Ιστορία του ΔΣΕ, μέρος 5: Ο Δεκέμβρης του 1944-η κυβερνητική κρίση

Ιστορία του ΔΣΕ, μέρος 5: Ο Δεκέμβρης του 1944-η κυβερνητική κρίση

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 1944

Η κυβερνητική κρίση

Η εμμονή των Εγγλέζων και της ντόπιας αντίδρασης για μονομερή και πάση θυσία αφοπλισμό του λαϊκού κινήματος δεν άφησε κανένα περιθώριο συμβιβασμού πάνω στο στρατιωτικό ζήτημα. Ετσι, επήλθε κυβερνητική κρίση, αποκορύφωμα της οποίας ήταν η παραίτηση από την κυβέρνηση των ΕΑΜιτών υπουργών στη 1 προς 2 Δεκέμβρη του 1944. Αλλά δεν ήταν μόνο η αδιαλλαξία των αντιπάλων του ΕΑΜ που έσπρωξε ως εκεί τα πράγματα. Ηταν και η στάση των Βρετανών, που συμπεριφέρονταν σα να βρίσκονταν σε μία από τις αποικίες τους. Μια συμπεριφορά στην οποία ανταποκρίνονταν δουλικά οι εκπρόσωποι της ντόπιας ολιγαρχίας. Μια συμπεριφορά, την οποία ο λαός και οι δικοί του εκπρόσωποι – με νωπές τις μνήμες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα – δεν μπορούσαν να ανεχθούν.

Ανώτερος Αγγλος αξιωματικός ανάμεσα στον ταγματασφαλίτη Σούρλα και τη συμμορία του

Την πρώτη του Δεκέμβρη, ο λαός της Αθήνας, έκπληκτος, πληροφορούνταν από τον Τύπο διαταγή του Σκόμπι για αποστράτευση όλων των ανταρτών. Η διαταγή αυτή, πέραν του γεγονότος ότι προερχόταν από έναν ξένο στρατιωτικό που λειτουργούσε ως επικυρίαρχος κι όχι από την κυβέρνηση της χώρας, προχωρούσε ακόμη περισσότερο κι από το τελευταίο απαράδεκτο σχέδιο του Παπανδρέου, βάσει του οποίου μια ταξιαρχία του ΕΛΑΣ δε θα αφοπλιζόταν, αλλά θα παρέμενε εν ενεργεία, αποτελώντας τμήμα του υπό δημιουργία εθνικού στρατού. Οι προθέσεις ήταν καθαρές: Ολοκληρωτική διάλυση του ΕΛΑΣ, αφοπλισμός του λαϊκού κινήματος, πλήρης κυριαρχία των βρετανικών στρατευμάτων, των δοσιλόγων, των συμμοριών των γερμανοντυμένων και των πραιτοριανών της Ορεινής Ταξιαρχίας και του “Ιερού Λόχου”. Να σημειωθεί δε, ότι τη διαταγή του αυτή ο Σκόμπι φρόντισε να την τυπώσει και να την πετάξει με βρετανικά αεροπλάνα πάνω από τις περιοχές των ανταρτών, μην και μείνει κανείς απληροφόρητος για το ποιος ήταν το αφεντικό της Ελλάδας!!! Ομως, ο Βρετανός στρατηγός δε σταμάτησε εκεί. Με διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό, την ίδια μέρα, τόνιζε χωρίς περιστροφές: “Είμαι αποφασισμένος να επιτύχω εφ’ όσον δύναμαι την εκτέλεσιν των σκοπών, οι οποίοι μου ανετέθησαν από την κυβέρνησίν μου”. Δηλαδή από την κυβέρνηση της Μ. Βρετανίας!!! Και συμπλήρωνε: “Στέκομαι σταθερά εις το πλευρόν της σημερινής συνταγματικής κυβερνήσεως, μέχρις ότου το ελληνικόν κράτος μπορεί να αποκατασταθεί με νόμιμον ένοπλον δύναμιν εις τας διαταγάς του και να μπορούν να γίνουν ελεύθεραι εκλογαί. Εάν όλοι μαζί δεν επιτύχωμεν αυτό, το νόμισμα δε θα κρατηθή σταθερόν και ο λαός δε θα τραφή. Εγώ θα προστατεύσω σάς και την κυβέρνησή σας εναντίον οιασδήποτε απόπειρας πραξικοπήματος οπονθεδήποτε προερχομένης ή άλλης πράξεως βιαίας και αντισυνταγματικής”. Το μήνυμα ήταν πεντακάθαρο: Υποταγή του λαού στις διαθέσεις και τις προθέσεις της συντήρησης, ντόπιας και ξένης. Κι από πάνω απειλές ότι ο λαός θα πεινάσει, αν δε σκύψει το κεφάλι. Για να μην μένει βέβαια καμιά αμφιβολία για τα παραπάνω, ο στρατηγός Σκόμπι σημείωνε: “Μένετε ήσυχοι, ότι η Μεγάλη Βρετανία, ένας νησιώτικος λαός, έχει βαθείαν αγάπη για την παλαιάν της σύμμαχον Ελλάδα και θα την υποστηρίξη”!! Θα υποστήριζε δηλαδή – όπως και έκανε – την Ελλάδα εγγλέζικο προτεκτοράτο!!! (για τη διαταγή και το διάγγελμα του Σκόμπι βλέπε: “Λευκή Βίβλος ΕΑΜ”, σελ. 32 – 33).

Οι ΕΑΜίτες υπουργοί παραιτούνται

Η κατάσταση αυτή οδήγησε τους υπουργούς του ΕΑΜ που συμμετείχαν στην κυβέρνηση σε παραίτηση από τις κυβερνητικές τους θέσεις. “Η παραίτησίς μας – δήλωνε ο Η. Τσιριμώκος – ήταν απαραίτητη για να αποσαφηνισθεί η κατάσταση που περιήλθε σε αδιέξοδο από την αποτυχία κάθε προσπάθειας να βρεθεί λύση στο στρατιωτικό ζήτημα που να ικανοποιεί τις λαϊκές αξιώσεις. Ολων η ζωηρή επιθυμία και ευχή είναι η κρίση που προκαλείται, εκκαθαρίζοντας την ατμόσφαιραν, να οδηγήσει σε λύσεις που θα απομακρύνουν τον κίνδυνο της ένοπλης ρήξης και θα εξασφαλίζουν πραγματικά την ομαλότητα”. Και κομμουνιστής υπουργός Γ. Ζεύγος, μεταξύ άλλων, υπογράμμιζε: “Ακουσα το διάγγελμα του στρατηγού Σκόμπι. Πιστεύω ότι τέτοιες ενέργειες στις οποίες συχνά προβαίνει ο κ. Σκόμπι δε συντελούν στην ομαλότητα της πολιτικής μας ζωής. Πριν λίγες μέρες κάλεσε στο γραφείο του, παρουσία και του πρεσβευτού της Μεγάλης Βρετανίας, εμένα και τον υπουργό των Οικονομικών, συναγωνιστή Σβώλον και μας ζήτησε τελεσιγραφικά μέσα σε 24 ώρες να του υποβάλουμε δηλώσεις υπεύθυνες ότι δεν εγκρίνουμε βίαιες πράξεις.

Είναι περιττό να σας πω, ότι σαν υπουργοί κυβέρνησης ανεξάρτητου κράτους, αρνηθήκαμε οποιαδήποτε συζήτηση… Σήμερα, με ημερήσια διαταγή του, ζητεί μονομερή αποστράτευση… Πιστεύω ότι υπέρτατο χρέος στο Εθνος και στο Λαό μας, που πρόσφερε τόση συμβολή στο συμμαχικό αγώνα, επιβάλλει να υπερασπίσουμε τη μοναδική λύση στο φλέγον στρατιωτικό πρόβλημα. Και αυτή είναι να αποστρατευτούν όλες οι ένοπλες δυνάμεις ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ, Ορεινή Ταξιαρχία, “Ιερός Λόχος” και σχηματισμοί της Αιγύπτου και να δημιουργηθεί μια πραγματική Εθνοφυλακή στη διάθεση του Εθνους και όχι της αντιδραστικής Δεξιάς. Ο ελληνικός λαός έχει μπροστά του όλα τα στοιχεία και είναι σε θέση να κρίνει μόνος του ποιος υπερασπίζει την ησυχία του και την ομαλή εξέλιξη της πολιτικής ζωής” (“Λευκή Βίβλος ΕΑΜ”, σελ. 34 – 35).

Κυβέρνηση – μαριονέτα των Εγγλέζων

Η παραίτηση των ΕΑΜιτών υπουργών, εκ των πραγμάτων, έπρεπε να σημαίνει πτώση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας υπό τον Γ. Παπανδρέου και αναζήτηση άλλης διάδοχης κυβερνητικής λύσης που θα πληρούσε τους όρους του Συμφώνου του Λιβάνου. Ο λόγος είναι απλός. Στο Λίβανο – ανεξαρτήτως της κριτικής που μπορεί να ασκήσει κανείς για όσα διαδραματίστηκαν εκεί – συμφωνήθηκε ότι η διάδοχη κατάσταση στη μεταπελευθερωτική Ελλάδα θα ήταν μια κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, έως ότου γίνουν εκλογές και προκύψει εκλεγμένη κυβέρνηση και έως ότου γίνει δημοψήφισμα για τη λύση του πολιτειακού ζητήματος. Στη βάση αυτή, έγινε κατορθωτό να πατήσει το πόδι του στη χώρα ο προπολεμικός αστικός πολιτικός κόσμος και ακριβώς γι’ αυτό το λόγο δέχτηκε αυτός ο κόσμος και οι Εγγλέζοι καθοδηγητές του να έρθουν σε συνεννόηση με το ΕΑΜ και την ΠΕΕΑ. Αν μπορούσαν να ρυθμίσουν αλλιώς τα πράγματα – και σύμφωνα πάντα με τα συμφέροντά τους – θα το είχαν κάνει χωρίς να έρθουν σε συμφωνία με το ΕΑΜικό κίνημα. Συνεπώς, μια κυβέρνηση που δεν είχε εκλεγεί από το λαό και που είχε τη λαϊκή ανοχή χάρη στη συμμετοχή σ’ αυτήν των ΕΑΜικών δυνάμεων ήταν κυβέρνηση στον αέρα, μετά την παραίτηση των ΕΑΜιτών υπουργών, γιατί ήταν κυβέρνηση χωρίς λαϊκό έρεισμα, μια κυβέρνηση κατά παράβαση των Συμφωνιών του Λιβάνου, κατά παράβαση δηλαδή των όρων πάνω στους οποίους δημιουργήθηκε. Κι όμως αυτή η κυβέρνηση συνέχισε να υπάρχει, αψηφώντας τη λαϊκή θέληση, με τη στήριξη των βρετανικών λογχών καθόλη τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, ενώ στη συνέχεια ανασχηματιζόταν σύμφωνα με τις εντολές και τα συμφέροντα της Μ. Βρετανίας.

Οι γερμανοντυμένοι επιστρέφουν…

Το μέτωπο Βρετανών, ντόπιας αντίδρασης και κουίσλιγκς κατά του ΕΑΜ, μετά την Απελευθέρωση

Κύριος στόχος των Εγγλέζων και της ντόπιας αντίδρασης, από την πρώτη στιγμή της Απελευθέρωσης, ήταν η ισχυροποίηση της εξουσίας τους, στις απελευθερωμένες περιοχές, πρωτίστως στην Αθήνα και στη συνέχεια σε ολόκληρη τη χώρα. Ηδη, είχαν πετύχει αρκετά προς αυτήν την κατεύθυνση. Είχε σχηματιστεί η λεγόμενη κυβέρνηση εθνικής ενότητας, που, τουλάχιστον από άποψη συσχετισμού, τους εξυπηρετούσε. Επίσης, είχε επιτευχθεί η, χωρίς αντιδράσεις, είσοδος των βρετανικών στρατευμάτων σε ελληνικό έδαφος κι αυτό αποτελούσε ισχυρό όπλο στα χέρια τους. Η ισχυροποίηση, όμως, της εξουσίας τους στις απελευθερωμένες περιοχές και ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα περνούσε απαραιτήτως από την αποδυνάμωση και συντριβή του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης, των ΕΑΜικών οργανώσεων και του ΚΚΕ, από την αποδυνάμωση και συντριβή δηλαδή της μόνης πραγματικής εξουσίας που διέθετε ο τόπος και στήριζε ο λαός.

Διατηρείται ανέπαφο το κράτος των κουίσλιγκς

Οι Εγγλέζοι και οι ντόπιοι υποτακτικοί τους δεν είχαν ενδοιασμούς για το πώς θα προχωρούσαν στην υλοποίηση των στόχων τους. Εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τη διάθεση του ΕΑΜικού κινήματος για ομαλές ειρηνικές εξελίξεις, αποκομίζοντας έτσι τα μέγιστα των ωφελημάτων που ήταν δυνατόν να έχουν. Ταυτόχρονα, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μην προχωρήσει η εκκαθάριση της χώρας, και του κρατικού μηχανισμού από τους δοσιλόγους, τους συνεργάτες των Γερμανών και τις ακροδεξιές – φασιστικές οργανώσεις. Διατήρησαν δηλαδή όσο μπορούσαν ανέπαφο το κράτος των κουίσλιγκς ως βάση και στήριγμα της δικής τους πλέον εξουσίας, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι οι γερμανοντυμένοι, οι προδότες, οι φασίστες και οι κάθε λογής δοσίλογοι ήταν ο μόνος – και ταυτόχρονα ο αναγκαίος γι’ αυτούς – σύμμαχος ενάντια στο δημοκρατικό λαό, στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ.

Στην επαρχία…

Από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα οι Εγγλέζοι έδειξαν καθαρά τις προθέσεις τους. Στην Πελοπόννησο, απαγόρευσαν τις λαϊκές συγκεντρώσεις, εμπόδισαν την ελεύθερη μετακίνηση των τμημάτων του ΕΛΑΣ, έθεσαν περιορισμούς στις ώρες κυκλοφορίας των πολιτών, έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να προστατεύσουν τους ταγματασφαλίτες και τους υπόλοιπους συνεργάτες των Γερμανών. Κι όταν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ συνελάμβαναν γερμανοντυμένους και γερμανοοπλισμένους, οι Βρετανοί τους παραλάμβαναν, τους έκλειναν προσωρινά σε στρατόπεδα και στη συνέχεια τους μετέφεραν σε νησιά όπου τους εκγύμναζαν και τους προετοίμαζαν για να τους χρησιμοποιήσουν ενάντια στο λαϊκό κίνημα.

Τα ίδια – κι ακόμη χειρότερα – έκαναν οι Εγγλέζοι και στις άλλες περιοχές της χώρας. Στην Κέρκυρα, με το πρόσχημα ότι η περιοχή ήταν υπό τον έλεγχο των δυνάμεων του Ζέρβα, βρετανικό τμήμα στρατού, ενισχυμένο από δυνάμεις του ΕΔΕΣ και ταγματασφαλίτες, αφόπλισε το 10ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Στην Ηπειρο, με το ίδιο επιχείρημα, ΕΔΕΣίτες και ταγματασφαλίτες συλλάμβαναν και βασάνιζαν τους ΕΑΜίτες, έχοντας τις ευλογίες των αγγλικών στρατιωτικών δυνάμεων. Στην περιοχή της Δράμας, ο ταγματάρχης Μίλερ είχε δημιουργήσει βρετανικό κράτος εν κράτει. Συγκέντρωνε και εξόπλιζε τους συνεργάτες των Γερμανών και τους εξαπέλυε κατά των περιοχών του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. Στα νησιά του Αιγαίου είχε αναβιώσει ο φασισμός σ’ όλο του το μεγαλείο. Οι Βρετανοί μαζί με τον “Ιερό Λόχο” των πραιτοριανών και ο διορισμένος από την κυβέρνηση Παπανδρέου γενικός διοικητής Αιγαίου συνταγματάρχης Μπουρδάρας είχαν ουσιαστικά θέσει εκτός νόμου τις ΕΑΜικές οργανώσεις.

…και στην Αθήνα

Αλλά και στην Αθήνα τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα. Με την υποστήριξη της αντίδρασης και των Εγγλέζων, οι μικρές ομάδες ενόπλων γερμανοντυμένων και γερμανοεξοπλισμένων, που βρίσκονταν οχυρωμένες σε κτίρια και ξενοδοχεία στο κέντρο της πόλης ή σε αστυνομικά τμήματα, όχι μόνο δεν εκκαθαρίζονται, αλλά, αντίθετα, ενισχύονται ποικιλοτρόπως. Το Γουδί και η Σχολή Χωροφυλακής θα αποτελέσουν τα στρατόπεδα, όπου θα στρατωνίζεται, θα εκγυμνάζεται και θα προετοιμάζεται όλος αυτός ο συρφετός δοσιλόγων και ακροδεξιών, αντιΕΑΜικών, φασιστικών στοιχείων για καθημερινές εξορμήσεις ενάντια στο λαϊκό κίνημα. Στο Γουδί θα στρατωνιστούν και οι ταγματασφαλίτες του Παπαδόγκωνα που θα μεταφερθούν γι’ αυτούς τους σκοπούς από τις Σπέτσες στην πρωτεύουσα. Οι Χίτες είναι πάντα οχυρωμένοι στο Θησείο κι από κει εξορμούν προς το κέντρο της πόλης. Οι ΕΔΕΣίτες του Παπαγεωργίου κρατούν κεντρικά ξενοδοχεία. Οι αγγλικές στρατιωτικές δυνάμεις – πέραν του ότι συγκέντρωναν, οργάνωναν, εξόπλιζαν και εκπαίδευαν κάθε λογής φασιστικές και αντιΕΑΜικές ομάδες – επιδίδονται οι ίδιες σε προκλήσεις σε βάρος του λαού της Αθήνας. Σχίζουν αφίσες του ΕΑΜ, επιτίθενται σε δημοκρατικούς πολίτες, τρομοκρατούν τις λαϊκές συνοικίες, δημιουργώντας συνεχώς επεισόδια κι όταν οι ντόπιες συμμορίες τους βρίσκονται σε κίνδυνο τρέχουν να τις σώσουν. Ορισμένα παραδείγματα είναι πολύ χαρακτηριστικά για το τι συνέβαινε: Τρεις μέρες μετά την Απελευθέρωση, στις 15 Οκτώβρη του ’44, μια ομάδα από Χίτες του Γρίβα που κρυβόταν στο ξενοδοχείο “Πάγγειο”, στην Ομόνοια, εξαπολύει πυρ εναντίον λαϊκής διαδήλωσης. Ο λαός θα κυκλώσει το ξενοδοχείο, αλλά θα επέμβουν οι Εγγλέζοι και με υποσχέσεις προς τους εκπροσώπους του λαϊκού κινήματος, ότι θα τιμωρήσουν παραδειγματικά τους δολοφόνους, τους σώζουν από τη λαϊκή οργή. Αντί όμως για τιμωρία, παρείχαν προστασία στους Χίτες, μεταφέροντάς τους με ασφάλεια στο Θησείο. Την επομένη, εγκληματίες της ομάδας του Πανωλιάσκου – γνωστού σφαγέα του λαού από τα χρόνια της Κατοχής, με δράση στην περιοχή του Μεταξουργείου – οχυρωμένοι στο σπίτι του Πάγκαλου θα ανοίξουν πυρ εναντίον πολιτοφυλάκων του ΕΑΜ. Επακολουθεί σύγκρουση, αλλά κι αυτή τη φορά η επέμβαση των Αγγλων θα είναι σωτήρια για τους δολοφόνους. Ο Παπανδρέου ανακοινώνει ότι τους έπιασαν και τους κρατούν για να λογοδοτήσουν. Από την Αστυνομία όμως ανακοινώνεται ότι “ουδείς συνελήφθη”!!!

Τέτοια γεγονότα ήταν συνηθισμένα στη μεταπελευθερωτική Αθήνα και ο κατάλογός τους αρκετά μακρύς για να τον παραθέσει κανείς ολόκληρο.

Ο Τσακαλώτος ομολογεί

Τα όσα έχουμε, ήδη, αναφέρει επιβεβαιώνει με σαφή, κατηγορηματικό και εντυπωσιακά – θα λέγαμε – κυνικό τρόπο, στα απομνημονεύματά του, ο στρατηγός Θρ. Τσακαλώτος, ο οποίος υπήρξε διοικητής της περιβόητης Ορεινής Ταξιαρχίας των πραιτοριανών και στη συνέχεια πρωταγωνίστησε στον εμφύλιο πόλεμο 1946 – 1949 ως ηγετικό στρατιωτικό στέλεχος στον κυβερνητικό στρατό. Αναφερόμενος στην περίοδο μετά την Απελευθέρωση και συγκεκριμένα στην πραγματική αποστολή της Στρατιωτικής Διοίκησης Αττικής υπό τον στρατηγό Σπηλιωτόπουλο (αρχηγός των Σωμάτων Ασφαλείας επί Κατοχής) που διόρισε ο Παπανδρέου λέει συγκεκριμένα: “Πρώται ενέργειαι της Στρατιωτικής Διοικήσεως ήσαν η οργάνωσις Επιτελείου, ο εξοπλισμός και στρατιωτική οργάνωσις των Εθνικών Ομάδων, η σύνταξις ενός σχεδίου ενεργείας προβλέποντος τη διατήρησιν της περιοχής των Αθηνών” (Θρ. Τσακαλώτου: “40 χρόνια στρατιώτης της Ελλάδος”, ΑΘΗΝΑΙ 1960, τόμος Α`, σελ. 576). Και ο στρατηγός Τσακαλώτος συνεχίζει, ακόμη πιο αποκαλυπτικά, ακόμη πιο κυνικά, να ομολογεί: “Αι απόρρητοι διαταγαί της κυβερνήσεως είναι κατηγορηματικαί: Καμία εμπιστοσύνη εις τον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ και καμία συνεργασία διά την τήρηση της τάξεως. Ατυχώς, μερικοί ανώτεροι αξιωματικοί δεν πειθαρχούν, έχοντες τη γνώμην ότι, εφ’ όσον 5 υπουργοί του ΕΑΜ συμμετέχουν εις την κυβέρνησιν, πρέπει η τάξις να τηρηθή και διά των Μονάδων αυτού. Η τοιαύτη αντίληψις αποκρούεται με αγανάκτησιν και λαμβάνονται κυρώσεις εναντίον των. Διά τον συντονισμόν των ενεργειών, φθάνει ο Βρετανός συνταγματάρχης Σέπερτ, ως σύνδεσμος του Σκόμπι μετά του στρατιωτικού διοικητού (σ. σ. του Σπηλιωτόπουλου, δηλαδή). Συνεργάζονται αρμονικότατα και προσφέρουν εξαιρετικάς υπηρεσίας διά την επιτυχίαν του αγώνος της απελευθερώσεως. Δυστυχώς, με το αίμα του, κατά τον Δεκέμβριον, οπότε φονεύεται, επισφραγίζει την αγάπη του προς την Ελλάδα.

Τα Τάγματα Ασφαλείας ευρίσκονται εις δυσχερεστάτην θέσιν, διότι έχουσι αποκηρυχτεί υπό της κυβερνήσεως ως προδοτικά. Καταλλήλως, όμως, ο στρατιωτικός διοικητής τα ειδοποιεί να συνεχίσωσι τας υπηρεσίας των με τη δήλωσιν – ουχί ακριβή – ότι θα τύχωσι συγνώμης. Χρειάζονται αυτά ως αντίπαλοι κατά του ΕΑΜ, το οποίο επιμόνως ζητεί τη διάλυσίν των” (Θρ. Τσακαλώτου, στο ίδιο, σελ. 578). Υστερα α` όλα όσα ομολογεί ο στρατηγός Τσακαλώτος, τα σχόλια περιττεύουν!!!

Πηγή: Ειδικό αφιέρωμα Ριζοσπάστη

Πίσω στα περιεχόμενα

http://erodotos.wordpress.com/istoria-dse/