Οι αρχές του σοσιαλισμού και ο πόλεμος του 1914 - 1915

Οι αρχές του σοσιαλισμού και ο πόλεμος του 1914 - 1915

Οι σοσιαλιστές καταδίκαζαν πάντα τους πολέμους ανάμεσα στους λαούς σαν κάτι το βάρβαρο και το απάνθρωπο. Η στάση, όμως, απέναντι στον πόλεμο είναι καταρχήν διαφορετική από τη στάση των αστών πασιφιστών (αυτοί είναι οπαδοί και κήρυκες της ειρήνης) και των αναρχικών. Από τους πρώτους διαφέρουμε, γιατί καταλαβαίνουμε την αναπόφευκτη σύνδεση που υπάρχει ανάμεσα στους πολέμους και την πάλη των τάξεων στο εσωτερικό μιας χώρας, γιατί καταλαβαίνουμε ότι είναι αδύνατο να εξαλειφθούν οι πόλεμοι, χωρίς την εξάλειψη των τάξεων και τη δημιουργία του σοσιαλισμού, καθώς και γιατί αναγνωρίζουμε στο ακέραιο ότι είναι δικαιολογημένοι, προοδευτικοί και αναγκαίοι οι εμφύλιοι πόλεμοι, δηλαδή οι πόλεμοι της καταπιεζόμενης τάξης ενάντια στην καταπιέζουσα τάξη, οι πόλεμοι των δούλων ενάντια στους δουλοκτήτες, των δουλοπάροικων αγροτών ενάντια στους τσιφλικάδες, των μισθωτών εργατών ενάντια στην αστική τάξη. Και από τους πασιφιστές και από τους αναρχικούς εμείς οι μαρξιστές διαφέρουμε, γιατί παραδεχόμαστε την ανάγκη να μελετιέται ιστορικά ο κάθε πόλεμος χωριστά (από τη σκοπιά του διαλεκτικού υλισμού του Μαρξ). Στην ιστορία υπήρξαν επανειλημμένα πόλεμοι που, παρ' όλες τις φρικαλεότητες, τις αγριότητες, τις συμφορές και τα βάσανα που συνδέονται αναπόφευκτα με κάθε πόλεμο, ήταν προοδευτικοί, δηλαδή συνετέλεσαν στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας, βοήθησαν να καταστραφούν εξαιρετικά βλαβεροί και αντιδραστικοί θεσμοί (όπως, π.χ. η απολυταρχία ή η δουλοπαροικία), τα πιο βάρβαρα δεσποτικά καθεστώτα της Ευρώπης (το τουρκικό και το ρωσικό). Γι' αυτό πρέπει να αναλύσουμε τις ιστορικές ιδιομορφίες του σημερινού ακριβώς πολέμου.

Οι ιστορικοί τύποι των πολέμων των νεότερων χρόνων

Η μεγάλη Γαλλική Επανάσταση εγκαινίασε μια νέα εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Από τότε ως την Κομμούνα του Παρισιού, από το 1789 ως το 1871, ένας από τους τύπους του πολέμου ήταν οι πόλεμοι αστικοπροοδευτικού, εθνικοαπελευθερωτικού χαρακτήρα. Μ' άλλα λόγια, το κύριο περιεχόμενο και η ιστορική σημασία αυτών των πολέμων ήταν η ανατροπή της απολυταρχίας και της φεουδαρχίας, η υπονόμευσή τους, η αποτίναξη του ξενικού εθνικού ζυγού. Γι' αυτό ήταν πόλεμοι προοδευτικοί και όλοι οι τίμιοι, οι επαναστάτες δημοκράτες, καθώς και όλοι οι σοσιαλιστές, εύχονταν πάντα σε τέτοιους πολέμους την επιτυχία της χώρας εκείνης (δηλαδή εκείνης της αστικής τάξης) που συνέβαλλε στην ανατροπή ή στην υπονόμευση των πιο επικίνδυνων θεμελίων της φεουδαρχίας, της απολυταρχίας και της καταπίεσης των ξένων λαών. Λόγου χάρη, στους επαναστατικούς πολέμους της Γαλλίας υπήρχε το στοιχείο της ληστείας και της κατάκτησης ξένων εδαφών από τους Γάλλους, αυτό όμως δεν αλλάζει καθόλου την κύρια ιστορική σημασία αυτών των πολέμων που κατέστρεφαν, την κλόνιζαν, τη φεουδαρχία και την απολυταρχία όλης της παλιάς, δουλοπαροίκου Ευρώπης. Στον γαλλοπρωσικό πόλεμο η Γερμανία λήστεψε τη Γαλλία, ωστόσο αυτό δεν αλλάζει την κύρια ιστορική σημασία αυτού του πολέμου, που λύτρωσε δεκάδες εκατομμύρια του γερμανικού λαού από το φεουδαρχικό κατατεμαχισμό και από το ζυγό των δύο δυνατών, του Ρώσου τσάρου και του Ναπολέοντα Γ`.

Η διαφορά ανάμεσα στον επιθετικό και τον αμυντικό πόλεμο

Η εποχή του 1789 - 1871 άφησε βαθιά ίχνη και επαναστατικές αναμνήσεις. Πριν από την ανατροπή της φεουδαρχίας, της απολυταρχίας και του ξενικού εθνικού ζυγού, δεν μπορούσε ούτε λόγος να γίνει σχετικά με την ανάπτυξη της προλεταριακής πάλης για το σοσιαλισμό. Οταν οι σοσιαλιστές έλεγαν ότι είναι δικαιολογημένος ένας «αμυντικός» πόλεμος σε σχέση με τους πολέμους αυτής της εποχής, είχαν πάντα υπόψη αυτούς ακριβώς τους σκοπούς, που συνοψίζονταν στην επανάσταση κατά του μεσαίωνα και της δουλοπαροικίας. Λέγοντας «αμυντικό» πόλεμο οι σοσιαλιστές εννοούσαν πάντα έναν πόλεμο «δίκαιο» μ' αυτή την έννοια (όπως εκφράστηκε κάποτε ο Β. Λίμπκνεχτ). Μόνο μ' αυτή την έννοια οι σοσιαλιστές παραδέχονταν και παραδέχονται και σήμερα ότι είναι δικαιολογημένη, προοδευτική και δίκαιη η ιδέα της «υπεράσπισης της πατρίδας» ή του «αμυντικού» πολέμου. Αν, λόγου χάρη, αύριο το Μαρόκο κηρύξει πόλεμο κατά της Γαλλίας, η Ινδία κατά της Αγγλίας, η Περσία ή η Κίνα κατά της Ρωσίας κλπ., οι πόλεμοι αυτοί θα είναι «δίκαιοι», «αμυντικοί», άσχετα από το ποιος επιτέθηκε πρώτος και ο κάθε σοσιαλιστής θα ευχόταν τα κράτη τα καταπιεζόμενα, τα εξαρτημένα, τα κράτη χωρίς πλήρη δικαιώματα να νικήσουν τις καταπιέστριες, δουλοκτητικές, ληστρικές «μεγάλες» Δυνάμεις.
Φανταστείτε όμως ότι ένας δουλοκτήτης που έχει 100 δούλους, πολεμάει μ' ένα δουλοκτήτη που έχει 200 δούλους για ένα πιο «δίκαιο» ξαναμοίρασμα των δούλων. Είναι φανερό ότι η χρησιμοποίηση σε μια τέτοια περίπτωση της έννοιας «αμυντικός» πόλεμος ή «υπεράσπιση της πατρίδας» θα ήταν πλαστογραφία της ιστορίας και στην πράξη θα σήμαινε καθαρή εξαπάτηση του απλού λαού, του μικροαστού, του αμόρφωτου ανθρώπου από τους επιτήδειους δουλοκτήτες. Ετσι ακριβώς εξαπατά τους λαούς η σημερινή, η ιμπεριαλιστική αστική τάξη με την «εθνική» ιδεολογία και με την έννοια της υπεράσπισης της πατρίδας στο σημερινό πόλεμο, που γίνεται ανάμεσα σε δουλοκτήτες για την εδραίωση και το δυνάμωμα της δουλείας.

Ο σημερινός πόλεμος είναι πόλεμος ιμπεριαλιστικός

Ολοι σχεδόν παραδέχονται ότι ο σημερινός πόλεμος είναι ιμπεριαλιστικός, οι περισσότεροι όμως παραποιούν αυτή την έννοια ή την εφαρμόζουν μονόπλευρα ή υπαινίσσονται ότι ο πόλεμος αυτός μπορεί να έχει αστικοπροοδευτική, εθνικοαπελευθερωτική σημασία. Ο ιμπεριαλισμός είναι η ανώτατη βαθμίδα ανάπτυξης του καπιταλισμού, στην οποία έφτασε μόλις τον 20ό αιώνα. Ο καπιταλισμός δε χωράει πια στα στενά πλαίσια των παλιών εθνικών κρατών, που χωρίς το σχηματισμό τους δεν μπορούσε να ανατρέψει τη φεουδαρχία. Ο καπιταλισμός έχει αναπτύξει σε τέτοιο βαθμό τη συγκέντρωση, ώστε τα συνδικάτα, τα τραστ, οι ενώσεις των καπιταλιστών - δισεκατομμυριούχων έχουν βάλει στο χέρι ολόκληρους κλάδους της βιομηχανίας και σχεδόν όλη η υδρόγειος έχει μοιραστεί ανάμεσα στους «μεγιστάνες του κεφαλαίου», είτε με μορφή αποικιών, είτε με το τύλιγμα των ξένων χωρών σε χιλιάδες νήματα της οικονομικής εκμετάλλευσης. Το ελεύθερο εμπόριο και ο συναγωνισμός έχουν αντικατασταθεί από την τάση προς το μονοπώλιο, προς την κατάκτηση εδαφών για επένδυση κεφαλαίων, για εξαγωγή πρώτων υλών κλπ. Από απελευθερωτής των εθνών, όπως ήταν ο καπιταλισμός στην πάλη ενάντια στη φεουδαρχία, ο ιμπεριαλιστικός καπιταλισμός έγινε ο μεγαλύτερος καταπιεστής των εθνών. Ο καπιταλισμός από προοδευτικός που ήταν έγινε τώρα αντιδραστικός, ανέπτυξε σε τέτοιο βαθμό τις παραγωγικές δυνάμεις, που η ανθρωπότητα πρέπει είτε να περάσει στο σοσιαλισμό, είτε επί χρόνια ή και επί δεκαετίες να υφίσταται την ένοπλη πάλη των «μεγάλων» Δυνάμεων για την τεχνητή διατήρηση του καπιταλισμού μέσω των αποικιών, των μονοπωλίων, των προνομίων και της κάθε λογής καταπίεσης.

• Β. Ι. Λένιν: «Για τους δίκαιους και άδικους πολέμους» σελ. 31 - 34, εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».