ΝΑΝΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑ

Αλατα από τον υπεδάφειο ωκεανό και οργανικά μόρια στην επιφάνεια!

Το πιο φωτεινό σημείο στην επιφάνεια της Δήμητρας, μέσα στον κρατήρα Occator

Τριάντα εκατομμύρια χρόνια νεότερη από τον κρατήρα μέσα στον οποίο βρίσκεται είναι η φωτεινότερη περιοχή στην επιφάνεια του νάνου πλανήτη Δήμητρα, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση επιστημονικής ομάδας της αποστολής «Χαραυγή» (Dawn) της NASA. Οι ερευνητές αξιοποίησαν τα στοιχεία που έδωσε το ομώνυμο σκάφος για τον κεντρικό θόλο του κρατήρα Occator, συμπεραίνοντας ότι αυτός ο σχηματισμός είναι ηλικίας μόλις 4 εκατομμυρίων ετών, δηλαδή πρόσφατος με τα γεωλογικά μέτρα και σταθμά.
Η νέα μελέτη συμφωνεί με πρώιμες ερμηνείες ότι το εξαιρετικά ανακλαστικό υλικό του θόλου είναι ένα είδος ανθρακικών αλάτων, ενώ το υλικό ενός άλλου, μικρότερου και λιγότερο φωτεινού σημείου μέσα στον ίδιο κρατήρα είναι μείγμα ανθρακικών αλάτων και ενός σκουρόχρωμου υλικού. Τα δεδομένα από τις κάμερες και το φασματόμετρο υπερύθρου της «Χαραυγής» δείχνουν ότι ο λαμπρός θόλος στον Occator δεν δημιουργήθηκε απότομα, ως αποτέλεσμα κάποιου στιγμιαίου γεγονότος, αλλά σταδιακά, στο πέρασμα μεγάλου χρονικού διαστήματος. Το συμβάν που πυροδότησε το φαινόμενο θεωρείται ότι ήταν η πρόσκρουση που δημιούργησε τον κρατήρα και είχε ως παρενέργεια άρμη από το υπέδαφος να πλησιάσει την επιφάνεια. Κάτω από το έδαφος της Δήμητρας θεωρείται ότι υπάρχει στρώμα πάγου και πιο κάτω ενδεχομένως ένας ωκεανός αλατόνερου.
Το νερό και τα διαλυμένα σε αυτό αέρια, όπως το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο, πιθανόν άνοιξαν κάποια δίοδο εκτόνωσης. Αυτά τα ανερχόμενα αέρια μπορεί να ανάγκασαν υλικά πλούσια σε ανθρακικά άλατα να βγουν στην επιφάνεια, στο βυθό του κρατήρα. Ο θόλος πρέπει να δημιουργήθηκε λίγο λίγο, καθώς συσσωρεύονταν τα λαμπερά υλικά, που εκτοξεύονταν μέσα από ρωγμές.
Ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι μια ανακάλυψη σε έναν άλλο κρατήρα της Δήμητρας, αυτού του σχεδόν άγνωστου μέχρι πρόσφατα νάνου πλανήτη και ταυτόχρονα μεγαλύτερου ουράνιου σώματος της ζώνης των αστεροειδών. Στον κρατήρα Ernutet, οι επιστήμονες χρησιμοποιώντας τα φασματόμετρα ορατού και υπερύθρου της «Χαραυγής» εντόπισαν οργανικά μόρια. Τα οργανικά μόρια είναι αναγκαία, αν και όχι ικανή προϋπόθεση για την εμφάνιση ζωής. Στην πραγματικότητα τα οργανικά εντοπίστηκαν σε έκταση 1.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο βόρειο ημισφαίριο, αλλά η υπογραφή τους είναι πιο καθαρή μέσα στον Ernutet, στο νότιο χείλος του και στη γύρω περιοχή που εκτείνεται προς το νότο. Εντοπίστηκαν επίσης και σε μια πολύ μικρή περιοχή μέσα στον κρατήρα Inamahari, 400 χιλιόμετρα μακριά από τον Ernutet.
Η ανακάλυψη προσθέτει τη Δήμητρα στον ολοένα διευρυνόμενο κατάλογο σωμάτων του ηλιακού συστήματος στα οποία έχουν βρεθεί οργανικές ουσίες, όπως κάποιοι μετεωρίτες και αστεροειδείς. Η Δήμητρα έχει πολλές ομοιότητες ειδικά με μια ομάδα μετεωριτών, που ονομάζονται ανθρακούχοι χονδρίτες και η ανακάλυψη σαφώς δυναμώνει τη συσχέτιση ανάμεσα στο νάνο πλανήτη, τους μετεωρίτες και τα ουράνια σώματα από τα οποία προέρχονται.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι οργανικές ενώσεις σχηματίστηκαν πάνω στη Δήμητρα και δεν προέρχονται από κάποιο άλλο σώμα. Τα ανθρακικά άλατα και ο άργιλος που έχει εντοπιστεί δείχνουν χημική δραστηριότητα υπό την παρουσία νερού και θερμότητας και ενδεχομένως και τα οργανικά να δημιουργήθηκαν σε ανάλογο περιβάλλον θερμού νερού.
Εχοντας ήδη συμπληρώσει δύο χρόνια παρατηρήσεων σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Δήμητρα, η «Χαραυγή» ανεβαίνει τώρα σε μεγαλύτερο ύψος (20.000 χιλιόμετρα) και αλλάζει επίπεδο έτσι, ώστε σε κάποιο σημείο της νέας τροχιάς της να έχει τον Ηλιο ακριβώς πίσω της. Από αυτήν τη θέση θα αρχίσει προς το τέλος της άνοιξης του 2017 να παρατηρεί εκ νέου τη Δήμητρα, που θα εμφανίζεται φωτεινότερη, αποκαλύπτοντας ενδεχομένως κάτι περισσότερο από τα χαρακτηριστικά της επιφάνειάς της.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: solarsystem.nasa.gov