ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

 ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

Επειδή κάποιες αλιεύσεις στο διαδίκτυο είναι ενδεικτικές  των θέσεων της διανόησης   όπως  η αποδοκιμασία της αυριανής απεργίας  εμμέσως στο Facebook με ευφυολογήματα που προτρέποντας σε  απεργία από το νοικοκυριό τις  γυναίκες επιδοκιμάζεται από καθηγητές (Στ. Καλύβας) που αναλώνουν το χρόνο τους να αποδείξουν «επιστημονικά» τον ολέθριο ρόλο του ΚΚΕ στον εμφύλιο πόλεμο, όπως  ο έμμεσος χλευασμός για τις επιπτώσεις στη λειτουργία διαφόρων υπηρεσιών της αυριανής απεργίας που επιδοκιμάζεται από συγγραφείς (Π. Τατσόπουλος), κι επειδή μέρες τώρα διανοούμενοι στο  πανεπιστήμιο, θέατρο κλπ. διασταυρώνουν  τα πνευματικά τους ξίφη σχετικά με το ανεβοκατέβασμα της παράστασης στο Εθνικό θέατρο  «Η ισορροπία του NASH» κι επειδή γενικά όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης η πλειοψηφία των εγχώριων διανοούμενων συμφωνεί ότι εντοπίζεται η κρίση  στο εποικοδόμημα της μεταπολιτευτικής κοινωνίας, γιατί βέβαια η κρίση είναι πνευματική, η εισήγηση του Μπ. Μπρεχτ στο συνέδριο των Συγγραφέων για την υπεράσπιση της Κουλτούρας μπροστά στην άνοδο του φασισμού, στο Παρίσι στις 21 Ιουνίου 1935, δεν έχει χάσει τίποτε από την επικαιρότητά της.

«(…)Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να εμποδίσουμε τον άνθρωπο να αποστρέφει το πρόσωπο από τις φρικαλεότητες; Γιατί το αποστρέφει; Το αποστρέφει γιατί δεν  βλέπει καμιά δυνατότητα επέμβασής του. Ο άνθρωπος δεν χρονοτριβεί στον πόνο  κάποιου άλλου, όταν δεν μπορεί  να τον βοηθήσει. Μπορεί κανείς να  αντέξει το χτύπημα  όταν ξέρει πότε θα πέσει, που θα πέσει και γιατί, κα ποιο σκοπό θα πέσει. Κι όταν μπορεί  ν’ αντέξει κάποιος το χτύπημα όταν υπάρχει μια τέτοια  δυνατότητα, έστω και ισχνή, τότε μπορεί να έχει κανείς οίκτο για το θύμα. Μπορεί, βέβαια να έχει και χωρίς αυτό, αλλά όχι για πολύν καιρό και πάντως όχι για τόσον πολύ, ώστε να γιάνουν οι πληγές του θύματος.

Γιατί λοιπόν το χτύπημα; Γιατί αποβάλλεται η κουλτούρα όπως η σαβούρα από το πλοίο, αυτά τα υπολείμματα της κουλτούρας που μας απόμειναν; Γιατί η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, των πιο πολλών ανθρώπων, φτώχυνε έτσι, απογυμνώθηκε, μισοκαταστράφηκε η καταστράφηκε ολότελα;

Μερικοί από μας δίνουν  μια απάντηση. Λένε: από ωμότητα. Πιστεύουν ότι ζούμε ένα τρομερό ξέσπασμα, σ’ ένα μεγάλο, όλο και μεγαλύτερο, τμήμα της ανθρωπότητας, ένα φριχτό φαινόμενο, χωρίς διαπιστώσιμες αιτίες, που παρουσιάζεται ξαφνικά, ίσως, ας ελπίσουμε, πάλι ξαφνικά θα εξαφανιστεί, ένα βίαιο ξέσπασμα μιας μακρόχρονα καταπιεσμένης ή ναρκωμένης βαρβαρότητας, ενστικτώδικης φύσης.

Αυτοί που απαντάνε έτσι(…) το νιώθουν κι οι ίδιοι ότι είναι απαράδεκτο να κατατάσσουμε την ωμότητα στο φυσικά φαινόμενα, στις ακατανίκητες δυνάμεις του Κακού. Μιλάνε για παραμελημένη διαπαιδαγώγηση του ανθρώπινου γένους. Κάτι τι παραλείφθηκε ή στη βιασύνη δεν ολοκληρώθηκε. Πρέπει να επανορθώσουμε τώρα. Πρέπει  στην ωμότητα να αντιτάξουμε την καλοσύνη, λένε. Πρέπει να επικαλεστούμε τις μεγάλες λέξεις, τους εξορκισμούς, που βοηθήσανε κι άλλοτε, τις αθάνατες έννοιες: ελευθερία, αξιοπρέπεια, δικαιοσύνη, που η αποτελεσματικότητα τους είναι ιστορικά δοκιμασμένη. Τι έγινε; Στην παρατήρηση ότι είναι ωμός, ο φασισμός απαντάει εξυμνώντας φανατικά την ωμότητα. Στη μομφή ότι είναι φανατικός, απαντάει με επαίνους του φανατισμού. Στην κατηγορία ότι τραυματίζει τη λογική προχωρεί με άνεση στην καταδίκης της λογικής.

Και ο φασισμός βρίσκει την παιδεία παραμελημένη. Αναμένει πολλά από τον επηρεασμό της σκέψης και την εμπέδωση των αισθημάτων.(…)

Τι γίνεται με τα δικά μας ιδανικά; Ακόμα κι εκείνοι από μας  που θεωρούν την ωμότητα, τη βαρβαρότητα, σαν το βασικότερο κακό, μιλάνε, καθώς είδαμε μόνο για αγωγή, μόνο για επέμβαση στα πνεύματα –πάντως για καμιά άλλη επέμβαση. Μιλάνε για καλλιέργεια καλοσύνης. ¨Όμως η καλοσύνη δεν  γεννιέται από το αίτημα  για καλοσύνη, καλοσύνη κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, ακόμα και τις χείριστες, έτσι όπως η ωμότητα δεν γεννιέται από ωμότητα.

Εγώ δεν πιστεύω  στην ωμότητα για την ωμότητα απλώς. Πρέπει να προασπίσουμε την ανθρωπότητα από την κατηγορία ότι είναι ανάλγητη όσο κι αν αυτό δεν αποτελεί εύκολη δουλειά (…) Η ωμότητα δεν γεννιέται από ωμότητα, αλλά από τις μπίζνες που χωρίς αυτή θα ήταν αδύνατες. (…)

Ας μην εκτεθούμε και μεις στη μομφή ότι απευθύνουμε και μεις εκκλήσεις στους ανθρώπους να κάνουν υπεράνθρωπες πράξεις, δηλ. να υπομείνουν με αρετή τρομερές συνθήκες, οι οποίες βέβαια  μπορούν ν’ αλλάξουν, αλλά δεν πρόκειται ν’  αλλάξουν. Ας μη μιλάμε μόνο για κουλτούρα!

Οίκτο για την κουλτούρα, αλλά οίκτο πριν απ’ όλα, για τους ανθρώπους. Η κουλτούρα θα σωθεί αν σωθούν οι άνθρωποι. Ας μην παρασυρθούμε στον ισχυρισμό ότι οι άνθρωποι  υπάρχουν για την κουλτούρα κι όχι η κουλτούρα για τους ανθρώπους(…)

Σύντροφοι, ας μελετήσουμε τις  ρίζες του κακού! Μια διδασκαλία που επεκτείνεται όλο και σε μεγαλύτερες ανθρώπινες μάζες του νεαρού ακόμα  πλανήτη μας, διδάσκει ότι οι ρίζες όλων των  κακών βρίσκονται στις σχέσεις ιδιοκτησίας. Η διδασκαλία αυτή, όπως  όλες οι μεγάλες διδασκαλίες, συγκινεί εκείνες τις ανθρώπινες μάζες οι οποίες υποφέρουν περισσότερο από τις υπάρχουσες σχέσεις ιδιοκτησίας και τις βάρβαρες μεθόδους με τις οποίες οι σχέσεις αυτές προασπίζονται. (…)

Πολλοί από μας τους συγγραφείς που πληροφορούμαστε τις φρικαλεότητες του φασισμού κι αγανακτούμε μ’ αυτές, δεν κατάλαβαν ακόμα αυτή τη διδασκαλία, δεν ανακάλυψαν ακόμα τις ρίζες της ωμότητας. Διατρέχουν ακόμα τον κίνδυνο  να θεωρήσουν ότι οι θηριωδίες του φασισμού δεν είναι απαραίτητες. Εμμένουν σταθερά στις συνθήκες ιδιοκτησίας, γιατί πιστεύουν ότι για την υπεράσπισή τους δεν είναι αναγκαίες οι θηριωδίες του φασισμού. Όμως για τη διατήρηση των σχέσεων ιδιοκτησίας που κυριαρχούν, αυτές οι θηριωδίες είναι αναγκαίες. Σ’ αυτό δεν ψεύδονται οι φασίστες, σ’ αυτό λένε την αλήθεια. Εκείνοι από τους φίλους μας που φρίττουν  με τις θηριωδίες του φασισμού, αλλά θέλουν  να διατηρηθούν οι σχέσεις ιδιοκτησίας ή παραμένουν αδιάφοροι ως προς την διατήρησή τους ή όχι, δεν μπορούν να οδηγήσουν με σθένος και με διάρκεια τον αγώνα κατά  της τόσο εξαπλούμενης βαρβαρότητας, γιατί δεν βοηθάν να γίνουν γνωστές και να επικρατήσουν οι κοινωνικές εκείνες συνθήκες που καθιστούν περιττή  τη βαρβαρότητα. Εκείνοι όμως  που ερευνούν  για τις ρίζες του κακού, προσέκρουσαν  στις σχέσεις ιδιοκτησίας, κατέβηκαν πολύ βαθύτερα, μέσα από μια κόλαση θηριωδίας που βρίσκεται ακόμα πιο βαθιά, ώσπου  έφτασαν εκεί όπου ένα ελάχιστο τμήμα της ανθρωπότητας, έχει εγκαταστήσει την αδυσώπητη κυριαρχία του. Την έχει εγκαταστήσει στην ατομική ιδιοκτησία, που χρησιμεύει στην εκμετάλλευση των συνανθρώπων, και που την υποστηρίζει με νύχια και με δόντια, θυσιάζοντας μια κουλτούρα που δεν προσφέρεται  πια προς υπεράσπισή του ή δεν είναι κατάλληλη πια γι’ αυτή θυσιάζοντας κυριολεκτικά όλους τους νόμους της ανθρώπινης συμβίωσης για τους οποίους η ανθρωπότητα αγωνίστηκε πολύν καιρό με θάρρος απελπισμένα(…)

    Κι επειδή «Η οργή υπάρχει, ο αντίπαλος  προσδιορίστηκε» θα πρέπει να τον πολεμήσουμε  για  να τον νικήσουμε. Και η απεργία είναι το πιο βασικό όπλο μας. Γι’  αυτό η αυριανή κινητοποίηση θα πρέπει να είναι μαζική -
                      [Από  περιοδικό ΠΟΛΙΤΗΣ του 1985, σε μετάφραση  Π. Σκούφη]