τη Γερμανία (Ράιχ).	· Πρώτη εμφάνιση στα γράμματα του Γιώργου Σεφέρη, με τη «Στροφή». Ο ποιητής ανανεώνει μορφικά την ελληνική ποίηση. Φανερή είναι στο έργο του, η βαθιά αγωνία για την τύχη του ελληνικού λαού, ειδωμένη από τη σκοπιά του αστού διανοητή, του απογοητευμένου από την κατάληξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας. · Ο Ηλίας Βενέζης δημοσιεύει το έργο του «Το νούμερο 31328», που αναφέρεται στην αιχμαλωσία του συγγραφέα από τους Τούρκους κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία. · Ο Μπ. Μπρεχτ γράφει τη Μάννα, θεατρική διασκευή του έργου του Γκόρκι. · Τσάρλι Τσάπλιν: «Τα φώτα της πόλης». · Εμφάνιση του κινήματος εμπρεσιονισμού στην Ελλάδα - Μαλέας, Παρθένης κ.ά.
1932
· Η Ελλάδα κηρύσσεται σε πτώχευση. · Κατά το πρώτο εξάμηνο, αναπτύσσονται μεγάλες αγροτικές κινητοποιήσεις, που καταστέλλονται άγρια από την κυβέρνηση. · Αύγουστος: Πρώτη Πανελλαδική Οργανωτική Σύσκεψη του ΚΚΕ. Το Κόμμα επωμίζεται το καθήκον να τεθεί επικεφαλής του επαναστατικού κινήματος της εργατικής τάξης. · Αύγουστος: Πρώτη Πανελλαδική Συνδικαλιστική Σύσκεψη του ΚΚΕ. · Σεπτέμβριος: Πανελλήνια Κομματική Αγροτική Σύσκεψη. · 25/9: Βουλευτικές εκλογές. Το ΚΚΕ αυξάνει το ποσοστό του και εκλέγει 10 βουλευτές. Σχηματίζεται κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος, υπό τον Π. Τσαλδάρη. · Οκτώβριος: Δεύτερη Πανελλαδική Οργανωτική Σύσκεψη του ΚΚΕ. · Δεκέμβριος: 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, στη Χαλκίδα. Εκτιμάται ότι το Κόμμα, μετά την παρέμβαση της ΚΔ, παρουσιάζει σταθερά ανοδική πορεία. Το ΚΚΕ εκτιμά τον κίνδυνο φασιστικοποίησης και αντιπαραθέτει το «Κόκκινο Μέτωπο» στο «Ενιαίο μέτωπο του φασισμού».	· Ολοκληρώνεται με επιτυχία το 1ο πεντάχρονο πλάνο στη Σοβιετική Ενωση. Η χώρα προχωρά με επιτυχία στο δρόμο της εκβιομηχάνισης. · Ιανουάριος - Μάρτιος: Ιαπωνικά στρατεύματα επιτίθενται κατά της Σαγκάης. · 2/2: Αρχίζει στη Γενεύη η Διεθνής Διάσκεψη για τον αφοπλισμό. · 8/5: Νίκη του «αριστερού συνασπισμού» στη Γαλλία. · 27-29/8: Διεθνές αντιπολεμικό συνέδριο στο Αμστερνταμ.	· Ανακαλύπτονται τα ουδετερόνια και τα ποζιτρόνια. Επιτυγχάνεται πυρηνική αντίδραση με τεχνητά επιταχυνόμενα πρωτόνια. · Ο Δ. Γληνός καλλιεργεί τη διαλεκτική υλιστική σκέψη στη φοιτητική νεολαία και την ένταξη στη μάχη για μια νέα ζωή. Εξαιρετικό δείγμα της πνευματικής του  καθοδήγησης το άρθρο: «Ποιοι δρόμοι ανοίγονται μπροστά στους νέους». · Εναρξη λειτουργίας του Εθνικού Θεάτρου με τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου.
1933
· 12/1: Η κυβέρνηση Τσαλδάρη ανατρέπεται από το Βενιζέλο. · 23/1: Συλλαλητήριο των απολυμένων εργατών του εργοστασίου Λαναρά πνίγεται στο αίμα. · 15/2: Αιματηρά γεγονότα στη Θεσσαλονίκη, μετά από πολιορκία συγκέντρωσης εργατών στο Εργατικό κέντρο από την αστυνομία. · 5/3: Βουλευτικές εκλογές μέσα σε όργιο βίας. Το ΚΚΕ διατηρεί τα ποσοστά του, αλλά δεν εκλέγει βουλευτή, λόγω του πλειοψηφικού συστήματος. Σχηματίζεται εκ νέου κυβέρνηση Τσαλδάρη. · Ιούλιος: Μεγάλη απεργία των καπνεργατών, που ξεκινά από την Καβάλα και εξαπλώνεται και σε άλλες πόλεις. Οι καπνοβιομήχανοι αναγκάζονται να ικανοποιήσουν όλα τα αιτήματα. · 7/8: Μεγάλη απεργία των ανθρακωρύχων του Αλιβερίου, με αιματηρό τέλος. · Δεκέμβριος: Παμφοιτητική απεργία διαρκείας στην Αθήνα. · Συνολικά, η επιρροή και η δράση του ΚΚΕ έχει παρουσιάσει σημαντική άνοδο. Το Κόμμα κατορθώνει να αποκαταστήσει δύο θεμελιώδεις αρχές για τη λειτουργία του: το δεσμό του με τις λαϊκές μάζες και το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό.	· Ο Χίτλερ καταλαμβάνει την εξουσία στη Γερμανία. Ξεκινά μια από τις ζοφερότερες περιόδους στη σύγχρονη ανθρώπινη ιστορία. ·Η Γερμανία αποχωρεί από την ΚΤΕ. · Η Ιαπωνία αποχωρεί από την ΚΤΕ και συνεχίζει τις κατακτητικές επιθέσεις ενάντια στην Κίνα. Συνθηκολόγηση με ουδέτερη ζώνη στη Β. Κίνα. · 5/3: Εκκληση της Κομμουνιστικής Διεθνούς για σχηματισμό ενιαίου μετώπου κομμουνιστών και σοσιαλδημοκρατών ενάντια στο φασισμό και στον πόλεμο. · Σεπτέμβριος: Ο Χίτλερ και ο Γκέρινγκ οργανώνουν τον εμπρησμό του γερμανικού κοινοβουλίου (Ράϊχσταγκ) και τον αποδίδουν στους κομμουνιστές. Ξεκινά η δίκη της Λειψίας με κατηγορούμενους τους Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, Ερνστ Τέλμαν και άλλους κομμουνιστές ηγέτες. Η δίκη κατέληξε σε οικτρή αποτυχία για το ναζιστικό καθεστώς. Οι κομμουνιστές ηγέτες αθωώθηκαν. · 17 Νοέμβρη: ΗΠΑ, Ρούζβελτ: Αναγνώριση της κυβέρνησης της ΕΣΣΔ. Σύναψη διπλωματικών σχέσεων.	· Νίκος Καββαδίας: «Μαραμπού». Η πρώτη εμφάνιση στα Γράμματα του θαλασσινού (ασυρματιστή σε ποντοπόρα) ποιητή. · Κοσμά Πολίτη: «Εκάτη». · Αντρέ Μαλρώ: «Η ανθρώπινη κατάσταση». · Ο Μπρεχτ και άλλοι αντιφασίστες διανοούμενοι εγκαταλείπουν τη ναζιστική Γερμανία. · Στις ΗΠΑ γυρίζονται τα πρώτα έγχρωμα φιλμ. · Σταματά η εκτάλεση τεράστιας τοιχογραφίας του Ντιέγκο Ριβέρα στην Νέα Υόρκη γιατί απεικονίζει προλετάριους και τον Λένιν. · Ο Αϊντσάιν αυτοεξορίζεται στο Νιου Τζέρσεϋ των ΗΠΑ. · Νόμος στην Ελλάδα για τη λογοκρισία των θεατρικών έργων και των κινηματογραφικών ταινιών (Τσαλδάρης).
1934
· Η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση οικονομικής ύφεσης. Δημιουργούνται ακροδεξιές οργανώσεις, ενώ εκφράζονται απόψεις για την παλινόρθωση της βασιλείας. · Ιανουάριος: Συνέρχεται στην Αθήνα, η 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Η Ολομέλεια καθόρισε το χαρακτήρα και τις κινητήριες δυνάμεις της Επανάστασης στην Ελλάδα: «Η επικείμενη επανάσταση των εργατών και αγροτών στην Ελλάδα θα έχει αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα, με τάσεις γρήγορης μετατροπής της σε προλεταριακή σοσιαλιστική επανάσταση...». «...κινητήριες δυνάμεις θα είναι η εργατική τάξη και οι φτωχομεσαίες μάζες της αγροτιάς στην πάλη κατά της αντεπαναστατικής πολιτικής της μπουρζουαζίας, που υποστηρίζεται από τους πλούσιους αγρότες...». · Φεβρουάριος: Το ΚΚΕ σημειώνει σημαντικές επιτυχίες στις δημοτικές εκλογές. Στην Καβάλα και στις Σέρρες αναδεικνύονται κομμουνιστές δήμαρχοι. · 9/2: Υπογράφεται το Βαλκανικό Σύμφωνο, ανάμεσα στην Ελλάδα, τη Ρουμανία, τη Γιουγκοσλαβία και την Τουρκία. Τα συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εγγυώνται από κοινού τα βαλκανικά σύνορα, ενώ, με μυστικό πρωτόκολλο, υποχρεώνονται να αντιμετωπίσουν με τα όπλα και από κοινού μια πιθανή επίθεση του Χίτλερ ή του Μουσολίνι. · Μάρτιος: Το 5ο Συνέδριο του ΚΚΕ εγκρίνει ομόφωνα την πολιτική γραμμή και την πρακτική δουλειά της ΚΕ, από την Εκκληση της ΚΔ μέχρι εκείνη τη στιγμή και επικυρώνει τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας. · Ανοιξη: Μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις σε όλη την Ελλάδα. · 9/5: Ο στρατός χτυπά με πολυβόλα διαδήλωση μυλεργατών και λιμενεργατών στην Καλαμάτα. Σκοτώνονται 7 εργάτες. · 26/8: Διαδήλωση των σταφιδοπαραγωγών στο Αίγιο διαλύεται από την αστυνομία με τη χρήση όπλων. · 5/10: Με πρωτοβουλία του ΚΚΕ υπογράφεται σύμφωνο κοινής δράσης για την αποσόβηση του κινδύνου επιβολής στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας. Το σύμφωνο υπογράφουν: Το ΚΚΕ, το Αγροτικό Κόμμα, η ΓΣΕΕ, η Ενωτική ΓΣΕΕ και τα ανεξάρτητα Εργατικά Συνδικάτα. · Νοέμβριος - Δεκέμβριος: Νέα απεργιακή έξαρση, σε ολόκληρη την Ελλάδα. · 17/11: Επίθεση φασιστών στα γραφεία του «Ριζοσπάστη».  Οργανώνονται διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και έρανοι υπέρ της εφημερίδας. · 23/11: Μαχητική απεργία των εργατών της Αθήνας ενάντια στο φασιστικό κίνδυνο.	· Μεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η Κομμουνιστική Διεθνής βοηθά αποφασιστικά στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος, ενώ τα σοσιαλιστικά κόμματα εμποδίζουν, με την πολιτική τους, την ανάπτυξη ενός ενιαίου μετώπου που θα μπορούσε να αποτρέψει το φασισμό και τον πόλεμο. · 20/1: Εγκαθιδρύεται στην Κούβα η δικτατορία του Φ. Μπατίστα (ανατράπηκε το 1959, από την επανάσταση του Φ. Κάστρο). · Μόσχα: 17ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ. · Η Σοβιετική Ενωση γίνεται δεκτή στην ΚΤΕ. · Αρχίζει η «μεγάλη πορεία» του Μαο στην Κίνα προς Βορά. · Κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος στην Αυστρία (Φεβρουάριος) και στην Ισπανία (Απρίλιος). · 30/6: «Η νύκτα των μεγάλων μαχαιριών» (συντριβή της εσωτερικής αντιπολίτευσης στο ναζιστικό κόμμα). · Αγροτική μεταρρύθμιση στο Μεξικό.	· Μιχαήλ Σολόχωφ: «Ο ήρεμος Ντον». Πρόκειται για ένα από τα αριστουργήματα της σοβιετικής πεζογραφίας. Κατά τα πρότυπα του «Πόλεμος και ειρήνη» ο Σολόχωφ περιγράφει τις περιπέτειες ενός χωριού Κοζάκων στη διάρκεια της Επανάστασης του εμφυλίου και των πρώτων χρόνων οικοδόμησης της σοβιετικής εξουσίας. · Ηλία Ερεμπουργκ: «Η δεύτερη μέρα». · Λουί Αραγκόν: «Οι καμπάνες της Βασιλείας». · Οι αδελφοί Γ. και Σ. Βασίλιεφ γυρίζουν τον «Τσαπάγεφ». ·Το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα στη Γερμανία με τον υπουργό Γ. Γκαίμπελς θέτει υπό τον ολοκληρωτικό έλεγχο τους καλλιτέχνες, όλη την πολιτιστική παραγωγή καθώς και όλα τα έντυπα.
1935
· 1/3: Εκδηλώνεται κίνημα φιλοβενιζελικών αξιωματικών, οργανωμένο από τις αγγλικές μυστικές υπηρεσίες, που αποτυγχάνει. · 9/6: Βουλευτικές εκλογές. Το ΚΚΕ ανεβάζει το ποσοστό του στο 9,5%, δεν εκλέγει όμως βουλευτή, εξ αιτίας του πλειοψηφικού συστήματος. · Ιούνιος-Ιούλιος: Το ΚΚΕ απευθύνει εκκλήσεις προς τα αστικά δημοκρατικά κόμματα και τα εργατικά συνδικάτα για τη δημιουργία Πανελλαδικού Αντιφασιστικού Συνασπισμού. · Αύγουστος-Σεπτέμβριος: Εξαρση του απεργιακού κινήματος σε ολόκληρη τη χώρα. Μεγάλες απεργίες σταφιδεργατών, ιδιαίτερα στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο. · Σεπτέμβριος: 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Μπροστά στον κίνδυνο εξωτερικής ιμπεριαλιστικής ή φασιστικής επιβουλής, το Κόμμα ορίζει ως ύψιστο καθήκον την υπεράσπιση της εθνικής ελευθερίας. · 10/10: Στρατιωτικό πραξικόπημα ανατρέπει την κυβέρνηση Τσαλδάρη. Σχηματίζεται κυβέρνηση υπό τον ακροδεξιό πολιτικό Γ. Κονδύλη. · 3/11: Μετά από νόθο δημοψήφισμα, επανέρχεται στην Ελλάδα η δυναστεία των Γκλύξμπουργκ. · Δεκέμβριος 1935: 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Καθορίζονται τα καθήκοντα του κόμματος για τη δημιουργία Ενιαίου Παλλαϊκού Μετώπου. Διατυπώνεται το σύνθημα της «Λαϊκής Δημοκρατικής Εξουσίας». Διαπιστώνεται ο κίνδυνος που διατρέχει η εθνική ανεξαρτησία της χώρας.	· Ιανουάριος: Ενωση του Σάαρ με τη Γερμανία. · 26/7: Αρχίζουν στη Μόσχα οι εργασίες του 7ου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς με θέμα την ενότητα της εργατικής τάξης απέναντι στον κίνδυνο του φασισμού. · Η ιαπωνία εξαπολύει μεγάλη επίθεση στη Μαντζουρία. · Οκτώβριος: Επίθεση της Ιταλίας κατά της Αιθιοπίας. · Ο Α. Σταχάνοφ ανακηρύσσεται «ήρωας εργασίας» στην ΕΣΣΔ. Σταχανοφικό κίνημα.	· Γιώργος Σεφέρης: «Μυθιστόρημα». · Αγγελος Σικελιανός: «Ιερά Οδός». Το ποίημα που προετοιμάζει την οριστική στροφή του ποιητή στη θέαση της ανθρώπινης μοίρας, αυτή η στροφή θα ολοκληρωθεί στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης, με την ένταξη του ποιητή στο ΕΑΜ. · Ανδρέας Εμπειρίκος: «Η υψικάμινος». Πρόκειται για το πρώτο ακέραιο δείγμα υπερρεαλιστικής γραφής στην ελληνική ποίηση. Τα πρώτα δείγματα του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, αφορούν μόνο το επίπεδο της μορφής και δεν συνδέονται με κανενός είδους κοινωνικό προβληματισμό. · Νικολάι Οστρόφσκι: «Πως δενότανε το ατσάλι». · Γιούρι Μακαρένκο: «Το παιδαγωγικό ποίημα». · Τ. Σ. Ελλιοτ: «Φονικό στην εκκλησιά». · Στις φυλακές και τις εξορίες ένα τεράστιο μορφωτικό και πολιτισμικό έργο ξεκινά από το Κομμουνιστικό Κόμμα και συνεχίζεται όλα τα επόμενα χρόνια παρανομίας και ημιπαρανομίας του. Στο έργο αυτό συστρατεύεται η πρωτοπόρα διανόηση της εποχής που συναντιέται με τους κομμουνιστές στους τόπους βασανισμού. Η μορφωτική δουλιά στις φυλακές του Αη Στράτη, της Ανάφης, της Ακροναυπλίας και αλλού προετοίμασε ιδεολογικά και πολιτικά το Κόμμα για το έπος της Εθνικής Αντίστασης που ακολούθησε.
1936
· Ιανουάριος: Το ΚΚΕ, μαζί με ένα τμήμα του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας, συγκροτούν το Παλλαϊκό Μέτωπο. · 26/1: Βουλευτικές εκλογές. Το Παλλαϊκό Μέτωπο εκλέγει 15 βουλευτές. Κανένα κόμμα δε συγκεντρώνει πλειοψηφία. · 19/2: Υπογράφεται σύμφωνο ανάμεσα στο κόμμα των Φιλελευθέρων και στο Παλλαϊκό Μέτωπο (σύμφωνο Σοφούλη - Σκλάβαινα). Σύμφωνα με αυτό, το Παλλαϊκό Μέτωπο θα έδινε ψήφο ανοχής σε κυβέρνηση των Φιλελευθέρων, με αντάλλαγμα πολιτικές ελευθερίες και μέτρα οικονομικής στήριξης των ασθενέστερων στρωμάτων. Το σύμφωνο ξεσηκώνει θυελλώδεις αντιδράσεις στους αντιδραστικούς κύκλους και δεν τελεσφορεί. · 19/3: Θάνατος Βενιζέλου. Απρίλιος: Με τη σύμφωνη γνώμη των αντιδραστικότερων μερίδων της ελληνικής πολιτικής ζωής, ορκίζεται πρωθυπουργός ο Ι. Μεταξάς. · Μάιος: Μεγάλες εργατικές διαδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη πνίγονται στο αίμα. Ξεσπά νέο απεργιακό κύμα σε ολόκληρη τη χώρα. Το Παλλαϊκό Μέτωπο ζητά την παραίτηση της κυβέρνησης. · 15/5: Η ΚΕ του ΚΚΕ εκτιμά ότι επιταχύνονται οι διαδικασίες για την επιβολή φασιστικής δικτατορίας. · 22/7: Το ΚΚΕ με ένα τμήμα του Αγροτικού Κόμματος συγκροτεί Λαϊκό Μέτωπο, σε αντιφασιστική, αντιφεουδαρχική, αντιμονοπωλιακή και αντιιμπεριαλιστική βάση. · 4/8: Ο Ιωάννης Μεταξάς κηρύσσει τη φασιστική δικτατορία του. Επιβάλλεται ένα καθεστώς ωμής φασιστικής βίας, με πρώτα θύματα των σκληρών διώξεων τους κομμουνιστές. Η οικονομική κατάσταση της χώρας και του λαού χειροτερεύει ραγδαία. · Δεκέμβριος: Το ΚΚΕ, που συνεχίζει τη δράση του σε συνθήκες οιονεί παρανομίας, καλεί όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα και τις λαϊκές οργανώσεις σε αγώνα κατά της δικτατορίας.	· Οι Ιταλοί οχυρώνουν και εξοπλίζουν την Αλβανία στα σύνορα με την Ελλάδα. · Οι Ιταλοί υπογράφουν σύμφωνο με το Ράιχ και αναγνωρίζουν τον Φράνκο στην Ισπανία. · Ιούλιος: Ανταρσία του στρατηγού Φράνκο κατά της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας. Ξεκινά ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος. Στο πλευρό της δημοκρατικής κυβέρνησης της Ισπανίας πολεμούν αντιφασίστες από ολόκληρο τον κόσμο. · Οκτώβριος: Συγκροτείται ο φασιστικός άξονας Τόκιο - Βερολίνου - Ρώμης και το σύμφωνο «Αντικομιντέρν». Βασικός αντίπαλος είναι η Σοβιετική Ενωση. Ο Αξονας όμως στρέφεται και κατά των μεγάλων καπιταλιστικών χωρών, στα πλαίσια των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. · Δεκέμβριος: Αναγνωρίζεται στην ΕΣΣΔ το ΚΚ σαν το μόνο νόμιμο κόμμα.	· Σύλληψη και δολοφονία του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα από τους φασίστες. · Ο Πάμπλο Νερούδα γίνεται μέλος του ΚΚ Χιλής και η ποίησή του αλλάζει χαρακτήρα, ώστε να υπηρετήσει καλύτερα τα σοσιαλιστικά του ιδανικά. · Ο Γιάννης Ρίτσος γράφει τον «Επιτάφιο», συγκλονισμένος από τα Τραγικά γεγονότα της Θεσσαλονίκης. · Σεργκέι Προκόφιεφ: «Ρωμαίος και Ιουλιέτα». · Τσάρλι Τσάπλιν: «Μοντέρνοι Καιροί». · Ο Δημήτρης Γληνός ολοκληρώνει τη «πορεία του προς τα αριστερά» και οργανώνεται στο ΚΚΕ. · Πεθαίνει ο Μαξίμ Γκόρκι στη Μόσχα. · Αύγουστος: Ο Χίτλερ εγκαινίαζει του Ολυμπιακούς Αγώνες στο Βερολίνο.
1937
·Φεβρουάριος: Βαλκανικό Συνέδριο στην Αθήνα. Η Ελλάδα αναλαμβάνει την υποχρέωση να κηρύξει τον πόλεμο εναντίον της Ιταλίας ή οποιασδήποτε άλλης δύναμης αναμειχθεί στρατιωτικά στις βαλκανικές υποθέσεις. Το καθεστώς Μεταξά ταλαντεύεται ανάμεσα στον αγγλικό παράγοντα - που το στηρίζει - και στην ιδεολογική του συγγένεια με τη φασιστική Ιταλία. · Φεβρουάριος: 3η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Συγκροτείται, με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων. · Μάρτιος: Φοιτητικές διαδηλώσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Οι φοιτητές διαμαρτύρονται για την απόλυση προοδευτικών καθηγητών. Αντιφασιστικές εκδηλώσεις σε Αθήνα και Κρήτη. ·15/4: Χιλιάδες φοιτητές υποδέχονται το Γάλλο υπουργό Παιδείας (της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου) Ζαν Ζε. · Αύγουστος: 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Τίθεται ως κεντρικό καθήκον η οργάνωση Λαϊκού Αντιδικτατορικού Μετώπου. · 5/11: Μανιφέστο του Κόμματος, με το οποίο εκτιμάται ότι η χώρα έχει παραδοθεί στον Αξονα Βερολίνου - Ρώμης.	· Παπική εγκύκλιος κατά του κομμουνισμού. · Βομβαρδίζεται από τους γερμανούς η Γκουέρνικα στην Ισπανία. · Η Ιαπωνική εισβολή στη Κίνα. Γενική επιστράτευση από Τσανγκ Καϊ Σεκ. ·14/6: Ανακήρυξη της Ν. Ιρλανδίας σε κυρίαρχο κράτος (Εϋρε). · Φθινόπωρο: Ξεσπά νέα οικονομική κρίση στον καπιταλιστικό κόσμο.	· Τζων Στάϊνμπεκ: Ανθρωποι και ποντίκια. · Ρομαίν Ρολάν: «Μαγεμένη ψυχή». Στο έργο αυτό ο γάλλος μυθιστοριογράφος εκθέτει πιο ολοκληρωμένα τον κοινωνικό του προβληματισμό. · Ο Πάμπλο Πικάσο ζωγραφίζει τη «Γκουέρνικα» έργο οξείας διαμαρτυρίας απέναντι στη ναζιστική θηριωδία. · Ο Μιχαήλ Ρομ γυρίζει την ταινία «Ο Λένιν τον Οχτώβρη». · Ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς συνθέτει την «5η Συμφωνία». · Ο Ν. Ζαχαριάδης γράφει στις φυλακές της Κέρκυρας το ημιτελές δοκίμιό του «Ο αληθινός Παλαμάς». Πρόκειται για μια μοναδική ανάλυση του «Δωδεκάλογου του Γύφτου» μέσα από την οποία αναδείχνεται η υλιστική διαλεκτική σκέψη του ποιητή, γνώρισμα κάθε μεγάλου διανοητή. Ο Ν. Ζαχαριάδης μέσα από τη σύλληψη του Παλαμά διαβλέπει τον επερχόμενο λαϊκό ξεσηκωμό. · Ιδρυση του πρώτου σχολείου Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα από τη Ρόζα Ιμβριώτη. · Ιούλιος: Καίγονται δημόσια στις πλατείες από το Χίτλερ όσα έργα τέχνης δεν συμφωνούν με τις απόψεις του και οι καλλιτέχνες αυτοί «Δεν έχουν πλέον δικαίωμα να δημιουργούν», Μπέκμαν κ.ά.
1938
· 28/7: Ενοπλη εξέγερση κατά του μεταξικού καθεστώτος στα Χανιά, οργανωμένη από βενιζελικούς αξιωματικούς. Παίρνει ενεργό μέρος και η Κομματική Οργάνωση Κρήτης του ΚΚΕ. Η εξέγερση αποτυγχάνει και το καθεστώς εξαπολύει τρομοκρατία.	· Μάρτιος: Η Γερμανία προσαρτά την Αυστρία («Ανσλους»). Η ΕΣΣΔ δηλώνει πρόθυμη να συμμετάσχει σε κοινές αντιφασιστικές προσπάθειες. · Σεπτέμβριος: Υπογράφεται ανάμεσα στη Γερμανία, την Αγγλία τη Γαλλία και την Ιταλία, η Συνθήκη του Μονάχου, με την οποία παραχωρούνται εδάφη της Τσεχοσλοβακίας στη Γερμανία.	· Ο διοικητής της Ασφάλειας του μεταξικού καθεστώτος Κ. Μανιαδάκης εκδίδει κατάλογο 445 βιβλίων που η κυκλοφορία τους απαγορεύεται αυστηρά. Τα βιβλία καίγονται σε δημόσιες πυρές. · Π. Πρεβελάκης: «Το χρονικό μιας πολιτείας». · Νίκος Καζαντζάκης: «Οδύσσεια». Πρόκειται για την ποιητική εξιστόρηση των περιπετειών του Ομηρικού ήρωα μετά την άφιξή του στην Ιθάκη. Οδυσσέας είναι το σύμβολο του ίδιου του ποιητή, που υπήρξε ένας πλάνητας των ιδεών και των τόπων. Είναι το μεγαλύτερο σε έκταση έπος που γράφτηκε από Ευρωπαίο (33.333 στίχοι). · Αγγελος Τερζάκης: «Η πριγκηπέσα Ιζαμπώ». Σημαντικό ιστορικό μυθιστόρημα, που Περιγράφει τις κοινωνικές συνθήκες στην Πελοπόννησο κατά τη Φραγκοκρατία (13ος αιώνας) με αφορμή τη ζωή της πριγκίπισσας Ισαβέλλας Βιλλεαρδουίνας. · Κοσμάς Πολίτης: «EROICA». ·Σαρτρ: «Η ναυτία». Εργο που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως μανιφέστο των υπαρξιστών. · Μπ. Μπρεχτ: «Η μάνα κουράγιο και τα παιδιά της», και ο «Βίος του Γαλιλαίου». · Σεργκέϊ Αϊζενστάϊν: «Αλέξανδρος Νιέφσκι». Η ταινία αναφέρεται στον ήρωα του 13ου αιώνα, που ένωσε τους Ρώσους ενάντια στους Τεύτονες ιππότες. Το μήνυμα της ήταν σαφές: οι λαοί  της Σοβιετικής Ενωσης έπρεπε ενωμένοι να αντιμετωπίσουν τη γερμανική απειλή. Η μουσική της ταινίας είναι η ομότιτλη πατριωτική καντάτα του Σεργκέι Προκόφιεφ.
1939
· Φεβρουάριος: 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Εκτιμάται η πορεία της αντίστασης κατά του φασιστικού καθεστώτος, καθώς και ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει η χώρα από τον Αξονα. · Ιούλιος: Η ΕΕ της ΚΔ, με επιστολή της στην ΚΕ του ΚΚΕ τονίζει ότι πρώτος στόχος πρέπει να είναι η υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας της χώρας, από την επιβουλή των δυνάμεων του Αξονα. · Στο τέλος του χρόνου, η Ασφάλεια έχει πετύχει να εξαρθρώσει τις περισσότερες οργανώσεις του ΚΚΕ.	· Η ναζιστική Γερμανία προσαρτά τη Βοημία και τη Μοραβία, στηριζόμενη στη Συνθήκη του Μονάχου. · Ο Φράνκο, με ναζιστική βοήθεια, καταλαμβάνει τη Μαδρίτη. · 10/4: Ιταλική εισβολή στην Αλβανία. · Αύγουστος: Η ΕΣΣΔ υπογράφει σύμφωνο μη επίθεσης με τη Γερμανία (σύμφωνο Μολότοφ - Ρίμπεντροπ) ώστε να προετοιμάσει καλύτερα την άμυνά της, μετά την αποτυχία των συνομιλιών της με την Αγγλία και τη Γαλλία. · 3/9: Η κατάληψη της Πολωνίας από τη ναζιστική Γερμανία σηματοδοτεί την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η Αγγλία και η Γαλλία κηρύσσουν πόλεμο κατά της Γερμανίας.	· Ηλίας Βενέζης: «Γαλήνη». Μυθιστόρημα που αναφέρεται στην αποκατάσταση των μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα και στις σκληρές συνθήκες που αυτοί συναντούν. · Τζων Στάϊνμπεκ: «Τα σταφύλια της οργής». Ενα από τα καλύτερα δείγματα του αμερικάνικου κοινωνικού μυθιστορήματος, με σοσιαλιστικές αιχμές. · Ο Ζολιό Κιουρί ανακαλύπτει τη διαδικασία σχάσης των πυρήνων του ουρανίου και της αποδέσμευσης πυρηνικής ενέργειας.
1940
· 15/8: Τορπιλισμός της «Ελλης» στο λιμάνι της Τήνου, από ιταλικό υποβρύχιο. · 28/10: Ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδας. Ο Νίκος Ζαχαριάδης, από την Ασφάλεια όπου κρατείται, με γράμμα του προς τον Ελληνικό λαό, τον καλεί να παλέψει κατά της ιταλικής φασιστικής επιδρομής. Φυλακισμένοι και εξόριστοι κομμουνιστές δραπετεύουν για να πολεμήσουν στο Μέτωπο.	· Μάης: Πρωθυπουργός της Αγγλίας ο Τσώρτσιλ. · Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν Ολλανδία, Βέλγιο. · Η Ιαπωνία μετέχει στον Αξονα και επιτίθεται στην Ινδοκίνα.	· Αγγελος Σικελιανός: «Σίβυλλα». · Ευγένιος Ο' Νηλ: «Μακρύ ταξείδι της μέρας μέσα στη νύχτα». · Στις ΗΠΑ επιτυγχάνεται σχάση του ουρανίου 235. · Ρόζα Ιμβριώτη: «Ανώμαλα και καθυστερημένα παιδιά», ένα βιβλίο που διατηρεί τη παιδαγωγική του αξία ως τις μέρες μας, για τους σκοπούς και τα πλαίσια εργασίας των Ειδικών Σχολείων.