ΜΕΞΙΚΟ Θεσμοθετημένος εργασιακός μεσαίωνας

ΜΕΞΙΚΟ

Θεσμοθετημένος εργασιακός μεσαίωνας

Η ψήφιση της εργασιακής μεταρρύθμισης - απορρύθμισης ταφόπλακα στα εργατικά δικαιώματα

Από πρόσφατη διαδήλωση εργαζομένων στο Μεξικό

Ο 41χρονος Μιγκέλ δουλεύει σε ένα κατάστημα ηλεκτρονικών συσκευών στη βόρεια πόλη Μεξικάλι. Εντεκα ώρες τη μέρα για 60 δολάρια τη βδομάδα. Επιστρέφει στο σπίτι - ένα δωμάτιο με ένα κρεβάτι και μία μικρή τηλεόραση - με τα πόδια προκειμένου να εξοικονομεί το αντίτιμο του εισιτήριου: ένα δολάριο.

Στην πολιτεία της Βερακρούς ο ανταποκριτής μιας εφημερίδας με εθνική κυκλοφορία, σε μια από τις πιο επικίνδυνες χώρες του κόσμου για τους δημοσιογράφους καθώς την τελευταία διετία έχουν δολοφονηθεί τουλάχιστον 9, πληρώνεται 14 δολάρια για κάθε άρθρο. Οπως η πλειοψηφία των συναδέλφων του στο Μεξικό, δεν έχει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εργασιακά δικαιώματα ή επιδόματα ή κοινωνική ασφάλιση.

Ο Χουάν, σχεδιαστής με μεταπτυχιακές σπουδές, αμείβεται με 90 πέσος την ώρα (7 δολάρια) διδάσκοντας σε ένα Ιδιωτικό Πανεπιστήμιο. Για να επιζήσει δουλεύει και σε άλλες δουλειές. Καμία δουλειά δεν του παρέχει κοινωνική ασφάλιση ενώ πληρώνει σε φόρους το 1/3 του εισοδήματός του.

Πρόκειται για τρεις «συνηθισμένες» περιπτώσεις λεγόμενων «πλήρως απασχολούμενων» που με τη μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας θα δουν και τα υπολείμματα των δικαιωμάτων τους και των αποδοχών τους να εξανεμίζονται.

Στο Μεξικό των 112 εκατομμυρίων κατοίκων, υπάρχουν 51 εκατομμύρια «μισθωτοί» εκ των οποίων 39 θεωρούνται «μισθωτοί πλήρους απασχόλησης» αλλά με ανάλογες άθλιες συνθήκες όπως τα παραπάνω παραδείγματα, ενώ τα 12 εκατομμύρια είναι «υποαπασχολούμενοι» ή με καθεστώς «μερικής απασχόλησης». Δηλαδή εργάζονται λιγότερο από 13 ώρες εβδομαδιαίως ή «υπό ειδικές συνθήκες» και αμείβονται με λιγότερα από τον κατώτατο μισθό.

Εκτός των κατηγοριών «μισθωτών» άλλα 14,1 εκατομμύρια εργάζονται στη «μαύρη οικονομία» ή άτυπη οικονομία. Οι άνεργοι δε, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Εθνικής Υπηρεσίας Στατιστικής και Γεωγραφίας, αριθμούν επισήμως μόλις 2,5 εκατομμύρια ή 5,4%, κάτι για το οποίο υπερηφανεύεται η κυβέρνηση του απερχόμενου προέδρου Φελίπε Καλδερόν, τονίζοντας ότι «το Μεξικό έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας στη Λατινική Αμερική».

Η προϊστορία της αντεργατικής επίθεσης

Η δήθεν μικρή ανεργία είναι το αποτέλεσμα των αναδιαρθρώσεων που σταδιακά επιβάλλονται στο Μεξικό από το 1982 και μετά, όταν ανακοίνωσε μορατόριουμ στην αποπληρωμή των διεθνών χρεών του.

Το δάνειο από το ΔΝΤ «ώστε να μπορούν να αποπληρωθούν οι τράπεζες που απειλούνταν με χρεοκοπία», επέβαλε σειρά μέτρων όπως ιδιωτικοποιήσεις, συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και των κοινωνικών παροχών, απορρύθμιση της αγοράς εργασίας σε συνδυασμό με την κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων. Μέτρα που φυσικά οδήγησαν σε εκτόξευση της ανεργίας, της φτώχειας, της συμβατικής παραγωγικότητας και φυσικά της παραοικονομίας.

Η επιβολή της συμφωνίας Ελεύθερου Εμπορίου με τη Βόρεια Αμερική, την 1η Γενάρη 1994, καθώς το Μεξικό από πτωχευμένη χώρα μετατράπηκε σε «θαύμα», καθώς κατάγραφε «τρελούς» ρυθμούς ανάπτυξης και μείωση της ανεργίας κυρίως εξαιτίας της πτώσης των μισθών κατά 60%, απλώς επιδείνωσε την κατάσταση.

Την ίδια στιγμή η μεξικάνικη αγορά πλημμύρισε από αμερικανικά αγροτικά προϊόντα βασισμένα σε κρατικές επιδοτήσεις οδηγώντας εκατομμύρια ανθρώπους να αφήσουν τη γη τους και να εγκατασταθούν σε αστικές περιοχές ή σε παραγκουπόλεις κοντά στα σύνορα με τις ΗΠΑ όπου εγκαταστάθηκαν τα τμήματα παραγωγής των αμερικανικών πολυεθνικών και όλη η μεθόριος γέμισε «μακιλαδόρας» (μικρές βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες κατά κανόνα συναρμολόγησης όπου οι εργαζόμενοι υπόκεινται σε ακραία εκμετάλλευση με εκμηδενισμένες αμοιβές, άθλιες συνθήκες εργασίας, καταπάτηση βασικών εργασιακών δικαιωμάτων, αυθαιρεσίες, φυσική ή σεξουαλική βία κλπ.).

Η υπερπληθώρα εργατικού δυναμικού στα αστικά κέντρα και στη μεθόριο με τις ΗΠΑ, οδήγησε σε περαιτέρω μείωση του κόστους εργασίας, κατάργηση τμήματος του νομοθετικού πλαισίου εργασιακών σχέσεων, προστασίας του περιβάλλοντος, κοινωνικής ασφάλισης.

Στα χρόνια της διακυβέρνησης του προέδρου Καλδερόν, η οικονομία όσον αφορά τα στοιχεία «ανθεί» και το Μεξικό εμφανίζεται ολοένα και αναβαθμισμένο στη διεθνή σκακιέρα, οι εργαζόμενοι ωστόσο εξαθλιώνονται ολοένα και περισσότερο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, για το 2011, η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 3,9% και οι προβλέψεις για το τρέχον έτος και το επόμενο είναι 3,5% και 4,0% , αντίστοιχα, παρά την παγκόσμια κρίση. Από την άλλη πλευρά, από τα 51 εκατομμύρια «μισθωτών», μόλις 16 εκατομμύρια έχουν παροχές κοινωνικής ασφάλισης ενώ το συνολικό ποσοστό ασφαλισμένων σε σχέση με το σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, είναι λιγότερο από το ένα τέταρτο, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από το Μεξικάνικο Ινστιτούτο Κοινωνικής Ασφάλισης.

Σε «άνθηση» βρίσκεται και το καθεστώς της «εξωτερικής ανάθεσης υπεργολαβίας» και φυσικά προϋπήρχε τις τελευταίες δύο δεκαετίες αλλά μετά το 2008 με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης, επεκτάθηκε σχεδόν σε κάθε βιομηχανία. Σύμφωνα με τη μεξικανική ένωση εταιρειών διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού AMECH, η οποία εκπροσωπεί τις εταιρείες μερικής απασχόλησης ή υπεργολαβίες, η εξωτερική ανάθεση των υπηρεσιών αυξάνεται κατά περίπου 10%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο τραπεζικός τομέας, όπου σχεδόν το 50% των εργαζομένων απασχολούνται από υπεργολαβικές εταιρείες. Σε σύνολο 42 τραπεζικών ιδρυμάτων που λειτουργούν στη χώρα, σε 11 σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι απασχολούνται υπό καθεστώς εξωτερικής ανάθεσης, συμπεριλαμβανομένων και των BBVA Bancomer, Banco Wal-Mart και Inbursa, η οποία ανήκει στο δισεκατομμυριούχο Κάρλος Σλιμ.

Θεσμοθέτηση της βαρβαρότητας

Την οργιώδη εκμετάλλευση και τη βαρβαρότητα που επικρατεί στον εργασιακό τομέα, η κυβέρνηση Καλδερόν την προώθησε ως νομοθετική μεταρρύθμιση που ψηφίστηκε την περασμένη Τρίτη και από τα δύο σώματα του Κογκρέσου. Εγκρίθηκε με τη συναίνεση των δύο αστικών κομμάτων που νέμονται την εξουσία εδώ και ένα αιώνα, του Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος (PRI) του εκλεγμένου προέδρου Ενρίκε Πενία Νιέτο και του μέχρι σήμερα κυβερνώντος Κόμματος Εθνικής Δράσης (PAN) του προέδρου Καλδερόν. Η σημερινή απορρύθμιση πλασάρεται ως «νομοσχέδιο που θα δημιουργεί ως και 400.000 θέσεις εργασίας ετησίως». Στην πραγματικότητα συνιστά μια θεσμική κατοχύρωση της άγριας εκμετάλλευσης των εργαζομένων των τελευταίων δεκαετιών και τη διευρύνει ΝΟΜΙΜΩΣ αφού στέλνει οριστικά στον κάλαθο των αχρήστων ένα από τα ακροτελεύτια άρθρα, το άρθρο 123 του Συντάγματος του Μεξικού που χρονολογείται από το 1920, προϊόν της αστικής μεξικανικής επανάστασης που έστω τυπικά κατοχυρώνει το δικαίωμα των εργαζομένων για μόνιμη εργασία, της πλήρους αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης, κοινωνικής ασφάλισης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Κατοχυρώνει το 40ωρο και το δικαίωμα της απεργίας, των ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας ενώ απαγορεύει ρητά το λοκ άουτ ή την εργασία με απεργοσπάστες.

Τι ακριβώς προβλέπει η απορρύθμιση:

• Ευέλικτες συμβάσεις εργασίας, που περιλαμβάνουν δοκιμαστικές περιόδους έως και έξι μήνες και αρχικές συμβάσεις που θα καλύπτουν μόνο την δοκιμαστική περίοδο εργασίας του εργαζόμενου με λιγότερα ή χωρίς δικαιώματα και πολύ μικρότερες αμοιβές. Μετά το πέρας της δοκιμαστικής περιόδου, έως έξι μήνες, ο εργοδότης έχει το δικαίωμα της απόλυσης δίχως αποζημίωση ή άλλα εμπόδια.
• Ακυρώνεται πλήρως η συλλογική σύμβαση εργασίας, καθώς κατοχυρώνεται το δικαίωμα των εργοδοτών να προχωρούν σε ατομικές συμβάσεις ανά εργαζόμενο ασχέτως της συλλογικής σύμβασης εργασίας. Επίσης οι επιχειρήσεις μπορούν να προσλαμβάνουν και να απολύουν υπαλλήλους και να συντομεύουν τις εργασιακές διαφωνίες κατά το δοκούν.
• Μειώνεται δραματικά το ύψος της αποζημίωσης και ορίζεται για όλους ως ανώτατο πλαφόν οι 12 μήνες.
• Οι ελάχιστες αποδοχές δε θα ορίζονται σε ωριαία βάση, αλλά σε ημερήσια ενώ σημειώνεται ότι το κατώτερο ημερομίσθιο δεν θα μπορεί να είναι χαμηλότερο από το εθνικό κατώτατο που είναι 60 πέσος ή 5 δολάρια. Ωστόσο πρόκειται για μία τυπική διάταξη καθώς κατοχυρώνει το δικαίωμα ο εργοδότης να καθορίζει το ύψος των αποδοχών ή με πολύ λιγότερα δικαιώματα ή μικρότερες ή καθόλου εισφορές εκ μέρους του εργοδότη.
• Θεσμοθετείται πλήρως η υπεργολαβία και η εξωτερική ανάθεση.
• Απαγορεύει ρητά τη σύσταση σωματείων και συνδικάτων σε χώρους δουλειάς, τα αποκαλούμενα στο Μεξικό «άσπρα συνδικάτα». Πρόκειται για μέτρο που συνιστά δώρο στις ηγεσίες των εθνικών εργοδοτικών συνδικάτων, τα αποκαλούμενα και «συνδικάτα προστασίας» που επί δεκαετίες τρομοκρατούν και επιβάλλουν συμβάσεις και συνθήκες εργασίας σε αγαστή πάντα συνεργασία με τους επιχειρηματίες. Ισως πρόκειται για τη μεγαλύτερη επίθεση στα εργατικά δικαιώματα που παρουσιάζεται ως «υποχώρηση της κυβέρνησης».

Το ΚΚ Μεξικού καλεί σε συνολική πάλη

Το ΚΚ Μεξικού όλο αυτό το διάστημα έδωσε τη μάχη για την ενημέρωση των εργαζομένων με μεγάλη καμπάνια ωστόσο ο αρνητικός συσχετισμός δύναμης δεν μπόρεσε να αποτρέψει το νέο πισωγύρισμα. Ωστόσο οι κομμουνιστές καλούν τους εργάτες να μην απογοητευτούν γιατί ο αγώνας για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης δεν πρόκειται να σταματήσει. Ο αγώνας ενάντια στην εργατική μεταρρύθμιση θα μεταφερθεί με ακόμη μεγαλύτερη ένταση και θα επικεντρωθεί στους χώρους δουλειάς, όπου πρέπει να στηθούν πυρήνες αντίστασης για την ενίσχυση του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος. Οπως τονίζει το ΚΚ Μεξικού στο επίκεντρο της πάλης πρέπει να μπει συνολικά η αντιπαράθεση με την εξουσία των μονοπωλίων, η συγκέντρωση δυνάμεων για την ανατροπή του καπιταλισμού και την προοπτική του σοσιαλισμού.

Χρ.Μαυροπούλου